o
Selasa
0
Rabu
•
Kamis
0
Jumat
o
Sabtu
4
5
6
7
8
9
@
11
20
21
22
23
24
25
26
12
13
27
28
29
30
31
eMar
OApr
OMei
OJun
OJul
0
Ags
OSep
OOkt
ONov
ODes
I(;
b a w a k u r o m b o n g a n m a h a -s i -s w a S a j a r a h U n p a d n ug a y a k e u n p a n a l i t i a n k a
P r i a n g a n W e t a n , d i p i n g p i n k u
P r o f . D r . H j . N i n a H e r l i n a L u b i s , j a d i
n g a l a m a n d e u i n y a b a k a R a w a O n o m .
L o b a a n u r o b a h , g a u n g n a o g e g e u s
n g u r a n g a n s a n a j a n u r a n g C i a m i s
j e u n g s a b u d e u r e u n n a n a m a s i h k e n e h
l o b a a n u p e r c a y a y e n o n o m a y a
k e n e h , s a n a j a n m a r a n e h n a k e u n a k u
m a o t j i g a m a n u s a . C e u k k o l o t m a h
u m u r o n o m l e u w i h p a n j a n g b a t a n
m a n u s a , s a b a b k a a s u p b a n g s a j i n .
E n y a g e u r a n g G a l u h C i a m i s , d a
t e u p a t i a p a l k a n a s a j a r a h n a m a h ,
n g a n K i l a n c e u k a l m a r h u m M a r c u s i
S u w a n d a a n u r a d a c a p e t a n g
n g a d o n g e n g k e u n o n o m m a h , m a l a h
d i n a M A N G L E t u l i s a n n a k u n g s i
d i p e d a r n y a m b u n g . T e p i k a a y a a n u
n y e b u t k e u n y e n M a r c u s i a n u n y e k e l
k o n c i n a g a r a o n o m t e h , d u k a t e u i n g
l e b a h d i n y a n a m a h . N g a n k u n u b o g a
h a j a t g e d e s o k d i p i n a n g s a r a y a j a d i
p a n i t i y a h u s u s n u p a n c e n n a n g o n
-d a n g i n o h o n g t i n a g a r a o n o m . M u n
n a g a r a b o g a k a r i a g e , M a r c u s i d i p e n
-t e s g a w e r i -t u a l n a .
B a s a M a n g I h i n j a d i k e n e h
G u p e m u r J a w a b a r a t , n g a r e s m i k e u n
h e l i k o p t e r C i u n g W a n a r a d i a l u n - a l u n
C i a m i s , u p a c a r a a d a t n a K a n g W a h y u
W i b i s a n a , k u s a b a b u p a c a r a g e d e , n y a
n g o n d a n g o n o m ; a n u d i p e r c a y a n a
t e h . ; M a r c u s i . D u k a d a K i l a n c e u k
m a h k a c i d a n a l a k t a k n a j e u n g p a d a
m e r c a y a d e u i h .
K a m a r i i e u a s u p k a w e w e n g k o n
R a w a O n o m t e h p a b e u b e u r a n g j i g a
a n u s a b r e g b r e g e u n h u j a n , l a n g i t g e u s
c e u d e u m . .
S u p t e h k a w e w e n g k o n P u r w a
-h a r j a . N u d i k e n a l k o n t r a k k a r e t n a
j e u n g k e b o n j a t i . K e u r l o b a a n u
n u a r a n j a t i , t e p i k a j a l a n k a R a w a
O n o m r a d a k a h a l a n g a n .
H u j a n m u r u h p u y b a s a t e p i k a s i s i
r a w a t e h , k a b e n e r a n K u n c e n E r o
k a s a m p a k a y a . S a e n y a n a l a i n k u n c e n
n a j a n b a p a j e u n g k a r u h u n n a k u n c e n
o g e d i r a w a a n u m a s h u r o n o m n a t e h .
50
Rawa Onom Tinggal
S a c a n g k e w o k
Puncak Manik Ganti ku Bawang
T e t e l a P a E r o g e l o b a k a n y a h o n a , b i s a
j a d i k u s a b a b p i t u i n u r a n g l e m b u r e t a ,
b i s a d i s e b u t k e u n n a t a n g g a j e u n g
n a g a r a o n o m . D a c e n a h k u n u
k a w e n e h a n a t a w a n y a h o k a n a e l m u
-n a m a h s a p e r t i M a r c u s i , s u p k a s i s i
r a w a t e h , b r e h w e k a t i n g a l l e m b u r
a n u g a r e n a h t u m a n i n a h , a r i u h l i n
-d u k , l i n g k u n g a n n a n a k a p i a r a ,
h a w a n a s e g e r , B a r u d a k a r u l i n
l u l u m p a t a n , j a l m a - j a l m a b a l a w i r i ,
k u m a k a a y a a n d i l e m b u r m a n u s a .
B e d a n a t e h d i d i t u m a h b a j u n a s a r u a ,
k a b e h h i d e u n g , l a l a k i n a m a r a k e i k e t
b a r a n g b a n g s e m p l a k , a w e w e l a l a k i
t a r e g e p . M a r c u s i k u n g s i
n g a d o n g e n g k e u n l a l a m p a h a n n y a b a
k a n a g a r a . o n o m t e h , a t u h k a k u l a w a r
-g a n a o g e n g a d o n g e n g m a n i i m e u t .
K u l a n t a r a n k i t u s o k d i t a r e l a h K u n c e n
n a g a r a o n o m . N a a r i u r a n g n a g a r a
o n o m b a l e u n g h a r ? C e u k a n u a p a l , d a
" s a m a r a s a s a m a r a t a " j i g a n a t e h , b o h
K l l p l n g R u m a s O n p a d 2 0 1 1
p a p a k e a n n a n a , b o h i m a h j e u n g
p a k a y a n a k a b e h s a r u a , e u w e u h a n u
b e d a i w a l t i r a j a n a . K i t u g e e t a r a j a
t a r a p a m e r k a b e u n g h a r a n , s a r u a w e
j e u n g r a y a t n a b a s a j a n . I m a h - i m a h d i
n a g a r a O n o m s a r a g e m b a h a n n a , t i n a
k a i j e u n g a w i c e u k K i l a n c e u k , t a n g t u
-n a g e j i g a i m a h - i m a h j a m a n
P a j a j a r a n . I h r e s e p t e m e n , p i k a b e t a
-h e u n . T a p i c l i a j a k a n n y a b a m a h k a
n a g a r a O n o m e m b u n g s i e u n t e u b i s a
b a l i k d e u i . N a h a O n o m t e h a y a a t a w a
t e u a y a a t a w a k u m a h a ? E t a a n u s o k
d i t a t a n y a k e u n t e h . A w a h i n g k u
p a n a s a r a n s a b a b u r a n g C i a m i s m a h
m a n i p e r c a y a k a n a a y a n a O n o m t e h
l a n t a r a n l o b a k a j a d i a n a h e n g t e a .
J e u n g m e m a n g a y a a n u d i s e b u t R a w a
O n o m , m o a l e n y a a y a n g a r a n n a
l a m u n e u w e u h b u k t i n a , k i t u p a m a n g
-g i h r a h a y a t m a h .
P a r a c a l o n s e j a r a w a n o g e k a d i n y a
p i s a n t u m a n y a n a t e h , A r i O n o m t e h
T i m
DCBA
p a n a / i t i s a j a r a h C a / u h\
P r o ! D r . H j . N i n a L u b i s , m i n g p i n T i m
P a n a l i t i S a j a r a l i G a l u l i t i U n p a d
a y a e u w e u h ?
D i s e b u t n a g e b a n g s a j i n , n u b i s a
d i c a r i t a k e u n t e h , O n o m h e n t e u k a t i n
-g a l k u m a t a l a h i r m a n u s a a n u b o I o t o t .
C e u k t a d i g e a r i k u n u b o g a e l m u n a
m a h n y a b i s a k a t i n g a l i e u n . D e d e g
p a n g a d e g n a ; . ~ e p a l i '. t ~ u ' , '.b e d a t i
m a n u s a .
Mangle No. 2313
Nyai Ratu Gendrawati
B a h e u I a m a h a n u d i s e b u t I e m b u r
O n o m t e h b a w a h a n K a c a m a t a n
C i s a g a , w a t e s k i d u I C i t a n d u y , w e t a n
C i j o I a n g , n y a I e b a h d i e u p i s a n p e r e
-n a h -n a R a w a O n o m t e h B a h e u I a m a h
u s u m n g i j i h c a i n a o r o t , u s u m h a l o d o
I o b a t a t a n g k a l a n ' p a n g p a n g n a k a s o
a n u t u m u w u h s u b u r , n u m a t a k k u
p a r a m e n a k b a h e u I a m a h s o k d i p a k e
t e m p a t m o r o .
A y a t u j u h p a s i r n u d i s e b u t P u l o d i
e t a w e w e n g k o n t e h , a n u h i j i k i d u I e u n
r a w a d i s e b u t n a P u I o M a j e t i , h e j o
n g e m p l o h d a r a j e g t a t a n g k a l a n g a l e d e
m i n u h a n p u I o .
C e u k m a s a r a k a t m a h n y a d i P u l o
M a j e t i m a r a n g k u k n a o n o m t e h .
B a s a j a m a n O p e r a s i B h a k t i
S i l i w a n g i n g a w a n g u n j a I a n S a k e t i
M a l i n g p i n g ( P r o y e k S a m p i n g ) d i B a n
-t e n , k u n g s i a y a s e p u h t i P a n d e g l a n g
n y a r i t a k e u n O n o m s a b a b g a r w a n a
u r a n g C i a m i s . S a u m a t e h , b a h e u I a
m a h p a r a a h I i t a t a p a t i B a n t e n s o k
t a r a p a d i P u I o M a j e t i . T i B a n t e n
t a r u m p a k p a r a h u m a y a n g k a P u I o
M a j e t i . D i p a i r a n k u p e r w i r a S i l i w a n g i
a n u n y e b u t n g a l a m a n n g e n d o n g d i
R a w a O n o r n , N u r u t k e u n p a m a n g g i h
S a n g P e r w i r a , I a m u n s a u r k a s e p u h a n
B a n t e n k i t u m a h , t a n g t u n a R a w a
O n o m t e h b a h e u I a n a I a u t . D a I e g a n a
g e b a h e u l a m a h u p I u k - a p I a k , a y e u n a
m a h t i n g g a I s a c a n g k e w o k d a g e u s
I o b a a n u d i s a w a h a n , c e n a h k u n u
b a r o g a I a h a n e t a t e h .
K a j a d i a n n a n a e t a r a w a w a k t u
n u r u t k e u n s a j a r a h , j a m a n R a w a
O n o m k a b a w a h k a K a b u p a t e n
T a s i k m a l a y a , j a m a n K a n g j e n g D a l e m
W i r a t a n u n i n g r a t d i p e n t e s g a w e
n g a r o b a h R a w a L a b o k j a d i s a w a h ,
k e b o n j e u n g I a h a n p e r t a n i a n a n u
s u b u r . K a t o m p e m a k e u n t a u n g e n e p
-p u I u h a n d e u k e u t R a w a O n o m a y a
D e s a a n u d i s e b u t S i I u m a n , t a p i a y e u
-n a m a h g e u s g a n t i n g a r a n j a d i
K e r t a h a r j a , t a t a n g g a n a P u r w a h a r j a
j e u n g B u n i h a r j a , R a w a O n o m k a a s u p
P u r w a h a r j a ,
C a t u r k e u n d i n a h i j i m a n g s a
n a g a r a n u d i r a t u a n k u R a t u G e n d r a
-w a r i d i a m u k k u m u s i b a h c a a h , h u j a n
a n g i n a n u k a c i d a r o h a k a n a , t e p i k a
n a g a r a n a j a d i c a r e m r o b a h j a d i l a u
-t a n , R a t u G e n d r a w a t i m i l u c a r e m
j e u n g r a y a t n a , C e u k s a u j a r i n g c a r i t a ,
r a y a t j e u n g r a t u h e n t e u m a r a o t , t a p i
a h i m a n g a h i y a n g j a d i s i l u m a n ,
d i m e u r e u n - m e u r e u n , n y a a n u s a t e
-r u s n a d i s e b u t O n o m t e a , n a g a r a n a
n g e m p I a n g j a d i R a w a O n o m . T a p i
c e u k v e r s i s e j e n m a h , s a e n y a n a
m a r a t u h n a p a r a o n o m t e h d i P u I o
M a j e t i t e a , t o n g g o h e u n r a w a b e u I a h
k i d u I k u I o n . B a h e u I a m a h c e u k
k a s e p u h a n a n u n g a l a m a n , I a m u n a y a
a n u k a s u r u p a n a t a w a k a s a r u m a h a n
s a j a b a t i d i t a m b a a n t e h s o k a y a a n u
r a j e u n d i p a r a n c a h a n n g a g e r e n d e n g
-k e u n I a g u -k e u r n y i n g k a h k e u n l e l e m
-b u t a t a w a s i I u m a n s i l e m a n a n u g a n g
-g u . K i e u c e n a h k a w i h n a t e h :
" H e l i s i a s i l u m a n
-s i l e m a n n u n y a n d i n g
a i n g n y a h o r a t u s i a
n y a i G e n d r a w a t i n u s o h o r
n u n y e k e l j a n g j i p a s i n i
m o a l d e u k g a n g g u k a k a m i
p u t r a p u t u R a t u G a l u h . . . "
j e u n g s a t e r u s n a
K i t u d i a n t a r a n a , s a w a r e h n a p o h o
d e u i s a u r s e p u h t e h , R a t u O n o m g e u s
p a h e u t j a n g j i m o a l a r e k g a n g g u k a
p u t r a p u t u R a t u G a l u h k u m j e u n g
r a y a t n a . M e m a n g s o k r a j e u n s e r i n g
a y a a n u k a s a r u m a h a n , t a p i t a c a n
t a n g t u o n o m a n u g a n g g u n a . S a p e r t i
k a j a d i a n n g a g e r e b e g n a s a j u m I a h
s i s w a S M P N C i a r n i s w a k t u m i n t o n
-k e u n G e n d i n g K a r e s m e n L u t u n g
K a s a r u n g . N u s o k d i p e n t e s n a m b a a n
b a r u d a k n u k a s a r u m a h a n t e h
k a s e p u h a n C i a m i s , S e n i m a n
B u d a y a w a n a n u s o h o r d i n a j a m a n n a ,
j e n e n g a n n a M a m a G a l i l , g u r u n g i b i n g
a n u d i h o r m a t p i s a n k u u r a n g C i a m i s .
O n o m g e h o r m a t k a M a m a G a l i l m a h .
N a h a e n y a I a m u n n a g a r a k a r i a a n
a t a w a r a y a t b a r o g a h a h a j a t a n O n o m
s o k d i o n d a n g ? B e n e r , t e p i k a a w a I
t a u n g e n e p p u I u h a n m a s i h k e n e h
d i p a k e e t a k a b i a s a a n t e h . M a l a h m a h
d i p e n d o p o K a b u p a t e n C i a r n i s k u n g s i
a y a k a m a r h u s u s n u n g a h a j a d i t e t e
-Pulo Majeti
kiduleun
mwa 0110m, ceuk sakaol tempat pa110110bal1onomKJIHGFEDCBA
s a n o n o r n d a r a ta n g . N g a n ja m a n
B u p a ti M o m o n G a n d a s a s m ita e ta
k a m a r d ile b u r , d ija d ik e u n k a m a r
b ia s a d e u i, c e n a h k a b ia s a a n n g a n
-d a n g o n o m la m u n n a g a r a b a g a k a r ia
g e m im iti d ite u a y a k e u n . D a b ia s a n a
m a h u n g g a l p e s ta n a g a r a , A g u s tu s a n
a ta w a p e s ta n a a n b a e , r a y a t a g e ta n p a
d ip a r e n ta h h a r id e n g n y a d ia k e u n
S a s a je n d in a s o s o g d ib a lik k e u n , h e u g
d i je r o n a d is im p e n a n p u n c a k m a n ik
a ta w a c a n g c a t p u n c a k n a d ite u n
-d e u n a n k u lu b e n d a g h a y a m d ita n c e
-b a n s a te c a b e b e u r e u m je u n g b a w a n g
b e u r e u m m e u n a n g m e u le u m . E ta
m a ta k r e s e p la m u n p e u tin g r a a n g , s is i
ja la n k e n e a k a tu h u a y a s a s a je n
d ic a a n g a n k u la m p u p a lita . E ta te h
s u s u g u h k e u r a n a m c e n a h . C e u k
b a r u d a k n a k a l a n u a y e u n a g e u s a k
i-a k i, n u s o k n y i-a r o k i-a ti-a n e n d a g h a y a m
tin a p u n c a k m a n ik , d a d id a h a r te h e ta
m a h e n d a g h a y a m , te u p u g u h r a s a n a ,
tiis b e c is ta y a s a r ia n c e n a h . D a k u d u
w e a y a b u d a k n a r a k a l s a p e r ti k itu te h
b a h e u la a g e . M a la h d i a n ta r a n a a y a
a n u a y e u n a p a n g s in a n B r ig a d ir
J e n d e r a l. P o k n a te h , " y e u h u in g , b a
ti-n a n y o lo n g e n d o g h a n c e n g a n o n o m ,
ja d i je n d e r a l! " D a s a r S i e ta !
M e m e h - p u m a w ir a w a n k u n g s i ja d i
S a u r s e p u h ta n g tu b a e s a s a je n
le u n g it s a r in a d a g e u s d id a h a r k u
s e r n a h o n o m te a . W a lla h u a la m e n y a
h e n te u n a m a h . D a a tu h b o r o - b o r o
n y a lo n g k u lu b e n d o g n a , n g a d e u
-k e u ta n s o s o g n a
oge
s ie u n a tu h ! T a p ib a r u d a k b a n ta n g o r m a h , e u w e u h
s ie u n !
A r i k a m a r i b a s a m ilu P a n a litia n
S a ja r a h p a r a c a la n S e ja r a w a n ti
U n p a d te a , b e n e r a y a ja ja r a n s o s o g
te h , ta p i... h e n te u d ie u s ia n c o n g c o t
je u n g s a s a je n a n u s e je n n a , a y e u n a
m a h e u s in a te h r a n g k a l b a w a n g d a u n ,
s u r a w u n g je u n g tu tu w u h a n p e r d u
p a n g a b u tu h r u m a h ta n g g a . A y a
k a m a ju a n a n u p r o d u k tip ta h , a lu s
p is a n .
S a g a la r u p a k a b ia s a a n a n u b a u
o n o m d i C ia m is g e u s m im iti d ile u
-n g itk e u -n n a ja n c e n a h a n u b a r o g a
k a r ia g e d e m a h m a s ih k e n e h s o k
p u p u n d u t k a o n o m , ta p i b e ja n a d e u i
p e p e n ta a n a n a u la h k a le u I e u w ih i,
s a p e r e I u n a b a e . K u n g s i k a ja d ia n c o n
-to n a m e n ta d o m b a tiI u n g a n d ib e r e
h iji, te te la c u k u p h iji g e r n a la h le u w ih .
S a k u r b a r a n g a n u d ip ik a b u tu h k u n u
h a ja t d ia n te u r k e u n n a n a d in a r u p a
-n i-n g p a n y a m b u n g a n , n g a n a n u a w a s
m a ta b a tin n a a n u n y a h a e u n s a h a a n u
n g ir im n a . W a lla h u a la m e n y a h e n te u
-n a m a h ." ? "