PENGENALAN KEPADA SISTEM DIGESTIF PENGENALAN KEPADA SISTEM DIGESTIF
1. Sistem pencernaan manusia terdiri daripada salur
1. Sistem pencernaan manusia terdiri daripada salur alimentarialimentari yang bermula di mulut dan berakhir di
yang bermula di mulut dan berakhir di dubur.dubur.
•
• Bahagian-baBahagian-bahagian dalam system hagian dalam system pencernaapencernaan manusia n manusia ialahialah aa)) mmuulluutt
b
b)) eessoopphhaagguuss cc)) ppeerruutt
d)
d) jejejujununum - dm - duouodedenunum ( m ( ususus us kekecicil )l ) ee)) iileleum um ( ( uususus s kkeecicil l ))
f)
f) ususus us bebesasar r ( ( sesekukum,m,kokololon,n,rerectctum um )) •
• Pencernaan melibatkan proses fizikal dan proses kimia.Pencernaan melibatkan proses fizikal dan proses kimia. •
• Proses fizikalProses fizikal melibatkan pengunyahmelibatkan pengunyahan makanan oleh an makanan oleh gigigigi kepada butir yang lebih kecil
kepada butir yang lebih kecil untuk menambahuntuk menambahkan luaskan luas permukaan bagi tindakan enzim dan peristalsis untuk permukaan bagi tindakan enzim dan peristalsis untuk
menggerak
menggerakkan makanan kan makanan dalam salur dalam salur alimentary.alimentary.
1 1
•
• Proses kimiaProses kimia melibatkan penguraian molekul melibatkan penguraian molekul komplekskompleks dalam makanan kepada molekul ringkas hidrolisis dan dalam makanan kepada molekul ringkas hidrolisis dan melibatkan enzim.
melibatkan enzim. •
• Fungsi sistem digestif ialah memecahkan makanan kepadaFungsi sistem digestif ialah memecahkan makanan kepada unit-unit yang ringkas untuk diserap ke dalam
unit-unit yang ringkas untuk diserap ke dalam darah untuk darah untuk kegunaan
kegunaan aktiviti sel. aktiviti sel. Selain itu Selain itu mengkumumengkumuhkan sisahkan sisa pencernaa
pencernaan sebagai bahan n sebagai bahan najis .najis .
PROSES
PROSES PENCERNAAN PENCERNAAN DALAM DALAM MULUT MULUT DAN DAN GASTER GASTER
2 2
a
a)) MMUULLUUTT
•
• Makanan dikunyah oleh gigi kepada butir-butir yang lebihMakanan dikunyah oleh gigi kepada butir-butir yang lebih kecil untuk menambahkan luas
kecil untuk menambahkan luas permukaan untuk tindakanpermukaan untuk tindakan enzim.
enzim.
•
• Dalam mulut terdapat kelenjar air Dalam mulut terdapat kelenjar air liur yang merembeskan air liur yang merembeskan air liur
liur •
• Air liur mengandungi air,enzim anilase liur, Air liur mengandungi air,enzim anilase liur, dan mucus.dan mucus. •
• Semasa pengunyahan, makanan bercampur dengan air liur Semasa pengunyahan, makanan bercampur dengan air liur dan membentuk gumpalan makanan yang kecil
dan membentuk gumpalan makanan yang kecil disebutdisebut bolus.bolus. •
• Air liur melembapkan dan melembutkan makanan sertaAir liur melembapkan dan melembutkan makanan serta melancarka
melancarkan n pergerakan makanan di pergerakan makanan di sepanjang esophagus.sepanjang esophagus.
3 3
•
• Dalam rongga mulut,hanya kanji yang akan dicernakan. KanjiDalam rongga mulut,hanya kanji yang akan dicernakan. Kanji dihidrolisiska
dihidrolisiskan oleh n oleh enzim amylase liur kepada maltosa.enzim amylase liur kepada maltosa.
•
• Makanan digerakkan disepanjang esophagus melaluiMakanan digerakkan disepanjang esophagus melalui tindakan peristalsis. Otot pada dinding esophagus tindakan peristalsis. Otot pada dinding esophagus mengecut dan mengendur secara beritma
mengecut dan mengendur secara beritma untuk untuk
membolehkan bolus makanan bergerak dalam esophagus membolehkan bolus makanan bergerak dalam esophagus sehingga sampai ke perut.
sehingga sampai ke perut. b
b)) PPeerruut / t / GGaasstteerr •
• Kelenjar gaster pada dinding perut merembeskan jusKelenjar gaster pada dinding perut merembeskan jus gaster.
gaster. •
• Jus gaster mengandungi asid hidroklorik cair, enzimJus gaster mengandungi asid hidroklorik cair, enzim pepsin dan enzim rennin.
pepsin dan enzim rennin. •
• Dalam perut, tindakan peristalsis berlaku untuk Dalam perut, tindakan peristalsis berlaku untuk mengisarka
mengisarkan n dan mencampurkan makanan dengan dan mencampurkan makanan dengan gaster.gaster. •
• Fungsi asid hidroklorik adalah untuk Fungsi asid hidroklorik adalah untuk a)
a) memenyenyediadiakan kan memediudium bem berasrasid uid untuntuk tk tindindakaakann enzim rennin dan pepsin secara optimum
enzim rennin dan pepsin secara optimum b)
b) mememumusnasnahkhkan an bacbacterteria ia daldalam am mamakankananan c)
c) memenghnghententikaikan n tintindakdakan an enzenzim im amamilailase.se.
4 4 Kanji
•
• Pencernaan kimia bagi protein bermula di perut.Pencernaan kimia bagi protein bermula di perut. •
• Enzim pepsin menghidrolisiskan protein kepada peptoneEnzim pepsin menghidrolisiskan protein kepada peptone dan polipeptida
dan polipeptida •
• Enzim rennin mengentalkan susu iaitu Enzim rennin mengentalkan susu iaitu kaseinogenkaseinogen
( protein susu larut ) ditukarkan kepada kasein ( protein ( protein susu larut ) ditukarkan kepada kasein ( protein susu tidak larut ).
susu tidak larut ). Kasein seterusnya dicernakan olehKasein seterusnya dicernakan oleh enzim pepsin.
enzim pepsin. •
• Makanan biasanya berada dalam perut selama tiga Makanan biasanya berada dalam perut selama tiga hinggahingga empat jam.
empat jam.
5 5
•
• Selepas pencernaan di perut,makanan separa cecair atauSelepas pencernaan di perut,makanan separa cecair atau krim dilepaskan ke dalam duodenum sedikit demi s
krim dilepaskan ke dalam duodenum sedikit demi sedikit.edikit.
•
• PENYERAPAN PRODUK PENCERNAANPENYERAPAN PRODUK PENCERNAAN 1.
1. PENYERAPAN IALAH SATU PROSES APABILA AIR,PENYERAPAN IALAH SATU PROSES APABILA AIR, garam dan hasil pencernaan unsur makanan dari lumen usus garam dan hasil pencernaan unsur makanan dari lumen usus diserap melalui membran ke dalam sel mukosa usus dan
diserap melalui membran ke dalam sel mukosa usus dan seterusnya ke dalam sistem
seterusnya ke dalam sistem peredaran darah untuk diedarkanperedaran darah untuk diedarkan kepada tisu sasaran di dalam tubuh.
kepada tisu sasaran di dalam tubuh. 2.
2. SekSekirairanya sinya sistestem yanm yang terg terliblibat dalat dalam pram proseoses pens penyeryerapapan inan inii rosak, maka nutrien tidak akan dapat
rosak, maka nutrien tidak akan dapat disalurkan kepada sel-disalurkan kepada sel-sel secara berkesan.
sel secara berkesan. 3.
3. PadPada tuba tubuh muh manuanusiasia, keb, kebanyanyakakan pean penyenyeraprapan bean berlarlaku diku di dalam usus
dalam usus kecil. kecil. Secara umuSecara umumnya, usus mnya, usus tidak boletidak bolehh menyerap molekul yang lebih kompleks daripada gula menyerap molekul yang lebih kompleks daripada gula heksosa (glukosa, fruktosa dan galaktosa), asid amino,
heksosa (glukosa, fruktosa dan galaktosa), asid amino, asidasid lemak dan gliserol.
lemak dan gliserol. 4.
4. UntUntuk meuk memumudahdahkan pekan penyenyeraprapan haan hasil pesil pencencernarnaanan, dindi, dindingng usus mempunyai permukaan yang luas
usus mempunyai permukaan yang luas bagi membolehkanbagi membolehkan penyerapa
penyerapan berlaku n berlaku dengan lebih berkesan.dengan lebih berkesan. 5.
5. CiCiri-ri-circiri dii dindinding ung usus ysus yang ang dipdiperlerlukaukan tern termamasuksuk:: •
• usus yang panjangusus yang panjang •
• mempunyai beribu-ribumempunyai beribu-ribu vilusvilus pada permukaan dindingpada permukaan dinding dalam usus kecil dan
dalam usus kecil dan duodenumduodenum
6 6
•
• mempunyai beribu-ribumempunyai beribu-ribu mikrovilusmikrovilus pada setiap selpada setiap sel
mukosa dinding usus. mukosa dinding usus.
USUS KECIL ( DUODENUM DAN ILEUM ) USUS KECIL ( DUODENUM DAN ILEUM )
•
• DUODENUMDUODENUM
1.
1. DuoDuodendenum um mermerupaupakan kan babahaghagian ian awaawal ul usus sus kekecilcil.. 2.
2. DuoDuodendenum um tidtidak ak memempmpunyunyai kai keleelenjanjar ur untuntuk k merembeska
merembeskan jus n jus pencernaapencernaan tetapi menerima duan tetapi menerima dua rembesan daripada bahagian lain untuk
rembesan daripada bahagian lain untuk pencernaapencernaan.n. 3
3.. DDuuooddeennuum mem menneerriimmaa jus hempedu jus hempedu yang dihasilkanyang dihasilkan oleh hati dari pundi
oleh hati dari pundi hempedu danhempedu dan jus jus pankreaspankreas daripada kelenjar pankreas.
daripada kelenjar pankreas. 4.
4. Jus hJus hemempedpedu beu bersirsifat afat alkalkali dali dan tin tidak dak menmengangandundungigi enzim.
enzim. 5.
5. FuFungngsi si hehempmpededu au adadalalah uh untntuk uk :-
:-ii)) mmeennggeemmuullssiikkaan n ( ( mmeemmbbaauurrkkaan n ) ) lleemmaak kk keeppaadda a ttiittiissaann halus supaya menambahkan luas
halus supaya menambahkan luas permukaan lemak permukaan lemak dan memudahkan tindakan enzim ke
dan memudahkan tindakan enzim ke atasnya.atasnya.
iiii)) MMeennyyeeddiiaakkaan kn keeaaddaaaan bn beerraallkkaalli ui unnttuuk tk tiinnddaakkaan en ennzziimm iiiiii)) MeMennghgheentntikikan an titindndaakakan an asisid d hhididrorokkloloririk k kke e aatatass
makanan dalam perut. makanan dalam perut. 7 7
K
Keelleennjjaarr FFuunnggssi i EEnnzziimm HHaassiill Hempedu
Hempedu Menyerap dan menguraikanMenyerap dan menguraikan lemak
lemak Lemak halus (droplet) Lemak halus (droplet)
Pankreas Pankreas
amylase
amylase bertindak ke atas kanji. bertindak ke atas kanji. lipase
lipase bertindak ke atas lemak. bertindak ke atas lemak. trypsin
trypsin betindak ke atas protein.betindak ke atas protein.
Dextrin
Dextrin dandan maltosemaltose Fatty acid
Fatty acid dandan gliserol gliserol Acid amino
Acid amino
•
• ILEUMILEUM
ii)) DDi i ddaallaam m iilllliiuum m sseeppaannjjaanng g 6 6 mmeetteer r iinnii, , eennzziimm--eennzziimm tambahan yang dirembeskan oleh kelenjar-kelenjar di tambahan yang dirembeskan oleh kelenjar-kelenjar di sepanjang usus kecil
sepanjang usus kecil melengkapmelengkapkan proseskan proses penghadaman.
penghadaman.
iiii) ) NNuuttrriieenn--nnuuttrriieen dn diisseerraap p mmeenneerruusi si ddiinnddiinng ug ussuus ds daann dihantar ke rangkaian pembuluh darah dan pembuluh dihantar ke rangkaian pembuluh darah dan pembuluh limfa yang terdapat di sekitar usus.
limfa yang terdapat di sekitar usus.
iiiiii)) MaMannakakaala la bbaahahann-b-baahhan an yayanng tg tididak ak teterhrhadadaam dm dibibaawawa ke usus besar.
ke usus besar.
•
• USUS USUS BESAR BESAR ( ( SEKUM,KOLON DAN SEKUM,KOLON DAN REKTUM )REKTUM )
8 8
ii)) UUssuus s bbeessaar r aakkaan n mmeenneerriimma a ssiissa a mmaakkaannaan n yyaanng g ttiiddaak k dicernaka
dicernakan n seperti selulosa dan seperti selulosa dan bahan perkumuhan sertabahan perkumuhan serta pigmen hempedu,b
pigmen hempedu,bacteria serta sel acteria serta sel mati. Sisa mati. Sisa makananmakanan tersebut disalurkan ke
tersebut disalurkan ke sekumsekum daripada usus kecil.daripada usus kecil.
iiii)) KKeemmuuddiiaannnnyyaa, b, baahhaan tn teerrsesebbuut dt diiggeerraakkkkaan dn di si seeppaannjjaanngg kolon
kolon secara peristalsis.secara peristalsis. ii
iii)i) Di Di dadalalam m kokololon,n,pepenynyererapapan an aiair r beberlrlakaku u memenynyebebababkakan n sisisasa makanan tersebut bersifat pejal dan menjadi tinja.
makanan tersebut bersifat pejal dan menjadi tinja.
iiv)v) TTiinjnja ya yanang tg tererbbenentutuk dk daalalam km koololon dn disisalaluurkrkan an ke ke dadalalamm rektum
rektum dan disimpan buat sementara waktu di situ.dan disimpan buat sementara waktu di situ. v
v)) AAppaabbiilla pa peennuuhh,d,diinnddiinng bg beerroottoot rt reekkttuum mm meennggeeccuut ut unnttuuk k mengelua
mengeluarkan tinja melalui rkan tinja melalui dubur. Proses ini dinamakandubur. Proses ini dinamakan penyahtinjaan.
penyahtinjaan. v
vi)i) BBaahahan mn makakananaan tn tiiddak ak tetercrcererna na inini ai adadalalah th tokoksisik dk daan tn tididak ak berfaedah
berfaedah. Oleh . Oleh itu, bahan ini perlu itu, bahan ini perlu disingkirkan daripadadisingkirkan daripada badan.
badan.
9 9
FUNGSI NUTRIEN FUNGSI NUTRIEN
•
• KarbohidratKarbohidrat
1.
1. KarKarbobohidhidrarat mert merupaupakan sekan sebabatiatian orgn organanik yaik yang teng terdirdiriri daripada unsur karbon,hydroge
daripada unsur karbon,hydrogen dan n dan oksigen.Selain itu,oksigen.Selain itu, karbohidr
karbohidrat juga at juga meruapakan sumber utama tenaga.meruapakan sumber utama tenaga. 2.
2. KepKeperlerluan kuan karbarbohiohidradrat dalt dalam dam diet hiet hariarian iaan ialah 5lah 50% - 60% - 60%0% kalori
kalori 3.
3. DalDalam tuam tubuh buh badbadan, kan, karbarbohiohidradrat dist disimpimpan daan dalam blam bententuk uk glukos (dalam darah) dan glikogen (dalam otot dan
glukos (dalam darah) dan glikogen (dalam otot dan hati).hati). 4.
4. kakarborbohihidradrat bert berfunfungsi segsi sebabagai sugai sumbmber teer tenagnaga dan haa dan haba. iaba. ia menolong mengekalka
menolong mengekalkan n tahap glukosa darah.tahap glukosa darah. 10
5.
5. KarKarbobohidhidrarat jugt juga mena menoloolong meng mengangawal kwal koleolestesterol drol danan
kegemukkan serta membantu pencernaan dan penyerapan kegemukkan serta membantu pencernaan dan penyerapan nutrien.
nutrien. 6.
6. InIndivdividu yidu yanang aktg aktif daif dalam alam aktiktivitviti fizi fizikaikal meml memerlerlukukanan lebih
lebih kurang 6kurang 60 – 60 – 65% tenaga d5% tenaga daripada karipada karbohidrat.arbohidrat. 7.
7. PenPengagambimbilan klan karbarbohohidridrat iaat ialah 3lah 30 ka0 kalorlori bai bagi segi setiatiapp kilogram berat badan.
kilogram berat badan. 8.
8. KarKarbobohidhidrarat dit dibahbahagiagikakan kepn kepada ada tigtiga jea jenis nis iaiiaitutu monosakarida,disakarida dan polisakarida monosakarida,disakarida dan polisakarida.. 9.
9. MonosakaridaMonosakarida
aa)) mmeerruuppaakkaann gula ringkasgula ringkas b)
b) momonomnomer ( er ( uniunit ast asas ) as ) karkarbobohidhidrarat iat ialahlah monosakari
monosakarida sda seperti glukosa,fruktosa daneperti glukosa,fruktosa dan galaktosa.
galaktosa.
4.
4. DisakaridaDisakarida
a) Merupakan gula
a) Merupakan gula komplekskompleks b) Terbentuk daripada dua
b) Terbentuk daripada dua molekul monosakarida yangmolekul monosakarida yang bergabung secara kimia melalui
bergabung secara kimia melalui kondensasi dengan penyingkirkondensasi dengan penyingkiranan satu molekul air.
satu molekul air.
11 11 Monosakarida Monosakarida Glukosa Glukosa
Terdapat dalam anggur,bawang Terdapat dalam anggur,bawang dan jagung manis
dan jagung manis
Fruktosa Fruktosa
Adalah gula dalam Adalah gula dalam
madu dan buah-buahan madu dan buah-buahan manis
manis
Galaktosa Galaktosa
Adalah hasil pencernaan gula susu Adalah hasil pencernaan gula susu
c) Contoh sakarida ialah sukrosa ( gula tebu ), maltosa (
c) Contoh sakarida ialah sukrosa ( gula tebu ), maltosa ( gula malgula mal daripada bijirin bercamba
daripada bijirin bercambah ) dan laktosa ( h ) dan laktosa ( gula susu ).gula susu ). 5.
5. PolisakaridaPolisakarida
a) Contoh polisakarida ialah
a) Contoh polisakarida ialah kanji,selulosa dan glikogen.kanji,selulosa dan glikogen.
•
• ProteinProtein
1.
1. ProProteitein mern merupupakaakan bahn bahan oran organganic yaic yang teng terdirdiri dari daripripadaada unsur sulphur,nitrogen dan fosforus selain
unsur sulphur,nitrogen dan fosforus selain karbon,hydrogen dan oksigen.
karbon,hydrogen dan oksigen. 2.
2. ProProteitein penn pentinting kerg kerana iana ia mea mengangandundungi 9 ngi 9 asiasid amd aminoino esential dan keperluannya adalah antara
esential dan keperluannya adalah antara 10-12% daripada10-12% daripada jumlah kalori.
jumlah kalori. 3.
3. KepKeperlerluan uan proproteitein non normarmal iall ialah 0ah 0.8-.8-1.0 1.0 gmgm/kg b/kg beraeratt badan.
badan. 4.
4. ApaApabilbila dua aa dua asid asid aminmino bero bergabgabungung, ia di, ia dikekenalnali sebi sebagaagaii dipeptida dan jika lebih dari
dipeptida dan jika lebih dari dua, dipanggil polipeptida.dua, dipanggil polipeptida. 5.
5. ProProteitein boln boleh dieh didapdapati dati dari dari dagiagingng, hasi, hasil tenl tenusuusu, kek, kekacaacangng dan juga tumbuhan seperti brokoli dan lobak merah.
dan juga tumbuhan seperti brokoli dan lobak merah.
•
• Lemak Lemak
1.
1. SecSecara ara am, fam, funungsi lgsi lemaemak adak adalah ulah untuntuk mek membmbekaekalkalkann tenaga bagi proses
tenaga bagi proses metabolismemetabolisme.. 2.
2. LeLemamak memk membekbekalkalkan tean tenagnaga, pena, pentinting untg untuk peuk penyenyeraprapanan protein larut minyak , untuk membina s
protein larut minyak , untuk membina struktur membrantruktur membran sel, sintesis
sel, sintesis hormon, insulasi dan melindungi organhormon, insulasi dan melindungi organ dalaman.
dalaman.
12 12 Monosakarida
3.
3. MajMajororiti titi trigriglisliserierida dda disiisimpmpan dan dalaalam tim tisu adsu adipoipos.s. Trigliserida akan diuraikan menjadi asid lemak dan Trigliserida akan diuraikan menjadi asid lemak dan gliserol yang dapat
gliserol yang dapat menghasilkamenghasilkan n tenaga.tenaga. 4.
4. SemSemasa rasa rehaehat, lt, lebiebih kuh kuranrang 60g 60% da% dari tri tenenaga aga kitkitaa dibekalka
dibekalkan n oleh proses metabolisme lemak.oleh proses metabolisme lemak. 5.
5. OraOrang ng dewdewasa asa memememerlurlukan kan 10-10-1515% k% kaloalori ri yanyangg berasaskan lemak.
berasaskan lemak. 6.
6. AtlAtlit mit memeemerlurlukan 1kan 15-25-25% k5% kaloalori dari dari leri lemamak dak dalam dlam dietiet harian sebagai simpanan tenaga semasa latihan
harian sebagai simpanan tenaga semasa latihan
•
• VitaminVitamin
1.
1. VitVitamamin adin adalaalah bah bahan han orgorgananik yaik yang eng esensentiatial. Ia hl. Ia hanyanyaa didapati melalui makanan sahaja.
didapati melalui makanan sahaja. 2.
2. vitvitamamin ialin ialah seah sejenjenis seis sebatbatian oian orgarganik nik komkompleplejs yajs yangng diperluka
diperlukan dalam n dalam jumlah yang sangat sedikit dalam jumlah yang sangat sedikit dalam diet.diet. 3.
3. Ia dIa diguigunaknakan uan untuntuk mek meranrangsagsang png pertertumumbuhbuhan daan dann memelihara kesihatan.
memelihara kesihatan.
•
• MineralMineral
1.
1. MinMineraeral pull pula adaa adalah blah bahahan inan inorgorganianik yank yang dipg diperlerlukukanan oleh tubuh badan seperti natrium, kalium, klorida, oleh tubuh badan seperti natrium, kalium, klorida, kalsium, magnesium, ferum dan sulfur.
kalsium, magnesium, ferum dan sulfur. 2.
2. MenMengawgawal kal keseeseimbimbangangan ban bendendalialir, mr, mengengawaawal atl atur ur keseimbang
keseimbangan an asid asid bes.bes. 3.
3. MinMineraeral berl berfunfungsi sgsi sebaebagai jgai juzuzuk unuk untuk tuk enzenzim, him, hormormonon serta beberapa sebatian utama lain
serta beberapa sebatian utama lain yang disintesis dalamyang disintesis dalam badan.
badan.
•
• SeratSerat
1
1.. TTeerrssiirri i ddaarriippaadda a ggeennttiiaan n sseeppeerrtti i sseelluulloossa a ppaaddaa tumbuhan.
tumbuhan.
13 13
2
2.. SSeebbaaggaai i ccoonnttoohh,,bbiijjiiririnn,,bbuuaahh-b-buuaahhaann,,kkeekkaaccaanng g ddaann sayura-sayuran.
sayura-sayuran. 3
3.. FFuunnggssiinnyya aa addaallaah uh unnttuuk mk meerraannssaanng tg tiinnddaakkaann peristalsis dan mengelakkan sembelit.
peristalsis dan mengelakkan sembelit. •
• Air Air 2.
2. Air mAir meruerupakpakan 60 han 60 hingingga 70 ga 70 perperatuatus dars daripaipada beda berat brat badaadann manusia.
manusia. 3.
3. Air Air berbertintindadak sebk sebagaagai pei pelarlarut uut untuntuk semk semua sua sebaebatiatiann organik membantu sistem
organik membantu sistem perkumuhaperkumuhan, n, melicinkamelicinkann permukaa
permukaan n membran, membran, mengawal mengawal tindakbalastindakbalas metabolisme,
metabolisme, mengawal mengawal suhu badsuhu badan dan an dan memberimemberi struktur tubuh.
struktur tubuh. 4.
4. SumSumber ber utautama ama air tir termermasuasuk mak makankanan sean seperperti bti buah uah-- buahan,sayur
buahan,sayur-sayuran,susu,sup,jus, jus -sayuran,susu,sup,jus, jus buah-buahbuah-buahan an dandan minuman.
minuman.
14 14
15 15
