• Tidak ada hasil yang ditemukan

Kekuatan Hukum Pembuktian Waarrmerken (Akta di Bawah Tangan yang Didaftarkan) di Notaris

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Kekuatan Hukum Pembuktian Waarrmerken (Akta di Bawah Tangan yang Didaftarkan) di Notaris"

Copied!
10
0
0

Teks penuh

(1)

K E K UAT AN H UK UM PE MB UK T IAN

W A A R R M ER K EN ( AK T A DI B AW AH T ANG AN Y ANG DIDAFT ARK AN) DI NO T ARIS I K e t ut T j uk up1, I W a y a n B e l a Si ki L a y a ng2, Ny o ma n A. M a r t a na3, De wa Ny o ma n Ra i As ma r a P ut r a4, I Put u Ra s m a di Ar sha P ut r a5, I G ust i Ag ung T i r t a Sa r i De wi6 da n Ni M a de De vi J a y a nt hi7 A B S T R A C T N o t a ry a s a p u b l ic o f fi c i al t he o n l y o n e a ut h o rize d t o ma k e a u t h e n ti c ac t o f t h e d e e d s , a g re e me nt s a n d d e t e rmi n a t i o n re q u i re d by a g e n e ra l ru l e o r by t h e c o n c e rn e d d e si re d t o b e d e cl a re d i n a n a u t h e n ti c d oc u me n t , e n su re ce rt a i n t y t h e d at e , sa v e i n g , a l l a l o n g t h e de e d wa s n o t a l so b e a ssi g n e d o r ex c l u d e d t o t h e o ff i ce r o r o t h e rs . A s a p u b l i c o f f i ci a l d u t ie s a n d n o t a ry wo rk n o t o n l y ma k e s a u t h e n t ic a c t b u t a l so t o re g i st e r a n d ce rt i f y ( wa a rrme rk e n ) l e t t e rs u n d e r a h a n d . Th i s re se a rc h i s e mp i ri c a l n a t u re of t h i s re se arc h i s d e sc ri p t i ve . Da t a st u di e d we re t h e p ri ma ry d a t a (p ri ma ry d a t a ) a n d se c o n d a ry d a t a (S e c o n d a ry d a t a ). S e mb u n g re se a rc h si t e s i n t h e v il l a g e. Da t a c ol l ec t i o n t ec h n i q u e s a re l it e ra t u re re se a rc h a n d i n t e rv i e w t e c h n i q u e s . N o n p ro b a l i t y S a mp l i n g S a mp l i n g t e c h n i q ue s . Da t a a n a l y si s me t h o d i s a me t h o d of q u a l it a t iv e a n al y si s . Wa a rme rk e n d e e d ma d e u n de r t h e de e d o f h a nd f u n c t i o n a re ma d e u n d e r t he h a n d g u a ra n t e e s a b o u t t h e d a te a n d t h e si g n a t ure s o f t h e p a rt ie s c o n ce rn e d o n t he e v i d e nc e . Dee d u n d e r t h e h a n d t h a t h a s o b t a i ne d wa a rme rk e n o f N o t a ri e s h a s t h e f o rc e o f l a w u n d e r t h e se c o n d i t i o n s, t he d ee d u n d e r t h e h a n d t h at re c e iv e d wa a r me rk e n o f n o t a ry c a n a ssi st j u d g e s i n t e rm s o f e v i d e n c e , d u e t o t h e re c o g ni t i o n o f t h e si g n at u re , t h e n t h e c o n t e nt s o f t he d ee d wa s re g a rd e d a s t h e a g re e me n t o f t h e p a rt i e s , b ec a u se t h e d e e d u n de r t h e h a n d t he t ru t h l ie s i n t he si g n a t u re o f t h e p a rt i e s t o t h e re c o g n it i o n o f t he si g n a t u re b y t h e p a rt i e s a n d t o t h o se wh o a c k n o wl e d g e h i s si g n a t u re o n t h e l e t t e r me a n s h e a l so re c o g n i ze s t h e c o n t e n t s o f t h e l e t t e r t h a t i s a b o v e h i s si g n a t u re t h a t t h e c e rti f i ca t e i s a p ro o f o f p e rf ec t . K e y wo rd s: N o t a ri e s, Wa a rrme rk e n , Pro o f 1

Dosen pada Bagian Hukum Acara Fakultas Hukum Universitas Udayana.

2

Dosen pada Bagian Hukum Acara Fakultas Hukum Universitas Udayana.

3

Dosen pada Bagian Hukum Acara Fakultas Hukum Universitas Udayana.

4

Dosen pada Bagian Hukum Acara Fakultas Hukum Universitas Udayana.

5

Dosen pada Bagian Hukum Acara Fakultas Hukum Universitas Udayana.

6

Mahasiswa S2 Notariat Universitas Udayana

7

Mahasiswa S2 Notariat Universitas Udayana

A c t a C o m i t a s ( 2 0 1 6 ) 2 : 1 5 3 – 1 6 2 I S S N : 2 5 0 2 - 8 9 6 0 I e - I S S N : 2 5 0 2 - 7 5 7 3

(2)

I. PENDAHULUAN 1.1.Latar Belakang

I n d on esi a m er u p a kan Neg a r a Hu k u m (re c h st a a t) bu k a n Neg a r a b er d a sar k an k ek u a sa an (ma c h t st a a t), sep er t i ya n g d i a t ur d a l am Pa sa l 3 Un d a n g un d an g Da sar 1 9 4 5. Pr in si p Neg a r a Hu k u m m en ja min k ep a st i an , k et er t i ba n d an p er l in d un g an h u k um ya n g ber i n t i kan k eb en ar an d an k ea d i lan ya n g ber a r t i ba h wa Neg a r a t er m a su k di d a l a mn ya s et i a p I n d i vi d u , m a sya r a k a t, p em er i n t ah d an l em ba g a Neg a r a ya n g l a in d al a m m el a k san a kan h a k dan k e wa ji ba n n ya h ar u s d i l an d a si ol eh Hu k u m . Kep a st i a n , k et er t i ba n dan p er l in d un g an h u k u m m en un t u t a d an ya a l a t bu k t i ya n g m en en t u k an d en gan jel a s h a k d an k e wa ji ba n or an g a ta u ba d a n h u k u m seba g a i su b j ek h u k u m di d a l a m ma s ya r a k a t.1 Hu k u m P er d a t a m en g en a l be ber a p a a l a t bu k t i , seba g a i m an a t el ah d it en t u kan d a l a m Pa sal 1 8 6 6 KUH P er d a t a ya n g m el i p u t i , bu k t i t u l i san , bu k t i d en g an sa k si sa k si , p er sa n g ka an - p er san g ka an , p en g a k u an , d an su m pah . Pem bu k t i an d en g an t u l i san d i l a k u kan d en g an a k ta ot en t i k m a u p un d en gan a k ta d i ba wa h t an g an . Ak t a a da l ah su a t u t u li san ya n g m em an g d en g an sen ga ja d i bu a t u n tu k d a p a t d i ja d i k an bu k t i bi l a a d a su a t u p er i st i wa d a n d it an d a tan g an i2. Ak t a m em i l i k i 2 ( d u a ) fu n g si p en t in g, ya i t u fu n g si f or m i l (f o rma l i t a s c a u sa) dan fu n g si a l a t bu k t i (p ro b a t i o n i s c a u sa) . Fu n g si for m i l (f o rma l i t a s c a u sa) ber a r ti

1 Jimly Asshiddiqie dan Ali Safa’

a t, 2 0 0 6 , Te o ri Ha n s Ke l se n Te n t an g

Hu k u m, Set jen d a n Kep a n it er aan

Ma h k am ah Kon st i t u si Rep u bl i k I n d on esi a , Ja kar t a, h . 6 1 .

2

R. Subekti, 2001, Hukum Pembuktian, Pradinya Paramita, Jakarta, h. 48

ba h wa u n t u k l en g k a pn ya a t a u sem p u r n an ya ( bu k a n u n t u k sa h n ya ) su a t u p er bu a t a n h u k u m h ar u sl ah d i bu a t su a t u a k t a . Fun g si a l a t bu k t i (p ro b a t i o n i s c a u sa) ba h wa a k t a i t u d i bu a t se ja k sem u l a d en g an sen g a ja u n t u k p em bu k t i an d i k em u d ian h ar i, si fa t t er t u l i sn ya su a t u p er ja n ji an d al am b en t u k a k t a i t u t i da k m em bu a t sa h n ya p er ja n ji an , t et a p i h an ya l a h a g ar d a p at d i g u n a k an seba g a i a l a t bu k t i d i k em u d i an h ar i .3 Pa sa l 1 Un d an g - un d an g Nom or 2 T ah un 2 0 1 4 t en t an g Ja ba t an Not ar i s m en ya t a k a n bah wa Not a r i s a d a lah p eja ba t u m u m ya n g ber wen an g un tu k m em bu a t a k t a ot en t i k d an m em i l i ki k e wen an g an la in n ya s e ba g a i m an a d i m a k su d d a l am u n dan g - un d an g in i a t a u ber d a sa r k an un d an g - un d an g l a in n ya . We wen a n g Not a r i s se ba g a i p e ja ba t u m u m di m a k su d , m el i p u ti 4 h a l ya i t u4:

1. Notaris harus bewenang sepanjang menyangkut akta yang dibuat itu;

2. Notaris harus berwenang sepanjang mengenai orang-orang untuk kepentingan siapa akta tersebut di buat;

3. Notaris harus berwenang sepanjang mengenai tempat, dimana akta tersebut dibuat;

4. Notaris harus berwenang sepanjang mengenai waktu pembuatan akta itu; Se ba g a i p e ja ba t u m u m t u g a s d a n p ek er ja a n n ot ar i s t i d a k h an ya m em bu a t a k t a ot en t i k t et a p i ju g a m el a k u kan p en d a ft a r an d an m en g esa h kan su r at -su r a t d i ba wa h tan g an . Ak ta d i ba wa h t an g an a da l ah a kt a ya n g d i bu a t d a l am 3 Su d i k n o Mer t ok u su m o, 1 9 9 9 , M e n g e n a l Hu k u m su a t u Pe n g a n t a r, Li b er t y, Yog ya k a r t a , h . 1 2 1 4 Ibid, h.49

(3)

b en t u k ya n g t i da k d it en t u k an ol eh u n d an g - un dan g , tan p a p er an t ar a a ta u t i d a k d i h a d a pan Peja ba t Um u m ya n g b er wen an g , sed an g k an a k t a ot en ti k a d a l ah a k ta ya n g d i da l am ben t u k ya n g d i t en t u k an ol eh un d an g - un d an g d i bu a t ol eh a t a u d i h a da p an p eja ba t u m u m ya n g b er wen an g un t u k i t u d i t em p at d i m an a a k t a it u d i bu a t . Ba i k a k ta ot en t i k m a u p un a k t a di ba wa h t an gan d i bu a t s eja t i n ya u n t u k d i p er g un a kan se ba g a i a l at bu k t i . Den p a sa r m er u p a kan i bu k ot a Pr ovi n si Ba l i s e ba g a i i bu k ot a ya n g m em i l i k i ju m l ah p en d u d u k 7 8 8 . 4 4 5 ji wa p a d a t ah un 2 0 1 0 , seba g a i i bu k ot a Pr op i n si Ba l i m er u p a k an k ot a ya n g p er ek on om i a n n ya sed a n g m a ju d a n b er k em ba n g d a la m bi d an g par i wi sa t a ya n g ju g a d i t u n ja n g ba i k d a r i seg i su m b er d a ya a l a m a t a u p un su m ber d a ya m an u si an ya , m a k a su d ah sel a ya k n ya ja sa d i bi d a n g Ken ot ar ia t an ber u p a a k ta Ot en t i k a t a u p un sur a t d i ba wa h t a n gan ya n g d i Wa a rme rk e n ol eh N ot a r i s se ba g a i a l a t bu k t i su d a h sa n g at d i bu t u h k an d an m er u p a kan k ebu t u h an d a r i a k i ba t ti m bu l n ya p er bu a t a n h u k um k h u su sn ya h u k u m Per d a ta m en g en a i p er ja n ji an a t a u p un p er i k at an . 1 . 2 . Rum usa n M a sa l a h Ad a p u n p ok ok p er m a sa l ah an d a la m p en el i t i an in i a da l ah seba g a i b er i k u t :

1. Apakah fungsi Waarmerken akta yang dibuat di bawah tangan dalam pembuktian? 2. Apakah akta di bawah tangan yang telah

memperoleh Waarmerken dari Notaris memiliki kekuatan hukum?

1 . 3 . T uj ua n Pe ne l i t i a n

Da r i p er ma sa l ah an d i a ta s, m a k a se ca r a k esel u r u h an t u ju an p en el i t ian a d a l ah :

1. Untuk mengetahui, meneliti, dan mengkaji fungsi Waarmerken akta yang dibuat di bawah tangan dalam pembuktian.

2. Untuk mengetahui, meneliti, dan mengkaji akta di bawah tangan yang telah memperoleh Waarmerken dari Notaris memiliki kekuatan hukum.

II. M E T O DE PE NE L IT IAN 2 . 1 . Je ni s Pe ne l i t i a n

Da l a m bah a sa In g gr i s p en el i t i an d i se bu t d en g an “research”, p a d a h a k ek a tn ya m er u p a k an sebu a h u p a ya p en ca r ian . Lewa t p en el i t i an (re se a rc h )

or a n g m en ca r i (se a rc h ) t em u a n - t em uan ba r u , ber u p a p en g et a h u an ya n g b en ar (t ru e , t ru t h k n o wl e d g e ), ya n g d a p a t d i p a k a i un t u k m en ja wa b su a t u p er t an ya a n a ta u un t u k m em eca h kan m a sa l ah . Sep er t i ya n g d in ya t a k a n d al am bu k u Le g a l R e se a rc h.5 Pen el i t i an Hu k u m m er u p a k an p r oses k eg i a t an b er p i k ir d an ber t i n da k l og i s, m et od i s d a n si st em a t i s m en g en ai g eja l a yu r i d i s, p er i st i wa h u k u m , fa k t a em p i r i s ya n g t er ja d i , a t a u ya n g a d a di sek i t a r k it a un t u k d ir ek on tr u k si k an g un a m en g un g k a p k an k eben a r an ya n g b er m an fa a t ba g i k eh i d u p an . Pen el i t ian h u k u m d a pa t d i ba g i m en ja d i p en el i t ian yu r i d i s n or ma t i f ser t a p en el i t ian yu r i d i s em p i r i s ( sosi ol og i s) .6 Pen el i t i an in i a d a l ah p en el i t ian il m u an h u k u m d en gan a sp ek em p i r i s, d i man a p er ma sa l ah an 5

Morris L. Cohen & Kent C. Olson, 2000,

Legal Research, In A Nutsell, West Group, ST.

Paul, Minn, Printed in The United States of America, h.1.

6

Ronny Hanitijo Soemitro, 1985,

Metodologi Penelitian Hukum, Ghia Indonesia,

(4)

a k an d i k a ji se ca r a yu r i d i s em p i r i s m a k su d n ya m en ca r i k et i d a k sesu a i an a n t ar a d a s so l l e n d en g an d a s se i n ya i t u k es en ja n g an an t ar a k ea d aan t eor i t i s d en g an fa k t a h u k um a t a u k esen ja n gan t eor i d en g an d un i a r ea li t a. 2 . 2 . Si f a t Pe ne l i ti a n Si fa t p en el i t i an in i a da l ah d esk r i p t i f, d a l am p en el i t i an d esk r i p ti f p a d a um u mn ya m em i l i k i cir i ya i t u : 1 . m em u sa t k an d ir i pa d a p em eca h an m a sl ah - ma sa l ah ya n g a da p a d a m a sa sek a r an g , p a da ma sa l ah -m a sl ah ya n g a k t ua l . 2 . d a t a ya n g d i k u m p u l k an m u l a -m u l a d i su su n , d i jel a sk a n d an k em u d i an d i an a l i sa ( k ar en a i t u m et od e i n i ju g a ser i n g d i sebu t m et od e a n a l i ti k ) .7 2 . 3 . Sumbe r Da t a Da t a ya n g d i t el i t i d a la m p en el i t i an h u k u m em p ir i s a d a d ua jen i s ya i t u d a ta p r im er dan d at a sek u n d er . 1 . Da t a pr i m er a ta u d at a d a sar (Pri ma ry d a t a) , ya i t u d a ta ya n g d i p er ol eh l an g sun g d ar i l ok a si p en el i t i an m el a l u i wa wa n ca r a a t a u i n t e rv i e w d en g a n n ot ar i es d i k ot a Den p a sa r . 2 . Da t a sek u n d er (S e c o n d a ry d a t a) , ya i t u d a t a ya n g ber su m b er d a r i p en el i t i an k ep u st a k aan / li b ra ry re se a rc h, ya n g su d ah t er d ok u m en d a l a m ben t u k ba h an h u k u m. Ba h an h u k u m t er d ir i dar i . Bah an h u k u m p r im er (p ri ma ry re so u rc e a t a u a u t h o ri t a t i ve re c o rd s) ,

a. Bahan hukum yang terdiri dari Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945; Kitab Undang-Undang Hukum Perdata;

7

Winarno Surakhman, 1982, Pengantar

Penelitian Ilmiah, Tarsito, Bandung, h.140.

Undang No 3 Tahun 20014 mengenai Jabatan Notaris. b. Ba h an h u k um sek u n d er (se c o n d a ry re so u rc e a t a u n o t a u t h o ri t a t i ve re c o rd s) , ba h an h u k u m ya n g t er di r i d ar i bu k u -bu k u h u k u m , ju r n a l - jur n a l h u k u m, h a si l -h a si l p en el i t ian , k a r ya t u l i s h u k u m ya n g t er m u a t d a l a m m ed i a m a ssa ya n g b er k a i tan d en g an p em ba h a san t er sebu t d i a t a s. c. Ba h an h u k um t er ti er (t e rt i a ry re so u rc e) , t er d ir i d ar i k am u s h u k u m d an en si k l op ed i a . 2 . 4 . L ok a si Pe ne l i t i a n L ok a si p en el i t i an in i a k an d i ba t a si d i Kot a Den p a sar ya n g i bu k ot a Pr ovi n si Ba l i . Pen el i t i an i n i d i l a k u k an d i Kot a Den p a sa r d i kar en a kan Kot a D en p a sar m er u p a k an I bu K ot a Pr op i n si Ba l i sek a l i g u s se ba g a i k ot a i n d u str y d a n p a r i wi sa t a m a ka ol eh k ar en a it u san g at ba n ya a d a t r an sa k si bi sn i s, m a u pun p er ja n ji an - p er jan ji an ya n g d i l a k u kan ol eh b er ba g a i m a cam su bj ek h u k u m. Pop u l a si a d a l a h k esel u r uh an a t a u h im p un an ob ye k d en g an ci r i ya n g sa m a, d a p a t ber u p a h i m p un an or an g , ben d a ( h i d u p at a u ma t i ) , k eja d i an , k a su s -k a su s, wa -k t u , a t a u t em p a t, d en gan si fa t a t a u ci r i ya n g sa m a .8 Ol eh k a r en a p op u l a si bi a sa n ya sa n g a t besa r d a n l u a s, m a k a k er a p k a li t i da k m un g k in un tu k m en el i t i sel u r uh p op u l a si it u , t et a pi cu k u p d i a m bi l s e ba g i a n sa ja u n tu k d i t el i t i seba g a i sa m p l e ya n g m em ber i k a n ga m bar an t en tan g ob je k

8

Bambang Sunggono, 1997,Metodelogi

Penelitian Hukum, Rajagrafindo Persada, Jakarta,

(5)

p en el i t i an seca r a t ep a t d a n ben ar .9 Pop u l a si d a l a m p en el i t i an in i a d a lah sem u a N ot a r i s d i Kot a Den p a sa r , m en g in g at ba n ya k n ya ju m l a h p op u l a si d a l a m p en el i ti an in i m a ka t i d a k sem u a p op u l a si a k a n di t el i t i seca r a k es el u r uh an , un t u k it u a kan d ia m bi l sa m p l e d ar i p op u l a si seca r a p u rp o si ve sa mp l i n g. 2 . 5 . T ek ni k Pe ng ump ul a n Da t a Un t u k m en d a p a t kan d a t a ya n g a k u r a t , d al a m r an g ka p en el i t i an in i m a k a t ekn i k p en g um p u l an da t a ya n g a k an d i g un a k an d al a m p en el i t i an in i a d a l ah : 1 . Pen el i t i an k ep u st a k a an Pen el i t i an k ep u st a k a an ( St u d i Dok u m en ) ya n g b er t u ju a n un t u k m em p er ol eh d a t a sek u n d er d i l a k u k an d en g an m en g um p u l k an d a n m em p el a jar i d a t a ya n g t er d a p a t d a l a m p er un d an g un d an gan , bu k u -bu k u , l i t er a t ur , ar ti k el , ser t a d ok u m en r esm i , ya n g ber h u bu n g an d en g an m a sal ah ya n g d i t el i t i d an m en g in ven t ar i sa si k an n ya , m en g an al i sa un t u k k em u d i an d i k or el a si k a n m en ja d i t ul i san ya n g i n t eg r a l. 2 . T ek n i k wa wa n ca r a Pen el i t i an l a pan g an d il a k u k a n d en g an wa wa n ca r a (i n t e rv ie w) . Wa wa n ca r a a d a l ah ca r a un t u k m em p er ol eh in for m a si d en g an b er t an ya l a n g su n g pa d a ya n g d i wa wa n ca r ai u n t u k m en d a pa t k an d a t a ya n g a u t en t i k t en t an g k ek u a t an p em bu k t i a n a k t a d i ba wa h t an g an ya n g m en d a p at wa a rr me rk e n ol eh n ot ar i es. Da t a ya n g d i k um p u l k an m el a l u i wa wa n ca r a in i d il a k u k an 9 R on n y Ha n i t i jo S oem i t r o , Op . ci t h . 4 7 d en g an ca r a t an ya ja wa b s eca r a si st em a t i s d en g an m en g g uan a k an d a ft a r p er t an ya a n ya n g t el ah d i su su n seb el u m n ya , sel a i n i t u a k an d i ba n t u d en g an k u i si on er . 2 . 6 . T ek ni k Pe ne nt ua n Sa mpe l Pe ne l i t i a n Pen g a m bi l an sa m p el ya n g d i g u n a k an da l am p en el i ti an in i a d a lah t ek n i k N o n Pro b a l i t y S a mp li n g ya i t u t i d a k m em ber i k a n k em un g kin an ya n g sa m a ba g i t i a p un sur p op u l a si ya n g d i p i l ih ,10 sed a n g k an t ek n i k p en g am bi l an sa m p l e d i l a k u kan d en gan p ur p osi v e sa m p l in g , ya i t u t ek n i k ya n g bi a sa d i p i l ih k ar en a a l a san bi a ya , wa k t u d a n t en a g a, seh in g ga t i da k d ap a t m en ga m bi l d a l a m ju m lah besa r , d en g an m et od e i n i p en g a m bi l an sa m p l e d i t en t u kan b er d a sar k an t u ju an t er t en t u d en gan m el i h a t pa d a sya r a t - s ya r a t an tar a l a in : d i d a sar k an pa d a cir i - cir i , si fa t - si fa t a t a u k ar a k t er i sti k t er t en t u ya n g m er u p a k an ci r i - ci r i u ta m a d ar i ob je k ya n g d i t el i t i d an p en en t uan k a r a k t er i sti k p op u l a si ya n g d i l a k u kan d en g an t el i ti m el a l u i st u di p en d ah u l u an ,11 d a l a m p en el i t ian in i d i t et a p k an sep u l u h n ot ar i s ya n g a d a di Kot a Den p a sa r . 2 . 7 . T ek ni k Pe ng ol a ha n da n A na l i si s Da t a Met od e a n a l i sa d at a ya n g d i g un a k an d a l a m p en el i ti an in i a d a lah m et od e a n a l i si s k u a l it a t i f ya k n i an al i si s ya n g d i l a k u k an d en g an m emah a mi d an m er an g k ai d a ta ya n g t el a h d i k um p u l kan se ca r a si st em a t i s seh in g g a di p er ol eh 10

Nasution, 2007, Metode Riserch, Bumi Aksara, Jakarta, h.86.

11

(6)

g a m ba r an m en g en a i m a sal ah a ta u k ea d a a n ya n g d i t el i t i.12

Set el a h d a ta d ian a l i si s, sel a n ju tn ya a k an d i t ar i k k esi m p u l an d en g an m et od e b er p i k ir d ed u k t i f, ya i t u su a t u p ol a b er p i k ir ya n g m en d a sar kan p a d a h a l -h al ya n g ber si fa t u m u m , k em u d i an di t ar i k su a t u g en er al i sa si a ta u k esi m p u l an ya n g b er si fa t k h u su s . Un t u k d a t a ya n g d i p er ol eh d ar i st u d i p u st a k a , a k an d i a da k an k om p a r a si a n t ar a ba h an h u k u m pr im er , ba h an h u k u m sek u n d er , d an bah an h u k um t er si er , ya n g k em u d i an a k an d i an al i si s d en g an m en g g un a kan m et od e k u a l i t at i f. T er h a d a p h a si l p en el i ti an la p an g an a k an d i p er ol eh d at a r esp on d en d ar i h a sil wa wa n ca r a ya n g k em u d i a n d i an al i si s d en g an m en g g un a k an m et od e p en d ek a t an seca r a d esk r i p t i f ya i t u a n a l i sa d en g an car a m em ber i k an g a m ba r an seca r a jel a s m en g en a i ob je k p er m a sa lah an ya n g d it el i t i. III. PEMBAHASAN

3.1 Fungsi Waarmerken Akta yang dibuat di Bawah Tangan dalam Pembuktian Al a t bu k t i a d al ah bah an - ba h an ya n g d i p a k a i un t u k p em bu k t i an d a la m su at u p er k ar a d i d ep an p er si d an gan p en g a d i lan .13 Da l a m p a sa l 1 8 6 6 Ki ta b Un d a n g - un d an g Hu k u m Per d a ta m en ye bu t k a n l im a m a ca m a la t bu k t i ya i t u t er d ir i a ta s : 1. Bukti Tulisan; 2. Bukti dengan saksi; 3. Persangkaan; 4. Pengakuan dan; 5. Sumpah.

12

Winarno Surakman, Op.cit, h.50.

13 Ba ch t i ar ef fen d i e, Ma sd a r i T a sm in d an A. Ch od a r i, 1 9 9 1 , S u ra t Gu g a t d a n Hu k u m Pe mb u k t i a n d a l a m Pe rk a ra Pe rd a t a, PT . C i t r a Ad i t ya Ba k t i , Ba n d un g, h . 4 9 . Al a t bu k t i ya n g ber b en t u k t u l i san i t u m er u p a kan a la t bu k t i ya n g d i u t a ma k an a ta u m er u pa k an al a t bu k t i ya n g n om or sa t u ji k a d i ba n d i n g kan d en g an a la t bu k t i l a in n ya . Al a t bu k t i t u l i san a t a u su r a t a d a lah seg a l a sesu a t u ya n g m em u a t t an d a -t an d a ba ca a n ya n g d i m a k su d k an un t u k m en ya m p a i k a n bu ah p i k i r an ses e or an g d an d i p er g un a kan se ba g a i p em bu k t i a n . Seg a l a sesu a t u ya n g t i d a k m em u a t t an da - t an da ba ca a n , a t a u wa l a u p un m em u a t t an d a ba ca an a k an t et a p i t i da k m en g an d un g bu ah p i k i r an ti d a k t er ma su k d a l am p en g er t ian a l a t bu k t i t er t ul i s at a u p un sur at .14 Di p a n dan g d ar i seg i P en g a d i l an ya n g m em er i k sa p er k ar a , a l at bu k t i a r t in ya a l a t a t a u u p a ya ya n g bi sa d i p er g un a k an ol eh u n t u k m en ja d i p eg a n g an Ha k i m seba g a i d a sa r d al am m em u t u s su a t u p er kar a, seh in g ga d en g an ber p eg a n g k ep a d a a l a t bu k t i t er sebu t d a p a t m en g a k h ir i sen g k et a d i an t ar a m er ek a , d i pan d an g dar i seg i p i h a k - p ih a k ya n g ber p er k a r a , a la t bu k t i a r t in ya a l a t a t a u u p a ya ya n g bi sa d i p er g un a k an ol eh p ih a k - p ih a k ya n g b er p er k ar a un t u k m e ya k i n k an h a k im d i m u k a p en g a d il an . Da l a m p er i st i wa h u k um k ep er d a t a an ser i n g ka l i or an g d en g an sen g a ja m en yed i a k a n su a t u bu k t i d a l am h u bu n g an -h u bu n gan ya n g t er ci p t a an t ar a i n di vi d u d en g a n in d i vi d u l a in n ya ya n g k er a p m el a k u kan p er bu a t an h u k um ya n g m em ba wa a k i ba t h u k u m, sa l ah sat u c on t oh n ya a d a l a h d al am m el a k san a kan p er ja n ji an ser in g di l a k u kan ol eh m an u si a seba g a i su b j ek h u k u m d a l am k eh i d u p an seh ar i -h ar i , p er jan ji an ya n g 14 Su d i k n o M er t ok u su m o, 2 0 0 6 , Hu k u m A c a ra Pe rd a t a I n d o n e si a, Li b er t y, Yog ya k a r t a , h . 1 4 9 .

(7)

m er u p a k an su at u p er i ka t an ya n g m el a h ir k an h a k d an k ewa ji ba n ba g i p a r a p i h a k ya n g m em bu a tn ya d a n t el ah m en ja d i k ebi a sa a n ya n g b er l a k u p a da m a s ya r a k at m od er n set i a p p er i k a tan ya n g d i l a k u kan sen an t i a sa di t u an g kan d a l a m ben t u k t ul i san , un tu k m en u an g k an k ein g in an - k ein g in an ya n g h en da k d i p er ja n ji k an d en g an di bu a t n ya su a t u p er jan ji a n d a la m ben t u k t u li san d i h ar a p k an ol eh p a r a p i h a k ya n g m em bu a t n ya d i k em u d i a n h ar i t i d a k a da ya n g m em un g k ir i a pa ya n g t el ah d i sep a k a t i b er sa m a seba g a i su a t u p eja n ji a n ya n g m en gi k a t p ar a pih a k sat u sa m a l a in n ya d a n su a t u p er jan ji an t er l u l i s d a pa t d i p a ka i seba g a i bu k t i k a l a u t i m bu l p er sel i sih an . Per ja n ji a n ya n g d i bu a t d a l a m b en t u k t u li san d a p at ber u p a a k ta , ya n g p a d a u m umn ya a k t a i t u a da l ah su at u su r a t ya n g d i t an da t an gan i , m em u at k et er a n gan t en t an g k eja d i an - k eja d i an a t a u h al -h a l, ya n g m er u p a kan d a s ar d ar i su a t u p er ja n ji an , a k ta i t u d a p at d i bed a k a n l a g i d a la m d u a ben t u k d an si fa t n ya , ya i t u :

1. Akta Otentik,dan 2. Akta di bawah tangan.

Ak t a Ot en t i k , a d a lah a k t a su a t u a k t a ya n g d i bu a t ol eh a t a u di m u ka se or a n g p eg a wa i u m u m , d i d a la m a k ta i t u d i ca t a t p er n ya t a a n p ih a k ya n g m en yu r u h m em bu a t a k t a i t u, p eg a wa i u m u m ya n g d i m a k su d a d al ah Not a r i s. Ak t a Ot en t i k ti d a k d a pa t d i san g k al k e ben a r an n ya , k a r en a a k t e t er se bu t a d a l ah sur a t ya n g sen g a ja d i bu a t d a n d i t an d a tan g an i un t u k di ja d i k an a l at bu k t i . Ak t a d i ba wa h t a n gan a d a lah su r a t ya n g sen g a ja d i bu a t ol eh or an g - or an g, ol eh p a r a p ih a k sen d ir i , t i d a k di bu a t d i h a da p an n ot ar i s, un t u k di ja d i k an a l at bu k t i . Da p a t d il ih at ba h wa p er bed a a n a n t ar a a kt a a k ta ot en t i k a ta u a k t a ya n g d i bu a t d i h a da p an n ot a r i s d en g an a k ta d i ba wa h tan g a n ia l ah :15 Ak t a ot en t i k a t a u a k ta Not a r i s; 1. Akta notaris adalah akta yang dibuat oleh,

dihadapan yang berwenang untuk itu, akta itu adalah otentik.

2. Ada kepastian tanggalnya.

3. Ada kepastian siapa yang menandatangani, memang ditandatangani oleh yang bersangkutan sendiri.

4. Notaris telah menasehatkan sebelum akta dibuat, mana yang dilarang mana yang tidak. 5. Kalau ada yang menyangkal kebenaran akta itu, maka yang menyangkal itu yang harus membuktikan.

6. Akta Notaris harus dirahasiakan oleh Notaris.

Ak t a d i ba wa h t an g an ;

1. Dibuat Sendiri, tidak dihadapan yang berwenang.

2. Tidak ada kepastian tanggal.

3. Tidak ada kepastian siapa yang menandatangani, apakah yang menandatangani itu memang orangnya, tidak jelas.

4. Kalau akta dibuat melanggar hukum tidak segera diketahui.

5. Kalau ada yang menyangkal kebenarannya, maka yang disangkal itu, orang yang memanfaatkan kata itu harus membuktikan kebenarannya, jadi bukan yang menyangkal yang membuktikan.

Men g en a i Fun g si Wa a rme rk e n a t a s a k t a ya n g d i bu a t d i ba wa h t an gan m en ja m in m en g en a i t an g g a l d an t an da

15

(8)

t an g an dar i pih a k ya n g ber san g k u t an .16 Ak t a d i ba wa h t a n gan ya n g t el ah m em p er ol eh Wa a rme rk e n, m em ber i k an k em u d a h an d an k ep a st i an ba g i h a k im d a l a m pr oses p em bu k t i a n m en g en ai t an g g a l dan i d en t i ta s d ar i p ar a p ih a k ya n g m en g a da k an p er jan ji an , ser ta t an d a t an g an ya n g d i bu bu h k an d i ba wa h t an g an sur at i t u ben a r ber a sa l dan d i bu bu h k an ol eh or a n g ya n g n am an ya t er ca n t u m d a l am su r at i t u d an or an g ya n g m em bu bu h k an t an d a tan g an n ya d i ba wa h su r a t i t u ti d a k l a g i d a p at m en g a ta k an bah wa p a r a p ih a k a ta u sa lah sa t u p i h a k t i da k m en g et ah ui i si i t u, k a r en a i si n ya t el a h d i ba ca k a n d an di jel a sk a n t er l ebi h d ah ul u seb el u m p a r a p i h a k m em bu bu h k an t an d at an g an n ya d i h a da p an p eja ba t u m u m t er sebu t .

3.2.Kekuatan Hukum Akta dibawah Tangan yang Telah Memperoleh Waarmerken dari Notaris Di k a l an g an m a sya r a k a t um u m m a u p un di k al an g an p ar a p eja ba t , ser in g t er d a p at p en g er t i an ya n g sa lah m en g en ai ar t i wa a rme rk e n, se ba g i a n m a s ya r a k at ber p en d a p a t ba h wa d en g an wa a r m er k en su r a t d i ba wa h t an g an i t u, su r a t i t u m em p er ol eh k ed u d u k an se ba g a i a k t a ot en t i k a t a u pun m en ya m a k a n sur a t ya n g sep er t i i t u se ba g a i a k t a ot en t i k ya n g m en ja d i t an g g un g ja wa b n ot a r i s17 16 Ha si l wa wa n ca r a d en g an Nyom a n Su g i a r ta , SH, Not a r i s d i Den pa sar p a da t an g g a l 1 1 Ag u st u s 2 0 1 5. 17 Ha si l wa wa n ca r a d en gan Ket u t Am ba r sa r i , SH. , M. K.n , Not a r i s d i Den p a sa r p a d a t an g g al 1 3 Ag u st u s 2 0 1 5 . Ha l ya n g m em bu a t k ed u d u k a n a n t ar a a kt a ot en t i k d en g an a kt a d i ba wa h t an g an a d a lah :18

1. Akta Otentik Merupakan alat bukti yang sempurna sebagaimana dimaksud dalam pasal 1870 Kitab Undang-undang Hukum Perdata, akta ini mempunyai kekuatan bukti sedemikian rupa karena dianggap melekatnya pada akta itu sendiri sehingga tidak perlu dibuktikan lagi dan bagi hakim

itu merupakan “Bukti wajib” (Verplicht

Bewijs), Dengan demikian barang siapa

yang menyatakan bahwa akta otentik itu palsu maka ia harus membuktikan tentang kepalsuan akta itu, oleh karena itulah maka akta otentik mempunyai kekuatan pembuktian baik lahiriah, formil maupun materiil.

2. Akta dibawah tangan Akta dibawah tangan

bagi hakim merupakan “Bukti Bebas” (VRU

Bewijs) karena akta dibawah tangan baru

mempunyai kekuatan bukti materiil setelah dibuktikan kekuatan formilnya sedangakan kekuatan pembuktian formilnya baru terjadi, bila pihak-pihak yang bersangkutan mengetahui akan kebenaran isi dan cara pembuatan akta itu, dengan demikian akta dibawah tangan berlainan dengan akta otentik, sebab bilamana satu akta dibawah tangan dinyatakan palsu, maka yang menggunakan akta dibawah tangan itu sebagai bukti haruslah membuktikan bahwa akta itu tidak palsu.

B er d a sar k an ur a ian t er sebu t d i a t a s m a k a a k ta ya n g d i bu a t se ca r a ot en t i k d en g an a kt a ya n g d i bu a t seca r a d i ba wa h 18 N. G. Yu d ar a , Po k o k - p o k ok Pe mi k i ra n , d i se k i t a r k e d u d uk a n d a n f u n g si n o t a ri s se rt a a k t a N o t a ri s M e n u ru t S i st e m Hu k u m I n d o n e si a, R e n v o i, Nom or . 1 0 . 3 4 . I I I, Tan g g a l 3 Ma r et 2 0 0 6, h . 7 4 .

(9)

t an g an , m em p un ya i k ek u a t a n p em bu k t i a n su a t u a k ta ya n g m el i p u ti :19

1. Kekuatan Pembuktian Lahir artinya akta itu sendiri mempunyai kemampuan untuk membuktikan dirinya sendiri sebagai akta otentik

2. Kekuatan Pembuktian Formiil Kekuatan Pembuktian Formiil artinya dari akta otentik itu dibuktikan bahwa apa yang dinyatakan dan dicantumkan dalam akta itu adalah benar merupakan uraian kehendak pihak-pihak;

3. Kekuatan pembuktian material Kekuatan pembuktian materiil artinya bahwa secara hukum isi dari akta itu telah membuktikan kebenarannya sebagai yang benar terhadap setiap orang, yang membuat atau menyuruh membuat akta itu sebagai tanda bukti terhadap dirinya. Wa a rme rk e n a k t e d i ba wa h t a n gan d a r i n ot ar i es t i d a k m em i li k i k ek u a tan p em bu k t i a n l ah ir , f or m i l m a u pun m a t er i a l, n am un d al a m h a l m em ba n t u m em ba n t u h a k i m d a la m p em bu k t i an , m en g en ai d i a k u in ya t a n d a t an gan t er sebu t , m a k a i si a k t a p un d i an g ga p se ba g a i k es ep a k a t a n pa r a p ih a k, k ar en a a k t a di ba wa h t an gan k eben a r an n ya t er l et a k p a da tan d a t an g an p ar a p ih a k d en g an d i a k u in ya t a n d a t an g an ol eh p a r a p ih a k ser t a t er h a d a p p ih a k ya n g m en g a k u i t an da t an g an n ya p a d a sur at i t u ber a r t i d ia ju g a m en ga k u i i si sur at ya n g ber a d a d i a ta s t an d a tan g an n ya t er sebu t m a k a a k t a t er sebu t m en ja d i bu k t i ya n g s em p u r n a sel a m a ti d a k a da p i h a k ya n g m en ya n g k a ln ya d a n t er d a p at bu k t i l a wa n .

IV. SIMPULAN DAN SARAN

B er d a sar k an ur a i an ya n g t el a h p en u l i s k em u k a k an d i at a s, a kh ir n ya 19 Ibid, h. 74 p en u l i s sa m pa i ju g a pa d a k esi m p u lan d a n sar an seba g a i ber i k u t ;

4.1.Simpulan

1. Fungsi Waarmerken atas akta yang dibuat di bawah tangan adalah memberikan kepastian mengenai tanggal pendaftaran di hadapan Notaris, Sehingga akta di bawah tangan yang telah memperoleh Waarmerken, memberikan kepastian bagi hakim mengenai tanggal, tandatanagan, identitas, dari para pihak yang mengadakan perjanjian tersebut, sehingga membantu hakim dalam hal pembuktian.

2. Akta di bawah tangan yang telah memperoleh Waarmerken, dari Notaris memiliki kekuatan hukum yang sembuprana karena diakuinya tandatangan dan tanggal akta, maka isi akta itupun dianggap sebagai kesepakatan para pihak yang mempunyai kekuatan bukti sempurna selama tidak ada yang menyangkalnya dan terdapat bukti lawan.

4.2.Saran

1. Dalam hal Waarmerken akte dibawah tangan oleh Notaris diharapkan kepada para Notaris dapat dengan sungguh-sungguh memperhatikan segala ketentuan perundang-undangan yang terkait untuk menghindari munculnya permasalahan hukum di kemudian hari dan hendaknya lebih dahulu dijelaskan fungsi serta akibat hukum

Waarmerken akte di bawah tangan kepada

para pihak.

2. Para pihak yang menghadap notaris hendaknya senantiasa membantu notaris untuk mengutarakan hal yang sesungguhnya berdasarkan dengan iktikad baik dan kejujuran, agar akta tersebut sempurna dan sesuai dengan aturan hukum yang berlaku, sehingga tidak merugikan pihak manapun..

(10)

DAFT A R PUST AK A 1. Buku

Asshiddiqie, Jimly dan Ali Safa’at, 2006, Te o ri Ha n s K e l se n Te n t a n g Hu k u m, Set jen d a n Kep a n it er aan Mah ka m ah Kon st i t u si Rep u bl i k I n d on esi a , Ja k ar ta . Ba ch t i ar ef f en d i e, Ba ch t i ar , Ma sd a r i Ta sm in d an A. Ch od ar i , 1 9 9 1, S u ra t Gu g a t d a n

Hu k u m Pe mb u k t i a n d a l a m Pe rk a ra Pe rd a t a, PT . C i tr a Ad it ya Ba k t i , Ba n d u n g.

Cohen, Morris L. & Kent C. Olson, 2000, Legal Research, In A Nutsell, West Group, ST. Paul, Minn, Printed in The United States of America.

Ha n i t i jo S o em i t r o, R on n y, 1 9 8 5 , M e t o d o l o gi Pe n e l i t i a n Hu k u m, Gh ia In d on esi a , Ja k a r t a . Mer t ok u su m o, Su d i k n o, 1 9 9 9 , M e n ge n a l Hu k u m su a t u Pe n g a n t a r, Li ber t y, Yog ya k a r t a . - - - , Su d i k n o, 2 0 0 6 , Hu k u m A c a ra Pe rd a t a I n d o n e si a, Li ber t y, Yog ya k a r t a .

Nasution, 2007, Metode Riserch, Bumi Aksara, Jakarta.

Subekti, R. 2001, Hukum Pembuktian, Pradinya Paramita, Jakarta.

Sunggono, Bambang, 1997,Metodelogi Penelitian Hukum, Rajagrafindo Persada, Jakarta. Surakhman, Winarno, 1982, Pengantar Penelitian Ilmiah, Tarsito, Bandung.

2. Peraturan Perundang Undangan

Undang-Undang Dasar Negara Rpublik Indonesia Tahun 1945 Kitab Undang-Undang Hukum Perdata

Un d a n g - Un d an g Nom or 2 T a h un 2 0 1 4 T en t an g Per u ba h an Un d an g - Un d an g Nom or 3 0 T ah un 2 0 0 4 T en t an g Ja ba t an Not a r i s

3. Majalah

N.G.Yudara, Pokok-pokok Pemikiran, disekitar kedudukan dan fungsinotaris serta akta Notaris

Menurut Sistem Hukum Indonesia, Renvoi, Nomor.10.34.III, Tanggal 3 Maret 2006.

Referensi

Dokumen terkait

Misalnya, kata (sebagai imaji) bisa mengacu tidak hanya pada penglihatan dan persepsi visual, tetapi juga pada kapasitas moral tertentu, pemahaman dunia yang

Correlations , menunjukan bahwa hubungan (korelasi) antara Kiat Wiruusahawan yang sukses terhadap Peluang Mahasiswa untuk Berwirausaha Kuat Positif, yaitu 0,691,

Variabel independen dalam penelitian ini adalah Orientasi pasar yang terdiri dari orientasi pelanggan dan orientasi pesaing serta koordinasi antar fungsi, sedangkan

Pada dasarnya unit produksi merupakan miniatur yang hanya diberikan kepaada SMK yang diharapkan didalamnya ada proses kegiatan usaha (bisnis) yang dilakukan di dalam sekolah

melalui penerapan metode pengeringan menggunakan bambu, mengembangkan diversifikasi produk olahan serta memanfaatkan limbah rumput laut sebagai pupuk organik cair

Dosis tinggi akan menyebabkan banyak ikan yang mati sedangkan dosis rendah membutuhkan waktu yang sangat lama pada saat pembiusan menjelang pingsan, dan lama waktu

Selain itu pada bulan September-Nopember pemerintah desa bisa melakukan perubahan atas APBDes tahun anggaran bersangkutan apabila terjadi keadaan yang menyebabkan

Promo Yogya merupakan aplikasi berbasis Elektronik yang menampilkan informasi promo produk, berita dan lokasi supermarket Yoya yang berada di Bandung, Jawa Barat..