CHS Guidance notes A5 Khmer

សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល

មនុសេសធម៌ និងសូចាករ

ស

េចក

តីណ

េា

ំបទ

ដ

ឋេនស

នូល

មន

ុស

េសធ

ម៌ន

ិងស

ូចា

ករ

ោះពុមពផេាយោយ

សម័ពនធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌

(CHS Alliance)

គមាាងារសាវ៊រ

(The Sphere Project)

កាុម

URD

កេសមេួលលើកទី១

២០១៥

ISBN: 978-2-9701015-2-9

រកាាសិទធិគាប់បាបយ៉ាង។ ាល់ឯការដាលានៅទីនាះតាូវានរកាាសិទធិោយ សមព័នធាព បទដឋាន សនូលមនុសាសធម៌ កាុម

URD

និងគមាាងារសាវ៊រ ាាចតាូវានោះពុមពឡើងវិញ កនុងោលបំណងអប់រំ រួមបញចូលាំងវគគបណតុះបណតាល ារសាាវជាាវ និងសកមមាពកមមវិធី

ផាសាងៗទៀតតាូវានអនុញញាតិ និងទទួលាគាល់ពីបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពី គុណាព និងគណនាយាយាព។ ាល់ារបកបាា ឬ កាសមាួល ផនាកណមួយនា

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូល និងសូចាករតាូវតាសុំារអនុញញាតិាមុន ាមរយៈអ៊ី មាល

info@corehumanitarianstandard.org

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ និងសូចាករានរៀបចំបកបាាាខាមរាា ោយបណតាញគណនាយាយាពមនុសាសធម៌ៅកមពុា

(Humanitarian Accoutability

Network in Cambodia-HANet)

។ សូមថលាងអំណរគុណចំោះោកសាី ទាស ោភ័ណឌ

សមាាប់ារសមាបសមាួលរួមកនុងារបកបាា និងោះពុមពសៀវៅនាះ ោក សូរ សុាតិ ោក ឡឹក សុារ ោក យុន សីុណ និង ោក មីុ ឡុង សមាាប់ារតាួតពិនិតាយ

ាតិា

សេចកតីផតើម

ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព

ារបតេជញេចិតតទី១

ារបតេជញេចិតតទី២

ារបតេជញេចិតតទី៣

ារបតេជញេចិតតទី៤

ារបតេជញេចិតតទី៥

ារបតេជញេចិតតទី៦

ារបតេជញេចិតតទី៧

ារបតេជញេចិតតទី៨

ារបតេជញេចិតតទី៩

ឧបសមព័នធ១៖ បចចេកស័ពទ និងនិយមន័យដេលានបេើបេេស់

២ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

សេចកតីផតើម

សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល មនុសេសធម៌

និងសូចាករ

ាារបំពាញបនថាមលើ បទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពីគុណាព និងគណនាយាយាព។ ឯការនាះាន ោលបំណងសមាាប់ឱាយគាប់ានាក់ារ មនុសាសធម៌ និងអងគារដាលាក់ព័នធរៀបចំ ផានារគាប់គាង ឬអនុវតតារឆលើយតប ជំនួយមនុសាសធម៌រួមបញចូលាំងបុគគលិក និង អនកសម័គាចិតត ថនាក់តំបន់ ថនាក់ាតិ និងថនាក់ អនតរាតិផងដារ។ ាក៏ាចតាូវានយកៅ បាើបាាស់ោយានាក់ាររដឋាភិាល និង ាាញាធរថនាក់មូលដឋានហើយានកាសមាួល សមាាប់បាើបាាស់ាមួយសហគមន៍រងគាាះ។

សាចកតីណាាំផតល់ារបំភលឺចំោះសកមម ាពគនលឹះ និងារទទួលខុសតាូវរបស់ អងគារដាលានដក់ចាញកនុងបទដឋាន សនូលមនុសាសធម៌ហើយ និងពនាយល់បនថាមខលះ ពីបញហាបាឈមាក់សតាងដាល ាចកើត ឡើងៅពាលអនុវតតបទដឋានសនូលមនុសាស ធម៌។ សៀវៅនាះនឹងពនាយល់ថតើហាតុអវី ានាារបតាាញាាំង៩សំាន់ និងផតល់ ឧាហរណ៍សមាាប់អនកបាើបាាស់ផាសាងៗ គនា និងបរិបទខុសៗគនា។សាចកតីណាាំនាះ

ផតល់ជូនាន់តាលមអិតពីរបៀបដើមាបីឳាយសមាាចាន នូវារបតាាញាចិតតនីមួយៗ ។

ានាពាំាច់នាារបតាាញាចិតតរួមគនាខណៈដាល ារបតាាញាចិតតនីមួយៗផតាតារយកចិតតទុកដក់ ដច់ោយឡាកពីគនាលើសកមមាពជំនួយមនុសាស ធម៌ ។ ឧាហរណ៍ ារៈសំាន់នាារទំាក់ទំនង ាមួយសហគមន៍និងជនរងគាាះោយគាាះ មហនតាយ និងារគាប់គាងារគំទារបស់ បុគគលិកលើារបតាាញាចិតតាំាងបាាំបួន។ ារារារ ារកាងបាវ័ញចផលូវភាទ និងាររំោភបំាន ហើយ និងារៈសំាន់នាតាលាាពក៏ាប់ាក់នឹងចំនុច ាចាើនរបស់ារបតាាញាចិតតនាះដារ។

៣

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ ារួមបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ពិតាសំាន់ ណស់កនុងារទទួលាគាល់ចមាុះសាស ាពកនុងចំោមសហគមន៍ាមរយៈារ បាមូល និងបាើទិននន័យដាលានារបាង ចាកនូវភាទ ាយុ និងសមតថាពដើមាបីអះាង អំពីកមមវិធី។ ារណ៍នាះនឹងជួយដើមាបីាា ឲាយាននូវតមាូវារផាសាងៗគនាពីកាុមមនុសាស ខុសៗគនាាមរយៈផតល់ឱាសឱាយសហគមន៍ នូវារចូលរួមកនុងសាចកតីសមាាចចិតត ដាលាចកំណត់ារឆលើយតបាន់តា ចាាស់ាស់។ ៅកនុងឯការនេះ សហគមន៍តេូវានដឹងៅាមកេុម

សេតី បុរស កុាា និងកុារីដេលកេុមនីមួយៗ ានសមតថាពផេសេងៗគនេ សេចកតីតេូវារ ខុសៗគនេ និងាពរងគេេះោយឡេកពីគនេ។

សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាន បំណងជមាុញារាស់វាងាររីកចមាើនឆពាះ ៅរកបទដឋានមួយចាាស់ាស់និងដឹកាំបនត ាររៀនសូតា និងធវើឱាយាន់តាបាសើរឡើងលើ គុណាព និងគណនាយាយាពកនុងារឆលើយ តបជំនួយមនុសាសធម៌។ អងគារមួយចំនួនចង់ បងកើតឧបករណ៍ដើមាបីាចបាៀបធៀបលទធផល ារាររបស់អងគារដទាទៀតដាលានបរិបទ និងពាលវាាខុសៗគនា។

សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាច អនុវតតដើមាបីណាាំ

•

រចាគមាាង និងកមមវិធី

•

ារតាួតពិនិតាយ គមាាង កមមវិធី ផនាក និងារឆលើយតបដាល ទូលំទូាយ

•

ានាក់ារដាលដឹកាំារា៉ាន់បាាណរបស់ អងគារ

•

យុទធាសាតកាងសមតថាព

•

ារាយតមលាផទាកនុង

•

ារាយតមលា និងារពិនិតាយឡើងវិញរួមគនា និងាមរយៈដាគូរ

•

ារតាួតពិនិតាយពាលវាាពិតបាាកដ ោយបាាជននិងសហគមន៍ដាលរងផល ប៉ះាល់។

៤ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

សេចកតីថលេថនូរ

សូចាករានាដាារារ គួរតា

តាូវានបាើបាាស់ាសំណុំ។ ាានមួយ ចំនួនតូចដាលាប់ាក់ព័នធៅគាប់ផនាក និងបរិបទ ហើយឆលុះបញចាំងសាចកតីតាូវារ ៅនឹងព័ត៌ានាំងបីជាុងគឺបាភពផាសាងៗ គនារួមាមួយ កាុមមនុសាសផាសាងៗគនា កនុង ចំោមបាាជនដាលរងផលប៉ះាល់។ បាសិនបើអងគារមួយណសមាាចចិតត មិនបាើបាាស់សូចាករនាះទាោះ នឹង តាូវានលើកទឹកចិតតឱាយពនាយល់ ពីហាតុផល ចំោះារសមាាចបាបនាះយ៉ាងាក់ាក់ៅ ពាលាយារណ៍អំពីលទធផល។

ារបនេសុំា

សូចាករានាដាារារគួរតា បនាសុំាៅនឹងបរិបទនីមួយៗ និងដំណើរារ ាក់ាក់របស់អងគារ។ ាាចតាូវាន បំពាញោយសូចាករសមរមាយដទាទៀត និងសំណួរណាាំ។

ពេលវេា

សូចាករានាដាារារ និងសំណួរ ណាាំាចតាូវានបាើបាាស់ៅ គាប់ដំណក់ាលនាារឆលើយតបាប់ពីារ ា៉ាន់បាាណរហូតដល់ារាយតមលា។

ារាស់វេង

សូចាករានាដាារារាន បំណងជមាុញលទធាពាស់វាងាររីកចមាើន ារារ ឬ និងបាៀបធៀបនឹងពាលវាា កមមវិធី និងបរិបទផាសាងៗ។ ដើមាបីឱាយាន់តាានន័យ

ពាញលាញនិងានារទទួលាគាល់សាចកតី តាូវារដាលានលកខណៈចមាុះ ប៉ុនតាារពាញ ចិតតាមួយកមមវិធីដាលកំពុងបនតសូចាករ ានាដាារារាំាច់តាូវានាស់វាងៅ កនុងវិធីឱាយសាបៅាមពាលវាា ទីកនលាង និងតមាូវយ៉ាងោចណស់តាឹមកមាិត អបាបបរាដាលានារបាងចាកទិននន័យ ាមាយុ និងភាទាដើម។

មធាោាយាយសាួលមួយកនុងារដក់ពិនទុ លើសូចាករគឺបាើានាតបាាំកមាិត

(១=មិនយល់សាបាំងសាុង ២=មិនយល់សាប

៣=ាចយល់សាប ឬមិនយល់សាប ៤=យល់សាប

៥=យល់សាបាំងសាុង)។

៥

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

តំណាជេប់សមេេប់សេចកតីណេាំបនថេមទៀត

ADCAP (2015) ‘Minimum Standards For Age And Disability Inclusion In Humanitarian Action’ (Pilot Version):

http://www.helpage.org/what-we-do/emergencies/adcap-age-and-disability-capacity-building-programme/

IASC Gender Marker 2013-14:

http://www.humanitarianresponse.info/en/topics/gender/page/iasc-gender-marker

HelpAge International (2014) ‘Disaster resilience in an ageing world: How to make policies and programmes inclusive of older people’:

http://www.helpage.org/silo/iles/disaster-resilience-in-an-ageing-world-how-to-make-policies-and-programmes-inclusive-of-older-people.pdf

OCHA (2014) Methodology - Participative evaluation of accountability to affected populations (Central African Republic):

៦ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ អងគារណដាលាប់ារមមណ៍ចំោះារផទៀងផទាត់នឹងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ាចបញចាក់នឹង ឧបករណ៍ដាលរកានាមរយៈគាហទំព័ររបស់សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌

http://chsalliance.org/what-we-do/veriication

សេចកតីណេាំេបទដឋេនសនូលមនុសេសធម៌ និងសូចាករ

តាូវានបងកើតឡើងោយកាុម ារារចមាុះរួមានតំណងអងគារមិនមានរដឋាភិាលអនតរាតិបណតាញផាសាងៗ

UNOCHA

, កាុម

URD

, គមាាងារសាវ៊រ (

The Sphere Project

) និង សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាស ធម៌ (

CHS Alliance

)។ សៀវៅនាះតាូវានធវើ ឱាយាន់តាបាសើរឡើងាមរយៈារបាឹកាា ោបល់និងានាកលាបងៅមូលដឋាន ដាលចូលរួមពីអនកបាើបាាស់យ៉ាងទូលំទូាយ និងាន បរិបទខុសៗគនា។ កាុមអនកគាប់គាងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សូមថលាងអំណរគុណចំោះគណៈ កាមាធិារសងាគោះបាទាន់គាាះមហនតាយសមាាប់ារផតល់ថវិាគំទាកនុងារផលិតសៀវៅ ណាាំ និងសូចាករនាះ។ ារបងកើតសាចកតីណាាំនាះានាញយកសាភារដាលានសាាប់ពីគមាាង ារសាវ៊រ សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌(ពីមុនគឺ

HAP

និងភីផលអ៊ីនអាដ) និងកាុម

URD

។ សាចកតីណាាំនិងសូចាករនឹងតាូវតាួតពិនិតាយឡើងវិញាសា័យលើមតិតាឡប់របស់អនកបាើបាាស់ តាឹម ខាមីា ឆនាំ២០១៧ ៅចុងកាាយបំផុត។

៧

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព

១. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ យ៉េងសមរមេយ និងសមសេបៅនឹងសេចកតីតេូវារបស់ពួកគេ។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ និងសមសាប។

៤. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិ របស់ពួកគេ និងដឹងអវីដេលគេតេូវទទួលាននិងាចទទួលានព័ត៌ាន ពេមាំងាចចូលរួមកនុងារសមេេចចិតតលើារារដេលាក់ព័នឋនឹងពួកគេ។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ គឺផអាក

លើារទំាក់ទំនង ារចូលរួមនិងារទទួលមតិោបល់ឆលុះបញចាំង។

២. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ មនុសេសធម៌ដេលពួកគេតេូវារាន់ពេលវេា។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ាន បាសិទធាព និងាន់ពាលវាា

៣. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយមិនរងគេេះាន់តេ ធងន់ធងរថេមទៀត ប៉ុនតេគេាន់តេតេៀមានលអ ធន់ និងានានិភ័យាប ដេលជលទធផលនេជំនួយមនុសេសធម៌។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ពងាឹងលើ សមតថាពបាាជនមូលដឋាន និងបញចៀសលទធផលាអវិជឋានផាសាងៗ។

៥. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានយនតារ ោះសេេយបណតឹងតា៉េាន់ពេលវេា និងបេកបោយសុវតថិាព។

៨ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

៦. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ ដេលានកិចចសហបេតិបតតិារ និងបំពេញបនថេម។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

ជំនួយមនុសាសធម៌ដាលាន កិចចសហបាតិបតតិារ និងបំពាញបនថាម។

៧. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាានទទួល ជំនួយដេលានារកេលមអពីពេេះអងគារានរៀនសូតេពីបទពិោធន៍ និងារឆលុះបញចេំង។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

ានាក់ារជំនួយមនុសាសធម៌បនតរៀនសូតា និងកាលមអ។

៨. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ ដេលពួកគេតេូវារពីានេក់ារ និងអនកសម័គេចិតតដេលានសមតថាព តេឹមតេូវ និងគេប់គេងានលអ។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖

បុគគលិកានទទួលារគំទាដើមាបីធវើ ារាររបស់ខលួនបាកប ោយបាសិទធាព និងទទួលានារឧបតថមភ សមសាប និងានសមាព។

៩. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាអងគ ារដេលជួយពួកគេានារគេប់គេងធនានដ៏ានបេសិទធាពតេឹមតេូវ និងបេកបោយកេមសីលធម៌។

៩

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ារបតេជញេទី

១

សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលានជំនួយ យ៉ាងសមរមាយ និងសមសាបៅនឹងសាចកតីតាូវាររបស់ពួកគា។ លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ និងសមសាប។

ហេតុអវីានជារបតេជញេនេះានារៈសំាន់?

ារបតាាញាទី១ យកោលបំណងចមាបងនាារឆលើយតបៅនឹងវិបតតមនុសាសធម៌ដើមាបីាត់បនថយកតី ារមភ និងសាចកតីលំាក លើកកមពស់សិទធិរបស់ជនរងគាាះកនុងារទទួលានជំនួយ និងាា ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគាាមនុសាសាតិ។ ារឆលើយតបដាលានលកខណៈាសវ័យបាវតតិ សមាាប់មនុសាសគាប់រូប (មនុសាសទូៅ) និងធវើគាប់ាថានាពៅកនុងវិធីាសាតដូចគនាាចនឹងមិន សមាាចានៅាមោលបំណងហើយនឹងមិនទទួលានអតថបាោជន៍ាអតិបរានាសាចកតី តាូវាររបស់ជនរងគាាះ។

ារបតាាញាទី១ សងកត់ធងន់លើារៈសំាន់នាារយល់ដឹងពីបរិបទនិងតមាូវាររបស់ជនរងគាាះផាសាងៗ ពីគនា និងអំពីរបៀបដាលតមាូវារាំងនាះាចនឹងផលាស់បតូរៅាមពាលវាាាំាច់ដើមាបីទទួល ាគាល់សមតថាពនាកាុមផាសាងៗគនារបស់បាាជនផងដារ។ ាក៏ានបញជាក់ផងដារអំពីតួាទីនា ោលនោាយ និង ដំណើរារដើមាបីបនតជមាុញារា៉ាន់បាាណៅលើតមាូវារារផតល់ជំនួយ មនុសាសធម៌ និងារទទួលាគាល់យានឌ័រ និងាពចមាុះៅកនុងារឆលើយតប។

សូចាករានេដេារារ

១. សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយកំណត់ថ ារឆលើយតបតាូវគិតពី តមាូវារពិតបាាកដ និងបាពាណីរបស់ពួកគា។

២. ារផតល់ជំនួយ និងារារារដាលានផតល់តាូវគនាៅនឹងារា៉ាន់បាាណលើ ានិភ័យ ាពាយរងគាាះ និងតមាូវារ។

១០ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយសកមមាពគនលឹះ

•

តើារា៉ាន់បាាណតមាូវារយ៉ាងទូលំទួាយមួយតាូវានធវើឡើងនិងបាើបាាស់ដើមាបី ារធវើផានារឆលើយតបដារឬទា?

•

តើបាភពព័ត៌ានាចាើន រួមានជនរងគាាះ និងសហគមន៍ ាថាប័នកនុងសាុក និងអនកាក់ព័នធ ផាសាងទៀតតាូវានពិគាាះោបល់ៅពាលដាលធវើារា៉ាន់បាាណតមាូវារ ានិភ័យ សមតថាព ាពាយរងគាាះ និងបរិបទដារឬទា?

•

តើារា៉ាន់បាាណ និងារតាួតពិនិតាយទិននន័យដាលានារបាងចាកៅាមភាទ ាយុ និងសមតថាពដារឬទា?

•

តើកាុមដាលាយរងគាាះតាូវានកំណត់អតតសញញាណោយរបៀបណ?

•

តើារឆលើយតបរួមបញចូលនូវបាភាទខុសគនានាារផតល់ជំនួយ និង ារារារសមាាប់កាុមដាល ានបាាាសាតផាសាងៗពីគនាដារឬទា?

•

តើសកមមាពអវីខលះដាលតាូវានគាយកមកដើមាបីបនាសុីនឹងយុទធាសាតឆលើយតបោយផតាតលើ ារផលាស់បតូរតមាូវារ សមតថាព ានិភ័យ និងបរិបទដារឬទា?

•

ារា៉ាន់បាាណ និងារវិាគគឺាដំណើរារមួយ តា មិនមានាពាឹតតិារណ៍មួយ និងាពាលវាាដាល កំណត់ឱាយោះទាប៉ុនតាាាារដាលគួរតាធវើារវិាគឱាយ ានសុីជមាា។ តមាូវាររបស់សហគមន៍រងគាាះមិន តាូវធវើារសនមត់ឡើយ ប៉ុនតាតាូវានកំណត់ាមរយៈ ារា៉ាន់បាាណដាលចូលរួមោយពួកគាកនុងារបនត ធវើកិចចពិាកាាសវាងរការឆលើយតបយ៉ាងសមរមាយ។

•

ាាារសំាន់ណស់កនុងារឆលងាត់ារតាួតពិនិតាយ និងផទៀងផទាត់(ឧាហរណ៍វិធីាសាតតាីោណ) ព័ត៌ាន យើងទទួលាគាល់ថារា៉ាន់បាាណទិននន័យ ដំបូងនឹងមិនលអឥតខចាះ។

១.១ អនុវតតជបេព័នធាម រយៈោលៅ និងបនត វិាគបរិបទ និងាគី ាក់ព័នធ។

ារា៉េន់បេាណ និងារវិាគ

១១

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

ារា៉ាន់បាាណអំពីសុវតថិាព និងសនតិសុខាំង ឥទធិពលនាគាាះមហនតាយ និងចំនួនជនរង គាាះាាារសំាន់ដើមាបីបាហាញពីារគំាម កំហាងនាអំពើហិងាា និងទមាង់នាារបងខិតបងខំផាសាង ទៀត ារបដិសាធកនុងារចិញចឹមជីវិត ឬបដិសាធលើ សិទធិាមូលដឋានរបស់មនុសាស។ ារវិាគតមាូវារដាល ាក់ទងនឹងបញហាយានឌ័រាចជួយកំណត់នូវារឆលើយ តបឱាយាន់តាានបាសិទធាព និងនិរនតរាព។

•

ារធវើផានារគឺាមារឱាយានារសមាបសមាួល ាមួយអនកផាសាងទៀត និងជៀសាងារដក់បនទុក ដល់សហគមន៍ាមួយនឹងារា៉ាន់បាាណា ចាើន។ គាប់ទីកនលាងដាលាចធវើៅានារធវើារា៉ាន់

បាាណរួមគនា (ដូចាារា៉ាន់បាាណរហ័សលើកដំបូង ាពហុផនាក ឬពហុវិស័យ(

MIRA

))គួរតាតាូវានធវើឡើង និងារផតល់ព័ត៌ាន(រួមាំងលកខណៈវិនិចឆ័យជាើសរីស) ដល់ានាក់ារដទាទៀតដាលានចំណប់ារមមណ៍

រដឋាភិាល និងបាាជនរងគាាះ។

•

ារឆលើយតបមនុសាសធម៌តាូវតាទទួលយកកាុមរងគាាះ ផាសាងៗគនាៅកនុងសហគមន៍ និងគួរតាសវាងរការលើក កមពស់សិទធិរបស់សាជិកសហគមន៍ាំងអស់ាមរយៈ ារបំពាញតមាូវារាមូលដឋានរបស់ពួកគា (ដូចាទឹក ាអាត និងារថាាំ សុខាព); ារឆលើយតបៅនឹងារ ារារកតីារមភរបស់ពួកគា (ឧាហរណ៍៖ ារារារារ កាងបាវ័ញចផលូវភាទនិងអំពើហិងាា) និងារធវើឱាយមនុសាសរកាា ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគា និងារោរពខលួនឯង។ កមមវិធីាាគួររចាឡើងដើមាបីឆលើយតបៅនឹង

១.២ បងកើត និងអនុវតត កមមវិធីដេលសមសេប ោយផអេកលើារា៉េន់ បេាណោយមិន លំអៀងពីតមេូវារ 1

និងានិភ័យ ពេមាំងសវេងយល់ពី ាពាយរងគេេះនិង សមតថាពនេកេុម ផេសេងៗគនេ ។ 2

កមមវិធីដ៏សមសេប

1

knox Clarke, P. &Darcy, J.(2014)តមាូវារគឺរួមបញចូលាំងជំនួយ និងារារារ

2 _{ាាចសំៅលើ៖សាតី បុរស កុារី កុាា យុវជន មនុសាសាស់ក៏ដូចាជនពិារ និងជនាតិាគ តិចាក់ាក់ ឬ}

១២ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ារា៉េន់បេាណោយមិនលំអៀង

ាពាយរងគេេះ

បរិបទាក់ាក់ណមួយ និងលកខខណឌរបស់ា ាឧាហរណ៍ ថតើៅជនបទ ឬមួយៅទីកាុង។

•

ារអនុវតតៅាមវបាបធម៌ខលះានបំានៅលើសិទធិ មនុសាស ឬធវើឱាយានារយល់ខុស (ាហរណ៍៖

ារកំណត់លំអៀងលើកុាានិងកុារីឬក៏វណណៈាក់ាក់ ណមួយ មិនឱាយកុារីទទួលានារអប់រំ បដិសាធលើារ ាក់ថនាំបាការោគាដើម) មិនគួរទទួលានារគំទា ឡើយ។

•

កិចចខិតខំបាឹងបាាងគឺតាូវារាាំាាច់ៅពាលធវើារា៉ាន់ បាាណអំពីតមាូវាររបស់បាាជនដាលាន ទីាំងពិាក ចូលៅដល់ ដូចាបាាជនដាលមិនរស់ៅកនុងជំរុំ ា តំបន់ភូមិាសាតដាលពិាកចូលៅដល់ ឬមួយានាក់ៅ ាមួយគា។ អនុវតតដូចគនាៅនឹងបាាជនដាលសថិតកនុង "ានិភ័យ"ដូចា ជនពិារ មនុសាសាស់ បុគគលមិនាច ចាញពីផទះ កុារ និងកមាងជំទង់ កាុមមនុសាសាំងអស់ នាះាចសថិតកាាមារបងខិតបងខំ ារកាងបាវ័ញច និង ាររំោភបំាន។ ារធវើសកមមាពោយមិនលំអៀង មិនមានានន័យថបាាជនាំងអស់គួរតាឆលើយតប ដូចៗគនាោះទាពាាះថកាុមផាសាងគនានឹងាននូវតមាូវារ ាពាយរងគាាះ និងសមតថាពខុសៗគនា។

១៣

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

កាតាសងគមនិងបរិបទក៏ានរួមចំណាកផងដារដល់ ាពាយរង គាាះរបស់មនុសាស។ កាតាាំងនាះរួមាន ាររីសអើងនិង ារជួបបាទះារលំាក(ឧាហរណ៍៖ កនុងបរិបទមួយចំនួនសាតី និងកុារីានានៈនិងអំណច ាប) ាពឯកោរពីសងគម (រួមានារពិាកទទួល ានព័ត៌ាន) ាររិចរិលបរិាថន (ឧាហរណ៍៖ សំណឹកដី និងារាប់បំផលាញពាាឈើ ារបាាបាួល ាាសាតុ ាពកាីកា កងវះារាន់ាប់ដីធលី អភិាលកិចចមិនលអ ាតិាសន៍ វណណៈ ានៈ និងាសាឬនោាយាដើម។

•

រដឋានតួាទីសំាន់និងារទទួលខុសតាូវកនុងារផតល់ ជំនួយឱាយាន់ពាលវាា និងារារារដល់ជនរងគាាះៅ កនុងពាំដានរបស់ខលួន។ ារធវើអនតាគមន៍ពីានាក់ារមនុសាស ធម៌ដទាទៀតគួរតាានធវើឡើងលុះតាាតាបាាជនរង គាាះ និងរដឋមិនានសមតថាពគាប់គាាន់ឬឆនទៈកនុងារ ឆលើយតប (ាពិសាសកនុងអំឡុងពាលដំណក់ាលដំបូង នាារឆលើយតប)។ ារធវើអនតាគមន៍ាចានាពយុតតិធម៌ បាសិនបើរដឋ ឬាាញាធរវាកញាកយ៉ាងសកមមដើមាបីរកកាុម ពិតបាាកដ ឬមនុសាសដាលរស់ៅកនុងតំបន់រងគាាះ ាក់ាក់។

•

សាតីនិងបុរសរងគាាះោយគាាះមហនតាយ (រួមានមនុសាស ាស់ និងជនពិារ)ានបទពិោធន៍រួចាល់និងាចទទួល ាននូវជំាញ ចំណាះដឹង និងសមតថាពដើមាបីទប់ទល់ ឆលើយតប និងាតារឡើងវិញបាទាប់ពីគាាះមហនតាយ។ ពួកគា ាមនុសាសាទិាពដំបូងដើមាបីឆលើយតប។ ារឱាយជនរងគាាះ ចូលរួមយ៉ាងសកមមៅកនុងារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌គឺ ាផនាកមួយដ៏សំាន់ៅកនុងារលើកកមពស់សិទធិរស់ាន ានជីវិតបាកបោយាពថលាថនូររបស់ពួកគា។

១៤ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

តើអងគារានោលនោាយបតាាញាចិតតចាាស់ាស់ៅនឹង មូលដឋាននាតមាូវារ

ាពមិនលំអៀង និងឯកាជាយាពៅកនុងសកមមាពមនុសាសធម៌ដារឬទា ហើយបុគគលិកា សាជិកយល់ដឹងអំពីាដារឬទា?

•

តើាគីាក់ព័នធាំងអស់យល់ថអងគារានាពមិនលំអៀង ឯកាជាយាព និងមិនរីសអើងដារឬទា?

•

តើានដំណើរារបាពាឹតតៅ រួមានយនតារបាមូលទិននន័យដាលានារបាងចាក ៅាមភាទ ាយុ និងសមតថាពាប់ាប់ដារឬទា?

•

តើទិននន័យាំងនាះតាូវានគាបាើាទៀងាត់ដើមាបីណាាំកនុងាររចា និងារអនុវតតកមមវិធី ដារឬទា?

ារសមេបសមេួលកមមវិធី

•

ាល់ារឆលើយតបាំងអស់ បុគគលិកមូលដឋានគួរតាបនត ធវើារពិគាាះោបល់ាមួយសហគមន៍ដើមាបីរកឱាយ ឃើញថ តើារឆលើយតបបំពាញតមាូវាររបស់ពួកគា ានដល់កមាិតណ ហើយថតើានារឆើលយតបបនថាមឬ ផាសាងទៀតដាលតមាូវដារឬទា។

•

ារសិកាាោគាតតាាត និងទិននន័យផាសាងទៀតតាូវតាតាួត ពិនិតាយឱាយានទៀងាត់ និងបាើបាាស់ដើមាបីធវើសាចកតី សមាាចចិតត និងកំណត់ាាទិាពកនុងារជួយសងាគោះជីវិត។

•

អនកឆលើយតបតាូវតាាចបត់បានាន កនុងារបងកើតសកមមាព អនតាគមន៍ឡើងវិញដើមាបីឆលើយតបៅនឹងតមាូវារដាល ានផលាស់បតូរ ហើយារពិាកាាាចនឹងតាូវារាាំាច់ ដើមាបីាាថាចាស់ជំនួយយល់សាបាមួយ។

១.៣ សមេបាមកមមវិធី ោយផលេស់បតូរាសេ័យ ៅនឹងតមេូវារ សមតថាព និងបរិបទ។

១៥

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

អងគារដាលានបំពាញនូវោលនោាយ តមាូវារនាបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ ដំណើរារ និង បាព័នធដាលបញជាក់ឱាយដឹង និងគំទាារបតាាញាចំោះ ោលារណ៍មនុសាសធម៌ (និងករណីលើកលាងណ មួយនាះ) ដូចាានោរពាមយានឌ័រ ាយុ សមតថាព និងាពចមាុះ។

•

បុគគលិកនិងអនកសម័គាចិតតាំងអស់គួរតាយល់ដឹងអំពីារ ទទួលខុសតាូវរបស់ខលួនាក់ទិននឹងោលនោាយ ាំងនាះ និងធវើយ៉ាងណឱាយពួកគាាចបាាន់ាជាប់ ារទទួលខុសតាូវ។ អនកាក់ព័នធសំាន់ផាសាងទៀតក៏គួរ តាយល់ដឹងអំពីោលនោាយាំងអស់នាះផងដារ។

•

ោលនោាយរបស់អងគារគួរតាធវើឡើងចាាស់ាស់ ាសា័យលើទំហំនាារលមអិត ទិននន័យសមាាប់ារា៉ាន់ បាាណ និងធវើរាយារណ៍។ នាះាចរួមចំណាកដល់ ារផតល់នូវភសតុាងនាារផតល់ជំនួយមិនលំអៀង និងាច បាហាញបាាប់បាសិនបើជំនួយានៅដល់កាុមោលៅ ពិតបាាកដ។

១.៤ ោលនោាយ ានារបតេជញេចិតតដើមេបី ផតល់ជំនួយមនុសេសធម៌ ផអេកលើតមេូវារ និង សមតថាពរបស់សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយ គេេះមហនតាយ។

១.៥ ោលនោាយ កំណត់ពីារបតេជញេចិតតដេល គិតគូរចំោះាពចមេុះនេ សហគមន៍រួមាំងបេជជន ដេលជួបារលំាក ឬាត់ បង់ឱាសនិងដើមេបីបេមូល ទិននន័យលមអិត។

ោលនោាយរបស់អងគារដេលាក់ទងនឹងារផតល់ ជំនួយោយមិនលំអៀង និងចមេុះ

ារលមអិតទិននន័យ

១៦ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

ានាក់ារមនុសាសធម៌ាំងអស់គួរតាផតល់ារគាប់គាង

សមរមាយ និងារគំារថារកាាដើមាបីធវើឱាយបុគគលិក ផតល់ជំនួយទទួលាននូវចំណាះដឹង ជំាញ ាកបាបកិរិយ និងឥរិយបថដាលាំាច់សមាាប់ ាត់ចាង និងធវើារា៉ាន់បាាណ។

•

បាព័នធធនានមនុសាសគួរតាាចបត់បានានគាប់ គាាន់ដើមាបីជាើសរីស និងបញជូនកាុមា៉ាន់បាាណាន ឆប់រហ័ស។ ចំនួនបុគគលិកដាលានសមតថាពគាប់ គាាន់គួរតាបាាកដថារបនតារា៉ាន់បាាណនិង ារវិាគគឺាចធវើៅាន។

•

ថវិារបស់កមមវិធី និងបាភពធនានគួរតាានបាង ចាកោងៅាមតមាូវារ និងាាថមូលនិធិាច បាើសមាាប់បនតារវិាគនាជំនួយ និងតមាូវារ ារារារ ហើយនិងសមាាប់កមមវិធីាាដាលានតាូវ សមាបសមាូល និងកាតមាូវ។

១.៦ ានដំណើរារ ដើមេបីាាាននូវារបនត ារវិាគមួយដេល សមរមេយៅនឹងបរិបទ។

១៧

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ACAPS & ECB (2014) ‘Humanitarian Needs Assessment: The Good Enough Guide’:

http://www.acaps.org/img/documents/h-humanitarian-needs-assessment-the-good-enough-guide.pdf

ALNAP & Groupe URD (2009) ‘Developing a participatory approach to involve crisis-affected people in a humanitarian response’.

The Participation Handbook (chapter 7):

http://urd.org/IMG/pdf/MP_GB_CHAPITRE7.pdf

IASC (2015) ‘Multi-sector initial rapid assessment guidance’ (revised July 2015):

https://www.humanitarianresponse.info/en/system/iles/documents/iles/mira_ revised_2015_en.pdf

IASC (2006) ‘Women, Girls, Boys and Men: Different Needs, Equal Opportunities’.

The Gender Handbook in Humanitarian Action:

https://interagencystandingcommittee.org/gender-and-humanitarian-action-0/

documents-public/women-girls-boys-men-different-needs-equal

Mazurana, D., Benelli, P., Gupta, H., & Walker, P. (2011) ’Sex and Age Matter: Improving Humanitarian Response in Emergencies’. Feinstein International Center, Tufts University:

http://www.alnap.org/resource/8144

See the CHS Alliance website for more resources: http://chsalliance.org/resources

១៨ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ារបតេជញេទី

២

សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលានជំនួយមនុសាស ធម៌ដាលពួកគាតាូវារាន់ពាលវាា។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ានបាសិទធាព និងាន់ពាលវាា។

ហេតុអវីានជារបតេជញេនេះានារៈសំាន់?

ារបតាាញាចិតតទី២ កត់សាគាល់ពីតមាូវារសមាាប់បាព័នធដាលានបាសិទធាពដើមាបីារគំទា ាន់ពាលវាា ារសមាាចចិតតផអាកលើភសតុាងាមូលដឋាន រួមាមួយារ គាបដណតប់ លើភូមិាសាតគាប់គាាន់ និងាន់ពាលវាាាំងារផតល់ជំនួយ និងតមាូវារារារ។ ាានដឹងអំពីបញហាបាឈមនា ារចូលៅដល់ សនតិសុខ មូលនិធិ ារដឹកជញជូន សមតថាព និងាទិាពនាារប៉ះទងគិច ប៉ុនតាាមារឱាយសហគមន៍មនុសាសធម៌ធវើសកមមាពរួមគនាសវាងរក មធាោាយជំនះលើបញហាាំងនាះ ដើមាបីផតល់នូវារឆលើយតបយ៉ាងពាញទំហឹងៅនឹងតមាូវារ របស់បាាជន។ ារាមានទុកាមុន និងាររៀបចំសមាាប់វិបតតិធងន់ធងរោយបងកើនលាបឿន ាពសមសាប និងបាសិទធាពនាារឆលើយតប និងាាថារសមាាចចិតតគឺផអាកលើព័ត៌ាន ដាលាចជឿទុកចិតតាន។ ារឆលើយតបមិនតាឹមតាាន់ពាលវាាទា ប៉ុនតាថាមាំងបាាន់ ាជាប់នូវបទដឋានបចចាកទាសអបាបបរាទៀតផង បាសិនបើពួកគាគឺធវើដើមាបីជួយារារាយុជីវិត និងជីវាពរស់ៅរបស់បាាជន ។

សូចាករានេដេារារ

១. សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយរូមាំងកាុមាយរងគាាះបំផុត យល់ឃើញថពាលវាានាារផតល់ជំនួយនិងារារារដាលពួកគាទទួលគឺគាប់គាាន់ ២. សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយយល់ឃើញថារឆលើយតបាន បំពាញាមតមាូវាររបស់ពួកគា។

១៩

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយសកមមាពគនលឹះ

•

តើឧបសគគ និងានិភ័យានកំណត់ និងវិាគាទៀងាត់ហើយសាប ៅាមផានារដារឬទា?

•

តើផានារពិារណពីពាលវាាដាលលអបាសើរបំផុតសមាាប់ធវើសកមមាព គិតពីកាតាមួយចំនូនដូចា ាតុាាស រដូវាល និងជមលាះដារឬទា?

•

តើារពនាោរពាលអនុវតតផានារ និងសកមមាពតាូវានតាួតពិនិតាយ និងោះសាាយដារឬទា?

•

តើបាព័នធបាាសឱាយដឹងមុន និងផានារតាៀមបមាុងតាូវានបាើដារឬទា?

•

តើមូលដឋានបចចាកទាសដាលានបាើ និងលទធផលសមាាចានារទទួលាគាល់ៅទូាំង ពិភពោកដារឬទា?

•

តើតមាូវារដាលមិនាន់ានបំពាញតាូវានកំណត់ និងោះសាាយដារឬទា?

•

តើារតាួតពិនិតាយលទធផលានបាើបាាស់សមាបៅាមកមមវិធីដារឬទា?

•

បញហាអសនតិសុខ ឬបញហាភសតុារាចាដានកំណត់ ចូលដល់ជនរងគាាះ ថវិាាចនឹងមិនគាប់គាាន់ ហើយាាញាធរមូលដឋានាចនឹងមិនអនុញញាតឱាយឆលើយ តបជំនួយមនុសាសធម៌។ ារបំពាញាមបទដឋានបចចាក ទាសមិនាចធវើាន ោយារតាឧបសគគនាារចូល ៅដល់សហគមន៍ និងកងវះាតថវិា។ អងគារនិង បុគគលិករបស់ពួកគាទៀតោត ាចខវះនូវបទពិោធន៍ បាព័នធសមតថាពដើមាបីបំពាញាមបទដឋានអបាបបរា។

•

កិចចារទូត ារបញចុះបញចូល និងារតស៊ូមតិាមួយ រដឋាភិាល អងគារផាសាងៗ និងាចាស់ជំនួយាចនឹងពឹងផអាក លើថនាក់មូលដឋាន ថនាក់ាតិ ឬអនតរាតិដើមាបីជមនះលើ ឧបសគគាា។

២.១ បងកើតកមមវិធីោះ សេេយឧបសគគាា ដូចនេះសកមមាពដេល ានសនើឡើងានាព ជក់ាក់ និងាន សុវតថិាពសមេេប់ សហគមន៍។

ារោះសេេយឧបសគគ និងកមមវិធីជក់ាក់

២០ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

ាន់ពាលវាាមិនសំៅតាឹមតាារឆលើយតបយ៉ាងឆប់ រហ័សគមានារពនាោរពាលោះទា ប៉ុនតាផងដារផតល់នូវសាា កមមតាឹមតាូវាន់ពាលវាា។ ឧាហរណ៍៖ ជនរងគាាះ ាចានតមាូវារផាសាងៗគនាចំោះរដូវកតា និងរដូវរារ ហើយសកមមាពផាសាងៗដូចាារចាកាយចំណីសតវ គាាប់ពូជ ឬឧបករណ៍គឺាំាច់តាូវគិតៅាមបាតិទិននា ារដំាដុះ។

•

ផានារកមមវិធីាំាាច់រួមបញចូលពាលវាាសមាាប់ ារចាកាយ និងបាព័នធតាួតពិនិតាយយ៉ាងសកមមមុន នឹងកំណត់និងពនាោរពាល។ វដតនាកមមវិធីមនុសាសធម៌

IASC

(សូមមើលតំណាជាប់សមាាប់ារណាាំបនថាម ទៀតដូចាងកាាម) ផតល់ព័ត៌ានបនថាមលើពាលវាា ដាលានរំពឹងទុកសមាាប់ារារសងាគោះបាទាន់ដាលាប់ ផតើមយឺតៗ និងាប់ផតើមាលាមៗ។

២.២ ផតល់ារឆលើយតប ជំនួយមនុសេសធម៌ាន់ ពេលវេាោយធវើារ សមេចចិតត និងអនុវតត ោយមិនពនេារពេល ដេលមិនាំាច់។

ាន់ពេលវេា

•

ារារសហារាញឹកាប់ាមារឱាយានារបងកើត យុទធាសាតាា(ឧាហរណ៍៖ ារតស៊ូមតិ បាព័នធ បញជូន ារធវើផានារតាៀមបមាុង) ដើមាបីជមនះនឹងបញហា បាឈមដាលាាំងដល់ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ កនុងារបំពាញារបតាាញានាះ។

២១

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

កាតាាចាើនដាលានឥទធិពលលើារសមាាចចិតត ដើមាបីឆលើយតប ៅនឹងគាាះមហនតាយមនុសាសធម៌ រួមាន៖ មូលនិធិដាលាន ព័ត៌ានដាលាចរកាន កមាិតនាារតាៀមរៀបចំ ានាក់ារជំាញ ឬតមាូវារដើមាបី បាហាញពីផលប៉ះាល់នាះ។ រដឋាភិាលាចាស់ជំនួយនឹងរង ឥទធិពលផងដារ ោយារារពិារណនានោាយ។ ារសមាាចចិតតគួរតាផអាកលើារវិាគោលបំណងនា តមាូវារ ប៉ុនតាាក់សតាងារឿយៗព័ត៌ានសុីជមាាតាងតា មិនានៅដំណក់ាលដំបូងនាគាាះមហនតាយធងន់ធងរ ហើយារសមាាចចិតតានធវើឡើងាសា័យលើចំណាះដឹង ដាលមិនលអឥតខចាះ។

•

ារសមាាចចិតតចំាច់តាូវបត់បានាន និងឆលើយតបៅនឹង ព័ត៌ានថមីានមកពីារបនតារា៉ាន់បាាណ។ ាររៀបចំ ធវើសាចកតីសមាាចចិតតនឹងខុសគនាៅកនុងអងគាពផាសាងៗ សមាាប់ារឆលើយតបាំងមូល ប៉ុនតាារទទួលខុសតាូវខពស់ បំផុតកនុងារសមាាចចិតតគួរតាាារកិចចរបស់ាាញាធរ ាតិ។ ារសមាាចចិតតនិងដំណើរារសមាាចចិតតគួរតាាន ចងកាងាឯការយ៉ាងលអដើមាបីឱាយានតាលាាពនិងគួរតា ផអាកលើារពិគាាះោបល់និងារសមាបសមាួលាមួយ អនកដទាទៀត (សូមមើលារបតាាញាចិតតទី៦) ។

ារសមេេចចិតត

២២ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

តមាូវារមួយចំនួនមិនាចបំពាញោយគមាន

អនតាគមន៍ពីរដឋាភិាល (ឧាហរណ៍៖ ារាន់ាប់ដីធលី ឬានសិទធិាាចាស់ដី) និងតមាូវារផាសាងទៀតាចៅ កាាជំាញ និងបទពិោធន៍របស់អងគារ។ ោះបីាយ៉ាង ណក៏ោយអងគារានារខុសតាូវោយបញជូននូវតមាូវារ ាំងនាះៅអងគារដទាទៀតដាលសមរមាយ និងធវើារបញចុះ បញចូលដើមាបីបំពាញតមាូវារាំងនាះ។

•

ាទូៅានាក់ារគួរតាូវានណាាំោយបទដឋានាតិលើ គាប់វិស័យ ថវីបើពាលខលះារណាាំាំងនាះាចអនុវតតាន តាចំោះាថានាពរយៈពាលវាងដាលមិនាន់សម័យាល ឬមិនសាបាមួយនឹងារអនុវតតលអដាលាចទទួលយកក៏ ោយ។ ខណៈដាលានពាលវាាគាប់គាាន់ ារអនុវតត ាចធវើៅានដើមាបីឆពាះៅរកបទដឋានាតិឱាយសាបៅនឹង ារឆលើយតបមនុសាសធម៌ាពាលអាគត។ សៀវៅែសវ៊រ និងបទដឋានដាគូផតល់នូវកាបខ័ណឌមួយដាលាចណាាំ ារឆលើយតបបាទាន់កនុងពាលបចចុបាបនន និងាពាលអាគត។

•

ារតាួតពិនិតាយបាហាញពីារតាួតពិនិតាយគមាាងឡើងវិញ ផទៀងផទាត់ាកាយសនើរសុំនាលកខណៈវិនិចឆ័យជាើសរីស និង បញជាក់បាសិនបើជំនួយៅដល់ជនរងគាាះាមចាតា ដារឬទា ាជួយឱាយអនកសមាាចចិតតកនុងារឆលើតបៅនឹងមតិ តាឡប់ពីកាុមផាសាងគនា(ឧាហរណ៍៖ដំោះសាាយ អតុលាយាពយានឌ័រ) និងកំណត់បញហា ឬនិានាារ។

២.៣ ណេាំៅដល់ អងគារាំងាយពី សេចកតីតេូវារដេលមិន ានបំពេញជមួយ នឹងជំាញបចចេកទេស ដេលាក់ព័នធនឹងាណតតិ ឬារតស៊ូមតិសមេេប់ារ ោះសេេយតមេូវារ។

២.៤ បេើបទដឋេនបចចេក ទេសដេលាក់ព័នធ និង ារអនុវតតលអៅទូាំង វិស័យមនុសេសធម៌កនុង ារធវើផេនារ និងា៉េន់ បេាណកមមវិធី។

២.៥ តេួតពិនិតេយសកមមាព ទិននផលនិងលទធផលនេ ារឆលើយតបជំនួយ មនុសេសធម៌ ដើមេបីសមេប ាមកមមវិធីឱេយានបេសើរ ឡើង និងោះសេេយ ារអនុវតតដេលមិនលអ។

តមេូវារមិនានបំពេញ

បទដឋេនបចចេកទេស និងារអនុវតតានលអ

២៣

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

ារតាួតពិនិតាយគួរតាាស់វាងពីាររីកចមាើនៅនឹងោល ៅគមាាង និងរួមាំងសូចាករានាដាារារាាង ផតាតតាៅលើសកមមាពដូចាចំនួននាារចាកាយ ឬទិននផលដូចាចំនូនហាដឋារចាសមព័នធដាលានាង សង់។ លទធផលគមាាងាក់ព័នធនឹងារចង់ាននូវ លទធផលចុងកាាយនាសកមមាពដូចាារបាើបាាស់ ហាដឋារចាសមព័នធ ឬារផលាស់បតូរៅកនុងារអនុវតត។ ពាលវាានាលទធផលគួរតាតាូវានតាួតពិនិតាយ។

•

បាព័នធតាួតពិនិតាយគួរតាពិនិតាយឡើងវិញាទៀងាត់ ដើមាបីាាថានតាព័ត៌ានដាលានបាោជន៍ តាូវានបាមូល។ ារតាួតពិនិតាយសកមមាពគួរតា ាក់ព័នធ និងាសា័យលើជនរងគាាះ និងាគីាក់ព័នធ សំាន់ៗ (សូមមើលារបតាាញាចិតតទី៧)។

•

ាររកឃើញមកពីារតាួតពិនិតាយសកមមាពតាូវតាាន បាើបាាស់ដើមាបីកាតមាូវកំហុស ោះសាាយចំណុចខាាយ និងកាលមអសកមមាពអនតាគមន៍។ ារផលាស់បតូរដាលា លទធផលនាារតាួតពិនិតាយមួយគួរតាតាូវានចងកាងា ឯការ (សូមមើលារបតាាញាចិតតទី៧)។

ារោះសេេយានេដេារារដេលមិនលអ

សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយារទទួលខុសតេូវរបស់អងគារ

•

តើានដំណើរារចាាស់ាស់ដើមាបីា៉ាន់បាាណ ថតើអងគារានដឹងពីរបៀបធវើារ ានថវិា និងបុគគលិកានសមតថាពគាប់គាាន់មុនពាលធវើារបតាាញាចិតតលើកមមវិធីដារឬទា?

•

តើានោលារណ៍ចាាស់ាស់ ដំណើរារ និងធនានដើមាបីគំទាដល់ារតាួត

ពិនិតាយ និងាយតមលា និងបាើលទធផលសមាាប់ថនាក់គាប់គាងដើមាបីធវើារសមាាចចិតតដារឬទា? តើពួកគាានាគាល់បុគគលិកដារឬទា?

២៤ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

ោលនោាយរបស់អងគារគួរឆលុះបញចាំងពីារៈសំាន់ កនុងារអនុវតដមូលដឋានគុណាពបចចាកទាស និងារអភិវឌាឍ និងរកាាាននូវអនកជំាញៅាមតំបន់ដាលានជាើសកនុង ារធវើអនតាគមន៍។ ោះបីយ៉ាងណក៏ោយអងគារមួយ ចំនួនាចចូលៅដល់តំបន់តាមួយ ហើយាចនឹងតាូវាន បងខំឱាយផដល់ ឬគំទាដល់ារផតល់សាាសំាន់ៗដាល មិនមានាជំាញរបស់ពួកគារហូតដល់ទីានាក់ារផាសាង ទៀតចូលៅដល់។

•

ារធវើផានារាចជួយាាានថមុខារផាសាងៗគនា និងអនកជំាញៅកនុងអងគារមួយធវើារោយសហារ ាមួយគនា (មើលារបតាាញាចិតតទី៨) ។ ាាារសំាន់ ផងដារកនុងារចងាំថារផតាតលើារតាៀមរៀបចំគាាះ មហនតាយ និងផានារតាៀមបមាុងាចរួមចំណាកដល់ារ ឆលើយតបាន់តាានបាសិទធាព និងាន់ពាលវាាកនុង វិបតតិាបនតបាទាប់។

•

ភសតុាងតាូវានកំណត់ាទិននន័យៅលើារវិនិចឆ័យ ោលបំណងឬធវើារសននិដឋាន។ ាាចយកទមាង់ខុសបលាក គនា និងាចផតល់កមាិតផាសាងគនានាសុពលាព (មិនាំាច់ បាប វិទាោាសាត)។ ាាំាច់តាូវអភិវឌាឍផតាតលើភសតុាង ដាលានចងកាងសមាាប់សកមមាពមនុសាសធម៌ដើមាបីឱាយ លទធផលបាសើរឡើង ាមួយនឹងបាព័នធារតាួតពិនិតាយ យ៉ាងម៉ត់ចត់ និងារាយតមលាដាលចូលរួមចំណាកដល់ ដំណើរារនាះ។

២.៦ ារបតេជញេចិតតរបស់ កមមវិធីគឺាសេបគនេជមួយ នឹងសមតថាពរបស់ អងគាព។

២.៧ ារបតេជញេរបស់ោល នោាយាាាននូវ៖ ក. រៀបចំជបេព័នធពីោល បំណង និងបនតារតេួត ពិនិតេយ និងារាយតមលេ លើសកមមាពនិងផល ប៉ះាល់របស់ា

សមតថាពរបស់អងគាព

ោលនោាយរបស់អងគារ ដំណើរារ និងបេព័នធ

២៥

សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

•

អងគារមួយដាលបំពាញានបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌គួរ តាាចបាហាញថទិននន័យដាលានមកពីារតាួតពិនិតាយ និងារាយតមលាតាូវានបាើបាាស់ោយរបៀបណដើមាបី សមាបាមកមមវិធី ោលនោាយយុទធាសាត និងកាលមអារតាៀមរៀបចំ និងអនុវតតារារកនុង លកខណៈ មួយានាន់ពាលវាា (សូមមើល ារបតាាញាចិតតទី៧)។ នាះបាហាលាាក់ព័នធនឹងារ ាាថបុគគលិកាចតាូវានជាើសរីស ឬបញជូន ៅាបាទាន់ៅពាលតាូវារ ឬ អតថិាពនាមូលនិធិ សងគាាះបាទាន់។

•

ាំងារទទួលខុសនិងដំណើរារសមាាប់ារសមាាចចិតត ៅកនុងអងគារតាូវតាានកំណត់យ៉ាងចាាស់និងានយល់ ដឹង រួមានអនកដាលទទួលខុសតាូវអនកដាលនឹងតាូវពិគាាះ ោបល់ និងព័ត៌ានអវីខលះដាលតាូវារដើមាបីធវើារ សមាាចចិតត។

ារសមេេចចិតតរបស់អងគារ ខ. បេើបេេស់ភសតុាង

ដេលានមកពីារតេួត ពិនិតេយនិងារាយតមលេ ដើមេបីកេសមេួល និង កេលមអកមមវិធីឱេយបេសើរ ឡើង

គ. សមេេចចិតតាន់ពេល វេាជមួយនឹងធនាន ដេលានបមេុងទុករួច ជសេេច។

IASC (2015) Reference module for the implementation of the Humanitarian Programme Cycle:

https://www.humanitarianresponse.info/en/programme-cycle/space/programme-cycle-toolbox

The Sphere Project (2011) The Sphere Handbook: Humanitarian Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response:

http://www.sphereproject.org/handbook/

ALNAP & Groupe URD (2009) ‘Developing a participatory approach to involve crisis-affected people in a humanitarian response’. The Participation Handbook

(chapter 8):

http://urd.org/IMG/pdf/MP_GB_CHAPITRE8.pdf

See the CHS Alliance website for more resources: http://chsalliance.org/resources

២៦ សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ

ារបតេជញេទី

៣

សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយមិនរងគាាះាន់តា ធងន់ធងរថាមទៀត ប៉ុនតាពួកគាាន់តាតាៀមានលអ ធន់ និងានានិភ័យ ាបដាលាលទធផលនាជំនួយមនុសាសធម៌។

លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ពងាឹង សមតថាពបាាជនមូលដឋាននិងបញចៀសលទធផលអវិជជានផាសាងៗ។

ហេតុអវីានជារបតេជញេនេះានារៈសំាន់?

ារបតាាញាចិតតនាះបញជាក់ឱាយឃើញនូវតមាូវារកនុងារទទួលាគាល់ និងកាងសមតថាពៅ ថនាក់មូលដឋាននិងថនាក់ាតិៅពាលឆលើយតបៅនឹងគាាះមហនតាយដើមាបីបងកើនារផាារាជាប់ ាន់តាាលាំងាមួយអងគារកនុងសាុក។ ាាោយានថ បុគគល សហគមន៍និងបណតាបាទាស ដាលានារតាួតពិនិតាយាន់តាាលាំងលើសាចកតីសមាាចចិតត និងានាពធន់បនថាមទៀតាចាំា ៅរការាតារឡើងវិញយ៉ាងឆប់រហ័ស និងានសមតថាពាន់តាាលាំងកនុងារទប់ទល់នឹង វិបតតិាពាលអាគត។ សកមមាពមនុសាសធម៌ាចមិនានចាតាបងកនូវារឈឺាប់ ដូចនាះអងគារ តាូវតាទទួលាគាល់និងសហារាមួយអនក�