i
LAPORAN INDIVIDU
PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN (PPL)
LOKASI SMK MUHAMMADIYAH 2 KLATEN UTARA
Jln. Mayor Kusumanto, Dk. Setran, Desa Gergunung, Kec. Klaten Utara, Kab. Klaten
Dosen Pembimbing Lapangan (DPL-PPL):
Purwanto, M.M., M.Pd.
Disusun oleh :
Muhammad Rahman Hakim
NIM. 11402244008
JURUSAN PENDIDIKAN ADMINISTRASI
PRODI PENDIDIKAN ADMINISTRASI PERKANTORAN
FAKULTAS EKONOMI
ii
HALAMAN PENGESAHAN
Yang bertanda tangan di bawah ini, Kepala Sekolah, Koordinator KKN-PPL
Sekolah, Guru Pembimbing, Dosen Pembimbing Lapangan PPL menyatakan bahwa
mahasiswa yang tersebut di bawah ini :
Nama
: Muhammad Rahman Hakim
NIM
: 11402244008
Program Studi : Pendidikan Administrasi Perkantoran
Fakultas
: Ekonomi
Telah melaksanakan kegiatan PPL di SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara,
dari tanggal 2 Juli sampai dengan 17 September 2014. Seluruh hasil kegiatan
terlampir dalam laporan ini.
Klaten, 17 September 2014
Dosen Pembimbing
Purwanto, M.M., M.Pd.
NIP. 19570403 198303 1 005
Guru Pembimbing,
Sulastri, S. Pd
NBM. 967 559
Mengetahui,
Kepala Sekolah
SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara
Dra. Hj. Wafir
NBM. 614.412
Koordinator KKN-PPL
SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara
iii
KATA PENGANTAR
Dengan memanjatkan puji syukur kepada Tuhan Yang Maha Esa yang telah
melimpahkan rahmat serta hidayah-Nya, sehingga kami dapat menyusun laporan
kegiatan mahasiswa PPL UNY 2014 ini tepat pada waktunya.
Dalam menyelesaikan penyusunan laporan ini tidak lepas dari dorongan dan
bantuan dari berbagai pihak. Oleh karena itu, pada kesempatan ini kami
menyampaikan terima kasih kepada :
1. Prof. Rochmat Wahab, MA., M.Pd. sebagai Rektor UNY yang telah
menyusun kebijakan mengenai keterpaduan antara KKN-PPL.
2. Pihak LPPMP sebagai pengatur administrasi dan kelancaran kegiatan PPL.
3. Bapak Purwanto, M.M., M.Pd. sebagai Dosen Pembimbing PPL atas segala
saran dan kritik demi peningkatan kualitas kegiatan KKN-PPL.
4. Ibu Dra. Hj. Wafir sebagai Kepala Sekolah SMK Muhammadiyah 2 Klaten
Utara yang telah mengijinkan kami untuk Praktik Pengalaman Lapangan di
sekolah beliau.
5. Bapak Drs. Eko Amunanto sebagai Koordinator PPL SMK Muhammadiyah2
Klaten Utara atas bimbingannya sehingga program kerja kami dapat
terlaksana dengan baik.
6. Ibu Sulastri, S. Pd sebagai Guru Pembimbing yang telah banyak membimbing
selama pelaksanaan PPL.
7. Bapak Ibu Staf Karyawan SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara yang telah
membantu selama pelaksanaan program PPL.
8. Bapak Ibu Dosen Micro Teaching atas bimbingan selama kegiatan PPL.
9. Siswa Siswi kelas X, XI, XII dan rekan-rekan pengurus IPM SMK
Muhammadiyah 2 Klaten Utara atas bantuan dan kerjasamanya dalam
berbagai kegiatan.
10. Teman-teman seperjuangan KKN-PPL UNY 2014 yang selalu kompak dalam
perencanaan, pelaksanaan, hingga evaluasi dan tindak lanjut seluruh program
kerja.
11. Bapak Ibu tercinta yang senantiasa memberikan dukungan baik moril maupun
materil yang sangat berarti serta memberi semangat hingga akhir.
12. Dan seluruh pihak yang telah membantu kami namun tidak dapat kami
sebutkan satu per satu.
iv
Klaten, 23 September 2014
v
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL
...
i
HALAMAN PENGESAHAN
...
ii
KATA PENGANTAR
...
iii
DAFTAR ISI
...
v
ABSTRAK
...
vi
DAFTAR LAMPIRAN
...
vii
BAB I. PENDAHULUAN
A. Analisis Situasi
...
1
B. Rumusan Program Kerja dan Rancangan Kegiatan PPL ...
7
BAB II. PERSIAPAN, PELAKSANAAN, DAN ANALISIS HASIL
A. Persiapan
...
11
B. Pelaksanaan PPL
...
15
C. Analisis Hasil Pelaksanaan dan Refleksi
...
19
BAB III. PENUTUP
A. Simpulan
...
24
B. Saran
...
24
vi
LAPORAN PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN (PPL)
DI SMK MUHAMMADIYAH 2 KLATEN UTARA
Oleh :
Muhammad Rahman Hakim
11402244043
ABSTRAK
Program PPL adalah program kegiatan Praktik Pengalaman Lapangan (PPL)
yang pada mata kuliahnya merumuskan standar kompetensi atas dasar mengacu pada
tuntutan empat kompetensi guru, yaitu pedagogik, kompetensi kepribadian,
kompetensi profesional, dan kompetensi sosial. Kompetensi tersebut dirumuskan
sesuai dengan amanat Undang-Undang Guru dan Dosen Nomor 14 Tahun 2005 Bab
IV Pasal 10. Tujuan dari pelaksanaan program Praktik Pengalaman Lapangan (PPL)
adalah untuk memberikan pengalaman kepada mahasiswa dalam bidang
pembelajaran di sekolah, dalam rangka melatih dan mengembangkan kompetensi
keguruan atau kependidikan.
Dalam melaksanakan Praktik Pengalaman Lapangan, mata pelajaran yang
akan diampu adalah mata pelajaran Pengantar Administrasi Perkantoran untuk kelas
XI (AK3) dan Administrasi Keuangan untuk kelas XI (AP2). Pelaksanaan program
PPL dilakukan mulai tanggal 2 Juli sampai dengan 17 September 2014. Dengan
kegiatan sebelum melakukan Praktik Pembelajaran yaitu menyusun Rencana
Pelaksanaan Pembelajaran (RPP). Dengan mengacu pada kurikulum 2013, yakni
kurikulum yang terbaru dari kebijakan pemerintah. Maka materi yang diajarkan
banyak perubahan dari sebelumnya yang menggunakan kurikulum KTSP Alat
pendukung yang digunakan dalam kegiatan pembelajaran adalah Buku LKS, dan
modul-modul yang berisi ringkasan materi yang dapat digunakan sebagai buku
panduan bagi pengajar dan siswa.
vii
DAFTAR LAMPIRAN
Matriks Pelaksanaan PPL
Laporan Mingguan Pelaksanaan PPL
Kartu Bimbingan DPL PPL
Form. Observasi Sekolah
Form. Observasi Penyelenggaraan Kelas dan Peserta Didik
Silabus
RPP
Agenda Pembelajaran
Daftar Presensi Siswa
Soal Ulangan Harian
Kunci Jawaban Soal Ulangan Harian
Lembar Jawaban Siswa
Daftar Nilai
1
y
,
y
y
y
.
y
,
y
y
.
,
! "
y
y
#
y
y
y
y
$%
&
y
,
y
y
y
y
.
',
( (
y
y
$
(
$)
)*y
+*.
,
n
-. /s
/s
0/tu
- 1 /2, -3-4
elakang
! "
y
(
! ")
y
y
5
.
)y
$(
$)
( %&y
5 !"
#
y
.
#-
#
( 5(
y
y
2
6787 9: ;9<= > > ? = := 9;9@ 9A B C@ 9D=A B9A9E= E F 9 ;9@ 9B B C: C<9GH9: GC:ICD9A7 9: ;9: HCB9B G7 9: E C<D9 BCBG<9HD = H9: = @B 7
y
9:I D C@9A ;= GC<J@CA E C@9B 9 GC< H7@ = 9A 9: ;9@9B G<JECE GCB KC@ 989< 9: E CE7 9= G<JI< 9B E CD 7 ;=:y
9,
E CA= :II9 B9A9E= E F 9 BCB GC<J@CA KCH9@ KC<7 G9 GC:I9@ 9B 9: L9MD 7 9@ 7: D7 H B C:ICB K9:IH9: ;= <= E CK9I9= DC: 9I9 GC: ;= ;=H 9:Iy
G<J LCE E=J: 9@ ;9: KC<D9:II7:I89F9KN> > ? 8 7I9 B C<7 G9H9: E9@ 9A E 9D7 B9D9 H7@=9A F98=K 9:I
y
A 9<7 E ;=DCB G7 A J@CA EC@ 7<7 A B9A9E=EF 9 O PQy
9:I B C:I9B K=@ 8 7<7 E 9: HCGC: ;=;= H9:.
R9D9 H7@=9A >> ? ;=@ 9HE 9:9H9: ;C:I9: D78 7 9: 7:D7 H B C:y
=9GH 9: ;9: B C:IA9E= @ H9: I7<7 9D 97DC: 9I9 HCGC: ;= ;=H9:y
9:I B CB=@ = H= := @ 9=,
E= H9GS GC:ICD 9A79:S ;9: HCDC<9BG= @ 9: G<JLCE=J: 9@.
T 9@ =:= EC89@9: ;C:I9:HJBGCDC: E=I7<7;9@ 9BO OP JNUVD9A7:W XX YDC:D9:II7<7;9:;JEC:.
> > ? ECM9< 9 E C; C<A9:9 ;9G9D ;=BC:IC<D= 7:D7 H BCBKC<=H9: HCECBG9D9: K9I= B 9A9E=E F9 9I9< ;9G 9D B CB G< 9 HD= H9: KC< 9I9B DCJ<=y
9 :I B C< CH9 DC<= B 9 ;= K9:IH7 H7@=9AN >9;9 E99D H7@ = 9 A B 9A9E=E F9 B C: C<= B 9 9D 97 B C:y
C< 9G =@ B7y
9:I K C< E=L9D DCJ<= D= E,
J@ CA H9<C: 9 =D 7S G9; 9 E 9 9D > >? = := B 9A9E= E F9 KC< H CECBG9D9: 7:D7 H BCB G< 9HD=H9: =@ B7:9y
,
9I9< G9<9 B 9A9E= E F9D= ;9HECHC; 9<BC:ICD 9A7=E79D 7DCJ<=,
DCD9G=@CK= A8 97 A@9I=BC< CH9 87I9 BCB =@ = H= HCB9B G7 9: 7:D7 H BC: C< 9GH9: DCJ<= D C< EC K7D,
D= ;9H A 9:y
9 ;9@ 9BE= D7 9E=E=B7@9E=D CD9G=;9@9BE= D7 9E=E CE7:II7 A:9y
(
< C 9@DC9MA=:I) .
>C:I9@9B9:
-
GC:I9@9B9:y
9:I ;= GC<J@ 9A E C@ 9B9 >> ? ;= A9<9GH9: ;9G9D ;= G9H 9= E CK 9I9= KCH9@ 7:D7 H B CBK C:D 7 H M9@J: I7<7 DC: 9I9 HCGC: ;=;= H9:9:Iy
G<J LC E=J: 9@.
Z[ \C9;9 9:@JH9E=
3
ab ceadaan sarana/prasarana
d
.
e df dgd/prasarana kebersihan seperti tempat sampah sudah tersedia
meskipun masih banyak yang membuang sampah sembarangan. Kamar
mandi sudah tersedia dan memadai walaupun kondisinya kurang baik
karena sebagian kotor, bau, dan ada keran air yang sudah rusak.
b. Sarana/prasarana olahraga seperti lapangan bola voli sudah ada walaupun
kondisinya nampak belum tertata rapi, tapi untuk lapangan basket sudah
baik karena sudah tertata rapi dan cukup strategis penempatannya.
.
4. Kondisi Lingkungan Sekolah
SMK Muhammadiyah 2 Klaten utara merupakan salah satu Sekolah
Menengah Kejuruan yang ada di Kabupaten Klaten. SMK Muhammadiyah 2
Klaten Utara terletak di Jl. Mayor Kusmanto, Setran, Desa Gergunung Kec.
Klaten Utara kab. Klaten.
Sekolah Menengah Kejuruhan Muhammadiyah 2 Klaten Utara
merupakan sekolah kejuruan yang mempersiapkan sumberdaya manusia yang
siap kerja, walaupun tidak menutup kemungkinan untuk melanjutkan ke
jenjang yang lebih tinggi. Berbeda dengan Sekolah Menengah Atas (SMA),
Sekolah kejuruan kusus menyiapkan lulusan yang siap bekerja dengan
keterampilan yang diberikan oleh sekolah tersebut. System pembelajaran yang
diberikan kepada siswa juga berbeda, untuk mata pelajaranya lebih banyak
yang bersifat produktif. Untuk mata pelajaran adaktif dan normative hanya
bersifat sebagai pendukung.
SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara memiliki gedung dan fasilitas
yang sangat mendukung untuk kegiatan belajar, baik teori maupun praktik.
Secara umum SMK Muhammadiyah 2 Klaten Utara masih dalam taraf
pengembangan dan peningkatan kualitas pendidikan untuk mempersiapkan
output
yang memiliki kompetensi dibidangnya sesuai dengan visi dan
misinya, yaitu :
a. VISI : Terwujudnya SMK berstandar Nasional dibidang keahlian
bisnis dan Manajemen, program keahlian akutansi, administrasi
perkantoran, Tata Niaga, dan Teknik Komputer dan INformatika
serta menciptakan tenaga kerja yang kompeten mellui
pengembangan IPTEK dan IMTAQ
b. MISI :
4
hi jklmnmopqrsktq
y
q rqrsuvwqo krxqrskt qp yqrq qry kwmqp kxvqzqr {i jkrx kw|qrxpqr skrovo v pqr oqr tqz v}qry
qrx |vq y wkw|mqz yv y lqpukqzv ~
,
v rqz v~oqrwqr ovuvi jkrx kw|qrxpqrv p tv w
y
qrxy kn mpov y kp tq}y kquqprom yv ~ i jkrxqrzvyvsq yvykz vq szqr zqrxqrku qx t|q tvyqyvi jklmnmopqr w qrm yvq
y
qrx |kuvtw m skrx kz q}mqr oqr |ku qp tqp wm tvq.
5. Kondisi Fisik Sekolah lainnya (penunjang)
rovyv ~vyv p ykp tq} sqoq mwmw rq
y
ymoq} |qvp oqr wkw krm}v yy
quqz mrzmp w krmrnqr x su y ky skw|ktqnq uqri j jm}qw wqovy
q} h tqz kr zqu q wkw v tvpv ~q yv tv zq y-
~q yvtv zq yy
q r x mpm s w kw qoqv xmr q w krmrnqrxsu ykyskw|k tqnquqrik|kuq sq yquqr q oqr suq yquqrq
y
qrx wqw sm w krmrnqrx su y ky skw|ktqnqu qrqrz qu qtqv ryk|qxqv|kuv pmz.
)
mqrx ktqy
j jm}qw wqov
y
q} h tqz kr z quq wvtv pv h umqrx p ktq yy
qrx zkuov uv oquv p ktq y y k|q ry
qp p ktq y,
p kt qy y k|qry
q p p ktq y,
oqr p ktq y mrz mp pktqy .
jq yvrx-
wq yvrx p ktqy w kwvtv pv ~qyvtv zq y mrz mp w krmrnqrx su y ky skw|ktqnqu qr wktvsmz vw knq
,
pmu yv,
whiteboard,
sq sqrq|y kryv,
o t t.
h
)
mqrxkupqrz uqrmqrxskupqrz uqrzkuovu voquvumqrx ksq tqkp tq}umqrx qpv t ksqtq kptq} umqrx qz q yq}q
(
),
u mqrx mum umqrx ksuomp yv,
p skuq yv,
um qrxyqusu q yoqrum qrxvw|vrxqr r y ktvrxi {)
mqrxuqpzvpoqrmqrxkrompmrxkp tq}
mqrxuqpz vp wsmz kuktqvr ovxmrqpqr y k|qxqv umqrx suqpz vp w smzku
,
umqrxy
q rx ovtkrxpq sv
v r v nmxq |ku~mrx yv yk|qx qv umqrx vrzkur kz
.
5
¡¢ ¡ £ ¤ ¥¦ §¡¨
y
¨¥© £ª
¤ £ «¡¬¡ « £ « ¡ ©¨ £ £« ¡¡ ¡ ¡ £ ® £¯ £ « £© ¢ ª ¬¡ © « £ « ¡ ©¨ £ £« £ £© ¢
.
°« ±©¨ ¬¡©² ³©¨ ¡ ¡ ¡ £ £© ¢ £ ¢ « £© ¢ ³©¨ £ ¡ ¡ £ £ ¡© ¡©£ ³©¨
,
´µ.
¬¡ © ¶ ©¨ ¡ ¡® y
£ ¯ ¯³ © £³©¨ª·
)
§¢ §¢ ¡ ³©£¨ £©¡ ¡¨ £³©¨ £® ¯ ¡ ¡£ £ ª
¸¡ ¥£ ² ¸¡ £ ¡ ¡ ¡ £ £ £© ¨ £³ £©©¡ ¹ ¤ £©¢ §¡¨
y
¨(
¹¤§).
² ¤ £ ¡ ¢ º
)
»£« « ¡ ¡ y
)
¸¡ « £¥ ¼§®
)
½ ¡ « £
)
¾ ¡ « £¼ § £)
¾ ¡ « £³³ ¯)
¾ ¡ « £¼ ¨
)
¾ ¡ « £¿ ¤ £ ³ ¨)
¸¡ « £ « ¡
)
¸¡ ¦¥²¢
)
¸¡ ¹¤§ )
¤³« £ ¢ ©)
¥ £³©¨ )
»£« «
)
¥ /WC guru maupun siswa
o) Ruang aula
6
À).
ÁÂÃÄÅÂÆ Ä ÅÇ ÈÉÊ ËÌ ËÈÍÂÉ ÉÂÎÇÂÍ
y
Ï ÌÐÂÆÑÒ ÓÆ ÂÅÂ ÆÑÅÎÂÔÂÆ À ÁÂÃÄÅÂÆ ÄÅÇ ÈÉy
ÂÇÆÈ ÁÂ ÃÄ ÅÂÆ ÄÅÇ ÈÉ ÕÂÍÂÖÂ,
Á ÃÄÅÂÆÄÅÇÈÉ ×ÑÆ Ç× ÉÂÒÈÂÐ,
ÎÂÒ ÆÇ ØÂ ÐÂ ÃÄÅÂÆÄÅÇÈÉ × ÄÉÔÈÆÑÅ.
Â
.
ÁÂ ÃÄ ÅÂÆÄÅÇÈÉÃÂÍÂÖÂÙÈÂÒØ ÐÂÃÄÅÂÆ ÄÅÇ ÈÉ ÃÂÍÖÂ ÆÑÅÎÂÔÂÆ ÔÂÔÂÒ ÆÈÐÇ Ö
,
ÆÂÔÑ ÅÑ ÚÄÅÎÑÅ,
ÛÜ ÔÑÅÂÒØ×ÂÆ × ÄÉÔÈÆÑÅ ÃÑÖÑÅÆ Â ÍÑÂÎÖÑÆ,
ÁÝÞ ßÅÄÑ×Æ ÄÅy
,
ÖÑÔÑÅÂÒØ×ÂÆ ÉÑà ÎÂÒ ×ÈÅÖ Ç(
×ÍÂÖ Ð Ãá ÕÂÍÂÖÂ),
ÎÂÒ ÃÑÃÑÅÂÔ ÔÑ ÐÑ ÒØ×ÂÔ ÔÑÒÈÒàÂÒØ ÐÂÇÒÒÂy
.
ÙÈÂÒØ ÂÒ ÇÒÇ ÃÑÅÂΠÎÇ ÃÂØÇÂÒ ÎÑÔÂÒ ÖÑ× ÄÐÂÍÂÒ ÆÑÔÂÆÒy
 ÎÇ ÐÂÒÆÂÇ Ïá ÌÄÒÎÇÖ Ç ÅÈÂÒØÂÒ ÇÒÇ ÚÈ× ÈÔ ÃÑÅÖ ÇÍá â ÂÖ ÇÐÇ ÆÂÖy
ÂÒØ ÉÑ ÒÈÒàÂÒØ ×ÑÒÂÉÂÒÂÒy
ÃÑ ÐÂà ŠÎÇ ÅÈÂÒØÂÒÇÒÇÖ ÂÐÂÍÖÂÆÈÒy
ÂÂÎÂÐÂÍÂÎÂÒy
ÂãÝ.
Ãá Á ÃÄ ÅÂÆÄÅÇÈÉ×ÑÆÇ ×ÉÂÒÈÂÐ
ÙÈÂÒØ Ð ÃÄÅÂÆÄÅÇÈÉ ×ÑÆÇ × ÉÂÒÈÂÐ ÆÑÅÎÂÔÂÆ ÔÂÔÂÒ Æ ÈÐÇ Ö
,
ÉÑÖ ÇÒ ×ÑÆÇ ×ÉÂÒÈÂÐ,
ÃÂØÂÒÎÂÒØÂÉÃÂ Å-
ØÂÉ ÃÂÅÆÑÒÆ ÂÒØÚ ÅÂÉÑ ÒØÑÆÇ × ÖÑÔÈÐÈÍ à ÅÇ,
ÉÑàÂ,
× ÈÅÖÇ,
ÎÂÒ ÔÑÅÂÐÂÆÂÒ ÖÑÅÆ ÔÑÅÐÑ ÒØ×ÂÔÂÒ ÔÑ ÒÎÈ× ÈÒØ ÐÂÇÒÒy
Â.
ÙÈÂÒØÂÒ ÇÒÇ ÃÑÅÂÎÂ ÎÇ ÂÅÑÂy
ÂÒØ Ö ÂÉÂ ÎÑ ÒØÂÒ ÐÂ Ãá Õ ÂÍÂÖ Ây
ÂÇÆÈ ÎÇÐÂÒÆÂÇ ÎÈ ÃÂØÇÂÒ ÎÑÔÂÒ ÖÑ× ÄÐÂÍá äÂ É ÈÒ ÆÑÅÎÂÔÂÆ Ô ÑÉÇÖ ÂÍ ÂÒÆ ÂŠРÃá ÕÂÍÂÖ ÎÂÒ Ð Ãá ÌÑÆÇ × ÉÂÒÈÂÐ.
ßÑÒØØ ÈÒÂÂÒ Ð Ãá ÌÑÆÇ × ÉÂÒÈÂÐ Ö Â ÉÔÂÇ ÖÑ× ÅÂÒØ ÇÒÇ ÉÂÖ ÇÍ × ÈÅÂÒØ ÄÔÆ Ç ÉÂÐ,
ÆÑÅÐÇÍÂÆ Î ÅÇ × ÄÒÎÇÖ Ç ÉÑÖ ÇÒ ×ÑÆ Ç×y
ÂÒØ ÖÈÎÂÍÃÑÅÎÑÃÈÎÂÒÅÈÂÒØÂÒy
ÂÒØ× ÈÅÂÒØÆÑÅÂåÂÆ.
Ú
.
Á ÃÄ ÅÂÆÄÅÇÈÉ× ÄÉÔÈÆÑÅÙÈÂÒØÂÒ ÐÂÃá ÕÂÍÂÖ ÎÇ ÖÑ× ÄÐÂÍ ÇÒÇ ÆÑÅÎÂÔÂÆ ÔÂÔÂÒ Æ ÈÐÇ Ö
,
ÃÑÃÑÅÂÔÂ Ô ÑÅÂÒØ× ÂÆ × Ä ÉÔÈÆÑÅ,
ÉÑàÂ,
× ÈÅÖÇ,
ÖÔÑÂ×ÑÅ,
ÎÂÒ ÔÑÅÐÑ ÒØ×ÂÔÂÒ ÐÂÇÒy
ÂÒØ ÉÑÒÎÈ× ÈÒØ ÔÅÄÖÑÖ ÔÑÉÃÑ ÐÂà ÅÂÒ ÎÇ ÎÂРÉÁ ÃÄÅÂÆ ÄÅÇ ÈÉÆÑÅÖÑÃÈÆ.
æ
).
ÕÇ É ÃÇÒØÂÒ×ÄÒÖÑ ÐÇÒØ(
ÕÌ)
ÙÈÂÒØÂÒÕÌÃÑÅÂÎÂÎÇ Ã ØÇ ÂÒÎÑÔÂÒÖÑ× ÄÐÂÍÂÒçÎÂÅÇÅÈÂÒØ ÂÒÇÒÇÎÂÔÂÆà ÆÑÅÐÇÍÂÆ ÖÇ Æ ÈÂÖ Ç ÍÂРÉÂÒ ÖÑ× ÄÐÂÍ ÆÑÅÈÆ Â É ÔÇÒÆÈ ØÑÅÃÂÒØ ÈÆ ÂÉÂ
.
ÞÂÐÂÉ ÅÈÂÒØÂÒ ÕÌ ÆÑÅÎÂÔÂÆ ÅÈÂÒØ × ÄÒÖÈÐÆ ÂÖ Ç Æ ÂÒÔ ÅÈÂÒØ Æ ÂÉ Èá ÌÑ ÐÑ ÒØ×ÂÔÂÒ ÐÂÇÒÒÂy
ÂÎÂÐÂÍÂÎÂÒÂy
ÔÂÔÂÒÔÑÒØ ÈÉ ÈÉÂÒá
7
è é êëé ìíîìïð ìñ òóé ìíôéôîó îêïò óîñôé ó îïõïîìö÷ îêøò ùêéìííõð óòúíõ ùõ èû
.
ü
).
ûð øò ùîñ éûð øò ùîñ é ñò ïð óîú ñ õ ôîú ýòùñò ôé î ôîì ôéóé úîý ôîùé ñ òíé ë îìíõ ìîììîïð ìôé ñ é ì
y
îy
ë îéïþ ûð øò ùî îñ é ôé íõ ìîïîì õ ìý õ ï êò êë îìý õ øîùî ñ éñ ÿ îôîóîêøò êò ìõúîìïò óìò íïîîø îìñ òïð ó îúñòøò ùý éîóîýýõ óé ñ.
6. Ekstrakulikuler
ûõú îê êîôéîú
y
ûóîýò ìýîùîêòêé óé ïéïò íé îýîìò ïñýùîïõ óé ïõ óòùñ òëîíîéÿîú îìîøò ì
y
õ óõú îìôîìøò ìíò êë îìíîìêéìîýôîì ë îïîýñ éñ ÿ î-
ñ éñ ÿîìîy
.
ûòíéîýîìòïñ ý ù îïõ óéïõ óò ùý òùñ òëõýñ òî ùîñýùõ ïý õ ùîó ëò ùîôîôéëîÿ îúïððùôé ìîñéñ òïð ó îúþûòíéîýîìò ïñý ùîïõ óé ïõ óò ùy
îìí ôé ó îïñîìîïîìôéñò ïð óîúéìéôé îìýîùîìîy
ézbul Wathon (pramuka)
Tapak Suci
PMR
Seni Musik
Paduan Suara
Mading
Seni Baca AL-uran
Brodcas
Basket
Futsal
Voli
7. Penataan ruang kerja
Beberpa aspek yang terkait dalam penataan ruang kerja, yaitu
pencahayaaan, suara, warna, dan juga letak dari perabot/alat kerja kantor.
a. Pencahyaaan di kelas kurang memadai
b. Faktor suara yang berasal dari jalan raya dan kondisi sekitar
sekolah tidak mempengaruhi kegiatan sekolah, KBM, atau
aktivitas kerja para karyawan.
8
,
y
-
8. Potensi Siswa
y
y
,
!,
! "" #"$
.
%
y
&'() &' *+ + ,
- ./01 / 2 3 45 /0 6
7 0-8
-
99 990-9
-
98 980-: 8 9; 98
0 28
-
9< 9<0 29
1
9= 9 >5 58 ? 99 9@
5 59 @ 8 > 9?
5 5: ? 99 9@
2 51 8 9? 9 A
B2 / ? 9; 9?
- ./01 / 2 3 45 /0 6
7C 0-8
1
9? 9 A0-9
-
9 A 9 A0-:
-
9: 9:0 28
-
9 > 9 >0 29
-:8 :8
5 58 @ 9 A :8
5 59 @ 9: 9<
5 5: ? 99 9@
2 518 9 8 > 9;
2 519 9 9; 99
- ./01 / 2 3 45 /0 6
7CC 0-8
-
8< 8<0-9
-
8 > 8 >0-: ? 8: 8=
0 28
-
8< 8<0 29
-
8 > 8 >0 2:
-
9; 9;5 58 ? 9? 9 >
5 59 @ 9: 9<
2 51 8 8= 8 >
DED0 /1C1F0
L
P
JUMLAH
9
9. Potensi Guru
G HIJKLMNOPO
QORS TUIJKTNTVJ KNTW TPTITONOPOXMY Z[ZOU TR RTXM
y
TU\[S TIJ K]^ HPTKNXJKNTKIM KN_TI VJKXMXM _TK RTy
H PMITL `ab Yc dTU_TK TXTy
TKN L OXTU RJR VJPHSJU NJS TP Y \,
LJX TKN_TK eOPOy
TKN dJ P_OTSMfM _TLM `a RJ Ky
J ITPT_TK XJKNTK Yc.
GTX T VPM KLMVKy
T RTLMKN-
RTLM KN IJ KTNT VJKNTWTP IJSTU RJ KNOTLTMR TIT VJS TW TPTK
y
TKN XMTR VO X TK IJSTU RJ KJPTV _TK [OPM _OSOR \gca X TK [hYGX TS TR
VPHLJ L VJRdJSTW TPTKi YJS TM K IJ KTNT VJ KNTWTP
,
IJ PX TV TI_TPy
T j TKLJ _HS TUTKNy
IJS TURJRMSM_M _JjJ KTKNTK LJPIT IONTL R TLMKN-
RTLM KNb XMTKITPTKy
T
VJ I ONTL VJPVOLIT_TTKb VJ NTjTM hk
,
VJ NTj TMYTPVPTLXTKVJ IONTL_J dJ PLMUTKiB. Perumusan Program dan Rancangan Kegiatan PPL
1. Perumusan Program PPL
`TS TRRJPOROL _TKVPHN PTRGGlSH_TLMY Z [ZOU TR RTXM
y
TU\[STIJ K k ITPTR TUTLMLj TIJS TURJST_LTKT_TKmT
.
YHLMTSM LTLMX TK[HHPXMKTLM di n dLJ PoTLM[pZX TKZJKJWJ PMTS q.
n dLJ PoTLMG HIJ KLMXi rXJ KIMfM _TLMGJ PRTLTS TUTK
J
.
`M L _OLMeOPOX TK[JV TSTYJ_HSTU f.
sTKqTKNTKG PHN PTRNi ZJRMKIT VJ PLJ IOWOTK _HHPXM KTIHP [ [t
-
G Gl LJ _HS TU IJ KITKN PTKqTKNTKVPHNPTRy
TKNT_TKXMS T_LTKT_TK2. Rancangan Kegiatan PPL
Program PPL
[J NMTITK G PT_IM _ GJ KNTS TRTK lT VTKNTK R TUTLMLj T ITUOK \gc^b XMST_LTKT_TK VTX T ITKNNTS ^ uNOLI OL \gc^ LTR VTM XJ KNTK cv YJVIJRdJ P \gc^
.
YJqTPT_UOLOLVPHNPTRXTKPTKqTKNTK_J NMTITKGGlQOPOLTK GJ KXMXM_TKuXRM KML IPTLMG JP_TKIHPTKXM
Y Z[
ZOU TR RTXM
y
TU\[STIJ Kk ITPT TX TSTU
10
w)
x wy wz{|} wz w~rs
}wpus
m
.
b) Observasi Fisik Sekolah
y
y
y
.
c) Observasi Proses Belajar Mengajar Di dalam Kelas/luar kelas
y
.
y
y
y
y
y
y
.
y
,
y
,
,
,
y
.
d) Persiapan Perangkat Pembelajaran
y
y
¡ ¢ ¡£,
¡¡,
¡ ¢ ,
¤ (
¤ )..
e) Praktik Mengajar
y
.
y
y
-
11
¥¦§¨© §¨© ª« ¬ª«
y
¨¦ ®¬ª«¯°±¬ ª §¬¯¬ §¬²¬®© ®³¬ §¦´¬¯ ® ¬ª¬¯¬ ª ¥¬¯±© ¯ §¦ ª«¬µ¬¶©¯¦´¬ ®· ¸ ¹ º»¶¬ ª·¸ ¹¼½¶¦ ª«¬ª¬´¾¯¬ ®©®¦± ©¬¥¥¦± ¦§°¬ª½ µ¬ § ° ª±°¯ ¯¦´ ¬® · ¸ ¹º » ¶¬ ª » µ¬ § ° ª± °¯ ¯¦´¬ ® ·¸ ¹¼ ½ ¥¦´ ¬µ¬¬ª ¥¦ §©ª««°¿ À¬²¬¥ © ª± © ¶¬© ¥¬¯±© ¯ ¥¦ ª« ¬´¬ §¬ ª ´ ¬¥¬ª«¬ ª ¬¶¬´¬² ´¬±©²¬ ª §¦ ª«¬µ¬ ¶© ¯¦´¬ ®.
¼¬¶¬ ±¬²¬¥ © ª© §¬²¬®©®³¬ ¥ ¬ ¯± ©¯¬ ª ¶© ¨¦© ¯¦®¦ §¥¬±¬ ª ° ª± °¯ §¦ ª««° ª¬¯¬ ª ®¦´° °² ¯¦ §¬ §¥°¬ª ¶¬ª¯¦± ¦¬§¥©´ ¬ ª §¦ ª«¬µ¬ y
¬ ª« ¶©¥¦¾´ ¦²¶¬©¥ ¦ ª«¬µ¬ ¬ª§©¯¾¿Á
)
ÂÃÄÅt
ÆÅÂÇrs
ekolahan
º¦«© ¬± ¬ª ¥ ¬¯± ©¯ ¥¦ ®¦¯¾´ ¬²¬ª ¶© È Éº É°² ¬§§¬¶©
y
¬² ½ º´ ¬±¦ ª ʱ ¬¬¬¶¬´ ¬²ËÌ
)
Ê¥¬Í¬ ¬ ¨¦ ª¶¦¬ ²¬ © ®¦ª© ªÎ°¥¬Í¬¬¥ ¦´ ¬ª± ©¯¬ ª ¸ ¼É §¬°¥°ª ɼ º ¶¬ª Ê¥¬Í¬ ¬¼¦§¨°¯¬¬ ªÏ¯ ® ± ¬¯°´© ¯°´¦È¦¯¾´ ¬²½
)
¼©¯¦±¥¦¥° ®±¬¯¬¬ ª »
)
¼©¯¦±ÊºÈ
g) Penyusunan dan pelaksanaan evaluasi
ÏЬ´°¬ ®© §¦°¥¬¯¬ ª ±¾´¬¯ °¯° ¯ ¦¨¦²¬ ®©´¬ ª ¥ ¾®¦ ® ¯¦«©¬±¬ ª ¨¦´¬µ¬ §¦ ª«¬µ¬ ¶© ¯¦´¬ ®
.
º¦ «©¬± ¬ª ¦Ð¬´°¬ ®© ©ª© ¨¦± °µ°¬ª ° ª± °¯ §¦ ª«¦± ¬²° © ¯¦§¬ §¥°¬ ª ®©®³¬ ¶¬´ ¬§ §¦ ª¬ ª«¯¬¥ ¬± ¬° §¦§¬²¬ §© §¬±¦©y
¬ª« ±¦´¬² ¶© ®¬§¥¬©¯¬ ª ¾´ ¦² §¬²¬®© ® ³¬.
Ñ©§¬ ª¬ ®¦¨ ¦´° § §¦´¬¯ ®¬ª¬¯ ¬ ª ¦Ð¬´ ° ¬ ®©,
§¬²¬ ®©®³¬ ± ¦´ ¬² §¦ ª¦ ª±°¯¬ ª ¯©®©-
¯© ®© ¶¬© ® ¦±©¬ ¥ ®¾¬´.
Ѭ´¬ § ®¦±© ¬¥ ®¾¬´ ±¦®¦¨°± §¦§©´ ©¯© © ª¶©¯¬±¾y
¬ª« ¨¦ ¨¦¶¬-
¨¦¶¬ ®¦ ®°¬© ¶¦ ª«¬ ª ¯°© ¯°´ ° §y
¬ª« ®¦¶¬ ª« ¶© «° ª¬¯¬ ª ¶© ®¦¯¾´ ¬²¿È ¦²© ª««¬ ® ¦±© ¬¥ ®¾¬´ §¬ §¥° §¦³¬¯©´© ®¬± °¬± ¬°´ ¦¨© ²© ª¶©¯¬±¾¶¬´¬ §®¬±°¯¾§¥¦± ¦ª®©¶¬®¬
y
¬ª«® ¬ §¬.
h). Evaluasi pembelajaran
ÏЬ´°¬ ®©
y
¬ ª« ¶©´ ¬¯ ®¬ ª¬ ¯ ¬ ª ¨¦°¥¬ °´ ¬ª« ¬ ª ²¬ ©¬ ª¿ Ê´¬ ª«¬ ª ²¬©¬ª ¨¦±°µ°¬ª ° ª± °¯ §¦ ª«°¯° ± © ª«¯¬± ¥¦ ª«°¬®¬¬ ª ®©® ³¬ ±¦²¬¶¬¥ §¬± ¦© ¥¦´ ¬µ¬¬ ªy
¬ª« ± ¦´ ¬² ¶©®¬ §¥¬© ¯¬ ª¿ ¹¶¬¥° ª ®¾¬´ °´¬ ª«¬ ª ²¬©¬ ªª¬y
¶© ¨°¬ ± ¾´¦²®©® ³¬¨¦®¦± ¬¯° ªÍ©µ¬ ³¬¨¬ ªªy
¬.
i). Analisis hasil ulangan
Ò© ´¬© ²¬ ®© ´ ° ´¬ ª«¬ ª ¶¬© ®© ® ³¬ ¥¦ ´° ¶©¬ ª¬´ ©®© ® ®¦²© ª««¬ ¶¬¥¬¬± ¶©¯¦±¬²°© ¯¦±¦Í ¬¥¬©¬ ª ¶¬ ª ¯¦±° ª± ¬®¬¬ ª ®©® ³¬ ¶¬´¬ § §¦ ª«°¬®¬© §¬±¦ © ¥¦´ ¬µ¬¬ ª¿
J). Penyusunan Laporan PPL
12
ÕÖ×ØÙ ×ØÙ ÚÛ Ü Ü Ý
,
Þ ßßàá Ù Úâã ßàÜ ÜÝä åÞåæç â××âáÙy
âçè Þ é âãÖ Úêã â àâ,
ÞÖÕ âé âä åÞå æçâ× ×âáÙy
âçèÞé âãÖ Úêãâàâ.
ë
)
ìíîn
ïðñ ë ïòí íóÞÖÛÙâãâÚ Õ Ö ÚâàÙ ôâÚ ÜÜÝ áÙéâô æô âÚ Õ âáâ ã âÚÛÛâé õö ä ÖÕã Ö×ØÖà è÷õø
y
â ÚÛ ùÖôâéÙÛ æù ×Ö ÚâÚá âÙ ØÖ àâô çÙàÚâ
y
ô ÖÛ Ù âãâÚ Ü Ü Ý á Ù ä åÞ åæçâ×× âáÙy
âçèÞ é âã ÖÚêã âàâ.
13
ü ýüþþÿ þ ýÿý
,
ÿ ý ýýý,
ýýýþþýþý ÿ
þ ýÿý
(
)
-
!
,
" #
.
y
$% &
bservasi
' #
'
#
!
y
y
.
"!
, y
!! (
y
y
# ) '
, y
$.
) ' #) ' # !
#
y
y
) ' # ##
,
!
.
* # !#
y
! !
# #
y
-
* '# $
+
)
#
)
*
#
14
-)
. /01 21.2 342 5676 /686
)
96 /632 34:;6<2 56 76/68 4)
.28y
6 7=6836 >2 /=?
)
@2 >0A2<2 342 56 76 /68 A)
.28 BB:866846 C61 6 2)
D2 /6;E
)
96 /632 3 0>= F61 =1 = 1 G6 B)
H2;8=;42/>686y
C
)
H2;8=;328 76 G64=
)
H2;8=;<28 B:61 668;2 561 7)
.28 BB:866832A=6 ;)
@28:>: <<2 56 76 /68 I)
.2 /= 56;:J= 1G66
)
.2/=56;:1= 1G6A=A6 56 3;2 561 4)
.2/=56;:1= 1G6A=5:6 /;25 61@2 565:=;2 B=6 >68041 2/F6 1 =A=;2 561= 8=36 C61 =1G6</6;>=;68A6<6 >K L
)
@28 B2 >6C:=1=>:61 =<2 342 56 76/686 8 By
1 2A68 B42/5 68 B1:8 BM-
)
@28 B2 >6C:= ;21 =6<68 A68 ;2 363<:68 1 =1G6 A656 3 328 2 /=36 <2 56 76/68MI
)
@28 B2 >6C:=32 >0A2,
3 2A= 6,
A68</=81 =<328B 676/y
6 8 BA= B:86;68B:/: A6 56 3</01 21<2 342 5 6 76 /68MN41 2 /F61 = <2 34 2 56 76 /68 A=;2 561 >2/1 24:>>2 56C A=56;1 686;68<6A6 C6 /= OPQR
s,
ST Uebruari 2014
A= ;2561 VW X . -..
J 2 56= 8 041 2 /F61 = A= ;2 561,
</6;>=;68 7:B6 32 56;:;6 8 041 2/F61= E=1 =; 6 >6: 5= 8 B;:8 B68 1 2;056Cy
68 B A= 56;1 686;68<6A6C6/=Sabtu, 1 Maret 2014
12?6/6=8A=F=A:46 B=>= 6<-
>=6< 36 C61 =1G6 <21 2/>6 . .Y.
Z2 B=6 >68 = 8= 42 />:7:68 :8 >:; 328 B2>6C:= 1 6/686 A68 </616 /686,
1 = >:61 = A6 8 ;08A=1 = <28A:;:8 B ;2B=6 >68 425676/ 328 B6 76 /,
1 2/>6<2 /68 B;6 ><2 34 256 76 /68M4M N41 2 /F61 =Y= 8 B;:8 B68[=1 =;J2;056 C
Z2B= 6>68 041 2/F61= 5=8 B;:8 B68 E=1 =; 1 2;056 C 42 />:7:68 :8 >:; 32 3<2/052 C B6346/68 >28 >68 B 1 = >:61= A68 ;08A=1 = 1 2;056 C
y
68B 42 /1 68 B;:>68M N4y
2;y
68 B A= 76A=;68 1 616 /68 04 1 2 /F61 = 5=8 B;:8 B68 E=1 =; 1 2;056 C32 5=<:>=KL
)
Y2 > 6;A6850;61 =B2A:8 B12;056 C -)
Z08A= 1 =/:68 B;256115
^_` abcd`efd gdhidhj abkgdldhlai e dmdhg ahi dj dmdhn ahi dh_ ab_ did e ld bdlm abe` m el loj gohah g ahn en e ldhp e lqej ndh hobj d
y
d hi _ abqdlk n eqehi lkhidh `aloqdr m ajgd m s sf.
sahi ahdqdh qdgdhidh eh e n eqdlk ldh n ahidhtd bdo_`abcd`eqd hi`khipndhududhtd bdn ahidhg erdl`aloqdrv ^_` abcd`eqehi lkhidhwe`el`aloqdrdh mdbdqd ehg ah idjd mdhgdn dx y)
znj ehe`mbd`eg ab`aloqdrd h{
)
|d`eqemd`g aj_ aqd }d bdhnd hj dhwdd mhdy
~
)
d bdhdndhgbd` dbdh dy
dh in ejeqeleoqar` aloqdr )
fehilkhidhw e`eln e` alemd b`aloqdr
n
gajaran Mikro (Micro Teaching)
a_ aqkjjahidj _ eq jd md lkqedrs sf
,
j drd`e`udn erdbk`ldhqkqk` ndqdj jd md lkqedr jelbo madtr ehi d mdk g ahid} d bdh jelbov sab`d bd mdhy
y
dhi n eg abqk ldh kh mk l j ahi elk m e jd md lkqedr eh e dndqdr jdrd`e`udy
dhi m aqdr j ah ajgkr jeh ej dq `aja`mab
.
sahid } d bdh jelbo dndqdr lai e dmdh gbdlme l j ahid }d b `atd bd mab_ d md ` ndqdj _ ah mk l
micro teaching.
sahid }dbdh j e lbo j ahtd lkg lai ed mdh obe ahmd`endh o_` abc d` e g bo`a` g aj_ aqd }d bdh `abm d g bd l me l j ahid }d b ma b_dmd` nahid h jon aqmicro teaching
n ahidh j drd`e`ud `a_ dide jk benhy
d.
sahid}dbdh jelbo jabkg d ldh gaqd merdh mdr dg dudq kh mk l j ahid lmkdqe` d`eldhlojg am ah`end` d bjahi d}d b.
saqd l` dhddhgahid}dbdhjelboj aqegkm ex
d
.
d lmk g aqd l`dhddh g ahi d }dbdh j e lbo n ej kqd e mdh iidq12 Februari 2014
sampai dengan 31 Mei 2014
_v alh elg aqd l` dh ddh
sahid }d bdh jelbo n eqd l`dhd ldh n e laqd` etbo adtr ehi n e_ ej_ ehi oqar no`ah g aj_ ej_ ehi
y
de mk s k budh mop .
.,
.
s nv ndqdj _ ah mk lmicro
teaching.
e`eh e jdrd`e`ud n e_ abe la` ajgd mdh khmk l ndgd m g bdlm el `atd bdqdhi` khi ndh _ abidh m edh nerdndgdh no`ah g aj_ ej_ ehi ndh baldh
-
bal dh jdrd`e`ud n dqdj ` d mk laqoj gol mab` a_k m.
h mk l j dm abey
dhi d ldh n e` djgd eldhmend ln em ah mk ldh oqarno`ahm amdge_ e`dj ahy
a`kde ldhn ahidh jd m abey
dhi d ldh lemd d } d bldh g dnd ` dd m gaqd l` dhddh s sf hdh me `ar ehiid ` kndrm abqdm ervt
.
kjqdrqdm erdhg ahid }dbd hj e lbodh
y
d lhy
d qd merdh `amed g jdrd` e`udy
d hi maqd r n e mah mk ldh kh ec ab` e md` j eh ej dq (
ajgd m)
ldqe d mdky
d hi n e`a` k d eldh n ahidh }kjqdr ud lmk g ahid}dbdh j e lbov h mkl laqojgol ldj e,
m edg jehiik n eqd lk ldh `a_dhy
d l { ldqe g abmaj k dhp n ej dhd `amedg gabm ajkdhhy
dyp
16
y
-
y
(
).
¡¢ £¤ ¢ ¥y
¢ ¦ ¥ .
¢§ ¨¤¢ ¤
¦§ © ¥ £
y
¥ ª£ ¨ ¨ ¥ ¢¢ ¤ ¢ ¢¤ ¥¥ §«§ © ¢ ¥
y
¢ ¥ ¥ £¤ ¢ ¬ ¤ ¤ £ ¥ ¬ ¥ ¢ ¥ y
.
§ © ¥ ¢ £
y
¢ § .
¨ ¤® ¤ ¥ ¦¯
.
° ¢ £ ±
¦§ ² ¥¢ «§ ² ¥
y
§ ² § ³
¯§ ©¤ ´
µ§ ¶ ¢ £¤ ¤
-
£¤ ¤ ·§ ¨ ¤ ¸§ ²
¹§ © ¥
(reinforcement)
¦º§² ¤¢¢ ¢¥
»
,
¢¤ ¥ ¥ ¢ -
¤ ¤ ¥ ¥ ¤ ¢ ¼ ¥ §½ ¥ ¥ ¤ ´ ¥ £ y
¢ ´ -
´ ¢ ¥ ¢ ¢ £ ¢ ¥ y
y
.
¾¿ ÀÁ
m
bekalan PPL
»¥ ¨¨Â
,
¢ ¥ ¨ ¨Â.
¨ ¥ ¥ ¥ ¢ ¬¤ ¥ ¥ y
¥ ¢ -
²²Ã¨ ¨Â
¢ ¤§ ² ¥ ¢ ¤
Ä ¨Â
17
Å Å Æ ÇÈÇÉÇ Ê ËÌÍÇÎÏÐËÌ ÑÌÉ ÇÍÐ ÇÎÇÇÎ
mikro teaching,
Å Å Æ ÈÏÐÌÍÒÉ Ç ÊÓ Ô ÌÍÎ ÏÍ ÑÌÉÇÍÐ ÇÎÇ ÇÎ Å ÅÆ,
ÕÌÍ Î ÏÍ ÔÇ ÔÇ ÖÇ×Ç ÑÌÎ ÏÉÇ ÏÇÎ ÅÅ Æ,
ÈÇÎ Ô ÌÍÎ ÏÍ ØÎ ÔØÍ ËÌÎ ÙÊÇ ÈÇÑÏ ÐÌÍ ÇÉ Ï ÙØÐ ËÌÎ ÙÇ ÔÇÐÏ ÑÌ×ËÇÐÇÉÇ ÊÇÎy
Ç Î Ù ËØÎ ÙÍ ÏÎ ÇÍÇÎ ÔÌ×ÚÇ ÈÏ ÐÌÉ Ç ËÇÑÌÉÇÍÐÇÎÇÇÎÅ ÅÆ.
ÛÜ ÝÞ
m
buatan Perangkat Pembelajaran
ßÇÉ ÇÊ Ð Ç ÔØ ØÑÇ
y
Çy
ÇÎÙ ÈÇ ÑÇ Ô ÈÏÉ ÇÍØÍÇÎ ØÎÔØÍ ÈÇ ÑÇ Ô Ë ÌÎ ÙÒ ÑÔÏ ËÇÉ ÍÇÎ Ñ×ÒÐ ÌÐ ËÌÎ ÙÇ ÚÇ× ÇÈÇÉ ÇÊ Ë ÌÎØÐØÎy
Ñ Ì×ÇÎ ÙÍÇ Ô Ñ ÌËàÌÉ ÇÚÇ×ÇÎ ÇÎ Ùy
ËÌÉ Ï ÑØÔÏ Å ÌËàØÇ ÔÇÎ áÌÎÖÇÎÇ Å ÌÉ ÇÍÐ ÇÎÇÇÎ Å ÌËà ÌÉÇ ÚÇ×ÇÎ(
áÅ Å)
ÈÇÎ Ð ÏÉÇàØÐ,
Ð Ì×ÔÇ ÑÌÎ ÏÉÇ ÏÇÎÐÌÔÏÇÑÍÇÉ ÏÇÍ ÇÎËÌËà Ì×ÏÍÇÎËÇ ÔÌ×ÏÈÏÍ ÌÉ ÇÐ.
âÇÉÇ ËÑÌÎØÐØÎÇÎ
y
ÑÌ×ÐÏÇ ÑÇÎËÌÎ ÙÇ ÚÇ×,
Ñ×ÇÍ ÔÏÍÇ Î à Ì×ØÐ ÇÊÇ à Ì×ÍÒÎÐØÉÔÇÐÏ ÈÌÎ ÙÇÎ ÙØ ×Ø ÑÌËàÏ Ëà ÏÎ Ù ÈÇÎ à Ì×ÍÇ Ô à ÏËà ÏÎ ÙÇ ÎÎy
Ç,
ÐÌÊÏÎ ÙÙÇ ÑÌÎy
ØÐØÎÇÎ ÑÌ×ÇÎ ÙÍÇ Ô ÑÌËà ÌÉ Ç ÚÇ×ÇÎ ÔÌ×ÐÌàØÔ ËÌÎ ÚÇÈÏ ËØÈÇÊ ÈÇÎ ÐÌÉ ÌÐ Ç Ï ÔÌÑÇ Ô ãÇÍ ÔØ ä åÈÇ ÑØÎ ÑÌ×ÇÎ ÙÍÇ Ô ÑÌËàÌÉÇ ÚÇ×ÇÎ Ç Î Ùy
Ô ÌÉÇ Ê ÈÏÐØÐØÎ ÈÇÉ Ç Ë æØÍØ çÌ×ÚÇ èØ×Øy
Ç ÎÙÔÌ×ÈÏ×ÏÈÇ×Ï é
æØÍØçÌ×ÚÇèØ ×ØÓÔ Ì×ÈÏ×ÏÈÇ×Ïé ê
)
ßÔÇÎ ÈÇ×çÒ ËÑÌÔÌÎÐÏÈÇÎçÒ Ë ÑÌÔ ÌÎÐÏâÇÐÇ× ë
)
çÒ ËÑÌÔ ÌÎÐÏìÎ ÔÏÈÇÎçÒË ÑÌÔ ÌÎÐÏâÇÐÇ× í)
Å×Ò Ù×Ç ËÕÇ ÊØÎÇÎî
)
Å×Ò Ù×Ç ËßÌË ÌÐÔÌ× ï)
ßÏÉ ÇàØÐð
)
áÌÎÖÇÎÇÅ ÌÉ ÇÍÐÇÎÇ ÇÎÅ Ì Ëà ÌÉÇ ÚÇ×ÇÎ ñ)
çÇÉ ÌÎ ÈÌ×Å ÌÎÈÏ ÈÏÍÇÎò
)
Å×Ò Ù×Ç ËÅ ÌÉÇÍÐ ÇÎÇÇÎóÇ×ÏÇÎä ô)
âÇõÔÇ×ÊÇ ÈÏ×ÐÏÐãÇêö
)
âÇõÔÇ×Î ÏÉÇ Ïêê
)
åÎÇÉ ÏÐ ÏÐóÇÐ ÏÉ÷ÉÇÎ ÙÇÎøæ ÌÉÇ ÚÇ×êë
)
Å×Ò Ù×Ç ËÈÇÎÅ ÌÉÇÍÐÇÎ ÇÇ ÎÑÌ×àÇ ÏÍÇÎÈÇÎÑÌÎ ÙÇy
ÇÇÎ êí)
âÇõÔÇ×àØÍØÑ ÌÙÇÎÙ ÇÎøÐØËà Ì×à ÌÉÇ ÚÇ×(
ÙØ ×ØÈÇÎÐÏÐãÇ)
êî)
çØËÑØÉ ÇÎÐ ÒÇÉØÉ ÇÎ ÙÇÎÊÇ×ÏÇÎ5. Koordinasi
ùÇ ÊÇÐ ÏÐãÇ ËÌÉÇÍØÍÇÎ ÍÒÒ×ÈÏÎÇÐÏ ÈÌÎ ÙÇÎ Ð ÌÐ ÇËÇ ËÇ ÊÇÐ ÏÐãÇ Å ÅÆ ÈÏ ßù ç ùØÊÇ Ë ËÇ ÈÏÇÊ
y
ë ÍÉÇ Ô ÌÎ ØÔÇ×Ç,
ÑÏÊÇÍ ÐÌÍÒÉ ÇÊ ÈÇÎ ÑÏ ÊÇÍ Í Ç ËÑØÐ.
ùÇÊÇÐÏÐãÇ ÚØÙÇ ËÌÉÇÍØÍÇÎ ÍÒÎÐØÉÔÇÐÏ ÈÌÎ ÙÇÎ ÙØ ×Ø ÑÌËà Ï Ëà ÏÎ Ù ÈÇÎ ÈÒÐÌÎ ÑÌËà Ï Ëà ÏÎ Ù Å Å Æ.
çÇÙÏÇÔÇÎ ÏÎ Ï ÈÏÉ ÇÍØÍÇÎ ÙØÎÇ ÑÌ×Ð Ï Ç ÑÇÎ Ñ Ì×ÇÎÙÍÇ Ô ÑÌËà ÌÉÇ ÚÇ×ÇÎ ÇÎ Ùy
Ë ÌÉ ÏÑØÔ Ï ÅÌËàØÇÔÇÎ áÌÎÖÇÎ Ç ÅÌÉ ÇÍÐ ÇÎ ÇÇÎ Å ÌËà ÌÉÇÚÇ×Ç Î(
áÅ Å)
ÐÌ×ÔÇÑÌÎ ÏÉÇ ÏÇÎÐÌÔÏÇÑÍÇÉÏÇÍ ÇÎËÌËà Ì×ÏÍÇÎ ËÇ ÔÌ×ÏÈÏÍ ÌÉ ÇÐ.
ùÇ ÊÇÐÏÐãÇ18
úûú üýþ ÿû ý ÿþ úþ úþú ý úû ý
üþ ü ü ý
y
úûý ý ý úþý ÿ ýýû ü ý ú û úûû ýý ý.
ý ýý þ þ ûüýý ý ýý
y
ý ú ý ý û þ ýýü û ü ýý ý ýý ü ýý ü ü û û ý üþ û ýüý ý þ ý ÿ ýý û ýÿ ý ý û û ýý ý ÿþ ÿ ý ý û ýú.
ý ý ûþýý ýþ û ýý,
ý ýúþú ý ÿþþþ û üü ûþ þ úûú üýþ ÿû ý üüú ý ýúþ-
ýúþ ý þ ý û ýý ÿû ý û ûÿ ý ûýÿý ÿ ý úþ ýüúy
ý û ý ÿþüýúû ú üýþÿû ý ü þ ü üy
ý û ýýÿ ý.
û ýýþýy
ýû þÿýý úû ú û ýý û ýý ÿþüú ý ý ý ýý ûý ú ý ý ú û ý ý úþú û ýþú ÿ ý úû ú üýþ ÿû ý ý ýúþý üy
ý û úû ÿþ ý.
û ÿ ýú ýý ü üú ý ý ÿ ý ý ý ý û þ ýý ! ÿþ ý ú ý ýý úû ýýýú ý !ÿþ
" #$
#ü ýýÿþ
y
ý $ ýû %ýý,
ýÿýüüy
ýúû üü ý û þý ý ÿýý û ý ú ý ý ÿû ý ýþ ÿ ý ý ý.
$û þýý ý þ û ýý ýÿý ÿ ýú ýy
ý û üý ý ý ý ý ýþ ý û ýý ú û ýþ üú ú ýý ý û û ü ûþýÿþý üü ý ýü û ÿþ ÿþ ýý û þ ý ý û ýý þ þ ý ýúþ ú ý ý þ ý ÿþ ýý ý ÿ ýý û ü ý ý ûû ýþý ÿý û ýüýy
ý û ý ÿþ û þý ü ü ûy
ý ýþ ý ý û þ.
$û þ ýýy
ý ÿþ ýü ý ÿ ýýýþû ýýýÿýý&)
$û þýý úûû üû ýý"ûû ü û ýý ýýúþú ýý þ ý ý üú û ý ü ý ûúþ ýý ý ý
y
ýþ ü&
ý
)
#û û ýýþýýy
ý ý ý ÿþ ú ýýþ ý)
#û û ü ý ûÿûy
ý ýþ ûý ü ü ý ýy
ý ý ý ÿþúýýþ ý)
#û û úþý ý ûÿþýy
ý úû ú üýþÿ
)
#û û úþý ý û ý ýûû ýýý(
,
ü üû ý ý #ýûþy
ý ÿþúýýþ ý ' û(û û úþü üý
y
û ýþ ý ÿû ý #ý û þy
ý ý ý ÿþú ýýþ ý '#ûÿþýû û ýýý)
)
$û þýý úû ýýû ýýý
)
#û ü ýû ýý ý$û þýý ý
y
ÿþ ý üý ú ýýûü ý û ýýý ýÿ ýý&
#û üý ý ú ýýÿý û ÿ ý
#ûûúû úþúþ ú ý
#ûû þ ý ýû úûúþy
ý û ýþ ý ÿû ý ý ûþy
ý ý ý19
)*+,* -./0/0+12 /2 / 30405 0+60+5.3 12 /2 /3 0405 0+y
0+, 0/0+675 0-1 07/0+ 3
)
8* +y
0970+) 0:*;7<0=
-
40=y
0+,67=0/. / 0+60=0-1* +y
0970+-0: *;7 >
8* +,. 05 00+)0:*;7)0: *;7 40;. 5 67/. 0507 2=* 4 - 040575?0 1; 0/:7/0+ 0,0; 6010: -* +9*=05/0+60+-* -3 *;7@2 +:2 46* +,0+3* + 0;
.
8* +,,. +00+-*: 2 6*6 0=0 --* +,090;)*: 2 6*
y
0 +,67,. +0/0+60=0--*+,090;060=04>
)*: 2 6*A *;0- 04)*: 2 6* 7+7 3*;0;:7 ,.; . -* -3*;7/0+ 1* +9*=050+
y
0 +, 6010: -* -3 0?0 575?0 . +:. / 3*;B7/7; 3 *; 5 0- 0 -* +,*+07 -0: *;7y
0 +, 675 0-1 07/0+CD* +, 0+6*-7/70+575?0 67 =73 0: /0+ 5*@0;0=0+,5. +, 60+3*;1 0;:7571 0570/:7B60=0-/*,70: 0+3*=090;67/*=05.
)*: 2 6*D* -2 +5:; 057)*: 2 6* 7+7 3*;0;:7 ,.; . -* -3*;7 @2 +: 2 4
/ ilustrasi dengan
menggunakan alat peraga. Disini guru juga memberikan
pertanyaan-pertanyaan pancingan yang dapat menggugah pikiran
siswa untuk fokus pada materi yang diajarkan. Metode ini
bertujuan untuk mengaktifkan siswa dalam pembelajaran, siswa
dididik untuk mandiri dalam belajar. Selain itu juga dapat untuk
menilai keseriusan siswa dalam pembelajaran.
Metode Penugasan
Metode ini berarti siswa aktif dalam melakukan tugas yang
diberikan oleh guru.
c) Menutup Materi
Setelah materi disampaikan, mahasiswa praktikan mengakhiri
pelajaran dengan langakah-langkah sebagai berikut:
Mengadakan evaluasi.
menyimpulkan materi yang telah disampaikan.
Memberi motivasi.
Menyampaikan judul yang akan dibahas pada pertemuan
berikutnya, agar siswa dapat belajar sebelumnya.
Mengucapkan salam.
20
micro teaching.
E FGH I JKGLJ M NO JP JK QG F JIRJL JJL S ST UJQ JN VG KF JLPR O LPRGRO JM UG LP JL K JLWJLPJ L QKXPKJY
,
YJIJ QGKFO QG KRM JQJLy
JLP Y JN JLP VJMIy
J LP NGKI JM N UG LPJL ZJH JRM R [ J
,
\XRG L SGYVMYVMLP] ^G IXFJH] YJO QO L _LR N JLRM NGYQJN QK JIN M I] `O KO SGYVMYVM LPa_LR NKO INO K,
RG KN J IXYQXLG L FJM Ly
J LP NG KIJMN UM UJFJYL
y
J.
b JRMF IG PM JNJL S S T ML UM cMUO JIJL UMV JH JR R GWJKJ UG NJM F,
RGV JPJMVGKMIO Ndef S KXPKJYS S T_LUMcM UO
J
.
S GLy
O RO LJLgGLWJL JQGFJIRJLJJLQGYVG FJhJ KJL
iG LNO IIG PM JNJLd
SG L
y
O RO LJLKG LWJLJQG FJ IRJLJJL QGYVG FJhJK JL
jOhO JLIG PM JNJL dZGYQG KRM JQIJLQG FJIRJL JJLkiZ
^ JR JKJL dZJNGKMS KJINM IIG FJRl_
m JINOQG FJIRJLJJL d^GVG FOYQKJINM IYGLPJhJ K
jGYQJNQG F JIR JL JJL d^YIZOH JYYJUMy
JHnk FJNGL
SG KJLYJH JRM R [J dSG FJIR JLJ
iMJy
J d gQfop
.
qqq]qq
^OYVG KUJLJ dZJH JRMR [JVf SKJINMIYG LPJhJK
iG LNO IIG PM JNJL dZGLPJhJKUMIG FJR
jOhO JLIG PM JNJL dZGLG KJQIJL RM R NGY QGYVG F JhJKJL UM RGIXF JHUG LPJL YG LPPO LJIJL M FYO
y
JLP NG FJH UMYM FM IM.
^ JR JKJL dZJNGKMIG FJRl_rksUJ Ll_rSn
m JINOQG FJIRJLJJLd
(
F JYQMKJLS KXPKJYUJLQG FJIR JLJ JLH JKMJL
)
jGYQJNQG F JIR JL JJL dgO JLPIGF JRYJRMLP-
YJR M LP
SG KJLYJH JRM R [J dSG FJIR JLJ
iMJy
J d gQfeqqfqqq]qqW
.
S GLy
O RO LJLSGKJLPIJNS GYVG FJhJK JL
iG LNO IIG PM JNJL d^MFJVO R,
gG LWJLJ SG FJIR JLJJL SGYVGF JhJ KJL]S KXPKJY SG FJIR JLJJL bJKM JL] S GYG NJJL ^k
-k\/ KI-KD
Tujuan kegiatan
: Administrasi rencana pembelajaran
Sasaran
:Materi kelas XI AK 3 dan XI AP 2
Waktu pelaksanaan : Juli-September 2014
21
t uvy
v w x yz{| z|||}||
~ v vw vv u v z
y
v v yv v vv vv u gan Teori
t uvv wv uv vvv v v
v uv v w v u v v v u v yvv vv v u
y
v v uv yv uv
~ vv v wv u u u vv v
vyvv vv w zxv ,
¡ | ¢(
)
z~v
,
| | ¢(
)
yvyvv vv w
~
v v uv
y
v vv
v vv u vwvv v
t uvy
vw x yz£| z||| }||
~ v vwvv u vUjian Praktik
t uvv w uv yv v v
v uvv w v u v v v u v yvv vv v u
y
v vv uv yv uv
~ vv v wv uyvuu vv v
vyvv vv w~ u vyv v yv
yvyvv vv w~v v uv y
v vv
vvv u vw
vv v
t uvy
vw x yz£| z||| }||
~ v vwvv u vv
.
yv tvuvu u u ~ v v uv v yv v v v yv u v v ~ y | ¢
vv u v v yv u u v v u y u u v y u u
.
¤vv uv v yvu y vv v v yv v } y u u v y uu v v y v vv v ¥vvy
y
v yv u v v u.
¤vv
v v
22
§¨©ª«¬«
y
«© ª® ¯« ª«°®.
±²³²° ¨´µ® ´µ® © ª® ¶¨§·¬« ¯´¨´µ ¨³® §« ©¶«³« © ª« © §³®¸®§ §¨°« ª« ´« ¯«¶ ®¶¹« ¶ ¨¸¨¬ « ¯ ¶¨¬ ¨¶ «® ´¨¬« §²§« © ° ³« §¸¨§ ´ ¨©«º«³ ¶¨µ« «® ¨»«¬²« ¶® ª«© ° ¨³µ«® §« © ²©« ´ ¨©®©§«¸§«© §²«¬®¸«¶ ° ¨´µ ¨¬ «º« ³« © ¶ ¨¬ «©º ²¸©«y
.
¼«¬ ® ©® µ¨³¸²º ²«© ²©¸²§ ´ ¨©®©§«¸§«© §²«¬®¸«¶ ´¨©« º« ³ °« ª« ° ¨³¸¨´ ²« © ¶¨¬ « ©º²¸©y
«.
½ ª«° ²© «©y
ª® §· ³¨§¶® « ª«¬« ¯ ¸¨§©®§ ´¨©« º« ³ ª«© ¾« ³« ´¨©§· ©ª® ¶ ® §« © ¶ ®¶¹« ¶ ««¸ ´¨©« º« ³.
¿·¶¨© ° ¨´µ®´µ®© ÀÀÁ º²« ´¨´µ ¨³®§« © ´ «¶ ²§« © ¸¨©¸«© ¾« ³« ° ¨©«´°«®« ©y
´«¸¨³®,
¶® ¶¸¨´ ° ¨©®¬ «®« ©y
«© ª® ¬«§²§« ©Â ¾« ³« ´¨©¨¬ ·¬« §¨¬ «¶ ª« © ´ ¨´¨¾«¯§« © ° ¨³¶ ·«¬ «©y
« © ª® ¯« ª«°® ´« ¯«¶ ®¶¹« ª«¬ « ´ ´ ¨¬« §²§«© ° ³·¶¨¶ ° ¨ ´µ ¨¬ « º« ³« ©Ã ± ²³² ° ¨ ´µ® ´µ®© ª« © ¿·¶¨© ° ¨´µ® ´µ®© À À Á ¶« ©«¸ µ ¨³° ¨³« © µ « ® ° ³« §¸® §« ©Â §«³¨©« ¶ ¨µ « «® ´« ¯«¶ ® ¶¹«y
« © ¶¨ª«© µ ¨³¬«¸®¯ ´¨©« º« ³,
µ« ©y
«§ ¶¨§«¬® §¨§²³« ©« © ª«¬ «´ ´ ¨¬« §¶ « ©« §«© « À³·¶ ¨¶ Ä ¨®«¸« © Å ¨¬ « º« ³ ƨ©« º«³ ª® §¨¬«¶.
Ǭ ¨¯ §« ³¨©« ®¸² ²´°«© µ«¬ ® § ª« ³® ²³² ° ¨´µ® ´µ® © ª« © ¿·¶¨© ° ¨´µ® ´µ® © ÀÀ Á¶« ©«¸ª®° ¨³¬ ²§« ©· ¬ ¨¯° ³«§¸® §« ©
ÈÉ Ê
n
ËÌÍs
Ís
ÎË ÏÍ ÌÐ ÑÌË Òs
Ë ÓËË ÓÐ Ôo
gram PPL
Ĩ´«´° ²« © ² ³² ª«¬ «´ ´ ¨©²«¶ «® ´«¸¨ ³® ª«© ´¨¸· ª¨ ° ¨©
y
« ´ ° «®« © ´¨³²°« §« © ¯«¬ ¸¨³°¨©¸®© ª«¬ «´ ° ³·¶¨¶ µ¨¬ «º« ³ ´ ¨©«º«³y
« © ª® ¯« ³«° §« © « «³ ¸¨³º« ª® ¸³« ©¶Õ¨³ ©®¬ «® ª« © ®¬´² ¶¨³¸« § ¨¸³« ´°® ¬« © ª«³® ²³² §¨ ¶ ®¶¹«.
½ §« © ¸¨¸«°® µ® ¬« ¶® ¶¹« §²³« © ³¨¶ °¨§ ª« © ¶ ¨ ³® ²¶ ¸¨³¯« ª«° ´«¸« ° ¨¬« º«³« © « §«© ´¨©y
¨µ «µ §« © §¨¶²¬®¸« © ª«¬ « ´ ° ¨¬ «§¶ « ©« «© §¨® «¸«© µ¨¬ «º«³ ´ ¨©«º«³ « §«©¸¨³« ©²§¨¬ « ©¾« ³«©©y
«.
¿« ³® § ¨®«¸« © °³« §¸®§ ´ ¨©«º« ³ ª® §¨¬ «¶
,
° ³«§¸® §« © ´ ¨©º« ª® ¬ ¨µ® ¯ °« ¯«´ µ««®´« ©« ¾«³« ´ ¨´µ ²§« ° ¨¬« º«³« ©Â ¾«³« ´ ¨©¨¬·¬ « §¨¬«¶,
¾« ³« ´¨´·¸® »«¶ ® ¶ ®¶¹«,
¾« ³« ´ ¨©« ´°«®§«©y
ª«© ´¨©y
«º®§« © ´«¸¨³®,
¸¨§©®§ ´¨´µ ¨³®§« © ° ¨³¸«©y
««© §¨°« ª« ¶ ®¶¹«.
Ö « ¬« ²° ²© ´ ²©§®© µ ¨¬ ²´ ¶¨´° ²³©«,
¸«°®° ³« §¸®§« ©´¨©ª«°«¸°¨©«¬« ´«©y
«©µ ¨³¯« ³«.
Ä« ³« §¸¨ ³
y
«© µ¨³µ ¨ª« ª« ³® ¶ ¨¸® «° ¶ ®¶¹« ´ ¨©² ©¸²¸ ° ³«§¸® §« © ²©¸²§ ´¨´µ ¨³® ° ¨³¬« §²« ©y
« © µ ¨³µ ¨ª« ° ²¬« ª« © ´¨³¨ ©¾« ©« §« © ° ¨©« º« ³« ©y
«© §³¨«¸®Õ ª« © °¨³¶ ®«°«©y
« © ´«¸« ©Ã ¼«¬ ® ©® ª®¬« §²§« © « «³ ¶ ®¶¹« ª «° «¸ ´¨©®§²¸® ° ¨´µ ¨¬ «º«³« © ª¨©«© ©y
« ´ «© ª« © ¸²º ²« © ° ¨´µ ¨¬ « º« ³« © ¸ ¨³¾«° «®.
Å ¨³ª«¶ « ³§ «© °¨¬« §¶ « ©«« © ° ³« §¸® § ´ ¨© «º«³ ª® §¨¬ «¶ ª«°«¸ ª®¶« ´°«®§« © µ ¨µ ¨³«° «¯«¬¶ ¨µ « «®µ ¨ ³® §²¸×
23
ØÙÚÛÚÜ ØÝÞß Ù ÛÝØà Ýá ÙâÙãÙÜ
y
ÙÜä ÛÙáß Üä å ÝåÚÙß Þ ÙÜ Ýæ Ýçèßæ Þß è ÝãÙÛç ÙÜ Þ ÙáÙØÛÝØà Ýá ÙâÙ ãÙÜçÝá Ùå.
àé êÝèëÞ Ý
y
ÙÜä Þß åÙØ Û Ùß çÙÜ çÝÛÙÞÙ ÛÝåÝãè Ù Þß Þß ç ì ÙãÚå à Ý ãíÙãß Ùå ß åÝåÚÙß Þ ÝÜä ÙÜèß Üä çÙèÛÝØÙìÙØÙÜå ßåîÙ.
ï
.
êÝØà Ýãß çÙÜ Øë èß íÙå ß Û ÙÞ Ù èßÙÛ å ß åîÙy
ÙÜä ØÝãÙå Ù çÚãÙÜä ØÙØÛÚ Þ ÙáÙØçÝäßÙèÙÜÛÝØàÝáÙâÙãÙÜéÞé êÝØà ÝãßçÙÜ ÝíÙá ÚÙå ß à Ùß ç åÝïÙãÙ áßåÙÜ ØÙÚÛÚÜ è Ýãè Úáßå ÞÙÛÙè ØÝÜâ ÙÞß ÚØÛÙÜ à Ùáß ç Þ Ùãß ÛÝåÝã èÙ Þß Þß ç ÚÜèÚç ØÝÜä ÝèÙì Úß åÝà ÝãÙÛ Ù à ÙÜ
y
Ù ç ØÙè Ýãßy
Ù Üäè Ýá ÙìÞß å ÙØ Û Ùß çÙÜÞ ÙÛÙ èÞßåÝ ãÙÛë áÝìÛÝåÝãè ÙÞß Þß çéÝ
.
ðÝà ÝáÚØ ØÝÜä Ùâ Ùã,
åÝèßÙÛä ÚãÚÙèÙÚïÙáë Üä ÚãÚØÝØÛÝãåßÙÛçÙÜÛãëäãÙØ èÙì ÚÜÙÜñ ÛãëäãÙØ å Ý Ø Ýå è Ýã,
Ùáë çÙå ß îÙçèÚñ å ß á Ùà Úå,
ãÝÜïÙÜÙ ÛÝØà ÝáÙâ Ùã ÙÜy
ÙÜä àÝãßåß á ÙÜä çÙì-
áÙÜä çÙì Û Ý Øà Ýá ÙâÙãÙÜy
Ù Üä ÙçÙÜ Þß è ÝØÛÚì åÝå ÚÙß Þ ÝÜä ÙÜ ß ÜÞßçÙèë ã ÙÜäy
ß ÜäßÜ Þß ïÙÛÙß.
ò Ùá ÙØ ÛÝáÙçåÙÜÙ ÙÜ ØÝÜä Ùâ Ùã Þß çÝá Ùå,
ÛãÙçèßçÙÜ ØÝÜää ÚÜÙçÙÜ Ø ÝèëÞ Ý Þ ÝØë ÜåèãÙåß,
è ÙÜy
ÙâÙîÙàñÞßåçÚåß,
ïÝãÙØ ÙìñÛÝÜÚä ÙåÙÜéêÝèëÞ Ý-
ØÝèëÞ Ý èÝãåÝà Úè à ÝãèÚâÚÙÜ Ùä Ù ã Ø Ùè Ýãß-
Ø ÙèÝ ãßy
ÙÜä Þß ÙâÙãçÙÜ áÝàßì ØÚÞ Ùì Þß è ÝãßØÙë áÝìå ßåîÙ.
óô õö÷ ø ööùúúûü öýþõ öÿö þ
sw
öêÝÜâÙáÙÜß ÛãëæÝå ß åÝàÙä Ùß ä ÚãÚ å Ýá ÙØ Ù ÛÝá ÙçåÙÜÙÙÜ
,
è Ýá Ùì ØÝØà Ýãß çÙÜä ÙØà Ù ãÙÜy
ÙÜä ïÚçÚÛâÝáÙå àÙìîÙ Ú Üè Úç ØÝÜâÙÞß åÝë ãÙÜä ä Ú ãÚ èßÞ Ùçì ÙÜÙy
ïÚçÚÛÞÙá ÙØ ì Ùá ÛÝÜä ÚÙåÙÙÜ Ø Ùè Ý ãßÞ ÙÜ ÛÝØß áßì ÙÜØ ÝèëÞ Ý åÝ ã èÙ ØëÞ Ýá ÛÝØà ÝáÙâ Ù ãÙÜy
Ù Üä åÝå ÚÙß ÞÙÜ èÝÛÙè à Ùäß å ßåîÙ ÜÙØ ÚÜ â Úä Ù ÞßèÚÜè Úè ÚÜè Úç ØÝÜâÙÞß ØÙÜÙä Ýã çÝáÙåy
ÙÜä ì ÙÜÞ Ùá åÝìß Üää Ù Ø ÝèëÞ Ý ÞÙÜ åçÝÜ Ù ãßë ÛÝØà Ýá Ùâ Ùã ÙÜ Þ ÙÛÙè ÞßáÙ çåÙÜÙçÙÜ åÝå ÚÙß Þ ÝÜä ÙÜ ãÝÜïÙÜ Ù Û ÝØà ÝáÙâ Ù ãÙÜy
ÙÜä èÝáÙì Þßå ß ÙÛçÙÜé ÝÜä Ýáëá ÙÙÜ çÝáÙåy
Ù Üä Ø Ýáßà ÙèçÙÜ åÝáÚãÚì ÙÜääë è Ù çÝáÙåy
Ù Üä ØÝØßáßçß çÙãÙçèÝ ã
y
ÙÜä à Ý ãà ÝÞ Ù åÝ ãß Üä çÙ áß Ø ÝÜÚÜè Úè çÝÛÝçÙÙÜ Þ ÙÜ çÝå ß ÙÛÙÜä ÚãÚ ÚÜè ÚçØÝ Ü ä ÙÜèßå ß ÛÙå ß,
Ø ÝØÙì ÙØß,
ØÝÜäì ÙÞ ÙÛß Þ ÙÜØ ÝÜä ÙèÙåß à Ýãà Ùä Ùß ÛÝãØ ÙåÙáÙìÙÜy
Ù Üä Ø ÚÜä çßÜ èÝãâ ÙÞß Þ ÙáÙØ ÛãëåÝå ÛÝØà ÝáÙâ Ùã ÙÜé ë ØÚÜßçÙå ß Þ ÝÜä ÙÜ Û Ùã Ù å ß åîÙ Þß áÚÙã âÙØ ÛÝáÙâ ÙãÙÜ åÙÜä Ùè Ýæ Ýçèß æ ÚÜèÚç ØÝÜä ÝÜÙá Ûãßà ÙÞß å ß åîÙ åÝçÙáß ä Úå ÚÜèÚç Ø ÝÜää Ùáß ßÜæë ãØ Ùå ßy
ÙÜä à Ýã çÙßèÙÜ Þ ÝÜä ÙÜç Ýäß ÙèÙÜÛ ÝØà ÝáÙâÙãÙÜ çì ÚåÚåÜy
ÙØÝÜä Ý ÜÙß çÝåÚáß è ÙÜ-
çÝåÚáß è ÙÜy
ÙÜä Þßì ÙÞ ÙÛßåß åîÙ.
24
.
y
,
-
.
,
.
y
y
.
y
(
).
!
,
,
y
!
.
"y
# #y
.
! "
.
.
"
y
!#
.
"-
(
)
y
#
.
$% &'(
tor
)*n
+u
(un
g
.
"(
")
y
#
! ,
y
.
-
!.
--
y
# #y
#
.-!
y
,
4. Refleksi
"
y
-
y
y
# !25
012345 3267 82 02 492: 852 62 95 ;5 ; 826 85 2<=5 9 = >= >12 02 :2 9 ;>=2? 25 2@A 26 3>?52 42685<2; 2<>6 82 426 ?;>=2 ?25=>15 3A 4
.
B82 = >= >12 02 :2<=242 6 26 ?
y
85 :2 82 05 01234 5 326 82 92 < 012 345 3 <>6 ?2C21,
26 4 212925 6D2
.
E2:2; 5;F2<>12;23 >; A 954263>45 32< >6?:2 82 053 >92;y
26 ?;26 ?2 412 <25 8>6 ?26456 ?32 4><G; 582 63>6232 926262 3-
262 32y
6 ?@A 3A 0456 ??5 =H E2:2; 5;F2 <>1 2; 2 3>;A 95426 3>45 32 < >6?:2 8205 3>92;y
26? ; 26 ?2 40>6 852 <826<2; 5 :<29AA6 4A 3= >1=5@21 2
@
.
I>=5 2; 226 02 12 <A15826 ?y
9 ><2 : 3G6;>0242A 82;21 B8<565 ; 412; 5y
26 ? <>6 ?:21A;326 = 2 ?5 012345 326 <>6 ?A 926 ? 3G6;>0 4>1; >=A 4 ;>:56 ??2 @A 3A 0< ><2 326F 2 34A8H E2; 5: 1>6 82 :62
y
<G45J2;5 ; 5;F2 82 92 < <>6 ?53A 45 3>?52 426 = >92C21 <>6 ?2C21y
2 6 ? 85 ;>9 >6??212 326 G9>: <2 :2; 5;F2 01 2 345326H K2 9 565 4>1 95:2482153A126 ?6y
23 >2345L26; 5 ;F282 9 2 <3>?5 2426= >92C21<>6 ?2C21,
4>4205 :262y
;>= 2 ?526 ;5 ;F2 ;2C2 ;>826 ?32 6y
26 ? 92566y
2 4>42 0 <>< 0>1 :2 45326H>
.
M >1 325426 8 >6 ?26 F2 34A 8292 < <>6 ?2C21,
<2 :2; 5;F2 012 345 326 4>1 32 826 ? 3A1 26 ? 4 >02 4 82 92< <><0>1 :5 4A6 ?326 F234A 8>6 ?26 =2:26 0>92C2126y
2 6 ?2 326852C21 3267; >:5 6??28 292 << >6 ?2C214 >13>; 264>1 92 9A @>02 424 2A4>1=A1A-
=A1AHL
.
E2:2; 5;F2 <>12;2 3>; A 95426 3>45 32 < >682 02 4 C2 < 0>92C2126 4>1 23:51 321>62 ; 5 ; F2 < >1 2; 2 ; A82 : F2 34A6y
2 2 326 0A 92 6 ?7 4 >19 >=5: 92 ?5 3>45 32 2 82 = >= >12 02 ; 5;F2 82 15 3>92; 9256 ; A82 : <>9>F2 45 3>92; < >1>32 826 2 3260A 926 ?.
?H NA2; 262 = >92C21
y
26 ? 3A 126 ? 3G6 8A; 5L 85 ; >=2= 326 321 >62 2 82 = >=>12 02 ; 5;F2 85 3>92;y
2 6 ?; A 32 <>6 ??26 ??A 4>< 266y
2 82 92 < 3>?52 426 = >9 2C21 <>6 ?2C21.
K 2 9 565 < >6O>= 2= 326 0>6 ?A 126 ?26 F2 34A 82 92 < 3>?52 426 IM E 85 3>92; 321>62 :21A; <>6>1 45= 326 ;5;F2 4>1; >=A 4.
P>6 ?26 8><535267;A2; 2623 >92;;>6 85 153A126 ?3G6 8A; 5L.
B82 = >=>12 02 A; 2 :2 A64A 3 <>6 ?2 42; 5 :2 <=2 4 26
-
:2 <=2 426 85 2 42;,
26 4212925 6D26
RS TUVWWXVYZ YV [ U\ ]^U _ U[ RU` Ya YbYV
y
YVW [U [RXY\ c d ce Y `URdf YZ\dg XV\ XZ[UVWX\Yb YZ YV_U V^ Y_Y\ VYy
c.
TUVc d Yc Y\ d Y` ]Z Yc d e YZ\ Xy
YVW \ UbcU^ d Y ^ YV RYVy
YZ [U [R Ub dZ YV_U VXWYc YV^ db X[Yfc Uf d VWWYc dc e YRd cY` Y\df YV^dbX[ Yf
d.
hV\XZ[U[ XViX`Z YV[]\djYcd^ Y`Y[RU `Ya Yb,
[ YZ Y[ Yf Yc dc e Y_bYZ\ dZ YV[U [ RUb dZYV
reward
kepada siswa yang berprestasi, aktif serta yang
memperhatikan dan merespon pelajaran ekonomi. Dan tidak langsung
menyalahkan siswa apabila dalam menjawab atau menanggapi suatu
permasalahan tidak sesuai dengan apa yang diharapkan. Atau dengan
kata lain, praktikan harus lebih pintar dalam menggunakan bahasa yang
tepat untuk menaggapi jawaban atau pendapat dari siswa. Selain itu
praktikan sesekali dapat menyisipkan cerita-cerita tentang masa depan
misalnya tentang kehidupan di dunia kampus dan lain-lain yang dapat
menambah pengetahuan siswa serta kedekatan dengan siswa.
e.
Dalam mengatasi pembagian waktu yang kurang tepat, praktikan
berkonsultasi dengan guru dan pembimbing. Praktikan juga membuat
alokasi waktu ketika membuat RPP yang disesuaikan dengan materi
yang diajarkan, baik diperhatikan dari tingkat kesulitan ataupun banyak
sedikitnya materi. Tetapi dalam praktik mengajar memang terkadang
perlu lebih fleksibel karena mungkin terjadi hal-hal yang tidak terduga
atau di luar kontrol.
f. Berkreasi dan berimprovisasi untuk menghindari rasa jenuh atau bosan
dalam proses pembelajaran, maka praktikan memanfaatkan fasilitas
yang ada dengan sebaik-baiknya dan semaksimal mungkin, berbagai
kreasi cara penyampaian dilakukan agar hasil yang dicapai lebih
maksimal, pengajaran dilakukan diselingi dengan lelucon
27
k l km mm no p qr qnls
t
esimpulan
u vwxyx z{ z{
,
| y}~yx { u z{ {x y
x x v x|x vyxxx v ~x x u v{zx | y}~yx { vyx vyxx x v ~x x x xz| z xvzxv ~xx z|vyv wxxx.
u vxz xvyz~xxy
x | y}~yx {vyx
y
x ~x {xx x
vxx
vyxx yx x vwx yx vvzyzx vx {x {v xxxx
,
}v yx vyxx x
-
x xy
x ~ vx vyz{| z vx {x
| y} ~yx {
vyx ~z ~
{xx x|x
x {v {|zxvx ~xvyz
)
xxx {v{| vy} v | v ~x x {x v x ~ w x yx vyy x vv yx vw x yx vy | vy,
v ~~xx|x {v{ xx { x x
y
xvv yxx
{ z x x { {v ~x x| vy{xxx x| v x
y
x ~x xv}xx x z v{x~x.
)
xxx x| x { v~vx vyx ~x xyx vy vyx v|yx x xy ~z ~x v}x x ~zyz xyxxy
x | vvyx vyx x|x {vxvyxx {x xzz ~xxv ~x}{| } vv}x
)
u zx { {x y
x x v {v x|x xxzx | v{ yxvx ~x,
x {zx x {{vyvwx xx vyx{vxxxx|v ~v{x~xv}x
)
u zx {{xxy
x v x|x{v ~x x zz ~x v{ yxxx } x v{xx yxx xy
v~xvy xv~vy}~y
xx yx.
)
v~ xx x xx v yx x x wxy x |x x zx x v yx x{x x x yx v ~x v{zx | xy
x ~ v yx v~x vyxx x y
x v{ zxy
x ~ vx | y}~yx {xB. Saran
z {v ~x x vvyxx xx{ | y}~ yx{ yx v ~x x {x x| x ~x
(
)
x x|x {v{| vyx {xxy
x ~ xx x x ~ v ~x {v{vyxv{ xzxx ~uzx vx yx.
vyz x xvvyx|x x yxx ~y
x|x x x vx ~x{xzxx xyxx 1. Bagi Sekolah
x
.
uvx
y
x| x v} x
{x {| z
{vw| xx }x
28
¡ ¢ £¤¥ ¤¦§¦ ¨©ª ¥ª ¥«¤ ¬ ¥£ §£¨ ®£ « £¤£ § ¯ ¥¬£ ® ¨©§«£ °±£ « ¬ £²£ ª ª© ª ¥ ª ¥«¤ ¬£«ª© ª © §¥®£ « ¨ © «¤£ §£ £ « ¯©§®£ ¥ ¯ ¬© «¤£« ¨ © ª © ²£³£§£ « ¬ ¥®© ²£ ±
.
´ © ²£ ¥«¥ ¯¦µ¬ ¥ £§£¨ ®£«¤¦§¦¨© ª ¥ ª ¥«¤±© ²£ ² ¦ª© «¬£ ª¨ ¥«¤¥¬ ¥ ±© ¯¥£¨ ¨© ª © ²£³£§£ « ±©¥«¤¤£ ¤¦§¦ ¨© ª ¥ª ¥«¤ ¬£¨£ ¯ ª© ª © §¥®£« ®§¥¯ ¥®£ «ª£ ¦¨ ¦«ª£ ± ¦®£«¬£²£ª¨ §°±© ±¨©ª ©² £³£ §£«¬ ¥®©²£ ±.
¶
.
·© «¬£ ®«£y
¨ §°¤§£ª ®©§³£y
£ «¤ ¯©²£ ¬ ¥²£®±£ «£ ®£« °²