• Tidak ada hasil yang ditemukan

DSK Bahasa Kadazandusun Thn 4

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "DSK Bahasa Kadazandusun Thn 4"

Copied!
40
0
0

Teks penuh

(1)

KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH

BAHASA KADAZANDUSUN

TAHUN EMPAT

2013

(2)
(3)

DOKUMEN STANDARD

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH

(KSSR)

BAHASA KADAZANDUSUN

TAHUN EMPAT

(4)

Cetakan Pertama 2013

© Kementerian Pelajaran Malaysia

(5)

iii

ID SUANG

BOLIKAN

Rukun Negara

……….

v

Falsafah Pendidikan Kebangsaan

……….……..

vi

Kopointutunan

……….

1

Tudu

………...

2

Dimpoton

………..

2

Dokumen Standard Kurikulum

……….……….

3

i.

Prinsip Pedagogi Kurikulum Standard

……….

3

ii.

Ponginsamakan Kurikulum Modular

……….

5

Kurikulum Boros Kadazandusun

.

……….

7

Kabaalan Mokinongou om Moboros

………

7

Kabaalan Mamb

asa’

………..

8

Kabaalan Monuat

………

8

Kabaalan Kolumison Boros

………..

9

Sistem Boros

………..………

10

Ponuangan Kurikulum

………

13

Pontaksiran

14

(6)
(7)

v

BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita untuk mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; memelihara satu cara hidup demokratik; mencipta masyarakat yang adil bagi kemakmuran negara yang akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan berbagai-bagai corak; membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden;

MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan atas prinsip-prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KELUHURAN PERLEMBAGAAN

KEDAULATAN UNDANG-UNDANG

(8)

vi

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha

berterusan ke arah lebih memperkembangkan

potensi individu secara menyeluruh dan

bersepadu untuk melahirkan insan yang

seimbang dan harmonis dari segi intelek,

rohani, emosi dan jasmani berdasarkan

kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan.

Usaha ini adalah bertujuan untuk melahirkan

warganegara Malaysia yang berilmu

pengetahuan, berketerampilan, berakhlak

mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan

mencapai kesejahteraan diri serta

memberikan sumbangan terhadap

keharmonian dan kemakmuran keluarga,

(9)

1

KOPOINTUTUNAN

Boros Kadazandusun nopo nga’ iso’ mato palajalan i po’ia’on id sikul tosiriba’ om takawas. Status nopo do mato palajalan diti id

kurikulum perdana nga’ mato palajalan elektif. Po’ia’on o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru Kadazan om Dusun. Po’ia’on nogi’ o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru suai i aanangan minsingilo do boros diti.

Hontolon nopo do pongia’an om pambalajalan Boros Kadazandusun id sikul tosiriba’ nga’ popoingkawas do kabaalan boros miagal ko’ kabaalan mokinongou, moboros, mambasa’, monuat, koilaan kolumison boros om nogi’ koilaan puralan boros. Oponsol kopio do inoboson o kabaalan boros diti tu’ iti no kabaalan touvai i koponguhup id pomogunaan boros Kadazandusun id pangaan sikul

takawas.

Winonsoi o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba’ diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak do

minsingilo do boros Kadazandusun id kohuboyoon di kohiok mooi do kikotumbayaan sondii’ o tangaanak soira’ do miromut om nogi’

kaanu papasarabak pomusarahan di okreatif, imaginatif om okritis. Maya’ do kurikulum diti, kaanu tangaanak minsingilo do boros Kadazandusun id pongia’an di otolinahas, poimpunong om oulud. Pongia’an om pambalajalan boros Kadazandusun id sikul kapanahak do kosiwatan kumaa tangaanak do mongintutun, monginonong, guminawo om popotilombus do adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om tungkus tinaru Kadazan om Dusun.

Pongia’an om pambalajalan do boros Kadazandusun diti nogi’ kaanu manahak do kosiwatan kumaa tangaanak mantad tinaru suai i aanangan minsingilo do boros Kadazandusun montok mongintutun om mangarati’ adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om tungkus tinaru Kadazan om Dusun.

Pongia’an om pambalajalan Kurikulum Standard Boros Kadazandusun id sikul tosiriba’ diti monokodung do angkab Rukun Negara,

Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah Pendidikan Negaramontok do momodimpot do kotoronongon om piunungan toinsanan

(10)

2

TUDU

Tudu nopo do Kurikulum Standard Boros Kadazandusun montok sikul tosiriba’ diti nga’ momogonop kabaalan boros tangaanak mooi do kaanu nodii yolo’ momoguno do boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud id piromutan di mogisuai-suai koyuuyuon.

DIMPOTON

Id kolimpupuson do Toun 6 kaanu tangaanak do :

ƒ Miromut miampai kotumbayaan sondii kumaa tambalut om tulun suai id koyuuyuon formal om au’ formal.

ƒ Mambasa’ om mangarati’ do suang mogikawo-kawo teks id boros Kadazandusun montok mananom sunduan do aanangan mambasa’.

ƒ Momonsoi mogisuai-suai kawo ponuatan di kotunud, oulud om olinuud.

ƒ Monginonong om mangarati’ ponuatan di okreatif id boros Kadazandusun om mananom sunduan guminawo kolumison boros.

ƒ Momoguno puralan boros di kotunud id lisan om ponuatan.

(11)

3

DOKUMEN STANDARD KURIKULUM

Id suang do Dokumen Standard diti poinhanggum o Standard Ponuangan om Standard Pambalajalan.

Standard Ponuangan nopo nga’ taang koimpohon do koilaan, kabaalan om koinabasan di minog dimpoton do tangaanak id

kolimpupuson do Toun 6 id sikul tosiriba’.

Standard Pambalajalan nopo nga’ iso’ nuludan koilaan, kabaalan, koinabasan om taang koonuan di minog do dimpoton do tangaanak id iso’-iso’ Toun id sikul tosiriba’.

PRINSIP DO PEDAGOGI KURIKULUM STANDARD

Ponginsamakan do pongia’an om pambalajalan do Kurikulum Standard diti nopo nga’ maya’ prinsip-prinsip di pinatayad:

i. Ponginabasan do kabaalan touvai

Oponsol kopio do pasandadon mantad id kotimpuunon o ponginabasan do kabaalan touvai miagal ko’ kabaalan mokinongou,

moboros, mambasa’, om monuat tu’ kabaalan diti no o poimpahan do karaaralano’ pambalajalan do tangaanak. Kabaalan touvai i oinobos do tangaanak koponguhup tangaanak do popoingkawas kabaalan boros montok momodimpot taang di takawas.

ii. Balajal id koyuuyuon di kohiok, kirati’ om kidimpoton

Pambalajalan di poposontol konteks di kirati’ miampai papaamung toinsanan kabaalan boros i kaanu manahak kosiwatan kumaa tangaanak minsingilo maya’ aktiviti di kohiok.

iii. Poinlongkod do tangaanak

(12)

-4

kawo ponginsamakan, teknik om kakamot pongia’an di kagayat do ginawo tangaanak. Ponginsamakan masteri kaanu manahak kasakadayan kumaa tangaanak do monginobos toinsanan standard pambalajalan Boros Kadazandusun di noulud.

iv. Pomogunaan teknologi wagu

Id abad ko-21 diti, oponsol o koilan momoguno komputer tu’ teknologi nopo diti nga’ teknologi piromutan di gunoon do timpu baino

montok maganu om papatayad koilaan. Pomogunaan kakamot media elektronik om kapamansayan pionitan id internet kaanu

manahak kosiwatan di tosima’ kumaa tangaanak do miromut om mogiilang toilaan. Ogumu’ koilaan di aanu mantad Teknologi Koilaan om Pionitan diti. Soira’ momproses do koilaan di naanu kiguno o pomusarahan di okritis montok momili’ koilaan di kosudong. Oponsol o koilaan do tangaanak do momoguno boros Kadazandusun mooi do kaanu papatayad do koilaan di efektif, kotunud,

okreatif om kohiok. Aspek woyo’ toluud om mamasok oponsol nogi’ do pasandadon mooi do kitonggungan om kidisiplin o tangaanak

soira’ mogihum, momproses om poposunud kawagu do koilaan.

v. Pontaksiran Pambalajalan

Pontaksiran pambalajalan nopo do gunoon nga’ pontaksiran di potilombus. Pontaksiran di potilombus kaanu manahak koilaan

kumaa mongingia’ kokomoi taang koinabasan tangaanak do standard pambalajalan. Pointilombus o pontaksiran woyo’ formatif diti om okon ko’ miagal do pontaksiran woyo’ sumatif tu’ papanahon id koowian iso’-iso’ timpu pambalajalan. Kawasa’ do papanahon o pontaksiran woyo’ formatif maya’ pongintangan om maya’ mogikawo-kawo aktiviti lisan om ponuatan. Koduo-duo pontaksiran diti

kaanu popokito koyuuyuo’ kalantayon pambalajalan tangaanak.

vi. Kapasarabakan ponginlaaban kowoowoyoo’

(13)

5

PONGINSAMAKAN KURIKULUM MODULAR

Timpu pongia’an do mato palajalan Boros Kadazandusun nopo nga’ tolu timpu sominggu’. Pongia’an do Kurikulum Standard Sikul Tosiriba’ diti manahak kopomogiratan do kabaalan momoguno boros Kadazandusun id tinimungan tangaanak ngawi’.

Kurikulum Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun diti minanganu ponginsamakan woyo’ modular i popohontol om manahak

kosulimbangan kumaa toinsanan kabaalan boros miagal do kabaalan mokinongou om moboros, mambasa’, monuat, kolumison

boros om puralan boros.

Id pongia’an om pambalajalan do Boros Kadazandusun id kalas, onuan panatalan toinsanan kabaalan boros id iso’-iso’ timpu pongia’an. Sabaagi iso’ poomitanan, onuan panatalan o kabaalan mokinongou om moboros id pongia’an ontok timpu koiso’ do minggu’ koiso’. Ontok timpu koduo,panatalan do pongia’an nopo nga’ kabaalan mambasa’ om timpu kotolu onuan panatalan kabaalan monuat. Timpu koiso’ om koduo do minggu’ sumusuhut gunoon montok pongia’an kolumison boros om timpu kotolu gunoon montok pongia’an puralan boros. Kawasa’ mongingia’ do momoguno duo timpu montok mongia’ isoiso’ kabaalan soira’ do osubai. Pongia’an om pambalajalan do iso’-iso’ topik kawasa’ do papanahon id kalas daasom duo minggu’.

Ponginsamakan woyo’ modular diti kaanu popisoungko toinsanan kabaalan boros di strategik montok tudu do popoingkawas kabaalan boros miagal di poinsuat id standard ponuangan om pambalajalan. Sabaagi iso’ poomitanan, soira’ do mongia’ do

kabaalan kolumison boros, kopisoungko nogi’ o kabaalan suai miagal ko’ kabaalan mokinongou, moboros, mambasa’ om monuat id pongia’an dii. Ponginsamakan woyo’ modular diti manahak nogi’ do panatalan kumaa pongia’an om pambalajalan kabaalan boros di touvai kumaa kabaalan boros di apangkal miagal id siriba’ diti:

¾ Kabaalan Mokinongou om Moboros

¾ Kabaalan Mambasa’

¾ Kabaalan Monuat

¾ Kolumison Boros

(14)

6

Tema

Ponuangan montok tikid gana’ pomogunaan boros id pambalajalan Boros Kadazandusun nopo nga’ pinoimpou tema di kosudong

montok tangaanak id sikul tosiriba’. Tema nopo ngawi’ diti nga’ :

¾ Tinan Sondii’

¾ Susuyan

(15)

7

KURIKULUM BOROS KADAZANDUSUN

Panatalan nopo do pongia’an om pambalajalan Boros Kadazandusun nga’ mongintutun do pimato, putul boros, boros, frasa om

ayat-ayat di toniba’. Ponginabasan do kabaalan boros di touvai miagal ko kabaalan mokinongou om moboros, mambasa’, monuat om kolumison boros nga’ onuan nogi’ do kapanatalan id pongia’an om pambalajalan do mato palajalan diti. Suai ko’ mantad dii, koilaan

kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun nga’ po’ia’on nogi’ kumaa tangaanak.

1.0 KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mokinongou, mongintutun om mamarait do tuni di norongou mantad mogisuai-suai tadon, mokinongou, mongintutun, mamarait om popimogisuai-suai tuni do pimato boros Kadazandusun, mokinongou, mongintutun om mamarait do boros miampai momoguno pomoroitan om loyuk di kotunud, manahak do tisuli’ kokomoi koilaan di norongou, moboros miampai momoguno do boros di kotunud, oulud om olinuud tumanud koyuuyuon, status, umul om koulunan om popolombus

topurimanan om pomusarahan di oulud om olinuud id intoraksi sosial miampai momoguno do boros, pomoroitan om kolooloyuko’ di

kotunud.

Poinhanggum nopo id standard pambalajalan diti nga’ kabaalan mokinongou om popolombus kawagu do tuni, boros, frasa om ayat di norongou mantad mogisuai-suai tadon. Mokinongou om moboros nopo nga’ iso’ kabaalan di touvai montok literasi. Ii nodii poogi’

do unsubon o tangaanak do minsingilo do woyo’ mokinongou di kotunud om tumimpuun do minsingilo do moboros mantad taang

popolombus do tuni di kotunud om kumaa nogi’ do popolombus do boros, frasa om gisom no do kaanu popolombus do ayat di kotunud, oulud om olinuud montok mogikawo-kawo koyuuyuo’. Oponsol nogi’ do po’ia’on kumaa doid tangaanak o loyuk om rima di

kotunud montok popolombus iso’-iso’ tuni, boros, frasa om ayat. Suai ko’ mantad dii, minog nogi’ do po’ia’on kumaa doid tangaanak o koilaan miromut maya’ lisan om okon ko’ lisan. Aktiviti nopo di kosudong do papanahon montok do kabaalan diti nga’ aktiviti

minsingumbal, manahak tisuli’, mangarati’ om momoguno do koilaan di norongou. Toinsanan aktiviti diti kawasa’ do huliton mooi do

(16)

8

2.0 KABAALAN MAMBASA’

Id kolimpupuson do Toun 6 , kaanu o tangaanak do mongija’ mogikaakawo boros, mongintutun om momungaran nunu i okito, orongou, osingud, oroso , akama’ om opurimanan, kaanu mambasa’ mogikaakawo boros, frasa om ayat miampai momoguno do pomoroitan di kotunud, kaanu mambasa’ montok mangarati’ om manahak do tisuli’ kumaa koilaan di nabasa’, kaanu popoilo

kawagu do koilaan di nabasa’ miampai momoguno mogikaakawo bahan om manahang do teks di nabasa’

Id kabaalan diti, oponsol do kaanu o tangaanak do mongintutun tuni do 29 pimato Boros Kadazandusun tu’ iti nopo nga’ koilaan di touvai no kopio montok kabaalan mambasa’. Koilaan diti koponguhup id kabaalan popolombus boros, frasa, ayat mintootoiso’ om ayat di mogikawo-kawo loyuk om kopolombusan. Montok iso’ pongia’an kabaalan mambasa’ di kohiok, unsubon o mongingia’ do

momoguno teks mantad sinding, hiis, tangon toi ko’ bukakak, tu’ kounsub iti do tangaanak om nogi’ kagayat do ginawo diolo’. Montok

kabaalan mongija’, potimpuunon do popo’ia’ mantad mongintutun tuni pimato kumaa tuni do fonem om putul boros gisom no owonsoi iso’ boros di kotunud.

3.0 KABAALAN MONUAT

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do ralan ponuatan di pointunud, kaanu poposuat kawagu nunu i

okito, orongou, oroso, osingud, akama’ om opurimanan, kaanu monuat mogikaakawo ayat miampai momoguno boros, ayat om

tanda’ basa’, format om puralan boros di kotunud, kaanu mongoput sorita’ miampai momoguno do boros om ayat di kotunud om olinuun.

Timpuunon nopo do popo’ia’ id kabaalan diti nga’ kabaalan mongigit pinsil di pointunud. Oponsol do pasandadon kabaalan diti mooi

do oubas dii o tangaanak do monuat momoguno ralan di pointunud. Panatalan nopo do kabaalan diti nga’ papawakas tuhat tunturu’

om longon, popomogot kabaalan motor, popoingkawas kabaalan visual om koordinasi mato om longon mooi do kaanu dii o

(17)

9

pimato miampai momoguno ralan di pointunud mooi do kaanu o tangaanak do monuat boros, frasa om ayat di poimpunong, otolinahas om oulud.

4.0. KABAALAN KOLUMISON BOROS

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu tangaanak maganu, popolombus om monusui koilaan kokomoi do tungkus koubasanan tinaru

Kadazan om Dusun maya’ mogikawo-kawo aktiviti di kohiok.

Pongia’an do kabaalan kolumison boros montok Toun 1 diti manahak panatalan kumaa pambalajalan di kohiok maya’ aktiviti di kohiok om kagayat ginawo miagal ko’ momonsoi buuk tonini’, poster, kolaj, kaad om nogi’ maya’ aktiviti manangon, suminding,

minsingkono’, sumayau om popolombus hiis. Maya’ kabaalan kolumison boros diti kaanu nogi’ o tangaanak do kosiwatan

mongintutun, minsingumbal om monginonong do tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun maya’ mogikawo-kawo aktiviti di kohiok om kosudong. Aktiviti-aktiviti diti kaanu papasarabak kaanangan do tangaanak kumaa minsingilo do boros Kadazandusun om

nogi’ kaanu popoingkawas imaginasi tangaanak. Komponen diti manahak kosiwatan kumaa tangaanak do mokinongou boros Kadazandusun mantad mogisuai-suai tadon miagal ko’ mantad sinding tangaanak, hiis koubasanan om susuyan di kosudong. Suai

ko’ mantad dii, kaanu nogi’ o tangaanak ngawi’ do momoguno do boros Kadazandusun id koyuuyuo’ di mogisuai-suai miagal ko’ id

pamansayan buuk tonini’, poster, kolaj om kaad om nogi’ maya’ aktiviti manangon, suminding, minsingkono’, sumayau om

popolombus hiis. Oponsol kopio do unsubon o tangaanak maya’ boros pangarayou montok iso’-iso asil di nowonsoi toi ko’

pinolombus. Pongunsuban kaanu popogirot kotumbayaan sondii’ do tangaanak om kaanu nogi’ poposunduan do aanangan balajal.

Suai ko’ mantad dii, kaanu nogi’ iti do mananom topurimanan do monginsonong asil kalaja’ om nogi’ mongunsub pomusarahan di

(18)

10

5.0 SISTOM BOROS

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mongintutun om momoguno do 29 pimato Boros Kadazandusun id lisan om ponuatan, kaanu momoguno mogikaakawo sompuruan boros, kaanu momonsoi mogikaakawo boros, frasa om ayat di agramatis om momoguno do tanda basa di kotunud, kaanu momoguno do Kopomoroitan Ginumu om Tukadan id lisan ponuatan.

Abaagi o sistom boros Kadazandusun id piipiro komponen: fonetik om fonologi, sistom ija’an, puralan boros, tukadan, kopomoroitan

ginumu’ om tinimungan boros. Oponsol do po’ia’on koilaan momoguno puralan boros kumaa tangaanak di minsingilo do boros

Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momoguno boros Kadazandusun di kotunud om oulud.

5.1 Fonetik om Fonologi

Oponsol do posunudon kumaa do tangaanak o koilaan mamarait om momoguno loyuk om kopolombusan di pointunud mooi do koilo

o tangaanak do mamarait boros om ayat, om nogi’ kaanu o tangaanak do popolombus komoyon di kotunud kumaa tulun suai. Suai

ko’ mantad dii, oponsol nogi’ o koilaan diti mooi do kaanu o tangaanak do mangarati’ boros om komoyon do tulun suai id

pilumaagan tikid tadau. Kawo ayat di oponsol do oilaan tangaanak do popolombus miampai momoguno pomoroitan om loyuk miagal

id siriba’.

Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o sistom ija’an boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momonsoi ponuatan di pointunud om oulud. Id sistom ija’an minog do inoboson do tangaanak o piipiro aspek mooi do kaanu do momonsoi

ponuatan di poimpunong. Pointayad id siriba’ diti, toinsanan aspek di oponsol do oilaan:

a) 29 pimato boros Kadazandusun b) pomogunaan do sigot / ’/ id ponuatan

c) pomogunaan do / b / om / d / id ponuatan

(19)

11

5.3 Puralan Boros

Abaagi o aspek Puralan Boros id duo boogian : morfologi dan sintaksis.

5.3.1 Morfologi nopo nga’ iso’ gana’ toilaan i’ monoriuk pamansayan iso’-iso boros id aspek struktur, bontuk om ponompipian boros. Pointayad id siriba’ diti nopo nga’ aspek di okito id morfologi.

(20)

12

5.3.2 Sintaksis nopo nga’ iso’ ponoriukan kokomoi pamansayan ayat. Aspek sintaksis di oponsol do oilaan do tangaanak id sikul tosiriba’ nopo nga’ miagal di pointayad id siriba’ diti :

a) Karaaralano’ momonsoi boros, frasa, klausa om ayat.

b) Pamansayan ayat nopo nga’ tumanud nuludan VSO (Boros Maan, Subjek om Objek).

c) Kawo ayat: ayat toomod, ayat pongudio, ayat ponuhuan om ayat kotigagan. d) Kawo pamansayan ayat: ayat toomod, ayat mintootoiso’

5.4 Tanda’ Basa’

Oponsol do koilo o tangaanak momoguno do tanda’ basa’ id piromutan mooi do kaanu popolombus boros Kadazandusun di

pointunud om oulud id kobooboroso’ om nogi’ id ponuatan. Id piromutan maya’ ponuatan oponsol do kaanu o tangaanak

momoguno do tanda’ basa’ di kotunud mooi do kaanu popolombus pomusarahan toi ko’ koilaan di pointunud om kirati’. Id

piromutan lisan, oponsol do koilo o tangaanak momoguno do tanda’ basa’ miagal ko’ koma om nokta mooi do kolombus

kopio nunu o komoyon diolo’.

5.5 Tukadan

Poinhanggum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om poniriban i oponsol do po’ia’on kumaa tangaanak mooi do kaanu nodii mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko’ ponuatan montok popokito iso’ ponginabasan do boros di

takawas.

(21)

13

6.0 PONUANGAN KURIKULUM

Ponuangan kurikulum nopo nga’ iso’ poingkawasan kawawagu id ponginabasan koilaan om oponsol do onuan kapanatalan tu’ iti no

kabaalan di koponguhup do tangaanak id koposion tikid tadau om id ponginabasan toilaan. Ponuangan kurikulum i pasandadon id

pongia’an boros Kadazandusun nopo nga’ miagal id siriba’.

i. Kabaalan Momusorou

Kabaalan momusorou di okritis om okreatif pinosuang id standard pambalajalan mooi do kaanu o tangaanak do monolibamban kobolingkangan, maganu kootuson om kaanu popolombus do koilaan di kotunud kokomoi iso’-iso’ ahal miampai momoguno boros di

efektif.

ii. Kabaalan Balajal Karaaralano’ Balajal

Pasandadon o kabaalan diti id standard pambalajalan mooi do kitonggungan o tangaanak id pambalajalan diolo’. Poinhanggum id

kabaalan diti o kabaalan balajal om kabaalan maganu koilaan montok popotounda’ do tangaanak do monginobos koilaan di

potilombus.

iii. Kabaalan Momoguno Teknologi Koilaan om Piromutan

Kabaalan momoguno do Teknologi Koilaan om Piromutan nopo nga’ kabaalan abad ko-21. Kabaalan nopo di poinhanggum nga’ kabaalan momoguno kakamot multimedia miagal ko’ komputer montok momonsoi om momongo kalaja’ sikul om nogi’ momoguno

mogikawo-kawo koilaan mantad multimedia miagal ko’ mongintong dokumentari televison om maganu koilaan mantad internet. Suai

(22)

14

iv. Woyoo’ Toluud om Sunduan Mamasok

Oponsol do pasandadon o woyo’ toluud miagal ko’ woyoo’ guminawo pogun sondii’ om kopuriman sunduan mamasok id standard pambalajalan mooi do awangun o tangaanak di kiwoyo’ toluud om oupus tomoimo do pogun sondii’.

v. Mogisuai-suai koporokisan

Okito nogi’ id suang do standard pambalajalan diti o koponoinaan do koporokisan tangaanak di mogisuai-suai. Okito iti id suang do standard pambalajalan, miagal ko’ koponoinaan koporokisan kinestetik maya’ aktiviti di noulud id standard pambalajalan kabaalan kolumison boros.

vi. Kopogonuan Toilaan

Koilaan om ponuangan nopo di pohontolon id standard pambalajalan nga’ koilaan di naanu mantad mogikawo-kawo gana’ miagal do gana’ koilaan Sains om Teknologi, Geografi, Sejarah, posorili’ do tangaanak om koilaan konsumerisme. Suai ko’ mantad dii, ponuangan boros aanu nogi’ mantad surat abal om isu-isu timpu baino.

vii. Mongindapu’

Mooi do kaanu o tangaanak ngawi’ do monoguang karaaralano’ koposion timpu baino, minog nogi’ do pasandadon id pomusarahan do tangaanak o kabaalan mongindapu’. Montok popoburu’ koposion tangaanak, elemen mongindapu’ miagal ko’ kreativiti, inovasi

om inisiatif oponsol do posunudon kumaa tangaanak.

viii. Kreativiti

Kreativiti nopo’ nga’ woyo’ di popokito’ kabaalan momonsoi iso’-iso’ toinaon i au’ po insan kowonsoi do tulun suai maya’ imaginasi tosonong do tosoosongulun. Soira’ do kaanu o tangaanak do papabanta asil kalaja’ toi ko’ popokito’ drama di okreatif, okito do koimbulai o kaanangan do tangaanak, kotumbayaan sondii’ om kopuriman do kounsikahan montok kinalantayan sondii’.

7.0 PONTAKSIRAN

Pontaksiran standard pambalajalan kawasa’ do papanahon maya’ piipiro woyo’ pontaksiran. Abaagi do duo kawo o woyo’

(23)

15

¾ Pontaksiran Woyo’ Formatif

¾ Pontaksiran Woyo’ Sumatif

Taang koinabasan tangaanak do momoguno boros milo tipongon maya’ koduo-duo woyo’ pontaksiran diti.

Pontaksiran Woyo’ Formatif

Papanahon o pontaksiran woyo’ formatif diti do poingompus toun do mongilo nunu o taang kalantayan do tangaanak. Koindalan o

pontaksiran diti maya’ pongintangan mooi do kaanu nodii mongingia’ do monipong kogisaman do tangaanak monginobos boros

ontok poingampayat id aktiviti pambalajalan boros. Pontaksiran woyo’ diti kapanahak kounalan kumaa mongingia’ om tangaanak nogi’. Maya’ pongintangan diolo’, kaanu o mongingia’ do koilaan kokomoi tangaanak di au’ kodimpot toi ko’ au’ kaampayat id aktiviti

di papanahon id kalas. Soira’ okito do mongingia’ o kobolingkangan diti, oponsol papanahon do mongingia’ o aktiviti suai di kosudong om kaanu mongunsub do tangaanak dii do monginobos boros. Kosudong nogi’ o pontaksiran woyo’ formatif montok

mongintong kogisaman do tangaanak id kabaalan mokinongou om moboros. Pongisamakan di kawasa’ do gunoon montok pontaksiran woyo’ formatif nopo nga’ maya’ folio, kalaja’ id tinimungan, pongimatan om maya’ aktiviti monginobos boros miagal ko’

mambasa’ om kuiz.

Pontaksiran Woyo’ Sumatif

Papanahon o pontaksiran woyo’ sumatif maya’ poniisan toi ko’ panaasan formal. Maya’ pontaksiran diti, kaanu o mongingia’ ngawi’ do monimung profil di popokito koburuon do tangaanak id monginobos do boros Kadazandusun. Kawasa’ do papanahon o

pontaksiran diti montok tosoosongulun tanak. Tudu nopo do pontaksiran woyo’ sumatif nga’ monipong om monimung koilaan

(24)

16

Standard Ponuangan om Pambalajalan toun 4 montok Kabaalan Mokinongou om Moboros

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

1.1 Id kolimpupuson do

1.1.1 Kaanu momungaran om papatantu do tadon tuni di norongou. 1.1.2 Kaanu miuhot om misimbar kokomoi tuni di norongou.

1.1.3 Kaanu momohulit do kobooboroso' tumanud loyuk om rima di norongou. 1.1.4 Kaanu popisuai tuni di norongou mantad posorili'.

1.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

tangaanak momoguno do pimato montok Boros Kadazandusun.

1.2.1 Kaanu mongilo pisuayan tuni pimato. a) Vokal

1.2.3 Kaanu mamarait boros kikonsonan a) sandad

b) noolos

1.2.4 Kaanu popokito koilaan montok mamarait boros a) kisigot

(25)

17

(26)

18

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

1.3 Id kolimpupuson do

1.3.1 Kaanu mokinongou montok popolombus kawagu do boros miampai momoguno do pomoroitan om loyuk di kotunud.

1.3.2 Kaanu mokinongou montok mongilo boros kokomoi isoiso' ahal. 1.3.3 Kaanu mokinongou montok mangarati' komoyon boros.

1.3.4 Kaanu mokinongou montok momoguno kawagu do boros id pibarasan toi ko' id pononsunudan.

1.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

tangaanak do manahak tisuli' di kosudong om olinuud kumaa isoiso' koilaan di norongou.

1.4.1 Kaanu mokinongou montok mongilo koilaan toponsol mantad mogikaakawo teks. 1.4.2 Kaanu mangarati' do koilaan di norongou.

1.4.3 Kaanu mogibooboros montok momoguno koilaan di norongou. 1.4.4 Kaanu mongompuri do koilaan di norongou.

1.4.5 Kaanu manahak sisimbar montok isoiso' ponguhatan di norongou. 1.4.6 Kaanu popoindalan ponuhuan om pokionuon di norongou.

(27)

19

1.5.1 Kaanu minsingumbal popolombus do ayat di otolinahas id pibarasan.

1.5.2 Kaanu minsingumbal momoguno ayat di otolinahas om olinuud id pilumaagan sosial. 1.5.3 Kaanu momoguno boros pomolohou di kotunud.

1.5.4 Kaanu poposunud do koilaan montok kumaa do wokon.

1.5.5 Kaanu momoguno boros om ayat di olinuud montok mokianu kointalangan. 1.5.6 Kaanu monguhot miapai momoguno do boros pongudio di kosudong.

1.6 Id kolimpupuson do

1.6.1 Kaanu monguyad koilaan kokomoi ahal sondii'.

1.6.2 Kaanu popolombus do sorita' tumanud nuludan di kosudong. 1.6.3 Kaanu minsingkono' montok popolombus do topurimanan.

1.6.4 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ montok popointalang do koilaan mantad bahan pongunsub di pinatahak.

(28)

20

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 4 montok Kabaalan Mambasa'

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

2.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

tangaanak popolombus boros tumanud otus om loyuk di pointunud.

2.1.1 Kaanu mongija' om popolombus do boros i a) kivokal tanaru om toniba'

b) kipimato sigot

c) kikonsonan poloputon om au' poloputon d) kipimato noolos

2.1.2 Kaanu mongija' om popolombus do boros a) mintootoiso

b) nosugku c) misompuru d) misaup

2.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

(29)

21

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

2.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak mambasa’

mogikaakawo teks do alantas.

2.3.1 Kaanu mambasa' ayat toomod do alantas.

2.3.2 Kaanu mambasa' mogikaakawo ayat miampai momoguno pomoroitan on loyuk di pointunud tumanud tanda' basa'.

2.3.3 Kaanu mambasa' mogikaakawo teks miampai momoguno pomoroitan om loyuk di pointunud .

2.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monginggumu'

tinimungan boros.

2.4.1 Kaanu mambasa' montok monindu' komoyon boros.

2.4.2 Kaanu mambasa' montok mangarati' komoyon boros tumanud konteks.

(30)

22

2.5.1 Kaanu mangarati' om monompipi' koilaan di nabasa'. 2.5.3 Kaanu mongompuri do koilaan di nabasa'.

2.5.4 Kaanu tumanud nuludan koilaan toi ko' sorita' id teks.

2.5.5 Kaanu manahak tisuli' montok isoiso' ahal di nabasa' id teks.

2.6 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno mogikaakawo peta pomusarahan

montok popoilo kawagu do koilaan di nabasa'.

2.6.1 Kaanu momoguno peta pomusarahan montok monimung koilaan mantad mogikaakawo bahan di nabasa'.

2.6.2 Kaanu popoundaliu koilaan mantad grafik kumaa id linear.

2.7 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

tangaanak manahang do teks di nabasa'.

2.7.1 Kaanu manahang koilaan di nabasa'.

(31)

23

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 4 montok Kabaalan Monuat

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

3.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monuat miampai momoguno ralan ponuatan di pointunud.

3.1.5 Kaanu momoguno ponuatan mirangkai montok monuat frasa om ayat. 3.1.7 Kaanu monuat boros miampai momoguno ija'an di kotunud.

3.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi boros.

3.2.1 Kaanu monuat boros numbul.

(32)

24

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

3.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monuat mogikaakawo ayat.

3.3.1 Kaanu mongulud boros montok momonsoi frasa tumanud bahan pongunsub. 3.3.2 Kaanu mongulud do frasa toi ko' ayat tumanud bahan pongunsub.

3.3.3 Kaanu monuat kawagu ayat miampai momoguno tanda' basa' di kotunud. 3.3.4 Kaanu momonsoi do frasa om ayat di tasaanang tumanud bahan pongunsub. 3.3.5 Kaanu momonsoi ayat mantad boros di pinatahak.

3.3.6 Kaanu momonsoi ayat mintootoiso' toi ko' ayat misompuru.

3.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monuat isoiso ponuatan miampai momoguno do format, boros om ayat di pointunud.

3.4.1 Kaanu mongilo format ponuatan di kosudong.

3.4.2 Kaanu momoguno mogikaakawo peta pomusarahan montok papatayad tonsi montok isoiso' ponuatan.

3.4.3 Kaanu papatandan tonsi toponsol montok isoiso' ponuatan.

3.4.4 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok monguyad tonsi ponokodung.

3.4.5 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ montok momonsoi ponuatan di momoguno format om ayat di ouluud om agramatis.

(33)

25

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

3.5 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi sorita' di kohiok miampai momoguno boros om ayat di pointunud om olinuud.

3.5.1 Kaanu manahak tonsi montok momogonop sorita'.

3.5.2 Kaanu papatayad tonsi di pinosuul montok momogonop sorita'. 3.5.3 Kaanu momili' om mongulud tonsi di pinosuul.

(34)

26

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 4 montok Elemen Kolumison Boros

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

4.1.1 Kaanu momoguno folio, buuk tonini', kolaj, buuk skrap, poster om suusuai po montok popokito koilaan di notimung.

4.1.2 Kaanu manangon, suminding, minsingkono', sumayau om popolombus do hiis.

4.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

4.2.1 Kaanu monimung do koilaan kokomoi tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.2 Kaanu mogibooboros montok mangarati' do koilaan di notimung.

4.2.3 Kaanu popokito demonstrasi kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.4 Kaanu monurubung paganakan sondii' montok mongintutun tungkus koubasanan tinaru

Kadazan om Dusun.

(35)

27

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 4 montok Puralan Boros

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

5.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do sistom tuni Boros

kadazandusun

5.1.1 Kaanu popolombus tuni pimato Boros Kadazandusun. 5.1.2 Kaanu momoguno boros i kisigot id lisan.

5.1.3 Kaanu momoguno boros i kikonsonan /b/ om /d/ , /b/ om /d/ id lisan. 5.1.4 Kaanu momoguno boros kivokal tanaru om toniba' id lisan.

5.2 Id kolimpupuson do toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do sistom

ija’an Boros

Kadazandusun id lisan om ponuatan.

5.2.1Kaanu momoguno pimato di kotunud id ponuatan. 5.2.2 Kaanu momoguno boros i kisigot id ponuatan.

5.2.3 Kaanu momoguno boros i kikonsonan /b/ om /d/ , /b/ om /d/ id ponuatan. 5.2.4 Kaanu momoguno boros kivokal tanaru om toniba' id ponuatan

5.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno mogikaakawo sompuruan boros di pointunud id lisan om ponuatan.

5.3.1 Kaanu momoguno do Boros Ngaran id ayat. 5.3.3 Kaanu momoguno do Boros Maan id ayat. 5.3.4 Kaanu momoguno do Boros Ula' id ayat.

(36)

28

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

5.4 Id kolimpupuson Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi mogikaakawo boros om ayat id lisan om ponuatan.

5.4.1 Kaanu momonsoi boros mintootoiso' mantad putul boros.

5.4.2 Kaanu momonsoi boros nosugku tumanud ponontudukan mongingia'.

5.4.3 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' momoguno boros misompuru montok momonsoi ayat.

5.4.4 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun boros misaup.

5.4.5 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun pananda wacana id ayat. 5.4.6 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun patikol id ayat.

5.4.7 Kaanu momoguno tanda' basa'.

5.5 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi mogikaakawo ayat di agramatis.

5.5.1 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok momonsoi guas ayat. 5.4.2 Kaanu momonsoi ayat mintootoiso.

5.4.3 Kaanu momonsoi ayat misompuru.

(37)

29

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN

5.6 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do

kopomoroitan ginumu' id lisan om ponuatan.

5.5.1 Kaanu momoguno Kopomoroitan Ginumu id lisan om ponuatan.

5.7 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno tukadan id lisan om ponuatan.

(38)
(39)
(40)

Terbit an:

BAHAGIAN PEM BANGUNAN KURIKULUM KEM ENTERIAN PELAJARAN M ALAYSIA

Aras 4-8, Blok E9 Kompleks Kerajaan Parcel E Pusat Pent adbiran Kerajaan Persekut uan

62604 PUTRAJAYA

Referensi

Dokumen terkait

Untuk dapat memenuhi kebutuhan masyarakat yang semakin meningkat di Bandarlampung, maka PDAM Wayrilau Kota Bandarlampung harus menetapkan jumlah produksi yang

Dalam penelitian ini analisis verifikatif digunakan untuk mengetahui pengaruh financial leverage , profitabilitas, umur perusahaan, ukuran perusahaan, struktur

Kewirausahaan. “Pengaruh Kedisiplinan, Lingkungan Kerja dan Budaya Kerja Terhadap Kinerja Tenaga Pengajar”. Armstrong’s Hand book of Human Resource Management Practice:

[r]

[r]

memiliki Surat Izin Usaha Perdagangan (SIUP) Golongan Usaha Non Kecil dari Instansi yang berwenang dan masih berlaku, sesuai dengan :3. - Kegiatan Usaha :

Kepada peserta yang memasukkan penawaran, yang berkeberatan atas hasil Pemilihan Langsung ini, dapat menyampaikan sanggahan secara elektronik melalui aplikasi SPSE

[r]