MODÉL PANGAJARAN EXPLICIT INSTRUCTION PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH MACA SAJAK (Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa Kelas VIII-F SMPN 45 Bandung
Taun Ajaran 2012/2013)
SKRIPSI
Diajengkeun pikeun Nyumponan Salasahiji Sarat Ujian Sidang Sarjana Pendidikan Jurusan Pendidikan Bahasa Daérah
ku
Gian Hervyagi NIM 0906407
JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA
BANDUNG
MODÉL PANGAJARAN
EXPLICIT
INSTRUCTION
PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH
MACA SAJAK
(Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa
Kelas VIII-F SMPN 45 Bandung
Taun Ajaran 2012/2013)
Oleh Gian Hervyagi
Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
© Gian Hervyagi 2013 Universitas Pendidikan Indonesia
Juni 2013
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
LEMBAR PENGESAHAN
Gian Hervyagi NIM 0906407
MODÉL PANGAJARAN EXPLICIT INSTRUCTION PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH MACA SAJAK (Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa Kelas VIII-F SMPN 45 Bandung
Taun Ajaran 2012/2013)
Disaluyuan jeung disahkeun ku: Pangaping 1,
Drs. H. O. Solehudin, M.Pd NIP 195701011980021004
Pangaping II,
Drs. Ruswendi Permana, M.Hum. NIP 195901011986011001
Kauninga ku
Pupuhu Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
Universitas Pendidikan Indonesia,
MODÉL PANGAJARAN EXPLICIT INSTRUCTION
PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH MACA SAJAK
(Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa Kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung Taun Ajaran 2012/2013)1)
Gian Hervyagi 2)
ABSTRAK
Skripsi yang berjudul “Modél Pangajaran Explicit Instruction pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Maca Sajak (Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa Kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung Taun Ajaran 2012/2013)” ini
mendeskripsikan model Explicit Intruction dalam pembelajaran membaca sajak. Penelitian ini dilatarbelakangi oleh kurangnya minat siswa dalam membaca sajak, serta kurangnya kompetensi guru dalam mendemonstrasikan tehnik pembacaan sajak. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode penelitian tindakan kelas (PTK). Penelitian ini menggunakan pendekatan kualitatif dan kuantitatif. Pendekatan kualitatif berupa data hasil dari wawancara dan observasi, sedangkan pendekatan kuantitatif berupa data tes hasil belajar siswa setelah melaksanakan kegiatan pembelajaran melalui dua tahapan siklus dalam PTK. Dari hasil analisis data yang dilakukan dalam dua siklus, dapat dideskripsikan sebagai berikut. Pada siklus ke satu proses kegiatan pembelajaran berlangsung kurang efektif karena perangkat pembelajaran yang digunakan sehingga hasil tes yang diperoleh siswa tidak memuaskan. Pada siklus ke dua kegiatan belajar-mengajar berlangsung lancar dan efektif, hal ini disebabkan oleh beberapa faktor di antaranya media pembelajaran yang digunakan dan observer yang membantu dalam proses pembelajaran, sehingga dapat memicu siswa untuk giat dan aktif dalam pembelajaran. Hal ini dapat dilihat dari hasil observasi aktivitas siswa selama proses pembelajaran. Sementara itu, hasil tes menunjukkan peningkatan dari rata-rata tes awal (pretest) sebesar 67,3 meningkat menjadi rata-rata 73,5 pada tes siklus ke-1 dan meningkat secara signifikan pada tes siklus ke-2 yaitu rata-rata menjadi 80,1. Sedangkan peningkatan pemahaman siswa meningkat dari siklus ke-1 yaitu 0,19 yang termasuk kategori rendah dimana G<0,30, mengalami peningkatan pada siklus ke-2 menjadi 0,39 yang termasuk kategori sedang dimana 0,70 >(G)>0,30. Sedangkan aktivitas kinerja guru selama proses pembelajaran berlangsung mengalami peningkatan, pada siklus ke-1 mendapat predikat baik dan mengalami peningkatan pada siklus ke-2 mendapat predikat sangat baik. Aktivitas kinerja guru ini berdasarkan tahapan dalam kegiatan belajar-mengajar yaitu mencakup kegiatan awal pembelajaran, kegiatan inti pembelajaran, dan kegiatan akhir pembelajaran. Dalam hal ini pelaksanaan penelitian siklus ke-1 dan siklus ke-2 dapat disimpulkan bahwa Modél Pangajaran Explicit Instruction dapat meningkatkan kemampuan membaca Sajak Siswa Kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung Taun Ajaran 2012/2013.
1) Skripsi ini dibimbing oleh Drs. H. O. Solehudin, M.Pd. dan Drs. Ruswendi Permana, M.Hum.
DAFTAR EUSI
1.2Watesan jeung Rumusan Masalah 2
1.2.1Watesan Masalah 2
1.2.2Rumusan Masalah 3
1.3Tujuan Panalungtikan 3
1.3.1Tujuan Umum 3
1.3.2Tujuan Husus 3
1.4Mangpaat Panalungtikan 4
1.4.1Mangpaat Tioritis 4
1.4.2Mangpaat Praktis 4
1.5Anggapan Dasar jeung Hipotesis 4
1.5.1Anggapan Dasar 4
1.5.2Hipotesis Tindakan 4
1.6Metode Panalungtikan 5
1.7Sumber Data 6
1.7.1Populasi 6
1.7.2Sampel 6
1.8 Raraga Tulisan 6
BAB II MACA, SAJAK, JEUNG MODÉL PANGAJARAN 7
2.1 Maca 7
2.1.1 Wangenan Maca 7
2.1.2 Tujuan Maca 8
2.1.3 Maca Salaku Hiji Kaparigelan 8
x
2.3.1Watesan Modél Pangajaran 16
2.3.2 Rumpun Modél Pangajaran 21
2.4 Modél Pangajaran Explicit Instruction 22 2.4.1 Léngkah-léngkah Modél Pangajaran Explicit Instruction 22 2.4.2 Ciri-ciri Modél Pangajaran Explicit Instruction 23 2.4.3 Kaonjoyan Modél Explicit Instruction 23 2.4.4 Kahéngkéran Modél Explicit Instruction 23
BAB III MÉTODOLOGI PANALUNGTIKAN 24
3.1 Métode Panalungtikan 24
3.2 Desain Panalungtikan 24
3.3 Téknik Panalungtikan 26
3.4 Instrumen Panalungtikan 27
3.5 Analisis Data 33
3.6 Setting Panalungtikan 34
3.6.1 Lokasi Panalungtikan 34
3.6.2 Subjék Panalungtikan 34
3.6.3 Waktu Panalungtikan 34
3.7 Prosedur Panalungtikan 34
3.8 Prosedur Ngolah Data 35
BAB IV DÉSKRIPSI JEUNG HASIL PANGAJARAN MACA SAJAK NGAGUNAKEUN MODÉL PANGAJARAN
EXPLICIT INSTRUCTION 38
4.1 Siklus ka hiji 38
4.1.2 Prak-prakan Tindakan Siklus ka hiji 42
4.1.3 Analisis Ngaronjatna Pamahaman Siswa 49
4.1.4 Analisis Aktivitas Siswa 49
4.1.5 Analisis Kinerja Guru 50
4.2 Siklus ka dua 52
4.2.1 Tatahar 52
4.2.2 Prak-prakan Tindakan Siklus ka dua 53
4.2.3 Analisis Ngaronjatna Pamahaman Siswa 58
4.2.4 Analisis Aktivitas Siswa 58
BAB V KACINDEKKAN JEUNG RÉKOMÉNDASI 61
5.1 Kacindekkan 61
5.2 Rékoméndasi 62
DAPTAR PUSTAKA 63
LAMPIRAN-LAMPIRAN 65
BAB 1 BUBUKA
1.1Kasang Tukang Panalungtikan
Dina taun 1961 gelar salasahiji karya sastra nya éta sajak. Sajak mémang lain barang anyar dina sastra Sunda. Sabada Indonésia merdéka, kahirupan sastra Sunda geus mimiti némbongkeun mekarna sajak. Ti harita ka dieunakeun sajak Sunda leuwih mekar deui, lantaran sajaba ti sok dimuat dina surat kabar jeung majalah, ogé medal buku kumpulan sajak Sunda. Pon kitu deui dina bahan pangajaran, utamana dina buku ajar, ogé dina kurikulum aya matéri anu medar ngeunaan sajak.
Dina KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan) pangajaran Basa Sunda di SMP ngawengku opat kaparigelan basa, nya éta ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis. Iwal opat kaparigelan basa téa dina pangajaran basa di sakola kudu diajarkeun kalayan saimbang. Kalungguhan maca geus jéntré mangrupa bagian tina opat kaparigelan basa. Hubungan antara opat kaparigelan basa téh kacida raketna. Upamana waé, maca anu mangrupa kamahéran basa produktif téh jadi resiprokal lamun dipatalikeun jeung kamahéran nyarita. Dina ieu hal mah nu nyarita jeung nu diajak nyarita téh bisa baganti peran. Nya kitu deui hubungan nyarita jeung nu nulis sarta maca dina pangajaran basa silih lengkepan pikeun ngahontal tujuan pangajaran.
Sajak mangrupa salasahiji wangun sastra nu kudu diajarkeun di sakola. Pangajaran sajak aya dina KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan) widang studi basa Sunda pikeun siswa SMP hususna SMP kelas VIII, kalungguhan pangajaran sajak aya dina aspék kaparigelan maca nya éta dina kompeténsi
membacakan puisi, dina ieu hal mangrupa sajak. Sababaraha aspék nu bisa
dipeunteun dina pangajaran maca sajak nya éta, penjiwaan, lafal jeung intonasi. Neuleuman karya sastra sajak mémang leuwih hésé tibatan karya sastra dina
Bangbaluh nu kiwari aya di lapangan téh nya éta héséna siswa dina ngaaprésiasi sajak, utamana dina maca jeung neuleuman ma’nana. Dina salasahiji artikel (https://www.google.co.id/#hl=en&tbo=d&sclient=psy-ab&q=artikel) dise-butkeun yén éta hal bisa jadi lantaran kurangna minat siswa kana sajak, siswa teu dibéré kasempetan miluan pasanggiri maca sajak, jeung guru anu kurang alus dina ngadémonstrasikeun maca sajak. Tétéla dina ieu hal katitén perlu ayana kasaluyuan antara matéri, modél pangajaran, siswa, jeung guru dina prosés diajar ngajar.
Panalungtikan ngeunaan maca sajak geus kungsi ogé dilaksanakeun ku sababaraha urang, diantarana ku:
a) Galuh Permana Saputra anu judulna “Modél Cooperative Integrated Reading and Composition (CIRC) Pikeun Ningkatkeun Kamampuh Maca
Sajak.”
b) Nurwita “Sajak dina Manglé Alit anu Medal dina Taun 2009 Pikeun Bahan Pangajaran Maca Sajak di SMP Kelas VIII: Analisis Unsur Instrinsik.” Sanajan geus loba anu ngalaksanakeun panalungtikan ngeunaan maca sajak, dirasa perlu ayana panalungtikan deui ngeunaan modél pangajaran anu bisa ngaronjatkeun pangajaran maca sajak dumasar konsép panalungtikan Tindakan Kelas. Dina ieu hal, panyusun ngagunakeun modél pangajaran explicit instruction lantaran dina ieu modél pangajaran aya hubungan langsung antara guru jeung siswa dina prak-prakan prosés diajar-ngajar, guru nyontoan langsung maca sajak anu hadé di hareupeun siswa, sarta prosésna bertahap, antukna siswa dipiharep jadi bisa maca sajak ngagunakeun lafal, intonasi, jeung penjiwaan anu hadé. Panyusun nalungtik ieu permasalahan kalayan judul “Modél Pangajaran Explicit Instruction Pikeun
3
1.2Watesan jeung Rumusan Masalah
1.2.1 Watesan Masalah
Watesan masalah dina panalungtikan kacida diperlukeunana sangkan bisa nangtukeun arah panalungtikan sarta leuwih museur kana udagan anu rék dihontal. Sangkan teu lega teuing ambahanana, masalah dina ieu panalungtikan baris diwatesanan. Nu nyusun ngawatesanan lingkup ieu panalungtikan kana kagiatan ngaaprésiasi sajak para siswa Kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung dina pangajaran maca anu ngagunakeun modél pangajaran Explicit Instruction.
1.2.2 Rumusan Masalah
Dumasar kana watesan masalah tadi, nu jadi masalah dina ieu panalungtikan dirumuskan dina kalimah pananya ieu di handap.
a) Kumaha prak-prakan modél pangajaran Explicit Instruction nu éféktif pikeun pangajaran maca sajak?
b) Kumaha kamampuh maca sajak siswa kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung ngagunakeun model pangajaran Explicit Instruction?
c) Naha aya béda anu signifikan antara hasil pangajaran maca sajak antara saacan jeung sanggeus ngagunakeun modél pangajaran Explicit Instruction?
1.3Tujuan Panalungtikan
a) Tujuan Umum
Sacara umum tujuan dina ieu panalungtikan nya éta hayang ngaronjatkeun kualitas atikan utamana dina prosés diajar-ngajar ngaliwatan pangajaran maca sajak nu ngagunakeun inovasi pangajaran dina wangun modél pangajaran Explicit
Instruction pikeun dijadikeun salasahiji tarékah dina menerkeun atawa
ngaréngsékeun masalah pangajaran sajak. b) Tujuan Husus
(b) Kamampuh maca sajak siswa kelas VIII-F SMP Negeri 45 Bandung ngagunakeun modél pangajaran Explicit Instruction; sarta
(c) Béda anu signifikan antara hasil pangajaran maca sajak antara saacan jeung sanggeus ngagunakeun modél pangajaran Explicit Instruction.
1.4Mangpaat Panalungtikan
1.4.1 Mangpaat Tioritis
Mangpaat tioritis dina ieu panalungtikan nya éta sangkan leuwih jero neuleuman rupa-rupa modél pangajaran basa sunda hususna dina pangajaran maca sajak.
1.4.2 Mangpaat Praktis
a) Pikeun prosés diajar-ngajar, ieu panalungtikan méré sumbangan pikeun ngaronjatkeun ajén pangajaran basa Sunda.
b) Pikeun guru, bisa dijadikeun alternatif dina modél pangajaran maca sajak sangkan prosés pangajaran bisa leuwih variatif jeung teu monoton.
c) Pikeun siswa, bisa leuwih aktif dina kagiatan prosés diajar-ngajar sangkan miboga kamampuh maca sajak anu hadé nepi ka bisa nyangking eusi sajak.
d) Pikeun nu nulis, bisa ngaronjatkeun kualitas pangaweruh jeung ngaimpleméntasikeun modél Explicit Instruction dina pangajaran maca sajak. e) Pikeun lembaga, bisa dijadikeun bahan alternatif dina pangajaran Basa jeung
Sastra Sunda.
1.5 Anggapan Dasar jeung Hipotésis
1.5.1 Anggapan Dasar
5
a) Maca mangrupa salasahiji kaparigelan basa salian ti ngaregepkeun, nulis jeung nyarita dina kaparigelan basa.
b) Sajak mangrupa karya sastra anu hésé diteuleuman ma’nana.
c) Modél pangjaran mangrupa hiji rencana pangajaran anu digunakeun dina prosés ngajar.
1.5.2 Hipotésis Tindakan
Hipotésis tindakan mangrupa dugaan ngeunaan parobahan nu bisa jadi kajadian nalika hiji tindakan dilaksanakeun. Panyusun méré hipotésis yén nalika guru ngagunakeun modél Éxplicit Instruction dina ngajarkeun maca sajak ka siswa, siswa miboga peran aktif dina prosés diajar-ngajar, tangtuna waé pamahaman siswa kana prosés pangajaran leuwih ngaronjat.
1.6 Sumber Data
1.6.1 Populasi
Anu jadi populasi dina ieu panalungtikan nya éta sakumna siswa SMP 45 Bandung taun ajaran 2012/2013.
1.6.2 Sampel
Anu jadi sampel dina ieu panalungtikan nya éta siswa kelas VIII-F SMP 45 Bandung taun ajaran 2012/2013.
1.7 Raraga Tulisan
Bab II eusina ngeunaan ulikan tiori, nu ngawengku wangenan maca, wangenan sajak, wangenan modél pangajaran Éxplicit Instruction;
Bab III eusina ngeunaan métodologi panalungtikan, medar nu ngawengku sumber data, désain panalungtikan, métode panalungtikan, wangenan operasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, jeung téhnik nganalisis data;
Bab IV eusina ngeunaan data jeung pembahasan hasil panalungtikan, medar ngeunaan déskripsi, prak-prakan, jeung hasil data panalungtikan ngeunaan Modél
Éxplicit Instruction Pikeun Ngaronjatkeun kamampuh Maca Sajak, jeung
BAB III
METODOLOGI PANALUNGTIKAN
3.1 Métode Panalungtikan
Dumasar kana tujuan anu hayang dihontal, ieu panalungtikan téh ngagunakeun métode Panalungtikan Tindakan Kelas (PTK). Numutkeun Ebbut (dina skripsi Barliani, 2013) panalungtikan tindakan kelas mangrupa kajian sistematis tina upaya pikeun ngaropéa praktik atikan ku guru ku cara ngalakukeun tindakan–tindakan dina kagiatan pembelajaran dumasar kana refleksi ngeunaan hasil tina tindakan kasebut. Aya tilu kecap anu ngawangun PTK, nya éta saperti ieu di handap.
a) Panalungtikan, hiji kagiatan anu nalaah hiji objék ku cara ngagunakeun cara jeung aturan métodologi anu tangtu pikeun nyangkem data atawa informasi anu miboga mangpaat dina ngaronjatkeun kualitas hiji hal anu ngirut minat.
b) Tindakan, kagiatan anu ngahaja dilakukeun sarta miboga tujuan anu tangtu. c) Kelas, dina ieu hal teu ngawengku ruangan kelas, tapi dina hal ieu nu dimaksud
kelas téh nya éta sakelompok siswa dina waktu anu sarua, narima pangajaran anu sarua ti guru anu sarua ogé.
3. 2 Desain Panalungtikan
Numutkeun Kemmis jeung Mc Taggart (dina Barliani, 2013) panalungtikan tindakan bisa ditingali salaku hiji siklus spiral tina penyusunan perencanaan, pelaksanaan tindakan, pengamatan (observasi), jeung refleksi anu saterusna bisa ogé diiluan ku siklus spiral.
Gambar 3.1 Diagram alur PTK
Kemmis & MC Taggart (Rafi’udin 1997)
Numutkeun diagram diluhur, tahap – tahap panalungtikan bisa katitén dina katerangan ieu di handap.
a) Refleksi awal. Tahap ieu dimaksudkeun salaku kagiatan penjajakan nu dimangpaatkeun pikeun ngumpulkeun informasi ngeunaan situasi-situasi nu rélevan jeung téma panalungtikan.
b) Rancangan tindakan. Tahap ieu dadasar tina hasil réfléksi awal. Lamun dirinci, rarancang tindakan téh ngawengku tindakan anu rék dilakukeun pikeun menerkeun, ngaronjatkeun anu dipikahayang salaku solusi tina masalah anu sipatna fleksibel dina harti bisa robah saluyu kana situasi jeung kondisi.
26
d) Observasi. Tahap observasi ieu nyoko kana instrumen panalungtikan. Dina kagiatan ieu panalungtik nalungtik hasil atawa dampak tina tindakan anu dilakukeun ka siswa.
e) Refleksi. Tahap refleksi ieu mangrupa kagiatan analisis sarta interpretasi kana sakabéh informasi hasil tina kagiatan tindakan. Dina kagiatan ieu, panalungtik neuleuman sarta miboga tinimbang hasil – hasil tina tindakan. Ngaliwatan refleksi anu jero, bisa ditarik kacindekan. Réfleksi mangrupa bagian anu penting dina panalungtikan tindakan kelas, nya éta pikeun maham kana prosés jeung hasil anu aya, anu mangrupa parobahan salaku akibat tina tindakan anu geus dilakukeun.
3. 3 Téknik Panalungtikan
3.3.1 Téknik Ngumpulkeun Data
Téknik anu digunakeun pikeun ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan ngawengku tés kamampuh siswa, observasi, jeung catetan lapangan.
a) Tés Kamampuh Siswa
Tés kamampuh siswa dilaksanakeun pikeun mikanyaho jeung ngukur hasil diajar siswa dina pangajaran maca sajak kalayan ngagunakeun modél explicit
instruction. Tés ieu dilaksanakeun ngaliwatan tés penampilan diunggal tahap
pangajaran pikeun mikanyaho jeung ngukur kamampuh siswa dina maca sajak, ti mimiti pra-panalungtikan, siklus I, jeung siklus II.
b) Observasi
c) Catetan Lapangan
Catetan lapangan mangrupa instrumen pikeun nyatet sagala kajadian anu karandapan dumasar kana tindakan anu dilakukeun ku guru, anu gunana pikeun nempo kamekaran tindakan jeung perkembangan siswa dina ngalakukeun prosés pangajaran (Sanjaya, 2009:98). Dina catetan lapangan ieu, dieusian ku hasil observasi, réaksi, jeung refleksi panalungtikan nalika lumangsungna prosés pangajaran.
3.4 Instrumén Panalungtikan
Instrumén dina ieu panalungtikan, nya éta lembar obsérvasi, jeung catetan lapangan.
a) Lembar Obsérvasi
Lembar obsérvasi mangrupa salasahiji instrumen anu dipaké pikeun ngumpulkeun data dina panalungtikan.dina observasi ieu aya dua hal anu ditalungtik, nya éta lambar obsérvasi aktivitas guru jeung lambar obsérvasi aktivitas siswa.
b) Lembar Observasi Aktivitas Guru
Observer niténan langsung jeung ngaévaluasi panalungtik (guru) nalika keur ngajar salila lumangsungna prosés KBM.
Lembar Observasi Aktivitas Guru
Wasta Obsérver :
Poé, Kaping :
Tabuh :
Standar Kompetensi : Mampu membaca, memahami dan menanggapi berbagai
wacana puisi sawer, cerita wawacan, sajak, dan karangan
argumentasi.
28
No. Aktivitas Ya Tidak Komentar
1. Kagiatan Awal a. Nuliskeun topik
pangajaran, ngabsén. b. Ngajelaskeun ngeunaan
tujuan pembelajaran
2. Kagiatan ahir
a. Negeskeun deui matéri pangajaran anu geus ditepikeun
b. Ngalaksanakeun tés. c. Mungkas kagiatan
pangajaran.
Jumlah
Catatan Obsérver :
Bandung, Nopémber 2012
Observer Nu Nalungtik
_______________________________ Gian Hervyagi
30
c) Lembar Observasi Aktivitas Siswa
Observer niténan aktivitas siswa salila lumangsungna prosés pangajaran anu aya patalina jeung motivasi anu tumuwuh salila prosés pangajaran.
Lembar Obsérvasi Aktivitas Siswa
Wasta Obsérver :
Poé, Kaping :
Tabuh :
Standar Kompetensi : Mampu membaca, memahami dan menanggapi
berbagai wacana puisi sawer, cerita wawacan,
sajak, dan karangan argumentasi.
Kompetensi Dasar : Pembacaan puisi.
No. Aktivitas Ya Tidak Komentar d. Ngarti kana tujuan jeung
pangajaran maca sajak nu ngagunakeun modél pangajaran explicit instruction
c. Segep dina ngabandungan pangajaran ngagunakeun modél explicit instruction. d. Siswa nanyakeun
ngeunaan kekecapan anu kurang dipikaharti.
2. Kagiatan ahir
a. Siswa ngalaksanakeun tés. b. Mungkas kagiatan
pangajaran.
Jumlah
Catetan Observer :
Bandung, Nopémber 2012
Observer Nu Nalungtik
Gian Hervyagi
32
d) Catetan Lapangan
Catetan lapangan dieusian ku observer salaku catetan salila prosés pangajaran lumangsung anu mangrupa catetan kajadian dina pangajaran anu henteu nyampak dina lembar obsérvasi.
Lembar Catetan Lapangan
Wasta Observer : ...
Poé, Kaping : ...
Tabuh : ...
Catetan Lapangan Refleksi jeung Analisis
Bandung, Nopémber 2012
Observer,
_______________________
3.5 Analisis Data
Analisis data dilakukeun dina unggal siklus, salaku refleksi pikeun parobahan dina siklus satuluyna. Aya sababaraha tahapan dina analisis data, diantarana :
a) Ngawilah – wilah data saluyu jeung fokus masalah. Dina tahapan ieu panalungtik ngawilah – wilah data mana anu rék dipaké dina panalungtikan pikeun ngumpulkeun data, tuluy dikumpulkeun dumasar fokus masalahna. b) Napsirkeun data nu geus diwilah – wilah dina wangun pernyataan.
c) Nganalisis data anu mangrupa hasil tés maca sajak dina unggal tindakan pikeun mikanyaho hasil panalungtikan anu geus ditangtukeun. Kriteria ketuntasan minimal (KKM) mata pelajaran basa Sunda di SMP Negeri 45 Bandung nya éta 75. Siswa dianggap tuntas lamun bisa ngahontal KKM atawa leuwih ti 75, sedengkeun anu disebut can tuntas nya éta siswa anu can ngahontal 75 atawa peunteunna kurang ti 75.
d) Nganalisis hasil observasi aktivitas guru jeung siswa ku cara ngitung unggal presentasi tiap kategori dina unggal tindakan anu dilakukeun ku panalungtik jeung ngitung presentasi ti observer.
e) Nganalisis hasil catetan lapangan salaku hasil refleksi panalungtik kana prosés pangajaran anu teu ditepikeun jeung teu dijelaskeun observasi ku sabab muncul kalawan teu direncanakeun saméméhna salaku bahan tinimbangan pikeun ngalakukeun refleksi anu baris dilarapkeun dina kagiatan pangajaran.
f) Ngalakukeun analisis kualitatif, nya éta nyindekkeun ngaronjat henteuna hasil pangajaran anu geus dilaksanakeun dumasar tina hasil observasi kalawan babarengan jeung observer.
34
3.6 Setting Panalungtikan
Setting panalungtikan ngawengku lokasi panalungtikan, subjék panalungtikan, jeung waktu pelaksanaan panalungtikan.
3.6.1 Lokasi Panalungtikan
Panalungtikan tindakan kelas ieu dilakukeun di SMP Negeri 45 Bandung Jl. Yogyakarta No. 1 Bandung.
Panalungtikan ieu dilaksanakeun kurang leuwih sabulan, nya éta bulan Nopémber tepi ka Desember 2012.
Tabél 3.1 Waktu Panalungtikan
No. Kagiatan Waktu
1. Pra panalungtikan 6 Nopémber 2012
2. Siklus I 13 Nopémber 2012
3. Siklus II 27 Nopémber 2012
3.7 Prosedur Panalungtikan
Prosedur panalungtikan ieu ngawengku sababaraha kagiatan anu dilaksanakeun salila kagiatan panalungtikan, ti mimiti kagiatan awal tepi ka kagiatana ahir, diantarana saperti ieu di handap.
a) Réfleksi awal tina pangajaran maca sajak anu geus diajarkeun.
b) Ngaidéntifikasi pasualan di kelas anu ngabalukarkeun munculna pasualan anu karandapan ku siswa dina pangajaran maca sajak.
maca sajak kamampuh siswa bisa ngaronjat. Ku kituna media anu dipilih pikeun ngungkulan masalah anu aya nya éta media audio visual.
d) Netepkeun jumlah siklus salila pelaksanaan PTK, nya éta dua siklus. e) Nganalisis Standar Kompetensi (SK), jeung Kompetensi Dasar (KD). f) Nyusun Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP).
g) Nyieun instrumen panalungtikan pikeun masing-masing siklus anu ngawengku lambar observasi guru, lambar observasi siswa, jeung catetan lapangan.
h) Ngajukeun proposal panalungtikan i) Nyusun bab I, bab II, jeung bab III. j) Prak – prakan pra panalungtikan. k) Prak – prakan siklus I.
l) Refleksi tindakan siklus I, anu hasilna digunakeun pikeun parobahan dina nagtukeun perbaikan tindakan dina siklus II.
m)Prak – prakan siklus II.
n) Refleksi tindakan siklus II, anu hasilna digunakeun salaku kacindekan panalungtikan. Dina siklus II mangrupa siklus pamungkas jeung siklus perbaikan anu pamungkas pikeun mikanyaho ngaronjat atawa henteuna KBM salila diajar ngagunakeun modél pangajaran explicit instruction, jeung siswa bisa ngahontal KKM anu geus ditangtukeun.
o) Nyusun bab IV jeung bab V. p) Ujian sidang skripsi panalungtikan.
3.8 Prosedur Ngolah Data
36
Léngkah-léngkah nganalisis data anu dilaksanakeun dina ieu panalungtikan ngawengku cara méré skor tés awal jeung tés ahir, nganalisis pamahaman siswa, jeung analisis aktivitas siswa jeung kinerja guru.
a) Cara méré skor Tés awal jeung Tés ahir
Kritéria ketuntasan minimal (KKM) pelajaran basa Sunda di SMP Negeri 45 bandung nya éta 76. Siswa anu disebut tuntas nya éta siswa anu meunang peunteun ≥76, sedengkeun anu disebut can tuntas nya éta siswa anu meunang peunteun <76. Sangkan leuwih jéntré bisa dititénan dina tabél 3.2 ieu di handap.
Tabél 3.2
Konvérsi Peunteun
Peunteun Katerangan
≥76 Tuntas
<76 Can Tuntas
b) Analisis Ngaronjatna Pamahaman Siswa
Ngaronjatna pamahaman siswa bisa dikatégorikeun dumasar indéks gain. Harga indéks gain bisa katitén dina tabél ieu di handap.
Tabél 3.3
Hubungan Indéks Gain jeung Katégori Ngaronjatna Pamahaman
Rentang Indéks Gain Katégori
(G) < 0,30 Handap
0,70>(G)>0,30 Sedeng
Téhnik analisis data nu dilaksanakeun pikeun nuduhkeun ngaronjatna pamahaman siswa ditangtukeun dumasar preséntase normalisasi gain ngagunakeun rumus:
NGain=
Katerangan:
NGain : Preséntasi normalisasi gain
Xpostes : Nilai tés ahir
Xpretes : Nilai tés awal
Xideal : Nilai idéal (100)
c) Analisis Aktivitas Siswa jeung Kinerja Guru
Analisis aktivitas siswa jeung kinerja guru bisa diitung ngagunakeun rumus:
p =
Katerangan:
P : Persentase aktivitas
∑ni : Check list unggal indikator aktivitas
BAB V
KACINDEKAN JEUNG RÉKOMÉNDASI
5.1 Kacindekan
Dumasar hasil panalungtikan ngagunakeun métode panalungtikan tindakan kelas (PTK) bisa dicindekkeun yén:
a) Modél pangajaran explicit instrution dilaksanakeun dumasar pola saléngkah-saléngkah ti mimiti nepi ka tungtung pangajaran. Rarancang anu dilakukeun ti mimiti nyiapkeun matéri pangajaran jeung ngawengku (a) Format Penilaian Tés Maca Sajak Siswa, (b) Format Wawancara, (c) Format Aktivitas Kinerja Guru, (d) Nyiapkeun Observer, jeung (e) Nyiapkeun Dokuméntasi;
b) Prak-prakan lumangsungna pangajaran dilaksanakeun ti mimiti muka pangajaran, medar matéri pangajaran ngeunaan maca sajak, jeung mungkas pangajaran. Bubuka pangajaran ngawengku kagiatan (a) ngabsén, (b) ngondisikeun siswa sangkan siap narima pangajaran, (c) ngayakeun apersépsi, jeung (d) ngamotivasi siswa sangkan aktif nalika pangajaran lumangsung. Panutup dina kagiatan diajar-ngajar nya éta (a) nyindekkeun matéri pangajaran, (b) méré pancén ka siswa pikeun latihan di Imahna, jeung (c) mungkas pangajaran;
c) Évaluasi dilaksanakeun dina wangun tés anu luyu jeung kompeténsi dasar nya éta ku cara maca sajak, kaasup dijerona salaku pangajar ngaping sangkan siswa bisa maca sajak kalayan hadé;
d) Modél pangajaran explicit instruction bisa ngaronjatkeun kamampuh siswa pikeun maca sajak. Ieu hal bisa katitén tina rata-rata hasil peunteun siswa ti mimiti tés awal 67,3, tés siklus ka hiji 73,5, jeung tés siklus ka dua 80,1;
e) Faktor anu ngarojong kana pangajaran maca sajak ngagunakeun modél pangajaran explicit instruction nyaéta guru anu sacara tuluy-tumuluy méré conto sacara langsung ka siswa sangkan siswa nyangkem kumaha maca sajak anu alus;
5.2 Rékoméndasi
Dumasar kacindekan di luhur, ieu di handap aya sababaraha rékoméndasi.
a) Modél explicit instruction tétéla dipikaresep ku siswa, ku kituna gedé peluangna sangkan kagiatan diajar-ngajar bisa éféktif.
b) Lian kagiatan diajar-ngajar si sakola ogé modél pangajaran explicit instrution bisa dipaké di luar kelas, misalna waé nalika ngajarkeun siswa anu rék miluan pasanggiri maca sajak.
DAPTAR PUSTAKA
Arikunto, S. Suhardjono jeung Supardi. 2009. Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta: Bumi Aksara.
Rahman. 2007. Model mengajar dan Bahan Pengajaran. Jatinangor: Alqa Prisma Interdelta.
Sudaryat, Yayat, spk. 2007. Makaya Basa. Bandung: sonagar Press.
Tarigan, Henry Guntur. 2008. Membaca Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa.
Danadibrata. 2006. Kamus Basa Sunda. Bandung: Kiblat.
Dinas Pendidikan Propinsi Jawa Barat. 2007. Standar Kompetensi dan Kompetensi
Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung.
Koswara, Dedi. 2011. Racikan Sastra. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Indonesia.
Durrahman, Duduh. 2011. Sastra Sunda Saulap Saulas. Bandung: Geger Sunten. Waluyo, Herman J. (1995). Teori dan Apresiasi Puisi. Jakarta: PT. Gelora Aksara
Pratama.
Mustappa, Abdullah. (1985). Wirahma Sajak Panganteur Apresiasi Sajak Sunda
Pikeun Murid Sakola Lanjutan. Bandung: Medal Agung.
Daryanto. 2012. Panduan Operasional Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta: Prestasi Putrakaya.
Sanjaya, Wina. 2009. Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta: Kencana Prenada Media Group.
Karya Ilmiah:
Permana Saputra, Galuh. 2010. Modél Cooperative Integrated Reading and
Composition (CIRC) Pikeun Ningkatkeun Kamampuh Maca Sajak. Bandung:
JPBD UPI
Nurwita. 2009. Sajak dina Manglé Alit anu Medal dina Taun 2009 Pikeun Bahan
Pangajaran Maca Sajak di SMP Kelas VIII: Analisis Unsur Instrinsik.
Bandung: JPBD UPI
Barliani, Karina. 2013. Media Audio Visual Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh
Ngaregepkeun Tembang Pupuh Sekar Ageung (Panalungtikan Tindakan Kelas ka Siswa Kelas XI-B SMPN 14 Bandung Taun Ajaran 2012-2013). Bandung:
JPBD UPI
On-Line:
