o
Sabtu
REPUBLlKA
o
Selasa
0
Rabu
o
Kamis
0
Jumat
•
Minggu
456
7
20
21
22
12
@
27
28
8
9
10
11
23
24
25
26
14
15
16
29
30
31
o
Mar
OApr
OMei
OJun
OJul
0
Ags
OSep
OOkt
ONov
ODes
Oleh Susie Evidia Y
Ada orang tua bergantung pada
keberadaan pengasuh anak. Apa
kata psikolog?
a s i l u l a n g a n L i a ( 6 t a h u n ) m e m -b u a t h a t i s a n g a y a h , A n d y K u -s u m a , g u n d a h t a k t e r k i r a . S o a l u l a n g a n s a n g a t s e d e r h a n a . S a l a h s a t u s o a l b a g i m u r i d k e l a s s a t u S D i t u a d a l a h t e n t a n g k a s i h s a y a n g i b u . P i l i h a n j a w a b a n n y a b e r u p a g a m b a r ( A ) I b u y a n g m e m b i a r k a n ,
( B ) I b u y a n g s e d a n g m e m e l u k a n a k , ( C ) I b u y a n g s e d a n g m a r a h .
" J a w a b a n a n a k s a y a a d a l a h A , " k a t a a y a h d u a a n a k i n i . " M u n g k i n m e l i h a t p e n g -a l -a m -a n d i r u m a h . " S e h a r i - h a r i , L i a d a n a d i k n y a , A n i s ( 5 ) , s e l a l u b e r s a m a p e m b a n -t u . K e h a d i r a n p e n g a s u h a n a k a m a t s a n g a t d i b u t u h k a n b a g i p a s a n g a n A n d y ( 4 0 ) d e -n g a -n T i k a S u -n d a r i ( 3 5 ) . K e d u a -n y a b e k e r j a .
S e l a m a j a m k e r j a , u r u s a n k e d u a a n a k n y a s e p e n u h n y a a d a d i t a n g a n p e m b a n t u .
" T e r u s t e r a n g s a j a ,
many'
p r o b l e m . T a p i , b a g a i m a n a l a g i , s a y a d a n i s t r i s a n g a t m e m b u t u h k a n m e r e k a , " u n g k a p A n d y .S e j a k I a h i r h i n g g a s i s u l u n g b e r u s i a e n a m t a h u n , A n d y m e n g h i t u n g l e b i h d a r i 4 0 k a l i
gonta-ganti
p e m b a n t u y a n g m e r a n g k a p p e n g a s u h a n a k . B a h k a n , a d a p e m b a n t u y a n g c u m a t a h a n s e h a r i . Y a n g m e n y e r a m k a n , a d a y a n g n y a r i s b e r k e l a h i s e s a m a p e m b a n t u s a r n b i l : m e m b a w a s e n j a t a t a j a m . " S e m u a i t u d i l a k u k a n d i d e p a n a n a k - a n a k , " k a t a n y a .P e m b a n t u y a n g a d a k i n i s u d a h b e k e r j a s e k i t a r t i g a b u l a n a n . U s i a m e r e k a 4 0 t a h u n d a n 2 0 t a h u n .
Mengancam
S e j u j u r n y a , A n d y m e n g a k u i p e m b a n t u b a n y a k m e n y u m b a n g p e n g a r u h n e g a t i f p a d a b u a h h a t i n y a . " L a m a - k e l a r n a a n , m e n t a l a n a k s a y a j a d i t i d a k b a g u s , " k e l u h -n y a . l a m e r a s a k a -n k e d u a a n a k n y a t u m b u h d e n g a n k a r a k t e r y a n g t a k d i h a r a p k a n . P a n d a i b e r b o h o n g , t e r t e k a n , e m o s i n y a t i d a k s t a b i l , c e p a t m u r u n g , o m o n g a n n y a k a s a r d a n l e b i h d e w a s a .
P e g a w a i n e g e r i s i p i l ( P N S ) i n i b a r u s a d a r b a h w a s i a n a k s e r i n g b e r b o h o n g s a a t s i p e m b a n t u s u d a h h e n g k a n g . " T e r n y a t a p e m b a n t u s u k a m e n g a n c a m . J a n g a n b i -l a n g - b i -l a n g k e a y a h i b u y a . . . , m i s a l k a n , t a d i s a l a h s a t u m b a k m a i n , k e l u a r , " u n g k a p n y a .
D a r i p e n g a l a m a n A n d y , p a r a p e m b a n t u i n i l e b i h s u k a s i b u k d e n g a n
handphone.
S e h a r i a n , R i a d a n A n i s d i s u r u h b e r m a i m a i n s e n d i r i . A n d y j u g a c u r i g a b i l a a n a k -a n -a k s -a k i t , p e m b -a n t u m e m b e r i o b a t s e c a r a s e m b a r a n g a n . " T e r b u k t i d o s i s o b a t n y aKllplng
Humaa Onpad
2011
m a s i h u t u h ," k a t a n y a .
A n d y p u n y a p e n g a l a m a n m e m i l i k i p e m -b a n t u y a n g t e n g a h m a s a p u b e r . 'M e r e k a m e m p u n y a i p a c a r , b a h k a n a d a d i a n t a r a m e r e k a y a n g b e r a n i m e m b a w a p a c a r k e r u m a h . K e t u a R T d a n t e t a n g g a p e r n a h d a t a n g m e m b e r i t a h u k a n b a h w a d i s i a n g h a r i a d a p r i a y a n g k e r a p d a t a n g k e r u m a h b e r t e m u p e n g a s u h .
S o l u s i y a n g k i n i d i l a k u k a n A n d y , s e c e -p a t n y a p u l a n g d a r i k a n t o r l a n g s u n g
ngobrol
d e n g a n a n a k - a n a k . " S a y a b e b a s - . k a n a n a k m a ucurhat
a p a p u n ." S e l a m a d i k a n t o r , b e b e r a p a k a l i i a m e n e l e p o n k e r u -m a h . S e b e l u -m s a m p a i r u m a h , i a m e n e l e -p o n l a g i , m e n a n y a k a n o l e h - o l e h a p a y a n g m e r e k a m i n t a . l a b e r h a r a p k e d e k a t a n i n i b i s a m e n g a l i h k a n p e r h a t i a n a n a k d a r i p e m b a n t u .IHGFEDCBA
• e d : n in a c h a ir a n i
b e r n y a n y i, m e n a r i, m e n g g a m -b a r . K u r s u s it u h a r u s m e m b u a t a n a k g e m b ir a . '
Lepas dari Kebergant .ngan
O le h
Susie Evidia Y
P
s ik o lo gR a s y id m e n y a r a n k a nF r id h a Z o e lq a id a w a t ia g a r w a k t u a n a k d i r u m a h t id a k m e lu lu d ih a b is k a n b e r s a m a p e m -b a n t u / p e n g a s u h y a n g t a k b e r w a w a s a n . B e r ik u t s a r a n n y a .Kegiatan untuk anak
•
Usla 0-2 tahun
A n a k m a s ih t e r la lu k e c il u n t u k k e g la t a n d i lu a r . O t o m a t is m e r e k a b u t u h p e n g a s u h .
•
Usla 3-5 tahun
S e r t a k a n a n a k d a la m k u r s u s y a n g b e r s if a t p s ik o m o t o r ik a t a u g e r a k , k e p e k a a n , p e r a b a a n s e n -s o r ik m o t o r ik , s e p e r t i
Anak pembantu
A n d y c u m a t e r s e n y u m g e t i r m e l i h a t 'k e t e r a m p i l a n ' a n a k a n a k n y a . M e r e k a b i s a h a -f a l s e m u a s i n e t r o n d a n b i s a -f a s i h m e n y a n y i l a g u - I a g u d a n g d u t . " M u n g k i n k a r e n a m b a k n y a
nonton
s i n e t r o nrnulu,"
k a t a n y a . P s i k o l o g F r i d h a Z o e l q a i d a w a t i R a s y i d m e m b e n a r k a n u p a y a o r a n g t u a m e n d e k a t k a n d i r i k e p a d a a n a k . A n a k a n a k p e m b a n -t u , k a -t a d i a , -t a k b i s a d i m u n g k i r i k i n i b a n y a k t e r j a d i . P e n y e b a b n y a , a n a k d i a s u h s e p e n u h-n y a o l e h p e -n g a s u h . " S e p a n j a n g h a r i y a n g
~ = = = = = = = = : : ': ~ = = = = = = = = = = = = = : : " : : = = = = = = = = ~
d i l i h a t , d i r a s a k a n , d i r e k a m o l e h a n a ka d a l a h p e m b a n t u . M a k a n y a , t o k o h i d e n t i -f i k a s i a n a k a d a l a h p e m b a n t u ," u j a r n y a
M a s a a n a k m e l a k u k a n i d e n t i f i k a s i t o k o h a d a l a h p a d a u s i a n o l h i n g g a l i m a t a h u n . B i l a m a s a - r n a s a i t u p e m b a n t u l e b i h d o m i n a n d i b a n d i n g k a n o r a n g t u a , t a k h e -r a n l a h a k a n t e r b e n t u k a n a k p e m b a n t u . P e r i l a k u d a n k e b i a s a a n p e m b a n t u a k a n m e n j a d i p a n u t a n a n a k . " B e r u n t u n g k a l a u p e r i l a k u , k a r a k t e r p e m b a n t u i t u b a i k , k a l a u s e b a l i k n y a , b e r a r t i a n a k m e n j a d i k o r b a n ," k a t a n y a .
T a k a d a o r a n g t u a y a n g m a u a n a k a n a k -n y a m e -n g i d e -n t i f i k a s i k e p e m b a n t u . N a -m u n , d i s i s i l a i n , a y a h b u n d a h a r u s b e k e r j a m e n c a r i n a f k a h u n t u k k e b u t u h a n a n a k -a n -a k j u g a . K a r e n a i t u , i a m e n y a r a n k a n o r a n g t u a u n t u k m e n g h i n d a r k a n a n a k t e r -l a -l u b a n y a k m e n g h a b i s k a n w a k t u d e n g a n p e m b a n t u . " A n a k d i b u a t s i b u k k o n s t r u k -t i f , l e b i h m e m b a n g u n ," t a m b a h l u l u s a n F a k u l t a s P s i k o l o g i U n i v e r s i t a s P a d j a -d j a r a n B a n d u n g i n i .
O r a n g t u a b e k e r j a h a r u s m e m e r h a t i k a n a n a k - a n a k m e r e k a . S i a n g h a r i m e r e k a t e t a p m e n j a l i n k o m u n i k a s i d e n g a n a n a k l e w a t t e l e p o n . F r i d h a m e n g i n g a t k a n m e r e -k a u n t u -k m e m b e r i -k a n p e r h a t i a n d a n k a s i h s a y a n g s e p u l a n g d a r i k a n t o r . " E m o s i i n i y a n g d i b u t u h k a n a n a k - a n a k ," , u n g k a p p s i k o l o g a n a k i n i .
M e n u r u t F r i d h a , k e h a d i r a n p e n g a s u h t i d a k b o l e h s e l a m a n y a , m a k s i m a l s a m p a i a n a k u s i a T K . A n a k m a s u k S D t i d a k p e r l u l a g i m e m a k a i p e n g a s u h y a n g k h u s u s m e n g u r u s i n y a . P a d a a k h i r n y a , a n a k h a m s m a n -d i r i m e n g e r j a k a n k e b u t u h a n n y a s e n d i r i . A n d a i k a n m a s i h m e m b u t u h k a n p e n g a s u h , i t u s e k a d a r m e n g i n g a t k a n k e b u t u h a n a n a k . " T a p i , y a n g m e n g e r j a k a n h a r u s l a h a n a k i t u s e n d i r i ," k a t a n y a .
•
Usia SD
S e r t a k a n a n a k d a la m k u r s u s b e r s if a t p e r k e m b a n g a n s o s ia l d a n k o g n it if s e p e r t i m a t e m a t i-k a , b a h a s a I n g g r is . K u r s u s in i le b ih m e n g u t a m a k a n a g a r a n a k b is a b e r s o s ia lis a s i d e n g a n t e m a n - t e m a n d a n lin g k u n g a n .
Up-grade pembantu
'MasaIah
ejak
•
XWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
•
nu
O l e hSuale Evidla Y
D
e m i a n a k o r a n g t u a j a n g a n s e m -b a r a n g m e m i l i h p e n g a s u h j p e m b a n -t u . F r i d h a Z o e l q a i d a w a -t i R a s y i d S p s i m e n e k a n k a n k r i t e r i a y a n g w a j i b a d a d a r i s i p e n g a s u h a n a k . M i n i m a l h a r u s b e r s i h . b e r a r t i p e m b a n t u i t u b i s a m e m e U h a r a d i r i s e n d i r i . S e l a i n , i t u . i a h a r u s s a y a n g a n a k ." S e c a r a k a s a t m a t a . b i s a k e l i h a t a n p e n g a s u h y a n g k a k u d a n h a n g a t d e n g a n a n a k . " k a t a n y a C a r a n y a . a n a k d i s u r u h b e r k e n a l a n d e n g a n c a l o n p e n g a s u h n y a . " B i A s a n y a a n a k l e b i h p e k a ,
sreg
a t a u t i d a k d e n g a n p e n g a s u h . · F r i d h a j u g a m e n y e b u t k r i t e r i a k a r a k t e r 'm a u b ~ r . p a t u t j a d ip e r h i t u n g a n . S e b a b , o r a n g s e p e r t t i t u m a u b e r u b a h m e n u j u y a n g l e b i h b a i k s a a t m e n g u r u s a n a k .
Ada batasan
IS e t e l a h k r i t e r i a i n i t e r p e n u h i , l a n j u t F r i d h a , o r a n g t u a n a r u s m e m b e r i b a t a s a n p e r a n a p a s a j a y a n g h a r u s d a n t i d a k b o l e h d i l a k u k a n p e m b a n t u . J a n g a n s e m u a p e r a n d i s e r a h k a n k e p e m b a n t u .
" I n g a t . p e m b a n t u t i d a k a k a n h i d u p s e l a -m a n y a d e n g a n a n a k , i a a k a n m e n i k a h , p u l a n g k a m p u n g , d a n l a i n n y a , " k a t a n y a . " S e d a n g k a n a n a k s e i r t n g b e r t a m b a h u s i a h a r u s m a n d i r i , t i d a k b e r g a n t W l I p a d a o r a n g l a i n . "
A p a y a n g d i l a k u k a n p e m b a n t u ?
~ y a , p e m b a n t u a k a i k a n s e p a t u a n a ~ l a n j u t n y a a n d l s u r u h s e n d i r i , p e r r l f J 8 n t u c u k u p m e l i h a t s a j a d a n m e m -b a n t u s a a t k e s u l i t a n .
O r a n g t u a h a r u s t e g a s k e p a d a p e m b a n -t u , -t e r m a s u k a p a y a n g b o l e h d a n t i d a k . S e p e r t i p e m b a n t u d i l a r a n g m e m b a w a m e s u k l a k i - I a k i k e r u m a h . " K a l a u t e t a p d i l a k u k a n , h a r u s d i t e g u r , j a n g a n d i b i a r k a n . K a l a u t i d a k m a u t a a t , l e b i h b a i k m e n c a r i y a n g b a r u , " k a t a n y a .
Y a n g m e n g e j u t k a n , F r i d h a m e n j e l a s k a n , b a n y a k k a s u s p e l e c e h a n a n a k y a n g d i l a k , u k a n o r a n g d e w a s a , t e r m a s u k p e m -b a n 1 i l ~ e p a d a a n a k . " O r a n g t u a h a r u s
_ n ,
s e n s i t i f , j a n g a n s a m p a ianak
s e n d i r i y a n g m e n j a d i k o r b a n .ordell •••• masaIab
S a g a l m a n a m e n d e t e k s i a n a k - a n a k y a n g b e r r n a s a l a h d e n g a n p e m b a n t u ? F r i d h a m e n g a j a k p a r a a y a h b u n d a u n t u k m e l i h a t e m o s i s i b u a h h a t i .
l d e a l n y a a n a k u s i a T K , a n t u s i a s , s e n a n g b e r m a i n , c e r i t a , b a h a g i a m e n y a m b u t a y a h i b u n y a p u l a n g d a r i k a n t o r . u K a l a u a n a k a d a m a s a l a h c e n d e r u n g m u r u n g , m e n a r i l y : l i r i , m a l a s m e l a k u k a n a p a p u n , " k a t a n ~ M a j u g a a n a k y a n g t a k p e d u l i d e n g a n o r a n g
t u a n y a . l a l e b i h a s y i k b e r s a m a d e n g a n ~ p e m b a n t u . F r i d h a m e n g i n g a t k a n i n i ' • s e b a g a i t a n d a s u d a h t i d a k a d a l a g i k e t e r i k a t a n a n t a r a a n a k d e \ . n g a n o r a n g t u a n y ~
M a s a 'l a h l a i n a d a l a h b i l a m i n a t a n a k
s e m e k in t e r b a t a s ~ s e n a n g m e n o n t o n s i n e t r o n s a j a b e r a r t i i d e n t i f i k a s i n y a p a d a p e m b a n t u . S e b a g a i p s i k o l o g a n a k k a t a d i a , a d a b e b e r a p a k a s u s 'a n a k p e m b a n t u ' y a n g p e r n a h d i t a n g a n i n y a . F r i d h a m e m i n t a o r a n g t u a b e k e r j a s a m a d e n g a n g u r u d i s e k o l a h . G u r u m e m b e r i e k s t r a p e r h a t i a n b a g i a n a k d e n g a n c a r a m e n g a l i h k a n p e r h a -l i a n d a r i s i m b a k . M i s a l n y a . p e n g a s u h
u n g g u s e l a m a a n a k d i s e , l < o l a h , i a r u s b e r a d a d i l u a r s e k o l a h . T a p i . l a n j u t -~ , j i k a a n a k m a l a h m e n j a d i m u r u n g . a a u s e b a l i k n y a j a d i t e m p e r a m e n t a l , c e p a t m a r a h , m e n a r i k d i r t . l e b i h b a i k k e
p s i k o l o g . " P e r l u b e b e r a p a k a l i t e r a p i a g ~ r a n a k k e m b a l i m e n j a d i g e m b i r a . · k a t a n y a .