LEMBAR PENGESAHAN PERNYATAAN
PANGJAJAP………. i
ABSTRAK……… iv
DAPTAR EUSI………. v
DAPTAR BAGAN……… viii
DAPTAR LAMPIRAN………... ix
DAPTAR SINGGETAN………... x
BAB I BUBUKA………. 1
1.1 Kasang Tukang……….. 1
1.2 Watesan Masalah………... 5
1.3 Rumusan Masalah………. 5
1.4 Tujuan Panalungtikan………. 6
1.5 Mangpaat Panalungtikan………. 6
1.6 Anggapan Dasar……….. 7
1.7 Raraga Téori……… 7
1.8 Métode Panalungtikan………. 8
1.9 Téhnik Panalungtikan……….. 8
1.10Sumber Data………. 8
BAB II KALIMAH KEDALING AMBEK PIKEUN BAHAN PANGAJARAN……….. 9
2.1 Kalimah ………. 9
2.1.1 Wangenan Kalimah………. 9
2.1.2 Unsur-unsur Kalimah……….. 11
2.1.2.1 Kecap……….. 11
2.1.2.2 Frasa………... 12
2.2.1 Wangenan Émosi………... 20
2.2.2.Wanda émosi……….. 21
2.2.3 Ambek……… 23
2.3 Kedaling Ambek……… 24
2.3.1 Wangenan Kedaling Ambek………... 24
2.3.2 Pilihan Kecap Kedaling Ambek………. 25
2.4 Bahan Pangajaran Guneman Kalimah Kedaling Ambek……….. 27
2.4.1 Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda………. 27
2.4.2 Bahan Ajar Basa Sunda………. 29
2.4.3 Silabus……… 30
2.4.4 Évaluasi……….. 31
2.4.5 Rarancang Pangajaran……… 31
BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN……….. 32
3.1 Wangenan Oprasional……… 32
3.2 Padika Ngolah Data……… 33
3.3 Pakakas Panalungtikan……….. 34
3.4 Téhnik Ngumpulkeun Data………... 35
3.5 Téhnik Ngolah Data……….. 35
BAB IV ADEGAN KALIMAH KEDALING AMBEK DINA KUMPULAN NASKAH DRAMA SUNDA JEBLOG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN GUNEMAN DI SMA……… 37
4.1 Data Kalimah Kedaling Ambek dina Kumpulan Naskah Drama Sunda Jeblog………. 37
4.2 Pilihan Kecap Kedaling Ambek………... 38
4.2.1 Kedaling Ambek Basa Kasar……….. 38
4.2.2 Kedaling Ambek Basa Lemes……….…. 39
4.4.1 Kalimah Sampurna……… 41
4.4.1.1 Kalimah Sampurna Susunan Baku………... 42
4.4.1.2 Kalimah Sampurna Susunan Balik……… 42
4.4.2 Kalimah teu Sampurna………... 42
4.5 Adegan Kalimah Kedaling Ambek………. 43
4.5.1 Adegan Kalimah Sampurna………..……. 43
4.5.1.1 Adegan Kalimah Kedaling Ambek Susunan Baku.. 43
4.5.1.2Adegan Kalimah Kedaling Ambek Susunan Balik....56
4.5.2Adegan Kalimah teu Sampura……… 59
4.6 Ambahan Bahan Ajar Kalimah Kedaling Ambek di SMA…….. 66
4.6.1Silabus ……….…. 68
4.6.2 Rarancang Pangajaran……….… 70
4.6.3 Évaluasi Pangajaran kedaling Ambek……….… 79
BAB V Kacindekkan jeung Saran………... 80
5.1 Kacindekan………... 80
5.2 Saran………. 81
Daptar Pustaka………. 83
Lampiran-lampiran……….. 84
BAB I
BUBUKA
1.1Kasang Tukang
Basa mangrupa salasahiji pakakas anu dipaké ku manusa dina hirup
kumbuhna. Tanpa basa, manusa hésé ngalakukeun komunikasi. Éta sababna, basa
jadi alat anu pohara pentingna dina pakumbuhan manusa, nyaéta pikeun ngajalin
patali marga di antara anggota masarakatna. Basa bisa dipikawanoh tina kelompok
jalma, sélér bangsa, atawa bangsa anu makéna. Tina jihat étnik, aya anu disebut
basa daérah, basa nasional, jeung basa asing anu miboga fungsi jeung
kalungguhan séwang-séwangan.
Salaku basa daérah, basa Sunda lahir bareng jeung lahirna masarakat
Sunda katut budayana. Ku kituna, dina pakumbuhanana masarakat Sunda,
ngajalin patali marga ngagunakeun basa Sunda salaku pakakas komunikasina.
Basa Sunda henteu ngan dipaké keur ngajalin patali marga hungkul, tapi ogé
dipaké keur sadirieun. Keur sadirieun nyaéta waktu urang ngimpi, ngadunga,
kukulutus, ngitung, jeung nyieun catetan poéan dina agénda pribadi. Ari basa
Sunda nu dipaké pakakas komunikasi mah nyaéta basa Sunda anu dipaké pikeun
ngirim jeung narima pesan (rasa, pikiran, jeung kahayang) ti pangirim ka panampa
(pamiarsa atawa pamaca) ngaliwatan médium basa, nyaéta basa Sunda anu dipaké
waktu urang palémék atawa komunikasi; nyatana pikeun alat campur gaul jeung
papada urang Sunda atawa anu lain urang Sunda tapi bisa basa Sunda.
Dina prosés komunikasi, pangirim atawa panampa bisa ngedalkeun naon
nyarita atawa nu dicaritakeun. Kedalna rasa, pikiran, jeung kahayang dina sistem
sora waktu campur gaul disebut adegan eusi basa (deep structure). Ari sistem sora
manusa anu dihasilkeun ku pakakas ucap manusa disebutna adegan cangkang
(surface structur).
Hal anu dikomunikasikeun ku pangirim ka panampa kedal dina wangun
kalimah. Prawirasumantri (2000: 12), nétélakeun yén kalimah téh nyaéta
kontruksi gramatik maksimal, mangrupa bagian pangleutikna, ngandung pikiran
anu lengkep tina hiji wacana, diwatesan ku randegan panjang tur miboga lentong
pamungkas turun atawa naék, anu rélatif éta kontruksi téh bisa madeg mandiri. Ku
kituna, kalimah téh mangrupa wangun atawa kontruksi anu dipaké pikeun
ngedalkeun eusi komuniksi; rasa, pikiran, jeung kahayang. Salasahiji rasa anu bisa
kedal nyaéta ambek.
Ambek mangrupa rasa anu kedal nalika hiji jalma meunang kakeuheul
atawa teu panuju kana hiji hal. Ambek bisa kedal dina wacana lisan jeung tulisan.
Dina wacana lisan, ambek bakal kapanggih nalika hiji jalma ngalakukeun
paguneman/dialog jeung jalma séjén atawa ka dirina sorangan waktu nimu
kakeuheul atawa nimu ka teu panujuan. Ari dina wacana tulisan mah biasana
urang mindeng manggih dina wangun wacana fiksi.
Wacana fiksi dibagi jadi tilu wangun nyaéta wacana lancaran, wacana
ugeran jeung wacana drama. Ambek anu kedal dina kalimah atawa runtuyan
kalimah bisa leuwih écés katingalina dina wangun drama. Wacana drama nyaéta
wacana anu midangkeun carita atawa lalakon ku paguneman (dialog), diajangkeun
palakuna mangrupa kalimah atawa omongan langsung ti para palaku anu
diucapkeun silihtempas. Lian ti éta, tina drama, kedaling ambek bisa leuwih
babari kapanggihna sabab dina awal drama aya nu disebut candraan (déskripsi)
anu eusina nerangkeun kaayaan latar (tempat, waktu), suasana, kajadian carita,
jeung palaku. Pertélaan palaku nataan ngaran jeung katerangan ngeunaan palaku
saperti dedeg-pangadegna, watek, jeung paripolahna. Pertélaan palaku bisa ogé
diseselkeun dina paguneman atawa omongan para palaku.
Ékman (2008: 15), salah saurang psikolog nu maluruh perkara émosi
nétélakeun yén ”Tiap-tiap émosi boga sinyal-sinyal anu has, wangun anu paling
babari diidéntifikasi tina émosi nyaéta tina pameunteu jeung sora.” Ambek anu
mangrupa salasahiji bagian tina émosi sacara langsung bisa diidentifikasi tina dua
hal anu ditétélakeun tadi nyaéta tina pameunteu jeung sora. Panalungtikan anu
didasarkeun kana kamampuh nyarita dina ngaragakeun (bermain peran) tangtuna
patali jeung éksprési pameunteu sarta sora, tapi nilik kana kamampuh nyarita
panalungtik leuwih museurkeun panalungtikan kana kalimah atawa runtuyan
kalimah anu kedal dina wangun omongan.
Kumpulan naskah drama Sunda Jeblog mangrupa bahan panalungtikan
anu dipilih ku panalungtik sabab ditilik tina eusina, dina ieu kumpulan naskah
drama loba omongan para tokohna anu mangrupa kedaling ambek, boh ka dirina
sorangan boh ka nu diajak nyarita. Ku kituna, tangtu waé dina ieu kumpulan
naskah drama réa kalimah-kalimah anu bisa ditalungtik tina segi kabasaanna.
Contona tina segi wujudiah, pilihan kecap, papasingan, jeung adegan kalimah
drama nu nyaritakeun héséna kahirupan, dirasa cocog dijadikeun bahan ajar
pikeun siswa SMA sabab ditataran SMA, siswa geus mimiti nyaho, maham jeung
nataharkeun diri pikeun nyanghareupan kahirupan anu leuwih nyata atawa real.
Dina Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan (KTSP) mata pelajaran basa
jeung sastra Sunda, matéri drama kaasup kana bahan ajar kasusastraan, najan kitu
angger baé éta hal moal leupas tina masalah kabasaan sabab saperti anu
ditétélakeun di luhur basa téh mangrupa alat komunikasi anu bisa dipaké dina
rupa-rupa média boh lisan boh tulisan. Lian ti bisa dipedar tina segi kasusastraan,
urang ogé bisa manggihan ragam kabasaan dina bahan ajar drama. Di antarana
waé, anu geus dituliskeun di luhur nyaéta urang bisa mikanyaho wujudiah, pilihan
kecap, papasingan kalimah, jeung adegan kalimah kedaling ambek basa Sunda
anu aya dina drama. Ditilik tina éta hal, urang bisa nyindekkeun yén matéri
kasusastraan moal leupas tina matéri kabasaan.
Panalungtikan ngeunaan adegan kalimah geus réa pisan dilakukeun di
antarana waé “Adegan Kalimah Ngantet dina Karangan Siswa SLTP 2 Méi
Banjaran” (Rina Hasanah, 2001), “Adegan Kalimah Pananya dina Novel Lain Éta
Moh. Ambri” (Téjaningrum, 2002), “Adegan Kalimah Pasif dina Kumpulan
Carita Pondok Halimun Peuting Karangan Iskandarwassid” (Ihat Solihat, 2004)
jeung “Adegan Kalimah Panggero dina Kumpulan Carpon Jurig Paséa jeung Nyi
Karsih karangan Tini Kartini” (Tidah Fitriah, 2002). Panalungtikan-panalungtikan
di luhur umumna maluruh kalimah tina struktur jeung fungsi sacara umum, hiji
ogé can aya anu nalungtik kalimah anu dipatalikeun kana kedaling ambek komo
bahan ajar. Ku kituna, ieu panalungtikan téh dibéré judul ”Adegan Kalimah
Kedaling Ambek dina Kumpulan Naskah Drama Sunda Jeblog pikeun Bahan
Pangajaran Guneman Di SMA”
1.2Watesan Masalah
Sangkan ambahan dina ieu panalungtikan teu lega teuing, mangka
panalungtik ngawatesan panalungtikan adegan kalimah kedaling ambek dina
kumpulan naskah drama Sunda Jeblog pikeun bahan pangajaran guneman di SMA
ditilik tina pilihan kecap, wujudiah, papasingan, adegan jeung bahan ajar kalimah
kedaling ambek basa Sunda.
1.3Rumusan Masalah
Ieu panalungtikan medar perkara adegan kalimah kedaling ambek dina
kumpulan naskah drama Sunda Jeblog, ari masalah panalungtikanna dirumuskeun
dina wangun pertanyaan ieu di handap.
a. Kedaling ambek basa Sunda naon waé anu kapanggih dina éta kumpulan
naskah drama?
b. Kumaha pilihan kecap kedaling ambek dina éta kumpulan naskah drama?
c. Kumaha wujud kedaling ambek dina éta kumpulan naskah drama?
d. Kumaha papasingan kalimahna ditilik tina lengkep-henteuna klausa
pangwanguna?
e. Kumaha adegan kalimah kedaling ambek ditilik tina lengkep-henteuna klausa
f. Kumaha bahan pangajaran guneman kedaling ambek dina éta kumpulan
naskah drama?
1.4Tujuan Panalungtikan
Tujuan ieu panalungtikan nyaéta pikeun ngadéskripsikeun adegan
kalimah kedaling ambek anu kapanggih dina kumpulan naskah drama Sunda
Jeblog pikeun bahan pangajaran basa Sunda di SMA. Ari deskripsina ngawengku:
a. kedaling ambek basa Sunda nu kapanggih dina éta kumpulan naskah drama;
b. pilihan kecap kedaling ambek dina éta kumpulan naskah drama;
c. wujud kedaling ambek dina éta kumpulan naskah drama;
d. papasingan kalimahna ditilik tina lengkep- henteuna klausa pangwanguna;
e. adegan kalimah kedaling ambek ditilik tina lengkep-henteuna klausa
pangwanguna;
f. bahan pangajaran guneman kedaling ambek dina éta kumpulan naskah
drama.
1.5Mangpaat Panalungtikan
Ieu panalungtikan dipiharep bisa méré manfaat boh sacara téoritis boh
sacara praktis. Ari mangpaatna nyaéta:
a. pikeun ngeuyeuban paélmuan tata basa tur kamekaran élmu pangaweruh dina
widang tata basa Sunda, utamana dina tataran sintaksis nyaéta pikeun
ngeuyeuban pangawéruh ngeunaan kalimah;
c. pikeun siswa, bisa ngajembaran pangaweruh ngeunaan élmu kabahasaan jeung
sastra Sunda, ogé pikeun ngaronjatkeun kamampuh siswa dina kaparigelan
maké basa, hususna dina aspék nyarita;
d. pikeun nu maca, bisa ngeuyeuban pangaweruh kabasaanna leuwih jembar
deui, utamana dina masalah kabasaan jeung pangajaran.
1.6Anggapan Dasar
Ieu panalungtikan dumasar kana anggapan dasar ieu di handap.
a. Kedaling ambek mangrupa salasahiji ébréhan tina rasa, pikiran, jeung
kahayang anu kedal dina wangun kalimah, anu bisa dianalisis tina pilihan
kecap, wujudiah, papasingan, jeung adegan kalimah kedaling ambek basa
Sunda;
b. Kedaling ambek bisa kapanggih dina rupa-rupa wacana, boh lisan boh tulisan;
c. Dina kumpulan naskah drama Sunda Jeblog, aya kalimah kedaling ambek anu
bisa dijadikeun bahan ajar di SMA.
1.7 Raraga Téori
Téori anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta téori-téori ngeunaan
kalimah (sintaksis) jeung bahan pangajaran. Buku-buku anu dipaké di antarana
waé buku Tata Basa Sunda Kiwari (Sudaryat, Spk, 2007), Standar Kompetensi
dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaraaan Bahasa dan Sastra Sunda (Dinas
Pendidikan Provinsi Jawa Barat, 2006), Linguistik Umum (Chaér, 2003), jeung
1.8 Métode Panalungtikan
Métode panalungtikan anu digunakeun nyaéta metode déskriptif. Métode
déskriptif mangrupa métode pikeun ngungkulan pasualan aktual ku cara
ngumpulkeun, nganalisis jeung napsirkeun data.
1.9 Téhnik Panalungtikan
Téhnik studi dokuméntasi (ulikan pustaka) jeung obsérvasi mangrupa
téhnik anu digunakeun pikeun ngumpulkeun data anu dibutuhkeun dina ieu
panalungtikan. Téhnik studi dokumentasi nyaéta téhnik anu digunakeun pikeun
meunangkeun data atawa informasi anu aya patalina jeung masalah anu
ditalungtik. Ieu téhnik, dirojong ku téhnik observasi pikeun ngumpulkeun data
langsung tina objék anu ditalungtik.
1.10 Sumber Data
Anu jadi populasi dina ieu panalungtikan nyaéta kalimah kedaling ambek
basa Sunda, anu sumberna tina wacana tulisan nyaéta tina kumpulan naskah
drama Sunda Jeblog. Ku sabab ieu panalungtikan ngagunakeun sempel total,
mangka anu jadi sampel sarua jeung populasi nyaéta sakabéh kalimah kedaling
BAB III
MÉTODE PANALUNGTIKAN
Dina ieu bab panalungtik bakal medar perkara métode panalungtikan anu
ngawengku (1) wangenan oprasional, (2) padika nangtukeun data, (3) pakakas
panalungtikan, (4) téhnik ngumpulkeun data, jeung (5) téhnik ngolah data.
3.1Wangenan Oprasional
Istilah-istilah anu digunakeun dina ieu panalungtikan di antarana
ditétélakeun ieu di handap.
1) Adegan nyaéta wangun.
2) Kalimah téh nyaéta kontruksi gramatik maksimal, nu mangrupa bagian
pangleutikna anu ngandung pikiran anu lengkep tina hiji wacana, anu
diwatesan ku randegan panjang tur miboga lentong pamungkas turun
atawa naék, anu rélatif éta kontruksi téh bisa madeg mandiri.
3) Adegan kalimah nyaéta tata susunan kalimah katut babagianna.
4) kedaling ambek nyaéta éksprési verbal dina wangun omongan atawa
caritaan anu kedal sacara lisan, timbul lantaran rasa keuheul, kuciwa, teu
panuju, teu dihargaan, jeung sajabana.
5) Drama nyaéta wacana anu midangkeun carita atawa lalakon ku paguneman
(dialog), diajangkeun pikeun diragakeun ku pamaén (aktor) dina
pagelaran.
6) Bahan ajar nyaéta sajumlah matéri anu baris ditepikeun ka siswa dina
Jadi anu dimaksud ku judul ”Adegan Kalimah Kedaling Ambek dina
Kumpulan Naskah Drama Sunda Jeblog pikeun Bahan pangajaran Guneman Di
SMA” nyaéta tata susunan kalimah-kalimah kedaling ambek anu aya dina wacana
drama nu dijadikeun sajumlah matéri pikeun ditepikeun dina kagiatan
diajar-ngajar, anu diarahkeun pikeun ngaronjatkeun kaparigelan maké basa jeung sastra
Sunda, kamampuh mikir jeung maké nalar, kamampuh ngajembaran pangaweruh
budaya Sunda, ngasah rasa jeung parigel dina ngajalin tali mimitran jeung jalma
séjén.
3.2Padika Nangtukeun Data
Dina hiji panalungtikan, populasi jeung sampel mangrupa hal anu
penting dina nangtukeun objék panalungtikan. Numutkeun Arikunto (1996: 115)
“Populasi adalah keseluruhan objék penelitian.” Mangka anu jadi populasi dina
ieu panalungtikan nyaéta kalimah kedaling ambek basa Sunda anu sumberna tina
wacana tinulis, nyaéta tina kumpulan naskah drama Sunda Jeblog.
Sampel mangrupa sabagian atawa sakabéh populasi anu baris ditalungtik
sarta dianggap réprésentatif tina populasina. Sampel anu dipaké dina ieu
panalungtikan nyaéta sampel total. Ku kituna, anu jadi sampel dina ieu
panalungtikan nyaéta sakabeh kalimah kedaling ambek anu aya dina kumpulan
3.3 Pakakas Panalungtikan
Ieu panalungtikan ngagunakeun kartu data salaku pakakas atawa
instrumén panalungtikan. Kartu data nyaéta cara anu digunakeun pikeun
ngumpukleun data ku cara nyalin jeung mindahkeun sakabéh data anu
diperlukeun, dina ieu hal nyaéta sakabéh kalimah kedaling ambek dina kumpulan
naskah drama Sunda Jeblog pikeun dijadikeun bahan ajar di SMA.
Eusi dina kartu data nyaéta cutatan data kalimah kedaling ambek dina
kumpulan naskah drama Sunda Jeblog anu disusun sacara alfhabet. Anu
saterusna dibéré nomer jeung kodé. Éta kartu data téh, ditambah ku ayana catetan
kalimah anu aya disajeroeun tanda kurung (…). Jeroeun tanda kurung ditulis
sumber data kalimah kedaling ambek. Eusina nyaéta nomer urut data nu
[image:14.595.113.519.247.663.2]ngawengku kaca jeung jajaran.
Tabel 2.1
Kartu Data
A
Aing rék mandi! (A/13/9)
Adegan : J + C
Wujudiah : kalimah
Papasingan kalimah : kalimah sampurna
3.4 Téhnik Ngumpulkeun Data
Pikeun ngumpulkeun data, ieu panalungtikan ngagunakeun dua téhnik
nyaéta téhnik studi dokumentasi jeung téhnik obsérvasi. Léngkah-léngkah pikeun
ngumpulkeun data nu dibutuhkeun, dilakukeun ngaliwatan sababaraha tahapan di
antarana di handap ieu.
1. Nyaluyukeun panalungtikan jeung standar kompeténsi jeung kompeténsi dasar
anu aya dina Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan.
2. Neangan buku nu rék dijadikeun bahan panalungtikan.
3. Nangtukeun judul buku nu rék ditalungtik.
4. Maca buku nu rék ditaluktik, nyaéta kumpulan naskah drama Sunda Jeblog.
5. Nyirian kalimah kedaling ambek anu kapanggih.
6. Nyalin kalimah kedaling ambek kana kartu data.
7. Nganomeran atawa ngodean kartu data.
3.5 Téhnik Ngolah Data
Léngkah-léngkah anu kudu dilakukeun dina ngolah data di antarana
ngaliwatan sababaraha tahapan anu ditétélakeun ieu di handap.
1) Nganalisis data tina pilihan kecap, wujudiah, papasingan, jeung adegan
kalimah kedaling ambek basa Sunda.
2) Nyieun papasingan kalimah kedaling ambek tina pilihan kecap, wujudiah,
3) Ngitung perséntase papasingan kalimah kedaling ambek tina pilihan
kecap, wujudiah, papasingan, jeung adegan kalimah kedaling ambek basa
Sunda.
4) Ngadeskripsikeun kalimah kedaling ambek tina pilihan kecap, wujudiah,
papasingan, jeung adegan kalimah kedaling ambek basa Sunda.
5) Nyieun bahan ajar guneman kalimah kedaling ambek di SMA .
6) Napsirkeun jeung nyindekkeun perkara adegan kalimah kedaling ambek
tina kumpulan naskah drama Sunda Jeblog pikeun bahan pangajaran
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Ieu panalungtikan téh mangrupa gambaran ngeunaan kalimah
kedaling ambek tina kumpulan naskah drama Sunda Jeblog. Hususna
ngeunaan pilihan kecap, wujudiah, papasingan, jeung adegan kalimah
kedaling ambek ditilik tina lengkep-henteuna klausa pangwangunna.
Kalimah kedaling ambek anu kapanggih tina analisis data jumlahna
aya 365 kalimah kedaling ambek. Ditilik tina pilihan kecapna kedaling ambek
aya tilu rupa, tapi anu kapanggih tina analisis data ngan aya dua pilihan kecap,
nyaéta (1) kalimah kedaling ambek basa kasar, jeung (2) kalimah kedaling
ambek basa lemes. Data kedaling ambek basa kasar anu kapanggih tina
analisis data jumlahna aya 361 kalimah (98,90%). Kalimah kedaling ambek
basa lemes, anu kapanggih tina analisis jumlahna ngan ukur 4 kalimah
(1,10%).
Ditilik tina wujudiah kalimahna, kedaling ambek dibagi jadi tilu
nyaéta (1) kedaling ambek wangun kecap, (2) kedaling ambek wangun frasa,
jeung (3) kedaling ambek wangun kalimah. Kedaling ambek wangun kecap
anu kapanggih tina analisis data, jumlahna aya 34 kalimah (9,32%). Kedaling
ambek wangun frasa anu kapanggih tina analisis jumlahna aya 30 kalimah
(8,22%). Kedaling ambek wangun kalimah anu kapanggih jumlahna aya 301
Ditilik tina lengkep henteuna klausa pangwangunna, kalimah kedaling
ambek dibagi jadi dua bagian, nyaéta (1) kalimah sampurna jeung (2) kalimah
teu sampurna. Kalimah sampurna anu kapanggih tina analisis data, aya kana
127 kalimah (34,79%). Kalimah sampurna dibagi deui jadi dua nyaéta kalimah
sampurna susunan baku jeung susunan balik. Kalimah sampurna susunan baku
jumlahna aya 114 kalimah (31,22%). Kalimah susunan balik, anu kapanggih
tina analisis data jumlahna aya 13 kalimah (3,56%). Sedengkeun kalimah teu
sampurna anu kapanggih tina analisis data aya 238 kalimah (65,21%).
Tina ieu panalungtikan, bisa dicindekkeun yén kedaling ambek bisa
diulik sacara kabasaan, nyaéta bisa diulik tina pilihan kecap, wujudiahna,
papasingan jeung adegan kalimahna. Ku kituna, teu salah upama kedaling
ambek bisa dijadikeun bahan ajar guneman di SMA.
5.2 Saran
Ieu panalungtikan téh ngan medar ngeunaan pilihan kecap, wujudiah,
papasingan, jeung adegan kalimah kedaling ambek ditilik tina lengkep
henteuna klausa pangwangunna, nu dipatalikeun jeung bahan pangajaran. Ku
kituna, panalungtik miharep:
1) aya panalungtik séjén anu bisa nambahan bahan garapan kana ieu
panalungtikan, sangkan aya karageman atawa aya hal nu anyar dina
2) pikeun guru, ieu bahan pangajaran bisa diujikeun ka siswa, nyaéta pikeun
mikanyaho éféktif henteuna ieu bahan pangajaran dina ngaronjatkeun
DAPTAR PUSTAKA
Arikunto, Suharsimi. 1998. Prosedur Penelitian. Jakarta: PT Rineka Cipta.
Chaér, Abdul. 1994. Linguistik Umum. Jakarta: Rineka cipta
Dinas Pendidikan. 2007. Standar Kompetensi Kompetensi Dasar Mata Pelajaran
Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: Pemerintah Provinsi Jawa Barat.
Ékman, Paul. 2007. Membaca Émosi Orang. Yogyakarta: Think.
Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Sunda FPBS UPI. 2008. Palengeran
Éjahan Basa Sunda. Bandung: Sonagar.
Lembaga Basa jeung Sastra Sunda. 1995. Kamus Umum Basa Sunda. Bandung:
Taraté.
Prawirasumantri, Abud. 2000. Sintaksis Basa Sunda(Analisis Tagmemik Tingkat
Kalimah, Klausa, Frasa). Bandung: FPBS UPI.
Ramlan. 1982. Sintaksis. Yogyakarta: CV Karyono.
Sudaryat, Yayat. 1987. Pedaran Basa Sunda. Bandung: Geger Sunten.
---. 2007. Tata Basa Sunda Kiwari. Bandung: Yrama Widya.
---.2004. Modél Pangajaran Kompetensi Basa Sunda. Bandung:
Pamulang.
---.2001. Élmuning Basa. Bandung: Wilatra.
Tamsyah, Budi Rahayu. 1993. Kamus Undak Usuk Basa Sunda. Bandung: Geger
Sunten.
