បទដានសនូល
មនុស្សធម៌
ារមភកា
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីអំពីគុណាព និងគណន្យ្យាព (CHS) ាលទធផលមួយាន មកពីគំនិតផតួចផតើមរួមគាលើបទដាន ដ្លកនុងោះដ្គូសហប្តិបតតិារអនតរាតិសតីពីគណន្យ្យាពផន្ក មនុស្សធម៌ (HAP) ភីផលអ៊ីនអ្ដ (People In Aid) និងគម្ងសវ្៊រ (Sphere Project) ធវើាររួមគា ដើម្បីធវើឱ្យានាពប្សើរឡើងសម្ប់អនកប្ើប្ស់បទដានមនុស្សធម៌។ គំនិតផដួចផដើមន្ះត្ូវានពិគ្ះ ោបល់ាមួយាាក់ារមនុស្សធម៌ាង ២០០០ាក់ មកពីារិយល័យកណាល ពីកនុងតំបន់ និងប្ទ្ស ដ្លប្ឈមៅនឹងគ្ះមហនតាយ។ ាមរយៈមតិត្ឡប់ានបញាក់ពីតម្ូវារសម្ប់ាពបន្សុីគាន្ បទដានាមួយនឹងសហគមន៍ និងប្ាជនដ្លរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ ដ្លាសនូលនិងា ោលារណ៍មនុស្សធម៌សម្ប់ាមូលដានគ្ឹះ។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ាលទធផលន្ារពិគ្ះោបល់រយៈព្ល១២ខ្កនុង៣ដំណក់ ាល ដ្លកនុងអំឡុងព្លោះ ាាក់ារមនុស្សធម៌ សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ អងគារមិនម្នរដាភិាលបណាញផ្ស្ងៗ រដាភិាល អងគារសហប្ាាតិ ាាស់មូលនិធិ និងាាប័ន សិក្ាានវិាគយាងហមត់ចត់ៅលើខលឹមារន្បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ហើយានាកល្បងៅទីាាក់ ារកណាល និងៅមូលដាន។
មតិត្ឡប់ពីារប្ឹក្ាោបល់នីមួយៗត្ូវានពិារណ និងត្ួតពិនិត្យឡើងវិញ ហើយត្ូវ ានអនុម័តពីក្ុមទីប្ឹក្ាបចច្កទ្សចំនួន៦៥ាក់ ដ្លតំណងឱ្យាាប័នាច្ើន និងានជំាញបចច្ក ទ្សលើកិចចារមនុស្សធម៌ និងាររៀបចំបទដានផ្ស្ងៗ។
ាច្តារបស់ក្ុមប្ឹក្ាភិាលន្ HAP ភីផលអ៊ីនអ្ដ និងគម្ងសវ្៊រ គឺាបទដានសនូល មនុស្សធម៌នឹងត្ូវជំនួសបទដាន HAP សដីពីគណន្យ្យាព និងារគ្ប់គ្ងគុណាព និងប្បបទរបស់ ភីផលអ៊ិនអ្ដលើារអនុវតតលអសដីពីារគ្ប់គ្ង និងារគំទ្ដល់បុគគលិកមនុស្សធម៌ និងផន្កបទដាន សនូលរបស់គម្ងសវ្៊រ។
ស្ចកតីថល្ងអំណរគុណ
សូមថល្ងអំណរគុណចំោះអងគារ និងបុគគលាច្ើនដ្លានចូលរួមបងកើតបទដានសនូល មនុស្សធម៌ន្ះឡើងាមរយៈារផតល់មតិត្ឡប់លើពង្ងន្បទដានសនូលមនុស្សធម៌ និងារាកល្បង ប្ើប្ស់បទដានន្ះកនុងអងគាររបស់ខលួន1 ឬចូលរួមកនុងក្ុមាមដនលើដំណើរារពិគ្ះោបល់។ ារចូលរួមចម្ុះគាពីសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយាមរយៈារពិគ្ះោបល់ និង ដំណើរារអនុវតតាកល្បងត្ូវានទទួលារាាគមន៍យាងកក់កៅ។
កនុងកិចចខិតខំប្ឹងប្ងដើម្បីបន្សុីបទដានាំងោះ HAP ភីផលអ៊ិនអ្ដ និងគម្ងសវ្៊រ សហារាមួយក្ុម URD ដ្លធវើសាហរណកមមគ្ងារគុណាព COMPAS កនុងបទដានសនូល មនុស្សធម៌។ ក្ុមពិគ្ះោបល់ផន្កបចច្កទ្សរបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌ និងអនុក្មរបស់
ខលួន និងគណៈកាោធិារដឹកាំផន្កបចច្កទ្សទទួលខុសត្ូវត្ួតពិនិត្យមើលដំណើរារពិគ្ះោបល់ និង ារអនុម័តចុងក្យលើបទដានសនូលមនុស្សធម៌។ ក្ុមសរស្របទដានសនូលមនុស្សធម៌ានតួាទី ក្សម្ួលបទដានសនូលមនុស្សធម៌ ោយដក់បញចូលាល់មតិត្ឡប់ដ្លានទទួលពីគ្ប់ដំណក់ាល ន្ារពិគ្ះោបល់។
ដើម្បីឱ្យប្កដាលទធផលដ្លទទួលានាាតំណងដ្លស្បាមវតថុបំណង ដំណើរារពិគ្ះ ោបល់របស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ត្ូវានសម្បសម្ួលោយក្ុមប្ឹក្ាឯកាជ្យមួយានឈោះ ាក្ុមចចក (Wolf Group)។ បញចីឈោះសាជិកក្ុមប្ឹក្ាបចច្កទ្ស គណៈកាោធិារដឹកាំផន្ក បចច្កទ្ស និងក្ុមសរស្របទដានសនូលាចរកានកនុងគ្ហទំព័រwww.corehumanitarianstandard. org។ ប្សិនបើគោនារគំទ្ដ្លមិនច្ះនឿយហត់ពីពួកគត់ាំងអស់គាទ្ ារប្ឹក្ាោបល់លើបទ ដានសនូលមនុស្សធម៌ក៏មិនាចប្ព្ឹតតៅានដ្រ។
ដំណើរាររបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌ត្ូវានគំទ្យាងសប្បុរសាមរយៈគម្ងាច្ើន ដ្ល ទទួលថវិាគំទ្ពីាាស់មូលនិធិដូចា ាយកដានរដាភិាលអូសៅ្លីសតីពីកិចចារបរទ្ស និងាណិជជកមម ទីាាក់ារាតូលិកសម្ប់ារអភិវឌ្ឍក្ប្ទ្ស (CAFOD) ក្សួងកិចចារបរទ្សរបស់ប្ទ្សដណឺាាក (Danida) ារិយល័យបរទ្សសម្ប់សហព័នធាារណរដឋប្ទ្សាឡឺម៉ង់ ជំនួយអៀរឡង់ ទីាាក់ារ សហប្តិបតតិារអភិវឌ្ឍអនតរាតិស៊ុយអ្ដ ទីាាក់ារសវ៊ីសសម្ប់កិចចសហប្តិបតតិារ និងអភិវឌ្ឍ ជំនួយចក្ភពអង់គល្សមកពីរដាភិាលចក្ភពអង់គល្ស និងរដាភិាលសហរដឋាម្រិក។
HAP ភីផលអ៊ីនអ្ដ និងគម្ងសវ្៊រសូមថល្ងអំណរគុណដល់សាជិកក្ុមប្ឹក្ាភិាលសម្ប់ ារបរិាាគថវិាគំទ្ាល់ដំណើរារបងកើតបទដានសនូលមនស្សធម៌ដូចា ACT Alliance អងគារ ាក់សិនអ្តអនតរាតិ Aktion Deutschland Hilft, ាកាទក្ហមចក្ភពអង់គល្ស អងគារ CAFOD អងគារឃ្រអនតរាតិ អងគារChristian Aid អងគារសុីដប់បិលយូអ្សាាគីាាន ាហានីាាន អងគារជំនួយព្ះវិហរដណឺាាក អងគារ Lutheran World Federation អងគារ Save the Children In-ternational អងគារSave the Children US និងអងគារ ទស្សនៈពិភពោកអនតរាតិ។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ត្ូវានរៀបចំបកប្ាខ្មរាាោយបណាញគណន្យ្យាពមនុស្ស ធម៌ៅកមពុា (Humanitarian Accountability Network in Cambodia-HANet)។ សូមថល្ង អំណរគុណចំោះោកស្ី ទ្ស ោភ័ណឌសម្ប់ារសម្បសម្ួលរួមកនុងារបកប្ និងោះពុមព បទដានន្ះ ោក សូរ សុាតិ ោក ឡឹក សុារ និងោក មុី ឡុង សម្ប់ារត្ួតពិនិត្យក្សម្ួល ខលឹមារបចច្កទ្ស និងអកខាារុទធ។
មតិត្ឡប់
ារត្ួតពិនិត្យ
ោបល់ាំងអស់ដ្លានទទួលនឹងត្ូវបាាញកនុងារត្ួតពិនិត្យឡើងវិញរបស់បទដានសនូល មនុស្សធម៌ដ្លនឹងត្ូវធវើឡើងមិនលើសពីខ្ធនូ ឆាំ២០១៩។ សម្ប់ព័ត៌ានបនថ្មពីលើបទដាន សនូលមនុស្សធម៌ ធនាន និងឯការផ្ស្ងៗាចរកានៅកនុងគ្ហទំព័រ www.corehumanitarian-standard.org ។
កំណត់សំគល់ចំោះារបកប្
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ាចរកានាាាាាាប់ ាាំង និងអ្ស្បាញ។ ប្សិនបើអនកចង់ក្សម្ួលា ាាដទ្ទៀតសូមាក់ទងាម info@corehumanitarianstandard. org សម្ប់ារណ្ាំៅលើារបកប្។ គ្ប់ារបកប្ាំងអស់មិនត្ូវានគិតកម្ទ្ អនកាចរក ឯការាំងអស់ានាមរយៈគ្ហទំព័រ www.corehumanitarianstandard.org។
សាារដ្លាក់ទង
ាតិា
១. ស្ចកតីផតើម ... ២-៣ ២. រចាសមព័នធរបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព ... ៥ ៣. ារអនុវតតបទដានសនូលមនុស្សធម៌ ... ៦ ៤. អំណះអំណង ... ៧ ៥. ោលារណ៍សកមមាពមនុស្សធម៌ ... ៨ ៦. ារបត្ាាាំងប្ំបួន និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព ... ១០ ៧. ារបត្ាា សកមមាពគនលឹះ និងារទទួលខុសត្ូវ ... ១២
១. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយយាងសមរម្យ និងសមស្ប ៅនឹងស្ចកតីត្ូវារបស់ពួកគ្ ... ១២
២.សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយមនុស្សធម៌ដ្លពួកគ្ ត្ូវារាន់ព្លវ្ា ... ១៣
៣. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយមិនរងគ្ះាន់ត្ធងន់ថ្មទៀតប៉ុនត្គ្ាន់ ត្ត្ៀមានលអធន់ និងានហនិភ័យាបដ្លាលទឋផលន្ជំនួយមនុស្សធម៌ ... ១៤
៤. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិរបស់ពួកគ្ និងដឹងអវី ដ្ល គ្ត្ូវទទួលាននិងាចទទួលានព័ត៌ាន ព្មាំងាចចូលរួមកនុងារសម្ច ចិតតលើារារ ដ្លាក់ព័នឋនឹងពួកគ្ ... ១៦
៥. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានយនតារោះស្យបណតឹងតាា ាន់ព្លវ្ានិងប្កបោយសុវតថិាព ... ១៧
៦. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយដ្លាន កិចចសហប្តិារ និងបំព្ញបនថ្ម ... ១៨
៧. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយាចរំពឹងា ានទទួលជំនួយដ្លាន ារក្លមអ ពីព្ះអងគារានរៀនសូត្ពីបទពិោធន៍ និងារឆលុះបញាំង ... ១៩
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពី
គុណាព និងគណន្យ្យាព
១. ស្ចកតីផតើម
ារៀងាល់ថង្ ៅទូាំងពិភពោកានមនុស្សាប់មិនអស់មកពីគ្ប់ស្ាប់វណណៈានផាស់បតូរៅ ធវើសកមមាពឆលើយតបជំនួយនិងអនុវតតផន្កមនុស្សធម៌ បំណងប្ាាដើម្បីារារ និងាត់បនថយាពរងទុកខ វ្ារបស់មនុស្សៅគ្ប់ទីកនល្ងដ្លគ្ះមហនតាយានកើតឡើង។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សដីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព កំណត់ារបត្ាាចំនួន ៩ ដ្ល អងគារ និងបុគគលដ្លធវើារឆលើយតបផន្កជំនួយមនុស្សធម៌ាចប្ើប្ស់ាន ដើម្បីក្លមអគុណាព និងប្សិទធាពន្ជំនួយដ្លពួកគ្ានផតល់ឱ្យ។ ាសម្បសម្ួលឱ្យាន់ត្ានគណន្យ្យ្ាពច្ើន ាងមុនដល់សហគមន៍ និងអនកដ្លរងផលប៉ះាល់ោយវិបតតិ ោយដឹងពីអវីដ្លអងគារមនុស្សធម៌ាន បត្ាាជំរុញឲ្យពួកគ្ានគណន្យ្យាពៅលើារបត្ាាចិតតាំងោះ។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ យកសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយាសនូលសម្ប់សកមម ាពមនុស្សធម៌ និងជំរុញារោរពសិទធិមនុស្សាមូលដាន។ សិទធិាំងោះរួមានសិទធិរស់ានានជីវិតប្ កបោយាពថល្ថនូរ និងសិទធិទទួលានកិចចារារនិងសនតិសុខ ដ្លានច្ងកនុងច្បប់អនតរាតិ រួមាំង ៅកនុងច្បប់អនតរាតិន្សិទធិមនុស្ស។2
ាបទដានសនូលមួយ បទដានសនូលមនុស្សធម៌ពិពណ៌ាពីាតុសំាន់ៗន្សកមមាពមនុស្សធម៌ ប្កបោយគុណាពខពស់គណន្យ្យាព និងគុណធម៌។ អងគារមនុស្សធម៌ាចប្ើាាក្មសីលធម៌ ោយសម័គ្ចិតតដ្លស្បនឹងនីតិវិធីផទ្កនុងរបស់ខលួន។ ាក៏ាចត្ូវានគ្ប្ើាមូលដានសម្ប់ផទៀងផាត់ ារអនុវតតារារដ្លានក្បខ័ណឌាក់ាក់មួយ និងសូចាករដ្លាាប់ាមួយត្ូវានបងកើតឡើង ដើម្បីាាាននូវាពាក់ាក់ឱ្យស្បៅនឹងបរិបទ និងប្ភ្ទអងគារផ្ស្ងៗពីគា។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ាចត្ូវានជំរុញ និងអនុវតតោយបុគគល អងគារ ក្ុមសម្បសម្ួល
2 សិទវិមនុស្សអនតរាតិរួមានស្ចកតីប្ាសាសកលសតីពីសិទវិមនុស្សអនុសញាអនតរាតិសតីពីស្ដឋកិចច សិទវិសងគម និងវប្បធម៌ និងអនុសញាអនតរាតិសតីពី
3
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពី
គុណាព និងគណន្យ្យាព
បណាក្ុមសហារណ៍គា និងក្ុមផ្ស្ងទៀតដ្លានសកមមាព ឬាររួមចំណ្កាក់ទងនឹងសកមមាព មនុស្សធម៌។ ោះបីាោលបំណងាចម្បងសម្ប់វិស័យមនុស្សធម៌ក៏ោយ ក៏បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ន្ះាចត្ូវានប្ើប្ស់ោយ អងគារណមួយ ដើម្បីាំយកមកនូវគុណាព និងគណន្យ្យាពាន់ត្ លអប្សើរគ្ប់ទិដឋាពាំងអស់ន្ារាររបស់ខលួនាមួយសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ គឺាលទធផលន្ដំណើរារពិគ្ះោបល់ាាកល។ ាមួយគា ន្ះដ្រ ាានបាាញពីាតុសំាន់ៗន្បទដានមនុស្សធម៌ និងារបត្ាាដ្លានស្ប់។ ាតុ និងារ ប្ដាាចិតតាំងន្ះរួមាន ប៉ុនត្មិនត្ូវានកំណត់ព្ំដ្នលើ៖
ក្មសីលធម៌សម្ប់ាកាទក្ហម និងចលាអឌ្ឍចនទក្ហមអនតរាតិ និងអងគារ មិនម្នរដាភិាលកនុងារផតល់ជំនួយសងា្ះបាាន់
បទដាន HAP ឆាំ2010 ពីគណន្យ្យាព និងារគ្ប់គ្ងគុណាព
ក្មសីលធម៌របស់ភីផលអ៊ីនអ្ដ សដីពីារគ្ប់គ្ង និងារគំទ្បុគគលិកផតល់ជំនួយ
បទដានសនូលរបស់ស៊្វរ និងធមមនុញញមនុស្សធម៌
គុណាព COMPAS
ារបត្ាារបស់គណៈកាោធិារអចិនត្យ៍អនតរទីាាក់ារសតីពី គណន្យ្យាពចំោះប្ាពលរដឋ រងផលប៉ះាល់ និង
5
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
២. រចាសមព័នធរបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌ សតីពីគុណាព និង
គណន្យ្យាព
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ន្ះគឺាសំណុំន្ារបត្ាាាំង៩ចំោះសហគមន៍ និងជនរងគ្ះ ោយគ្ះមហនតាយបញាក់ពីអវីដ្លពួកគ្រំពឹងពីអងគារ និងបុគគលដ្លផតល់ជំនួយមនុស្សធម៌។ ារ បត្ាានីមួយៗ ត្ូវានគំទ្ោយលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាពដ្លចងអុលបាាញពីរបៀបដ្លអងគារ មនុស្សធម៌ និងបុគគលិក គួរអនុវតតារារ ដើម្បីស្បៅនឹងបទដានាំងោះ។ បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ានរចាសមព័នធដូចតៅ៖
ារបត្ាាាំង ៩
ារគំទ្លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
សកមមាពដ្លត្ូវអនុវតត ដើម្បីសម្ចារបត្ាាាំងោះ
ារទទួលខុសត្ូវកនុងារគំទ្ សម្ប់ារអនុវតតាប្ព័នឋ និងសុីគាៅនឹងសកមមាពអនុវតត ទូាំងាាប័ន។ សកមមាពគនលឹះ និងារទទួលខុសត្ូវពិពណ៌ាអំពី៖
អវីដ្លបុគគលិកានចូលរួមៅកនុងសកមមាពមនុស្សធម៌ គួរធវើ ដើម្បីផតល់នូវគុណាពខពស់។ កមមវិធីដ្ល ាប់ាប់ និងដើម្បីានគណន្យ្យាពចំោះគ្ប់ប្ាជនដ្លគ្ផតល់ជំនួយ
ោលនោាយ ដំណើរារ និងប្ព័នធារាររបស់អងគារដ្លាក់ទងនឹងសកមមាព មនុស្សធម៌ត្ូវត្បងកើតឡើង ដើម្បីាាាបុគគលិករបស់ខលួនផតល់នូវគុណាពខពស់ និង ានគណន្យ្យាពកនុងារផតល់ជំនួយមនុស្សធម៌។
៣. ារអនុវតតបទដានសនូលមនុស្សធម៌
អងគារដ្លកំពុងនឹងបត្ាាៅ CHS ោលបំណងគឺបំព្ញឱ្យារបត្ាាាំងប្ំបួនដូចា បទដានអប្បបរាមួយពួកគ្ត្ូវានរំពឹងានឹងធវើារ ដើម្បីបនតក្លមអប្ព័នធរចាសមព័នធរបស់ពួកគ្ និង ារអនុវតតាក់សត្ង ដើម្បីបងកើនគុណាព និងគណន្យ្យាពរបស់ពួកគ្កនុងារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌។ បើោះាយាងណក៏ោយ អងគារ និងបុគគលដ្លធវើារាក់ទងនឹងសកមមាពមនុស្សធម៌គឺានចម្ុះ។ ពួកគ្ត្ូវធវើសកមមាពឱ្យាន់ព្លវ្ា និងសម្បសម្ួលសកមមាពរបស់ពួកគ្ឱ្យស្បនឹងសមតថាព និងាណតតិន្អងគាររបស់ពួកគ្ ក៏ដូចាដំណក់ាល និងាលៈទ្សៈន្គ្ះមហនតាយ ដ្ល ពួកគ្កំពុងធវើារ។
ៅព្លដ្លអងគារជួបប្ទះារលំាកកនុងារបំព្ញនូវារបត្ាាាំង ៩ ពួកគ្គួរត្ទទួល ាាល់ា និងសវ្ងរកដំោះស្យលើបញាាំងោះាមរបៀបណមួយ ដើម្បីារារពួកគ្ាន។ អងគារគួររៀនពីាានាពប្បហនឹងដើម្បីរិះរកវិធីាស្តោះស្យ និងជមនះលើឧបសគគដ្លជួបប្ទះ។
ារវិាគណមួយៅលើកមមវិធីរបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌ គួរត្ត្ូវានផអ្កលើកម្ិតដ្ល អងគារានកំណត់ ដើម្បីឱ្យសម្ចាននូវារបត្ាាាំង៩ និងមិនត្ឹមត្សកមមាពគនលឹះត្ូវាន អនុវតត និងឬារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារក៏ត្ូវានបនធូបនថយ។ បទដានសនូលមនុស្សធម៌តម្ូវឱ្យអនុវតត សកមមាពគនលឹះ ដូចាះាំាច់ត្ូវត្ធវើឱ្យាស្បៅនឹងបរិបទ។
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ ាចអនុវតតាន សម្ប់អងគារ និងបុគគលដូចាងក្ម៖
ផតល់ជំនួយោយផាល់ដល់សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ
គំទ្ផន្កហិរញញវតថុ សាារ ឬផន្កបចច្កទ្សដល់អងគារផ្ស្ងទៀត ប៉ុនត្មិនត្ូវធវើោយ ផាល់កនុងារផតល់ជំនួយ ឬ
បញចូលគាាំងពីរវិធីាស្តាងលើ
បទដានសនូលមនុស្សធម៌ន្ះ ត្ូវានបងកើតឡើង ដើម្បីប្ើប្ស់ាមវិធីាស្តាច្ើនពីគ្ប់អនក ដ្លធវើារារាក់ទងនឹងសកមមាពមនុស្សធម៌។ វិធីាស្តាំងោះានដូចា៖
ជួយសម្ួលឱ្យាន់ត្ានគណន្យ្យាពច្ើនាងមុនចំោះសហគមន៍ និងជនរងគ្ះ ោយគ្ះមហនតាយ និងារក្លមអគុណាពន្ារផតល់ស្ារបស់ពួកគ្
បងកើតផ្នារារារសម្ប់ារអនុវតតដ្លានាពរីកចំរីនរបស់បទដានសនូល និងបនត ារក្លមអឱ្យប្សើរឡើង
7
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
ាយតមល្ខលួនឯង និងារក្លមអគុណាពរបស់កមមវិធី
ផទៀងផាត់ ឬបញាក់អនុោម និងដើម្បីបាាញពីារោរពាមបទដានដល់អនកដទ្
ការាយតមល្កនល្ងដ្លាក់ព័នធ ាតើាឆាយពីគាប្បណរាងដំណើរារាងកនុង និង ារគំទ្បុគគលិកដើម្បីបំព្ញសកមមាពគនលឹះ ហើយនិងារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារដ្ល ានកំណត់ៅកនុងបទដានសនូលមនុស្សធម៌។
អងគារដ្លានសម្ចចិតតកនុងារប្ើប្ស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌គួរលើកកមពស់ាាំងកនុង អងគាររបស់ខលួននិងាងក្។
អងគារដ្លអនុវតតារារកនុងាពាដ្គូ គួរពន្យល់ពីារបត្ាាចំោះបទដានសនូលមនុស្សធម៌ សវ្ងយល់ពីរបៀបដ្លដ្គូ3 ប្ើប្ស់សម្ប់ារបត្ាាាំង ៩ និងធវើអវីដ្លពួកគ្ាចធវើៅាន ាមួយារអនុវតតារបត្ាារបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌។
៤. អំណះអំាង
បុគគល ឬអងគារណក៏ោយដ្លធវើារាក់ទងនឹងសកមមាពមនុស្សធម៌ គឺត្ូវានលើក ទឹកចិតតកនុងារប្ើប្ស់ និងបន្ាាំៅនឹងបទដានសនូលមនុស្សធម៌ និងាចបញាក់ានា “យើងកំពុង
ធវើារឆោះៅរកាល់កមមវិធីរបស់បទដានសនូលមនុស្សធម៌”។ អងគារាចត្ឹមត្អះាងាពួកគ្ោរព
ាមបទដានសនូលមនុស្សធម៌ ប្សិនបើពួកគ្ានទទួលារផទៀងផាត់ោលបំណងាមួយនឹងា។
4 ោលារណ៍ មនុស្សាតិ ាពមិនលំអៀង ឯកាជ្យាព និងអព្ាក្ិត្យាពយកច្ញពី៖ ោលារណ៍គ្ឹះន្ចលា ាកាទក្ហម និងអឌ្ឍចនទក្ហម
អនដរាតិានប្ាសៅក្ុងវីយ៉្នកនុងឆាំ 1965 ៅសននិសិទធអនតរាតិលើកទី 20 មហសននិាតអងគារសហប្ាាតិ 46/182 ថង្ទី19 ខ្ធនូឆាំ1991 និង មហសននិាតអងគារសហប្ាាតិ 58/114 ថង្ទី 5 ខ្កុមភៈឆាំ 2004 ។
5 ខណៈព្លផតល់ជំនួយោយមិនលំអៀង និង មិនទទួលយកាគីមួយៅកនុងអរិាព អងគារមួយចំនួនមិនានពិារណ ដ្លខកានមិនទទួលយក
ោលារណ៍អព្ាក្ឹតាព ារតស៊ូមតិលើបញាដ្លាក់ទងៅនឹងគណន្យ្យាពនិងយុតតិធម៌។
៥. ោលារណ៍សកមមាពមនុស្សធម៌
មនុស្សាតិាប្ះដូងន្សកមមាពមនុស្សធម៌។ ារលើកទឹកចិតតាចម្បងន្ារឆលើយតបៅនឹង វិបតតិ គឺាារសងា្ះជីវិតមនុស្ស ាត់បនថយទុកខវ្ទារបស់មនុស្ស និងដើម្បីគំទ្សិទធិរស់ានានជីវិតប្ កបោយាពថល្ថនូរ។
អងគារមនុស្សធម៌ទទួលាាល់ា ាពាំាច់ន្ជំនួយមនុស្សធម៌មកមុន ហើយារសវ្ងរកដូចន្ះ ដើម្បីផតល់ជំនួយមនុស្សធម៌ៅគ្ប់ទីកនល្ងដ្លត្ូវារ។
សកមមាពមនុស្សធម៌ គឺត្ូវានណ្ាំោយោលារណ៍4 ធំៗចំនួនបួនដ្លទទួលាាល់យាង ទូលំទូាយ៖
មនុស្សាតិ៖ ាពរងទុកខវ្ទារបស់មនុស្សាតិត្ូវានោះស្យគ្ប់កនល្ងដ្លរកឃើញ។ ោលបំណងន្សកមមាពមនុស្សធម៌ គឺដើម្បីារារាយុជីវិត និងសុខាព ហើយាាាននូវ ារោរពាពាមនុស្ស។
ាពមិនលំអៀង៖ សកមមាពមនុស្សធម៌ត្ូវត្អនុវតតោយផអ្កលើមូលដានតម្ូវារត្មួយគត់ ារផតល់ាទិាពដល់ករណីបាាន់បំផុតន្ទុកខវ្ទា និងារអនុវតតមិនឱ្យានាពខុសគាលើ មូលដានន្សញាតិ ពូជាសន៍ ភ្ទ ជំនឿ ាសា វណណៈ ឬោលនោាយ។
ឯកាជ្យាព៖ សកមមាពមនុស្សធម៌ត្ូវត្សវ័យតពីនោាយ ស្ដឋកិចច ោា ឬ វតថុ បំណងដទ្ទៀតគឺ ដើម្បីឱ្យអនកប្ើប្ស់បទដានន្ះាចអនុវតតានៅគ្ប់កនល្ងដ្លាន សកមមាពមនុស្សធម៌។
អព្ាក្ិត្យាព៖ ាាក់ារមនុស្សធម៌ដច់ាតមិនត្ូវសថិតកនុងអរិាព ឬចូលរួមន្ាពចម្ូង ចម្សកនុងារារនោាយ ពូជាសន៍ ាសា ឬមោគមវិាាណមួយឡើយ។5
9
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
ច្បប់មនុស្សធម៌អនតរាតិ ច្បប់សិទិធមនុស្សអនតរាតិ និងច្បប់ជនភៀសខលួនអនដរាតិានកំណត់ ាមូលដានបទដានស្បច្បប់ាក់ទងៅនឹងារារាររបស់បគគល និងក្ុមព្មាំងជំនួយផ្ស្ងៗដ្ល ាចត្ូវានផតល់ៅឱ្យពួកគ្។ ធមមនុញញមនុស្សធម៌កនុងសៀវៅសវ្៊រានសងខ្បោលារណ៍សនូលដ្ល ានឥទធិពលច្ើនាងគ្បំផុតៅលើសុខុាលាពន្ជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយឬជាាះ។
៦. ារបត្ជាាំង ៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
១. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយយាងសមរម្យ និង សមស្បៅនឹងស្ចកតីត្ូវារបស់ពួកគ្។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌សមរម្យ និងសមស្ប។ ២. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយមនុស្សធម៌ដ្លពួក គ្ត្ូវារាន់ព្លវ្ា។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ានប្សិទធិាព និងាន់ព្លវ្ា ៣. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយមិនរងគ្ះាន់ត្ធងន់ធងរថ្មទៀត ប៉ុនត្គ្ាន់ត្ត្ៀមានលអ ធន់ និងានហនិភ័យាបដ្លាលទធផលន្ជំនួយមនុស្ស ធម៌។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ពង្ឹងសមតថាពប្ាជនមូលដាន និងបញចៀសលទធផលាអវិជឋានផ្ស្ងៗ។
៤. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិរបស់ពួកគ្ និង ដឹងអវីដ្លគ្ត្ូវទទួលាន និងាចទទួលានព័ត៌ាន ព្មាំងាចចូលរួមកនុង ារសម្ចចិតតលើារារដ្លាក់ព័នឋនឹងពួកគ្។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ គឺផអ្កលើារទំាក់ទំនង ារចូលរួម និងារទទួលមតិោបល់ឆលុះបញាំង។
៥. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានយនតារោះស្យបណតឹង តាាាន់ព្លវ្ា និងប្កបោយសុវតថិាព។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បណតឹងតាាត្ូវានទទួលារាាគមន៍ និងោះស្យ។ ៦. សហគមន៍និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយ ប្តិបតតិារ និងបំព្ញបនថ្ម។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ជំនួយមនុស្សធម៌ដ្លានកិចចសហប្តិបតតិារ និងបំព្ញបនថ្ម។ ៧. សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយាចរំពឹងា ានទទួលជំនួយដ្ល ានារក្លមអ ពីព្ះអងគារានរៀនសូត្ពីបទពិោធន៍ និងារឆលុះបញាំង។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ាាក់ារជំនួយមនុស្សធម៌បនតរៀនសូត្ និងក្លមអ។
៨. សហគមន៍ និងជនរងោយគ្ះមហនតាយទទួលានជំនួយដ្លពួកគ្ត្ូវារពីាាការ
និងអនកសម័គ្ចិតតដ្លានសមតថាពត្ឹមត្ូវ និងគ្ប់គ្ងានលអ។
11
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
៩. សហគមន៍ និងជនដ្លរងគ្ះោគ្ះមហនតាយាចរំពឹងាអងគារដ្លជួយពួកគ្ ានារគ្ប់គ្ងធនានដ៏ានប្សិទធិាពត្ឹមត្ូវ និងប្កបោយក្មសីលធម៌។
៧. ារបត្ជា សកមមាពគនលឹះ និងារទទួលខុសត្ូវ
១. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយទទួលានជំនួយយ៉្ងសមរម្យ
និងសមស្បៅនឹងស្ចកតីត្ូវារបស់ពួកគ្
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌សមរម្យ និងសមស្ប។
សកមមាពគនលឹះ
១.១ អនុវតតាប្ព័នធាមរយៈោលៅ និងារបនតវិាគបរិបទ និងាគីដ្លាក់ព័នធ។ ១.២ បងកើត និងអនុវតតគម្ងដ្លសមស្បោយផអ្កលើារាាន់ប្ាណមិនលំអៀង មួយពីតម្ូវារ6 និងហនិភ័យ ព្មាំងារសវ្ងយល់ពីាពាយរងគ្ះ និង
សមតថាពន្ក្ុមផ្ស្ងៗគា។7
១.៣ សម្បាមកមមវិធីោយផាស់បតូរាស្័យៅនឹងតម្ូវារសមតថាព និងបរិបទ។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
១.៤ ោលនោាយានារបត្ាាចិតត ដើម្បីផតល់ជំនួយមនុស្សធម៌ោយផអ្កលើតម្ូវារ និងសមតថាពសហគមន៍និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ។
១.៥ ោលនោាយកំណត់ពីារបត្ាាចិតត ដ្លានគណ្យ្យាពចំោះាពចម្ុះន្ សហគមន៍រួមាំងប្ាជនដ្លជួបារលំាក ឬាត់បង់ឱាស និងដើម្បីប្មូលទិនន ន័យលមអិតពីសហគមន៍។
១.៦ ានដំណើរារ ដើម្បីាាាននូវារបនតារវិាគមួយដ្លសមរម្យៅនឹងបរិបទ។
6 តម្ូវារគឺរួមបញចូលាំងជំនួយ និងារារារ
7 ាាចសំៅលើ៖ស្តី បុរស កុារី កុាា យុវជន និងមនុស្សាស់ ក៏ដូចាជនពិារ និងជនាតិាគតិចាក់ាក់ ឬក្ុមជនាតិដើមាគតិច
13
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
២. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយទទួលានជំនួយមនុស្សធម៌
ដ្លពួកគ្ត្ូវារាន់ព្លវ្ា
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ានប្សិទធិាព និងាន់ព្លវ្ា
សកមមាពគនលឹះ
២.១ បងកើតកមមវិធីដ្លោះស្យឧបសគគាា ដូចន្ះសកមមាពដ្លានសនើឡើងានាព ាក់ាក់ និងានសុវតថិាពសម្ប់សហគមន៍។
២.២ ផតល់ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ាន់ព្លវ្ា ោយធវើារសម្ចចិតត និង អនុវតតោយមិនពន្ាព្លដ្លមិនាំាច់។
២.៣ ណ្ាំៅដល់អងគារាំងាយ ពីស្ចកតីត្ូវារដ្លមិនានបំព្ញ ាមួយ នឹងជំាញបចច្កទ្សដ្លាក់ព័នធនិងាណតតិ ឬារតស៊ូមតិសម្ប់ារោះស្យ តម្ូវារ។
២.៤ ប្ើបទដានបចច្កទ្សដ្លាក់ព័នធ និងារអនុវតតលអៅទូាំងវិស័យមនុស្សធម៌កនុង ារធវើផ្នារនិងាាន់ប្ាណកមមវិធី។
២.៥ ត្ួតពិនិត្យសកមមាព ទិននផល និងលទធផលន្ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ ដើម្បី សម្បាមកមមវិធីឱ្យានប្សើរឡើង និងោះស្យារអនុវតតដ្លមិនលអ។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
២.៦ ារបត្ាាចិតតរបស់កមមវិធី គឺាស្បគាាមួយនឹងសមតថាពរបស់អងគាព។ ២.៧ ារបត្ាារបស់ោលនោាយាាាននូវ៖
ក. រៀបចំាប្ព័នធពីោលបំណង និងបនតារត្ួតពិនិត្យ និងារាយតមល្លើសកមមាព និងផលប៉ះាល់របស់ា
ខ. ប្ើប្ស់ភសតុាងដ្លានមកពីារត្ួតពិនិត្យ និងារាយតំល្ ដើម្បី ក្សម្ួល និងក្លមអកមមវិធីឱ្យប្សើរឡើង
៣. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយ មិនរងគ្្ះាន់ត្ធងន់ថ្មទៀត
ប៉ុនត្គ្ាន់ត្ ត្ៀមានលអ ធន់ និងានានិភ័យាបដ្លាលទធផលន្ជំនួយ
មនុស្សធម៌
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ពង្ឹងសមតថាពប្ាជនមូលដាន និង បញចៀសលទធផលអវិជឋានផ្ស្ងៗ។
សកមមាពគនលឹះ
៣.១ ាាារៀបចំកមមវិធីោយផអ្កលើសមតថាពាមមូលដាន និងធវើារឆោះៅ រការលើកកមពស់ាពធន់របស់សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ។ ៣.២ ប្ើប្ស់លទធផលន្ារាយតមល្មុខសញាគ្ះាាក់ និងារាាន់ប្ាណហនិភ័យ របស់សហគមន៍ដ្លានស្ប់ និងផ្នារត្ៀមបាារសម្ប់ាររៀបចំផ្នារ
សកមមាព។
៣.៣ ជំរុញឱ្យានារអភិវឌ្ឍាពាអនកដឹកាំៅាមមូលដាន និងអងគារពីសមតថាព ន្ារឆលើយតបមុនគ្ៅនឹងគ្ះមហនតាយដ្លកើតឡើងាព្លាងមុខោយាា ាក្ុមជនាតិាគតិច និងក្ុមជនាយរងគ្ះានអនកតំណងយាងសមរម្យ។ ៣.៤ រៀបចំផ្នារយុទធាស្តអនតរាល ឬផ្នារបញចប់គម្ងាំងពីដំណក់ាលាប់ ផតើមដំបូងន្កមមវិធីជំនួយមនុស្សធម៌ដ្លាាពីលទធផលាវិជជានរយៈព្លវ្ង និង ាត់បនថយហនិភ័យន្ាពពឹងាស្័យ។
៣.៥ រៀបចំ និងអនុវតតកមមវិធីដ្លជំរុញារាៅរឡើងវិញពីគ្ះមហនតាយ និងផតល់ អតថប្ោជន៍ដល់ស្ដឋកិចចកនុងតំបន់។
៣.៦ កំណត់ និងអនុវតត ាស្័យលើសាៅនុពល ឬផលប៉ះាល់អវិជជានដ្លមិនចង់ ានឱ្យាន់ព្លវ្ា និងាលកខណៈប្ព័នធ ោយពិារណលើចំណុចមួយចំនួន
ដូចា៖
ក. សុវតថិាព សនតិសុខ ស្ចកតីថល្ថនូរ និងសិទធិរបស់ប្ាជន
ខ. ារក្ងប្វ័ញច និងាររំោភបំានផលូវភ្ទពីបុគគលិកជំនួយមនុស្សធម៌
គ. វប្បធម៌ យ្នឌ័រ និងទំាក់ទំនងសងគមនិងនោាយ
ឃ. ជីវាពរស់ៅ
ង. ស្ដឋកិចចកនុងតំបន់ និង
15
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៣.៧ ោលនោាយ យុទធាស្ត និងារណ្ាំ ត្ូវានបងកើតឡើងដើម្បី៖
ក. ទប់ាាត់កមមវិធីដ្លានផលប៉ះាល់ាអវិជជានណមួយ ដូចាារក្ងប្វ័ញច ាររំោភបំាន ឬាររីសអើងោយបុគគលិកៅលើសហគមន៍ និងជនរងគ្ះ
ោយគ្ះមហនតាយ។
ខ. ពង្ឹងសមតថាពកនុងមូលដាន។
៤. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិរបស់ពួកគ្ និងដឹង
អវីដ្លគ្ត្ូវទទួលាននិងាចទទួលានព័ត៌ាន
ព្មាំងាចចូលរួមកនុងារ
សម្្ចចិតតលើារារដ្លាក់ព័នឋនឹងពួកគ្។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌ គឺផអ្កលើទំាក់ទំនងារចូលរួម និង ារទទួលមតិោបល់ឆលុះបញាំង។
សកមមាពគនលឹះ
៤.១ ផតល់ព័ត៌ានដល់សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយអំពីអងគារ ក្មសីលធម៌ដ្លគ្ប្ាន់យការរំពឹងទុកពីាកប្បកិរិយរបស់បុគគលិក កមមវិធីដ្ល កំពុងអនុវតត និងអវីដ្លពួកគ្ចង់ផដល់ឱ្យសហគមន៍។
៤.២ ប្ស្័យាក់ទង់ាាា ាទម្ង់ និងប្ព័នធផ្សពវផ្ាយដ្លាយស្ូលយល់ ប្កបោយារោរព និងសមស្បៅនឹងវប្បធម៌សម្ប់គ្ប់ៗគាៅកនុងសហគមន៍ ាពិស្សក្ុមដ្លាយរងគ្ះ និងក្ុមជនាតិាគតិច។
៤.៣ ាាាានតំណងចម្ុះពីសហគមន៍ ោយានារចូលរួម និងទំាក់ទំនង ពីសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយៅគ្ប់ដំណក់ាលាំងអស់ន្
ារារ។
៤.៤ លើកទឹកចិតត និងសម្បសម្ួលដល់សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ ដើម្បីផតល់នូវមតិត្ឡប់ពីកម្ិតលើ ារព្ញចិតតរបស់ពួកគ្ាមួយនឹងគុណាព និង ប្សិទធាពន្ជំនួយដ្លពួកគ្ានទទួលផៅតារយកចិតតទុកដក់ ាពិស្សៅ ាមាយុ ភ្ទ និងាពចម្ុះន្អនកផតល់មតិត្ឡប់។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៤.៥ ានោលនោាយសម្ប់ារច្ករំល្កព័ត៌ាន និងជំរុញវប្បធម៌បើកចំហន្ ទំាក់ទំនង
៤.៦ ានោលនោាយសម្ប់ធវើារាមួយសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះ មហនតាយ ោយឆលុះបញាំងពីាទិាព និងហនិភ័យដ្លពួកគ្ានកំណត់ៅកនុង គ្ប់ដំណក់ាលន្ារារជំនួយសង្គោះ។
17
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
៥. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយទទួលានយនតារោះស្្យ
បណតឹងតវ៉្ាន់ព្លវ្ា និងប្កបោយសុវតថិាព។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បណតឹងតាាត្ូវានទទួលារាាគមន៍ និងោះស្យ។
សកមមាពគនលឹះ
៥.១ ពិគ្ះោបល់ាមួយសហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយកនុងាររៀបចំ អនុវតត និងត្ួតពិនិត្យដំណើរារោះស្យបណតឹងតាា។
៥.២ ាាគមន៍និងទទួលបណតឹងតាា និងប្ប់អំពីរបៀបដ្លាចទទួលានយនតារន្ះ
និងវិាលាពន្បញាដ្លាចោះស្យាន។
៥.៣ គ្ប់គ្ង និងាត់ច្ងបណតឹងតាាាំងោះឱ្យាន់ព្លវ្ាប្កបោយយុតតិធម៌ និង សមស្ប។ ផតល់ាទិាពចំោះសុវតថិាពន្បណតឹងតាា និងជនរងគ្ះោយគ្ះ មហនតាយៅកនុងគ្ប់ដំណក់ាលាំងអស់។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៥.៤ ដំណើរារោះស្យបណតឹងតាាសម្ប់សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះ មហនតាយត្ូវានចងក្ងាឯការ និងរក្ាទុកយាងរៀបរយ។ ដំណើរារគួរត្ូវ គ្បដណតប់លើកមមវិធីារក្ងប្វ័ញច និងាររំោភបំានផលូវភ្ទ និងបំានពីារ ប្ើរាស់អំណច។
៥.៥ បងកើត និងរៀបចំវប្បធម៌របស់អងគារដ្លកនុងោះបណតឹងតាាត្ូវានគ្យកចិតតទុក ដក់យាងាាំង និងអនុវតតោយផអ្កលើោលនោាយ និងដំណើរារដ្លាន កំណត់។
៥.៦ សហគមន៍ និងជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយដឹងយាងច្បស់ពីឥរិយបថរំពឹង ទុករបស់បុគគលិកមនុស្សធម៌ រួមបញចូលាំងារបត្ាាចិតតរបស់អងគារកនុងារារារ ពីារក្ងប្វ័ញច និងាររំោភបំានផលូវភ្ទ។
៦. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយ ទទួលានជំនួយ ដ្លានកិចច
សហប្តិបតតិារនិងបំព្ញបនថ្ម។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ជំនួយមនុស្សធម៌ដ្លានកិចចសហប្តិបតតិារ និងបំព្ញបនថ្ម។
សកមមាពគនលឹះ
៦.១ កំណត់ តួាទី ារទទួលខុសត្ូវ សមតថាព និងចំណង់ចំណូលចិតតន្គ្ប់ាគី ាក់ព័នធ។8
៦.២ ាាាារឆលើយតបជំនួយមនុស្សធម៌បំព្ញបនថ្ម ៅលើជំនួយមនុស្សធម៌របស់ ាាាធរាាក់ាតិ និងាាក់មូលដាន9 និងអងគារមនុស្សធម៌ដទ្ផ្ស្ងទៀត។
៦.៣ ចូលរួមកនុងគណៈកមមារសម្បសម្ួលដ្លាក់ព័នធ និងសហារាមួយអនកាក់ព័នធ ផ្ស្ងទៀត ដើម្បីាត់បនថយតម្ូវារសម្ប់សហគមន៍ និងបងកើនារគ្បដណតប់ និងផតល់ស្ាកមមជំនួយមនុស្សធម៌ឱ្យាន់ត្ទូលំទូាយ។
៦.៤ ច្ករំល្កព័ត៌ានាំាច់ាមួយដ្គូ ក្ុមសម្បសម្ួល និងអនកាក់ព័នឋផ្ស្ងទៀត
ាមរយបណាញទំាក់ទំនងដ្លសមស្ប។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៦.៥ ោលនោាយ និងយុទធាស្ត រួមបញចូលារបត្ាាច្បស់ាស់កនុងារសម្ប សម្ួល និងសហប្តិបតតិារាមួយអនកាក់ព័នធផ្ស្ងទៀត ដូចាាាាធរាាក់ាតិ និងាាក់មូលដានោយគោនារលើកល្ងចំោះោលារណ៍ជំនួយមនុស្សធម៌។
៦.៦ ធវើារាមួយដ្គូ ត្ូវានគ្ប់គ្ងោយកិចចព្មព្ៀងច្បស់ាស់និងសុីគា និងោរពាណតតិ ាតពវកិចច និងឯកាជ្យាពគាៅវិញៅមក និងទទួលាាល់ ឧបសគគ និងារបត្ាាចិតតរបស់ពួកគ្។
8 រួមបញចូលាាាធរមូលដាន អងគារមនុស្សធម៌ ក្ុមហ៊ុនឯកជន និងក្ុមដ្លាក់ព័នវផ្ស្ងៗទៀត
9 កនល្ងណដ្លាាាធរគឺាាគីជមាះាាក់ារមនុស្សធម៌គួរប្ើារវិនិចឆ័យោយឯកាជ្យាព រក្ាារយកចិតតទុកដក់ចំោះសហគមន៍ និងជនរងគ្ះ
19
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
៧.
សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយាចរំពឹងាានទទួលជំនួយដ្លានារក្លមអពីព្្ះអងគារានរៀនសូត្ពីបទពិោធន៍ និងារឆលុះបញច្ំង លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ាាក់ារជំនួយមនុស្សធម៌បនតរៀនសូត្ និងក្លមអ។
សកមមាពគនលឹះ
៧.១ រៀនសូត្ពីម្រៀនទទួលាន និងបទពិោធន៍ ៅព្លរៀបចំកមមវិធី។
៧.២ រៀនសូត្ ចន្ប្ឌិត និងអនុវតតារផាស់បតូរោយផអ្កលើារត្ួតពិនិត្យ ារាយតមល្ និងមតិត្ឡប់ ព្មាំងបណតឹងតាា។
៧.៣ ច្ករំល្ការរៀនសូត្ និងារចន្ប្ឌិតាំងកនុងាាប័ន ាមួយសហគមន៍ និង ជនរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយនិងាគីាក់ព័នធដទ្ទៀត។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៧.៤ ានោលនោាយាយតមល្ និងរៀនសូត្ និងានយនតារ ដើម្បីរៀនសូត្ពី បទពិោធន៍ និងក្លមអារអនុវតត។
៧.៥ ានយនតារ កនុងារកត់ត្ចំណ្ះដឹង និងបទពិោធន៏ និងាចរកានយាងទូលំ
ទូាយកនុងាាប័ន។
៨. សហគមន៍ និងជនរងោយគ្្ះមហនតាយទទួលានជំនួយដ្លពួកគ្ត្ូវារ
ពីាន្ក់ារ និងអនកសម័គ្ចិតតដ្លានសមតថាពត្ឹមត្ូវ និងគ្ប់គ្ងានលអ
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បុគគលិក10 ានទទួលារគំទ្ដើម្បីធវើារាររបស់ខលួនប្កបោយ
ប្សិទធាព និងទទួលានារឧបតថមភសមស្ប និងានសមាព។
សកមមាពគនលឹះ
៨.១ បុគគលិកធវើារោយផអ្កលើាណតតិ និងគុណតមល្របស់ាាប័ន និងៅលើវតថុបំណង ដ្លានព្មព្ៀងគា និងបទដានន្ារអនុវតតារារ។
៨.២ បុគគលិកប្ាន់ាាប់នូវោលនោាយដ្លានារាក់ព័នធ និងយល់ដឹងពី ផលវិាកន្ារមិនប្ាន់ាាប់ៅនឹងោលនោាយាំងោះ។
៨.៣ បុគគលិកអភិវឌ្ឍនឹងប្ើប្ស់សមតថាពគ្ប់គ្ងបចច្កទ្ស និងសមតថាពផាល់ ខលួនដ្លាំាច់ដើម្បីបំព្ញតួាទីរបស់ខលួន និងយល់ដឹងពីរបៀបដ្លអងគារាច គំទ្ពួកគ្ ដើម្បីធវើារាំងអស់ោះ។
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៨.៤ អងគារានសមតថាពផន្កគ្ប់គ្ង និងបុគគលិក កនុងារអនុវតតកមមវិធីោះ។ ៨.៥ ោលនោាយ និងនីតិវិធីបុគគលិក ានយុតតិធម៌ តាាាព និងមិនរីសអើង និង
ស្បាមច្បប់ារារកនុងស្ុក។
៨.៦ ានារពិពណ៌ាារារ ោលបំណងារារ និងដំណើរារផតល់មតិត្ឡប់ ដូចន្ះ បុគគលិកយល់ច្បស់ពីអវីដ្លាតម្ូវារសម្ប់បំព្ញារារន្ះ។
៨.៧ ានក្មសីលធម៌ ដ្លយាងោចណស់បងកើតាតពវកិចចដល់បុគគលិកមិនឱ្យាន ារក្ងប្វ័ញចាររំោភបំាន ឬរីសអើងប្ឆំងនឹងមនុស្សាតិ។
៨.៨ ានោលនោាយ ដើម្បីគំទ្ដល់បុគគលិកកនុងារបងកើនជំាញ និងសមតថាព របស់ពួកគ្។
៨.៩ ានោលនោាយសម្ប់សនតិសុខ និងសុខុាលាពរបស់បុគគលិក។
21
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
៩. សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយាចរំពឹងាអងគារដ្លជួយពួក
គ្ានារគ្ប់គ្ងធនានដ៏ានប្សិទធាពត្ឹមត្ូវ
និងប្កបោយក្ម
សីលធម៌
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ធនានត្ូវានប្ើប្ស់ និងគ្ប់គ្ងានត្ឹមត្ូវប្កបោយ ារទទួលខុសត្ូវៅាមោលបំណងដ្លគ្ចង់ាន។
សកមមាពគនលឹះ
៩.១ បងកើតកមមវិធី និងដំណើរារអនុវតត ដើម្បីាាឱ្យាននូវប្សិទធាពន្ារប្ើប្ស់ ធនាន11 ោយរក្ាតុល្យាពគុណាពប្សិទធាពន្ារចំណយ និងព្លវ្ា
ៅាល់ដំណក់ាលន្ារឆលើយតប។
៩.២ ាត់ច្ង និងប្ើប្ស់ធនានដើម្បីសម្ចាននូវោលបំណងាត់បនថយាព
ខជះាាយ។
៩.៣ ត្ួតពិនិត្យ និងាយារណ៍ាល់ារចំណយធៀបនឹងផ្នារថវិា។
៩.៤ ពិារណពីផលប៉ះាល់លើបរិាានៅព្លប្ើធនានកនុងស្ុក និងធនានធមម
ាតិ។
៩.៥ គ្ប់គ្ងហនិភ័យន្អំពើពុករលួយ និងាត់វិានារសមស្បប្សិនបើរកឃើញ
ារទទួលខុសត្ូវរបស់អងគារ
៩.៦ ានោលនោាយ និងដំណើរារដ្លគ្ប់គ្ងារប្ើប្ស់ និងគ្ប់គ្ង
ធនានរួមានរបៀបដ្លអងគារ៖
ក. ទទួលយកនិងារប្ងច្កមូលនិធិ និងអំោយមិនម្នហិរិញញវតថុប្កបោយ ក្មសីលធម៌និងស្បច្បប់
ខ. ប្ើធនានរបស់ខលួនប្កបោយារទទួលខុសត្ូវចំោះបរិាាន
គ. បាារ និងោះស្យបញាអំពើពុករលួយ លួចបនលំ ទំាស់ផលប្ោជន៍ និង
ារប្ើប្ភពធនានខុសោលៅ។
ឃ. ធវើសវនកមម ផទៀងផាត់ោយអនុោមាមច្បប់ និងាយារណ៍ឱ្យានតាាាព
ង. ាាន់ប្ាណ គ្ប់គ្ង និងាត់បនថយហនិភ័យាប្ាំ
ច. ាាាារទទួលយកធនាន មិនប៉ះាល់ដល់ឯកាជ្យាពរបស់ខលួនឡើយ
11 ធនានគួរត្ត្ូវានយល់ៅកនុងន័យទូលំទូាយដ្លរួមបញចូលអវីដ្លអងគារត្ូវារដើម្បីបំព្ញប្សកកមមរបស់ខលួន, រួមបញចូលប៉ុនត្មិនានកំណត់:
12 ដូចដ្លានកំណត់កនុងមគគុទ្សក៏ាកល្បងន្ារាយតំល្សកមមាពមនុស្សធម៍ ALNAP ២០១៣ ទំព័រ ទី១៤
៨. សាានុក្ម
សម្ប់ោលបំណងន្បទដានសនូលជំនួយមនុស្សធម៌ និយមន័យមួយចំនួនដូចាងក្មត្ូវានអនុវតត៖
គណន្យ្យាព៖ ាដំណើរារន្ារប្ើប្ស់អំណចប្កបោយាពទទួលខុសត្ូវ ោយាន
គណន្យ្យាពចំោះអនកាក់ព័នធាា ាពិស្សអនកដ្លទទួលរងផលប៉ះាល់ពីាររំោភបំានន្ អំណច។
សហគមន៍ និងជនរងគ្្ះោយគ្្ះមហនតាយ៖ ាចំនួនសរុបន្បុរស ស្តី កម្ងប្ុស និងកម្ងស្ី ាមួយនឹងតម្ូវារ ាពាយរងគ្ះ និងសមតថាពផ្ស្ងៗគាដ្លរងគ្ះោយគ្ះមហនតាយ ជមាះ ាពក្ីក្ និងវិបតតផ្ស្ងៗទៀតៅតំបន់ាក់ាក់ណមួយ។
ឯការ៖ ាល់ទម្ង់ប្បបទន្កំណត់ត្ កិចចពិាក្ា កិចចព្មព្ៀង ារសម្ចចិតត និង/ឬសកមមាព ណមួយដ្លានព្ងព្ៀងគា។
ប្សិទធាព៖ ាវិាលាពៅលើអវីដ្លសកមមាពជំនួយមនុស្សធម៌សម្ចាមោលបំណងរបស់ខលួន។
ប្សិទធផល៖ ាវិាលាពលទធផលៅលើអវីដ្លកមមវិធីមនុស្សធម៌ាំងគុណាពនិងបរិាណសម្ចាន ដ្លាលទធផលន្ាតុចូល។
ារចូលរួម៖ ដំណើរារមួយដ្លអងគារធវើារាក់ទង ពិគ្ះោបល់ និង/ឬផតល់ឱ្យានារចូលរួម ពីគ្ប់ាគីដ្លាក់ព័នឋដើម្បីាាាាល់កងវល់ បំណង ាររំពឹងទុក ស្ចកតីត្ូវារ សិទធិ និងឱាស របស់ពួកគ្ត្ូវានពិារណ កនុងារបងកើត អនុវតត និងពិនិត្យកមមវិធីាំងោះដើម្បីជួយដល់ពួកគ្។
សកមមាពមនុស្សធម៌៖ សកមមាពមួយដ្លានោលបំណងសងា្ះជីវិត ាត់បនថយាររងទុកខវ្ទា និងរក្ាាននូវស្ចកតីថល្ថនូររបស់មនុស្សកនុងអំឡុងព្ល និងបាាប់ពីគ្ះមហនតាយោយធមមាតិ និង ោយមនុស្ស ក៏ដូចាសកមមាពផ្ស្ងទៀត ដើម្បីារារ និងរៀបចំ។12
អងគារ៖ អងគាពដ្លានរចាសមព័នធគ្ប់គ្ង និងអំណច ដើម្បីអនុវតតបទដានសនូលជំនួយមនុស្សធម៌
ដ្គូ៖ អងគារដ្លធវើាររួមគា ោយានារររៀបចំាផលូវារ ដើម្បីសម្ចាននូវោលៅាក់ាក់ ោយានតួាទី និងារទទួលខុសត្ូវព្មព្ៀងគា និងច្បស់ាស់។
ោលនោាយ៖ ស្ចកតីថល្ងារណ៍ដ្លានចងក្ងាឯការកនុងបំណង និងវិានារសម្ប់ធវើារ
សម្ចចិតត។
23
បទដានសនូលមនុស្សធម៌សតីពីគុណាព និងគណន្យ្យាព
សម្ប់សិទិធរបស់បុគគលគ្ប់រូប ោយមិនគិតពីាយុ ភ្ទ ជនាតិាគតិច សងគម ាសា ឬក្ុម ដទ្ផ្ស្ងទៀត។ ាលើសពីសកមមាពដើម្បីសងា្ះជីវិតបាាន់ដ្លត្ងត្ផៅតារយកចិតតទុកដក់ កនុងអំឡុងព្លគ្ះាសនន។
គុណាព៖ សំៅលើបណតុំន្រូបាព និងចរិកលកខណៈរបស់ជំនួយមនុស្សធម៌ាំងាយ
