SKRIPSI
EMI LI A E KA D AM AYAN TI
P EN GAR U H P EM B ER I A N M I N YAK C U R C U M A S P P
TE R H A D A P TO K S I S I TA S H ID R AZ IN
P AD A S I S TE M S U S P E N S I H E P A TO S I T TI K U S TER I S O LAS I
D EN GAN P AR A M ETER EN Z IM G P T
F A K U L T A S F AR MAS I UNI VE RS I T AS A J R L A N G G A S U R A B A Y A
P EN GAR UH P EM B ER I A N M I N YA K C U R C U M A S P P
TER H A D A P TO K S I S I TA S H ID R AZ IN
P AD A S I S TE M S U S P E N S I H E P A TO S I T TI K U S TER I S O LA S I
D EN G AN P AR A M ETER EN Z I M G P T
SKRIPSI
D i b u a t (Jn t u k M e m e n u h l S ya ra t M e n c a p a l Ge la r
Sa rj a n a Fa rm a s i Pa da Fa k u lt a s Fa rm a si
U n i ve rs i t a s A lr la n g g a
1992
O l e h :
E mi l i a S k a V a m a y a n i i 0 5 &1 1 0 6 6 6
D I S E TU JU I O L E H P E M B I M B I N G
P e m b i m b i n g u t a m a
D r s . H . A . F U A D H . , M S .
KATA PENGANTAR
Puj i s yuk ur s a ya p a n j a t k a n ke h a d i r a t Tuba n Ya ng Ra ha Es a a t a s s e ga l a ka r uni a Ny a , s e h i n gga s a ya da pa t me - n y e l e s a i k a n s kr i ps i i ni unt uk me me n uhi s ya r a t d a l a m me n- c a pa i g e l a r s a r j a na f a r ma s i pa da Fa k ul t a s Fa r ma s i Uni ue r - s i t a s Ai r l a ngga .
Da l a m me n y e l e s a i k a n s kr i p s i i ' ni s a ya me n d a p a t b’a- nya k ba n t u a n ya ng s a nga t b e r h a r g a da r i be r ba g a i pi ha k. Unt uk i t u p e r k e n a n k a n l a h s a ya me n y a mp a i k a n r a s a hor ma t da n t e r i ma k a s i h ya ng s e b e s a r - b e s a r n y a k e p a d a :
- Ba pa k DR. Mu l ya Ha di Sa nt os a ya ng t e l a h me mbe r i ka r , bi mbi nga n, s a r a n, p e n g a r a h a n da n dor o n g a n s e l a ma p e n e l i t i a n hi n g g a t e r s u s u n n y a na s k a h s kr i ps i i ni . - Ba pa k Dr s . I GP Sa n t a . d a n Ba pa k Dr s. - H. A. Fua d Hj MS
s e l a k u p e mb i mb i n g ya ng t e l a h me mb e r i k a n pe r ha t i a n, s a r a n, bi mbi n g a n da n p e n g a r a h a n hi n g g a t e r s e l e s a i n y a s k r i p s i i n i .
- Ba pa k Ke pa l a La b o r a t o r i u m Bi o t e k n o l o g i da n Fi t oki mi a Fa k u l t a s Fa r ma s i Un i v e r s i t a s Ai r l a n g g a be s e r t a s t a f da n k a r y a u a n ya ng t e l a h b e r k e n a n me mb a n t u da n me mbe - r i ka n Fa s i l i t a s l a bo r a t o r i u m.
- Ba pa k DR. Mu h a mma d Za i nu d d i n ya ng t e l a h b e r ke na n me - l u a ng ka n u a k t u me mb a n t u p e n y u s u n a n na s k a h s kr i ps i i ni - Re k a n - r e k a n ma h a s i s u a ya ng n a ma n y a t i da k da pa t s a ya
s e b ut ka n s a t u pe r s a t u ^di s i ni .
s kr i ps i i ni s e l e s a i de nga n ba i k.
Skr i ps i i ni d i s us u n da l a m k e t e r b a t a s a n ua kt u da n ' f a s i l i t a s s e r t a k e ma mp u a n s a ya , t e n t u s a j a t e r d a p a t ba - nya k k e k u r a n g a n s e h i ngg a s kr i ps i i ni j a uh da r i s e mpur na . Dl e h ka r e na i t u s a ya b e r h a r a p a da nya kr i t i k ya ng me mba - ngun de mi p e r b a i k a n s kr i ps i i ni . Na mun de mi ki a n, s a ya pun b e r ha r a p s e moga s kr i ps i i ni be r g una da n b e r ma n f a a t ba gi p e r k e mb a n g a n i l mu pe nge t a h u a n , k h u s u s n y a duni a k e f a r ma s i - a n .
DAFTAR I SI
Ha l a ma n KATA PENGANTAR . . . i i DAFTAR I SI . . . i v DAFTAR TABEL . . . vi i i
DAFTAR GAMBAR . . . xi
DAFTAR LAMPI RAN . . . xi i i BAB I : PENDAHULUAN . . . 1
1. La t a r be l a ka ng pe r ma s a l a ha n . . . 1
2. Pe r ma s a l a ha n pe ne l i t i a n . . . 4
. 3. Hi pot e s a pe ne l i t i a n . . . 5
4. Tuj ua n pe ne l i t i a n . . . 5
BAB I I : TI NDAUAN PUSTAKA . . . 6
1. Ti nj a ua n t e nt a ng Cur c uma s p p . . . 6
1. 1. Kl a s i f i ka s i t a na ma n . . . 6
1. 2. Ci r i - c i r i mor f ol ogi Cur c uma . . . . 6
1. 3. Ci r i - c i r i khus us Cur c uma . . . 7
1. 4. Ka ndunga n ki mi a Cur c uma . . . 7
1. 5. Ke guna a n Cur c uma * . . . 8
2. Ka ndunga n ki mi a mi nya k a t s i r i Cur c uma . . . B 2. 1. Cur c uma xa nt hor r hi z a . . . 8
2. 2. Cur c uma dome s t l c a . . . 8
2. 3. Cur c uma z e doa r i a . . . 9 ■
2. 4. Cur c uma a e r ugi nos a . . . 9
2. 5. Cur c uma he yne a na . . . 9
3. He pa t opr ot e kt i f . . . 9
5. Enz i m Gl ut a ma t Pi r uva t Tr a ns f e r a s e
( GPT) . . . 12
6. Uj i e nz i m GPT . . . 12
7. Ti nj a ua n t e nt a ng hi dr a z i n . . . 13
8. Me t oda pr e pa r a s i he pa t os i t . . . 15
BAB I I I : BAHAN, ALAT, DAN METODE PENELI TI AN . . 18
1. Ba ha n pe ne l i t i a n . . . 18
1. 1. Ba ha n uj i . . . 18
1. 2. Ba ha n ya ng t oks i k t e r ha da p he pa t os i t . . . 18
1. 3. He ua n c oba . . . i . . . 18
1. 4. Ba ha n ki mi a unt uk pe r c oba a n . . . . 18
2. Al a t - a l a t . . . 19
3. Me t ode pe ne l i t i a n . . . 22
3. 1. De ni s pe ne l i t i a n . . . 22
3. 2. Ta ha pa n pe ne l i t i a n . . . 22
3. 2. 1. Pr e pa r a s i mi nya k a t s i r i . . . 23
3. 2. 2. Pr e pa r a s i he pa t os i t . . . 24
3. 2. 2. 1. Pe l a ks a na a n pe r f us i he pa r . . 24
3. 2. 2. 2. Pe r hi t unga n he pa t os i t . . . 26
3. 2. 2. 3. Uj i vi t a l i t a s . . . 28
3. 2. 3. Pe mbua t a n l a r ut a n mi nya k a t s i r i 28 3. 2. 4. Pe mbua t a n l a r ut a n hi dr a z i n . . . 28
3. 2. 5. Ca r a uj i a kt i vi t a s e nz i m GPT pa da s us pe ns i he pa t os i t . . . 29
unt uk me nge t a hui pe nga r uh mi nya k a t s i r i t e r ha da p dos i s t oks i k
hi dr a z i n . . . 31
3. 3. Pe nga mbi l a n s a mpe l . . . 33
3. 4. Pe ngumpul a n da t a . . . 33
3. 5. Ana l i s a da t a . . . 33
3. 5. 1. Kur va pe r uba ha n e nz i m GPT ve r s us ua kt u . . . 33
3. 5. 2. Ana l i s a va r i a ns da n uj i t . . . 34
. 3. 5. 2. 1. Ana l i s a va r i a ns f a kt br i a l . . . 34
3. 5. 2. 2. Uj i t . . . ’. . . 39
3. 5. 3. % Ha mba t a n a kt i vi t a s e nz i m GPT pa da ma s i ng - ma s i ng pe mbe r i a n mi nya k a t s i r i Cur c uma dan ma s i ng - ma s i ng dos i s . . . 40
BAB I V : HAS H PENELI TI AN . . . .•. . . 41
1. Ha s i l pe ne l i t i a n . . . 41
1. 1. Ha s i l pr e pa r a s i he pa t os i t . . . 41
1. 2. Ha s i l uj i vi t a l i t a s s e l . . . 42 1. 3. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi -
t a s e nz i m GPT ( U/ L) da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i t e r ha da p ke l ompok pe r l a kua n pa da i nt e r va l ua kt u 0, 30, 60, 120 me ni t 43
- «
a na va . . . 46
2. Ana l i s a da t a . . . 47
2. 1. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT . . . 47
2. 2. Ana l i s a va r i a ns f a kt or i a l dan uj i t . . . .. 53
2. 2. 1. Ana l i s a va r i a ns f a kt or i a l . . . 53
2. 2. 2. Uj i t . . . 56
2. 2. 2. 1. Ha s i l uj i t . . . 58
2. 3. % Ha mba t a n a kt i vi t a s e nz i m GPT pa da ma s i ng- ma s i ng 3 kons e nt r a s i mi nya k a t s i r i Cur c uma . . . 61
BAB V : PENBAHASAN . . . 64
BAB VI : KESI MPULAN . . . 70
BAB VI I : SARAN- SARAN . . . 71
RI NGKASAN . . . 72
DAFTAR TABEL
Ta be l Ha l a ma n
1. Ske ma c a r a a na l i s a da t a . . . 35 2. Cont oh t a be l a na va f a kt or i a l . . . 38 .3. Cont oh pe r hi t unga n me a n da n SD unt uk uj i t
pa da t i a p pe mbe r i a n mi nya k a t s i r i Cur c uma 39 4. Ha s i l pe ne nt ua n j uml a h s el da n vi t a l i t a s
s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i da r i s s l ur uh
s a r i pe ne l i t i a n de nga n 42
5A. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s % e nz i m
GPT ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n 43 5B. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t &s e nz i m
GPT ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n
da n mi nya k a t s i r i Cur c uma xa nt hor r hi z a . . . 43 5C. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m
GPT ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n
dos i s t oks i k da n mi nya k a t s i r i C. dome s t i c a 44 5D. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m
GPT ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n
dos i s t oks i k da n mi nya k a t s i r i C. z e doa r i a 44 5£. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m
GPT ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n
dos i s t oks i k da n mi nya k a t s i r i C. a e r ugi nos a 45 5F. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m
GPT ( U/ l ) pa da ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n dos i s t oks i k da n mi nya k a t s i r i C. he yne a na 45 6. Ha s i l pe ngukur a n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ l )
• • 1
7. Ha s i l pe ngukur a n pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ L) t e r ha da p ke l ompok pe r l a kua n s e t e
-l a h 120 me ni t unt uk t a be -l a na va . . . 53 8. Ta be l a na va . . . 55
• 2
9. Ha r ga me a n da n SD ya ng di hi t ung unt uk uj i
t pa da mi nya k a t s i r i C. xa nt hor r hi z a . . . 56
2
10. Ha r ga me a n dan SD ya ng di hi t ung unt uk uj i
t pa da mi nya k a t s i r i C. dome s t i c a . . . 57
2
11. Ha r ga me a n da n SD ya ng di hi t ung unt uk uj i
t pa da mi nya k a t s i r i C. z e doa r i a . . . 57
2 >
12. Ha r ga me a n da n SD ya ng di hi t ung unt uk uj i
t pa da mi nya k a t s i r i C. a e r ugi nos a . . . 57
2
13. Ha r ga me a n da n SD ya ng di hi t ung unt uk uj i
t pa da mi nya k a t s i r i C. he yne a na . . . 57 14. Ha s i l uj i t unt uk me nge t a hui pe nga r uh
s i mpl e e f f e c t da l a m ke l ompok pe r l a kua n pa da mi nya k a t s i r i C. xa nt hor r hi z a . . . 58 15. Ha s i l uj i t unt uk me nge t a hui pe nga r uh
s i mpl e e f f e c t da l a m ke l ompok pe r l a kua n pa da mi nya k a t s i r i C. dome s t i c a . . . 58 16. Ha s i l uj i t unt uk me nge t a hui pe nga r uh ,
s i mpl e e f f e c t da l a m ke l ompok pe r l a kua n pa da mi nya k a t s i r i C. zedoar i - a . . . 59 17. Ha s i l uj i t unt uk me nge t a hui pe nga r uh
s i mpl e e f f e c t da l a m ke l ompok pe r l a kua n pa da mi nya k a t s i r i C. a e r ugi nos a . . . . 59 18. Ha s i l uj i t unt uk me nge t a hui pe nga r uh
DATTAR GAMBAR
Ga mba r Ha l a ma n
1. Ri mpa ng Cur c uma xa nt hor r hi z a . . . 20
2. Ri mpa ng Cur c uma dome s t i c a . . . 20
3. Ri mpa ng Cur c uma z e doa r i a . . . 21
4. Ri mpa ng Cur c uma a e r ugi nos a . . . 21
5. Ri mpa ng Cur c uma he yne a na . . . 22
6. Ske ma a l a t de s t i l a s i ua p a i r . . . 23
7. Ske ma t e kni k pe l a ks a na a n da n pe r a l a t a n pe r f us i he pa r . . . 25
8. Pos i s i he ua n s a a t pe l a ks a na a n pe r f us i he pa r 26 9. Ka ma r pe nghi t ung da l a m Ne uba ue r c ha mbe r . . 27
10. He pa t os i t Ra t t us nove r gi c us ( t i kus put i h) de nga n pe wa r na a n t r i pa n bi r u s e c a r a mi kr os - kopi de nga n pe r be s a r a n 10x10 . . . 42
11. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ L) da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n . . . 47
12. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s *enz' i m GPT ( U/ L) da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n 1 mPl da n mi nya k a t s i r i C. x a n t h o r r h i z a . . . 48
13. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ L) da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n 1 mM da n mi nya k a t s i r i C. dome s t i c a . . . 49 14. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ l )
de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n 1 mM da n mi nya k a t s i r i C. z e doa r i a . . . 50 15. Kur v/ a pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ L)
da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n 1 mM da n mi nya k a t s i r i C. a e r ugi nos a . . . 51 16. Kur va pe r uba ha n a kt i vi t a s e nz i m GPT ( U/ L)
da l a m me di a s us pe ns i he pa t os i t t e r i s ol a s i de nga n pe na mba ha n hi dr a z i n 1 mfl da n mi nya k a t s i r i C. he yne a na . . . 52 17. Hi s t ogr a m % pr ot e kt i f r a t a - r a t a da r i mi nya k
a t s i r i Cur c uma pa da kons e nt r a s i 0, 01 mg/ m£,
DAFTAR LANPI RAN
l a mpi r a n Ha l a ma n
1. Sur a t ke t e r a nga n i de nt i f i ka s i ba ha n ba ku 80. 2 A. Kompos i s i me di a pe r f u3i he pa r . . . 81 2B. Kompos i s i me di a di s i nt e gr a s i he pa r . . . . 81 3A. Kompos i s i l a r ut a n Se gl e n SB . . . 82 3B. Kompos i s i ki t GPT. Boe hr i nge r Ma nhe i m . . 82 4. Ha s i l a na l i s a ka ndunga n mi nya k a t s i r i
Cur c uma s pp. de nga n GC- MS . . . 83 5. Ta be l F . . . . . . . 86 6. Ta be l t . . . 88
BAB I - - - - . . . ' . . ,
P E ' N D A ' H U L U A N ■
1. La t a r b e l a k a ng p e r ma s a l a h a n :
Pe n g g u n a a n ba ha n a l a m s e bnga i oba t bu kon l oh ha l ba r u; s e j a k a d a n ya ma ’nus i a di p e r mu k a a n bumi i ni . ma ka s e j a k s a a t i t u pul a me r e ka s uda h me n c oba me n g o b a t i p e n y a k i t y a m d i d e r i t a n y a me n g g u n a k a n ba ha n a l a m. I nd o n e s i a s a nga t ka ya a ka n s umbe r a l a m ya ng da pa t d i g u n a k a n s e ba ga i ba ha n oba t - oba t a n t e r ma s uk oba t t r a d i s i o n a l ya ng t e l a h di gi yna ka n ol e h s e ba g i a n be s a r r a k y a t I nd on e s i a b e r d a s a r k a n pe nga l a ma n .
La h i r n y a i l mu ki mi a , k h u s u s n y a i l ' mu ki mi a or ga ni k, me mb a u a a r a h ba r u d a l a m c a r a me ma n f a a t k a n ba ha n oba t a l a m. J i ka s e mul a ba ha n oba t a l a m ha nya di p a ka i da l a m be nt uk s e ^a r , s e duh a n a t a u ' s e di a a n g a l e n i k a ( t i ngt u r a at a>J e k s t r a k ) , ma ka de n ga n b a n t u a n i l mu ki mi a mul ni d i l a k u k a n i s ol a s i t e r h nda p z a t be r kha s i a t . Mnmun k e ma j u a n ya ng pe s a t da r i i l mu k i mi a s i nt e s a t i da k dnps t me n g h a p u s k a n pe r a na n ba ha n a l a m s e ba g a i s u mb e r oba t . (1)
Da l a m ke hi r i upa n mod e r n ya ng t i da k da p at d i p i s a h k a n da r i ko nt a k de nga n s e ga l a ma c a m z a t ki mi a , ma ka pe r a n pa r a a hl i ki mi a me n j a di pe nt i ng de nga n d i t e mu k a n n y a a l a t ya ng s e n s i t i f unt uk me n e n t u k a n k a d a r oba t s nmpa i t a r a f pi k ogr a m. Pe nggun- j - n oba t , t e r u t a ma ya ng b a n-1 s e l a l u a ka n di s e r t ^ i
a t a u e f e k s a mpi n g t i mbul de nga n f r e kue ns i k e j a d i a n ya ng a ma t ke c i l . Ke r a g a ma n ma s y a r a k a t da l a m f a kt or - f a kt or umur , s e ks , ba ngs a , ke ha mi l a n , a t a u k e l a i n a n g e n e t i k me mp e n g a r u h i j uga Fr e ku e ns i ke j a di a n.
Se t i a p z a t ki mi a pa da da s a r nya a d a l a h r a c un da n t e r j a d i n y a k e r a c u n s n d i t e n t u k a n c l e h dos i s de n c a r a pe mbe r i a n . Pa da s- sat i ni di k e na l ba nya k f a kt or ya ng me n e n t u k a n a pa ka h s ua t u z a t ki mi a b e r s i f a t r a c un ne mun dos i s t e t a p me r u n a k a n Fa kt or ut a ma ya ng t e r pe nt i ng . Unt uk z a t ki mi a de ng a n e f e k t e r a pi , ma ka dos i s ya ng opt i ma l da pa t J me n i mb u l k a n e f e k f a r ma k o t e r a p e t i k . (2) .
He pa r me r u p a k a n t e mpa t ut a ma b e r l a n g s u n g n y a b i o t r a n s f o r ma s i ( me t a b o l i s me ) h a mp i r s e mua z a t a s i ng unt uk t u j ua n t e r Spi ( s e n o b i o t i k a ) s e l a i n t e mpa t l a i n y a i t u g i n j f»1 , k ul i t da n us us . Pe n g e t a h u a n d a s a r t e nt a ng j e ni s r e a k s i b i o t r a n s f o r ma s i i ni s a nga t
>
p e n t i n g unt uk pe ne l us ur f j n k e mu n g k i n a n s t r uk t ur me t a b o l i t oba t ya ng t e r be nt u k. ( 3)
Be b e r a p a ba ha n ki mi a d a pa t me n y e b a b k a n k e r u s a k a n h e p a r ( b e r s i f a t h e p a t o t o k s i k ) a n t a r a l a i n: ka r bc n t e t r a k l o r i d a ( 4) , g a l a k t o s a mi n (5. ), a t a u me t a b o l i t oba t , mi s a l n y a h i d r a z i n (6) .
p i r a mi d o n (8) .
Te l a h ba n ya k d i l a k u k a n p e n e l i t i a n unt uk
ms n c a r i ba ha n - ba ha n y a ng b e r s i f a t h e p a t o p r o l e k t i f .
Be b e r a p a t o n a ma n ya ng t e l a h di uj i da n t e r b uk t i
b e r k h a s i a t a n t a r a l a i n : Al l i u m s a t i v u m (9) ,
Li q u i d a mb a r f or mos a (10), Buddl e . j a s pp. (1 1) ,
Cu r c u ma x a n t h o r r h i z a ( 12) , da n C. z e d o a r i a ( 13) .
Uj i a kt i ' vi t a s h e p a t o p r o t e k t i f da pa t d i l a k u k a n me l a l u i uj i s e c a r a i n vi vo a t a u i n vi t r o. Uj i i n vi t r o me n g g u n a k a n h e p a t o s i t t e r i s o l a s i t e l a h di t e l i t i s e bs ga i mode l p e r c o b a a n t i n g k a t s e l u l e r f u ) . Uj i i ni me mp u n y a i k e l e b i h a n y a i t u s e c a r a c e pa t d a pa t d i k e t a h u i a k t i v i t a s pa da s e l ( h e p a t o s i t ) . Uj i i ni d i l a k u k a n de ng a n me n g i n k u b a s i k a n ba ha n uj i b e r s a ma z a t h e p a t o t o k s i k d a l a m s i s t a m s u s p e n s i h e p a t o s i t a t a u d a l a m s i s t e m k u l t u r h e p a t o s i t . .
Se b a g a i t ol ok ukur unt uk me n e n t u k a n a k t i v i t a s n e p a t c p r o t e k t i f da pa t d i g u n a k a n uj i k e b o c o r a n e n z i m ( e n z y me l e a k a g e t e s t ) a n t a r a l a i n e n z i m gl ut f j ma t p i r u v a t t r a n s a mi n a s e ( GPT) . En z i m i ni b e r f u n g s i me n g u j i i n t e g r i t a s me mbr a n, d i s a mp i n g i t u j uga s pe s i f i k ds n pe ka unt uk me n i l a i a d a n y a k e r u s a k a n s e l - s e l he pa r , y a i t u d e n g a n me n i n g k a t n y a a k t i v i t a s e n z i m pa ds e k s t r a k s e l . ( 15)
h e p a t o p r o t e k t i f t e r h a d n p me t a b o l i t pa r a s e t a t nol ya ng
t oks i k t c r h a d a p h e pa r ( 7) . Pe n e l i t i a n s o c a r a i n vi t r o
s e du ha n t e mu l a wa k ( Cur c uma xant hor . r h. i zn Ro x b . ) (1 2 ) da n t e mu p u t i h ( C. z o d o a r i a Be r g ) ( 13) j uga t e l a h d i l a p o r k a n da n t e r nya ba ke dua j c ni s Cu r c u ma di a l a a ' me i npunyai s i f a t h e p a t o p r o t e k t i f t e r h a d a p t o k s i s i t a s
h i dr a z i n . Me n u r u t Ki s o 3. dkk. , s e p e r t i d. i . kut i p ol e h I muno Ar g o 0. ( 7) , a k t i vi t a s h e p a t o p r o t e k t i f da r i Cu. i-r. itma x a n t h o r r h i z a d i s o b a b k a n ol e h k a n d u n g a n kur kumi noi d. 5 e d a n g k a n Cu r c u ma z e d o a r i a me mp u n y a i j ut nl ah k u r k u mi n o i d ya ng a ma t s e di ki t . Da di a k t i v i t a s an t i he pa t ok s i !<• mu n g k i n d i a e b a b k a n ol e h k a n d u n g a n mi n y a k nt . si . r i ya ng t c r d a p a t d a l a m r i mpa n g.
Cur ci . i mn s pp. mo n g a n d u n g mi ny a k a t a i r i d a l a m j u ml a h r e l a t i f be s a r pa da r i mp a ngn ya , de nga n s t r uk l u r mo no t e r pe n , s o s q u i t u r p e n cJan d e r i v a t t e r o k s i g e n a s i ny; . i , Ad a nya i ka t a n t a k j e nuh da n g u g u s h i d r o k s i pa da d e r i va t t e r o k s i g e n a s i me n u n j u k k a n a d a ny a a k t i v i t a s h e p a t o - p r o Lc k t i f i f f el al ui me k a n i u me p o n a n g k a p a n r a d i k a l buba s ( e l e k t o f i l i k ) ol e h s e n y a u a - s e n y a wa n u k l e o f i l t e r s e but . ( 17)
2. Pe r ma s a l a h a n p e n e l i t i a n :
ol a h hi dr a z i n. Pe ne l i t i a n di l a kuka n s e c a r a i n vi t r o
de nga n me ngguna ka n s i s t e m s us pe ns i he pa t os i t t i kus
t e r i s ol a s i me ma ka i me t ode r e mbe s a n e nz i m de nga n pa r a -
me t e r e nz i m GPT. Da r i pe ne l i t i a n i ni di ha r a pka n da pa t di l a kuka n pe ne l i t i a n l a nj ut a n s e hi ngga da pa t me na mba h l a nda s a n i l mi a h pa da pe ngguna a n Cur c uma s pp.
3. Hi pot e s a pe ne l i t i a n :
Mi nya k a t s i r i ha s i l i s ol a s i r i mpa ng Cur c uma x a n t h o r r h i z a t C. d o me s t i c a , C. z e d o a r i a , C. a e r u g i n o s a , da n C. he yne a na da pa t me ngha mba t t oks i s i t a s hi dr a z i n
7
pa da s us pe ns i he pa t os i t t i kus t e r i s ol a s i de nga n pa r a - me t e r e nz i m GPT.
4. Tuj ua n pe ne l i t i a n :
BAB I I
TI NDAUAN PUSTAKA 1. Ti nj a ua n t e nt a ng Cur c uma s pp,
1. 1. Kl a s i f i ka s i t a na ma n ( 18) Di vi s i
Ana k di vi s i Ke l a s
Ba ngs a S uku Ma r ga De ni s
Spe r ma t ophyt a An g i o s p e r ma e Monoc ot yl e dona e
Sc i t a mi na e ( Zi ngi be r a l e s ) Zi ngi be r a c e a e
Cur c uma
Cur c uma xa nt hor r hi z a Roxb. C. dome s t i c a Val .
C. z e doa r i a ( Be r g. ) Ros c oe C. he yne a na Val . et va n Zi j p C. a e r ugi nos a Roxb.
1. 2. Ci r i - c i r i mor f ol ogi Cur c uma ( 1B, 19)
Ha bi t us : he r ba t e ga k de nga n ba t a ng be r wa r na s e mu hi j a u.
Da un da n f i l ot a ks i s : ,
t e r s e ba r , he l a i a n da un be r be nt uk l a ns e t l e ba r , t ul a ng da un me nyi r i p, be r pe l e pa h a t a u
t i da k. '
Bunga da n pe r bunga a n :
j a r a ng di a ma t i , t e r j a di da r i s i s a a t a u be ka s
k e l o pa k , be r d i n d i n g t i pi s , bi j i be ba s
di b a ua h ka n t u n g pa da ba t a n g d a l a m s ua t u
c a i r a n ke nt a l .
1. 3. Ci r i - c i r i k h u s u s Cur c uma ( 18, 19) 1*3. 1. Cur c uma x a n t h o r r h i z a Roxb.
Ri mp a n g t umbuh s e mpur na , b e r u a r n a j i ngg a ge l a p. Ta j uk bunga b e r u a r n a me r a h.
1. 3. 2. Cur c u ma d o me s t i c a Val ,
Ri mp a n g t umb uh s e mpur na , r i t npang ba gi a n da l a m b e r ua r na j i ngga .
1. 3. 3. Cur c uma z e d oa r i a ( Se r g. ) Ro s c oe
I bu t ul a ng da un b e r ua r na ungu t e t a p, r i mp a n g pa da ba g i a n d a l a m be r ua r n a ku ni n g t e r a ng.
1. 3. 4. Cur c uma a e r u g i n o s a Roxb.
Ri mp a ng t umbuh s e mpur na , r i mp a ng ba gi a n da l a m b e r u a r n a bi r u da n s e b a g i a n put i h.
1. 3. 5. Cur c uma h e y n e a n a Va l . e t va n Zi j p
Ri mp a n g ba gi a n d a l a m b e r u a r n a ke p ut i ha n, ka d a n g - ka da n g k e k u n i n g a n di ba g i a n t e nga h. ■
1. 4. Ka n d u n g a n ki mi a Cur cui na ( 17, 19, 20, 21, 2 2) 1. 4. 1. Cu r c u ma x a n t h o r r h i z a Roxb,
Ri mp a n g : z a t u a r na kun i ng d i a r i l h e p t a n o i d ( kur - kumi n, d i h i d r o k u r k u mi n , h e k s a h i d r o k u r k u - ■ mi n ) , xa nt . hor r hi z ol da l a m mi nya k a t s i r i . 1. 4. 2. Cur c u ma d o me s t i c a Va l .
Ri mp a ng : de hi d r o k u r d i o n , z e de r on, f u r a n o g e r me n o n , kur k ume non , k u r k u ma n o l i d A; B, gua i a n. 1. 4. 4. Cur c uma a e r u g i n o s a Roxb.
Ri mp a ng : mi nya k nf cs i r i , pa t i , da ma r , l e ma k. 1. 4. 5. Cur c uma h e y n s a n a \ l ?. l . et va n Zi j p
Ri mp a n g : mi nya k a t s i r i , t a ni n kur kumi n. 1. 5. Ke g una a n Cur c uma
1. 5. 1. Cu r c u ma e Rh i z o ma : me na mba h. p e n g e l u a r a n e mpe du ( 19) , a n t i b a kt e r i , k h o l a gog um, pe u a r n a ma k a n a n ( 21) , he pa t ’o p r o t e k t i f ( 7) , pe nur u n p a na s ( 23) .
1. 5. 2. Cu r c u ma e d o me s t i c a e Rh i z o ma : a n t i ba kt e r i , k h o l a gogum, p e ua r na ma k a n a n (2 1).
1. 5. 2. Cur c uma e z e d o a r i a e I ?hi zoma : d e ma m n i f a s ( 24) , he -p a t o -p r o t e M' i f ( 7) .
1. 5. 4. Cur c uma e a e r u g i n o s a e Rh i z o ma : oba t c a c i ng ( 24) , ka r mi na t i f - ( 19)
1. 5. 5. Cu r c u ma e h e y n e a n a e Rh i z o ma : oba t c a c i ng, oba t l
u-*
ka, oba t p e n y a k i t kul i t ( 24) .
2. Ka n d u n g a n Ki mi a Mi n y a k At s i r i Cu r c u ma ( 20, 21, 22) 2. 1. Cu r c u ma x a n t h o r r h i z a Roxb. .
Mi n y a k a t s i r i : s e j uml a h be s a r a r - k u r k u mi n ( 41, 41$! ) , - k u r k u mi n ( 21, 45^ ) , k a n d u n g a n t ur - me r ol da n t u r me r on r e n d a h ( 2, 89%) ,
' a t l a n t n n t i da k ada,
2. 2. Cur c uma d o me s t i n a Va l .
(2, 38?j), x a n t h o r r h i z o l t i da k ada.
2. 3. Cur c uma z e d o a r i a ( Be r g. ) Ro s c o e
Mi n ya k a t s i r i : d e h i d r o k u r d i o n , z e de r on, k ur k u me n on ,
f u r ^ n o g e r me n o n , k u r k u ma n o l i d A da n B,
g u a i n n .
2. 4. Cu r c uma a e r u g i n o s a Roxb.
Mi ny a k a t s i r i : k o mp n n e n kha s ut a ma i s o k u r k u me n o l
( 0, 57$) , - e u d e s mo l ( 6, 49$) , h u mu l n -
di on ( 2, 10$) , ku r d i o n ( 3, 57$) , kur -
, k ume no l ( 9, 92%) , k u r k u ma n o l i d A ; B
( 11, 35$) , de l t i dr okur di on ( 9, 41/ S ) ,
ku r k u me n o n ( 1, 85$) .
2. 5. Cur c u ma h e y n e a n a Val . e t va n Zi j p
Mi ny a k a t s i r i : k o mp o n e n kha s ut a ma mi r i p de nga n
mi n y a k a t s i r i C. a e r u g i n o s a , ke c ua l i
kur di o n .
3. He p a t o p r o t e k t i f .
Ba ha n h e p a t o t o k s i k da pa t di ba gi me n j a d i 2 g o l o n g -
an be s a r y a i t u : ^
3. 1. Ba h a n ya ng d i me t a b o l i s me di he pa r , di ma na
t o k s i s i t a s t e r g a n t u n g b a g a i ma n a me t a b o l i s me n y a ,
d e n g a n me l a l u i o k s i d a s i e nz i m mi k r o s o ma l a t a u
t i da k. Bi l a b a h a n t e r s e b u t d i me t a b o l i s me me l a l u i
o k s i d a s i e n z i m mi k r o s o ma l , s i f a t h e p a t o t o k s i k
d a p a t t e r j a di a n t a r a l a i n :
- de n ga n me mb e n t u k r a d i k a l be ba s
- de ng a n me mb e n t u k pr od uk ya ng e l e k t r o f i l i k
3. 2. Ba ha n ya ng t i da k d i me t a b o l i s me di h e p a r be k e r j a
t i da k s pe s i f i k, mi s a l n y a me l a l u i me mb r a n a k t i f
pe r mu ka a n, de n ga n me l a r u t k a n l e ma k me mb r a n ( 25) .
Ko n j u g a s i g l u t a t i o n me r u p e k a n j a l ur pe nt i ng
di ma na s e n ya u a e l e k t r o f i l i k r e a k t i f d i d e t o k s i f i k a s i .
Da l a m k e a d a a n nor ma l me t a b o l i t e l e k t r o f i l i k a ka n
di i k a t ol e h g l u t a t i o n ha t i ya ng b e r s i f a t n u k l e o f i l i k
s ebel uni d i e k s k r e s i k a n s oba ga i k o n j u g a t me r k a p t u r a t da n
k o n j u g a t s i s t e i n.
Pa da s a a t i ni u mu mn ya t e l a hJd i t e r i ma ba hua s pe s i
e l e k t r o f i l i k ya ng r e a k t i f me n u n j u k k a n t o k s i s i t a s n y a
( mi s a l nya : n e k r o s i s j a r i nga n, k a r s i n o g e n i t a s da n
t e r a t oge n) de n ga n me n g g a b u n g de n g a n g u g u s n u k l e o f i l i k
ya ng a da pa da p r o t e i n da n a s a m n u k l e a t s e l u l e r ya ng
v/ i t al . Ba n ya k k e r a c u n a n : oba t s e r i us d a p a t d i t e r a n g k a n
de n g a n i s t i l a h i nt e r a ks i' kov/ al en z a t - a n t a r a e l e k t r o
f i l i k ya ng d i h a s i l k a n s e c a r a me t a b o l i k de nga n n u k l e o -
f i l s e l ul e r . ( 3)
Bi l a k a n d u n g a n g l u t a t i o n h e p a r da pa t d i h a b i s k a n
a t a u pa l i n g t i da k b e r k u r a n g 2 0 - 3 0 % h a r g a nor ma l n ya ,
ma ka me t a b o l i t ya ng t oks i k a ka n me n g i k a t ma k r o mo l e k u l
p r o t e i n s e l h e p a r ya ng da pa t be r upa e nz i m, p r o t e i n
s t r u k t u r s e p e r t i r es ept o, r . Ak i b a t n y a da pa t t e r j odi
k e r u s a k a n da n k e ma t i a n st i l . Di s a mp i n g i t u k e r u s a k a n
da n k e ma t i a n s e l da pa t j uga d i s e b a b k a n me l a l u i t e r j a di
nya p e r o k s i d a s i a s a m l e ma k t i da k j e nuh p e n y u s u n me mb r a n
Oe r d a s a r k a n r ne ka ni s me h e p a t o t o k s i s i t a s t e r s e b ut
di a t a s , ma ka h e p a t o p r o t e k t i f mun gk i n t e r j a di me l a l ui
pr os e s :
- p e n g h a mb a t a n t e r j a d i n y a pe r o k s i d a s i a s a m 1' nrr.ak
t i da k j e nuh
- p e n a n g k a p a n z a t ya ng b e r s i f a t e l e k t r o f i l i k
ol e h z a t n u k l e o f i l i k
- p e n a n g k a p a n r a d i k a l be ba s
3a di ke ma mpua n he p a t op r ot e kt i f t e r ga nt ung da r i a da nya
gugus nukl e of i l i k dan s i f a t l i pc Pf i l i knya .
4. Uj i He p a t o p r o t e k t i f
Uj i h e p a t o p r o t e k t i f a d a l a h me n e l i t i p e n g a r u h z a t
ya ng di uj i t e r h a d a p a k t i v i t a s z a t h e p a t o t o k s i k ya ng
t e r t e n t u me l a l ui p a r a me t e r ya ng s e s ua i . Uj i h e p a t o
p r o t e k t i f da pa t d i l a k u k a n me l a l u i uj i i n vi t r o a t a u
i n vi vo. Pa da uj i i n vi t r o, b a ha n h e p a t o p r o t e k t i f di -
b e r i k a n be r s a ma de nga n z a t h e p a t o t o k s i k de n ga n dos i s
t e r t e nt u, s e b a ga i c o nt oh : e k s t r a k Os b e c k i a o c t a n d r a
21, 5 mg / k g / h a r i , e k s t r a k Me l o t h r i a ma d e r a s p a n t a n a 21, 5
mg / k g / h a r i d i b e r i k a n p e r o r a l ( 26) . Uj i i n v i t r o me ma ka i
h e p a t o s i t de n ga n me l a k u k a n i n k u b a s i b a h a n uj i b e r s a ma
z a t h e p a t o t o k s i k da l a m s i s t e m s u s pe n s i h e p a t o s i t
( unt uk p e r c o b a a n j a ngka u a k t u 1- 4 j a m) , mi s a l n y a pa da
uj i a k t i v i t a s h e p a t o p r o t e k t i f Cyna r a s c o l i mu s t ( 27)
a t a u d a l a m s i s t e m k u l t u r h e p a t o s i t bi l a p e r c o b a a n
i ngi n d i l a k u k a n l e bi h da r i s a t u ha r i , c o n t o h ny a uj i
Al a n i n + 2- ok s og 1 ut a r a t J Pi r uv a t + Gl u t a ms t
Pi r u v a t + NADH + H+ — LDH ■■> 1- La kt a t + NAD+ Ke c e p a t a n p e n u r u n a n s e r a pa n pa da 334, 340, a t a u 365 nm s e t a r a de nga n NADH ya ng b e r e a k s i de nga n pi r uva t , di ma na p i r u v a t me r u p a k a n ha s i l r e s ks i a n t a r a a l a n i n da n 2 - o k s o g l u t a r a t de ng a n GPT/ ALT s e ba ga i k a t a l i s a t o r n y a ( 29) .
6, 2. Me t o d e Ko l o r i me t r i k - e n d p o i n t . Pr i n s i p :
Al a n i n + 2 - o k s o g l u t a r a t - - Pi r uva t + Gl u t a ma t Be n t uk pi r u v a t d i r e a k s i k a n de nga n 2 , 4 — d i n i t r o - f e n i l h i d r a z i n . Di h a s i l k a n h i d r a z o n p i r u v a t ya ng me mpu n y a i ua r na , di ukur s e r a p a n n y a pa da A = 490 - 520 nm ya ng s e b a n d i n g de ng a n a k t i v i t a s GPT/ ALT. ( 29)
7. Ti n. j auan t e nt a n q Hi d r a z i n
Hi d r a z i n a da l a h s a l a h s a t u me t a b o l i t i s oni a z i - d ( I NH) s ua t u oba t t u b e r k u l o s t a t i k ya ng da pa t me n y e b a b k a n k e r u s a k a n h e p a r da n b e r s i f a t me n g h e mo l i s a pa da da r a h, me n g i r i t a s i ma t a , l a p i s a n kul i t , da n me mb r a n mukos a
( 31) , d i s a mp i n g i t u b e r s i f a t ka r s i noge n' (6) .
ut a ma ya ng me ngha s i l k- i n me t a b o l i t i n t e r me d i a t ya ng
t oks i k. He p a t o t o k s i s i t a s h i d r a z i n d i s e b a b k a n ka r e na
t e r b e n t u k n y a z a t - a n t a r a s e l a ma pr o s e s ok s i da s i mi kr o -
s oma l , y a i t u h i d r a z i n r a d i k a l da n di i mi da . Pe n e l i t i a n
t e nt a ng s i t o t o k s i s i t a s h i d r a z i n j uga t e l a h di l a ku ka n
ol e h Noda dkk, pa da h e p a t o s i t t i k us t e r i s o l a s i , da n
t e r n y a t a h i d r a z i n b e r s i f a t s i t o t o k s i k da n t a ha p a ua l
t o k s i s i t a s y a n g t e r a ma t i a d a l a h k e r u s a k a n me mbr a n s el
( 33) .
Da l ur me t a b o l i s me h e p a t o t o k s i s i t a s h i d r a z i n ( 32, 33, 34)
H_N — l\IH_ --- > H0N — NH„
2
?
■
2
i
H2 N — NH - OH *
H^ = r a di ka l ya ng 4' 2
r e a k t i f pa da = Nfl
ma k r o mo l e k u l d i i mi da
s e l ( pr ot e i n
I
he pa r ) . ' NH3
• a moni a k
I s o n i a z i d ( I NH) d a l a m t ubuh d i me t a b o l i s me me n j a di me t a b o l i t u t a ma n y a , y a i t u a s e t i l i s o ni a z i d . As et . i l - i s o n i a z i d i ni d i me t a b o l i s me l e bi h l a n j u t me n j a di a s a m n i k o t i n a t ya ng a ka n d i e k s k r e s i k e l u a r t ubuh da n a s e t i l hi dr a z i n . As e t i l h i d r a z i n a ka n d i me t a b o l i s me l e bi h l a n j u t me l a l ui b e b e r a pa j a l ur a nt a r a l a i n :
- j a l ur e n z i m mi k r o s o ma l me n o h a s i l k a n i n t e r me d i a t ya ng b e r s i f a t t oks i k
- me mb e n t u k a s a m o k s o h i d r a z o n ya ng a ka n d i e ks k r e s i - me n ga l a mi a s e t i l a s i me n j a di a s e t i l h i d r a z i n ya ng
- me n ga l a mi h i d r o l i s a me nj a d i a s a m a s e t a t ya ng a ka n
d i e k s k r e s i da n h i d r a z i n ya ng b e r s i f a t t oks i k de nga n
t e r b e n t u k n y a me t a b o l i t ya ng r e a k t i f y a i t u h i d r a z i n
r a d i k a l da n di i mi da .
8. He t o d a p r e p a r a s i h e p a t o s i t ( 35) •
Ada b e b e r a p a pr i n s i p c a r a pr e p a r a s i h e p a t o s i t
t e r i s o l a s i ya ng t e l a h di c oba ds n di pakai . pa r a pe ne l i t i
. y a i t u s e ba g a i b e r i k u t :
3. 1. Pr i n s i p d i s i n t e g r a s i me k a n i s
Di s i n t e g r a s i me ka n i k a da l a h^ c a r a k o n v e s i o n a l ya ng
s u da h j a r a ng di pa ka i . J a r i n g a n he pa r d i p a k s a k a n
s e c a r a me k a n i k me l a l u i s u a t u f i l t e r / k a s a de nga n
d i a me t e r 10 0um, ba i k t e r b u a t da r i l o ga m a t a u
ni l on.
8. 2. Pr i n s i p me ma ka i z a t p e n g i k o t i on k a l s i u m ( khe l a t or )
Pe ma k a i a n z a t p e n g i k a t i on ka l s i u m, mi s a l n y a EDTA
d i d a s a r k a n ba hua i on k a l s i u m ya ng b e r v a l e n s i dua
me n j a di j e mb a t a n i k a t a n a nt a r he p a t o s i t . De ng a n
h i l a n g n y a i on k a l s i u m ma ka s e l h e p a t o s i t a ka n
t e r d i s i n t e g r a s i .
8. 3. Pr i n s i p me ma k a i e nz i m p r o t e o l i t i k
En z i m p r o t e o l i t i k , mi s a l n y a k o l a g e n a s a a ka n bo-
ke r j a pa da ma t r i k s a nt a r s e l d i d a l a m j a r i n ga n
he pa r , s e h i ng g a s el h e p a t o s i t t e r d i s i n t e g r a s i .
Se c a r a t e hni s , pr i n s i p p e ma k a i a n k h e l a t o r a t a u e n z i m
d a p a t di ba gi dua y a i t u :
8. 4. Ca r a d i s pe r s i i nkuba s i .
-an j a r i n g a n he pa r <! al am me di a e nz i m d a n / a t a u z at
p e n g i k a t i on k a l s i u m pa da kondi s i da n s e l a ma u a k t u
t e r t e nt u. De nga n d e mi k i a n d i p e r l u k a n p e n g a d u k a n
pa da s i s t e m i n k u ba s i da n me di a d i s i n t e g r a s i
s e r i n g k a l i di ga nt i ya ng ba r u. Ca r a t e r s e b u t mul a i
d i t i n g g a l k a n ka r e n a c a r a d i s i n t e g r a s i pe r f us i
l e b i h e f e k t i f d a l a m a r t i l e bi h ba nya k d i p e r o l e h
h e p a t o s i t de n ga n v i t a l i t a s t i nggi pul a .
8. 5. Ca r a Di s i n t e g r a s i pe r f us i .
Pe r f us i a r t i n y a s ue t u pr os e s } p e ma s u k a n c s i r a n
k e d a l a m s ua t u s i s t e m ( he pa r ) l a l u d i i ku t i de nga n
k e l u a r n y a c a i r a n t e r s e b u t da r i s i s t e m s e c a r a
t e r u s - me n e r u s de nga n k e c e p a t a n ya ng t e r a t ur .
Pe r f us i h e p a r d i l a k u k a n de n ga n me ma s u k k a n c a i r a n
l e ua t ve na por t a da n k e l u a r me l a l u i ve na
he p a t i ka . Ca r a per f . us i me me r l u k a n a l a t p e n t i n g
y a i t u pompa p e r i s t a l t i k . Pompa i ni a ka n ma mpu
me n y a l u r k a n me di a don ga n k e c e p a t a n t e r a t ur . Ha l
p e nt i ng l a i n n y a ya ng p e r l G d i p e r h a t i k a n a da l a h
k o nd i s i s i mul a s i f i s i o l o g i s unt uk me mp e r t a h a n k a n
v i t a l i t a s s e l . Kondi s i i ni s e l a i n me l i put i
k o mp o s i s i ' medi a ya ng b c r k s i t a n de nga n t o n i s i t a s
da n pH, j uga me l i p ut i f a kt or t e mpe r a t ur . De r a j a t
s i mu l a s i p e r c o b a a n i n vi t r o, y a i t u k o r e l a s i n y a
de ng a n k on d i s i i n vj. \ / o, a ka n me n e n t u k a n ku a l i t a c
v i t a l i t a s h e p a t o s i t .
Ke u n t u n g a n c a r a i ni a da l a h t i da k d i p e r l u k a n
t i da k t e r j a di . Se i s i n i t u c a r a i ni l e bi h e f e k t i f
r i al am a r t i l e bi h ba n y a k d i p o r o l e h h e p a t o s i t
de nga n v i t a l i t a s ya ng t i nggi . Ke r ug i a n c a r a i ni
a da l a h d i p e r l u k a n n y a k e t r a mp i l a n unt uk me ma s u k k a n
k a n u l a k o ve na p or t a da n ue n- a cava, Di t i n j a u da r i k e u n t u n g a n da n k e r ug i a n n y a , ma ka p3da p e n e l i t i a n
BAHAN, ALAT, DAN METODE PENELI TI AN
1. Ba ha n p e n e l i t i a n 1. 1. Ba ha n uj i
Ba ha n uj i a d a l a h mi n ya k a t s i r i ya ng di i s o l a s i da n d i p i s a h k a n de nga n car - i ’ Sa l t i n g o u t 1 me ma ka i g a r a m da pur da r i d e s t i l a t ha s i l d e s t i l a s i ua p a i r r i mpa n g Cur c uma s pp. ( Cur cur r ae Rhi z oma , Cu r c u ma e d o me s t i c a e Rhi z oma , Cu r c u ma e z. e doa r i a e Rhi z oma , Cu r c uma e
•
a e r u g i n o s a e Rhi z oma , Cu r c u ma e j h e y n e a n a e Rh i z o ma ) ya ng d i p e r o l e h da n t e l a h d i i d e n t i f i k a s i di Ke bun Ra ya Pur uod a di . Ga mb a r b a ha n ba ku t e r t e r a pa da ga mba r 1, 2, 3, 4, da n 5. Su r a t k e t e r a n g a n i d e n t i f i k a s i ba ha n ba ku t e r t e r a pa da l a mp i r a n 1.
1. 2. Ba ha n ya ng t o ks i k t e r h a d a p h e p a t o s i t
Di g u n a k a n Hi d r a z i n mo n o k l o r i d a ( A^ NHg . HCl ) da r i FLUKA.
1.3 . Heuan coba
Di g u n a k a n t i kus p ut i h ( Ra t t us n o v e r q i c u s ) be t i na ga l ur Ui s t a r ya ng b e r u mur + 2 bul a n ( de ua s a ) , de nga n b e r a t ba da n 150 - 300 gr a m ya ng d i p e r o l e h da r i La b. He ua n FMI PA I TB. '
1. 4. Ba ha n ki mi a unt uk p e r c o b a a n
1. 4. 1. Ba ha n unt uk i s o l a s i mi nya k a t s i r i . - Na Cl t e k ni s
- Na ^ SO^ t e kn i s 1. 4. 2. Ba h a n pr e p a r a s i
- Me di a pe r f us i he pa r , d i g u n a k a n ma di a Mul l e r -18
Ue l l e n s i e k t a npa EDTA - Si t r a t - Gl i s i n. Se b o l u n
di g u n a k a n d i s e t i mb a n g k a n l e bi h dul u de ng a n ga s
k a r b oge n. Ko mp o ne n ba ha n t e r t e r a pa da l a mp i r a n
2A ( 36) .
- Me di a unt uk d i s i n t e g r a s i he pa r , d i g u n a k a n me di a
Mul l e r - Ue l l e n s i e k . Se b e l u m d i g u n a k a n di pRt . i m-
b a n g k a n d e n g a n ga s ka r b og e n. Ko mpo n e n ba ha n
t e r t e r a pa da l a mp i r a n 28 ( 36) .
- Me di a p e n c u c i a n s e l h e p a t o s i t da n s us p e ns i h e p a
t os i t , d i g u n a k a n me d i a Se gl e n SB. Ko mp on e n ba ha n
t e r t e r a pa da l a mp i r a n 3A (?S5) .
- Ki t GPT da r i Bo e h r i n g e r - Ma n n h e i m GmBH ( 37) .
- Di me t i l Su l f o k s i d a ( QMS D)
- Et e r t e kni s
- He p a r i n 5000 I U/ ml
- La r u t a n Tr i pa n bi ' r u 0 , 4 % da l a m Na Cl 0, 9%'
Al a t - a l a t
- Se p e r a n g k a t a l a t unt uk i s ol a s i mi ny a k a t s i r i - Se p e r a n g k a t a l a t unt uk ope r a s i he u a n ' - Se p e r a n g k a t a l a t unt uk p e r f u s i he pa r
- Mi k r o s k o p .
- He ma s i t o me t e r Ne u ba ue r c ha mb e r - Mi k r o p i p e t
- Al a t s e n t r i f u s Her aeu?, ; s e pa t e c h Al a t p e n g h i t u n g ( c ount i ng bl oc k)
- GC- KS 3e ol 3MS DX 303 da n DMA 5000 '
Ga mb a r 3. Ri mpa n g Cur c uma z e d oa r i a Be r g . ( Ro s c o e )
>
*
1
\
V
\
Ga mb a r 5. Ri mpa ng Cur c u ma h e y n e a n a Va l . e t va n Zi j p
3. Ne t o de p e n e l i t i a n
3. 1. J e ni s p e n e l i t i a n ( 38, 39, 40)
De ni s p e n e l i t i a n a d a l a h e k s p e r i me n t a l de n ga n
mo de l f a kt or i a l . Pa da mode l i ni d i j u mp a i dua a t a u
l e bi h va r i a b e l ya ng b o r be d a di ma n a ma s i n g - ma s i n g
v a r i a be l a d a l a h f a kt or ya ng be r d i r i s e ndi r i . Da l a m
f a k t o r pun d i t e mu k a n k a t e g o r i ya ng be r be d a ya ng
d i s e b u t l e v e l / t i n g k a t . Da l a m s ua t u. e k s p e r i me n
f a kt o r i a l d i p e l a j a r i t i da k h a n ya p e n g a r u h da r i
f a k t o r s e c a r a i n di v i du a l , j i ka e k s p e r i me n d i l a k u k a n
de n g a n t e pa t , da pa t pul a d i p e l a j a r i i nt e r a ks i a nt a r
f a k t o r .
3. 2. Ta ha pa n pe ne l i t i a n
Pe n e l i t i a n d i r a n c a n g unt uk me n g e t a h u i p e n g a r u h
hi dr a z i n me ma ka i me t ode ke boc or a n e nz i m de nga n
pa r a me t e r e n z i m GPT. Ya ng a ka n di l a kuka n pa da pe ne l i t i a n i ni a da l a h pe mbe r i a n mi nya k a t s i r i
Cur c uma s pp. de nga n 3 dos i s ( 0, 01 mg/ ml ; 0, 1 mg/ ml ;
1 mg/ ml ) da n di a ma t i s e l a ma i nt e r va l ua kt u 0, 30, 60,
da n 120 me ni t a pa ka h da pa t me ne ka n r e mbe s a n e nz i m GPT
s el he pa t os i t t e r i s ol a s i s e t e l a h pe na mba ha n ba ha n
t oks i k hi dr a z i n. Re pl i ka s i di l a kuka n s e ba nya k 3 ka l i .
3. 2. 1. Pr e pa r a s i mi nya k a t s i r i
Mi nya k a t s i r i Cur c uma di pe r ol e h de nga n c a r a
de s t i l a s i ua p a i r r hi z oma s e ga r s e j uml a h + 8 kg.
Rhi z oma di c uc i be r s i h, di pot ong t i pi s - t i pi s ( +2mm) .
Se pe r a ngka t a l a t de s t i l a s i ua p a i r di r a ngka i
s e pe r t i pa da ga mba r 6. Rhi z oma ya ng t e l a h di r a j a ng
di ma s ukka n ke da l a m da nda ng, ba gi a n ba ua h da nda ng
t e l a h di i s i a i r unt uk me ngha s i l ka n ua p a i r . Tut up
r a pa t - r a pa t s e ke l i l i ng da nda ng de nga n me ngguna ka n
pe r e ka t ka nj i , j a ga j a nga n s a mpa i a da ke boc or a n.
Api di nya l a ka n, pe ndi ngi n Li e bi g di a l i r i ai r ,
de s t i l a t di t a mpung. De s t i l a s i di l a kuka n s e l a ma
£ 5 j am. l a pi a a n mi nya k di pi s a hka n da r i l a pi s a n
a i r de nga n c a r a Sa l t l no out ( pe na mba ha n ga r a m ),
da n di be ba s ka n da r i a i a a a i r de nga n na t r i um s ul f a t
e ks i ka t us . Mi nya k a t s i r i ha s i l de s t i l a s i di a na l i s s
de nga n a l a t GC- MS.
3. 2. 2. Pr e pa r a s i he pa t os i t
3. 2. 2. 1. Pe l a ks a na a n pe r f us i he pa r . ( 35)
Al a t pe r f us i di s us un s e pe r t i ga mba r 7.
Me di a pe r f us i he pa r s e be l um di guna ka n, di a l i r i
de nga n ga s ka r boge n da n s uhu me di a di bua t 37 ° C.
Ti kus di a ne 8t e s i da n di j a ga ke t e na nga nnya a ga r
t i da k t e r j a di ke ga l a ka n, - ke mudi a n di ba r i ngka n
di l a kuka n r e s i r kul a s i de nga n me di a di s i nt e gr a s i
he pa r ( Nul l e r -Ue l l e ns i e k) ya ng s e be l umnya t e l a h
di pa na s ka n 37 ° C me l a l ui ve na por t a . Ke c e pa t a n
di bua t kons t a n 3- 4 ml / gr a m he pa r / me ni t de nga n
pompa pa r i a t a l t i k s e l a ma 30- 40 me ni t . He pa r ya ng
t e l a h d i d i s i n t e g r a s i , di i s ol a s i s e' cepat mungki n
da r i t i kus . He pa r di a mbi l da n s e l a put nya di r obe k
l a l u di s us pe ns i ka n s e t e l a h di s a r i ng de nga n ka s a
ni l on di a me t e r 100 uni ke da l a m l a r ut a n s e gl e n SB
pa da s uhu 4 °C ( a i r es ) de nga n c a r a de ka nt a s i . *
Se t e l a h pe ndi a ma n . beber apa s aa t , s el ya ng r us a k
a ka n me nga pung da n s e l ya ng ba i k a ka n me nge nda p
di da s a r l a bu. Supe r na t a n di hi s a p da n e nda pa n
di s us pe ns i ka n da l a m l a r ut a n s e gl e n SB, di bua t
vol ume s us pe ns i 20 ml .
< \ : •: >
%
liK • Vf. h e p^r •XvN.,
□
\ F.- ' * ,V
D M Q !
1
2 3
A
E : O T O L C f t C ' f i l t G f t N M E D I i=i F E R F U S I F C ' U P h P E R l S T f l L T X K £• J f i L U R .
TmL- U H G P E N f l N G K f i P G F i S / ' U P R R F l . T f l E U N G P E M f l H T f l U p H
T I KUS
u p : ' Je i i m p o f.t r V f i J V E H f t H E P F i T I C *
VC : V E Nh CiVv'h I N F E R I O R
f t K : F i T R I ' J M K f t N f t N
H t H E f t T E R , T E R M O S T m T S ! S T I R R E R / P E M G m O U K G : G R S O ,, O E N G f l N CO .., s: U : F i I R 3 7 C
Ca r a ke r j a :
Ca i r a n pe r f us i da r i bot ol ( 1) de nga n por opa pe r i s t a l t i k ( 2) di a l i r ka n ma s uk ve na por t a ( Vp) me l a l ui uni t pe na ngka p ge l e mbung ga s / uda r a ( 3) , ma s uk or ga n he pa r , ke l ua r me l a l ui ve na he pa t i ka , a t r i um ka na n da n ke l ua r me l a l ui ka nul a ke t a bung pe ma nt a u pH ( 4) . Ca i r a n ke mba l i ke bot ol ( 1) de nga n pompa pe r i s t a l t i k ( 2) . Ca i r a n pe r f us i ( 1) s e l a l u j e nuh de nga n ga s G ( ka r boge n) da n di j a ga t e mpe r a t ur nya kons t a n 37 ° C de nga n pe na nga s a i r U ya ng di l e ngka pi pe ma na s H da n pe nga duk S.
Ga mba r 8. Pos i s i he ua n s a a t pe l a ks a na a n pe r f us i he pa r . A = me di a ma s uk. B * me di a ke l ua r .
3. 2. 2. 2. Pe r hi t unga n He pa t os i t
Pr e pa r a s i : - Se di a ka n t a bung r s a ks i 20 ml .
- Pi pe t s us pe ns i he pa t os i t 200 ul .
- Ta mba hka n l a r ut a n t r i pa n bi r u 500
ul , koc ok pe r l a ha n.
t ut up de nga n ge l a s pe nut up.
- Ka ma r pe nghi t ung di l i ha t di ba ua h
mi kr os kop de nga n pe r be s a r a n obye k-
t i f 10x.
Pe r hi t unga n : Hi t ung he pa t os i t pa da da e r a h 1, 2, 3
da n 4 pa da ka ma r pe nghi t ung.
Lua s A = 0, 0625 mm ( l ua s s e l ur uhnya
9 mm ) , t e ba l 0, 1 mm.
Vol ume da r i 16A = 16 x 0, 0625 x 0, 1
= 0, 1 mm3 a 104 ml .
Se l - s e l y a n g ’ t e r l e t a k da n me nyi ng-
gung ga r i s ba t a s s e be l a h a t a s da n
ki r i di hi t ung, s e da ngka n s el - s el
ya ng t e r l e t a k di s e be l a h ka na n da n
bau/ ah t i da k di hi t ung.
Ca r a pe r hi t unga n :
3uml a h s e l / ml » J uml a h s el ^ 4 da l a m bi da ng I__1__| J
j ucMAf.11 out: 1 L H NUE0AUER homasIt omut er fnempunyai 4 bi dang suflut nepor t i qambt i r beri kut ;
-L Bi dang sudut
C l nm 2 J
Sort a memponyai bidancj t engah sep&rt i gambar bfffjkut i
D i dang xongah
C 1 n n 2 )
3. 2. 2. 3. Uj i Vi t a l i t a s
Se l ya ng me nye r a p ua r na t r i pa n bi r u a da l a h
s el ma t i , s e da ngka n ya ng t i da k me nye r a p ua r na
a da l a h s el hi dup. Vi t a l i t a s s el a da l a h pr os e nt a s e
s e l hi dup di ba ndi ngka n j uml a h s el t ot a l .
J uml a h s el hi dup
% s e l hi dup =» - - - x 100 % J uml a h s el t ot a l
3. 2. 3. Pe mbua t a n La r ut a n Mi nya k At s i r i
: Di t i mba ng s e ks a ma 0, 100 .ig mi nya k
l a l u di t a mba hka n 1 % DFI SO ad l a r ut , di vor t e x ke mudi a n di t a mba hka n l a - r ut a n s e gl e n SB s a mpa i vol ume 10ml . : Di l a kuka n pe nge nc e r a n da r i mi nya k
10 mg/ ml . Di pi pe t 1 ml l a r ut a n mi nya k 10 mg/ ml , di t a mba hka n 1 % 0HS0, ke mudi a n di t a mba hka n l a r ut a n s e gl e n SB s a mpa i vol ume 10 ml .
: Di l a kuka n pe nge nc e r a n da r i mi nya k 1 mg/ ml . Di pi pe t 1 ml l a r ut a n mi nya k 1 mg/ ml , di t a mba hka n T ' % DMS0 ke mudi a n di t a mba hka n l a r ut a n s e gl e n SB s a mpa i vol ume 10 ml .
3. 2. 4. Pe mbua t a n La r ut a n Hi dr a z i n
- Pe mbua t a n l a r ut a n hi dr a z i n 2 M.
Di t i mba ng s e ks a ma hi dr a z i n monokl or i da 13, 702 g, di t a mba hka n s e gl s n SB s e c ukupnya hi ngga l a r ut . Pi nda hka n s e c a r a s e ks a ma ke da l a m l a bu ukur 100 ml , t a mba hka n s e gl e n SB hi ngga ga r i s t a nda .
Koc ok homoge n.
-- 1 0 mg/ ml
1 mg/ ml
- Pe mbua t a n l a r ut a n hi dr a z i n 0, 2 fl.
Di pi pe t s e ks a ma 10 ml l a r ut a n hi dr a z i n 2 M, l a l u
di ma s ukka n ke da l a m l a bu ukur 100 ml s e c a r a ku-
a nt i t a t i f ke mudi a n di t a mba hka n s e gl e n SB s a mpa i
ga r i s t a nda . Koc ok homoge n.
- Pe mbua t a n l a r ut a n hi dr a z i n 0, 02 M.
Di pi pe t s e ks a ma 1 ml l a r ut a n hi dr a z i n 2 M, l a l u
di ma s ukka n ke da l a m l a bu ukur 100 ml s e c a r a ku-
a nt i t a t i f ke mudi a n di t a mba hka n l a r ut a n SB s a mpa i
»
ga r i s t a nda , Koc ok homoge n.
~ J uml a h hi dr a z i n ya ng di t a mba hka n ke da l a m mode l
pe r c oba a n :
- Unt uk ke l ompok hi dr a z i n 10 ml *) , di pi pet
50 ul hi dr a z i n 2 N.
- Unt uk ke l ompok hi dr a z i n 1 mN, di pi pe t
50 ul hi dr a z i n 0, 2 M.
- Unt uk ke l ompok hi dr a z i n 0, 1 mM, di
pi pe t 50 ul hi dr a z i n 0, 02 PI.
3. 2. 5, Ca r a uj i a kt i vi t a s e nz i m GPT pa da s us pe ns i i nkuba s i he pa t os i t , ( 37)
Di guna ka n pr os e dur da r i Boe hr i nge r - Ma nnhe i m, de nga n j uml a h ya ng di pa ka i It da r i j uml a h ya ng t e r t e r a di ba ua h i ni :
Di pi pe t ke da l a m t a bung r e a ks i pa da s uhu ka ma r
La r ut a n r e a ge n 2, 00 ml
s a mpe l 0, 20 ml
dl ba c a a bs or ps i nya pa da me ni t pe r t a ma , ke dua ,
ke t i ga , da n ke e mpa t pa da pa nj s ng ge l omba ng 365nm.
Pe r hi t unga n :
U/ L a 3529 x , . .
365 nm/ me ni t
3. 2*6. Pe r c oba a n i nkuba s i he pa t os i t de nga n hi dr a z i n
Unt uk me nge t a hui dos i s t oka i k da r i hi dr a z i n
di l a kuka n i nkuba s i pa da 37 ° C, 4. 10^ s e l / ml s el
he pa r s e ba nya k 10 ml da l a m l a r ut a n s e gl e n. Se l a ma
i nkuba s i di a l i r i ga s ka r boge n da n di koc ok t e r us
-me ne r us . Se ba ga i kont r ol s us pe ns i he pa t os i t t a npa )
p e na mba ha n hi dr a z i n.
Ca r a ke rj a :
- Oi s i a pka n 4 e r l e nme ye r , di t a mba hka n s e gl e n s e j um-
l a h t e r t e nt u ( kur a ng da r i 10 ml ) .
- Di t a mba hka n 0, 2 ml s e r um pa da ma s i ng- ma s i ng e r -
l e n me y e r .
- Di t a mba hka n he pa t os i t a ml ( s e t a r a de nga n 4. 10^
s e l ) .
- Se t e l a h i t u ke da l a m e r l e nme ye r :
A. Kont r ol t a npa pe na mba ha n hi dr a z i n.
B. Di t a mba h 50 ul l a r ut a n hi dr a z i n 0, 02 M, hi ngga
kons e nt r a s i a khi r 0, 1 mN hi dr a z i n.
C. Di t a mba h 50 ul l a r ut a n hi dr a z i n 0, 2 N, hi ngga
kons e nt r a s i a khi r 1 md hi dr a z i n.
D. Di t a mba h 50 ul l a r ut a n hi dr a z i n 2 N, s e hi ngga
kons e nt r a s i a khi r 10 mN hi dr a z i n.
- Ma s i ng- ma s i ng e r l e nme ye r di koc ok, di pi pe t 1 ml ,
di pus i ngka n a ga r s el me nge nda p da n di a mbi l s upe r -
de nga n but i r 3. 2. 5.
- Ke mudi a n ma s i ng- ma s i ng e r l e nme ye r di ma s ukka n ke
da l a m i nkuba t or a i r pa da s uhu 37 ° C da n di a l i r i
ga s ka r boge n.
- Di koc ok, di pi pe t 1 ml da r i ma s i ng- ma s i ng a r l e n -
me ye r pa da i nt e r va l ua kt u 30, 60, 120 me ni t l a l u
di pus i ngka n da n di a mbi l s upe r na t a nnya unt uk
di t e nt uka n a kt i vi t a s GPT s e s ua i but i r 3. 2. 5.
3. 2. 7. Pe r c oba a n i nkuba s i he pa t os i t unt uk me nge t a hui
pe nga r uh mi nya k a t s i r i t e r ha da p dos i s t oks i k da r i
hi dr a z i n. 3.
Da r i pe r c oba a n 3. 2. 6, da pa t di ke t a hui dos i s
t oks i k hi dr a z i n ya ng a ka n di guna ka n pa da pe r c oba a n
i ni . Pe r c oba a n di l a kuka n de nga n 8 ma c a m pe r l a kua n
unt uk s e t i a p j e ni s mi nya k a t s i r i Cu r c u ma .
Re pl i ka s i di l a kuka n s e ba nya k 3 ka l i , me ngguna ka n
3 he ua n coba .
A. Kont r ol ( s us pe ns i he pa t os i t di t a mba h s e gl e n SB)
B. He pa t os i t de nga n mi nya k a t s i r i 0, 1 mg/ ml .
C. He pa t os i t de nga n mi nya k a t s i r i 1 mg/ ml .
D. He pa t os i t de nga n mi nya k a t s i r i 10 mg/ ml .
C. He p a t os i t de nga n hi dr a z i n dos i s t oks i k.
F. He pa t os i t de nga n hi dr a z i n dos i s t oks i k di t a mba h
mi nya k a t s i r i 0, 1 mg/ ml .
G. He pa t os i t de nga n hi dr a z i n dos i s t oks i k di t a mba h
mi nya k a t s i r i 1 mg/ ml .
-H. He pa t os i t de nga n hi dr a z i n dos i s t oks i k di t a mba h
mi nya k a t s i r i 10 mg/ ml .
- Di e i a pka n 8 e r l e nme ye r , di ma s ukka n s e j uml a h t e r -
t e nt u s e gl on SB ( kur a ng da r i 10 ml ) .
- Di t a mba hka n 0, 2 ml s e r um da n a ml he pa t os i t
/ 5 \
( s e t a r a de nga n 4. 10 s el ) pa da ma s i ng - ma s i ng
e r l e nme ye r .
- Se t e l a h i t u ke da l a m e r l e nme ye r :
A. Ta npa pe na mba ha n a pa pun, ha nya s e gl e n SB
s a mpa i vol ume 10 ml .
B. Di t a mba hka n 1 ml mi nya k a t s i r i 10 mg/ ml , l a l u
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
C. Di t a mba hka n 1 ml mi n y a k ’ a t s i r i 1 mg / ml , l a l u
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
D. Di t a mba hka n 1 ml mi nya k a t s i r i 0 , 1 mg/ ml , l a l u
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
E. Di t a mba hka n 50 ul hi dr a z i n dos i s t o k s i k , l a l u
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
F. Di t a mba hka n 50 ul hi dr a z i n dos i s t o k s i k , l a l u
di t a mba hka n 1 ml mi nya k a t s i r i 10 mg/ ml , da n
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
G. Di t a mba hka n 50 ul hi dr a z i n dos i s t o k s i k , l a l u
di t a mba hka n 1 ml mi nya k a t s i r i 1 mg/ ml , da n
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
H. Di t a mba hka n 50 ul hi dr a z i n dos i s t oks i k, l a l u
di t a mba hka n 1 ml mi nya k a t s i r i 0, r 1 mg/ ml , da n
di t a mba hka n s e gl e n s a mpa i vol ume 10 ml .
» Pl a s i ng- ma s i ng e r l e nme ye r di koc ok, di pi pe t 1 ml ,
di pus i ngka n a ga r s el me nge nda p, s upe r na t a n di -
a mbi l unt uk di t e nt uka n a kt i vi t a s GPT s e s ua i but i r
- Ke mudi a n ma s i ng- ma s i ng e r l e nme ye r di ma s ukka n ke
da l a m i nkuba t or a i r pa da s uhu 37 ° C da n di a l i r i
ga s ka r boge n. «,
- Di koc ok, di pi pe t 1 . ml da r i ma s i ng- ma s i ng e r l e n
me ye r pa da i nt e r va l ua kt u 30, 60, 120 me ni t l a l u
di pus i ngka n da n di a mbi l s upe r na t a nnya unt uk
di t e nt uka n a kt i vi t a s GPT s e s ua i but i r 3. 2. 5.
3. 3. Pe nga mbi l a n s a mpe l .
Sa mpe l di a mbi l s e c a r a a c a k da r i s us pe ns i he p a
t os i t t i kus put i h t e r i s ol a s i , de nga n a s ums i ba hua
s a mpe l t e r di s t r i bus i nor ma l .
3. 4. Pe ngumpul a n da t a .
Pe ngumpul a n da t a ( ka da r e nz i m GPT da l a m U/ L)
di kumpul ka n me l a l ui pe ngukur a n s s l a ma i nt e r va l ua kt u
0, 30, 60, 120 me ni t de nga n a l a t s p e k t r o f o t o me t e r .
3. 5. Ana l i s a da t a .
3. 5. 1. Kur va Pa r uba ha n Akt i vi t a s Enz i m GPT _vs ua kt u.
Kur va i ni di bua t unt uk me nge t a hui pe r uba ha n
a kt i vi t a s e nz i m GPT (U/ L) ge t e l a h pe mbe r i a n mi nya k
a t s i r i Cur c uma pa da i nt e r va l ua kt u 0, 30, 60 da n 120
me ni t .
Kur va A = Kont r ol ( He pa t os i t )
B a He pa t os i t di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 01 mg / ml .
. C = He pa t os i t di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 1
mg / ml .
D = He pa t os i t di t a mba h mi nya k a t s i r i 1
E « He pa t os i t di t a mba h hi dr a z i n dos i s t oks i k.«
F = He pa t os i t di t a mba h hi dr a z i n dos i s t oks i k,
di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 01 mg/ ml .
G « He pa t os i t di t a mba h hi dr a z i n dos i s t oks i k,
di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 1 mg/ ml .
H ts He pa t os i t di t a mba h hi dr a z i n dos i s t oks i k, di t a mba h mi nya k a t s i r i 1 mg/ ml .
Ke t e r a nga n : Kur va B, C, D, F, G, da n H di l a kuka n pa da
. ma s i ng- ma s i ng mi nya k Cu r c u ma .
3. 5. 2, Ana l i s a va r i a ns da n uj i t .
3. 5, 2, 1. Ana l i s a va r i a ns f a kt or i a l ( 38, 40) ,
Unt uk mQnge t a hui be s a r nya s umba nga n s e t i a p
s umbe r va r i a s i ( a nt a r ke l ompok pe r l a kua n dan
a nt a r r e pl i ka s i ) da l a m s a t u j e ni s mi nya k a t s i r i
Cu r c u ma , ma ka di l a kuka n a na l i s a va r i a ns f a kt or i a l
( a na va f a kt or i a l ) . Ana l i s a i ni j uga me mungki nka n
unt uk me nge t a hui da n me mba ndi ngka n mi nya k a t s i r i
Cur c uma ya ng s a t u de nga n ya ng l a i n, t e t a pi ka r e na
di a ngga p t e r l a l u me nyi mps ng da r i t uj ua n pe ne l i t i -
an ma ka t i da k di l a kuka n.
Ta be l be r i kut a da l a h s ke ma c a r a a na l i s a dat a
de nga n a na va f a kt or i a l pa da pe mbe r i a n l i ma j e ni s
mi nya k a t s i r i Cur c uma , ma s i ng - ma s i ng de nga n
ke l ompok pe r l a kua n A, B, C, D da n E. Re pl i ka s i di l a
kuka n s e ba nya k 3 ka l i de nga n me ngguna ka n 3 he ua n
A = Ke l ompok pe r l a kua n kont r ol .
B e Ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n dos i s t oks i k.
C = Ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n dos i s t oks i k
di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 01 mg/ ml .
D = Ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n dos i s t oks i k
di t a mba h mi nya k a t s i r i 0, 1 mg/ ml .
E <= Ke l ompok pe r l a kua n hi dr a z i n dos i s t oks i k
di t a mba h mi nya k a t s i r i 1 mg/ ml .
CX = mi nya k a t s i r i Cur c uma xa nt hor r hi z a ( 1) .
CD = mi nya k a t s i r i C. dome s t l c a ( 2) .
CZ = mi nya k a t s i r i C. z e doa r i a ( 3) . CA = mi nya k a t s i r i C. a e r ugi nos a ( 4) .
CH = mi nya k a t s i r i C. he yne a na ( 5) .
X1 a ; X1A ; X1A , X1Q . . . . da n s e t e r us nya =
Ka da r e nz i m t e r ukur ( U/ L) pa da ke l ompok A,
B, . . . da n s e t e r us nya , pa da pe mbe r i a n m. a
CX( 1) , CD( 2) , . . . da n s e t e r us nya , de nga n
r e pl i ka s i s e ba nya k 3 ka l i me ngguna ka n
3 he ua n c oba .
X«, X_, X, , Xc = J uml a h t ot a l ka da r e nz i m
I 2 J 4 b
t e r ukur (U/ l ) pa da pe mbe r i a n mi nya k a t s i r i CX( 1) , CD( 2) , CZ( 3) , CA( 4) , CH( 5) .
XA, X0 , Xc , XD, Xj. = J uml a h t ot a l ka da r e nz i m
t e r ukur (U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n A, B, C, D, da n E.
X^ , X^, X3 , X4 , *= Ka da r e nz i m r a t a - r a t a
t e r ukur ( U/ L) pa da pe mbe r i a n mi nya k a t s i r i - CX( 1) , CD( 2) , CZ( 3) , CA( 4) , CH( 5) .
XA, XQ, Xc , XD, X^ = Ka da r e nz i m r a t a - r a t a
t e r ukur ( U/ L) pa da ke l ompok pe r l a kua n A,
