Pembentukan Istilah dan Kata Pinjaman
PERISTILAHAN merupakan usaha mencipta atau menggubal kata baru, terutamanya untuk menyampaikan ilmu pengetahuan khusus dalam sesuatu bidang ilmu atau profesional. Sesuatu istilah itu mempunyai makna yang tepat bagi konteks penggunaan bidangnya, dan dengan itu dapat diberi definisi yang khusus. Istilah boleh dibentuk melalui proses pinjam terjemah atau melalui istilah pinjaman.
Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) dalam usaha memartabatkan bahasa kebangsaan sejak lebih setengah abad yang lalu telah mencipta kira-kira sejuta istilah dalam pelbagai bidang. Dalam melaksanakan kerja penyusunan istilah, DBP dengan kerjasama pakar bidang dalam Jawatankuasa Istilah tertentu telah bersidang dan meneliti setiap butiran dalam senarai bahasa sumber iaitu, bahasa Inggeris sebelum membincangkannya dan seterusnya memberikan padanan bahasa sasaran, iaitu bahasa Melayu berdasarkan langkah-langkah proses pembentukan istilah yang telah ditetapkan dalam
Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu dan Pedoman Umum Ejaan Bahasa Melayu. Mereka mengabstrakkan konsep daripada bahasa sumber,
biasanya bahasa Inggeris. Apa yang terbentang di hadapan mereka merupakan entiti yang bermakna kepada mereka. Tugas mereka adalah untuk mengambil konsep daripada entiti tersebut dan menempatkannya dalam leksikon asli bahasa Melayu melalui proses pinjam terjemah atau menggunakan istilah kata pinjaman.
Konsep pinjam terjemah (konsepnya yang dipinjam daripada bahasa lain), kemudiannya disesuaikan dan diterjemahkan ke dalam bahasa sasaran. Sebagai contoh, frasa kapal terbang atau pesawat terbang adalah frasa pinjam terjemah daripada bahasa Belanda, vliegtuig, manakala frasa kapal udara adalah pinjam terjemah daripada kata bahasa Inggeris, air-plane. Begitu juga dengan kata dalam bahasa Inggeris, skyscraper menjadi ungratte-ciel dalam bahasa Perancis. Kini, terdapat sebahagian penutur bahasa Sepanyol menyebut perros calientes (secara literal bermaksud "dog hot") atau hot dogs dalam bahasa Inggeris bagi menamakan sejenis makanan. Kata bahasa Inggeris honeymoon menjadi lune de miel dengan maksud moon of honey dalam bahasa Perancis dan "bulan madu" dalam bahasa Melayu.
Antara kaedah dalam proses pinjam terjemah ialah terjemahan langsung. Kaedah ini dilaksanakan apabila wujud kesepadanan istilah bagi kedua-dua bahasa sasaran dan bahasa sumber. Contohnya, akar (bahasa sasaran) merupakan terjemahan daripada root (bahasa sumber), alang (bahasa sasaran) diterjemahkan daripada beam (bahasa sumber) dan cacing (bahasa sasaran) merupakan terjemahan daripada worm (bahasa sumber). Kata padanan dalam bahasa sasaran menunjukkan bahawa sudah wujud kata dalam
perbendaharaan kata bahasa Melayu dan juga dalam pengetahuan ahli
peristilahan. Dalam proses pemadanan ini, makna yang dibawa oleh padanan bahasa sasaran adalah sama dengan makna dalam bahasa sumber.
babi" daripada epilepsy. Ada kalanya kesepadanan terjemahan antara kedua-dua bahasa tersebut tidak dapat dicari, seperti terjemahan
"denyutan nadi" daripada pulse. Hal ini demikian kerana asas terjemahan dalam istilah adalah ketepatan makna bukan makna harafiah. Selain itu, berlaku juga penciptaan kata baru yang tidak pernah ada dalam bahasa Melayu bagi mendukung konsep baru sama ada dalam bentuk satu perkataan, frasa atau gandaan separa seperti terjemahan "tanih" daripada soil, biak baka daripada breed dan "cecair" daripada liquid.
Ada kalanya proses pinjam terjemah juga tidak mudah, terutamanya dalam bidang yang lebih khusus dan teknikal. Bahasa Melayu masih kurang efisien untuk mendukung konsep yang saintifik yang timbul bersama-sama dengan kemajuan negara dalam bidang sains, teknologi dan ikhtisas. Kaedah yang sesuai adalah melalui peminjaman dan kaedah ini dilaksanakan dalam pembentukan istilah dalam banyak bahasa di dunia.
Kaedah peminjaman ini banyak diterapkan oleh penggubal istilah bahasa Melayu dalam bidang yang khusus. Ada bentuk pinjaman yang tidak diasimilasikan, iaitu tidak disesuaikan secara ortografi (sistem
ejaannya). Oleh itu, istilah pinjaman ini sama dari segi bentuk mahupun maknanya dalam bahasa asal, seperti istilah "lamina", "orbit" dan "organ". Istilah pinjaman yang diasimilasikan separa dengan cara penyesuaian dari segi ortografi bahasa Melayu, seperti terjemahan "analisis" daripada analysis dan "cip" (elektronik) daripada chip. Bentuk ini berbeza dengan istilah pinjaman yang diasimilasikan sepenuhnya, seperti rizab (reserve) dan resit (receipt). Bentuk lain yang wujud ialah kata dasar yang merupakan kata pinjaman dan berimbuhan bahasa Melayu, seperti "kadar kemortalan" (mortality rate) dan "meneutralkan"
(neutralise). Frasa "pelarut akues" (bahasa sasaran) yang diterjemahkan daripada aqueous solvent (bahasa sumber) ialah bentuk istilah yang unsur penerangnya ialah kata pinjaman.
Peminjaman berlaku bukan kerana penggubal istilah bersikap merendahkan martabat bahasa Melayu tetapi sesungguhnya masih banyak makna kata dalam bahasa Melayu yang tidak sejajar dengan makna konsep dalam bahasa
Inggeris, dan ada kalanya istilah bahasa Melayu harus digandingkan dengan istilah pinjaman untuk membentuk istilah tersebut. Hasil daripada
penyediaan istilah ini telah membawa perubahan dalam leksikon bahasa Melayu.
Monday, October 25, 2010
PEMBINAAN DAN PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
Pembinaan dan perkembangan Bahasa Melayu 1.0 Pendahuluan
1.1 Pengenalan
Menurut Abdullah Hassan ( 2005:14 ), keperluan manusia untuk berkomunikasi menyebabkan terbitnya bahasa yang banyak dalam dunia ini malah setiap bangsa mempuanyi satu atau lebih bahasa yang mempuanyi sejarahnya yang tersendiri dan berdasarkan kajian beliau terdapat empat belas golongan besar bahasa ( Indo-Eropah, Semit-Hemit, Ural, Altaik, Sino-Tibet, Austronesia, Irian, Bantu, Dravidia, Khoisan, Niger-Kongo, Makro-Sudan, Amerika Utara dan Amerika Latin ) yang digunakan dalam dunia ini. walaupun begitu, penulisan ini tidak mengkaji kesemua golongan bahasa tersebut tetapi hanya mengfokuskan kepada pembinaan dan perkembangan Bahasa Melayu yang diklasifikasikan oleh beliau sebagai golongan bahasa keenam dalam dunia iaitu dalam kelompok bahasa Austronesia yang secara terperinci akan dibincangakan dalam penulisan ini.
1.2 Objektif
Adalah agak sukar untuk memperjelaskan secara terperinci keseluruhan sejarah dalam pembinaan dan perkembangan Bahasa Melayu kerana keterbatasan dalam mendapatkan sumber, walaupun begitu penulisan ini akan cuba mengupas kembali segala perancangan yang digariskan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka amnya dalam usaha mengangkat martabat Bahasa Melayu dalam aspek pembinaan dan perkembangan. Aspek pembinaan yang akan ditekankan dalam penulisan ini membicarakan pembinaan atau perancangan korpus bahasa dari segi istilah, kosa kata, laras bahasa, ejaan, sebutan dan tatabahasa tanpa menafikan akan wujudkan pinjaman bahasa asing mengikut keperluan dalam Bahasa Melayu yang sangat diperlukan dalam semua bidang. Bagi aspek perkembangan, adalah menjadi suatu yang sinonim dalam penulisan untuk membicarakan kronologi perkembangan mengikut zaman peralihan status bahasa, tetapi penulisan ini akan membicarakan perkembangan Bahasa Melayu mengikut tahun, iaitu tahun 1950 hingga 1960, 1970 hingga 1980 dan 11990 hingga 2000 atas rasional, adalah menjadi keperluan untuk mengupas isu-isu yang berkaitan dengan perkembangan Bahasa Melayu bagi menilai sejauhmana usaha yang dilakukan oleh kerajaan Malaysia untuk menjadikan Bahasa Melayu setanding dengan bahasa-bahasa lain di dunia yang mampu menjadi pengerak kepada pembangunan negara dalam semua bidang.
1.3 Kaedah
1.4 Batasan
Segala sesuatu kajian memiliki batasnya tersendiri, maka dalam kajian penulisan ini adalah tidak dinafikan wujudnya batasan dalam mendapatkan sumber yang tepat dalam kuantiti yang banyak dalam tempoh masa yang terhad. Dalam aspek penelitian kajian penulisan pula, kajian adalah terbatas kepada aspek pembinaan dan perkembangan Bahasa Melayu semata-mata, ini bermakna kajian penulisan ini tidak akan membincangkan perkara-perkara yang tidak berkaitan dengan pembinaan dan pengembangan Bahasa Melayu. Walau bagaimanapun, kajian mengenai Bahasa Melayu ini turut menyentuh perkaitan perkembangannya berdasarkan perubahan dunia semasa yang sukar sekali mengetepikan akan isu-isu yang menyumbang kepada perkembangannya yang dimaninkan oleh pihak-pihak yang berkaitan. Batasan kajian penulisan juga berhadapan dengan kesukaran mendapatkan data terbaru kerana tidak dapat menjalankan kajian lapangan bagi meneliti kebenaran isu-isu tersebut.
1.5 Definisi Konsep
Konsep yang harus difahami dalam kajian penulisan ini adalah berkisar kepada kehendak tajuk kajian, iaitu pembinaan dan perkembangan Bahasa Melayu. Menurut Awang Sariyan ( 2002 ), pembinaan bahasa merujuk kepada usaha melengkapkan bahasa daripada sudut korpus bahasanya atau dikenali juga sebagai perancangan korpus bahasa yang menyentuh aspek kosa kata, istilah, tatabahasa, ejaan, sebutan dan laras bahasa yang telah berjaya dilakukan secara terancang selepas penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada 22 Jun 1956 yang pada awalnya menjalankan fungsi sebagai jabatan kerajaan yang telah bertukar taraf kemudiannya menjadi badan berkanun di bawah Kementerian Pendidikan Pembinaan bahasa selepas lulusnya Akta DBP 1959.
Perkembangan bahasa Melayu pula menurut Yahya Othman, Roselan Baki dan Naffi Mat ( 2009: 39 ), dapat diklasifikasikan mengikut tahap dari Bahasa Melayu Purba ( 2500 masihi ), Bahasa Melayu kuno ( abad ke-7 masihi ), Bahasa Melayu Klasik ( abad ke-12 masihi ), Bahasa Melayu Peralihan dan Bahasa Melayu Baharu ( abad ke-19 ). Manakala menurut Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 26 ), perkembangan Bahasa Melayu dapat dirungkai berdasarkan perkembanagan zaman, iaitu purba, kuno dan klasik tetapi adalah lebih mudah difahami sekiranya berfokuskan tahun perkembangannya bagi meneliti isu-isu yang dibangkitkan sepanjang perkembangan bahasa tersebut, iaitu tahun 1950 hingga 1960, 1970 hingga 1980 dan 1990 hingga 2000 bersesuaian dengan perkembagan ilmu semasa selepas Jawatankuasa Pelajaran Razak ( 1956 ) menetapkan Bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar utama dalam sistem pendidikan negara ini yang turut disokong oleh Awang Sariyan ( 2002 ).
Sehingga ke hari ini banyak sejarawan yang merumuskan akan hal asal usul Bahasa Melayu sebagai suatu yang masih kabur yang masih memerlukan kajian lanjut dan mendalam, maka penulisan ini secara tidak langsung akan membincangkan secara ringkas berkaitan sejarah Bahasa Melayu dari aspek konsep etimologi ( perkataan ) dan bangsa, salasilah dan hipotesis tempat asal Bahasa Melayu.
2.1 Konsep etimologi dan bangsa
Dari aspek etimologi atau perkataan, ‘Melayu’ menurut Zuber Usman dalam Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: ), berasal daripada perkataan ‘Himalaya’ yang telah disingkatkan kepada ‘Malaya’ yang kemudiannya menjadi ‘Melayu’. Selain itu, terdapat juga pengkaji yang mengutarakan bahawa ‘Melayu’ berasal daripada perkataan ‘Malaiyur-pura’ yang terpahat pada prasasti Bukit Gombak 1 di Sumatera Barat yang akhirnya menimbulkan perkataan malaiyur = malaiyu = malayu = melayu. Menurut Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: ), perkataan ‘Melayu’ berasal daripada perkataan Jawa Kuno dan Baru, iaitu ‘Mlaya’ dan ‘Mlayu’ yang membawa maksud lari. Tambahan beliau lagi, perkataan ‘ Melayu’ turut merujuk kepada kerajaan, iaitu berasal daripada perkataan ‘Malayu’ yang merujuk kepada sebuah kerajaan yang berpusat di Muara Jambi pada abad ke-7 ( 644 M ) yang mendapat nama sempena nama sebatang sungai, iaitu ‘Sungai Malayu’ yang sangat deras arusnya selaju orang berlari yang disifatkan mempuanyi pengertian yang sama dalam Bahasa Jawa.
Dari aspek konsep perkataan ‘Melayu’ berdasarkan bangsa adalah merujuk kepada teori awal perpindahan golongan manusia yang diberi nama Austronesia dari daerah Yunan ke wilayah Asia Tenggara, iaitu Melayu Proto ( 2500 M ) dan Melayu Deutro ( 1500 M ) menurut Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj Musa dan Abdul Hamid Mahmood ( 2004: 3 ). Menurut Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 11 ) pula, penggunaan perkataan ‘Melayu’ pada abad ke-17 merujuk kepada istilah yang lebih luas yang merangkumi suku bangsa serumpun di Nusantara merujuk kepada istilah UNESCO ( 1972 ).
“...Melayu itu merupakan satu keluarga bangsa yang mempunyai satu keluarga bahasa yang sama, bentuk fizikal tubuh badan yang hampir sama,berkulit sawo matang, rambut lurus dan tinggi yang sederhana dan penduduk asli di satu kawasan yang sangat besar, iaitu suku bangsa Melayu di Semenanjung Malaysia, Thailand, Indonesia, Filipina dan Madagaskar yang merupakan satu stock bangsa yang sejak beberapa lama dahulu dikenali sebagai Malayo-Polynesia ( Melayu-Polinesia ) atau Austronesia....”
Merujuk kepada Perlembagaan Malaysia sendiri menurut Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 8 ), Perkara 160 seperti yang termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 mengariskan ‘Melayu’ sebagai seseorang yang berbahasa melayu, berkebudayaan melayu dan beragama Islam.
Kajian salasilah Bahasa Melayu akan merujuk kepada asal usul atau keturunan Bahasa Melayu itu sendiri yang mana menurut Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj Musa dan Abdul Hamid Mahmood ( 2004: 3-4 ), berasal dari rumpun bahasa Austronesia yang tergolong dalam satu keluarga bahasa besar bahasa Austris ( Austroasia, Tibet-Cina dan Austronesia – Nusantara, Polinesia, Melanesia dan Mikronesia ) dalam cabang Nusantara, iaitu jumlah bahasa yang paling banyak merangkumi 16 golongan kira-kira 200 hingga 300 bahasa. Hal ini turut diutarakan oleh Kamal Shukri Abdullah Sani ( 2007: 2 ), bahawa Bahasa Melayu merupakan bahasa yang berasal dari rumpun bahasa Austronesia ( Nusantara Barat dan Timur, Melanesia dan Polinesia ) dalam kelompok Nusantara Barat ( Malagasi, Acheh, Melayu, Jawa,Sunda, Dayak, Tagalog, Sibu, Bisaya dan lain-lain ) yang digunakan di sebelah timur gugusan pulau-pulau Melayu dan Nusantara sejak abad pertama masihi menurut Abdullah Hassan ( 2005:23).
Hal ini turut diutarakan oleh James T.Collins ( 2005 ), iaitu kewujudan akan Bahasa Melayu sebagai salah satu komponen daripada 1000 bahasa yang terpenting dalam rumpun bahasa Austronesia yang terbentuk di Taiwan yang kemudiannya tersebar dibahagian selatan, timur dan barat melalui Filipina yang turut mempunyai perhubungan dengan bahasa-bahasa Polinesia menurut William Marsden ( 1754-1836 M ) dalam Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 1 ) yang banyak mengkaji bahasa di Asia Tenggara dalam karya penulisannya, seperti A Dictionary of the Malayan Language dan A Grammar of the Malayan Language ( 1812 ) dan sehingga sekarang dikenali sebagai Bahasa Melayu-Polinesia oleh Wilhelm Von Humboldt ( 1767-1835 ) dalam Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 2 ) berdasarkan perincian hubungan antara bahasa-bahasa di Asia Tenggara yang serumpun dalam karyanya Uber die Kawisprache auf der Insel Java ( 1836 ) yang turut disokong oleh Abdullah Hassan ( 2005: 23 ) berdasarkan jadual yang telah diambil dari Crowely ( 1987 ) dalam James T.Collins ( 2005: 3 ). Walaupun begitu, terdapat juga pengkaji barat, seperti John Crawfurd dalam Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 2 ) yang tidak mempersetujui perkaitan yang wujud antara Bahasa Melayu dengan Polinesia kerana tidak sekeluarga.
2.3 Hipotesis tempat asal Bahasa Melayu
Menurut Northefer ( 1996 ) dalam James T.Collins ( 2005 ), kesepekatan ahli-ahli arkeologi menyatakan bahawa Bahasa Melayu di kepulauan gugusan Melayu bermula di Kalimantan sebelum tersebar di bahagian barat menyeberangi Laut China Selatan pada 100 masihi dahulu melalui Pulau Tambela dan Riau sebelum ke Sumatera dan ke selatan Benua Asia atau kini dikenali sebagai Semenanjung Malaysia. Pada masa yang sama juga tidak dinafikan berlaku penyebaran Bahasa Melayu di bahagian utara, selatan dan timur sehingga ke barat Pulau Luzon yang kini dikenali sebagai Teluk Manila dan seterusnya di bahagian timur kepulauan Maluku ( Indonesia ).
3.0 Pembinaan Bahasa Melayu
Menurut Awang Sariyan ( 2002 ), pembinaan bahasa merujuk kepada usaha melengkapkan bahasa daripada sudut korpus bahasanya atau dikenali juga sebagai perancangan korpus bahasa yang menyentuh aspek kosa kata, istilah, tatabahasa, ejaan, sebutan dan laras bahasa yang telah berjaya dilakukan secara terancang selepas penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada 22 Jun 1956 yang pada awalnya menjalankan fungsi sebagai jabatan kerajaan yang telah bertukar taraf kemudiannya menjadi badan berkanun di bawah Kementerian Pendidikan Pembinaan bahasa selepas lulusnya Akta DBP 1959.
3.1 Pembinaan Istilah Bahasa Melayu
Umumnya istilah merupakan perkataan yang mempunyai makna khas mengikut bidang ilmu pengetahan tertentu yang menerangkan makna, konsep proses, keadaan atau sifat khusus bagi sesuatu ilmu menurut Wan Muna Ruzanna Wan Mohammad ( 2009: 2 ). Menurut Awang Sariyan ( 2002 ) pula, pembinaan istilah Bahasa Melayu merupakan suatu usaha dalam menggubal istilah bagi mengisi peranan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, rasmi dan ilmu di negara ini yang telah bermula sejak 1957 yang melibatkan dua bidang terawal iaitu Istilah Kerajaan dan Istilah Ilmu Sains dan teknik yang sehingga kini mencatatkan jumlah hampir mencecah 1 juta istilah yang terhasil meliputi ratusan bidang ilmu dan profesional yang telah dibukukan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka sebanyak 199 judul melibatkan semua peringkat. Kenyataan ini turut disokong oleh Abdullah Hassan ( 1987: 85 ), iaitu perancangan korpus bahasa dalam aspek istilah telah bermula sejak 1957 melalui penubuhan Jawatankuasa Istilah yang pertama berdasarkan dua peringkat iaitu sebelum 1975 ( dengan penerbitan Pedoman Pembentukan istilah bahasa Melayu oleh Dewan Bahasa dan Pustaka ) dan selepas 1975 ( kerjasama Majlis bahasa Indonesia-Malaysia ( MBIM ) yang menghasilkan Pedoman Umum Pembentukan istilah ( PUPI )yang telah diisytiharkan penggunaannya oleh Menteri Pendidikan Malaysia dan Menteri Pendidikan dan Kebudayaan Repblik Indonesia pada 30 Ogos 1975).
Walaupun begitu, beliau tidak menafikan akan ketidaksempurnaan yang berlaku semasa pembinaan awal istilah dalam bahasa Melayu iaitu melibatkan tempoh masa antara tahun 1957 hingga 1960 yang merupakan titik zaman awal pembentukan istilah namun tidak kukuh kerana tiada sebarang pedoman yang boleh dijadikan rujukan sehinggalah Dewan Bahasa dan Pustaka menubuhkan dua Jawatankuasa Istilah bagi menyokong pembinaan istilah iaitu, Jawatankuasa Istilah Kerajaan dan Perjawatan dan Jawatankuasa Istilah Sains Am yang secara tidak langsung mengubah panduan dan falsafah pembinaan istilah tahap awal yang mengongkong proses pembinaan istilah, walapun terdapat juga istilah yang bertahan sehingga sekarang misalnyastesen, kimia dan sains. Manakala istilah yang tidak dapat mendukng konsep asal telah dipinda seperti ilmu jiwa, kajirumpun bangsa, ilmu hisab dan kajibentuk bumi kepadapsikologi, ethnologi, matematik dan geomorfologi.
Bahasa Melayu DBP ( selepas 1970 ) dan Pedoman Pembentukan Istilah Universiti Malaya ( 1971 ) serta dengan tertubuhnya Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu ( JKTBM ) sejak Disember 1972 yang pada awalnya hanyalah mewakili Malaysia dalam usaha kerjasama dengan Indonesia bagi menyusun Sistem Ejaan Rumi Baru tetapi kemudiannya telah diperluaskan lagi fungsinya yang mencakupi aspek peristilahan dan dianggap oleh kerajaan sebagai badan tertinggi dalam pembentukan istilah Bahasa Melayu yang menjadi dasar pembentukan istilah oleh Dewan Bahasa dan Pustaka.
Walaupun begitu, pembinaan istilah dalam Bahasa Melayu tidak menafikan akan wujudnya pinjaman daripada bahasa asing melalui dua cara penggubalan, iaitu pinjaman dan pinjam terjemah menurut Ainon Mohd dan Abdullah Hassan ( 2000: 255 ). Hal ini turut disokong oleh Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa dan Abdul Hamid Mahmood ( 2004: 301-304 ), iaitu pembinaan istilah pinjaman yang dilakukan dalam dua bentuk, iaitu pengambilan dengan penyesuaian ejaan, misalnya geography-geografi, biology-biologi, mathematics-matematik, isogamy-isogami dan sebagainya. Manakala, pengambilan tanpa perubahan ejaan pula, seperti magnet-magnet, linear-linear, hilum-hilum, import-import, audit-audit dan sebagainya.Manakala pembinaan istilah pinjam terjemah pula dilakukan melalui lima cara, iaitu terjemah langsung ( resistance = rintangan, dose = sukatan, soluble = lart ), penciptaan kata baharu ( subsidence = antamman, allot = umpuk, arrears = tunggakan ), perluasan makna ( salur = salir, hakis = kikis, gelap = legap ), penggabungan dua kata umum ( missile = peluru berpandu, indicator lamp = lampu penunjuk, right angle = sudut tepat ) dan pembentukan kata ganda separa (radius = jejari, liquid = cecair, capillary = rerambut ), tetapi kesemua proses ini terikat kepada had peminjaman, iaitu pinjaman istilah dilakukan sekiranya bahasa asing mempunyai istilah tersebut dan haruslah sesuai dengan sistem bunyi Bahasa Melayu menurut Ainon Mohd dan Abdullah Hassan ( 2000: 265 ).
Menurut Rogayah Osman dalam artikelnya mengenai Perancangan Bahan Ejaan dan Sebutan, Peristilahan dan Perkamusan dalam Bahasa Melayu di Malaysia, kewujudan banyak Jawatankuasa Istilah ( JKI ) yang mencakupi banyak bidang dengan konsep dan pemahaman ilmu yang tersendiri menghasilkan bermacam-macam istilah sehingga satu istilah mendukung pelbagai konsep dan pengertian, menyedari permasalahan ini dua jawatankuasa penyelarasan dibentuk iaitu, Jawatankuasa Istilah Sains Tulen dan Jawatankuasa Istilah Sains Sosial dan Kemanusiaan. Disamping itu, Dewan Bahasa dan Pustaka telah melakukan kembali kerja-kerja dalam menyemak istilah sebelum 1975 terutamanya sebelum 1960 untuk diserahkan kepada Jawatankuasa Penyemak Istilah sebagai tambahan kerja-kerja dalam penciptaan istilah, pengklasifikasian bidang yang sebelumnya tidak begitu tepat dan kurang menyeluruh agar dapat membincangkan aspek-aspek pemasyarakatan istilah dalam disiplin bidang masing-masing agar dapat diutarakan kepada sidang MBIM sekitar akhir 80-an dan awal 90-an.
dalam memainkan perana ini, MBIM berjaya menghasilkan Pedoman Umum Pembentukan Istilah ( PUPI ), Pedoman Penyusnan Kamus Istilah dan Pedoman Tranliterasi Huruf Arab kepada Huruf Rumi disamping membincangkan pedoman khusus pembentukan istilah kimia, biologi, fizik, matematik dan perubatan. Malah sepanjang hasil persidangan MBIM ke-7 hingga ke-23 MBIM turut berjaya menghasilkan Daftar Istilah MBIM ( A-J )dan ( K-Z ) yang diterbitkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1976.
3.2 Pembinaan Kosa Kata Bahasa Melayu
Menurut Awang Sariyan ( 2002 ), usaha dalam pembinaan kosa kata atau perbendaharaan kata dalam Bahasa Melayu sebenarnya telah dilakukan oleh para sarjana asing sejak beberapa abad silam dalam bentuk daftar kata dan kamus, misalnya Daftar Kata Melayu-Cina ( abad ke-15 ), Kamus Melayu-Itali oleh Antonio Pigafetta pada suku pertama abad ke-16, kamus Melayu-Inggeris oleh Thomas Bowry pada awal abad ke-18, A Dictonary of The Malay Language oleh Marsden pada tahun 1821 dan beberapa buah kamus lain oleh R.J.Wilkinson ( 1901,1908 dan 1932 ), W.G.Shellabear ( 1902, dan 1916 ) dan R.O.Winstedt ( 1913 ). Usaha ini kemudiannya telah diteruskan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka secara terancang yang bermula pada 1964 yang akhirnya telah berjaya menerbitkan Kamus Dewan pada 1970, iaitu sebuah kamus ekabahasa yang berwibawa sebagai rujukan kamus yang entrinya berjumlah kira-kira 30,000 patah yang kemudiannya telah diterbitkan dalam edisi baharu pada tahn 1984 dan 1989 ( masing-masing dengan tambahan 900 entri dan 2,000 entri ), edisi ketiganya pula pada tahun 1994 ( dengan tambahan 6,000 entri ) dan edisi keempat pada tahn 2003 ( dengan tambahan 5,000 entri ).
Bagi tujuan keperluan pelajar sekolah pula, Dewan Bahasa dan Pustaka turut memainkan peranannya dengan menyusun dan menerbitkan Kamus Bahasa Malaysia Edisi Pelajar pada tahun 1975 bagi pelajar sekolah menengah danKamus Rendah Dewan Bergambar pada tahun 1989 bagi keperluan pelajar sekolah rendah disamping turut menerbitkan edisi baharu pada tahun 2002 iaitu, Kamus KBSR Dewan danKamus Umum Bahasa Melayu Dewan ( memuatkan 67,000 entri ) pada tahun 2007. Malah bagi memastikan pembinaan kosa kata dalam bahasa Melayu lebih berkesan, Dewan Bahasa dan Pustaka turut mengadakan kerjasa dengan pihak swasta dengan menerbitkan kamus elektronik, Kamus Telapak BESTA DBP-1 ( 1998 ) dan Kamus Pena Quicktionary ( 2000).
Seperti dalam pembinaan istilah Bahasa Melayu, pembinaan kosa kata Bahasa Melayu turut meminjam kosa kata asing, dan menurut Yahya Othman ( 2005: ), Bahasa Melayu meminjam 677 kosa kata Bahasa Sanskrit merangkumi 11 bidang.
Malah menurut James T.Collins ( 2005: 18 ), sejak kerajaan kesultanan Melayu Melaka lagi, Bahasa Melayu telah menggunakan kosa kata pinjaman seperti yang direkodkan oleh Yang Lin pada tahun 1560 yang diklasifikasikan sebagai kosakata Bahasa Melayu-Cina sebanyak 500 kata untuk keperluan perdagangan disamping kosakata pinjaman dari Bahasa Sanskrit, Tamil, Arab dan Persia.
3.3 Pembinaan Laras Bahasa Melayu
Menurut Nik Safiah Karim ( 2003: 155-156 ), laras bahasa dalam Bahasa Melayu merupakan perbezaan cara yang digunakan dalam penulisan walaupun menggunakan bahasa yang sama dalam situasi yang berbeza atau lebih ringkasnya dikenali sebagai kelainan berbahasa yang dipengaruhi oleh suasana yang hanya dikenali melalui perkataan-perkataan yang digunakan berdasarkan cara pengungkapan mengikut situasi tertentu yang wujud berdasarkan perkara yang ingin diperkatakan serta kolokasi, iaitu kehadiran penggunaan perkataan dan ungkapan tertentu yang jelas meletakkannya dalam sesuatu laras.
Menurut Awang Sariyan ( 2002 ), pembinaan laras bahasa ini dilaksanakan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka melalui penerbitan karya ilmu dalam pelbagai bidang untuk pelbagai peringkat yang telah menghasikan hampir 10,000 judul buku dan berdasarkan koleksi Perpustakaan Negara Malaysia ( 1966 hingga 2001 ), sejumlah 105,898 judul direkodkan sebagai buku yang berdaftar di bawah Akta Pemeliharaan Buku-Buku 1964 dan Akta Penyerahan Bahan Perpustakaan 1966 yang turut merangkumi buku dalam bahasa lain dan hanya 60,474 judul dalam Bahasa Melayu.
kewujudan perbezaan laras bahasa menurut Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa dan Abdul Hamid Mahmood ( 2004: 36 - 40 ), disebabkan oleh ciri-ciri keperihalan ( situasi luaran dan persekitaran – cara penyampaian, perhubungan sosial dan peribadi, bahan yang diperkatakan dan fungsi sosial perlakuan bahasa ) sesuatu peristiwa bahasa dan linguistik ( bunyi, perkataan – khusus, kolokasi dan pinjaman – dan ayat ) yang terbahagi kepada sebelas laras berdasarkan bidang ilmu, iaitu biasa, perniagaan atau iklan, sains, media, rencana, undang-undang, agama, sukan, sastera, ekonomi dan akademik.
Laras bahasa biasa adalah laras yang tiak melibatkan sebarang bidang ilmu atau konteks yang khusus kerana ianya digunakan dalam perbualan harian yang tidak melibatkan istilah khusus tetapi menggunakan struktur ayat yang mudah, ringkas dan padat. tambahan lagi, ianya tidak banyak menggunakan kata pinjaman serta menggunakan kosa kata dan tatabahasa yang mudah difahami yang boleh wujud dalam keadaan formal dan tidak formal ( menggunakan bahasa basahan ).
Laras bahasa perniagaan atau iklan pula adalah bertujuan untuk menyampaikan maklumat dengan berkesan yang berbentuk pemberitahuan fakta yang ringkas dan terperinci yang bersifat imaginatif dan kreatif menggunakan retorik pujukan dan bahasa pengaruhan untuk memujuk dan mempengaruhi pengguna dengan mengabaikan kepentingan tatabahasa.
Laras bahasa sains pula dihubngkan dengan laras bahasa ilmiah yang bersifat formal dan tidak menggunakan bahasa basahan kerana bersifat intelektual, saintifik, formal dan objektif dalam mempersembahkan maklumat yang berdasarkan kajian dan fakta yang banyak menggunkan kata nama dan ragam ayat pasif serta istilah pinjaman daripada Bahasa Inggeris.
Laras bahasa rencana pula adalah bersifat umum, hal ini kerana adalah untuk keperluan menyampaikan kepelbagaian idea tentang sesuatu isu dengan gaya bahasa yang mudah difahami kerana terus menjurus kepada tajuk rencana yang bersifat laporan.
Laras bahasa undang-undang biasanya mengandungi prinsip undang-undang berbentuk akta yang terbahagi kepada bahagian dan seksyen serta banyak menggunakan istilah pinjaman daripada Bahasa Inggeris. Interpretasi menentukan makna kosa kata yang digunakan tanpa mengambil kira struktur ayat dalam penyampaian tetapi menekankan kepersisan dan kejelasan yang bersifat objektif, terperinci, tepat dan padat dalam binaan ayat yang panjang.
Laras bahasa agama tidak lari dari membincangkan isu agama yang banyak menggunakan kata pinjaman Bahasa Arab dalam pembentukan struktur ayat yang menekankan petikan al-quran dan hadis.
Laras bahasa sukan pula bertujuan menyampaikan maklumat berkaitan dengan kegiatan sukan dalam bentuk bahasa yang ringkas dan bersahaja tetapi jelas berikutan pemilihan kosa kata yang senang difahami.
Laras bahasa saster atau kreatif adalah bentuk bahasa yang terhasil daripada cetusan imaginasi dan pengalaman penulis yang bersifat imaginatif dan figuratif ( penyimpangan makna aripada bahasa biasa ) serta mementingkan pemilihan diksi yang berkesan dengan menggunakan bahasa tersirat, istilah-istilah khusus berkaitan sastera, perlambangan, kiasan, imejan, personafikasi, metafora dan sebagainya yang mementingkan penyusunan dan pengulangan kata atau ayat, bernada puitis dan komunikatif.
Laras bahasa ekonomi pula merupakan laras berbentuk ilmiah yang menggunakan istilah-istilah terknikal, tidak mementingkan struktur ayat, bersifat formal serta mementingkan susunan maklumat yang jelas dan eksplisit dalam bentuk data dan statistik.
Laras bahasa akademik adalah bersifat formal dan objektif yang menunjukkan kematangan dan keintelektual, iaitu berkeupayaan menyamapaikan buah fikiran dan hujah dengan tepat dan berkesan menggunakan istilah yang bersifat khusus dan sukar difahami kerana menekankan kesempurnaan bahasa dalam pemaparan, perbincangan dan penghuraian yang turut melibatkan sudut pandang orang ketiga, penulisan ragam ayat pasif dan ayat majmuk serta turut memuatkan nota kaki, bibliografi, indeks dan sebagainya dalam penulisan.
3.4 Pembinaan Ejaan Bahasa Melayu
Rumi mula diperkenalkan oleh pihak Barat di Tanah Melayu pada pertengahan abad ke-19. Sistem ejaan tersebut telah digunakan dalam urusan rasmi dalam kerajaan Barat di Tanah Melayu pada masa tersebut. Antara sistem ejaan yang telah digunakan oleh Barat ialah Ejaan Rumi Negeri-negeri Selat (1878), Ejaan Rumi Maxweel (1882), dan Ejaan Rumi Sweettenham (1881).
Perkembangan sistem ejaan bahasa Melayu pada masa penjajahan sangat penting kerana sistemejaan Jawi tidak dapat menggambarkan sisitem bunyi bahasa Melayu yang sebenar bagi mereka yang tidak dapat memehaminya terutamanya pihak Barat yang kurang pengetahuan dalam bahasa Melayu. Bahasa Melayu menjadi lebih penting apabila dijadikan bahasa pengantar di sekolah-sekolah rendah. Oleh yang demikian, satu sistem Rumi yang seragam diperlukan untuk menggantikan sistem ejaan Jawi. Satu pertubuhan iaitu Pakatan Belajar-Mengajar Bahasa yang telah ditubuhkan pada tahun 1888 di Johor memainkan peranan yang sangat panting dalam menggalakkan penggunaan bahasa Melayu di sekolah dan dalam kalangan masyarakat setempat.
Pembinaan sistem tulisan Rumi untuk bahasa Melayu telah melalui beberapa peringkat oleh banyak pihak. Contohnya, pihak Barat banyak melakukan kajian dalam membentuk sistem tulisan tersebut. Antara tokoh yang berasal dari Barat yang pernah melakukan kajian dalam mengembangkan sistem tulisan bahasa Melayu ialah William Marsden yang telah menulis buku yang berjudul A Grammar Of The Malayan Language pada tahun 1912. Dalam bukunya terdapat pendapat yang mengatakan bahawa bunyi ch, d, ng, p, g, dan ny merupakan huruf-huruf yang telah ditambah oleh orang Melayu daripada huruf bahasa Arab ( Rogayah Binti Osman, hlm 3). Selepas William Marsden, R.J Wilkinson yang merupakan nazir sekolah–sekolah bagi Jabatan Pelajaran Negeri-negeri Bersekutu telah menjadi pengerusi bagi Jawatankuasa Ejaan untuk mengkaji dan membentuk sebuah sistem ejaan Rumi yang baru. Sistem ejaan yang telah berjaya dihasilkan telah dipanggil Ejaan Wilkinson.
Semasa zaman pendudukan Jepun di Tanah Melayu, satu sistem ejaan telah diperkenalkan iaitu “Ejaan Fajar Asia” yang selaras bagi tiga buah negara iaitu Tanah Melayu, Singapura dan Indonesia yang pada masa itu berada dalam pentadbiran tentera Jepun. Majalah Fajar Asia yang diterbitkan di Singapura telah menggunakan sistem ejaan tersebut dalam penerbitan majalah mereka. Huruf yang digunakan dalam sistem ini hampir sama dengan Sistem Ejaan Wilikinson dan sistem Ejaan Rumi Za’Ba. Menurut Asmah Haji Omar (1993), sistem ejaan ini menggunakan enam huruf vokal iaitu a,etaling, e pepet, i, o dan u. Manakala bagi huruf konsonan pula adalah sama dengan Sistem Ejaan Rumi Za’Ba.
Rajah 7: Huruf-huruf konsonan yang digunakan dalam Sistem Ejaan Fajar Asia.
Za’Ba telah memulakan satu lagi sistem ejaan baru yang mana merupakan satu perubahan yang telah beliau lakukan. Ejaan tersebut dihasilkan berdasarkan daripada Sistem Tulisan Wilkinsin dan gabungan beberapa adjad bahasa Arab. Za’Ba pada masa itu bertugas di Maktab Perguruan Sultan Idris selepas Perang Dunia Ke-2. Sistem baru tersebut telah dikenali sebagai Sistem Ejaan Sekolah yang telah diggunakan sebelum digantikan oleh ejaan baru yang telah diistiharkan pada tahun 1972. Sistem baru ini dihasilkan daripada pengamatan sahaja dan mempunyai banyak kelemahan. Apabila terdapat kelemahan tersebt, maka penggunaan bahasa Melayu pada masa tersebut telah terganggu.
untuk kedua-dua negara. Persidangan tersebut telah dimulakan sejak tahun 1959 hasil daripada desakan Kongres Bahasa dan Persatuan Melayu. Namun usaha untuk menjalankan persidangan dengan kerajaan Indonesia telah tergendala kerana tercetusnya konfrantasi. Persidangan kedua-dua negara tersebut telah menghasilkan satu sistem tulisan baru iaitu sistem Malindo. Asmah Haji Omar (1993, hlm 154) mengatakan bahawa tulisan Malindo tidak pernah diterbitkan oleh kedua-dua negara. Oleh yang demikian, bentuk dan sistem ejaannya tidak diketahui. Pada tahun 1966, satu persidangan ttelah dijalankan oleh negara Malaysia dan Indonesia untuk menyambung semula perbincangan yang telah tergendala semasa konfrantasi. Dalam persidangan ttersebut beberapa perkera telah dibincangkan seperti;
a) Soal bahasa dan jangka masa panjang.
b) Pertukaran antara bahan-bahan yang berkenaan dangan bahasa dan sastera.
c) Soal pemakaian istilah.
Pada September 1966, satu rombongan daripada Indonesia yang diketuai oleh Kolonel Wahju Sukatjo telah membuat lawatan ke Dewan Bahasa Dan Pustaka dan telah membangkitkan beberapa isu dan mereka juga telah membenangkan satu kertas kerja untuk membaiki sistem tulisan Malindo yang mempunyai banyak kelemahan. Setelah kata sepakat dicapai, maka kerajaan Malaysia dan Indonesia telah menggunakan satu lagi sistem tulisan baru iaitu Ejaan Bersama Malaysia-Indonesia juga dikenali sebagai Ejaan Baharu. Walaupun persefahaman teah dicapai pada tahun 1966, namun hanya pada tahun 1972 sahaja barulah perjanjian antara kedua-dua kerajaan telah ditandatangan yang mana perjajian tersebut telah ditandatagani oleh Menteri Pelajaran masing-masing pada masa itu iaitu Y.B Encik Hussien Onn dan Bapak Mashuri. Perjanjian tersebut telah ditandatagani pada 23 Mei 1972. Perbincangan tersebut telah memakan masa yang lama untuk menghasilkan satu sistem tulisan sama bagi kedua-dua negara ini. Hanya pada 16 Ogos 1972 barulah sistem baru ini diistiharkan secara serentak oleh kedua-dua negara tersebut.
Ejaan Rumi Baharu ini adalah hasil daripada pemikiran yang matang dan berlandaskan perancangan bahasa yang baik. Perancangan ini merupakan satu usaha kerajaan untuk memperkenalkan bahasa Malaysia ke peringkat antarabangsa. Ejaan ini memperlihatkan prinsip linguistik, ekonomi, kesederhanaan, kejelasan, dan fleksibiliti dan taraf standard yang tinggi jka dibandingkan dengan sistem yang lama.
Abjad yang digunakan dalam ejaan bahasa Melayu terdiri daripada huruf yang berikut. Sebutan masing-masing huruf disertakan di sebelahnya. Abjad dan sebutan tersebut adalah hasil daripada perbincangan yang telah dilaksanakan oleh negara Malaysia dan Indonesia yang telah diistiharkan bersama.
Rajah 8: abjad yang digunakan dalam bahasa Melayu dan sebutannya.
Huruf Vokal
Huruf vokal dalam ejaan bahasa Melayu terdiri daripada: a, e, i, o dan u. Huruf e melambangkan dua bunyi, iaitu e pepet dan e taling.
seperti ch menjadi c dalam perkataan chuba menjadi cuba. Contoh lain adalah dh menjadi d dalam perkataan mudharatmenjadi mudarat dan sh menjadi sy dalam perkataan sharatmanjadi syarat. Pengunaan (‘) dan (’) yang melambangkan hamzah dan ain digugurkan dan digantikan dengan huruf konsonan k contohnya:
a) Ma’ana menjadi makna.
b) Enche’ menjadi encik.
Terdapat juga perkataan yang dikekalkan seperti kh,ny,hg, dan ng dan masih diguna pakai sehingga sekarang. Dewan Bahasa Dan Pustaka pula telah menerbitkan buku Pedoman Umum Bahasa Malaysia pada tahun 1975 sebagai rujukan. Setiap negara telah menerbitkan pedoman umum mengikut versi masing-masing sebagai panduan untuk rakyat di setiap negara.
3.5 Pembinaan Sebutan Bahasa Melayu
Perancangan sebutan telah melalui banyak peringkat dalam memastikan tidak terdapat kesalahan dalam penyebutannya. Antara langkah-langkah yang telah dijalankan ialah:
(i) Mengadakan penyelidikan melalui beberapa bengkel dan seminar sejak awal Rancangan Malaysia keempat (1981)
(ii) Kegiatan kajian tentang sistem fonologi bahasa Melayu dan dialek diadakan sejak awal 1980-an. Beberapa bengkel diadakan sehingga tahun 1987.
(iii) Siri bengkel sebutan baku diadakan dalam tahun 1987 antara DBP dengan Persatuan Linguistik Malaysia (PLM), Kementerian Pendidikan Malaysia, dan pakar-pakar bahasa.
(iv) Perumusan tentang pedoman sebutan baku dibuat oleh sebuah Jawatankuasa Teknikal antara DBP dengan Pusat Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia dan PLM serta pakar-pakar bahasa pada tahun 1987.
Menurut Mohd Rasdi Bin Saamah (hlm 8), aspek sebutan tidaklah menjadi satu perkara yang semestinya ada transkripsi fonetiknya memandangkan sebutan kata Melayu adalah onemik berbanding dengan bahasa Inggeris. Maksudnya ialah terdapat sesetengah ejaan dalam bahasa Melayu yang sama dengan bahasa Inggeris namun membawa erti yang berbeza. Contohnya ialah airdalam bahasa Inggeris membawa maksud udara namun dalam bahasa Melayu pula merupakan sejenis cecair yang dalam bahasa Inggeris disebut sebagai water.
Perancangan sebutan banyak ditulis dalam perkamusan yang menyusun sebutan-sebuta yang tepat. Contohnya Kamus Dewan menurunkan transkripsi fonetiknya kepada kata masukan yang ejaannya mengandungi huruf e taling sahaja. Sebutan yang mengandungi e pepet tidak diberi transkripsi fonetik. Contohnya ialah:
a) enak (enak) = sedap,nyaman (rasa dll)
b) enteng (enteng) = ringan, mudah
Manakala dalam Kamus Besar pula tidak memasukkan sebarang tanda transkripsi fonetiknya bagi membezakan kedua-dua bentuk e seperti yang terdapat dalam Kamus Dewan. Contohnya ialah :
a) emak = ibu, mami, embok. Mak, indung, indu…
b) elok = ranggi, gagah, tampan, anggun, gombang
3.6 Pembinaan Tatabahasa Melayu
Bahasa Melayu dapat dibahagikan kepada lima bahagian besar yang mana setiap bahagian mempunyai tugas masing-masing. Tatabahasa bahasa Melayu dapat dipelajari melalui lima bahagian ini iaitu golongan kata, pengimbuhan, penggandaan, ayat, dan rampaian bahasa.
Bahasa Melayu mempunyai beberapa jenis perkataan yang terbahagi kepada lima bahagian yang besar iaitu:
a) Nama
b) Perbuatan
c) Sifat
d) Sendi
e) Seruan
Kesemua ayat tersebut membawa erti yang berbeza dan penggunaan yang berbeza.
Kata Nama
Kata nama terbahagi lagi kepada dua bahagian besar iaitu Nama Betul dan Ganti Nama dan Nama Terbitan. Kata Nama pula dibahagi lagi kepada dua jenis iaitu Nama Am dan Nama Khas. Kata Nama Am digunakan untuk merujuk kepada sesuatu yang bernyawa seperti orang, haiwan dan yang tidak bernyawa seperti tumbuh-tumbuhan, tempat, benda dan lain-lain lagi. Dapat disimpulkan bahawa Kata Nama Am digunakan untuk menyebut sesuatu secara am atau umum. Contohnya:
a) Benda ; rumah, pencil, bunga, dan lain-lain.
b) Orang ; guru, murid, polis dan lain-lain.
c) Haiwan ; kucing, harimau, kerbau dan lain-lain.
d) Tempat ; bandar, desa, kampung dan lain-lain.
Kata Nama Am boleh ditulis dengan huruf besar jika berada pada awal ayat manakala boleh ditulis dengan huruf kecil pada akhir ayat. Contohnya ;
a) Harimau itu mengaum dengan kuat.
Nama Khas pula digunakan untuk menyebut sesuatu yang tertentu, khusus atau khas dan huruf pertamanya mestilah ditulis dengan huruf besar. Contohnya ;
a) Benda ; Proton Saga, Bangunan Berkembar Petronas,dan lain-lain.
b) Orang ; Tuan Ahmad, Mejar Hamzah, dan lain-lain.
c) Binatang ; Si Comel, Pak Belang, dan lain-lain.
d) Tempat ; Kota Kinabalu, Sepanggar, dan lain-lain.
Kata Nama Terbitan.
Kata Nama Terbitan terbentuk apabila kata nama am diberikan imbuhan awalan, akhiran ataupun apitan.
a) Imbuhan awalan ; pe-, pem-, pen-, peng-,meng-, ke, dan lain-lain.
b) Imbuhan akhiran ; -ita, -man, -wati, -wan, dan lain-lain.
c) Imbuhan apitan ; per-…..-an, peng-….-an, ke-…-an, dan lain-lain.
Kata Ganti Nama.
Kata Ganti Nama ialah perkataan yang menggantikan perkataan NAMA iaitu merujuk kepada seseorang. Seterusnya yang telah dibahagikan kepada lima bahagian iaitu ganti nama diri, ganti nama umum, ganti nama pertanyaan, ganti nama petunjuk, ganti nama sendi.
a) Ganti Nama Diri pertama. Contohny ialah beta, patik, saya, kami, kita, dan lain-lain.
b) Ganti Nama Diri Kedua. Contohnya ialah kamu, anda, engkau, tuanku, dan lai-lain.
c) Ganti Nama Diri Ketiga. Contohnya ialah ia, dia, beliau,mereka dan lain-lain.
Kata Ganti Tanya
Kata Ganti Tanya ialah perbuatan untuk menggantikan nama benda, orang, tempat, masa, bilangan dan hal dengan maksub bertanya. Biasanya kata ganti ini ditambah “kah” dan tanda soal di setiap akhir ayatnya. Ianya juga digunakan untuk membentuk ayat-ayat tanya. Contohnya kata tanya ialah apakah, siapakah, manakah, bilakah, bagaimanakah, kenapakah, mengapakah, dan berapakah. Contoh ayatnya ialah:
a) Sudahkah awak menyiapkan kerja tadi?
b) Berapakah harga baju yang berwarna merah ini?
c) Siapakah pemilik rumah yang bercat merah itu?
d) Mengapakah awak tidak menghabiskan makanan itu?
e) Bila awak hendak menghantar surat ini ke pejabat pos?
Kata ganti jenis ini terbentuk hasil daripada penggandaan kata ganti tanya seperti apa, siapa dan mana. Kata ganti ini hanya digunakan dalam ayat penyata dan ayat perintah sahaja. Contoh penggunaan ayat ini ialah ;
a) Jangan sesiapa yang berganjak daripada tempat duduk masing-masing.
b) Siapa-siapa yang berminat untuk menyertai pertandingan ini boleh mengambil boring
pendaftaran di sini.
c) Ambilah mana-mana benda yang awak suka di sini.
Kata Ganti Nama Tunjuk.
Penggunaan kata ganti ini ialah untuk menunjukkan sesuatu tempat, orang, benda dan cara. Contohnya ialah situ, sana, sini, begini, begitu dan banyak lagi. Contoh ayatnya ialah ;
a) Itu bagus.
b) Begini caranya.
c) Rupanya begitu.
d) Tingginya bangunan itu.
e) Cantiknya baju yang awak pakai ini.
Kata Hubung.
Kata hubung digunakan untuk menggabungkan ayat dengan ayat, perkataan dengan perkataan dan rangkai kata dengan rangkai kata. Maksudnya disini ialah daripada dua ayat yang telah dibina boleh menjadi satu setelah digabungkan dengan kata hubung. Kata hubung mempunyai dua jenis iaitu bentuk akar dan terbitan.
Contoh kata hubung akar :
a) Dan
b) Hingga
c) Dengan
d) Jika
e) Kerana
f) Serta
g) Supaya
h) Demi
j) Agar
k) Ketika
l) Walhal
Contoh kata hubung terbitan ialah :
a) Semasa
b) Sementara
c) Sebaliknya
d) Itupun
e) Mudah-mudahan
f) Meskipun
g) Setelah
h) Semoga
i) Seketika
j) Seandainya
k) padahal
Contoh ayat ialah :
a) Mimi dan Suzie menaiki bas pergi ke sekolah.
b) Restoran itu menghidangkan pelbagai jenis makanan yang lazat namun harganya sangat mahal.
Kata Kerja.
Kata kerja menunjukkan satu perbuatan yang sedang melakukan sesuatu perbuatan. Kata Kerja Transitif dan Kata Kerja Tak Transitif adalah bahagian yang terdapat dalam kata kerja. Kata kerja transitif ialah satu perbuatan yang dilakukan oleh pembuatnya kepada benda lain. Benda yang terkena dengan perbuatan tersebut dipanggil penyambut ataupun objek. Kata kerja transitif juga dikenali sebagai perbuatan melampau. Biasanya kata kkerja jenis ini menggunakan inbuhan ‘me-‘ seperti mendermakan, mengambil, menduduki dan sebagainya. Contoh ayat ialah :
a) Anjing itu mengongong sesuatu dalam mulutnya.
b) Abang sedang menaip sesuatu.
d) Ayah saya telah mendermakan meja kepada jiran sebelah.
e) Emak akan membacakan saya cerita sebelum saya tidur setiap malam.
Kata kerja tak transitif pula berbeza dengan kata kerja transitif kerana ianya hanya mempunyai pembuat dan tidak mempunyai penyambut. Perbuatan yang dilakukan adalah dilakukan ke atas diri sendiri atau keatas pembuat itu sendiri. Contoh ayat ialah :
a) Kucing itu sedang tidur.
b) Angin bertiup dengan kuat sekali.
c) Saya telah menyiapkan kerja itu semalam.
d) Bapa sedang memandu kereta itu.
Kata Adjektif.
Perkataan yang menerangkan sifat atau keadaan sesuatu nama seperti hitam, banyak, kuat dan banyak lagi. Kata Adjektif dapat dibahagikan kepada adjektif jati, adjektif bilangan atau pecahan, adjektif tunjuk, dan adjektif pencerai.
1. Adjektif jati : menerangkan sifat atau rupa yang jati.
a) Bunga itu berwarna merah.
b) Pen itu sangat cantik.
c) Kereta yang cantik itu milik ayah saya.
d) Penyanyi itu sangat merdu suaranya.
2. Adjektif bilangan atau pecahan menunjukkan bilangan dan juga pecahan.
a) Saya memiliki dua batang pencil.
b) Ayah membelikan saya dua biji limau.
c) Satu per tiga biji guli itu ialah milik kawan saya.
d) Malik perlu mendapatkan lima lagi mata untuk menang.
3. Adjektif tunjuk menggunakan perkataan seperti bagaimana dan yang mana. Contohnya,
a) Jangan ulangi lagi perkara tersebut.
b) Yang mana satu yang betul caranya.
c) Begini caranya hendak mengendalikan alat ini.
d) Baju ini mahal harganya.
Setiap Kata Tanya mempunyai kata atau perkataan yang membentuk ayat tanya dan selalnya diikuti oleh partikel ‘kah’ apabila digunakan pada awal ayat tanya. Kata Tanya juga boleh wujud di awal, akhir atau tengah sesuatu ayat. Kata tanya juga mesti siikiti oleh tanda tanya di setiap akhir ayat tersebut. Contoh kata tanya ialah :
a) Siapakah pemilik kereta itu?
b) Berapakah harga kuih ini?
c) Lama sudahkah awal menunggu saya?
d) Pelajar itu berasal daripada mana?
Kata Seru.
Kata seru digunakan untuk menyatakan perasaan seseorang seperti sakit, terkejut, hairan, sindiran, hiba, dan sebagainya. Kata seru mesti diikuti tanda seru (!) di setiap akhir ayat. Setiap kata seru membawa maksud yang berbeza seperti wahai menyatakan perasaan sayang, amboi menyatakan perasaan kagum, aduh perasaan sakit, dan wah menyatakan perasaan terkejut. Contoh kata seru ialah :
a) Wahai adinda ku sayang!
b) Amboi, cantiknya baju ini!
c) Bedebah, berani sungguh dia melawan perintah saya.
Tanda Baca.
Satu lagi komponen yang penting dalam tatabahasa Melayu ialah tanda baca. Tanda baca ialah simbol atau tanda yang digunakan untuk member isyarat kepada pembaca supaya melakukan sesuatu dalam pembacaan. Tanda baca diletakkan di tempat-tempat tertentu dalam ayat berdasarkan tujuan dan kesesuaiannya. Contoh tanda baca ialah :
a) Tanda nokhta atau titik (.).
b) Tanda koma (,).
c) Tanda tanya (?)
d) Tanda seruan (!)
e) Tanda sempang atau sempang (-)
f) Tanda nokhta bertindih (:)
g) Tanda pengikat kata (“…”)
Contoh penggunaan tanda tanya ialah :
b) Wah, tingginya bangunan itu!
c) Ali berasal daripada Perak.
d) Ahmad, orang kampung yang telah merantau ke bandar telah berjaya mencari pekerjaan yang
sangat baik.
4.0 Perkembangan Bahasa Melayu
Perkembangan bahasa Melayu menurut Yahya Othman, Roselan Baki dan Naffi Mat ( 2009: 39 ), dapat diklasifikasikan mengikut tahap dari Bahasa Melayu Purba ( 2500 masihi ), Bahasa Melayu kuno ( abad ke-7 masihi ), Bahasa Melayu Klasik ( abad ke-12 masihi ), Bahasa Melayu Peralihan dan Bahasa Melayu Baharu ( abad ke-19 ). Manakala menurut Abdul Rashid Melebek dan Amat Juhari Moain ( 2006: 26 ), perkembangan Bahasa Melayu dapat dirungkai berdasarkan perkembanagan zaman, iaitu purba, kuno dan klasik tetapi adalah lebih mudah difahami sekiranya berfokuskan tahun perkembangannya bagi meneliti isu-isu yang dibangkitkan sepanjang perkembangan bahasa tersebut, iaitu tahun 1950 hingga 1960, 1970 hingga 1980 dan 1990 hingga 2000 bersesuaian dengan perkembagan ilmu semasa selepas Jawatankuasa Pelajaran Razak ( 1956 ) menetapkan Bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar utama dalam sistem pendidikan negara ini yang turut disokong oleh Awang Sariyan ( 2002 ).
4.1 Perkembangan Bahasa Melayu tahun 1950 hingga 1960
4.1.1 Penstandardan Bahasa Melayu
Konsep bahasa Melayu standard merujuk kepada bahasa yang dianggap baik dan dijadikan norma penggunaan dan pengajian di sekolah-sekolah. Proses penstandardan bahasa Melayu mengalami proses yang hebat apabila bertembung dengan bahasa asing seperti bahasa Arab. Sistem Kongres telah disiapkan oleh ASAS 50 dan diserahkan kepada Kerajaan pada tahun 1956. Pada tahun 1959, persetujuan persahabatan antara Malaysia dengan Indonesia telah ditandatangani. Hasil daripada perjanjian ini, suatu sistem ejaan baru iaitu Sistem Ejaan Malindo telah dilahirkan. Sistem Malindo tidak dilaksanakan. Malah, sistem ini telah dikaji semula dan tercipta suatu ejaan iaitu Sistem Ejaan Rumi Bahasa Malaysia.
Pada tahun 1952, Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu I telah diadakan dan merupakan titik permulaan ke arah perancangan Bahasa Melayu. Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu III mengusahakan penstandardan untuk memperkembang Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam Sistem Pelajaran Kebangsaan. Namun, timbul permasalahan apabila sukar untuk mengesan konsep standard bahasa Melayu. Dalam bahasa Melayu standard, yang paling penting ialah dalam menentukan bentuk sebutannya, tatabahasa, dan perbendaharaan kata. Dari aspek pembakuan bahasa Melayu, konsep-konsep seperti “Bahasa Melayu Tinggi” atau “bahasa Surat” atau bahasa Sekolah telah digunakan.
aspek penyempurnaan dan penyatuan Bahasa Malayu dengan Bahasa Indonesia dan mempengaruhi aspek perkembangan bunyi-bunyi bahasa. Walaupun dalam ejaan yang bersifat fonemik dibuat abstraksi dari bunyi, namun, pembacaan berlaku lagi pernyuaraan.
4.1.1.1 Konsep bahasa Melayu standard
· Sebelum merdeka
Konsep bahasa Melayu standard dapat diselaraskan untuk mewujudkan satu norma yang melampaui batas-batas dialek kedaerahan berdasarkan pertuturan orang-orang Melayu di Tanah Melayu sahaja. Dalam pada itu, usaha untuk mewujudkan satu norma yang boleh menyelaraskan bahasa Melayu Malaysia dengan bahasa Melayu Indonesia. (Raja Mukhtaruddin & Raja Mohd. Dain, 1992)
Seorang ahli bahasa yang terkenal iaitu Za’ba telah membezakan bahasa Melayu yang dituturkan oleh orang Melayu dengan bahasa Melayu yang dituturkan oleh orang bukan Melayu. Sebagai contohnya, orang Jawa, Boyan, Minangkabau dan Rawa. Za’ba telah membandingkan bahasa Melayu orang Melayu kepada dua iaitu gaya cakap mulut dan gaya surat. Gaya bahasa mulut merujuk kepada penggunaan bahasa dalam aspek perbualan yang melibatkan susunan ayat-ayat ringkas dan menggunakan pelbagai singkatan dalam pertuturan. Gaya bahasa surat pula ialah pemakaian bahasa dalam karangan bersurat sahaja. Susunan adalah lebih lanjut dan lebih lengkap berbanding bahasa mulut.
· Selepas Merdeka
Selepas kita mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu III telah memupuk usaha yang beterusan dalam penstandardan bahasa Melayu. Dalam hal ini, kerajaan telah menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam Sistem Pelajaran Kebangsaan, menubuhkan Maktab Perguruan Bahasa, dan menubuhkan Dewan Bahasa dan Pustaka. Perjanjian Persahabatan antara Semenanjung Malaysia dan Indonesia telah termenterai. Perjanjian ini bertujuan untuk menyatukan kedua-dua bahasa Melayu dan bahasa Indonesia. Ahli linguistik juga telah memberikan pelbagai sumbangan dalam penulisan tentang bahasa Melayu.
4.1.1.2 Kesan Konsep Bahasa Melayu Standard terhadap perkembangan bahasa Melayu
Kesan konsep bahasa Melayu standard dalam rangka penyatuan bahasa Malaysia dengan bahasa Indonesia dilaksanakan melalui sistem ejaan dan peristilahan. Perkara-perkara yang berkaitan dengan tatabahasa dan sebutan tidak disentuh. Tatabahasa Asmah dan Za’ba masih digunakan kerana bahasa Melayu tidak banyak berubah dari segi tatabahasanya dalam tempoh lima puluh tahun belakangan ini. Yang jelas perubahan yang berlaku hanya dari perbendaharaan kata. Tatabahasa Za’ba menjadi panduan utama apabila penulisan tatabahasa baru dilakukan.
4.1.1.3 Tatabahasa Bahasa Melayu Standard
Dalam usaha mengembangkan bahasa Melayu. Pelbagai tatabahasa baru telah diperkenalkan. Tatabahasa dan perbendaharaan kata baru telah dibentuk agar masyarakat dapat mengaplikasikannya dalam petuturan seharian mereka. Namun, hal ini telah menimbulkan masalah konsep seperti tatabahasa tradisional dan tatabahasa moden. Masalah kekacauan dalam penggunaan bahasa Melayu telah berlaku. Pengkaji atau pengajar bahasa mudah terpengaruh bahawa apa yang ada pada masa sebelum timbulnya konsep itu adalah tradisional dan apa yang timbul selepas wujudnya konsep itu ialah harus baru dan dianggap moden.
Dalam hal ini, kita melihat kepada aspek perbandingan antara dua pihak iaitu antara tatabahasa Za’ba dan Asmah Haji Omar. Za’ba telah menulis tatabahasa lebih awal tanpa melibatkan penggunaan teori, teknik atau prinsip linguistik. Tatabahasa Za’ba ini dianggap bersifat tradisional. Manakala, Asmah Haji Omar telah menggunakan pendekatan baru dalam penulisannya. Pendekatan Asmah Haji Omar yang baru ini dianggap moden. Rakyat belum bersedia menggunakan pendekatan baru ini. Akibatnya, Pedekatan ini tidak dapat dilaksanakan. Hal ini bermakna bahasa Melayu harus selaras dengan norma masyarakat agar bentuk dan struktur tatabahasa dapat diterima oleh masyarakat.
Seiring dengan peredaran zaman, bahasa Melayu juga berkembang dari satu tahap ke satu tahap sehingga berlaku pemodenan dalam bahasa Melayu. Pertambahan leksis melalui proses peristilahan telah meninggalkan kesan pada perkembangan bahasa Melayu. Konsep tersebut dikaji dari aspek bunyi dan morfologi bahasa Melayu. Kemasukan kata bahasa asing telah membawa bersama-sama unsur bunyi bahasa asing. Sebagai contohnya, kemasukan perkataan Arab telah membawa masuk bunyi bahasa Arab. Dalam hal ini, kita melihat kepada aspek ejaan. Pengejaan perkataan yang berasal daripada bahasa Arab dieja dengan ejaan Rumi dengan menyesuaikan bunyi Arab itu atau menggantikannya dengan bunyi bahasa Melayu yang terdekat sekali.
Dari aspek fonologi Melayu, pengaruh Islam telah meninggalkan kesan pada fonologi Melayu iaitu bertambahnya bunyi konsonan. Tiada penambahan dalam vokal akibat pertambahan leksis kepada perbendaharaan kata bahasa Melayu. Konsonan-konsonan yang masuk ke dalam bahasa Melayu itu yakni selain daripada yang datang daripada bahasa Arab yang datang dari bahasa Arab adalah jenis konsonan biasa iaitu [v].
4.1.2 Peranan Bahasa Melayu di Malaysia
Bahasa Melayu mempunyai status dan fungsi yang pelbagai di Malaysia. Masyarakat memang sentiasa memberi taraf tertentu kepada sesuatu bahasa (Abdullah Hassan, 1996). Bagi orang Melayu, bahasa Melayu ialah bahasa pertama atau bahasa ibunda mereka. Bagi orang bukan Melayu, bahasa Melayu menjadi berperanan sebagai bahasa kedua. Bahasa Melayu wajib dikuasai oleh rakyat Malaysia kerana ia merupakan sebahagian daripada sistem pendidikan dan pentadbiran di Negara kita. Bahasa Melayu berperanan sebagai bahasa formal. Semua lapisan masyarakat kita menggunakan bahasa Melayu dalam urusan rasmi atau formal. Bahasa Melayu berperanan sebagai bahasa kebangsaan, bahasa utama dalam bidang pendidikan dan pentadbiran.
4.1.2.1 Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan
Masyarakat Malaysia terdiri daripada pelbagai bangsa. Semua kaum mempunyai budaya yang tersendiri. Kepelbagaian ini kalau tidak ditangani dengan berhati-hati akan menimbulkan pelbagai permasalahan. Kita tidak ingin peristiwa hitam 13 Mei 1969 berulang kembali. Oleh sebab itu, kita memerlukan satu mekanisme untuk penyatuan untuk mengeratkan hubungan kekitaan seluruh rakyat Malaysia. Bahasa Melayu yang berperanan sebagai bahasa kebangsaan telah menjadi bahasa penyatu rakyat Malaysia. (Zulkifley. Ramli Md. Salleh & Rahim Aman, 2007)
Semasa Malaysia mencapai kemerdekaan, Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan menetapkan bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan yang menyebut bahawa “Bahasa Kebangsaan Negara ini ialah Bahasa Melayu dan hendaklah ditulis dalam apa-apa tulisan sebagaimana yang diperuntukkan dengan undang-undang Parlimen. Manakala pada tahun 1967, bahasa Malaysia telah menjadi bahasa rasmi tunggal bagi Negara Malaysia. Bagi meningkatkan kemampuannya dalam menghadapi zaman moden. Antara langkah yang dijalankan untuk memodenkan bahasa Melayu ialah perancangan korpus bahasa Melayu. Perancang korpus ini telah diterajui oleh Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa. Mereka memulakan perancangan korpus bahasa dengan menyusun panduan ejaan, kamus, tatabahasa, tanda-tanda bacaan, surat kiriman, dan peristilahan.
Selepas merdeka, pihak Kerajaan telah merancangkan pembinaannya dengan tujuan supaya bahasa Melayu berkembang dan maju perananya yang utama sebagai asas kebudayaan masyarakat. Bahasa Melayu digunakan secara rasmi dalam sistem pelajaran Negara. Pelbagai usaha telah dilaksanakan oleh pihak kerajaan bagi meluaskan penggunaan dan penguasaan Bahasa Melayu oleh masyarakat yang masih belum tahu berbahasa Melayu.
Dalam Laporan Razak telah memberikan penegasan dalam mengutamakan bahasa Melayu sebagai pengantar ilmu pengetahuan. Namun demikian, pada keseluruhannya bahasa Melayu gagal dalam melaksanakan pengajaran bahasa Melayu. Kegagalan ini dilihat dari semua aspek penguasaan bahasa seperti sebutan, ejaan, imbuhan, ayat, kata, intonasi dan peribahasa (Abdullah Hassan, 1996). Dalam pada itu, usaha giat dijalankan untuk mengembangkan bahasa Melayu sebagai bahasa Melayu moden. Sistem persekolahan aliran kebangsaan menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Sekolah dalam aliran jenis Kebangsaan wajib dalam pengajaran bahasa Melayu. Dasar Pelajaran Kebangsaan, mencadangkan agar tulisan Rumi digunakan dengan syarat persediaan dibuat untuk pelajaran tulisan Jawi dalam kalangan murid-murid. Menurut Laporan Razak, bahasa Melayu harus diajar disemua sekolah dan menjadi syarat utama bagi sesebuah sekolah memperoleh bantuan Kerajaan.
Selain itu, Dasar Pelajaran Kebangsaan mencadangkan penubuhan Maktab Perguruan Bahasa yang mempunyai dua peranan iaitu melatih guru mengajarkan Bahasa Melayu dan menjalankan penyelidikan terhadap bahasa Melayu. Laporan Razak telah menyokong penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1956. Dasar Pelajaran Kebangsaan telah mencadangkan perkara-perkara seperti berikut:
(i) Kelulusan bahasa Melayu diperlukan untuk memasuki perkhidmatan awam.
(ii) Bahasa Melayu patut menjadi faktor yang dipertimbangkan dalam pemilihan kanak-kanak ke
sekolah menengah dan diwajibkan dalam semua peperiksaan yang diawasi kerajaan.
(iii) Bahasa Melayu boleh dijadikan syarat kelulusan yang penting bagi calon yang memohon
biasiswa kerajaan.
(iv) Bonus akan diberi kepada pegawai Kerajaan yang lulus peperiksaan Bahasa Melayu.
(v) Bantuan kerajaan dalam mempelajari Bahasa Melayu akan diberi apabila cukup alatan mengajar
di sekolah itu.
(vi) Bahasa Melayu boleh diwajibkan dalam sebahagian daripada kursus latihan guru dan
peperiksaan.
4.1.2.3 Pembinaan Sekolah Menengah Melayu
Berdasarkan jadual ini, perkembangan sekolah tidak berkadar terus dengan tahun. Kemerosotan bilangan sekolah ini jelas terdapat pada tahun 1966, 1967, 1968, 1969, dan 1970. Antara sebab kemerosotan bilangan sekolah ini adalah disebabkan Sekolah Menengah Melayu pada mulanya menumpang di sekolah Inggeris. Apabila bangunan barunya dibina, sekolah yang menumpang ini akan ditutup. Bukan itu sahaja, malah Sekolah Menengah Melayu yang kecil-kecil telah disatukan.
4.1.2.4 Bahasa Melayu sebagai Bahasa Pengantar
Laporan Razak 1956 mencadangkan agar bahasa Melayu dijadikan sebagai pengantar dalam sistem pendidikan Negara dan menjadi alat utama perpaduan kaum. Jawatankuasa Penyemak Dasar Pelajaran 1960 mencadangkan semua sekolah rendah aliran jenis kebangsaan yang berbahasa pengantar Inggeris dijadikan sekolah Kebangsaan, namun pelaksanaan bermula pada tahun 1968.
Pada tahun 1959, perubahan pengantar dari bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu telah dillaksanakan pada peringkat kolej. Hal ini kerana suatu tunjuk perasaan oleh penuntut Maktab Perguruan Bahasa yang menyebabkan pihak berkuasa mengambil tindakan mengubah bahasa pengantar kolej itu.
4.1.2.5 Bahasa Melayu dalam peperiksaan
Penggunaan bahasa Melayu dalam peperiksaan dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu peperiksaan bahasa Melayu sebagai satu matapelajaran dan peperiksaan yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantarnya. Pada tahun 1957, Peperiksaan bahasa Melayu sebagai satu matapelajaran telah dilaksanakan.
4.1.2.6 Bahasa Melayu dalam latihan perguruan
Pada tahun 1957, kerajaan telah mewajibkan pembelajaran bahasa Melayu di maktab atau di pusat latihan guru. Bahasa Melayu diajarkan sebagai salah satu daripada mata pelajaran wajib kepada para guru pelatih. Penyediaan guru yang berkelayakan mengajar dalam bahasa Melayu amat penting kerana sekolah menengah kebangsaan yang dimulakan itu hanya dapat berkembang dengan pesat dan baik jika gurunya disediakan. Sejak tahun 1958, Maktab Perguruan Bahasa telah melahirkan guru yang berkelayakan mengajarkan bahasa Melayu sebagai Bahasa kedua dan bahasa pertama. Pada tahun 1958, kursus pengajaran bahasa Melayu sebagai bahasa kedua telah diadakan bagi penuntut di maktab dan di Pusat Latihan Harian untuk membolehkan mereka mengajarkan bahasa Melayu sebagai bahasa kedua di sekolah rendah jenis kebangsaan.
Bahasa Melayu juga telah memainkan peranan sebagai bahasa pentadbiran di Negara kita. Perlembagaan Persekutuan telah mengangkat bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi untuk menggantikan bahasa Inggeris. Hal ini dikecualikan dalam beberapa perkara yang ditentukan oleh Yang Dipertuan Agong.
Bahasa Melayu berperanan dalam kegiatan rasmi seperti penulisan surat, pembicaraan dalam mesyuarat, penulisan minit mesyuarat, penyediaan laporan adalah dalam bahasa Melayu. Namun demikian, terdapat sestengah pihak yang kurang yakin tentang peranan bahasa Melayu dalam menggantikan bahasa Inggeris. Hal ini demikian kerana mreka mendakwa bahawa bahasa Melayu kurang lengkap istilahnya untuk melambangkan dan memperkatakan berbagai-bagai perkara, benda, dan kejadian yang terdapat dalam kebudayaan moden. Sebagai contohnya, bidang ilmu pengetahuan yang diperkatakan dalam bahasa Inggeris.
Peranan bahasa Melayu sebagai bahasa pentadbiran tidak berjaya dilaksanakan secara keseluruhannya. Faktor utama yang menyebabkan masalah ini berlaku ialah sikap rakyat di Negara kita sendiri yang tidak yakin akan bahasa Melayu. Hal ini telah menjadi penghalang dalam pelaksanaan bahasa kebangsaan sebagai bahasa rasmi yang tunggal dalam urusan pentadbiran. Bagi menangani masalah ini, Dewan Bahasa dan Pustaka telah ditubuhkan pada tahun 1956. Dewan Bahasa dan Pustaka merupakan ejen utama dalam merancang penerimaan bahasa Melayu oleh masyarakat di Negara kita.
4.1.3 Peranan Dewan Bahasa dan Pusataka dalam memartabatkan Bahasa Melayu
Di samping berkembang dengan sendirinya, pembinaan bahasa Malaysia ini dikendalikan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP). Tugas ini memang besar dan permintaan penutur bahasa Malaysia untuk perkembangan kata-kata baru, istilah, ejaan, kamus, dan pedoman tatabahasa.
Berbekal Ordinan Dewan Bahasa dan Pustaka 1959, yang diberi autonomi untuk melaksanakan tugas membina dan mengembangkan bahasa Melayu sebagai salh satu bahasa utama dunia menjelang tahun 2020. Wawasan keramat ini termaktub dalam Matlamat, Falsafah, Misi, Moto DAN Budaya Korporat
Dewan Bahasa dan Pustaka bertujuan untuk memajukan dan memperkaya bahasa kebangsaan serta memajukan bakat kesusasteraan, terutama dalam bahasa kebangsaan. Dewan Bahasa dan Pustaka juga telah mencetak atau menerbitkan atau membantu usaha percetakan atau penerbitan buku-buku, risalah-isalah dan lain-lain bentuk persuratan dalam bahasa-bahasa lain. Dewan Bahasa dan Pustaka telah berperanan dalam menyamakan ejaan dan bunyi sebutan, dan menggubal istilah yang sesuai dalam bahasa kebangsaan. Sebuah kamus bahasa kebangsaan juga telah disusun dan diterbitkan.
berhubung dengan pelajaran dan pengajaran bahasa Melayu sebagai bahasa kedua dan menjalankan pelbagai penyelidikan terhadap bahasa melayu.
Dewan Bahasa dan Pustaka berusaha membantu kerajaan menyedarkan orang ramai tentang peranan bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan adalah bertujuan menyatukan rakyat pelabagai bangsa di Tanah Melayu. Namun demikian, Perlembagaan Tanah Melayu tidak mengetepikan kedudukan bahasa dan kebudayaan bangsa lain di negeri ini. Bahasa dan kebudayaan bangsa lain tetap terjamin kedudukannya. Sebagai contohnya, pelancaran program kempen Bulan Bahasa Kebangsaan. Bermula dari tahun 1960 Dewan Bahasa dan Pustaka telah melancarkan program ini. Antara aktiviti yang dijalankan ialah mengarang, bersyarah, melukis poster yang berdasarkan tema-tema perpaduan.
Sejak Negara kita mencapai kemerdekaan pada 1957, Dewan Bahasa dan Pustaka telah mengumpulkan dan mencipta istilah untuk pelbagai bidang ilmu pengetahuan. Dua jawatankuasa telah ditubuhkan untuk memikul tanggungjawab ini. Jawatankuasa tersebut ialah Jawatankuasa Istilah Jawatan dan Jabatan Kerajaan Serta Jawatankuasa istilah Sains dan Teknik.
Dalam pada itu, kemudahan untuk orang ramai telah disediakan untuk mempelajari bahasa Melayu. Kemudahan ini lebih diutamakan kepada kakitangan kerajaan. Pelbagai kursus telah dilaksanakan. Kerajaan dan badan-badan serta pertubuhan di luar kerajaan harus menguasai bahasa Melayu dalam tempoh sepuluh tahun selepas merdeka. Hal ini kerana, Perlembagaan Tanah Melayu menyatakan bahawa selepas sepuluh tahun merdeka, parlimen akan bersidang untuk menentukan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi yang menggantikan bahasa Inggeris. Bermula dari tahun 1960, Pengarah Pelajaran Lanjutan telah menganjurkan kursus bahasa kebangsaan kepada pegawai dan Kakitangan kerajaan. Hal ini bertujuan memberi pengetahuan bahasa Melayu dalam urusan pekerjaan seharian mereka. Tindakan ini membolehkan jentera pentadbiran Negara pada masa akan datang dijalankan dengan menggunakan bahasa kebangsaan.
Dewan Bahasa dan Pustaka giat melaksanakan pembakuan dalam sistem ejaan, peristilahan ,tatabahasa, perkamusan, sebutan, laras dan lain-lain yang berkaitan dengan bahasa Melayu. Bagi mengukuhkan usaha-usaha ini maka pelbagai kongres dan seminar tentang bahasa dan sastera Melayu telah diadakan. Sebagai contohnya, Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu pada tahun 1952. Kegiatan- kegiatan seumpama ini membolehkan bahasa Melayu semakin berkembang sehingga menjadi bahasa moden yang digunakan sebagai bahasa pengantar di institusi pengajian tinggi dan tulisan ilmiah.
4.2 Perkembangan Bahasa Melayu tahun 1970 hingga 1980
