ADI HARYO SANTOSA
SISTEM INFORMASI MENEJEMEN, IMPLEMENTASINYA
TERHADAP PERENCANAAN DAN PENGENDALIAN
PENJUALAN PADA P.T. " X ” DJ
DENPASAR, BALI
FAKULTAS EKONOMI UNIVERSITAS AIRLANGGA
S U R A B A Y A
S.
SI 3TEM I NFORMASX MENEJ EMEN, I MPLEMENTASI NYA
TERHADAP PERENCANAAN DAN PENGENDALI AN
, PENJ UALAN PADA P. TJ V X " DI
DENPASAR, BALI
SKRI PSI
Di a j uka n Unt uk Me mpe r l e ngka pi Sya r a t - s ya r a t Da l a m
Memper ; ol eh Ge l a r Sa r j a na Ekonomi J ur us a n
Akunt a ns i
M I LI 1C p e r p u ma k a a n
' U N I V E R S I T A S A I R L A N G Q A '
S U R A B A Y A
Ol e h : ■
ADHI HARYO SANTOSA
Nr p . : 047910665
FAKULTAS EKONOMI UNI VERSI TAS AI RLANGGA
SURABAYA
Su rab aya, . . 7 $ 7. t 9 \ .
D is etu ju i dan d iter im a b aik
oleh :
Dosen Pembinibing : Ketua Jurusan :
Su r a b a y a . . . .
Di s e t uj ui da n s i a p unt uk di uj i
Dos e n Pe mbi mbi ng
PRAKATA
De n g a n pe ga l a k e mu r a h a n da n r a hma t Al l a h y a n g ku-
a s a a k h i r n y a pe nul i s da pa t me n y e l e s a i k a n s kr i ps i y a n g be r
j udul : " SI STf t M I NFORMASI MENEJ EMEN, I MPLEMENTASI NYA TER
HADAP PERENCANAAN DAN PENGENDALI AN PENJ UALAN PADA P. T "X"
DI DENPASAR, BALI ” s e ba ga i s a l a h s a t u k e l e n g k a p a n da l a m
r a e mpe r ol e h ge l a r k e s a r j a n a a n J u r u s a n Akunt a ns i pa da Fa kul
t a s Ekonomi Un i v e r s i t a s Ai r l a ngga .
Pe nul i s me n g h a t u r k a n be r i bu t e r i ma k a s i h a t a s s e ~
ga l a dor onga n, bi mbi n g a n da n ba nt ua n ba i k ma t e r i i l ma upun
s pi r i t ui l s e l a ma pe nul i s me n e mp u h s t udi da n me n g e r j a ka n
s kr i ps i i ni ke p a d a :
- Dr s . Ec . Sugi a t , Akunt a n s e l a ku Dos e n Pe mb i mb i n g
y a n g me i ^ga r a hka n da n me mb i mb i n g pe nul i s da l a m
me n y e l e ^ a i k a n s kr i ps i i ni .
- Dr s . Ec . A; r s ono La ks ma na , Akunt a n s e l a ku Ke t ua J u
r us a n Ak u n t a n s i ya ng me mb e r i k a n k e s e mp a t a n k e
pa da pe nul i s unt uk me n y e l e s a i k a n s kr i ps i i ni .
- Dr s . I ma wa n S. Akunt a n y a n g t e l a h ba ny a k mer abant u
pe nul i s ^ e l a ma p e n g u mp u l a n da t a .
- I bunda t ei r ci nt a, ya ng t a k he n t i - h e n t i n y a me ndo-
r ong pe nul i s s e r t a me mba nt u ba i k ma t e r i i l ma upun
s pi r i t u i l s e l a ma i ni .
-nya k me mb a n t u da l a m s t udi ma u p u n da l a m pe nul i s a n
s kr i ps i s e l a ma i ni .
Skr i ps i i ni h a nya me n g g a mb a r k a n s i s i ya ng a ma t ke -
c i l da r i ke s e l ur uf ya n l i ngkup s i s t e m i nf or ma s i me ne j e me n
di t a na h a i r ki t a. . Aka n t e t a pi pe nul i s be r ha r a p, a ga r ka r
ya i ni da pa t be r ma n f a a t ba gi s e ge na p pe mb a c a ya ng me mpu-
nya i mi na t t e r ha da p ma s a l a h Si s t e m I nf or ma s i Me ne j e me n.
Akhi r nya , pe nul i s me nya da r i s e pe nuhnya ba hwa s k r i £
s i i ni ma s i h j a uh da r i s e mpur na , ma ka pe nul i s me n g h a r a p -
ka n kr i t i k da n s a r a n da r i s i da ng pe mba c a .
Sur a ba ya , J a nua r i 1987.
DAFTAR I SI
Ha l a ma n
KATA PENGANTAR . . . i
DAFTAR I SI . . . i i i OAFTAR TABEL . . . vi
DAFTAR GAMBAR . . . vi i DAFTAR MODEL . . . vi i i DAFTAR LAMPI RAN . . . i x BAB : I . PENDAHULUAN . . . 1
1. Pa n d a n ga n Umum . . . 1
2. Pe n j e l a s a n J udul . . . 3
3. Al a s a n Pe mi l i h a n J udul . . . 5
4. Tuj ua n Pe n y u s u n a n .. . . 5
5. Si s t e ma t i k a Skr i ps i . . . 6
6. Me t o d o l o g i . . . 7
6. 1 « Pe r ma ^ a l a ha n . . . 7
6. 2. Hi pot e s a Ke r j a . . . 8
6. 3. Sc ope Ana l i s a . . . 9
6. 4. Pr o s e dur Pe n g u mp u l a n da n Pe ngol a ha n Da t a . . . 10
I I . LANDASAN TEORI . . . 11
1. Si s t e m I nf or ma s i Me n e j e me n . . . 11
1. 2. - De f i ni s i Si s t e m I nf or ma s i Me ne j e me n. 12
2. Ko mp o n e n Si s t e m I nf or ma s i Me n e j e me n . . . 16
2. 1. Pe n g e r t i a n I nf or ma s i . . . 16
2. 1. 1. I nf or ma s i Unt uk Pe r e nc a na a n. . 19
2. 1. 2. I nf or ma s i Unt uk Pe nge nda l i a n. 21
2. 2. Si s t 9m Se ba ga i Pe r a n g k a t Pe n y a mp a i a n
I nf or ma s i . . . 25
2 . 2 . T. St r ukt ur Or g a n i s a s i . . . 26
2. 2. 2; . Si s t e m I nf or ma s i Akunt a ns i . . . 30
3. Pe r e nc a na a f i Da n Pe n g e n d a l i a n Pe nj ua l a n. . . 32
3- 1. Ma n f a &t Pe r e n c a n a a n . . . 32
3. 2. Ta ha p- r t a ha p Pe r e n c a n a a n da n Pe nge n
dal i ar t .. . . 33
3. 3. Si s t e m I nf or ma s i Pe ma s a r a n . . . 36
3- 3*1. I nt e r na l Re por t Sys t e m . . . 39
3. 3. 2. Ma r k e t i n g I n t e l l i ge nt Sys t e m. 39
3. 3. 3. Ma r k e t i n g Re s e a r c h Sys t e m. . . . 4-0
3. 3. 4. An a l i t i c a l Ma r k e t i n g Sys t e m. . 4-1
I I I . KEADAAN DI PERI J SAHAAN . . . 42
1. Se j a r a h Si ngka t Da n Pe r k e mb a n g a n Pe r ua a ha
a n . . . 4.2
2. St r u k t u r Or g a n i s a s i . . . 44
3. Pe r e n c a n a a n Pe n j u a l a n . . . 50
4. Pe n g e n d a l i a n Pe n j u a l a n . . . 58
BAD Ha l a ma n
4. 1. Pr os e dur Pe n j u a l a n Kr e di t . . . 59
Pr os eci ur Pe n a g i h a n . . . 62
5. Pe n g e n d a l i a n Pi ut a ng . . . 64
6. La por a n- l a pi or a n . . . 70
I V. PEMBAHASAN .. . . 73
1* St r u k t u r Or g a n i s a s i . . . 74
2. Si s t e m I nf or ma s i Unt uk Pe r e n c a n a a n da n Pe n g e n d a l i a n t . . . 80
2. 1. I nf or ma s i Unt uk Pe r e n c a n a a n . . . 80
2. 1. 1. I nt e r na l Re por t Sys t e m . . . 86
2 . 1 . 2 Ma r k e t i n g I n t e l l i g e n t Sys t e m. . 87
2. 1. 3* Ma r k e t i n g Re s e a r c h Sys t e m . . . . 91
2. 1. 4. Ma r k e t i n g An a l i t i c a l Sys t e m. . . 92
2. 2. I nf or ma s i Unt uk Pe n g e n d a l i a n . . . 93
V. KESI MPULAN DAN Ej ARAN . . . 98
-1. Ke s i mp u l a n . . . 98
2 . Sa r a n . . . * . . . 100
DAFTAR PUSTAKA
1. Angga r a n Pe nj u a l a n da n Re a l i s a s i n y a unt uk pe -
r i ode 1985 - 1986 . . . 57
2. Kl a s i f i k a s i Umur Pi ut a ng pe r 31 De s . 1 9 8 5 . . . 68
3. Da f t a r Pi u t a n g Tda k La nc a r pe r 31 Des . 1985. * 69
DAFTAR TABEL i
Nomor : Ha l a ma n
DAFTAR GAMBAR
1. Si s t e m I nf or ma s i Me n e j e me n . . . 15
2. Ar us I nf or ma s i Unt uk Pe n g e n d a l i a n . . . 23
3. St r u k t u r Or g a n i s a s i Fun g s i o n i l . . . 27
4. St r ukt ur Or g a n i s a s i Di v i s i o n i l . . . 29
5. Ar us d o k u me n ur }t uk p e n g o l a h a n or de r p e n j u a l a n 31 6. Pr os e s Pe r e n c a n a a n da n Pe n g e n d a l i a n Pe ma s a r a n 33 7. Si s t e m I nf or ma s i Pe ma s a r a n . . . 38
8. St r ukt ur Or ga ni pa s i Fun g s i o n i l . . . 4-8 9. St r u k t u r Or g a n i s a s i Di vi s i Pe r d a g a n g a n . . . 49
10. St r ukt ur Or g a n i s a s i Di vi s i Pe r d a g a n g a n . . . 78
DAFTAR MODEL
1 . An g ga r a n Rugi * l a ba . . . 82
2. Angga r a n Pe nj u 4 1 a n . . . 83
3. Angga r a n Bi a ya Op e r a s i . . .
84-4. An g ga r a n Pe mb e l i a n . . . 86
5. La por a n Pe n y e l i d i k a n Khus us . . . 89
6. La p o r a n Kunj ung£. n Sa l e s ma n . . . 90
7. La p o r a n Pe n j u a l a n Sa l e s ma n . . . 93
8. La por a n Pe nj ua l a n Da e r a h . . . 94
9. La p o r a n Pe nj ual a i n Da e r a h .. . . 95
10. La por a n Real i s as i i Pe nj u a l a n . . . 96
11. La por a n Real i s as t i . Pe nj u a l a n . . . 96
DAFTAR LAMPI RAN
Nomor :
H - 1 La p o r a n Ha r i a n Ka s
H - 2 La p o r a n Ha r i a n Pe nj ua l a n.
M - 1 La p o r a n Po^ i s i Pe r s e di a a n.
M - 2 La p o r a n Pos i s i Pe r s e d i a a n Ekonomi s
M - 3 La p o r a n Pe nj ua l a n.
B - 2 Ne r a c a .
B - 3 La por a n Rugp. - l a ba .
B - 4- Ana l i s a Summe r da n Pe n g g u n a a n Da na *
B - 6- Da f t a r Umur Pi ut a ng.
B A B I
P E N D A H U L U A N
1 . Pa nda nga n Umum
De wa s a i ni ba nya k p e r us a ha a n ya ng t umbuh da n be r -
ke mba ng me nj a di b$s a r , ba i k da l a m ukur a h i nve s t a s i ya ng
d i t a na mka n ma upun' pa da s ka l a ope r a s i nya . Pe r ke mba nga n i -
ni s e l a l u di i kut i de nga n be r t a mba h kor npl eks nya ma s a l kh
ya ng di ha da pi ol ehi me ne j e me n, khus u s n y a dj . bj . dang penj ual .
a n ya ng me r upa ka n a nt i da r i s e t i a p p e r us a ha a n ba i k i t u
pe r us a ha a n j as a, i f r dus t r i ma upun p e r us a ha a n da ga ng.
De nga n sei naf ci n be s a r nya i nve s t a s i ya ng d i t a na mka n
be r a r t i ' pe nj ua l a n f r ar us di t i ngka t ka n pul a unt uk me nj a mi n
k e s t a bi l a n t i ngka t pe nge mb a l i a n i nve s t a s i ( R. O. I ) ya ng
me r upa ka n pr e s t a s i ■ s ua t u pe r us a ha a n. Ha l i ni da pa t di l a k
s a na ka n a pa bi l a pe r us a ha a n me ne r a pka n s i s t e m Pe r e nc a na a n
ya ng ma mpu me ndor ong a kt i vi t a s - a k t i v i t a s da n k oor di na s i
unt uk me nc a pa i t uj ua n pe r us a ha a n, s e r t a a da nya s i s t e m
Pe nge nda l i a n ya ng dppa t me ngont r ol a ga r a k t i vi t a s - a kt i vi
t a s s e s ua i de nga n ya ng d i r e n c a n a k a n .
Di s i oi l a i n, . de nga n s e ma ki n l ua s nya r ua ng l i ng -
r. up us a ha ya ng di l a ya ni o. l eh pe r us a ha a n, mer i unt ut nenej e^
neri unt uk l e bi h me m$e r l ua s c a kr a wa l a p e mi k i r a n n y a . j a h a
r us be r us a ha unt uk r t e ni ngka t ka n ke ma mpua n unt uk me nge na l
l i ngkunga n us a ha hya s e c a r a l e bi h ba i k, s e hi ngga pe r us a ha
a n da pa b me ma nf a a t ka n pe l ua ng - p e l u a n g pot e ns i a l ya ng ada.
i
Pa da wa kt u p e r us a ha a n ma s i h ke c i l , ma s i h me mung-
ki nka n pi mpi na n p e r us a ha a n me nge t a hui s e c a r a l a ngs ung
ke i ngi na n da r i pa; r a l a n g g a n a n n y a , da n pe ke r j a a n da r i p a
r a k a r y a wa nnya ma s i h da pa t di kont r ol de nga n ba i k. Te t a -
pi pa da s a a t p e r us a ha a n me nj a di be s a r , di ma na j a ngka ua n
pe ma s a r a nnya l e bi h l ua s da n j uml a h k a r y a wa n n y a be r t a mba h
ba nya k, kont r ol s e c a r a l a ngs ung ha mpi r t i da k mungki n l a -
gi da pa t di l a ks a n&ka n. Di pe r l uka n s ua t u i nf or ma s i ya ng
me mungki nka n p i mpi na n me nge t a hui k e a d a a n - k e a d a a n ya ng t er_
j a di di da l a m ma upun di l ua r pe r us a ha a n.
I n f o r ma s i - l nf or ma s i t e r s e but d i ha s i l ka n ol e h Si s
t e m I nf or ma s i Me ne j e me n, ya i t u s i s t e m unt uk me ngumpul ka n
me ngol a h da n me l a ppr ka n i nf or ma s i s e s ua i de nga n ke but uh-
a n me ne j e me n d a l a m, me nga mbi l ke put us a n.
Si s t e m i nf or ma s i ya ng ba i k p e r l u di dukung ol e h a-
da nya s t r ukt ur or g^ ni s a s i ya ng da pa t me nunj ukka n s e c a r a
t e ga s we we na ng da n ! t anggung j a wa b da r i ma s i ng- ma s i ng ba -
gi a n ya ng a da dal amj pe r us a ha a n. Ha l i ni pe nt i ng u nt uk nve
ne nt uka n s i a pa y a n g 1 be r ha k me ne r i ma da n wa j i b me mbe r i ka n
i nf or ma s i s e s ua i de nga n t a nggung j a wa bnya ma s i ng- ma s i ng.
De mi ki a n hal f t ya de nga n P. T. ,r X " di ma na pe nul i s
me l a kuka n s ur ve y, j\jiga me r upa ka n pe r us a ha a n ya ng s e da ng
kur a ng da pa t m^ ndukung ke put u s a n ya ng di a mbi l . Te r bukt i
de nga n ga ga l nya pe r u s a h a a n me nc a pa i t a r ge t ya ng t e l a h di _
t e t a pka n. Ha l i ni da pa t me mbe r i ka n pe t unj uk ba hwa k e p u
t us a n ya ng di a mbi l kur a ng t e pa t , a pa ka h ke put us a n t e r s e -
but s e hubunga n t f engan pe r e nc a na a n ma upun pa da p e l a ks a na -
a nnya . Pe r l u di ^ da ka n p e mbe na ha n pa da Si s t e m I nf or ma s i
ya ng a da da l a m pe r us a ha a n , t e r ut a ma ya ng be r hubunga n d_e
nga n Pe r e nc a na a h da n Pe nge n d a l i a n Pe nj ua l a n.
2. Fe nj e l a s a n Juj Aul
J udul da r i s kr i ps i i ni a da l a h : M SI STEM I NFORMA-
SI MENEJ EMEN, IMlj’LEMENTASI NYA TERHADAP PERENCANAAN DAN
PENGENDALI AN PENJ UALAN PADA P. T. 11 X " DI DENPASAR, BALI ”
Dar i j udul t er s ebut Jpenul i s mencoba me nga r t i ka n s e ba ga i be r i -
kut :
- Si pt e m, f cdal ah j a r i nga n ke r j a da r i pr os e dur - pr o
s e dur ya ng s a l i ng be r hubunga n da n di ke mb a n g -
ka n menut f ut s ua t u s ke ma ya ng t e r i nt e gr a s i unt uk
me nunj ukka n s ua t u ke gi a t a n.
- I nf or mas i , , me r upa ka n pr oduk / out - put da r i s i s
t e m ya ng da pa t me mbe r i ka n pa nda na ga n, pe mi ki r a n
da n me nguf a ngi ke t i da k pa s t i a n da l a m me nga mbi l
ke put us a n*
- Menej emen, , a da l a h pi ha k ya ng me ngguna ka n i n f o r
- I mp l e me n t a s i , me r upa ka n pe ne r a p a n ha s i l pe mba -
ha s a n t e pr i t i s pa da ke a da a n ya ng s e be na r nya d e
nga n me mpe r t i mb a n g k a n a pa ya ng pa l i ng s e s ua i
di t e r a pka n pa da pe r u s a h a a n s e hi ngga da pa t di pe r
ol e h hasi ^l ya ng ma ks i ma l .
- Pe r e nc a na a n, me r upa ka n s ua t u pr os e s ya ng kont i -
nyu u nt uk’. me ne t a pka n k e a d a a n - k e a d a a n da n a kt i vi
t a s - a kt i vi t a s ya ng di p e r l u k a n unt uk me nc a pa i
t uj ua n j a ^ gka pa nj a ng.
- Pe nge nda l i a n, me r upa ka n a kt i vi t a s me ne j e me n, ya
i t u me mba r l di ngka n a nt a r a pe r e nc a na a n da n k e a d a
a n ya ng s e be na r nya unt uk s e l a nj ut nya di a mbi l
t i nda ka n yj ang pe r l u a pa bi l a t e r j a di kondi s i yang
me nyi mpa ng da r i ya ng d i r e n c a n a k a n .
- Pe n j u a l a n , ! me r upa ka n a kt i vi t a s ut a ma p e r us a ha a n
unt uk me n d a pa t ka n l aba.
- P. T. " X " di De npa s a r , Ba l i , p e r us a ha a n ya ng
me nj a di obyi ek penel i f ci an.
Se l ur uh r a ngka i a n j udul di a t a s me mpunya i pe nge r -
t l a n s e ba ga i be r i kut :
” Ba ga i ma na me r a nc a ng da n me ne r a pka n s i s t e m I nf or ma s i me
ne j one n ya ng oe s ua i <J engan ke a da a n p e r us a ha a n s e hubung -
<in de nga n a kt i vi t a s r t onej emen da l a m me nyus un r e nc a na pe n
j ua l a n ya ng r eal i s t i s ! da n p e nge nda l i a nnya s e hi ngga t uj u-
3. Al a s a n Pe mi l i h^ n J udul
Ti da k a da $a t upun p e r us a ha a n ya ng ma mpu be r t a ha n
hi dup bi l a ma na p e r us a ha a n t e r s e but t i da k ma mpu’ me nj ua l
ba r a ng a t a u j a s a yi ang di ha s i l k a n a t a u di be l i . Se ba l i knya
bi l a ma na pe r us a ha a n be r ha s i l me ni ngka t ka n omz e t pe nj ua l -
a nnya , ma ka p e r us a ha a n t e r s e but me mpunya i k e mu ngki na n
unt uk me mpe r l ua s at - au me mp e r be s a r p e r u s a h a a n n y a .
Sedemi ki an per t t i ng a r t i pe nj ua l a n ba gi s ua t u pe r -
us a ha a n, s e hi ngga t yanyak or ng ya ng me nga t a ka n ba hwa p e n
j ua l a n me r u p a k a n 11 j a nt ung n da r i pe r u s a h a a n ya ng me ne n-
t uka n ma t i hi dupnya' pe r us a ha a n.
Pe nul i s me ng&ngga p pe r l u me n g e t e n g a h k a n s i s t e m i n
f or ma s i s e hubunga n ( J engan ma s a l a h pe nj ua l a n, ka r e na ba nya k
di a nt a r a p e r us a ha a n ya ng be l um da pa t me ma nf a a t ka n s e c a r a
ma ks i ma l pe l ua ng- pe l l ua ng pot e ns i a l ya ng s e be na r nya da pa t
di c a pa i nya . Ha l i ni i bes ar k e mu ngki na n d i s e ba bka n ka r e na
l e ma hnya s i s t e m i nf or ma s i pe nj u a l a n ya ng me ndukung ke pu-
t us a n- ke put us a n pe ma s a r a n da r i pa r a me ne j e r nya .
4. Tuj ua n Pe nyus una n '
Se s ua i de nga n pe r ma s a l a ha n ya ng di ha da pi pe r us a ha
an, ma ka pe nul i s menci oba me ngur a i ka n pe r s oa l a n ya ng s e -
s unpguhnya t e r j a di daf t me nc oba me nge mba ngka n s i s t e m i n
f or ma s i ya ng a da s e c a r a t e or i t i s da n pr a kt i s .
t ul i s a n i ni da pa t b e r ma nf a a t ba gi pe r us a ha a n, khus us nya
da l a m bi da ng pe ma s a r a n, s e hi ngga p e r u s a h a a n •da pa t me mpe r
be s a r omz e t pe nj ua l a n n y a de nga n c a r a me ne r a pka n s i s t e m
i nf or ma s i me ne j e me n ya ng me ma da i .
Di s ampi t i g i t u ha r a pa n pe nul i s s e moga t ul i s a n i ni
da pa t be r ma nf a a t ba gi pe mba c a ya ng l a i n.
5. Si s t e ma t i ka pkr i ps i
Skr i ps i ^. ni di s us un de nga n s i s t e ma t i ka s e ba ga i
be r i kut :
Ba b I : Pe ndahi ul uan
Da l a m ba b i ni di ur a i ka n t e nt a ng pa nda nga n umum,
p a nj e l a s a n j udul , a l a s a n pe mi l i ha n j udul , t uj u
a n pe n y u s u n a n s kr i ps i s e r t a me t o d o l o g i n y a ya ng
mel i pui ^i : pe r ma s a l a ha n, h i p ot e s a ke r j a , s c ope
a na l i s a , pr os e dur p e n g umpul a n da t a da n pengol ah
a n da t a .
Ba b I I : Landas ar t Te or i
Da l a m ba b i ni a ka n di j e l a s ka n t e o r i - t e o r i ' ya ng
me ndukung pe nul i s da l a m me r e nc a na ka n s i s t e m i n
f or ma s i . Pe r t a ma pe nul i s a ka n me nj e l a s ka n pe -
n g e r t i a n 1 s i s t e m i nf or ma s i me ne j e me n, di s i ni di _
j e l a s ka n a r t i pa nt i ng s i s t e m i nf or ma s i s e r t a
def ‘ i ni s i - ^de f i ni s i nya . Ke dua a ka n di j e l a s ka n kom
k e t i g a 1, pe nj e l a s a n di a r a hka n ke i nt i pembaha_s
a n ya i ^ u t e nt a ng p e r e n c a na a n da n pe nge nda l i a n
pe nj ua l a n da n pe nge mb a n g a n s i s t e m i nf or ma s i -
n y a .
Ba b I I I : Ke a da a n di Pe r us a ha a n
Da l a m ba b i ni di ur a i ka n t e nt a ng : s e j a r a h da n
pe nge mb a n g a n pe r us a ha a n, s t r ukt ur or ga ni s a s i ,
p e r e n c a na a n pe nj ua l a n da n pe nge nda l i a nnya
Ba b I V : Pe mba ha s &n
Pa da ba b i ni a ka n di ba ha s ma s a l a h ya ng a da da_
l a m per us l ahaa n unt uk ke mudi a n d i upa ya ka n pe -
r oecahannyp. de nga n j a l a n me nye mpur na ka n s i s t e m
i n f o r ma s i . ya ng ada.
Ba b V : Ke s i mpul a n da n Sa r a n
Da l a m ba b ' i ni d i k e muka ka n t e nt a ng k e s i mpul a n
ya ng di pe r pl e h da r i p e mb a h a s a n - p e mb a h a s a n t e r
da hul u, k e mudi a n di be r i ka n s a r a n- s a r a n.
6. Me t odol ogi
6. 1. Pe r ma s a l a ha n
P. T " X ” di Der t pas ar me r upa ka n pe r us a ha a n ya ng
r oempunya i. be be r a pa bi di ng us a ha , di ma na t i a p bi da ng us a -
ha t e r s e but d i o r g a n i s a s i k a n s e c a r a t e r pi s a h da l a m be nt uk
d i v i s i - d i v i s i .
i ni a da l a h Di vi s i Pe r d a ga nga n ya ng me mpunya i a kt i vi t a s
me mbe l i da n me ma s e t r kan ba ha n- ba ha n ba nguna n be r upa ka yu
ge r ga j i a n, ka yu l a pi s , s e me n, a s pa l da n l a i n- l a i n. Sel ai n
i t u Di vi s i Pe r d a ga nga n i ni j uga me r up a k a n s a l a h s a t u di s
t r i but or be s i be t oA ya ng di pr oduks i ol e h P. T. Kr a ka t a u
St e e l unt uk wi l a ya H pe ma s a r a n J a wa - Ti mur , Ba l i da n Nus a -
Te n g g a r a .
Di vi s i Pe r da ga nga n i ni di pi mpi n ol e h s e or a ng ke -
pa l a di vi s i ya ng b e t t a nggung j a wa b l a ngs ung ke pa da Pi m
pi na n Pe r us a ha a n. W^ we n a n g unt uk me ne t a pka n Pe r e nc a na a n
Pe nj ua l a n s e pe nuhnya t e r l e t a k pa da pi mpi na n pe r us a ha a n.
Ke pa l a Di vi s i be r t a nggung j a wa b a t a s t e r l a ks a na nya r e nc a
n a ~r e nc a na t e r s e but . '
Le ma hnya s i s t e m i nf or ma s i ya ng me ndukung pi mpi na n
da l a m me r e nc a na ka n pe nj ua l a n, me n ga ki ba t ka n t a r ge t - t a r ge t
dan s as ar an yang di t et apk^n kur ang r eal i s t i s dan cender ung t e r l a l u
t i nggi s e hi ngga us aha; unt uk me nc a pa i nya t e r l a l u di pa ks a -
ka n, s e ba ga i a ki ba t ny^ t e r l i ha t pa da me mbe ngka knya ni l a i
pi ut a ng ya ng t a k t e r t i gi h.
Ka r e na mengal ai qi ke s uka r a n unt uk me ne t a pka n s ua t u
pe r e nc a na a n ya ng r e a l i s t i s , pi mpi na n me nga mbi l ke put us a n
unt uk be r ope r a s i t a npa me ngguna ka n pe r e nc a na a n. Ha l i ni
a k&n m^ nye ba bka n keada$. n ya ng l e bi h bur uk l agi .
6. 2. Hi pot e s a Ker . i a
-ga i be r i kut :
u De nga n me nye mp\ i r na ka n s t r ukt ur or ga ni s a s i ya ng a da dan
dan mener apkan suat i ^ si s t em i nf or mas i ya ng me ma da i ya ng da pa t
me me nuhi ke but uha n me ne j e me n da l a m a kt i vi t a s pe r e nc a na a n
da n pe nge nda l i a n pe nj u a l a n maka. a ka n d i ha s i l ka n :
- s ua t u Re nc a na Pt enj ual an ya ng r e a l i s t i s ya ng da pa t me -
ni ngka t ka n mot i Va s i da l a m us a ha p e n c a p a i a n n y a .
• s ua t u a k t i v i t a s ; pe nge n d a l i a n ya ng me ma da i s ehi ngga t a r - «
ge t pe nj ua l a n ddpa t t e r c a pa i 11
6*3* Sc ope An a l i s a |
Pe mba ha s a n pa da s kr i ps i i ni ha nya t e r ba t a s pa da
s i s t em i nf or ma s i me he j e me n, t e r ut a ma ya ng be r ka i t a n dengan
per encanaan da n pe nge n d a l i a n pe nj ua l a n. Di s i ni pe nul i s per .
l u me ma s ukka n k o n s 0 p - k o n s e p s i s t e m i nf or ma s i pe ma s a r a n
ya ng me nc a kup I nt e r na l Re por t Sys t e m, Ma r ke t i n g I n t e l l i
ge nc e Sys t e m, Ma r ke t i ng Re s e a r c h Sys t e m da n Ma r ke t i ng
Ana l i t i c a l Sys t e m. Ha l i ni di ma ks udka n de nga n me ma s u k
ka n k o n s e p - k o n s e p s i s t e m i nf or ma s i pe ma s a r a n s e c a r a l eng_
ka p d i ha r a pka n i nf or ma s i ya ng d i ha s i l ka n a ka n l e bi h a ku-
r a t .
Se da ngka n l ua s pe mba ha s a n s kr i ps i i ni hnnya me l i -
put i p e mba ha s a n pa da Di vi s i Pe r da ga nga n, ka r e na ma s i ng-
ma s i ng di vi s i ya ng afl a da l a m pe r us a ha a n be r be da da l a m
-hi ngga s ul i t unt uk me mbua t s ua t u s i s t e m ya ng da pa t me n-
c a kup k e s e l ur uha n di vi s i ya ng a da da l a m pe r us a ha a n.
6. 4-. Pr os e dur Peng^umpul a n da n Pe ngol a ha n Da t a
Unt uk me nguf opul ka n da n me n gol a h da t a , pe nul i s me -
l a ks a na ka n pr os edui * s e ba ga i be r i kut :
a. Me mp e r s i a p k a n da; f t ar pe r t a nya a n me nge na i :
- Se j a r a h pe r ke mf c a nga n da n l a t a r be l a ka ng pe r us a ha a n.
- Si s t e m i nf or r naf ci me noj e me n ya ng a da da l a m p e r u s a h a
a n khus u s n y a pa da di vi s i pe r da ga nga n.
- Hambat an. - hambat ' an ya ng di ha da pi pe r us a ha a n t e r ut a -
ma ya ng b e r h u b u n g a n de nga n a kt i vi t a s pe r e nc a na a n
da n pe nge n d a l i a n pe nj ua l a n.
b. Me l a k u k a n wawancar i a l a ngs ung de nga n pe j a ba t - pe j a ba t
p e r us a ha a n khus us nya ya ng be r hubunga n de nga n a k t i v i
t as pe nj ua l a n.
c. St udi ke pus t a ka a n, ya i t u de nga n me nc a r i t e or i - t e or i
y«u: g be r hubunga n de nga n ma s a l a h ya ng di ha da pi p e r u s a
ha a n me l a l ui l i t e r a t ur - i i t e r a t ur ya ng a da s e ba ga i ba -
ha n p e r b a n d i n g a n .
d. M^ nye l e s a i ka n pe ngol a ha n da t a ya ng di pe r ol e h da n di -
bund Lngka n de nga n t ei or i - t e or i ya ng a da , unt uk ke mudi -
B A B I I
L A N D A S A N T E O H I
1. Si s t e m I nf or ma s i Me ne j e me n
1. 1. Ar t i Pe nt i ng I nf or ma s i
Da l a m s u a t u 1p e r us a ha a n ya ng pr of i t or i e nt e d, me
ne j e me n s e l a l u d i l i ba t ka n de nga n ke gi a t a n pe nga mbi l a n
*
ke put us a n da l a m mer i capai t uj ua n j a ngka pa nj a ngnya , ya i t u
ma ks i ma l pr of i t unt f uk ke l a ng s u n g a n hi dup pe r us a ha a n.
Se t i a p pe nga t obi l a n ke put us a n pa r a me ne j e r s e l a l u
di ha da pka n pa da r e s i k o - r e s i k o da n ke t i da k pa s t i a n ( u n
c e r t a i nt y ) us a ha yi ang di s e ba bka n ol e h ke a da a n i nt e r n
ma upun e ks t e r n. Di da[ Lam i l mu e konomi , r e s i ko t e r ma s uk
s a l a h s a t u f a kt or pr ^ duks i di s a mpi ng a l a m, t e na ga ke r j a ,
da n moda l .
Me ngha da pi r e s &ko da n ke t i da k pa s t i a n t e r s e but ,
me ne j e me n di ha r a pka n J nenget ahui s e ba nya k mungki n ke a da a n
i nt e r n p e r us a ha a n da n ke a da a n e ks t e r n di ma na pe r us a ha a n
be r ope r a s i , s e hi ngga d. edapat mungki n r e s i ko t e r s e but d a
pa t di kur a ngi . PengenpLl an ke a da a n i nt e r n ma upun e ks t e r n
t e r a e but t i da k h a nya s ^ ke da r me l a l ui pa nda nga n s e pi nt a s
l a l u s aj a, me l a i nka n m^ l a l ui t a t a - c a r a t e r t e nt u ya ng si j s
t e ma t i s da n a da nya pengj ol ahan da t a ya ng di pe r ol e h s e hi ng>
pi s a n b e r i kut nya t e r di r i da r i i n f o r ma s i - i nf or ma s i y a n g
be r guna unt uk mencj ukung ope r a s i me ne j e me n s e ha r i - ha r i ;
l a pi s a n ke t i ga t er i di r i da r i i nf or ma s i - i nf or ma s i u n t u k
me mba nt u menej e men, da l a m me mbua t r e nc a na s t r a t e gi k d a n
me nga mbi l ke put us a n unt uk pe nge nda l i a n me ne j e me n ; s e
da ngka n l a pi s a n puhc a k me r upa ka n i nf or ma s i unt uk me ndu -
kung p e r e nc a na a n da n pe r umus a n ke bi j a k s a n a a n ol e h t i ng-
ka t t op me ne j e me n.
2. Kompone n Si s t e m ^ nf or ma s i Me ne j e me n
Da r i p e nj e l a ga n t e nt a ng s i s t e m i nf or ma s i me n e j e
me n di a t a s da pa t di t a r i k k e s i mpul a n ba hwa di da l a m s ua t u
s i s t e m i nf or ma s i me ne j e me n t e r da pa t dua k o mpone n pe nt i ng
ya ng ha r us ada, ya i t U ya ng pe r t a ma a da nya i nf or ma s i da n
ya ng ke dua a da nya s i s t e m i t u s e ndi r i .
Unt uk s e l a nj ut nya da l a m ba b i ni pe nul i s a ka n me n-
j e l a s ka n ke dua k o mpone n da r i s i s t e m i nf or ma s i me ne j e me n
t e r s e but .
2. 1. Pe nge r t i a n I nf or i t as i
I s t i l a h i nf or ma s i me r upa ka n t e r j e ma ha n da r i ka t a
" i nf or ma t i on M ya ng mi empunyai pe nge r t i a n umum s e ba ga i
be r i t a / p e mb e r i t a a n . Di t i nj a u da r i ber i t uknya, i nf or mas i da
pa t ber upa n dat a ment ah, dat a t er s us un at au s al ur an komuni kas i "^
J a di i nf or ma s i ya ng di p e r l u k a n a da l a h i nf or ma s i ya ng be r
or i e nt a s i ke ma s a ya ng a ka n da t a ng. I nf or ma s i s e ma c a m i -
r, L s e ba gi a n be s a r di pe r o l e h da r i s umbe r i nf or ma s i ekst ern, .
t e t a pi i nf or ma s i i nt e r n, t e r ut a ma i nf or ma s i ya ng me n u n
j ukka n pe nga l a ma n ma pa l a l u - t et ap di guna ka n s e ba ga i da -
s a r ( t i t i k t ol a k ) ( Jal am me ne nt uka n pe r e nc a na a n unt uk
ma s a ya ng a ka n da t a ng.
I nf or ma s i s e hubunga n de nga n s umbe r - s umbe r e ks t e r n
s e r i ngka l i me r u p a k a n i nf or ma s i ya ng s a ma r - s a ma r ( t i da k-
pa s t i ), ha l i ni d i s e ba bka n ol e h f a kt or - f a kt or e ks t e r n
ya ng t i da k da pa t di ke n. da l i ka n. Ol e h ka r e na i t u da l a m me m
pe r ol e h i nf or ma s i i ni pe ba gi a n be s a r di l a. kukan di l a kuka n
me l a l ui s ua t u p e ne l i t i a n da n c a r a p e n y a mpa i a nnya s e da pa t
mungki n be r be nt uk a l t e t f na t i f - a l t e r na t i f .
Sua t u s i s t e m i nf or ma s i ya ng ba i k, he nda knya di ker n
ba ngka n unt uk da pa t me m^ ni t or ke gi a t a n l i ngkunga n da n i -
de - i de da r i da l a m p e r us a ha a n guna me nda pa t ka n i nf or ma s i
ya ng be r guna ba gi pe r e nc a na a n,
Pa da das a r nya i nf or ma s i unt uk pe r e nc a na a n a da l a h
s e ba ga i be r i kut :
- I nf or ma s i kegi at , an i nt e r n s e ha r i - ha r i ya ng d a
pa t di pe r ol e h da r i da t a - da t a a k u n t a n s i , da t a - da -
t a pe nj u a l a n d a n . I a i n - l a i n .
- Ke gi a t a n us a ha pgr a pe s a i ng, ya ng da pa t di pe r -
- Ke b i j a k s a n a a n Pe me r i nt a h ( ke bi j a k s a n a a n pol i -
t i k / e k o n o mi , a s os i a s i , ke put us a n ma hka ma h/ pe ng-
a di l a n dari pe r a t ur a n pe me r i nt a h )
- Kondi s i uml um d i b i da ng pe r e konomi a n ( t i ngka t -
ha r ga , k e g i a t a n e konomi , pe r u b a ha n pol a pe r mi n-
t a a n ).
2. 1. 2. I nf or ma s i Unt uk Pe nge nda l i a n
Se t e l a h r encar ^a di s us un s e c a r a l e ngka p, ba i k t uj u
a n ma upun s a s a r a n ya ng a ka n di c a pa i pe r us a ha a n, ma ka r e n
c a na t a di di s us un da l a m be nt uk pr ogr a m, a n g g a r a n , s a s a r a n
ma upun b e n t uk- be nt uk l ai n.
I nf or ma s i unt uk, pe nge nda l i a n pa da umumnya di ka t a
ka n s e ba ga i i nf or ma s i pr e s t a s i ke r j a ( pe r f or ma nc e i nf or
ma t i on ) y a i t u uku r a n p r e s t a s i ke r j a ya ng s e c a r a pe r i o -
di k d i l a por ka n ke pa da p e j a b a t - p e j a b a t ya ng me mba wa hi s u
a t u ke gi a t a n oper as i oni ^l . t e r t e nt u. Da t a t e nt a ng pr e s t a s i
ke r j a d i k u mpul ka n s el am$. ke gi a t a n ope r a s i ber l angs ung, ke-
mudi a n da t a - da t a t e r s e but di ol a h da l a m be nt uk i nf or ma s i
ya ng f or ma l unt uk ke mudi a n di l a por ka n.
Da s a r ya ng di guna ka n unt uk pe nya j i a n i nf or ma s i i ni
• i l al ah pr os e s pe ni l a i a n t f ang d. i mul ai de nga n me mba ndi ng-
k-LD ha s i l ya ng di c a pa i de mga n ya ng d i r e n c a n a k a n . Bor da -
s a r ka n ha a i l a na l i s i s i ni pa r a me ne j e r me nc oba me nc a r i
ya ng d i r e n c a n a k a n t
Pe nya j i a n i nf or ma s i da l a m s ua t u or ga ni s a s i p e r
us a ha a n be r be da t e r ga nt ung da r i t i ngka t a n da l a m o r g a n i
s a s i t e r s e but . Se m^ ki n r e nda h t i ngka t a nnya i nf or ma s i di ^
s a j i ka n l e bi h t e r p^ r i nc i , s pe s i f i k da n be r s i f a t kwa nt i -
t a t i f , s e da ngka n unt uk t i ngka t a n ya ng l e bi h t i nggi , i n
f or ma s i di s a j i ka n l ^ bi h be r s i f a t umum, t i da k de t a i l da n
pe r ha t i a n l e bi h di t u j u k a n pa da pr e s t a s i unt uk s a t u uni t
s e c a r a ke s e l ur uha n.
I nf or ma s i l a i n ya ng pe nt i ng da l a m ka i t a n n y a d e
nga n i nf or ma s i unt uk pe nge n d a l i a n a da l a h I nf or ma s i Ke -
bi j a ka n Umum ( s t a ndi ng i ns t r uc t i on ) y a i t u i nf or ma s i
ya ng di be r i k a n ke pa da pa r a me ne j e r me nge na i t i ndak&n apa
ya ng ya ng s e ba i knya di l a k u k a n da n t i nda ka n a pa ya ng s e -
ha r us nya t i da k di l a kuka n pa da s i t ua s i t e r t e n t u . I n f o r ma
s i i ni di s a j i k a n s e c a r a f or ma l da n bi a s a nya di bua t d a
l a m be nt uk ma nua l a t a u d o k u me n - d o k u me n l a i n ya ng s e j a -
ni s ya ng ma s a b e r l a kunya t i da k t e r ba t a s s a mpa i a da pe r -
uba ha n l e bi h l a nj ut .
I nf or ma s i i ni pe t l u di be r i ka n s e ba ga i pe ga nga n
ol e h pa r a me ne j e r da l a m me ngha da pi be r ba ga i ma s a l a h yang
s e r upa , s e hi ngga da pa t di s e l e s a i ka n s e c a r a kons i s t e n.
Se ba ga i c ont oh, pa da p e r us a ha a n ya ng be r ge r a k da l a m bi -
da ng pe r da ga nga n ya ng pe nj ua l a nnya di l a kuka n s e c a r a kr e
dl t . De nga n a da nya i n f o r ms ! i ni da pa t di ha r a pka n ke bi -
-s i n g - ma -s i ng k a r y a w&n ya ng be r t uga -s me l a ya ni pe mbe r i a n
k r e d i t da pa t be ke r ^ a l e bi h c e pa t .
Da l a m s ua t u o r ga ni s a s i pe r us a ha a n, a r us i nf or ma -
s i da l a m pr os e s p e n g e d a l i a n da pa t d i g a mb a r k a n s ebagai _
be r i kut :
; GAMBAR - 2
Ar us I nf or ' mas i Unt uk Pe n g e n d a l i a n 12
K o m u n i k o s i
C f i e t . j n : G f j t i s - g o r r s m e n u n j u k k a n a r u s i n f o r m p ^ i ( y o i t u , pGsnrvpcsan),
12
Da r i a r us i nf or ma s i di a t a s ( CAMBAR - 2 ) s e c a r a
Bi ngka t da pa t di j e l a s k a n s e ba ga i be r i kut :
Be r da s a r ka n t uj uan; da n s t r a t e gi pe r u s a h a a n , me n e j e me n me -
nyus un r e nc a na da n s a s a r a n ya ng ha r us di c a pa i pe r us a ha a n
di ma na r e nc a na da n s a s a r a n t e r s e but me me r l uka n be be r a pa
i nf or ma s i , ba i k i nf or ma s i i nt e r n ma upun i nf or ma s i eks t er n
( l i hat i nf or mas i unt uk per encanaan ). Set el ah r encana dan s as ar an
di s us un, t a ha p s e l a hj ut nya a da l a h me n e r a pka nnya pa da k e
gi a t a n ope r a s i ona l . Pa da t a ha p i ni i nf or ma s i ya ng di pe r -
l uka n a da l a h i nf or ma s i t e nt a ng ke bi j a ka n umum pe r us a ha a n
( l i ha t s t a ndi ng i ns t r uc t i on ) da n be be r a pa l nf 6r masi yang
l a i n. Pa da t a ha p i ni pul a di ha s i l ka n l a por a n- l a por a n pe r
f or ma nc e ya ng unt uk Se l a n j ut nya di a na l i s a da n di ba ndi ng-
ka n de nga n r e nc a na ya ng t e l a h di s us un a pa ka h p r e s t a s i nya
c ukup me mua s ka n. Da r i e va l ua s i t e r s e but me ngha s i l ka n
i nf or ma s i be r upa umpar t ba l i k ya ng me r upa ka n i s ya r a t unt uk
pe mbe r i a n s ua t u i mba l a n a pa bi l a pr e s t a s i ya ng di c a pa i me -
l e bi hi a pa ya ng di r e nc a na ka n. Umpa n ba l i k i ni da pa t p u
l a be r upa i nf or ma s i unt uk me l a kuka n t i nda ka n kor e ks i a-
t a s pe l a ks a na a n a pa bi l a p e l a k s a n a a n di a ngga p kur a ng me me
nuh3 s ya r a t , da n da pa t p u l a unt uk me r e vi s i r e nc a na da n
s a s a r a n a pa bi l a - r onc a n^ da n s a s a r a n t e r s e but kur a ng r e
Si s t e m a da l a h j a r i nga n pr os e dur ya ng e r a t hubung-
a nnya a nt a r a s a t u cj engan ya ng l ai n, ya ng di s us un me n j a
di s a t u k e s a t ua n unt uk me l a k s a n a k a n a kt i vi t a s ut a ma p e r
us a ha a n. Pr os e dur Ada l a h ur ut a n ke gi a t a n a t a u t i nda ka n
bat a us a ha ya ng bi a s a nya me nya ngkut be be r a pa pe t uga s d a
l a m s a t u a t a u be be r a pa ba gi a n da n d i t e r a pka n unt uk me
l a ks a na ka n t r a ns a ks i p e r us a ha a n ya ng t e r j a di be r ul a ng- u-
l a ng s e c a r a s er agai n.
Da r i de f i ni s i di a t a s da pa t di t a r i k ke s i mp u l a n bah
wa a nba r a s i s t e m da n p r o s e dur t e r da pa t hubunga n ya ng e-
r at , di ma na da r i r a ngka i a n pr os e dur t e r s e but me mbe nt uk
s ua t u s i s t e m. Se da ngka n a r t i pr os e dur i t u s e ndi r i me mpe r
l i ha t ka n a da nya h u bunga n a nt a r a s a t u pha s e de nga n pha s e
s e l a nj ut nya di ma na unt uk me nc a pa i s ua t u s a s a r a n di t unt ut
a da nya ke r j a s a ma ya ng ba i k a nt a r a ba gi a n - b a i g a n ya ng a -
da da l a m s ua t u pe r us a ha a n. Ha l i ni be r a r t i me nya ngkut a -
da nya pol a pe nde l e ga s i a n we we na ng da n t a nggung j a wa b d a
l a m s t r ukt ur or ga ni s a s i .
2. 2. 1. St r ukt ur Or ga ni s a s i
Or ga ni s a s i me r upa ka n k u mpul a n or a ng- or a ng ya ng
be ke r j a be r s a ma - s a ma unt uk me nc a pa i t uj ua n t e r t e nt u, ka -
r e na a da nya k e t e r b a t a s a n ma nus i a , ma ka di l a kuka n p e n d e
l e ga s i a n we we na ng ( a ut hor i t y ) da n t a nggung j a wa b ( r es.
n-dei ega s i ar i we we n a n g da n t a nggung j a wa b t e r s e but di t un- *
j ukka n de n a g n s t r ukt ur or ga ni s a s i .
Da l a m t e or i or ga ni s a s i di ke na l a da t i ga t ype or -
ga ni s a s i y a i t u : s t r ukt ur - or ga ni s a s i f ungs i oni l , s t r ukt ur
o r ga ni s a s i di vi s i ona l , s t r ukt ur or ga ni s a s i ma t r i x.
St r ukt ur o r ga ni s a s i f ungs i oni l me r upa ka n s t r ukt ur
or ga ni s a s i ya ng momt j agi t uga s - t uga s me ne j e r i a l s e c a r a s a
ma de nga n t u g a s - t uga s ka r ya wa nnya . Tuj ua n di be nt uk s t r uk
t ur o r ga ni s a s i i ni a da l a h e f e kt i f i t a s da l a m pe r us a ha a n
de nga n me ma n f a a t k a n s pe s i a l i s a s i da r i pe ke r j a a n. Di s i ni
«
s e or a ng me ne j or ha r us me mpunya i p e n g e t a hua n khus us s e hu-
bunga n de nga n ke put us j a n- ke put us a n ya ng me nya ngkut f ungs i
ya ng me nj a di t a nggung j awabnya. ;
Sua t u c ont oh s t r ukt ur or ga ni s a s i f ungs j . ona l adal ah
s e ba ga i be r i kut :
GAMBAR - 3
St r u k t u r Or g a n i s a s i Fu ngs i oni l
,tuo o i ' . v n . i V i r ( i t r IM u m
Se t i a p ga r i s ya ng me n ghubungka n s e or a ng me ne j e r
de nga n me ne j e r l ai r i ya ng t i ngka t a nnya l e bi h r e nda h me r u
pa ka n de l e ga s i we we na ng da r i a t a s a n ke pa da ba wa ha n, da n
t a nggung j a wa b ba wa ha n unt uk me mbe r i ka n l a por a n ke pa da
a t a s a n a t a s t uga s ya ng di be r i ka n.
Ke ba i ka n da r i s t r ukt ur or ga ni s a s i i ni a da l a h e f i -
s i e ns i ka r e na me ne j e r da n ba wa ha n ya ng s p e s i a l i s t ,
da pa t be ke r j a s a ma unt uk me l a ks a na ka n f ungs i khus us ba gi
pe r us a ha a n, t e t a pi unt uk p e r us a ha a n ya ng t umbuh de nga n
d i v e r s i f i ka s i j e ni s us a ha l ai n, p e ngguna a n s t r ukt ur o r
ga ni s a s i f ungs i ona l y$ng mur ni a ka n t i da k e f e kt i f da l a m
koor di na s i da n mot i va $i ke pa da k a r ya wa n unt uk pe r us a ha a n
s e c a r a ke s e l ur uha n. Unt uk j e ni s p e r us a ha a n t e r s e but l e
bi h t e pa t di gun a k a n s t r ukt ur or ga ni s a s i Di vi s i oni l .
St r ukt ur or ga ni s a s i di vi s i oni l a da l a h s t r ukt ur or
ga ni s a s i ya ng di ba gi m^ nur ut di vi s i - d i v i s i ya ng s e ol a h-
ol a h me mbe r i ka n ke s a n s e ba ga i s ua t u us a ha ya ng i ndependent
t e t a pi me mpunya i t uj ua n ya ng s a ma de nga n pe r us a ha a n s e
c a r a k e s e l u r u h a n .
Se t i a p di vi s i di j j i mpi n ol e h s e or a ng me ne j e r d i v i
s i ya ng be ba s u nt uk me n g e mb a n g k a n s t r a t e gi ya ng mungki n
be r be da de nga n di vi s i ya ng l a i nnya , t e t a pi i a t e t a p t un-
duk da n be r t a nggung j awat y a t a s komi t me n ya ng t e l a h di s e -
t uj ui be r s a ma de nga n me ne j e r s e ni or nya .
bi l i t a s da r i di vi s i nya , t e t a pi me r e ka t i da k da pa t di i ni
n-t a ka n n-t a n ggung j a wa b a n-t a s k o n d i s i - k o n d i s i da n ha s i l ha
-si . L ya ng di l ua r j a ngk a u a n me r e ka .
Sua t u c ont oh s t r ukt ur or ga ni s a s i d i vi s i oni l di i
-l u s t r a s i ka n d i b a wa h i ni :
GAMBAR ■ - k
< A St r ukt ur Or g a n i s a s i Di vi s i oni l
Ke ba i ka n da r i s t r ukt ur or ga ni s a s i di v i s i o n i l a d a
l a h pa da s ua t u di vi s i da pa t di t e r a p k a n s e pe nuhnya s e b a
ga i pus a t l a ba ( pr of i t c e nt r e ) da n l e bi h me ne ka nka n
pa da pe nge mb a n g a n k r e a t i f i t a s ba gi me ne j e r di vi s i nya , a-
t a u de n g a n ka t a l a i n di vi s i me r upa ka n pus a t i ni s i a t i f
( i ni t i a t i ve c e nt r e ) ba gi p e r u s a h a a n s e c a r a kes el ur uhan.
Ke l e i na ha nnya , d i v i s i o n i l be r s i f a t ka ku, a da nya kompe t i
t i f di a nt a r a pa r a me ne j e r di vi s i nya , r ae nye ba bka n kur a ng-
nya ke r j a s a ma ya ng ba i k s e ba ga i s a t u k e s a t ua n us a ha .
St r ukt ur or ga ni s a s i l a i n a da l a h s t r ukt ur or ga ni s a
s i ma t r i x. St r ukt ur or ga ni s a s i ma t r i x a da l a h s t r ukt ur
or ga ni s a s i ya ng di t ^ t a me nur ut f ungs i - f ungs i da n di da s a r
ka n pa da pr oy o k - p r o y e k a t a u p r ogr a m- pr ogr a m pe r us a ha a n.
St r ukt ur or ga ni s a s i i ni t i da k d i j e l a s ka n l e bi h l a nj ut ,
ka r e na kur a ng be r ka i t a n de nga n p e mba ha s a n pa da s kr i ps i
i n i .
2. 2. 2. Si s t e m I nf or ma s i Akunt a ns i .
Di da l a m s i s t e m i nf or ma s i me ne j e me n da pa t t e r di r i
a t a s be be r a pa s ub- s i s t l e m. Sal ah s a t u s ub- s i s t e m t e r s e but
a da l a h s i s t e m i nf or ma s i a kunt a ns i , s e da ngka n s u b - s i s t e m
ya ng l a i n a ka n pe nul i s j e l a s ka n da l a m ka i t a n n y a de nga n
Si s t e m I nf or ma s i Pe ma s a r a n pa da p e mba ha s a n s e l a nj ut nya .
Si s t e m i nf or ma s i a kunt a ns i me r upa ka n s al ah s at u sub
s i s t e m ya ng pi l i ng ba nya k me l i ba t ka n pr os e dur - pr os e dur dan
ba gi a n- ba gi a n da l a m or ga ni s a s i da n j uga me r upa ka n s i s t e m
i nf or ma s i ya ng pa l i ng f or ma l .
Si s t ei n i nf or ma s i ya ng f or ma l a da l a h s ua t u s i s t e m di .
ma na t a nggung j a w^ b e ks pl i s i t unt uk pe mbua t a n i n
f or ma s i t e l a h di t e t a p k a n da n d i t u g a s k a n . . . i nf or ma -
s i ya ng t i da k f or ma l a da l a h i nf or ma s i ya ng de nga n
-da k bi s a di pe nuhi ol e h s a l ur a n ya ng f or ma l , buka n di c i p t a k a n ol £h pe nuga s a n t a nggung j a wa b f or ma l . " ^
Da r i s i s t e m i nf or ma s i a kunt a ns i di pe r ol e h i nf or -
ma s i - i nf or ma s i a kunt a ns i ( i nf or ma s i i nt e r n ) ya ng pe n-
t i ng ba gi me ne j e me n t e r ut a ma da l a m t uga s - t uga s p e n g e n d a
l i a n da n pe r e nc a na a f i nya .
I nf or ma s i t e r s e but a nt a r a l a i n La por a n Ana l i s a
Pe nj ua l a n ( Sa l e s Ana l ys i s ), ya i t u s ua t u l a por a n ya ng
me nya j i ka n ni l a i ua ng ( omz e t ) a t a u ba nya knya uni t p e n
j ua l a n pa da s a t u pe r i ode . Me nge na i be nt uk l a por a nnya d a
pa t di s a j i ka n s e s ua i de nga n ke but uha n, mi s a l nya p e n j u a l
a n pe r da e r a h, pe r s a l e s ma n, pe r s a l ur a n di s t r i bus i da n
l a i n - l a i n .
I nf or ma s i ya ng l a i n a da l a h i nf or ma s i t e nt a ng ke -
ma mpua n me mpe r ol e h l a ba ( Pr o f i t a bi l i t y Ana l ys i s ) ya i t u
l a por a n ya ng me mb a n d i n g k a n pe nj ua l a n de nga n bi a ya - bi a ya
ya ng b e r s a n g k u t a n . La por a n i ni da pa t be r b e n t u k ke ma mpua n
l a ba pe r j e ni s ba r a ng, pe r s a l e s ma n, pe r da e r a h da n l a i n
l a I n .
Da r i da t a - da t a a kunt a ns i da pa t di bua t i nf or ma s i
s t a t i s t i k be r upa t r e nd- t r e nd, pr oye ks i - pr oye ks i yang pen
t i ng ba gi me ne j e me n unt uk t uga s - t uga s pe r e nc a na a n.
Be r i kut i ni a ka n d i i l u s t r a s i ka n ba ga n a r us
me n ya ng me n g g a mb&r k a n s ua t u Si s t e m ma nua l unt uk pe ngo-
l a ha n or de r pe nj u a l a n ue j a k d i t e r i ma n y a or de r t e r s e but
s a mpa i de nga n p e n a g i h a n n y a .
s a i ng da n ha l - ha l l a i n ya ng da pa t me mpe nga r uhi ope r a s i
p e r u s a h a a n .
3*3. Si s t e m I nf or ma s i Pe ma s a r a n
Pa da s a a t p e r us a ha a n ma s i h ke c i l , di ma na o r g a n i
s a s i p e r us a ha a n ma s i h s e de r ha na , pe mi l i k da pa t s e c a r a
l a ngs ung memoni t j or ke a da a n di da l a m pe r u s a h a a n wa l a upun
t a npa s i s t e m i nf or ma s i ya ng f or ma l . Se ma ki n be s a r p e r
us a ha a n di ma na s t r ukt ur or ga ni s a s i nya s e ma ki n kompl e ks ,
da n r ua ng l i ngkup us a ha nya s e ma ki n l ua s , p e nge na l a n l i ng,
kunga n a ka n s e ma ki n t e r ba t a s t a npa a da nya s i s t e m i n f o r
ma s i ya ng f or ma l , De mi ki a n pul a ha l nya pa da f ungs i p e ma
s a r a n, di ma na ke b e r a d a a n i nf or ma s i f or ma l s a nga t me -
nunj a ng k e p u t u s a n - k e p u t u s a n pe ma s a r a n ya ng a ka n di a mbi l .
Si s t e m i nf or ma s i pe ma s a r a n di de f i ni s i k a n s e ba ga i
be r i kut :
A s t r ut ur e d, i nt e r a c t i ng c ompl e x of pe r s on, ma c h i
nes , a nd pr oc e dur e s de s i gne d t o ge ne r a t e a n or de r l y
f l ow of . par t i i nent i nf or ma t i on, c ol l e c t e d f r om bot h
i nt r a a nd e xt r a , f i r m s our c e s , f or us e as t he ba s i s f or d e c i s i on ma ki ng i n s pe c i f i e d r e s pons i bi l i t y ar eas r-i . z of ma r ke t i ng ma na ge me nt 23
Si s t em i nf or mas i pemas ar an adal ah s t r ukt ur yang kompl eks dan s al i ng
be r i nt e r a ks i da r i Or a n g - o r a n g , me s i n- me s i n da n pr os e dur
^ P h i l i p Kot l e r , Ma r ke t i n g Ma na ge me nt ; Ana l ys i s ,
Pl a nni ng a nd Co n t r o l , Four t h Ed i t i o n , Pr e nt i c e Ha l l I n
y a n g d i r a n c a n g u nt uk me n g h a s i l k a n i nf or ma s i ya ng t e pa t ,
ya ng s e s ua i de n g a n k e b u t u h a n da n d i k u mp u l k a n da r i da l a m
ma up u n da r i l ua r pe r us a ha a n, ya ng d i g u n a k a n s e ba ga i da -
s a r p e n g a mb i l a n k e p u t u s a n da l a m l i n g k u p t a n ggung - j a wa b
khus u3 da r i me n e j e me n pe ma s nr nn.
Si s t e m i nf or ma s i p e ma s a r a n d i g a mb a r k a n s e ba ga i se.
bua h 11 kot a k " ( CJ AMBAR - % ) y a n g d i da l a mn y a t e r di r i da
r i b e b e r a p a s ub- s i s t e m. Sub - s i s t e m t e r s e but a da l a h I n
t e r n a l Re por t Syet er n, Ma r k e t i n g I n t e l l i ge nt Sys t e m, Ma r
ke t i n g Re s e a r c h Sys t e m da n Ana l i t i c a l Ma r k e t i n g Sys t e m.
Ma s i n g - ma s i n g s ub- s i s t e m di dal am kot a k t e r s e but s al i ng ber -
i nt e r a ks i de ng a n mp mp e r g u n a k a n ma nus i a da n a l a t - a l a t u n
t uk me n g u mp u l k a n , t oens or t i r , me nga na l i s a , me n g e v a l u a s i ,
da n me ndi s t r i bus i kf t n i nf or ma s i .
Da l a m a k t i v i t a s t e r s e but s i s t e m i nf or ma s i p e ma s a
r a n me me r l u k a n ma s uka n be r upa d a t a - d a t a i nt e r n da n e k s
t e r n. Se t e l a h d a t ^ - d a t a t e r s e but d i p e r o l e h , k e mudi a n d_i
ol a h me nj a di b e b e r d p a i nf or ma s i da n d i d i s t r i b u s i k a n k e
pa da pa r a e ks e kut i i f p e ma s a r a n ya ng me me r l u k a n n y a di da l a m
me l a k s a n a k a n a kt i v i t a s pe r e nc a na a n, p e l a k s a n a a n da n pe -
n g e d a l i a n .
Be be r a pa p e ^ t i mb a n g a n y a n g pe r l u d i p e r h a t i k a n d a
l a m me n e n t u k a n i nf or ma s i k e p a d a me ne j e me n a da l a h :
- Mo d e l k e p u t u s a n ya ng a ka n di a mbi l .
i
pa ka h ha r i a n, mi nggua n, bul a na n a t a u t a huna n.
- Be nt uk i nf or ma s i ya ng di i ngi nka n.
- Be nt uk s t udi khus us a t a u t opi k khus us ya ng p e r
l u d' i i nf o r ma s i k a n .
- Be nt uk da n pr ogr a m a na l i s a da t a ya ng di i ngi nka n.
3. 3*1* I nt e r na l Re por t Sys t e m
Sub- s i s t e m y ang p e rt a ma i ni me r upa ka n s u b - s i s t e m
ya ng pa l i ng f or ma l d i a nt a r a s ub- s i s t e m l a i nnya . I n f o r
ma s i ya ng di ha s i l ka n be r upa La por a n Pe nj ua l a n, La por a n
Bi a ya pe nj ua l a n, Pe r s e di a a n Ba r a ng Da ga nga n, Ar us Ka s ,
Pi ut a ng Da ga ng da n l a por a n - l a p o r a n l a i n. Se ba gi a n be s a r
l a por a n - l a p o r a n da r i s i s t e m l a por a n i nt e r n i ni d i h a s i l
ka n ol e h s i s t e m a kunt a ns i ya ng a da da l a m pe r us a ha a n.
3. 3. 2. Ma r k e t i n g I nt e l l i ge nc e Sys t e m
Si s t em i ni
me mbe r i ka n i nf or ma s i ke pa da me ne j e me nt e nt a ng ke j a d i a n - k e j a d i a n ya ng be r l a ngs ung da l a m l i n g k u
nga n us a ha s e ha r i - ha r i . Tuj ua n da r i s i s t e m i ni a da l a h
me ndor ong a ga r e ks e kut i f da pa t memoni t oi : ke a da a n di l ua r
p e r us a ha a n s e hi ngga ke put u s a n ya ng a ka n di a mbi l a ka n s e
l a l u up t o dat e .
Si s t e m i ni da pa t di ke mba ngka n de nga n me l a t i h s a
l e s ma n unt uk da pa t me l i ha t da n me l a por ka n pe r ke mb a n g a n -
-kut i f j uga d i ha r a pka n me n ge mba ngka n i nt e l e ge ns i nya me l a
l ui me mba c a buku- buku, j ur na l pe ma s a r a n, be r i t a p e r d a g a
nga n, me ngha di r i p e r t e mu a n - p e r t e mu a n da n ya ng t e r pe nt i ng
pa r a e ks e kut i f d i ha r a pka n da pa t me nge t a hui pe r ke mba nga n
pa r a s a i nga n.
3. 3. 3. Ma r k e t i n g Re s e a r c h Sys t e m
Me n g a d &k a n r i s e t pe ma s a r a n be r a r t i me r a nc a ng me t o.
de pe ngumpul a n, p e ngol a ha n da n pe l a por a n da t a s e c a r a si s.
t e ma t i s da n mf enemukan da t a ya ng r e l e va n de nga n s i t ua s i
pe ma s a r a n t e r t e nt u ya ng di ha da pi pe r us a ha a n
Ri s e t p e ma s a r a n i ni da pa t di l a kuka n ol e h ba gi a n
t e r s e ndi r i ya ng di be nt uk ol e h p e r us a ha a n a t a u da pa t d i
l a kuka n de nga n me nga mbi l j a s a da r i p e r us a ha a n r i s e t .
Be be r a pa k e gi a t a n r i s e t ya ng bi a s a nya di l a k u k a n
ol e h pe r u s a h a a n a da l a h s e ba ga i be r i kut :
- Pe ne nt ua n c i r i pa s a r . - Pe ngukur a n pot e ns i pa s a r . - Ana l i s i s ba gi a n pa s a r . - Ana l i s i s pe nj ua l a n.
- Pe ne l i t i a n me nge na i ke c e n d e r u n g a n us a ha . - Pe n e l i t i a n pa r a pe s a i ng.
- Pe r a ma l a n j a ngka pe nde k. - Pe ne r i ma a n pr oduk ba r u. - Pe r a ma l a n j a ngka . pa nj a ng.
- Pe ne t a pa n ha r ga . '
3*3*4- * Ana l i t i Ca l Ma r ke t i n g Sys t e m
Si s t e m a na l i t pe ma s a r a n i ni a da l a h t e r di r i da r i
pr o s e d u r - pr os e dur da n mo d e l - mode l pe nge mb a n g a n s t a t i s t i k
unt uk menganal i s i s ha s i l r i s e t ya ng t e l a h di pe r ol e h.
Da r i ha s i l r i s e t ya ng di l a kuka n di pe r ol e h da t a -
da t a ya ng s e l a nj ut nya da t a - da t a t e r s e but di a na l i s a dengan
me n ge mba ngka n mo d e l - mode l s t a t i s t i k s e pe r t i a na l i s a r e -
gr e s i , a na l i s a kor e l a s i , a na l i s a f a kt or , a na l i s a di s kr i -
mi na s i a na l i s a k e l ompok da n l a i n- l a i n. Ha s i l a na l i s a i ni
di s i mpa n a t a u bi a s a di ka t a ka n s e ba ga i ba nk s t a t i s t i k, di .
ma na unt uk mer t gambi l ke pu t u s a n da pa t di guna ka n da t a - da t a
da r i ba nk s t a t i s t i k t e r s e but .
K E 4 D A A N DI P E R U S A H A A N
1 . Se. j ar ah Si ngka t da n Pe r ke mba nga n Pe r us a ha a n
Pe r u s a h a a n ya ng di ba ha s da l a m s kr i ps i i ni a da l a h
be r be nt uk Per s , er oan Te r ba t a s ya ng mul a i di di r i ka n pa da
t a ngga l 19 De c e mbe r 1975 de nga n a kt e not a r i s Ami r Sya r i f
f udi n S. H di De npa s a r , Ba l i da n t e l a h me nda pa t ka n pe nge -
s a ha n da r i Me nt e r i Ke ha ki ma n Re publ i k I ndone s i a de nga n
Sur a t Ke put us a n Nomor Y. A. 5 / 288 / 25 t e r t a ngga l 28 J u-
ni 1976.
Se j a k a wa l d i d i r i k a n n y a , P. T. " X ,f t e l a h me nga l a
mi pe r uba ha n na m& de ng a n a kt e pe r uba ha n nomor 62 t a ngga l
3 Apr i l 1976 da r i not a r i s ya ng s ama.
Se s ua i de nga n i s i pa s a l 2 a n g ga r a n da s a r pe r us a -
ha a , r ua ng l i ngkup ke gi a t a n p e r us a ha a n me l i put i :
- Pe r d4ga nga n Umum be r ba ga i ba ha n b a n guna n unt uk
pr oy<?k- pr oye k.
- Se ba ga i di s t r i but or b e r ma c a m- ma c a m be s i be t on
pr oduks i P . T . Kr a ka t a u St e e l unt uk vi l a ya h p e ma
s a r a n J a wa Ti mur , Ba l i da n Nus a Te n g g a r a . ’
Pa da mul a nya pe r us a ha a n i ni ha nya me mpe r da ga ngka n
ka yu ya ng di pe r ol e h da r i Ka l i ma nt a n da n d i pa s a r ka n di r t
a-B A a-B I I I
e r a h Ba l i da n Nus a Te ngga r a . Ka yu- ka yu i ni di pe r ol e h s u-
da h da l a m be nt uk ge r ga j i a n ya ng t e r di r i da r i be r ma c a m- ma
c a m j e ni s da n ukur a n, Us a ha da r i p e r us a ha a n i ni me nga l a -
mi pe r ke mb a n g a n ya ng pe s a t ka r e na a da nya p e mb a nguna n yang
di l a kuka n di da e r a h Ba l i s e hubunga n de nga n pe nge mba nga n
da e r a h pa r i wi ga t a * Se l a i n i t u di da e r a h Ba l i pa da wa kt u
i t u be l um ba nya k p e r us a ha a n s a i nga n ya ng be r ge r a k da l a m
bi da ng p e r d a g a n g a n ka yu. Pe r us a ha a n r aengal ami punc a k p e £
k e b a n ga nnya pa da t a hun 1980 di ma na Pe me r i nt a h me mba ngun
p r o y e k - p r o y e k be s a r di da e r a h Ba l i da n s e ki t a r nya .
Ke a da a n i ni t i da k da pa t be r t a ha n l a ma , ka r e na b e
be r a pa p e r us a ha a n s a i nga n mul a i b e r munc ul a n ya ng me nga -
ki b a t ka n pe nj ua l a n p e r us a ha a n s e ma ki n me nur un. Akhi r nya
pi mpi na n pe r u s a h a a n be r us a ha unt uk me n g a l i hka n pe r ha t i a n
nya pa da pe nge mb a n g a n p e r us a ha a n da l a m bi da ng us a ha ya ng
da pa t me mbe r i ka n ke u n t u n g a n ya ng l e bi h ba i k. Bi da ng u s a
ha ya ng ba r u i ni me r up a ka n pe nge mba nga n da r i j e ni s us a ha
ya ng l a ma , y a i t u pe r u s a h a a n t i da k Ua nya me ns upl a i ke bu-
t uha n ka yu s a j a me l a i nka n pe r us a ha a n be r us a ha me ns upl a i
s e mua kebut uhf i n ba ha n ba nguna n unt uk p r o y e k - p r o y e k .
Sal ah s a t u ya ng di s upl a i pe r u s a h a a n i ni a da l a h be -
s i be t on s e ba ga i ba ha n k o n s t r u k s i . Ka r e na be s a r nya omz e t
pe nj ua l a n ya ng di c a pa i p e r us a ha a n i ni ma ka P. T. Kr a ka t a u
St e e l s e ba ga i pr odus e n be s i be t on me nunj uk P. T. " X 11 se.
J a wa Ti mur , Ba l i da n Nus a Te ngga r a .
Da l a m nj e nj a l a nka n us a ha nya , P. T. ' " X tr me mpe r ol e h
f a s i l i t a s kr e di t da r i s ua t u Ba nk Pe mer i n- t ah di De npa s a r .
Fa s i l i t a s kr e di t ya ng di be r i ka n t e r s e but a da l a h be r be n-
t uk kr e di t r e ke ni ng kor a n de nga n s ua t u pl a f on ya ng be s a r
nya t e l a h d i t e nt uka n da n de nga n t i ngka t bunga t e r t e nt u.
Se l a i n kr e di t ya ng di be r i k a n pe me r i nt a h, pe me n u h a n ke bu-
t uha n moda l pf e r us a haa n j uga di t unj a ng ol e h be be r a pa s um-
be r moda l s wa pt a .
2. St r ukt ur Or ga ni s a s i
St r ukt ur Or ga ni s a s i pa da P. T. " X 11 di be nt uk be r -
da s a r ka n ke bu t u h a n ya ng ada> j a di be r s i f a t f l e k s i b e l . Hal
i ni d i ma k s u d k a n de nga n a da nya f l e ks i bi l i t a s ya ng t i nggi
da l a m s t r ukt ur or ga ni s a s i , ma ka p e r us a ha a n da pa t me nga -
t a s i h a mb d t a n - h a mb a t a n ba i k ya ng be r a s a l da r i da l a m ma u
pun da r i l ua r pe r us a ha a n. Se r i ng unt uk me nda pa t ka n kom-
pos i s i ya ng opt i ma l p i mpi na n p e r us a ha a n me nga da ka n mut a -
s i da n pr omos i ba gi pa r a k a r y a wa nnya s e s ua i de nga n bi
-da ngnya ma o i h g - ma s i n g .
Ha l i ni t i da k be r a r t i pa r a e ks e kut i f ya ng me mp u
nya i f ungs i pokok da l a m s t r ukt ur or ga ni s a s i s e l a l u me ng-
a l a mi pe r uba ha n, ha nya f ungs i - f ungs i ya ng s e c a r a t e hni s
ha r us di l a kuka n pe nye s ua i a n ya ng me nga l a mi pe r uba ha n.
ma s i ng- ma s i ng j a ngs i da l a m s t r ukt ur or ga ni s a s i f ungs i -
oni l be s e r t a ga mba r s t r ukt ur o r g a n i s a s i n y a .
Di r e kt ur Ut amf r
Di r e kt ur ut a ma P. T. ,r X n i ni j uga me r a ngka p s e
ba ga i pe mi l i k pe r us a ha a n. Da l a m me l a ks a na ka n p e ke r j a a n-
nya di r e kt ur Ut a ma i ni di ba nt u ol e h s e or a ng s e kr e t a r i s
da n s e or a ng pe nga wa s i nt e r n.
Pe nga wa s I nt e r n
Tuga s - t uga s p e n g a wa s i nt e r n a da l a h s e ba ga i be r i kut
- Me me r i k s a da n me ne l i t i s e c a r a k o n t i nyu a pa ka h
s i s t e m da n pr os e dur ya ng be r l a ku di ka nt or pus a t
ma upUn di t i a p di vi s i be r j a l a n s e s ua i de nga n per _
a t ur &n ya ng t e l a h di t e t a pka n.
- Me me r i k s a da n me ne l i t i bukt i - bukt i da n l a por a n-
l a por a n da r i ka nt or pus a t ma upun di vi s i - di vi s i
t e r ut a ma di bi da ng ke ua nga n da n a kunt a ns i .
- Me mb e r i k a n l a por a n ke pa da pi mpi na n me nge na i t e -
mua npya da l a m p e r u s a h a a n
-- Me mb e r i k a n a na l i s a -- a n a l i s a ke pa da p i mpi na n d a
l a m h u b u nga nnya de nga n pe nge n d a l i a n pe r us a ha a n.
Ke ua nga n da n Akunt a ns i
Tuga s - t uga s me ne j e r ke ua nga n da n a kunt a ns i a da -
l a h s e ba ga i be r i kut :
k e u a nga n da n a ngga r a n t i a p- t i a p di vi s i .
- Me n g a l o k a s i k a n da na pe r us a ha a n.
- Me nga t ur ma s a l a h a kunt a ns i , pe r ba nka n da n per pa.
j a ka n*
- Me r a nCa ng s i s t e m a kunt a ns i ya ng s e s ua i de nga n
ke but uha n pe r us a ha a n da n me n e r a p k a n n y a .
- Me n ga t ur s i s t e m upa h da n ga j i .
Pe r e nc a na a n da n Pe nge mba nga n
Tuga s - t yga s me ne j e r p e r e nc a na a n da n pe nge mba nga n
a da l a h s e ba ga i be r i kut :
- Me nyupun da n me r umus ka n r e nc a na da n s t r a t e gi
pe nge f t ba nga n pe r us a ha a n.
- Me ngui npul ka n, me mpe l a j a r i da n me nga na l i s a da t a -
da t a da n i nf or ma s i t e nt a ng ke a da a n da n pe r ke m-
ba nga h pe r e konomi a n
- Me n y a r a n k a n i nve s t a s i ba r u.
- Me n g a d a k a n s t udi unt uk pe r l ua s a n us a ha .
I nve s t a s i
Tuga s - t uga s me ne j e r i nve s t a s i a da l a h s e ba ga i b e r
i kut :
- Me moni t or i nve s t a s i ya ng di l a kuka n pe r us a ha a n.
- me nya r a nka n ha l - ha l s e hubunga n de nga n r e nc a na
