PERILAKU I{ARI^N KUAU R AJA (AryBia"us
ary6
LiaMcu,1166) Dt TAMAN MARCA SATWA DAN BUDAYAKINAMAN
BTIKITTII\CCIS(RIISI
SARJAI{A BIOLOCTOLEH
RIANI
IERINA
JURUSAN BIOLOGI
TAKIII,TAS MATEMATIKA DAN TLMU PENGDTAIIUAN AI,AM
't
ABSTRAK
P€neline tenrang Pdilalo
Hiri
Kuau Raja(,r/szv,,Ll
,r/eH JinnaeG. I 766) diTme M
ea Sa1*a.Ln
BudayaKimtan
BukittinggiS@lcd
B&t
lchrrdilal*m
padabuls
Jui
2010. Penssar.ndilallta
selanal0
hri
d68e
lotd watrukonl,(
p€nEmat dengdhcw
obiek peneliris selama 100jato
Mclodaydg disu$ta
.itm
pdelilid
ini
adalan mdoila suneydoss
telnit
sde@pling di
ledde
(uu
Rajaddi
pDral 0700-1600WIB
IIsiI
Fnelitiu
m€nunjuiltr banwa penlara
ndi
Kuu
Raja lerdind'j
sefrbildaki!i6,
)aitu bergealsbmyal
38.88%, pada jmlonda
41,06% pad. btLin4is[nnd
eboyat
10,7El. pana jmtan
d
31,74% padab.ti.a ,
m€nelisitsb
yat
21.48% pad.jdlan
ds
17,17 plda b€ti!4be.sm
ebmyal 2,19% pada jantan dan 0.26% padab€tiM. matan sebdyal5.01% sadaidlan
dd
9,05% nada b€dnA.irun
*bmyal
0,22% psda b€lina frmgMp sebmyak 0,59% padajmlzn dm 0,08%pa!
bdina. nengedbmgke eyop sebdy2! 0,660l. padaje&n,
du
deleks
ebmytl
0.39qloBuus,rs's,n
a',ra
(Kuau R.ja)nenpakanburung)anBmemirili bulu eyrpdan ekor yang nanjang densm bnda menyerupai mau Prdajanrin bulu ekund.r
p&da
slap
ensatpanj
g dan dekomtir dcnsM pola beMma kelatrinear senlhih
(Holmeq I 990). Scdsel€n Dada bdina bulu sekunder pada eyat p.ndck dlnscdorh0na l!np! binrik nenyc pai mall (Ben ond Edward. I 975 )
Di alao. Kuau Raja diremui hidup p3da temuk .n anah di rebpat rcrpcncil
dolm hulan pada
durffi
rendah dan d@mn beri'ukir pada ketinggian 500 m arauIebih CM&lc dan vmus, lt33). Msnuflr MrcKinnon. KaEn
do
Bs
(1192) Ku.tr Raja unun+litrukir
dihuh
l.iner
dahmn renda! danhub
b€ks kbansonyane kering smpai kelinggie 1200
h.
Di
habilatnya, butuie janlan meDilikidoeDh
ieribi
terendin selus 5 8 m: ebagtida ddsy..
,^s
iri
bcbds ddridad. mdtidan mtinspqhon yds jotuh (sm'lhics, I960).
Kuau Raja bie_dikdrli dari su.mnya yang nyad4 dan khai SnaE Kuau
R.ja
mcledak-ledal dengd .adac
da b€rbunyi ku-wau,
r{alinillh
yang nedyebrbkan spcsics ini dihri.adt
Kuau R4a. Pe.ambanan kae Raj! d&orcnais bunn8 ini berukunn b€sar Sumditel@kd deng
jsl8 l530deiiktbub
ka..l.bih panjans Golmeq 1990). Menunt smylhies (1960), burung jantan akan
bc6usB
ke6
drn nyaing untuk menci
rdmd ahu paengannyo. Hal ini dikftnalan burun8 janbn hidup solilcrKuau Raj. hanya
bie
Grbdt
padajaral
pendeL nmun nrcnrililikcmampuan h€rlri
taig
sangat baiL Kemampuan inidil
ukan untuk h€rpinddhselain dcn8d bqlari Kuau Rrja juea dapar heDindah rcmpat dcnsan nctotrrxr
rr
Burung Kuou Rnja merupakan
tuna
idmtihs d.eah sum.lch Bdar(Kepulusn Mcnreri Dalom Negcri Nomor4B Tanun 1939). Di r,doncsj4 blrmg ini
dilindunei oleh PP No. 7 dtu 3 Th. I 999. ScdeEkan mentrrr jUCN Rcd Lis!, heran
ini diEolo0gks ebag-ai hews mcndcknti
lemm
Fnah (Nerr 't h reatcnedt)
d
rrcantum dalm Appcndi!lI
CTTES {Birdtitcldcndio.at, 2009)
Hrt inidikarcnal
pei.mpila Kuau Raja yeg meneikd
p.nyebahnnya lerbabs pad3drrdh Sumotcm, Kalinanb!, dan Mataysi! (Mac(innon dr
,1,
t992) L,ntrk nu, buruna iri p.rlu diles&rikan drn dijaga kcbchd,anya.(onsnrsi
er siru Kuou Raja reldh ditakukrn di Tamu Marga saNadd
Bud.ya Ktnanho Bukirin8si SumateF Baiar.
Lok6i ini
rlrtelakdi
arss BukitCubadak Bungkuk Bukininggi Sumarem Banr dan metupakar eru sruny! kcbun binatans
yea
ada di SumatemBrht
dm rnuadi
rndonesitr (yutius, 2OO9). Di demh konseflasi ini Kuru Raia dikandangkm bcnada 16 ckor Batar lambi (St4?t'petia bitorqnlo). t.tat ini dip€rkiEkd nengangAUahiviB Kuu
R0j0 )Mg ,ula h'duodi .m|€r Erpencrl.Sebelumnya
pt.eliliu
isnlang tingkan l.ku burunS Ga|ifomes di kebunbi nalang $d.n p€mah d ilakukan oleh Annnsj an ( r 93 6) redtrdap Ayam Hul!.
|ii,u
(Gu.4r rd4a). Hasilp€neliti
Anrinsjah (t936) ncnceDut€k n bahla di kcbun binal1neAym
Huhn Hijeu kumngattif
karetu buruis te^ebur lcbih banrakb€.isliDnrt daripada
b.nkivibs
Khusus Kuau Rajab.tM
Fmah dilokukpcnelida! ienbng ringkah latunya di
'ca
lonsesNi bahkon dah di tapaiganseat
sedikn. Ilnluk itu, p.rlu dilaklkan penAmahn terhr&p rEilaku hari& burung
Oiripcnclirian ya"g relalr
dilrtukd
lshadip pcrihknh
irn K'dnR$
(,1.rrflr)
di Taman Marga SaNa Jdn Btrd.]a Kinantai Bukininegi Su rxletu
Il$
.
malrdapat di!mbil kesimDUhn scbagai bDrikur:
L
Akirnas bbinyak Kuau Raja janbn adalai akr vila\ ber8enkviii!
iR.l13%(ianian)dfl11.06% (bcrina), kcrnud:an diikuri olch artivibs i$inha! 30,79%.
limirn) Jrn ll.747o (belins), ak'vnas 'ncnclisik 2l.rl8% lian6n)dan 17,17%
(lEtina), dan aktiviras makai 5.01% (anran)
d'n
e,05%(bctm)
Akrivihslainny. yang rclatilr€ndah ditlukan rlch
Ku
Rria adr dh rlitivius bersurryriltr 2.19% (jmhn) d0i 0.26% (berina). aktivltas meneenba gkan eyap 0.66%
(ja
dn), .rri!irns niensuap 0,59% (imlan) dtu 0,09% (bctina), altivitas miruh0,22% (bcri.a) dan akrivids der'ekasl 0,rr%
Cd4 dri
0.22% lli.rin:4kiirirtrs qoninik d$ sckn'al tidak rcrin.ti slama pcngamar.n.
2.
Aktivitd KLru Rajr paling Lma irhhr[iivibs
isrirrhxr vrirtr.10,43,; lrrnlin)dar 41.93% {betina), k.mudian diikuti.lch rltivibs bergc.ak ]1.69%, (jantan)
d& 12,41% (belina). akriviras mcid isik 17.53o/o (iutan) dan 16.2a% {hc(im),
drn i*rivitrs makdn 6,,1r% (janlan) dai t,2% (bclinr)
Akivir$
l0iniya yuE rcl.tlfscbcntardilakukan oleh KL'du Raia adllah akivnas bctsuan rairu 2,06% (jantan) drn 0.26% (b.tin.), .krivitas ncn8cnbangke say.p l.l5% iranb). ikiivids me'guap 0.06% (janEn) d.n 0.01% (betii.). xkivnas hintrfr 0,21%NtnM.l-
1973- ObvnatiotulItdj
oJ Eeha,iol: sdnpting MethorltUnir6lt!
Arinnsjah,
D.
1986- StudiPdilak!
Aym
Huan
llijau
do
Ken""gln'"
Peneclolmnya
Di
Tum
Nsional
Sslud.
.lawe TimuFRE.,,/e/D
Balwan National Park.2(l):45-Bc'! rr. tud C.D. Ddwrd. 1975- A Fiel.l Guide To lhc Rit.b oJ:tnnth
'
rnt
isj.t.willim
Collis
Sonsed
Co LldClsgov
CEal Britain.BirdliL lntedaioml.
2009. Specias la.tsheel: ,4r8zn?,armgt,
htp://w,
Bidlife.ore. 20Mdt
2010.Cdpbell, N.A.,
B.R
Jmq dm G.M.Lw€nca
2004. ,4irldgr.Fiisi V
lilid
3E ldgga. Jrlarla
lsladd.
S.Setlainenn,
Aned4 ds
R H.lmd
2009. Pensmh Kepodaun(mdae
t€rhada! Perlunbulddr
PqjlaluAym
W@ns-TeacmaDM. JITY.
I4(l):
19 24.KetutM
Med€nDalm
Negen- 1949.PedaM
lwtawn
ldenritas Florade
Fatna D@tuh.Norct
44.!.k{ra-Lehnet, P.N. 1919- Hunlbaok of
Etholqi.al
M.thod.Cllnad STIM
PGs
NcwDelacout, !.1941-
Bit6
oIMalayi,.
TncMeMills
Comp
y.Nw
York.Dcl Hoyo, t. A. EUio!
dd J
Stg
t^1. r99a. Eahlb@k ofTheBn^
ofThe Wo rlVol. 2. New Wdld
l,uttua
toGtiruJn'l
lynx
Edicions B@don4Fowlcr. M.E
ed
R.E.MilLt.20A3.
zon and wildAniMl
Me.licinc. FAisi 5. Saundeu An Inprinl et Ehevid. PbjladelpieHemow. J.B. 1989- Suatu TDjaua Tefiadap
Kanekmsmd
J€nisBU
A danPetrenya di
Hur
Linduns Bukit Sochdto,K.limerrn
tinu.
M?d,
Konse as i. 2(2): 19-32.