AP Reviewer
MAYKROEKONOMIKS • Presyo
• Maliit na sekto sa pamahalaan • Indibidwal na desisyon
• Mamimili (consumer) at nagbibili (producer) – yung mga gawi at desisyon nila.
• Bahay – samabahayan (household) Saklaw ng Maykroekonomiks:
• Kayarian ng isang maliit na negosyo
• Pangyayari at pasya tungkol sa alokasyon ng tiyak na sektor ng ekonomiya
• Gawi at kilos ng mamimili at nagbibili • Pagtakda ng presyo Market Forces • Demand • Suplay Demand
• Bilang o dami ng produkto at serbisyo ng kayang bilhin ng kahit sinong mamamayan sa iba’t ibang presyo, lugar at sitwasyon.
• Ugnayan sa pagitan ng presyo at dami ng isang produkto o
paglilingkod sa isang tiyak na pagkakataon
• Ang presyo ng bawat paninda o produkto ang batayan ng isang
mamimili kung nais niya ito o kayang bilhin.
• Quantity demand (Qd) – dami ng isang produktong nais bilhin ng isang mamimili sa tiyak na halaga. Batas ng Demand
• Kapag mababa ang presyo ng isang produkto, maraming mamimili ang magkakaroon ng kakayahang bumili.
• Nakabatay sa presyo ang batas ng demand.
o Dapat ding tandaan na ang demand sa mga produkto ay hing laging sumusunod sa batas ng demand.
o Non-price determinants – mga bagay na walang kaugnayan sa presyo ng bilihin.
Salik ng Demand
• Kita (income) – halagang sahod ng mamimili
o Pag mas mataas income, tataas ang demand and vice-versa
• Populasyon – dami ng tao sa pamayanan o bansa
o Pag malaki yung pamilya, tataas ang demand
o Pag marami nagkakasakit, tataas demand sa gamot • Nais o kagustuhan – itinatanging
produkto ng mamimili ayon sa panlasa (uso), antas ng lipunan at gulang.
• Presyo ng iba pang produkto (complementary o substitute products) – mga produktong magkasabay na ginagamit
o Mas madalas na mabili ang murang produkto kaysa sa mamahaling produkto o Hal. Tumaas yung price ng
baboy, mas bibili tayo ng manok kasi mas mura kesa sa baboy
o Hal. Flour, tataas yung bread
Kapakinabangan (Utility)
• Upang lubos na tangkilikin ng isang mamimili ang isang tiyak na
produkto sa pamilihan • Halimbawa nito: Pagkain Suplay
• Ang bilang ng produktong handang ipagbili ng mga prodyuser sa isang tiyak na halaga, lugar at
pagkakataon. Batas ng Suplay
• Kapag tumaas ang presyo ng isang produkto, tumataas din ang bilang ng produktong ipinagbibili sa isang tiyak na panahon.
• Tulad ng demand, may mga bagay o salik na nakaiimpluwensiya ng suplay – Non-price determinants • Quantity suplay (Qs) – bilang o
dami ng gusto mo ipagbili Salik ng Suplay
• Maunlad na teknolohiya – kaalamang magagamit sa
produksyon ng mga kalakal. Ang makabagong makinarya at ang produkto ng teknolohiya ang siyang dahilan ng mabilis na pagdami ng produksyon • Gastos ng produksyon –
halagang ginugugol sa paggamit ng lupa, paggawa at puhunan, at mga hilaw na sangkap upang makagawa ng isang takdang kalakal.
• Organisasyon sa pamilihan – naglalarawan ito ng galaw ng mga mamimili at nagtitinda sa
pamilihan.
• Tulong mula sa pamahalaan (subsidy) at buwis (tax) – tulong na ibinibigay ng pamahalaan sa mga industriya ay hindi kikita sa halagang itinakda ng pamilihan. Pamilihan
• Kinasasangkutan ng mga mamimili at nagtitinda ng mga kagamitan o serbisyo.
• Lugar kung saan nagaganap ang palitan ng produkto batay sa napagkasunduan na presyo. Ekilibrio (equilibrium)
• Isang sitwasyong ang dami ng suplay ay kasindami ng demand. • Ang mga mamimili at produsyer ay
umabot sa punto na magkasundo sa presyo at dami ng produktong isusuplay at bibilihin.
• At rest yung pamilihan Surplus
• Mas maraming suplay ng produkto kaysa dami ng bibilihin ng
mamimili
• Nasa taas ng graph • S > D
• Para matanggal yung surplus, babaan yung price ng produkto Shortage
• Mas mataas ang demand sa produkto kaysa suplay nito sa pamilihan
• Nasa baba ng graph • D > S
• Para matanggal ang shortage, taas yung price ng produkto Kurba ng Demand
• Pangyayaring nagaganap sa kurba ng demand
o Pagkilos (movement)
o Paglipat (shift) o Pag tumaas yung
demand, move to the right
o Pag bumaba naman, to the left
Kurba ng Suplay
o Pag tumaas yung suplay, move to the right
o Pag bumaba naman, to the left
Salik ng Pagbabago • Price determinants
o Ceteris peribus - dahilan kung bakit nagbabago ng dami ng demand at suplay • Non-price determinants
o Hindi presyo ang dahilan sa pagbago ng dami ng
demand & suplay
Non – price determinants: • Shortage
• Panic buying • Kita (bonus) • Okasyon
Pagbabago sa Ekilibriyo
1. Pagbabago sa DEMAND habang di nagbabago ang SUPLAY
• PE = tumaas • QE = tumaas o Increase of income (kita) o Panlasa (uso) • PE = bumaba • QE = bumaba
o Sale (buy 1, take 1) 2. Pagbabago ng SUPLAY habang
hindi nagbabago ang DEMAND • PE = tumaas
o Bumaba ang
prduksyon cost (dahil mura) • PE = bumaba • QE = tumaas o Kapag bagyo 3. Sabay na pagbabago sa SUPLAY AT DEMAND • PE = hindi nagbago • QE = tumaas
o Hindi nagbago ang produksyong cost o Ex. Calculator,
pencil, ballpen
Tumaas ang SUPLAY at bumaba ang DEMAND
• PE = bumaba • QE = hindi nagbago
Bumaba ang SUPLAY at tumaas ang DEMAND
• PE = hindi nagbago • QE = bumaba
Para malaman ang kapag nagbago ang suplay:
• Basta about sa prodyuser • Negosyante
• Produksyon
Para malaman ang kapag nagbago ang demand:
• Populasyon
• Taong bayan • Konsyumer
Pagbabago sa SUPLAY:
• Increase: subsidy (aid ng government)
• Decrease: calamities, price ceiling Price Floor
• Pinakamababang presyo na maaaring ipataw sa produkto at paglilingkod
• Ipinapatupad ito ng pamahalaan upang suportahan o tulungan ang isang undustriyang hindi kayang bigyan ng katampatang kita ng pamilihan.
Price Ceiling
• Pinakamataas na presyo na maaaring ipataw ng isang produsyer sa kanyang produkto • Itinatakda ng pamahalaan ang
price ceiling upang makuha ang mamimili ng produktong hindi nila kayang bilhin sa presyo nito sa pamilihan o presyong ekilibriyo. MAKROEKONOMIKS
• Pag-aaral ng buong ekonomiya • Kilos o galawa ng sambahayan • Kabuuan
Pag-unlad – mental Pag-sulong – pisikal
• Buong pamilihan
SAMBAHAYAN
• Bumibili ng produkto • Konsyumer
• Nakadepende ang demand • Indibidwal na may-ari ng
pinagkukunang-yaman (likas, tao, at gawang-tao)
• Kabuo o sangkap pamproduksyon • Tumatanggap ng kabayaran sa
paggamit ng serbisyo ng mga pag-aari nilang pinagkukunang-yaman
BAHAY-KALAKAL
• Sektor pamproduksyon, tagagawa ng mga produkto at serbisyo mula sa hilaw na material gamit ang teknolohiya
• Namimili ng mga serbisyo ng mga pinagkukunang yaman
• Nagbibili ng ganap o huling produkto sa bilihan ng mga nabuong produkto
Formula:
EP = % ∆Q (persyento ng pagbabago sa dami)
MAY KARUGOT PA SA ILALIM
Elastisidad ng Demand
Uri Desciption Value
1. Elastic
Ang dami ng demand ay nagbago ng higit sa antas na
pagbabago sa presyo
2. Di – elastic
Ang antas ng pagbabago sa dami ng demand ay mas
maliit kaysa pagbabago
Mas mataas sa 0 ngunit mas mababa sa 1
3. Ganap na elastic
Kahit anong konting pagtaas ayaw na bilhin
Infinity
Hal. (.777777777777)
4. Ganap na di – elastic
Ang demand ay di nagbabago pero nagbabago
ang presyo
Zero (0)
5. Unitary
Change in price ay equal sa
change in demand 1
Uri ng Pamilihan
URI NG PAMILIHAN DESCRIPTION EXAMPLE
1. Ganap na
Kompetisyon •• Malayang kalakanMaraming nagtitnda at bumibili • Malayang paggalaw ng mga salik ng produkto • Malayang impormasyon • Malayang pagpasok at paglabas ng Pagkain (Homogenous products)
pamilihan (free entry & exit)
• Magkakauri ang mga produkto • Walang pakikisangkot sa pamahalaan 2. Monopolyo • Isang nagtitnda • Walang katulad • Kakayahang humadlang sa ibang suplayer • Pagkakaroon ng mga balakid sa pagpasok sa industriya Meralco 3. Oligopolyo • Kartel • Sabwatan • Walang kompetisyon sa presyo • Kumikilos na parang isa ang iilang mga kompanya
• Mutual
independence – ang bawat kompanya at umaasa sa isa’t isa upang maging maganda ang takbo ng industriya
• Limited ang kompetisyon
Industriya ng langis (OPEC) Tubig 4. Monopolostikong Kompetisyon • Pamilihang may maraming mamimili at nagbibili ngunit hindi kasindami ng sa ganap na kompetisyon • Magkaiba ang presentasyon ng mga produkto. Nakilala dahil sa brandname Colgate Coke
5. Monopsonyo • Isang mamimili
• Di ganap na kompetisyon
• Kokontrolin niya ang kanyang bilihin para makuha sa
Housing
pinakamababang-presyo
• Iisang konsyumer
Daloy ng ekonomiya
May Ekilibriyo:
C = Y o Y = C Ekilibriyo – government renewal =
kita ng gov’t
C = consumption - gov’t expenditures =
gastos
Y = kita TS = TD
Total suplay = total demand
Salik ng produskyon (Bahay-kalakal) Lupa – upa, renta
Capital – interes
Entreprenyur – tubo, profit *lahat yan tawag kita
Example ng subsidy: Example ng Transfer payment:
Pautang pension
Loan infrastraktura
Tax exemption Travel documents
