Laporan Praktikum Calori Work KR 02 Univ

(1)

LAPORAN PRAKTIKUM

R-LAB

Calori Work

Nama

: Muhammad Fadlilah

NPM

: 1306370335

Fakulta

:

: T!k"ik

T!k"ik

P#$%#am

P#$%#am &tudi

&tudi

:

: T!k"ik

T!k"ik M!talu#%i

M!talu#%i da"

da" Mat!#ial

Mat!#ial

'#$u(

:

: A)

A)

N$ da" Nama P!#*$+aa" : KR0,  .al$#i /$#k

Mi"%%u

Mi"%%u P!#*$+aa"

P!#*$+aa"

:

: Mi"%%u

Mi"%%u k!-

k!-

Ta"%%al

Ta"%%al P!#*$+aa"

P!#*$+aa"

:

: Kami

Kami ,0

,0 Ma#!t

Ma#!t ,01

,01

La+$#at$#ium Fiika 2aa#

UPP IP2 U"i!#ita

I"d$"!ia

Calori Work

(2)

I. TUJUAN PERCOBAAN

Tu4ua" da#i (#aktikum i"i adalah u"tuk m!"%hitu"% "ilai ka(aita kal$# uatu kaat k$"dukt$#

II. PERALATAN PRAKTIKUM

1 &um+!# t!%a"%a" a"% da(at dia#iaika" , Kaat k$"dukt$# 8 +!#maa , %# 9

3 T!#m$m!t!#

 $ltm!t!# da" Am(m!t!# 5 Ad4uta+l! ($!# u((l 6 .am*$#d!#

7 U"it P. +!!#ta 2A; da" (!#a"%kat (!"%!"dali $t$mati

III. TEORI

2i dalam <iika kal$# da(at dia#tika" !+a%ai uatu +!"tuk !"!#%i a"% +ia m!"%ali# da#i uatu k!adaa" k! k!adaa" a"% lai""a P!#u+aha" uhu (ada uatu k!adaa" d!"%a" k!adaa" a"% lai" m!#u(aka" alah atu (!"!+a+ uatu kal$# da(at +!#(i"dah Kal$# da(at +!#(i"dah da#i uatu +!"da a"% l!+ih (a"a k! +!"da a"% l!+ih di"%i" k!tika k!dua +!"da t!#!+ut +!#!"tuha" atu ama lai" am(ai uhu k!dua"a ama da" k!!im+a"%a" t!#mal t!#*a(ai 2alam k!hidu(a" !ha#i-ha#i da(at kita am+il *$"t$h (!#(i"daha" (a"a a"% kita #aaka" k!tika duduk di d!kat a(i u"%%u" .$"t$h lai""a aitu (!#(i"daha" (a"a aat kita !da"% m!#!+u ai# Pa"a da#i a(i k$m($# a"% m!"%!"ai daa# (a"*i m!"!+a# k! ai# a"% +!#ada di dalam"a da" +a%ia" (a"*i lai""a !hi"%%a a(a+ila kita m!"!"tuh +a%ia"

am(i"% atau ata (a"*i ta"(a (!#li"du"%a" aka" t!#aa (a"a Kal$# m!miliki atua" aitu kal$#i &!tia( 1 kal$#i ama d!"%a" kal$# a"% di(!#luka" u"tuk m!"aikka" t!m(!#atu# 1

%#am ai# !+!a# 1 .⁰

=umlah kal$# a"% di(!#luka" u"tuk m!"aikka" uhu uatu +!"da +!#%a"tu"% (ada 3 <akt$# aitu maa +!"da 8m9 kal$# 4!"i +!"da 8*9 da" (!#u+aha" uhu 8>T9 !hi"%%a m!"%hailka" #umu !+a%ai +!#ikut

; ? m*>T

K!t!#a"%a" :

; ? kal$# a"% di+utuhka" 8=9 m ? maa +!"da 8k%9

* ? kal$# 4!"i +!"da 8=@k%⁰.9

>T ? Takhi# - Taal 8 .9⁰

"!#%i kal$# itu +!#hu+u"%a" d!"%a" !"!#%i lit#ik ka#!"a !"!#%i lit#ik da(at diu+ah m!"4adi !"!#%i kal$# .$"t$h alat a"% da(at m!"%u+ah !"!#%i lit#ik m!"4adi !"!#%i kal$# 8(a"a9 adalah !t#ika K!tika kita m!"am+u"%ka" !t#ika k! um+!# lit#ik +a%ia" +aah !t#ika lama-lamaaka" t!#aa (a"a

(3)

.$"t$h t!#!+ut m!"%i"%atka" aka" k!+!"a#a" hukum k!k!kala" !"!#%i a"% m!"ataka" +aha !"!#%i da(at diu+ah da#i atu +!"tuk k! +!"tuk lai""a alah atu"a (!#u+aha" !"!#%i lit#ik m!"4adi !"!#%i kal$# a"% dilakuka" !t#ika u+u"%a" k!k!kala"

!"!#%i m!"ataka" !"!#%i tidak da(at dimu"ahka" atau di*i(taka" "!#%i ha"a da(at +!#u+ah da#i atu +!"tuk k! +!"tuk lai" Pada (!#*$+aa" kali i"i aka" dilakuka" (!"%k$"!#ia" !"!#%i da#i !"!#%i lit#ik m!"4adi !"!#%i (a"a "!#%i lit#ik dihailka" $l!h uatu *atu daa (ada uatu k$"dukt$# a"% m!m(u"ai #!ita"i di"ataka" d!"%a" (!#amaa" :

da" ka#!"a V = I.R maka

/ ? I>t

2

W = I

_.

_R.t

W = K!t!#a"%a":

/ ? !"!#%i lit#ik 8=$ul!9  ? +!da ($t!"ial 8$lt9 I ? a#u lit#ik 8am(!#!9

T ? aktu a"% di+utuhka" 8!k$"9 R ? ham+ata" 8$hm9

&!(!#ti a"% udah di4!laka" di ata m!"%!"ai hukum k!k!kala" !"!#%i +a"ak"a kal$# a"% dihailka" ama d!"%a" +a"ak"a !"!#%i lit#ik a"% di%u"aka" !hi"%%a da(at dihitu"% d!"%a" (!#amaa"

/

?

;

I>t ? m*>T

&!lai" =$ul! 8=9 atua" kal$#i 8kal9 4u%a da(at di4adika" atua" u"tuk 7 u"tuk m!"aikka" uhu uatu +!"da di(!"%a#uhi $l!h 3 <akt$# aitu maa +!"da 8m9 kal$# 4!"i +!"da 8*9 da" (!#u+aha" uhu !hi"%%a m!"%hailka" #umu !+a%ai +!#ikut

(4)

IV. PROSEDUR PERCOBAAN

k(!#im!" #La+ i"i da(at dilakuka" d!"%a" m!"%-klik t$m+$l rLab di +a%ia" +aah halama" i"i

1 M!"%akti<ka" /!+ *am 8m!"%-klik i*$" id!$ (ada halama" !+ #-La+9 , M!m+!#ika" t!%a"%a" !+!a# 0 k! kaat k$"dukt$#

3 M!"%hidu(ka" P$!# &u((l d!"%a" m!"%CklikC #adi$ +utt$" di!+!lah"a

 M!"%am+il data (!#u+aha" t!m(!#atu#  t!%a"%a" da" a#u lit#ik (ada kaat k$"dukt$# tia( 1 d!tik !lama 10 d!tik d!"%a" *a#a m!"%CklikD i*$" Euku#D

5 M!m(!#hatika" t!m(!#atu# kaat a"% t!#lihat di !+ *am m!"u"%%u hi"%%a m!"d!kati t!m(!#atu# aal aat di+!#ika" 0 

6 M!"%ula"%i la"%kah , hi"%%a 5 u"tuk t!%a"%a" 1 , da" 3

(5)

I. Da$a P#!&ama$a!

u+u"%a" aktu d!"%a" P!#u+aha" t!m(!#atu# (ada aat t!%a"%a" 0 

No Waktu I V Temp 1 3 35.36 0.66 19. 2 6 35.36 0.66 19. 3 9 35.36 0.66 19. 4 12 35.36 0.66 20. 5 15 35.36 0.66 20. 6 18 35.36 0.66 20. 7 21 35.36 0.66 20. 8 24 35.36 0.66 20. 9 27 35.36 0.66 20. 10 30 35.36 0.66 20.

u+u"%a" aktu d!"%a" P!#u+aha" t!m(!#atu# (ada aat t!%a"%a" 066 

No Waktu I V Temp 1 3 23.84 0.00 19. 2 6 23.84 0.00 19. 3 9 23.84 0.00 19. 4 12 23.84 0.00 19. 5 15 23.84 0.00 19. 6 18 23.84 0.00 19. 7 21 23.84 0.00 19. 8 24 23.84 0.00 19. 9 27 23.84 0.00 19. 10 30 23.84 0.00 19.

(6)

u+u"%a" aktu d!"%a" P!#u+aha" t!m(!#atu# (ada aat t!%a"%a" 107  No Waktu I V Temp 1 3 42.32 1.07 21.5 2 6 42.32 1.07 21.6 3 9 42.32 1.07 22.0 4 12 42.32 1.07 22.4 5 15 42.32 1.07 22.8 6 18 42.32 1.07 23.1 7 21 42.32 1.07 23.4 8 24 42.32 1.07 23.6 9 27 42.32 1.07 23.9 10 30 42.32 1.07 24.1

u+u"%a" aktu d!"%a" P!#u+aha" t!m(!#atu# (ada aat t!%a"%a" 15 

No Waktu I V Temp 1 3 51.56 1.59 20.1 2 6 51.56 1.59 20.5 3 9 51.56 1.59 21.4 4 12 51.56 1.59 22.4 5 15 51.56 1.59 23.4 6 18 51.56 1.59 24.3 7 21 51.56 1.59 25.1 8 24 51.56 1.59 25.9 9 27 51.45 1.60 26.6 10 30 51.56 1.59 27.2

(7)

II. Gra'ik

'#a<ik (ada aat 0? 0 $lt

Perubahan Suhu terhadap Waktu

(V=0)

25 20 15 10 5 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

'#a<ik (ada aat 1? 066 $lt

Grafk Perubahan Suhu

terhadap Waktu

(V=0.

66)

21 20.5 20 19.5 19 18. 5 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 S u h u ( o C ) S u h u ( o C )

(8)

'#a<ik (ada aat ,? 107 $lt 24.5 24 23. 5 23 22. 5 22 21. 5 21 20. 5 20

Grafk Perubahan Suhu

terhadap Waktu

(V=1.

07)

3 6 9 12 15 18 21 24

27 30

'#a<ik (ada aat 3? 15 $lt

Grafk Perubahan Suhu

terhadap Waktu

(V=1.

59)

30 25 20 15 10 5 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 S u h u ( o C ) S u h u ( o C )

(9)

III. P#!&ola(a! Da$a

P!#*$+aa" i"i dilakuka" (ada !m(at "ilai t!%a"%a" a"% +!#+!da aitu 0 G 066G 107 G 15  Pada !tia( t!%a"%a" dilakuka" 10 kali (!"%uku#a" d!"%a" !la"% aktu !tia( (!"%ukuku#a" 3 d!tik !hi"%%a dida(atka" t$tal data tia( t!%a"%a" adalah 10 +uah data &uhu aal a"% dimakud k!tika m!lakuka" !+*am a dalah uhu (!#tama aat (!#*$+aa" dimulai aitu 17 $.

B!#daa#ka" t!$#i dida(atka" +aha !"!#% lit#ik a"% dit!#ima $l!h kaat aka" diu+ah m!"4adi !"!#% (a"a 8kal$#9 u+u"%a" a"ta#a kal$# da" !"!#% (a"a ditu"4uka" $l!h (!#amaa" +!#ikut :

H ? H

 H  ? m  H  > H Δ Δ Δ Δ Δ Δ Δ Δ Δ Δ Δ

Δ

��

=

=ika di#!<l!kika" k! (!#amaa" %a#i y = mx , maka

)

T  y, t  x

 m

Dengan menggunakan metode least square: ₀? 0 $lt o 1 3 0 9 0 0 ! 6 0 36 0 0 " 9 0 81 0 0 # 12 0 144 0 0 5 15 0 225 0 0 6 18 0 324 0 0 7 21 0 441 0 0 $ 24 0 576 0 0 9 27 0 729 0 0 1 30 0 900 0 0 %ota& 165 0 3465 0 0

2a#i ta+!l di ata da(at di(!#$l!h %#adi!"t 8m9 da" + d!"%a" *a#a :

dan ∑ ∑ ∑ ∑

J

∑ ∑ ∑

(10)

J

= 0

P!#amaa" %a#i a"% t!#+!"tuk adalah

dan  a!en a maka  "#$!'% ₁? 066 $lt o.    1 3 0 9 0 0 ! 6 0&1 36 0.0 0.6 " 9 0&3 81 0.0 2.7 # 12 0&4 144 0.1 4.8 5 15 0&6 225 0.3 9 6 18 0&8 324 0.6 14&4 7 21 1 441 1 21 $ 24 1&1 576 1.2 26.4 9 27 1&2 729 1.4 32.4 1 30 1&3 900 1.6 39 Tota' 165 6.8 3465 6&6 150.3

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ dan ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

= (0.167

(11)

P!#amaa" %a#i a"% t!#+!"tuk adalah dan  a!en a maka  "#$!'% .0517 V2 = 1&07 Vo't o.   !  !  1 3 1&8 9 3.24 5.4 ! 6 1&9 36 3.61 11.4 " 9 2&3 81 5.29 20.7 # 12 2&7 144 7.29 32.4 5 15 3&1 225 9.61 56.5 6 18 3&4 324 11.56 61.2 7 21 3&6 441 12.96 75.6 $ 24 3&8 576 14.44 91.2 9 27 4&1 729 16.81 110.7 10 30 4&3 900 18.49 129 Tota' 165 31 3465 103.3 594.1

∑ ∑ ∑

∑ ∑

dan

∑ ∑ ∑ ∑

∑ ∑

(12)

P!#amaa" %a#i a"% t!#+!"tuk adalah a!en a da n 0&4072

(13)

maka #$!'

V3 = 1&59 Vo't

o.   

1 3 0&4 9 0&16 1&2 ! 6 0&8 36 0&64 4&8 " 9 1&7 81 2&89 15&3 # 12 2&7 144 7&29 32&4 5 15 3&7 225 13&6 55&5 6 18 4&6 324 21&1 82&8 7 21 5&4 441 29&1 113&4 $ 24 6&2 576 38&4 148&8 9 27 6&9 729 47&6 186&3

1 30 7&5 900 56&2 225

Tota' 165 39&9 3465 217&2 865&5

2a#i ta+!l di ata da(at di(!#$l!h %#adi!"t 8m9 da" + d!"%a" *a#a

∑ ∑ ∑

∑ ∑ dan

P!#amaa" %a#i a"% t!#+!"tuk adalah

dan maka  "#$!'% a!ena ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

(14)

2a#i k!ti%a "ilai * a"% di(!#$l!h: ∆c = ∆c = ∆c = _0.1920 "#$!o%

B!#daa#ka" lit!#atu# a"% aa da(at "ilai kal$# 4!"i a"% dida(at m!"d!kati "ilai kal$# 4!"i (!#ak !+!a#  Maka da(at dihitu"% k!alaha" #!lati<"a !+!a# :

K!alaha" R!lati< ?  

?  

=

16.52)

IV. A!alisis

A A"alii P!#*$+aa"

P!#*$+aa" KR0, i"i dilakuka" !*a#a $"li"! m!lalui Rla+ aitu (#aktikum d!"%a" +a"tua" *$m(ut!# a"% t!#hu+u"% m!lalui i"t!#"! t d!"%a" tu4ua" u"tuk m!"%hitu"% ka(aita kal$# uatu kaat k$"dukt$# a"% di%u"aka" P!#*$+aa" i"i dilakuka" d!"%a" (!"%ali#a" lit#ik (ada !+uah kaat a"% tidak dik!tahui t!#+uat da#i mat!#ial a(a Lalu !t!lah diali#i lit#ik t!#4adi (!#u+aha" t!m(!#atu# (ada kaat t!#!+ut 2a#i (!#*$+aa" i"i t!#+ukti +aha hukum k!k!kala" !"!#%i +!#laku dima"a !"!#%i tidak da(at dil!"a(ka" da" ha"a da(at +!#u+ah +!"tuk 2a#i (!#*$+aa" i"i dik!tahui (!#u+aha" +!"tuk t!#!+ut adalah da#i !"!#%i lit#ik m!"4adi !"!#%i kal$# al i"i da(at dik!tahui da#i ada"a (!#u+aha" (ada t!m(!#atu#

(15)

2ik!tahui +aha kaat k$"dukt$# m!miliki maa , %# atau dalam atua" &I !+!a# ,10-3 K% 2alam (#akt!k (#aktika" m!"%klik t$m+$l uku# u"tuk m!"da(atka" data +!#u(a a#u t!%a"%a" da" uhu a"% +!#a#iai !tia( 3 d!tik am(ai d!tik k! 30 d!"%a" 10 4umlah data P!#*$+aa" dilakuka" hi"%%a  kali d!"%a" t$tal data !+a"ak 0 d!"%a" t!%a"%a" a"% +!#+!da aitu 0 ? 0  1? 066 

,? 107  da" 3? 15 

B A"alii P!#hitu"%a" 2ata

2!"%a" data a"% di(!#$l!h kita da(at m!"%ihitu"% ka(aita kal$# uatu at d!"%a" m!maukka" data a"% ada k!dalam (!#amaa" !uai d!"%a" t!$#i a"% t!lah di+!#ika"

2alam (!#*$+aa" i"i mat!#ial a"% di%u"aka" m!m(u"ai kal$# 4!"i d!"%a" "ilai 01, =@%# $. Maka (#aktika" m!"%am+il k!im(ula" +aha +aha" a"% di%u"aka" adalah +aha" t!m+a%a d!"%a" k!alaha" #!lati< a"% t!#4adi dalam (!#*$+aa" !+!a# 165, al i"i di!+a+ka" ada"a k!alah it!matik !lama (!#*$+aa" +!#la"%u"%

K!alaha" it!matik a"% mu"%ki" t!#4adi :

Pada (!#*$+aa" diaumika" +aha 100 !"!#%i lit#ik dik$"!#ika" da" di#u+ah +!"tuk"a m!"4adi !"!#%i kal$# "amu" (ada k!"ataa""a tidak 100 !"!#%i lit#ik a"% dik$"!#ika" ka#!"a ada !"!#%i a"% t!#+ua"% k!li"%ku"%a"

. A"alii '#a<ik

P!#*$+aa" kal$#i $#k m!"%hailka" !m(at %#a<ik a"% mai"% mai"% m!"%%am+a#ka" hu+u"%a" a"ta#a aktu d!"%a" uhu (ada !tia( t!%a"%a" lit#ik a"% diali#ka" (ada #a"%kaia" '#a<ik (!#tama d!"%a" t!%a"%a" ?0 m!"u"4ukka" (!#u+aha" uhu a"% a"%at mi"im atau uhu a"% ham(i# k$"ta" ha"a t!#4adi k!"aika" !+!a# 01$. da#i data (!#tama d!"%a" data k!dua al i"i t!#4adi ka#!"a +!lum ada"a t!%a"%a" a"% m!#u+ah !"!#%i lit#ik m!"4adi !"!#%i kal$# a"%

"a"ti"a aka" m!"i"%katka" uhu da#i #a"%kaia"

Namu" %#a<ik k!dua k!ti%a da" k!!m(at m!"u"4ukka" (!#u+aha" uhu a"% *!"d!#u"% m!"i"%kat d!"%a" (!at al t!#!+ut da(at dilihat da#i %#adi!" %a#i (ada %#a<ik a"% +!#"ilai ($iti< '#a<ik-%#a<ik t!#!+ut m!"%%am+a#ka" +aha (!#u+aha" uhu aka" t!#u m!"i"%kat !i#i"% d!"%a" !maki" lama #a"%kaia" di+!#i t!%a"%a" T!#+ukti (!#amaa"   +aha (!#u+aha" uhu +!#+a"di"% lu#u

d!"%a" aktu

(16)

K# s i m " la !

1 "!#%i tidak da(at dil!"a(ka" "amu" !"!#%i +ia diu+ah +!"tuk &!(!#ti !"!#%i lit#ik dik$"!#ika" m!"4adi !"!#%i kal$# Namu" !"!#%i t!#!+ut tidak 100 dik$"!#ika" ka#!"a ada !"!#%i a"% t!#+ua"% k! li"%ku"%a"

, Ka(aita kal$# uatu 4!"i kaat da(at di*a#i d!"%a" k!#4a kal$# ak"i m!"%$"!#ika" !"!#%i t!%a"%a" m!"4adi uhu

3 Kaat k$"dukt$# a"% di(akai (ada (!#*$+aa" i"i +!#4!"i t!m+a%a d!"%a" kal$# 4!"i at !+!a# 03065 =@%# $. d!"%a" k!alaha" #!lati< !+!a# 1,1

 Ka(aita Kal$# +!#%a"tu"% (ada +!a#"a t!%a"%a" a#u maa +aha" (!#u+aha" uhu da" 4u%a aktu

(17)

Da'$ar Ps$aka

1 'ia"*$li 2.G Phi* <$# &*i!"tit  "%!!"!# Thi#d diti$" P#!"ti*! all N= ,000

, allida R!"i*k /alk!#G Fu"dam!"tal $< Phi* 7th diti$" t!"d!d diti$" =$h" /il!  &$" I"* N= ,005