PERTANIAN LESTARI

- PERTANIAN LESTARI, PERIKANAN DAN PELANCONGAN LESTARI Pertanian lestari merupakan satu konsep pertanian mapan yang tidak mencemarkan alam sekitar. Produk pertanian lestari adalah selamat dimakan, mengurangkan pencemaran alam sekitar selain menstabilkan pendapatan petani. Peralihan daripada pertanian konvensional kepada pertanian lestari mempunyai banyak kelebihan. Satu cara bagi mengatasi masalah pembebasan gas rumah hijau dan pemanasan global adalah pertanian lestari. Pertanian lestari banyak bergantung kepada bahan semulajadi menggunakan flora dan fauna yang terdapat dalam tanah. Misalnya bagi mendapatkan unsur nitrogen dalam baja, gunakan mikrob yang mampu mengambil nitrogen dari udara untuk dipindahkan ke pokok.

Biasanya dalam pertanian lestari, tanah akan subur apabila terdapat banyak karbon di dalamnya. Pertanian lestari menggunakan bahan kimia yang minimum dan tidak merosakkan alam sekitar. Contoh pertanian lestari adalah pertanian organik dan pertanian semulajadi. Kedua-dua pertanian ini menggunakan sumber semula jadi seperti baja organik, arang daripada kayu bagi menambahkan unsur karbon dalam tanah daripada satu kepada empat peratus. Dalam pertanian lestari, nutrien dalam pokok akan berada dalam keseimbangan dan mengurangkan serangan serangga. Terdapat teori yang mengatakan serangga kurang menyerang pokok yang mempunyai keseimbangan semula jadi. Bila menggunakan banyak racun perosak, mikrob pada pokok akan mati dan memudahkan serangan serangga dan penyakit. Kini permintaan terhadap makanan organik dan semulajadi bertambah tinggi dengan kesedaran terdapat pelbagai penyakit seperti kanser. Seminar ini akan membincangkan mengenai kesedaran awam mengenai kepentingan agro-alam sekitar bagi mengekalkan produktiviti pertanian.

Perikanan lestari artinya mengambil sumberdaya ikan tanpa merosak lingkungan dimana ikan tinggal, sehingga ikan dapat terus ditangkap sepanjang masa. Cara-cara untuk menjaga agar ikan tidak habis adalah dengan tidak menangkap ikan yang ukurannya masih kecil atau tidak menangkap ikan yang belum pernah bertelur, agar selalu ada telur ikan yang dapat berkembang menjadi ikan besar. Yang lebih penting lagi adalah jangan merusak terumbu karang karena terumbu karang merupakan rumah ikan untuk hidup, bertelur dan mencari makan. Contoh alat tangkap yang ramah lingkungan adalah alat tangkap berbagai macam pancing dan jaring insang.

PEMBANGUNAN PELANCONGAN LESTARI

Pengertian ini menunjukkan bahawa pelancongan lestari menjurus kepada pembangunan pelancongan yang dapat meminimumkan impak dari perspektif sosial, ekonomi dan alam sekitar. Ia juga menunjukkan bahawa prinsip asas berikut disanjungi:

Memaksimumkan sumber persekitaran sambil mengawal proses ekologi dan memelihara biodiversiti dan khazanah semulajadi

Menghormati ciri-ciri autentik atau unik komuniti asal, memelihara warisan kebudayaan dan nilai traditional serta menerapkan toleransi dan fahaman antara budaya.

Memastikan perlaksanaan jangka panjang dalam operasi pelancongan yang

memberikan peluang peluang pekerjaan, menghapus kemiskinan dan mengurang ketaksamaan sosial serta meningkatkan perkhidmatan sosial kepada komuniti asal Pelancongan lestari merupakan jenis pelancongan mengintergrasikan semua sumber jaya yang wujud yang berupaya dibentuk sebagai produk pelancongan menarik. Terdapat empat pembahagian utama sumber jaya yang kerap dikenalpasti iaitu:

(1) Sumberjaya Semulajadi: pantai, sungai, gunung, tasik, bukit, gua, laut, bakau (2) Sumberjaya Warisan: monumen, bangunan, kebudayaan, cara hidup.

(3) Sumberjaya Pertanian: sawah, dusun, tanaman, ternakan, perikanan (4) Sumberjaya Buatan Manusia: taman tema, pentas, stadium

Disebabkan kepentingan pembangunan pelancongan lestari berkedudukan amat kritikal maka petunjuk pembangunan telah dibentuk bagi menentukan halatuju perancangan bagi memudahkan pencapaian matlamat pembangunan pelancongan lestari.

Terdapat empat tunjang utama untuk kawasan atau destinasi sebagai penawar dan lapan prinsip untuk pengguna atau pelancong yang melawat bagi mencapai matlamat tersebut.

1. Kelestarian Ekonomi –

Keuntungan semasa dan jangka panjang

- menggunakan piawaian dan panduan antarabangsa untuk latihan dan pensijilan. - mempelbagaikan aktiviti dan produk pelancongan.

- menyediakan bantuan untuk latihan, pembangunan dan pasaran produk. - mempromosi kepekaan terhadap etika dan persekitaran.

- memberi insentif untuk busines yang menggunapakai konsep kelestarian. -membina rantaian hubungan pada semua peringkat perniagaan.

2. Kelestarian Ekologi

–mengekalkankepentinganproses ekologi, sumber danbiodiversiti.

- menentukan kod amalan untuk pelancongan pada semua peringkat - menentukan panduan operasi, penilaian & kawalan impak

- merangka polisi dan strategi pembangunan yang seiring dengan konsep.

- memastikan rekaan, perancangan, pembangunan dan operasi fasiliti menerap prinsip konsep pembangunan lestari

- memastikan pembangunan kawasan sensitif menerap perancangan pengurusan yang bersesuaian

- mengawal dan menjalankan kajian ke atas impak sebenar pelancongan -mengenal pasti & mempromosi tingkahlaku pelancong bertanggungjawab. 3. Kelestarian Kebudayaan

-menyesuaikan dengan kebudayaan dan nilai komuniti asal serta mengukuhkan

identiti setempat

- menggalakkan pelancongan dengan bantuan dan input komuniti asal

- memastikan program latihan dan pendidikan membantu dan mengawal sumber warisan dan semulajadi

-memelihara kepelbagaian budaya

-menghormati hak hartanah dan tradisi yang diamalkan

-menjaga alam, lokal, budaya masyarakat tempatan dan ilmu tradisional -memberi gambaran yang tepat dan jelas

-menggalakkan penggunaan kemahiran tradisional

-mendidik pelancong mengenai tingkahlaku yang bertanggungjawab dan diterima. Kelestarian komuniti

– Menguntungkan masyarakat setempat dan meningkatkan pendapatan -mengekalkan kawalan tempatan ke atas pembangunan pelancongan -menyediakan pekerjaan berkualiti untuk masyarakat setempat

- menggalakkan sumbangan positif dari business kepada masyarakat -memastikan pembahagian yang adil dari keuntungan yang diperolehi

-menyediakan insentif kewangan untuk para usahawan tempatan menceburi bidang pelancongan

2) KAEDAH PENGAJARAN

Terdapat tiga teras kaedah pengajaran dan pembelajaran iaitu Penerapan nilai-nilai murni pendidikan alam sekitar dalam setiap aktiviti pembelajaran, Menyediakan rangsangan aktiviti yang membina kreativiti pelajar untuk menyelesaikan isu-isu alam sekitar dan Penggunaan sumber dan bahan bantu mengajar berunsurkan daripada bahan2 terbuang.

Kaedah-kaedah Pengajaran dan Pembelajaran pula terbahagi kepada empat iaitu perbincangan melalui pembelajaran koperatif, permainan alam sekitar, kerja amali dan projek.

Pembelajaran Koperatif bermaksud setiap aktiviti pembelajaran yang dijalankan adalah di dalam bentuk berkumpulan. Pelajar saling berinteraksi antara satu sama lain di dalam kumpulan dan tujuan utama adalah untuk mencapai kemajuan dan prestasi yang seimbang. Kaedah ini melibatkan murid secara menyeluruh dan etiap ahli kumpulan bertanggungjawab terhadap diri sendiri dan kumpulan.

Kaedah yang kedua ialah permainan alam sekitar. Permainan Alam Sekitar ialah menjalankan aktiviti permainan yang mempunyai unsure-unsur alam sekitar. Ianya boleh dijalankan di dalam dan di luar kelas. Selain itu, ianya boleh meningkatkan semangat cinta akan alam sekitar dalam kalangan murid dan guru. Contoh permainan alam sekitar adalah seperti larian marathon sempena hari bumi, pertandingan yang bercorakkan kebersihan yang menjaga alam sekitar. Pertandingan melukis, mewarna, puisi drama yang bertemakan kepada alam sekitar juga boleh dijalankan bagi permainan alam sekitar ini.

Kaedah yang seterusnya ialah kerja amali. Kerja amali ialah mempraktikkan sesuatu pembelajaran melalui kerja luar atau kajian luar di sesuatu kawasan dengan tujuan untuk mengkaji dan melihat aspek-aspek yang berkaitan dengan alam sekitar. Sewaktu menjalankan projek Alam Sekitar ini, perkara yang perlu diambil kira ialah kos, keselamatan, tarikh dan masa menjalankan kerja luar, keluasan kawasan dan juga faktor manusia. Contoh aktiviti yang boleh dijalankan ialah membuat lawatan ke kawasan kajian untuk membuat penyelidikan.

Kaedah yang seterusnya ialah membuat projek. Kaedah Projek adalah mempraktikkan apa yg dipelajari ke dalam sesebuah projek. Contoh projek yang melibatkan alam sekitar ialah Amalan 5r: rethink, reduce, repair, reuse and recycle, Penghijauan tanaman dan landskap, Gotong royong perdana, Seminar berkaitan dengan alam sekitar, dan Mengadakan hari khas seperti hari kitar semula, hari tanpa plastik.

Peranan guru dalam dalam kelima-lima kaedah ini ialah mempunyai kesediaan utk berinteraksi dgn alam sekitar. Sebagai contoh guru melibatkan diri dlm aktiviti gotong-royong di sekolah. Peranan lain ialah menunjukkan contoh teladan

yang baik kpd murid (rol model) sebagai contoh menjaga dan membersihkan persekitaran sekolah bersama-sama, guru haruslah mempunyai tahap kesediaan tinggi terhadap pembangunan lestari dan perlu tahu serta faham supaya jadi pencetus semangat murid-murid, guru juga perlu mempunyai kesediaan terhadap amalan pembangunan lestari dlm proses p&p serta guru memberi penegasan kpd pembangunan mampan.

Selain itu, guru juga perlu meningkatkan pengetahuan dan strategi ttg konsep pendidikan utk pembangunan lestari, mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran pembangunan lestari seperti aktiviti luar bilik darjah dan guru harus memberikan penekanan terhadap konsep pembangunan lestari dlm setiap proses pengajaran.

Kunci kepada kejayaan pendidikan alam sekitar ialah guru di bilik darjah. Jika

guru tidak mempunyai pengetahuan, kemahiran atau komitmen untuk

‘environmentalize their curriculum’ adalah sukar bagi seseorang guru itu untuk menghasilkan pelajar yang berliterasi alam sekitar. (Wilke ,1985)

3) APAKAH AKTIVITI YANG BOLEH DIJALANKAN UNTUK MENINGKATKAN KESEDARAN TERHADAP ALAM SEKITAR DI IPG.

1. Perkhemahan berkonsepkan alam sekitar

Melalui perkhemahan, nilai alam sekitar diterapkan melalui : a) Peraturan perkhemahan

• Peserta perkhemahan tidak dibenarkan membuang sampah di merata-rata tempat

• Penggunaan bahan kayu sepanjang perkhemahan terhad kepada kayu/ranting yang patah secara semulajadi sahaja bukan dipatahkan oleh peserta perkhemahan.

(b) Pengembaraan perkhemahan pasukan beruniform

Pengembaraan memberi peluang kepada ahli pasukan beruniform untuk : • Mengembara dan membuat tinjauan alam semulajadi

• Mengembara sambil meneroka dan menjejak

• Mengembara sambil mencari bahan tersembunyi (pengembaraan misteri) Ahli dilarang untuk mematahkan sebarang pokok semasa aktiviti pengembaraan dijalankan.

c) Peralatan dalam Perkhemahan

Peralatan yang digunakan dalam perkhemahan menerapkan nilai alam sekitar secara tidak langsung.

Contoh :

- Tugasan menyediakan kayu untuk gajet dan memasak dapat memberi

pengetahuan untuk mengenal jenis kayu yang harus dicari.

- Penggunaan sabut dan daun kering untuk dijadikan unggun api dapat

mengelakkan penggunaan kertas semasa perkhemahan. 2) Permainan Merintis Alam

Permainan ini termasuklah :

- permainan mengendap, mengesan atau menjejak binatang

- penyelidikan alam sekitar

- kajian tanah dan batuan

- pengurusan bahan buangan

- aktiviti mengitar semula Contoh :

* Hasil permainan merintis alam seperti serangga, bunga, herba dan sebagainya diawet dan dijadikan rujukan oleh ahli yang lain.

3) Lawatan

Nilai alam sekitar terpupuk melalui lawatan ke agensi kerajaan seperti Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM), hutan simpan dan Taman Negara

• Menghargai keindahan alam sekitar di sekeliling pelajar

• Melalui pemerhatian terhadap kemusnahan alam sekitar, individu akan mengambil iktibar dan tidak mengulanginya dalam jangka masa panjang. • Individu memegang prinsip mengiktiraf hak generasi akan datang.

4) Ceramah Alam Sekitar di IPG

• Nilai alam sekitar boleh dipupuk melalui sesi ceramah yang baik di peringkat sekolah, NGO dan orang awam meliputi :

• - Paparan „slide show‟ atau video alam sekitar • - Sesi dialog mengenai isu alam sekitar

• - Memberi peserta kemahiran-kemahiran tertentu memelihara alam sekitar 5) Khidmat Komuniti di IPG

• Khidmat komuniti dipenuhi dengan aktiviti mengadakan aktiviti gotong-royong, tanam semula pokok, menjaga kebersihan.

• - Kesannya : memupuk kerjasama dan muafakat ke arah mengekalkan keindahan alam sekitar, mengelakkan pencemaran dan perlindungan ekosistem.

6) Pameran Alam Sekitar

• Pameran alam sekitar daripada agensi kerajaan dan NGO untuk meningkatkan kesedaran mengenai kepentingan alam sekitar, memupuk sikap yang positif ke arah pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar.

Program Kitar Semula di IPG

• Melancarkan Program Perintis Kitar Semula

• Menjalankan kempen kesedaran kitar semula

• Menyediakan tong kitar semula 7) Debat Alam Sekitar antara kuliah

• Pertandingan kuiz dan debat seperti Debat Alam Sekitar, Kuiz dijalankan dapat mendidik peserta agar mengenali dan memahami alam sekitar, membincangkan dan mencari penyelesaian tentang sesuatu isu alam sekitar 8) Merentas desa Alam Sekitar

• - Mempelbagaikan laluan “checkpoint” semasa aktiviti merentas desa bagi membolehkan para peserta menempuh pengalaman dan mempelajari keunikan flora dan fauna serta budaya yang menjurus kepada tanggungjawab ekologi dan sebagainya.

9) Kempen tak mahu tapau menggunakan plastic dan polistrin – Pelajar membawa tupperware ke kelas sepanjang minggu – Setiap plastik dan polistrin yg digunakan di cas 20 sen.

10) Mengadakan Sambutan Hari Bumi dan Sambutan Hari Alam Sekitar 11) Eksplorace Alam Sekitar