F-3
Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 22. SayJ, 2011, 19-29
KORKUT TUNA BiYOGRAFiSi i<;iN iLK NOTLAR
*ism ail Co~kun··
Ozet: Korkut Tuna, Tiirk sosyolojisinde, Ziya Gokalp, Sabahattin Bey gibi kurucu isimlerden sonra gel en sosyologlar ku~agmm iiyiincii halkasmda yer almaktadlr.
Uyiincii ku~ak 1930'lu Yillarm sonlan ile 1940 Yillarda dogmu~ olan isimlerden
olu~uyor. Bu ku~ak, Tiirkiye'nin toplum olarak biiyiik bir degi~im siirecini,
ya~adlgl donemde ilk genyliklerini ya~alm~lar, egitimlerini ahm~lardlr. Aym zamanda, Tiirkiye'nin siyasi hayatmda ya~anan biiyiik kmlmalan arka arkaya ya~aIm~ bir ku~aktlr. Korkut Tuna Universitenin en iyi ve en kotii donemlerini
ya~aIm~ bir hoca ku~agma mensuptur. <;::ah~malan ile kendi ku~agmm ve Tiirk sosyolojisinin genel i1gi ve egilimleri payla~maktadlr. istanbul Universitesi Sosyoloji Boliimii'nde geleneksel/birikimi koruyarak, tarihsel yakla~lmla giincel olanm bilgisini iiretlnenin yolunu ayml~tlr.
Anahtar Kelimeler: Korkut Tuna, Tiirk Sosyolojisi, istanbul Universitesi Sosyoloji Boliimii
Some Introductory Notes on Biography of Korlmt Tuna
Abstract: Korkut Tuna is in the third generation after the founder names of Turkish sociology, Ziya Gokalp and Sebahatin Bey. This generation consists the people born in 1930s and 1940s. Their youth witnessed a big change in Turkish society. At the same time some big breakups in political life occurred one after another. He lived the best and worst times of university during his academic career. He shares the common interests and tendencies with his generation. As saving the traditional accumulation, at the Istanbul University Department of Sociology, he open the way of analyzing the current social phenomenon with a historical approach.
Key Words: Korkut Tuna, Turkish Sociology, Istanbul University Department of Sociology
Bu makalede Korkut Tuna'run hayab ve eserleri iizerine ilk notlan olu~tunna yabaSI merkeze allll1Dl~tlr.
Tiirk sosyolojisindeki yeri ve katkIlan bir diger yah~mallln konusu olacakbr.
•• Prof. Dr., istanbul Univ. Edebiyat Fak. Sosyoloji Bol.
Korkut Tuna, Tiirk sosyolojisinde, Ziya Gokalp, Sabahattin Bey gibi kurueu isimlerden sonra gelen ku~aklann iiyiineii halkasmda yer almaktadlr. Kurueular
ku~agma eklenen 0 donemde sosyolojiyi soluyan ve yah~malarda bulunan Mehmet izzet, Ismayll Hakkl BaltaelOglu gibi isimler kurueular ku~ag1l1dan Cumhuriyet donemine geyi~in ara halkasl olarak talllmlamak miimkiin.
Cumhuriyet donemi sosyologlar ku~agll11n ilk halkasl buradan itibaren olu~maya ba~layaeakhr. Hilmi Ziya Ulken (d.l901) ve Ziyaeddin Fahri F1l1dlkoglu (d.1902), bu ilk ku~agl olu~turan isirnler olarak kar~lffilZa Ylkar.
Niyazi Berkes (d.1908), Behiee Boran (1910) bu ilk ku~aga eklenen isimlerdir.
ilk ku~ag1l1 hemen arkas1l1dan gelen ikinci ku~akta Nurettin $azi Kosemihal (d.l909), Cahit Tanyol (d.l914) yer almakta. Miibeeeel B. Klray (d.l923), $erif Mardin (1927) bu ku~ag1l1 daha geny neslini olu~tur diyebiliriz. Hamide Topyuoglu, Amiran Kurtkan, Mehmet Eroz, Nihat Nirun, Dogan Ergun yine bu
ku~akla birlikte degerlendirilebilir.
Uyiineii ku~ak 1930'lu Yillann sonlarl ile 1940 Yillarda dogmu~ olan isimlerden
olu~uyor. Erken donem ku~aklan birkay sembol isim etraf1l1da talllmlamak miimkiin iken, bu ku~akta bu soz konusu degildir. Uyiineii ku~akta sosyolog kadrosunun zenginle~tigi goriiliir. Bu ku~akta Baykan Sezer (d.1939), Enis Oksiiz, Barlas Tolan, Co~kun San, Ay~e Oneii, Ferhunde Ozbay, Esin Kiintay (d.), Bahattin Ak~it, Rami Ayas, Kurtulu~ Kayah, Kadir Canglzbay, Umit Meriy, Korkut Tuna ba~hea isimler olarak one yoonaktadlrlar. Bu ku~ak
Tiirkiye'nin toplum olarak biiyiik bir degi~im siireeini ya~adlgl donemde ilk genyliklerini, egitimlerini ya~aml~lardlr. AYlll zamanda Tiirkiye'nin siyasi hayat1l1da ya~anan biiyiik klnlmalarl arka arkaya ya~aml~ bir ku~aktrr. Hem Batl'da II. Diinya sava~l sonras1l1da sosyolojinin yeniden kurumla~masllll, hem de 1960'larda ba~layan yiiksek frekansh tartl~malarl ve hem de 1980 sonras1l1da sosyolojide ayllan yeni vadileri gormii~, burada ayllan tartl~malara katllml~
sosyologlanmlzdlr. Bu ku~ak, donemleri itibariyle iiniversitenin hem en iyi hem de en kotii zamanlanlll ya~aml~lardlr.
Korkut Tuna, Bahkesir, Ayvahk dogumludur. Ayvahk. 20. Yiizyll ba~1l1da,
Osmanh imparatorlugunun Akdenizli ve Balkanh genlerinin bulu~tugu bir ilyemizdir. Bir yanlyla miibadil bir yalllyia muhaeir niifusumuzun yogun oldugu bir kentimizdir. I Korkut Tuna, Ayvahkta hukukyu Mehmet Zeynel Abidin Bey
Bk. Derginin bu saYIsmda, Siiheyla Akova, Aylin Kocadada!1;h ve ElifYllmaz'm Yazllan.
Korkut Tuna Biyografisi iyin ilk Notlar 21 ile Emel Hammm olu~turdugu Tuna ailesinin iiy erkek yocugundan iiyiinciisii olarak 3 Haziran 1944 yllmda Ayvahk'ta diinyaya gelmi~tir. Tuna, ilk ve orta egitimini Edremit'te tamamlaml~tlr: istiklal ilkokulu, Edremit Ortaokulu ve Lisesi. Korkut Tuna, 1962 sonbaharmda istanbul Universitesi Edebiyat Fakiiltesi Felsefe Boliimiine kaydolmu~tur. Tuna, arahklarla da olsa ogrencilik hayatl siiresince hem yah~ml~ hem de ogrenimine devam etmi~tir.2 Bu arada, ogrenciligi slrasmda, 1967'de, Ay~e Melek Hamm'la evlenir. 1969'da Haziran doneminde, "Platon'a gore Sofistler" adh lisans, bitirme teziyle Felsefe Boliimiinden mezun olmu~tur. Mezuniyeti miiteakip 1969 sonbaharmda askere
gitmi~, 15 Ekim 1969- 31 Mart 1971 tarihleri arasmda bu gorevi if a etmi~tir.
1971 Sonbahannda istanbul Universitesi Edebiyat Fakiiltesi, Sosyoloji Kiirsiisii'nde doktora programma kaydolur. Cahit Tanyol nezaretinde yiiriittiigii doktora yah~malarml, "Yurt Dl~mda <;ah~ma Olaymm Sosyolojik Ele~tirisi"3 adh teziyle tamamlar ( 29 Eyliil 1975). Doktora jiirisinde Prof. Dr. Cahit Tanyol, Prof. Dr. Nihat Nirun, Prof. Dr. Nephan Saran, Prof. Dr. Erol Tiimertekin, Prof. Dr. Refia $emin bulunmaktadlr. 1976 Ylh sonlannda Sosyoloji Kiirsiisii'nde asistanhk smaVl aYlhr. Bilim jiirisinde Cahit Tanyol, Vehbi Eralp ve Erol Tiirmertekin bulunmaktadlr. Korkut Tuna, dort aday arasmda pekiyi notu alarak ba~arlh olur ve 1765 sayIll iiniversiteler personei yasasmm 2. maddesi (c) bendi ve 1750 say1l1 yasanm 30. maddesi geregince 8.
derece asistanllk kadrosuna 3 Ocak 1977 tarihinde atanarak Dr. Asistan olarak goreve ba~lar.
1977-1978 ogretim donemi ve takip eden yIllar, bizim ku~agm sosyoloji boliimiinde ilk yIllarldrr. Edebiyat Fakiiltesi, okul yevresi, Eminonii-Giilhane-
Sultanahmet-<;emberlita~-Bayezid-Aksaray-Fmdlkzade-Topkapl hattl, ozellikle Bayezid meydam, Aksaray ve Siileymaniye semtleri ogrenci hareketliligin yogun olarak ya~andlgl bOlgelerdi. Bu Yli1ar, havanm fazlaslyla gerilim yiiklendigi, siirekli gruplar araSl yatl~manm ya~andlgl donemdi. Biz Korkut Hoca'Yl daha ilk Ylhmlzda, A.8'deki derslerde tamdlk. Esas itibariyle Cahit Tanyol'un derslerini iistlenmi~ti. Sosyoloji - Felsefe koridorunda olayh, olayslz giinlerde kapI1ar genellikle kapah olurdu. Sosyoloji Boliimiinde bazl kapIlar aylktl: Korkut Hoca bu hadiseli giinlerde, herhangi bir hadise amnda sosyoloji
<;:e~itli iktisadi kurulu~larda, rnuhasebe birirnlerinde gorev yapml~tIr.
Doktora 9ah~maSI "Yurt Dl~ma i~9i Gonderme Olaymm Sosyolojik Ele~tirisi" adlyla, istanbul Oniversitesi Edebiyat Fakiiltesi yaymlan arasmda, 1981 'de yaYllllandl.
boliimii ogrencilerine sahip <;:1krna kayglSlyla hep koridorda, ogrencilerinin yamnda oldu.
Korkut Tuna, bu Yll1arda, Sosyoloji kiirsiisiinde Umumi Sosyoloji ve Tecriibi Sosyoloji sertifikalanmn ders, seminer ve uygulamalannda gorevler
iistlenmi~tir. 1979 yllmda, kendi imkanlanyla 3 ayhgma, 2 Temmuz - 28 Eyliil 1979 tarihleri arasmda Fransa'ya gider. Bu siire zarfmda Poitiers'de, Poitiers Universitesi'nde, Centre d'Etudes Superieures de Civisation Medievales'in yaz toplantllanna katllrr. Aynca aym tarihlerde Tours Universitesinde de bulunur.
Bir Yll sonra, 1980'de 0 giinkU teamiil ve uygulamalar c;:en;:evesinde Sosyoloji kiirsiisii asistam Dr. Korkut Tuna'mn yurt dl~1 SlraSI gelmi~ bulunmaktadlr.
Tuna, Kiirsiiniin uygun gorii~ii, Fakiilte yonetiminin kararlyla, 1 Haziran 1980 - 1 Mart 1981 tarihleri arasmda Fransa'da gorevlendirilmi~tir. Bu siire zarfmda Fransa'mn Tours ~ehrinde bulunan Centre d'Etudes Superieures de Renaissance'm yaz toplantllarma katllml~, Toulouse'da Centre Interdisciplinaire d 'Etudes 'de Urbaines' de c;:ah~malarda bulunmu~tur. Bu c;:erc;:evede, Mirail Universitesi'nde ~ehircilik ara~trrmalan ile ilgili boliimlerde, Geographie - Amenagement ara~tlrma birimi ic;:inde, ~ehircilik ara~trrmaiarl ve tarih bOliimiinde gerc;:ek1e~tirilen Ortac;:ag ve yakm c;:aglar ~ehir hayatl konulu dersleri izlemi~tir. Aym iiniversitede cografyaci ara~t1rmacllann olu~turdugu
Interdisciplinaire d'Etudes Urbanes biinyesi ic;:inde c;:ah~malar gerc;:ek1e~tirmi~tir. Fransa'da bu bir yll arayla bulunmalar sirasmda yiiriittiigii
c;:ah~malar, ilerde kent sosyolojisi c;:ah~malanna yonelecek olan Korkut Tuna'nm bu saha ile ilk ilgilerinin dogdugu donem de oiacaktir.
1982 Ylima kadar, kiirsiide iki ana sertifika vardl: Umumi ve Tecriibi Sosyoloji.
Umumi Sosyolojide, Cahit Tanyol; Tecriibi Sosyoloji'de Baykan Sezer
ba~kanhgi iistlenmi~ti. Korkut Tuna, 1982 yllma kadar Sosyoloji Kiirsiisii'nde, Tecriibi Sosyoloji Sertifikasl c;:erc;:evesinde gorev yaptl. Bu ylllar, Baykan Sezer ile yakm c;:ah~ma mesaisi ic;:erisinde oldugu donemdir. Ba~langIc;:taki Tecriibi Sosyoloji'deki c;:ah~ma beraberligi, 1982 sonrasmda, Genel Sosyoloji ve Metodoloji ana bilim dah ic;:inde siirdii. Bu yakm c;:ah~ma, Tuna'nm, profesorliik kadrosunu alarak uygulamah sosyoloji anabilim dalma gec;:mesine kadar siirdii.
1980'li yll1ann ba~mda Korkut Tuna, Tiirk Sosyologlan ve Eserleri, ~ehir
Sosyolojisi, Tiirkiye'nin Toplumsal YapIsI, Sosyolojide Metot dersleri ile Toplumsal Yapi ve Tez seminerlerini siirdiirmii~tiir.
Korkut Tuna Biyografisi iyin ilk Notlar 23 1982' de, Yiiksek Ogretim Kurumu kurulmu~, iiniversiteler yeniden yapllandmlmaya ba~lanml~tIT. Bu arada, eski sistemde olmayan yardlmcl dOyentlik uygulamasma geyilmi~tir. Bu vesile ile uzun siiredir Dr. Asistan olarak gorev yapan Korkut Tuna, YOK, ogretim iiyeligine yiikseltme ve atanma yonetmeligi ilgili hiikiimleri uyannca yardlmcl dOyentlige atanmak iyin 8 Mart 1982'de ba~vurmu~tur. Tuna, 26 MaYls 1982 tarihli Fakiilte Yonetim Kurulu karan ile yardlmcl dOyentlige yiikseltilerek, Rektorliigun 31 maYlS 1982 tarihli mucibince yarrumcl dOyentlik kadrosuna atamr. Atanma bilim jiirisinde Cahit Tanyol, Nihat Nirun, Baykan Sezer, dil jiirisinde ise Berke Vardar, Cahit Tanyol ve Baykan Sezer bulunmaktadlr.
1980'li y1l1ann ba~l Korkut Tuna'mn doktora sonraSl yiiriittiigu yah~malanmn
belirli alanlarda bir yogunla~maya donii~tiigu donemdir. Bu donemde bir yandan daha dOyentlik yah~malanmn ilk evresinde kent kuramlanna yonelmi~4, tarihsel perspektifte ~ehir konusuyla ilgilenmelcte, diger yanda ise Sosyolojide Metot dersleri ile ba~layan ilgileri bir bilgi ve bilim sosyolojisine dogru evrilmektedir. Doktora tezi sonrasmda ilk yaymlanan yazlSl ~ehirle ilgilidir.5 Biraz sonra, 1983 ve 1984 tarihlerinde Erzurum'da geryekle~tirilen
sempozyumda sundugu bildirileriyle6 Tuna, bilgi sosyolojisi sahasma da yonelmektedir. 1983 Yll1 iyinde iller Bankasl'nca yiiriitiilen, <;atalca'da yeri degi~tirilecek olan "BaYlr Mahallesi" ile ilgili olarak "<;atalca Yerle~imi imar Plam" yah~malanna katlhr. Tuna, bu donemde fakiilte ve iiniversitede diizenlenen bilimsel faaliyetlerin geryek1e~tirilmesinde hemen her zaman rol alIT. 1984 Yllmda, istanbul Universitesi, Atatiirk ilke ve inkllaplan Tarihi Enstitiisii'niin diizenledigi "Ziya Gokalp'in 60. Oliim Ylldoniimii" anma, biraz sonra, 1989'da diizenlenen Sosyoloji Boliimiiniin kurulu~unun 75. Ylll sempozyumu bu tiirden toplantllardIT.
Korkut Tuna, FakUltece gorevlendirilmesi iizerine, 1982-1983 ogretim doneminde iTU'de Mimarhk Fakiiltesi ogrencilerine VII yanyllda (Giiz) 2 kredi okutulan "Toplumbilim" dersini verir. 1983-1984 ogretim doneminde de aym dersi vermek iizere gorevlendirilir. Boliimde, Edebiyat Fakiiltesi 'nde, 1983-
D0gentlik i9in ilk ba~vuruda, "Toplum A91klama Gi!:iimleri Olarak Sehir TeorileIi" 9ah~masml sunmu~tur.
Korkut Tuna, "Sehir Sosyolojisi'nin Diinii, Bugiinii", Somut Dergisi, 28.8.1983, sayl: 56/30.
Korkut Tuna, "Sosyolojik Bilginin Bazl Imkan ve Gii91iikleIi Ozerine", Atatiirk Oniversitesi Felsefe Biiliimii'niin tertipledigi insan Problemi A91smdan Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu, Ekim, 1983, Erzurum; aym iiniversitenin MaYls 1984'te diizenledigi kongreye "Sosyoloji ve Ideoloji" adh tebligi ile kahhr.
1984 agretim daneminde, ilk yanyllda Sosyolojiye Giri~, Sosyal Tabakala~ma
ve Sosyal Bilimlerde Metot derslerini siirdiinnii~, ikinci yanyllda ise Kent Sosyolojisi, Bilgi Sosyolojisi, Saha Ara~t1nna Metot ve Teknikleri dersleri ile Ozel Ogretim Yantemleri derslerini venni~tir. Yine aym agretim Ylh iyinde istanbul Universitesi, Siyasi Bilimler Fakiiltesi 'nde7 ilk yanyll 3 saat, ikinci yanYll 4 saat "Toplumbilim" dersleri vermi~tir. Siyasal Bilimlerdeki bu dersi 1984-1985 agretim daneminde de venneye devam etmi~tir.8
Korkut Tuna, Mart 1985 daneminde "$ehirlerin Ortaya <;lk1~ ve Yaygmla~malan Uzerine Sosyolojik Bir Deneme,,9 teziyle yeniden dOyentlige miiracaat eder. Bilim-Sazlii smaVl 16 Ekim 1985'te yaplllr. Jiiride Prof. Dr.
Oguz Arl, Prof. Dr. Miibeccel B. Krray, Prof. Dr. Prof. Dr. Mehmet Eraz, Prof.
Dr. Amiran Kurtkan, Prof. Dr. Orhan Tiirdogan bulunmaktadlr. DOyentlik tezi
ba~anh bulunur. 0 danemdeki uygulamalar geregi teklif edilen deneme ders listesi ise ~ayledir:
1) Bir Toplum Diizeni Olarak Feodalizm 10 2) Anadolu Uygarhklarmm Temel Niteligi
3) Yurdumuzda Kay Ara~t1nnalarl iyin TeklifEdilen Ara~t1fffia Planlanll 4) Ziya Gakalp'te ve Tekinalp'te Tarihi ve Toplumsal Geli~memizl2 5) Bat1-Dl~l Toplumlan Degerlendinne Biyimi Olarak Az-Geli~mi~lik.
Deneme dersi, "Ziya Gakalp'te Milli Sosyoloji AnlaYl~1"13 ba~hglyla, 15 Kaslm 1985'te verilir. Kolokyum ise, 28 KaSlm 1985'te geryekle~ir. Kolokyum jiirisinde Prof. Dr. Oguz Arl, Prof. Dr. Mehmet Eraz, Prof. Dr. Amiran Kurtkan, Prof. Dr. Orhan Tiirkdogan ve Prof. Dr. Ozer Ozankaya bulunmaktadlr.
Kolokyumda ba~anh bulunan Korkut Tuna dOyentlik unvanml alrr. Bir siire sonra, 19 Haziran 1986'da Genel Sosyoloji ve Metodoloji anabilim dahnda aylk
BugiinkU, 1.0. Siyasal Bilgiler Fakiiltesi.
Bu derslerde Korkut Tuna ki~ise1 notlannm dl~mda, ders kitabl olarak Baykan Sezer' in 0 diinemde basllml~ olan Sosyolojinin Ana Ba~hk1an isimli kitabml okutmu~tur.
Aym adla, 1987'de Edebiyat Fakiiltesi yaymlan arasmda basI hr.
111 Bu teklif daha sonra feodalizmle ilgili makale olarak sosyoloji dergisinde yayma diinii~ecektir.
II Teklif edilen bu konu yayma diinii~tiiriilmek iizere not1andtnlrru~ olarak bulunmaktadlr.
12 Daha sonra "Ziya Giikalp'in Milli Sosyoloji AnlaYl~I". .
13 "Ziya Giikalp'in Milli Sosyoloji AnlaYI~I", Istanbul Oniversitesi iktisat Fakiiltesi Metodoloji ve Sosyoloji Ara~tlrmalan Merkezi Sosyoloji Konferanslan Dergisi, 21. Kitap, 1986.
Korkut Tuna Biyografisi iyin ilk Notlar 25 bulunan 2. derece doc;:entlik kadrosuna atarur. Atanma jiirisinde Prof. Dr. Hasan Ali Koc;:er, Prof. Dr. Nephan Saran, Prof. Dr. Beglan Togrol bulunmaktadlr.
Korkut Tuna bu tarihten itibaren doktora sonrasmda yone1digi iki alana
yogunla~masml siirdiiriir. Bir yandan kent ve saha, diger yandan ise bilgi sosyolojisi odakh c;:ah~malanna yogunla~lr. Kent c;:ah~malan, erken donem kuramsal, tarihsel izlegini korurken, saha ve uygulamah ara~tmnalara yonelme egilimi de kazarur. 16 - 19 KaSlm 1987 tarihlerinde ~anhurfa'da diizenlenen
~anhurfa ve Giineydogu Anadolu Projesi Sempozyumu kahhr.14 1988 Eyliiliinde, GAP sahasmda, 12 ki~i1ik bir ogrenci grubu ile ara~tmna gezisi diizenler.
1988 yazmda, 20 Haziran - 10 Temmuz 1988 tarihleri arasmda, Bologna'da, VII. Uluslarasl Koy Sosyolojisi Kongresi'ne katlhr. 1990'lann ba~mda ise bilgi sosyolojisi c;:ah~malanna aglrhk verdigi gozlenmektedir. 1 Temmuz - 31 Arahk 1990 tarihleri arasmda CNRS'de, IRESCO'da bilgi sosyolojisi c;:ah~malanm
siirdiiriir. Bu arada, b6liimde, 1988-1989 ders Ylhnda Fakiiltede, "Bah Kaynaklannda Dogu Toplum Kuramlan" dersini vennek iizere gorevlendirilir.
11 Ekim 1990'da Korkut Tuna, Edebiyat Fakiiltesi dekan yardlmclhgl gorevine atamr. Bu tarihten itibaren Korkut Tuna siirekli diyebilecegimiz olc;:iide c;:e~itli
kademelerde idarecilik yapmaya ba~ladlgl goriiliir. Bu biraz da Dr. Asistanhk doneminden itibaren, once Fakiilte olc;:eginde, daha sonra olgunluk doneminde iiniversite olc;:eginde idari kademelerden yahut meslekta~lardan gelen yardlm ve vazife alma yoniindeki taleplere hep olumlu bakml~ olmaslyla alakahdn·. Bu aniamda Tuna, eli siirekli ta~m altmda olmu~ bir ogretim iiyesi olmu~tur.
5 Haziran 1992'de Uygulamah Sosyoloji anabilim dalmda aC;:lk buhman profesorliik kadrosuna atanlr. Atanma jiirisinde Prof. Dr. Baykan Sezer, Prof.
Dr. Taylan Akkayan, Prof. Dr. Esin Kiintay, Prof. Dr. Zeki Erdogmu~, Prof. Dr.
Onal Saym bulunmaktadlr. 8 Temmuz 1992'de de Uygulamah Sosyoloji ana bilim dah ba~kanhgma atanlr. 15 Ekim 1994' de dekan yardlmclhgmdan aynlan Tuna, klsa bir siire sonra 11 KaSlm 1994'de Tiirkiyat Ara~t1nnalan Enstitiisii'ne II. Miidiir olarak atamr. Tuna, 27 ~ubat 1996'dan itibaren Sosyoloji Boliim
Ba~kanhgl 'na atamr.
14 "Giiney-Dogu Anadolu Projesi ve $anhurfa'ya Dii~en Rol Ozerine Birkay Not", Tarihi ve Kiiltiirel Boyutlan iyerisinde $anhurfa ve Giineydogu Anadolu Projesi Sempozyumu, istanbul, 1988.
Sovyetler Birligi dagllma sure cine girmi~tir. Bir sure sonra eski Sovyet Cumhuriyetleri baglmslzla~ma, birlikten aynlmaya ba~laml~lardrr. Turkiye, bir anda anunde a<;alan Orta Asya cografyasl ile kar~lla~maktadlr. Korkut Tuna, Turkiyat Enstitusunde birlikte yah~t1gl Prof. Dr. Mertol Tulum ile birlikte, 1995 ve 1996 sonbahannda Orta Asya'ya ili~kin bir projeyi ba~latlrlar. istanbul Universitesi Ara~tlrma Fonunca desteklenen "Turk Dunyaslllda Toplumsal Yapl Ara~tlrmalarl, 1. On <;ah~ma Projesi" kapsamlllda 18 Eyliil - 16 Ekim 1995 tarihlerinde Kirglzistan ve Kazakistan' da, 18 Eyliil - 16 Ekim 1995 tarihlerinde ise Turkmenistan-Ozbekistan'da yah~malarda bulunurlar. Bu proje Tuna'nm sonraki danemde Orta Asya Turk cumhuriyetlerine yanelik ilgisinin de
ba~langlcllll olu~turur.
1990'h Ylllar Korkut Tuna'mn doktora sonraSl ilgilerinin Uy ana alana odaklandlgl, bu alanda ilk uriinlerin 9lktlgl danem olmu~tur. Bir anlamda eski usul Profesarluk takdim tezi olarak degerlendirilecek olan Bilgi sosyolojisi yah~maSl, Batzlz Bilginin Ele~tirisi Uzerine 199315'te yaYllllamr. Bu tarihten sonra Tuna bilgi sosyolojisi yah~malarl makaleler, bu konuda duzenlenen sempozyumlarla hep canhhgllllll siirdurdu. ~ehir'e ili~kin yah~malan Uy ana evre gastermektedir. ilk evrede ~ehir kuramlan ile, daha sonra tarihsel olarak
~ehirlerin ortaya ylkl~l ve tarihsel bir aylklama denemesi ile, en sonunda da uygulamaya danuk yah~malar1a.16 1990'11 ylliardan itibaren ise Orta Asya ilgisi ise surekliligini koruyan bir ilgi olmu~tur.
Tiirk siyasi tarihinde ya~anan siyasi kmlmalar her defaslllda universiteyi de etkisi altllla ahr. 1909, 1919, 1933, 1947/48, 1960, 1971 ve 1980 sonraslllda
ya~an universite tasfiyeleri bu kmlma danemlerindeki siyasi iklimle dogrudan alakahdrr. 1990'h Ylllann sonu, Turkiye'nin geymi~te ya~adlgl kmlmalann bir kez daha ya~andlgl donemdir. istanbul Universitesi de bu kmlma ikliminden etkilenir. 2000 bahannda Korkut Tuna'mn bilgi sosyolojisi yah~maSllllll, Batlh Bilginin Ele~tirisi'nin yeni baslml soz konusudur. Daha once Edebiyat Fakiiltesince basllan eser, Tiirkiye Diyanet vakflllca yeniden basllrr. 2000 yazlllda TDV hakklllda baslllda yer alan haberlerde17 "Batlh Bilginin Ele~tirisi Uzerine" eseri He ilgili degerlendirmeler de yer ahr. Bir sure sonra da kitapla ilgili olarak Korkut Tuna ile ilgili soru~turma ba~latlhr.
15 Korkut Tuna, BatIlI Bilginin Eleljtirisi Uzerine. Istanbul: Istanbul Oniversitesi Edebiyat Fakiiltesi Yaymlan, 1993.
16 Bk. Derginin bu saYlsmda Suat Parin'in yazlSI
17 7 Agustos 2000, Cumhuriyet ve Hiirriyet, 16 Agustos 2000, Tiirkiye, YenibinYl1 gazeteleri.
Korkut Tuna Biyografisi iyin ilk Notlar 27 Kurulan soru~turma komisyonu " ... suyun kar~lhgmm yonetim gorevinden aylrma cezaSl oldugu, ancak bir alt cezanm uygulanmasl onerisini ... " Edebiyat Fakiiltesi dekanhgma sunar. Ancak Fakiilte disiplin kurulu, 26 Eyliil 2000 tarihli karanyla komisyonun bu onerisini reddederek, Yiiksek Ogretim Kurumlan Yonetici ogretim elemanl ve memurlan disiplin yonetmeliginin 7/c maddesi uyannca "yonetim gorevinden aylrma cezaSl ile cezalandmlmasl"nm uygun oldugu kararml verir. Bunun iizerine Korkut Tuna, Sosyoloji Boliim, Uygulamah Sosyoloji Ana Bilim Dah ve Sosyoloji Ara~tlrma Merkezi
ba~kanhklarl gorevinden aynhr. Bu arada, basmda yer alan haberler iizerine Ankara Cumhuriyet savclhgl'nm talebi iizerine istanbul Cumhuriyet Savclhgl Basm biirosunca 14.12.2000 tarihinde Korkut Tuna'nm ifadesine ba~vurur.
Eserle ilgili ayllan dava 16 Ocak 2001 tarihli ve 2001164 sayll1 dosyaya gore
"takipsizlik karan" ile sonuylarur.
Doneminin Universite yonetiminin bu gorevden aylrma tasarrufu Korkut Tuna tarafmdan idare mahkemesine ta~marak, soz konusu "yonetim gorevinden"
aylrma cezasmm iptali istenir. Bir siire sonra, istanbul idare Mahkemesinin 2000/1356 esas ve 28.2.2001 giinii karan He "dava konusu i~lemin
yiiriitiilmesinin teminat almmakslzm dava sonuna kadar "durdurulmasl"na karar verir. Daha sonra da, istanbul 2. idare Mahkemesi,"16.10.2001 giin E.No:2000/1356 K.2001/1190 saylll karan" He dava konusu i~lemin iptaline karar verir. Daha sonraki hukuki siirey, idarenin temyiz ve tashih-i karar taleplerinin reddi ile sonuylanarak devam eder. Hukuki siirecin seyrine bagh olarak Korkut Tuna, Edebiyat Fakiiltesi Dekanhgl'nm, 2 Agustos 2001 tarih ve 3193 saYlh yazlSl ile yonetim gorevlerine iade olunurl8.
2000 sonraSl donem Prof. Dr. Korkut Tuna iyin hareketli bir donem olacaktlr.
Bu donemde Yiiksek Lisans ve doktora tez yah~malarl yogunluk kazanml~tlr.
Lisans diizeyinde ders yiikii gorece azalmakla birlikte, makale ve tebligleri ile canh bir iiretim donemine girmi~tir. Yerle~ik ilgi alanlarml olu~turan kent, bilgi sosyolojisi, Orta Asya konulu toplantllara diizenleyici, katlhmcl olarak, yogu kez de konu~ma ve bildirileri He katlhml soz olacaktrr. Assos, Kentim istanbul
18 istanbul Universitesi Edebiyat Fakiiltesi, SaYI: 3193 2 Agustos 2001 tarihli Prof. Dr. Korkut Tuna'ya hitaben ki~iye ozel ibareli yazlSI: "istanbul 2. idare Mahkemesinin 28.2.2001 giinlii, 2000/1356 esas
"Dava konusu i~lemin yiiriitiilmesinin teminat altma ahnmakslzm dava sonuna kadar durdurulmasma"
dair karan ile Universitemiz rektorliigiiniin 2.8.2001 tarihli 18997/33504 saylil yazlsma istinaden (mahkeme neticelendiginde Universitemizin haklan sakh kahnak kaydlyla) Sosyoloji Boliim Ba~kanhgl, Uygulamah Sosyoloji Anabilim Dah Ba~kanhgl ve Sosyoloji Ara~tlrma Merkezi Miidiirliigii gorevlerine iade edilmeniz uygun goriilmii~tiir.".
ve Turk Dunyasl sosyologlan toplantllan bunlann ba§hcalandlr. Bu yondeki bilirnsel faaliyetlerine, idarecilik gorevlerini de eklernek gerekiyor. Bolurn, ana bilirn dah ve sosyoloji ara§t1rrna rnerkezi ba§kanhklanm surdurrnekte olan Tuna, 2005'ten itibaren Edebiyat Fakiiltesi Dekanhgl'm da ustlenecektir. Daha ziyade bilirnsel faaliyet rnerkeze alrnak, <;:ah§rnalanm, du§undugii ara§tlrrnalan ger<;:ekle§tirrnek isteyen Tuna, 2005 bahar1l1da Fakiilte rnensuplar1l11l1 yogun ilgisi, talebi ve bu yondeki marlan ile dekanhk gorevine aday olur. 8 Mart 2005 Sah 13.30'da Fakiilte Kurul Odas1l1da yapIlan dekan adaylan belirlerne egilirn yoklarnas1l1da Korkut Tuna, 109 oy alarak dekanhga birinci aday olarak tespit edilirl9. 14 Nisan 2005'te Edebiyat Fakiiltesi dekanhga atamr. ikinci kez atanrnasl ise, 19 Haziran 2008'de ger<;:ekle§ir. idarecilik fakiilte ve universiteye ili§kin <;:e§itli kornisyon <;:ah§rnalarl, omegin <;:e§itli yonetrnelik c;ah§rnalan bu donernde yo gun olarak zarnamm alacaktlr.
idareciligin, kornisyon <;:ah§rnalann1l1, Karnu kururn ve kurulu§lanndan gelen
<;:e§itli gorii§ ve degerlendirrne taleplerinin yogunluguna ragrnen Korkut Tuna rneslek hayatlmn bu son donerninde bilirnsel ilgi ve <;:ah§rnalanm bir kenara blrakrnarnl§tlr. Bu donerne kadar olu§turdugu rnevcut ilgi ve ara§t1rrna alanlan ile alakas1l1l korurken yeni konulara da e1 attlgl goriilecektir. Kureselle§rne ve toplurn olarak Tiirkiye uzerindeki etkisine ili§kin yazllan, bu konuya ili§kin yonettigi tezler bu <;:er<;:evede giindernine giren yeni konulardrr. Gundernine yeniden giren bir ba§ka konu ise Turk Sosyoloji tarihidir. Ogretirn uyeliginin erken evresinde Turk sosyoloji derslerini verrni§ olan Tuna, do<;:entlik denerne dersi olarak verdigi "Ziya Gokalp'te Milli Sosyoloji AnlaYl§l" <;:ah§rna ile Turk sosyolojisi tarihi ile baglantls1l1l korudugu gibi, <;:e§itli toplantllarda Turk sosyolojisinin yonelirnleri uzerine gorii§lerini geli§tirrni§tir. Bunlardan ilki Sosyoloji Bolurnunun kurulu§unun 75. Ylh toplantls1l1da sundugu tebligdir.
2000 sonraSl donernde bu yondeki ilgileri yeniden canlanacaktlr. istanbul' da toplanan FranSlzca Konu§an Sosyologlar Toplantls1l1da2o sundugu uzun tebligi bu donern ilgilerinin sonucudur. Hayli kapsarnh olan bu <;:ah§rna ile ilk kez Turk sosyoloji tarihinin 1928 oncesi kaynaklan ele almrnl§tlr.
Korkut Tuna istanbul Universitesi Sosyoloji Bolurnunun tarihinde u<;:uncu ku§agl olu§turrnaktadlr. Universitenin en iyi ve en kotii donernlerini ya§arnl§ bir
19 Egilim yoklamasma kattlan adaylardan biri 61, bir digeri 2 oy ahm~, 6 oy da bo~ 9Ikml~ttr.
211 Georges Gurvitch tarafmdan kUlUlu~u yap!lan bu demek ve diizenli toplant!lan i9in bk. Suvat Parin,
"Durkheim Sosyolojisi'nde Tiirkiye'den Hukuk9U Bir isim: Hiiseyin Nail Kubah ve Sosyoloji Dersleri", Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 21. SaYI, 2010.
Korkut Tuna Biyografisi iyin ilk Notlar
29
hoc a ku~agllla mensuptur. <;ah~malan ile kendi ku~aglllm ve Tiirk sosyolojisinin genel ilgi ve egilimleri payla~maktadlr. Bir gelenegin siirdiiriilmesinde, yeniden iiretilmesinde hep kurumsal olam merkeze alarak sorumluluk iistlenmi~, bOliimiinii, fakiiltesini, Tiirk toplumunu gozeten bir mesleki <;:aba i<;:erisinde olmu~tur. Kendi ku~aglllda en uzun siireli olarak bOliim ba~kanhgl gorevini siirdiirmii~tiir. idareciligi ile boliimii ve fakiiltesini ta~lrken<;:ah~malan ile, oneri ve te~vik1eri ile istanbul Universitesi sosyoloji bOliimiiniin giiniimiiz sorunlarl ile daha dogrudan bag kurmaslllda onciiliik iistlenmi~tir. Bu anlamda Tarihsel a<;:lklama gelenegini koruyarak, giincel toplum sorunlarl ile ilgili bilgi iiretmenin oniinii a<;:Illi~tIT.
