WATERMARKING
FILE
CITRA MEDIS
PSEUDOCOLORING DENGAN MENGGUNAKAN
METODE
LSB
(LEAST SIGMX'ICANT
BIT)
Pada
Jt6an
TekhikEtetto
Unive^ild\ 1,"t!it L.TUGAS
AKHIR
Diajukan Sebaeai Saldh Satu
Ewal
M!*
Ment.lesaikanptugm
Sndd!
OLER:
ADI WIRIADINATA
lrP. 04 175 0t0
PEMBTMDINC:
DL EDg. RAEMADI
KURMA
NrP. 19690820 19703 1002
JURUSAN TEI{]{TK ELEIC|RO FAKWTAS TEKNIR
I'NI}'ERSITAS ANDAI,AS
rl,rtu
r/kjrJ.'m.trLlald nnu\i
unluk .rellndungj cirradigirrl
dari bebcrana nasahh sepeni pcrlindunee rcrlrdap FnskopiaD data.l.tcnrililro
.leolikasi.rq.|/rrtr,r.
dan scbieai.F.,i'rr!,?rlrl
drpd diskipkanlr
d.lanrcnn
dalan duad.niair
jairu
don,ainst4sirl
danlomair
/r,,r/,r,,
Sruditrr/.r,,r,(i,s
nrisdglr
tcnlnrgdrllm
hidans kedoktenn S.lah sarLnlx unn'k lcnla'npaitui darx tuh$id n.laLu, lekool,)gi lnlernet anrardokrd
U'lrEDr,*
Ianr
dhisipkan daparberrpi g.mbft nhufun
\idco
DeDgaD nic.ggunak:sncrodc r.ne lcpar. !crli'rJurgd dalx Jrr!1 dihkukrn lcbih
cftico
llga
akhi.ini
mrnrbrhasr.o?rrllir{
liLrr/rrr,,rl
(cn{
nred sS/1^r..i. d.n .ntu
m.Jn r,rr!r,r,/r,rt
r)
terliadapc
rx
RGB
denftnnr.nggur
a
Dcl.d.
i,Sll lltaa
\ig\liot
lrir.
N4cbdd LSB merutakan nr.lod. !turg pali.g scd.r,r
dd,nrud
diinrplemcDrsila P.d! dlslrnya lile!z/..dt
lcrl.fihd.|ulu.Lrn
di ubab k.Jal.n
bir daD cita R(;U(c
rx indukl)rr!
jusr sebasai nrelia penxDumgkr./,l,'^!
akxn d,uhrhrtrh
lie d.Lani bitScLturiLtr
r!
dibu
{Ldukd!
lunci(lr)'t
4ar
{iira yan!dnisifkln
rnr.dungikuma.anntx
Sererh llu
dilrluk.n
pLos.s lJcntisi]ra. Jrtarrr.rna
d.ngaDcrJ
bn pcrhil
k0 brr I SBcilr,
lodrk. l-ntuk rn..gcrrbuir\i
r,o.rtr
.k padaJrncidr drl
Lkrnfl)s3s
3[srriksi
Kenndian dilanrullandenrir
.\a]uasild,rd{
hNil
a[hn]ri!u
mcnrbandinlllncifa
indll
a\li
derlu
.ita ntnl
hrn'dd1dl
l'anmel.r ydnsdilu
.kdnxJrllh nihl
MSIIralrr.r.
unjuklturinlkil .rror
pada shrcm da.l,sNlt j"hg
menuniu[kar kuxli.s stunb,r r-a.g dLhrrilkrn- rada tusas akhir ini jusxdilaliulh rrlluxsi
srbjeklil dcnsan 20 .ernondenuDtu[
0rcn]bandnrtkan.ilia
induk
isli
denlan
.nra
nrduLKinoia sisl.ni
r.la[
i..hjtrkkin
hrsil vrns sinaat mcnuaskro Dari p.nclnirn!ihasill&
il!i
rrr,.
scnrltinkccil(ltlSl
kec l) dan dii'rb.sgi dc.gaorlrgk.r kualilas rilm bduk
b.rMr./,,,,1
Jxog dih15,lklnh
npir nrlrip dcDraDcnm nrdul, asli seb.sai
cilr.
misukxtr (l,sNIlb..r)
sedlrskaf n.Dntur .nalG.srb.lilddi
hxsil p$-srnl]lni !.r,rtsponJen jusaichhncnu.jutrehlsil
)rn!
niennDslan lnnan.
didqa
an riiskall.ornira.
anla...lrx
iftut
rslid! sd
cilrx inJuk
b.n,,/.r,n,r[
sebesr 91.]7qr,.BAB
I
PENDAHI]LIJAN
ahg
sehingga mdih nrnrbuk! p€luang iset )an8 lebih hasdanlebili majLr.@
nrodern dalam pengenbdrgar leknologi',.r..,arling.
Pada awalnyaDi dalar dunia inodern
sol
ini penyebdd inforjmsitlan
dilalukMdenean
nensu.ak.n
berbasai media, rerulma nrdia yans b€^ilitr digiul Dcngd ncmefaa&m rcknoloei disnalsq,eniinrner
atau tekrolori disitallxinny4 m€toLdrhkm
tenAninn
dan Fnlebardr informsi. Hali.i
tcntunyajuga DenunskiDler penyalahsuDaa leknoloei
dignd
tc*€bur lerha.larinlomasi
yang bcrupa daradigilal (cit.a.
sda
dan
video), sel)eniF.nggan,lun.
Fncunan,.hL
b.c.mt!
intbmrAi
_vang tenlunl? akannsmbuar kem.nan
ahu
kedhrsiam darii
banisi
penlinB ymE ineindispaikd
ncniadiidal
l(imin.
ljnruk
mel*ukm
F€rlindungan lerhadap lierahasiMde
kcamdminfomdi
diperlukan cara ya.g dapal memberik p.nindungb kodald
drh
nedia disiral
tescbnt lraletttutl,ih! ictup
kn
saldhslu
clra
unlutn.l.ldkd
pcrlinduneantcrhrdat
kcahaian
dan keanananinfombi
Fnrins. Denaan mensguDakln teknit
rotetnarkiry
ini, Natu dah digiid,lapal dhhipkan nrfomasi berupa
tuli*.,
snara. vidco, arau C@br,didmr
inlonnasi
ymg
dishifkd
t
rsebutridrr dllat
lanssunsdilibat
olehF.. sl ihalln nunusia. tetlpj d apal d ideteksi denCe mcng gunalan konpurcr
idc tefr
:lailn kata,rer,,r/r
nuncul prdd lanun I 9t0, ddr pada l,hun I 993,yang nana Tnkel dan
kalm-kaibLrr .rengruatm
lah
,/sr,,rl
dalam?rrer
nta.Nmui
haru prd! rahun 1995/1996 totik iDi nulaiDe.inbulkd
perhalid danmenjRdi salah satu fakDs risor unruk dnehi lebihlejur
'lekialoEi ||dt.rnarkihg bcherjr
densaD menyhipkan sedikni
nmlsi
rrds nenunjlkkln kepenililnu. kerahasiM. tujuan, alaud.t.
hnlpdda marei mnldnedia lmpa mcmpengatuhi
tualita
yarl. Jadi intbm4siranB dishipkan pada ciria
(,,rg.)
digiral ridrk diketahui kchadnmnya oleh indera DanNia lindera ne.glihrhn dan indera pcndengdln), nraralidal
bGanembsukan apakah ci1n teBebul dhisipi
r,,/e,n,rt
alautidal
DcnrikianNla
jik!
terapkan pada audio ataunlsik,
relinga kna tidal< bisa nendengarshipe
infomasihdi
sehingsa pada reholoei ini dike.al suaru peAya.ararMn*a
,/gzzrt
harus ridlk ledetelsi olch indea.unusia. baik itu indcnlEnslihalar
(r,u,,
rntu/
r),n.'/Hvs)
nlupun indcn pende.saran(/,raa,
Bdyak mcrode ylng ielah dialnakm pada leknik
rdr.rDdltira
i.i.
=peni f,yantrl.iuea
nclakDld
penelirian tentansrdrolr,r*rts
dalan ppery
g bcrjudul.t,/r
.1€i,1*zkuartirA
.ittu
bi1n.Atulan
rnode *atnaHr.
Suho.lbnljqkneli
.Erar nenaembdgke
?/rrurrit
s
padacitn
s3m
dcnsb
limrll
Bnmap)!ns
dikonvesi kcdalmuns
wanra modeHSL. Proses p.ryGipan dilaru*a. Lerhadap cirra wada
n.de
HSI- deDsatrrel.de
LSB(Le6t
SienincanrBil)
Rin,ldi Murirril
daltun parrch)!-9hlas
i
age Watethaitihg un!rk nenpn*16i cnru.ligrn! lun uptika!jnlu:d, .t
dzsrl
ying lebih nrnekankan prcscse,6r.1/,(
|BAB
VI
PF,NIJTIJP
tscrd.sarkrn amlisa ldhadap hasil -vdrs
ddaprt
mdld dxpar dinnektinbebempa s
j.rpuld
scba8ai berikul:F,ral,1i,f
Nen,Fkrn tr.sest..yisitm
dak rcdradapciln
nrsukln(ind!k) yane menjadi rrvrl dllf,m
w
.Drutkint
D.l.d
peneLirirn ini8x.s
f.iyn
prn dil.ktrLin dcg'i
',.,3strfaka, metode
a.rrr.\.Jf,/i.d'I
nJr /Zsrt danu [eL.bi],an darimct c LSB naLrii 0citni]rrtr./t/d srmbrr
k
?'drl
),rird ekan lebih memLdrh[rn d.l.m proscs pcitn prd b I Per bit.lrlurdr
/i/cdila
(rr,/.ru,.k)
dan ukumn /i1rcitn
induk ma$rkanslngrl
nonpengaruhi keherhlsilandrllm
rr/..z,rki,!
S.malinbes.r /i& dal{ naka bir
rl.
cilra scmikin banyak disunakan \dhinssxeanbtu I
d!
dih.silkan lidak nrentcrlpicilnisli.
Dxri
hail
pcneLriians
cixn
indul
(penampunsry,!r,,,*)
y
e digum*a.. dxFr disnnprlkan irah*a ri!iN1SF Jrn PSNRbe4drung prda nkuran niks€l cntu dtuinihi
nrlcnsit.s pikselcitB
tcftcbu{Semakin bcsar ukuraD perkali!n pikscl
cirn
drn nilai imcnsiras 1i.p p,kscl lc6cbul. nrnka nilai 2.,2r ymg didaFlkrn scmalin kecil dannilai rinsk.r kullira\
cit!
\..1alin b.sar P.da lueas akIir didap0!karnil!, ruta rara
r./r/
unluk embedI
mrumcn
hasil R.nlgen d.nean LDAFTAR KEPIJSTAKAAN
[1]
Iirlel.
ZAnaftr.,Jc]ftl.s
I
Osbom
idaat\at.rnutktnq
t
spr!.t
\,(tLn
dpditutit,i.
Denadnrcnrol
Phrsi.s. Monashl-niveril).
N4unn. Rinald. 200.1 -Pcng.lahan Ciba DigihL dengan Pendckid
t:l
t,l
Al!orilnrih .
l'cn(blt lrlon0lika.
Ban,tunglr.D
Sludi Digitll J1?e,rrariiE Citatt,r!,
dalanr Nl.dcsi.rlrd
s.hn!ion
Litht"c\\"
lnsrilul lcknologillandun!Munir.
RindlJi
ScliilaslzdA.
,t'rr.,?r,lIns
urtrrk NlcmproleksiCltl
l) girll drnplilasiry.
padrCil'!Medis
lnnnur'lck
01.gi llxDdufe.ll
Co\. Jo. Killirn. Tom Ie,glt..
dad lalal Shanoon.i..u.,Sir?zdl
\tdttu
t lf.|atrufkiti(
llt
lhrl/ja.du
JFEEltnns&ridr o.
lmrg.Ito.essiIE. vol 6.Dccc'nb.r. 1997.
PengoLa[an cilri unluk ncos
rdcnd]ilLlir
,l
tr,l
1
l3
tej
trl
tt0l
ll
tl
Itt
L
n
J.c\
.-r.1, rL
Lr r
rcDool.l,{i.
,:
Denlc ,rnotrJi.snxl.
,1.- r ri i ,:. lf.