• Tidak ada hasil yang ditemukan

No. 46

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "No. 46"

Copied!
4
0
0

Teks penuh

(1)

No. 46 13 November 1931 Taoen 11.

IJ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!'!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.!!!!!!!!!!!!'!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!'!!!!!!'!!!!!!!!!!!'!!!!!!!!!!!!!!

REGINIPOE't\I LENGGANAN SWARA-TAMA:

1 taoen . . . . f 6.-

!

1/3 .. , f 3.- njoewoen ka- 3 woelan . . . f 1,50 bajar roemijin.

Kenging mbajar saben woelan

1 katja

'/2 ..

RAGAD ADVERTENTIE:

-

Hoofdredacteur:

A. D J AJA SEP 0 ET RA.

kabantoe

REDACTIE - COMM!SSIE.

1. "

1/s ..

Saladjengipoen : saben I cm2 sekedik - kedikipoen: f 1,50.

f 36.-

f 18,65 9,75.

f 5,25.

f 0,03;

SE RAT KA BA R KAT H 0 L I E K '

Adresipoen Redactie Ian Administratie

Kabar premili alit - alitan : f 1.-

Moendoet kapatjak langkoeng saking sapi- san, oetawi dados lengganan, tepang rembag

roemijin kalijan administratie.

I Medal saben dinten Djoemoewah.

WAWASAN MENGGAHING N. V. V. DELEGATIE.

Katab serat kabar ingkang nge- taken sarta sampoen saged nekseni mot wartos, bilih N.V.V. delegatie jen pakempalan noenggil karja ing (oetoesanipoen Nederlandsch Ver- Indonesiah boten mambet kommu#

bond van Vakvereenigingen) ioggih oisme.

poenika toewao E. Kupers lid Twee# Sokoer, a wit jeo ngantos netjep de Kamer, pangarsa N. V. V., toe# ngelmoe kommunisme, tanah Djawi wan P. Danz lid Eerste Kamer, ladjeng saged dados kados Roeslan, pangarsa Algemeen Nederlandsche itjal wataking kamaooeogsan.

Metaalbewerkersbond, ngiras warga Namoeog koela roemaos gela, ma- pangoeroes N. V. V. sarta toewan nawi wonten pakempalao noenggil P. Moltmaker lid Eerste Kamer, karjaDjawi gandeng kalijan N.V.V., pangarsa Nederlandsche Veree# djer N. V. V. poenika adedasar niging van Spoor - en Tramwegen ngelmoe socialisme.

personeel. sampoen waogsoel doe- Kaela tjotjog kemawon moerinani moegi ing nagari Walandi. kaoem berah ingkaog epahanipoen Mesti kemawon sadatengipoen boten memper, ingkang oepami pa#

ing ngrika dipoentanggap, lang- brik dipoentoetoep ladjeng taopa koeng 2 saking golongan pers. wonten ingkang dipoenteda.

Manoet toewan Kupers, delegatie Nanging jen pamoerioanipoen anggenipoen dateng ngriki poenika tjara toewan Kupers poenika koela le. perloe njinaoe kawootenaning boten tjotjog, djer: toewan Kupers padamelan ing tanah Djawi Ian ngangkah dateog kl assen st r ij d Soematra. 2e. sageda gandeng ka.. {tandingipoen kaoem berah kalijan lijan pakempalan noenggil karja djoeragan), sareng bangsa Katoelik ing Indonesiah ngriki inggih pa- ogoedi roekoeoipoen golongan ke- kempalanipoea ladonesier inggih kalih waoe sarana njaekaken gesang pakempalaoing bangsa Eropah. sociaal.

Tjarijosipoen toewan Kllpers se- Toewan Kupers ingkang dados dya kekalih waoe sampoen kagajoeh, idam-idamaoipoen: sadaja produc#

sampoen dame! marem. tiemiddelen (pirantos kangge pados Bab kawontenan padamelan ing kasil) kedah dados gadahaning pa- ngriki maooet toewan Kupers ra- kempalan. Kaela boten terang poe- tjak-ratjak epahanipoen kaoem be# napa toewan Kupers poenika so- rab taksth andap. Prakawis poeoika cialist ingkang mempeng tegesipoen:

katah njatanipoen, mangga kema# sengit dateng p r i v a a t e i g e n- won para maos koela atoeri enget do m (dedarbean pijambak). nga- dateng sababipoen protest Lasem. djengaken s a m a r a ta, sengit Ing pabrik- pabrik sroetoe oetawi dateng w a r is an. Para saderek!

iiret sib kacah kang, m# ami tijang sepoeh ho en gadah

fPoea

g aoem alt eigeitdom lan njaml:i dame! en taksih boten memper. kenging nilari wohing njamboet-

Toewan Kupers ngalem dateng damel dateng anakipoen, poenapa bangsa kaoem berah Djawi aoggeo- anggenipoen njamboet-damel kanti ipoen prigel, sarta tjrijos jen sam- seneng?

poen katah toekaog-toekang weda# Jen sama rata, poenapaa toewan Ian sekolahao. Manoet pamang- Kupers lsp. wooten ing ngriki nji ..

gihipoeo toewan Kupers ngriki peng ing hotel ageng, boten poe- vakonderwijs taksih kirang, am ...

1

roen njipeng ing grija ingkang bachtschool kedah dipoenkatahi. limrah kangge kaoem berah ingkang Poenapa toewan Kupers boten taksih andap, tanda nglaboehi?

ogertos, jen Nagari iaggih sampoen Koela eoget lelampahanipoen toe- ogoedi madjengipoen vakonderwijs? wan Kleerekooper oegi socialist.

Kaela pijambak oegi tjotjog, na- Wonten ing Tweede Kamer be·

nging toewan Kupers boten nger# ngok-bengok neda soepados kaoem tos jen kados - makaten poenika berah dipoensoedaa paojamboet- toemindakipoen angel. djer lare ipoen damel: 8 djam oetawi kirang.

poenika ingkan'J limrah-limrah ka... Satoenggiling daloe wonten ing pengin dados prijaotoen. Koela Nijmegen (Nederland) mentas ni- koewatos bokmanawi toewan Ku~ ngali gambar sorot, mlebet hotel, pers ladjeng nglepatakeo dateog bade neda. Sarehne sampoen daloe

N agari. dados wontenipoen asrep - asrepan.

Bab gandengipoen kalijan pa# Kle~rekooper mo~ring#m9erin.g, ne- kempalan noenggil karja, toewan da 10g~ang benter, boten di!='.?en~

Kupers tjrijos jen sampoen gandeng soe~am. Lo mang~a i;nanoe.t p11am- kalijan pakempalan Walandi V.V.L. bak1poen: boten keng1ng DJamboet- (Verbood van Vereenigingen van dame! daogoe-dango~. Kaoem berah Landsdienaren) sarta kalijan sagah sampoen kesel._ bade ngaso boten bade mbantoe dame! aksi mengsah angsal. Rak aoeh!

Nagari anggeoipoen bade ngedak.. Manoet ingkang koela alami, akeo dradjading poenggawanipoen. panoentoen socialist poenika ingkang Kalijan pakempalan noenggil karja katah-katah theorie kalijan practijk lndonesiab toewan Kupers oegi beda sanget. Patok awakipoen pi ...

sampoen gandeng, malah Vakcen- jambak saketja. · trale Djawi sampoen toemoet I.V.V. Poenika wawasan koela meng#

Toewan Kupers sampoem taken- gahing N. V. V. delegatie.

PRADJA RAHAJOE.

OETERING BOEMI.

,>Akoe toeroe, nanging atikoe melek".

Moestikaning kidoeng, poepoeh V, pada 2.

Tjetjongkrahan Tjina - Japan saja sereng. Mongolie bade bawa pijambak. Roeslan oeroen gaman lan obat. Dados Tjina - Roeslan saestoe bade gandeng. Bala laoetan Japan sampoen mobah. Bala da- ratan bade kapriksa. Bala Japan ing Mansjoerie ingkang sampoen 14.000 katahipoen bade katam- bahan malih.

Officieren Roes sampoen nata bala.

Grebong-grebong isi obat sampoen tjelak Wates Mansjoerie. ·

Kangdjeng Santo Bapa moewoen pirsa bebaja ingkang bade nem- poeh kaoem berah, nawala-dalem ingkang engggal sampoen medal, saderek Kristen ndikakaken ambek welasan.

Europa kilen bingoeng bab ke- mlaratanipoen: kirang arta, kirang mas; Egypte toemoet-toemoet nje- top wedaling mas. ltali ngindak- aken paosing barang mlebet, Ian inggih ing Itali katingal soedaning baji lair. Jen kawontenan Itali boten ewah, 10 taoen malih katahing baji lair lan tijang pedjah s am i.

Wetan petjah-petjah, kilen horeg.

Ing Belgi tijang Vlaming kalijan tijang Waal saja semengit tjong- krahipoen.

Dateng poendi pladjeng kita?

Dateng manah kita pribadi!

Reged poenapa resikl

Jen resik boten perloe soemelang.

Poe n i k a verzekering ingkang ageng pijambak: karesikaning ma- nah. Jen kita sepi ing lepat: boten perloe kita melang - melang. Mila leres jen S w. Tm. engei bab ka- santosaning batin, boten nglirwak- aken babagan kasoesilan Ian agami.

Roemijin Tagore mider - mider ngrembag bah kabatosan, sapoenika Gandhi moebeng-moebeng ngrem- bag ekonomi.

Djago wetanan wiwit kloeroek.

Kita kedap tanggap ing sasmita, sampoen weja, sampoen ngedap.

Den pertjaja ing panoentoen lan panoetan kita. Den tresna ing sa- derek pijambak.

N ecterlan ketjalan sesepoeh wi- n git: Mgr. Mr. Dr. Nolens.

Margi poenika kita soemerep sinten Ian sapinten lebet-lebetan- ipoen Mgr. Nolens Ian panggalihan- ipoen. Sw. Tm. sampoen mbeber swaranipoen pers Nederlan bab poenika.

Kita sageda njoepliki poendi ingkang perloe Ian poendi ingkang kedah kita toelad; kadosta: ngati- ati, pinter njirep prakara, ora ang- gentong oemos, nriman.

Dados kita boten namoeng goe- moen Ian eram tok, kita sageda angsal sawabipoen ingkang mentas seda.

Angsal sawab oetawi boten poe- nika goemantoeng dateng kita pi- jambak: poeroen noelad poenapa boten!

Awit manawi manah kita boten menep, angga kita boten resik, engetan kita boten ening: mireng getering djaman kados sapoenika poenika temtoe ngedap, sakeplasan melap-melap, gek apa gondelankoe.

Saderek ing tokid ing agamini- poen boten makaten: gesang klta, kita dipoenlahiraken poenika gadah toedjoe ingkang laJJgkoeng loehoer, ad s u p e r i o r a n a tu s s u m, ngandikanipoen Sa to Setanislaoes.

Dados kita toem · ah poenika bo- ten. teka dipoenpoe h melap-melap, mefa g-melango, 1 ing ndikakaken pit ados.

Poenika waoe dadosa tameng kita nempoeh djaman rame kados sapoenika poenika: pitados, berag, wekel.

Awit djaman sapoenika boten wonten nagari ingkang boten ka- tjengkerem Roeslan.

Roeslan pijambak katah ingkang kaliren, nanging boten eman mboetjal banda dateng mantja pra- dja, perloe dame! reretoe. Awit roemaosipoen pamarentah bolsjewis sapoenika poenika: roe ping k o e iki dikon ngreroesakl!

Boten wonten r o e p i n g, da- woehing Allah, ingkang kados makaten! lngkang makaten waoe bisikaning eblisl

100.000 roepijah kangge de Tri- bune, poenapa boten katah! Gek adjeg s a b e n taoen.

Mila sinten klebetan arta Roeslan ladjeng kados kawalik imanipoen:

tegel njembeleh saderekipoen pijam- bak, wentala ngowat-awoet darbe- king tangganip-oen, awit . . . . arta ingkang katampi boten sakedikl

Nederlan, Sepanje, Tjina, Peran- tjis, Djerman,-ah, sad a j a naga- ri, temtoe wonten kedoeng arta saking Roeslan.

Arta kijanat poenika ingkang ngo- tjar-atji r rah tanpa tandja.

GOENTINGAN PERS.

Pantjenipoen kalijan njatanipoen.

Ing Soeara Oemoem saderek ls.

ngrembag bab ,,kaoem terpeladjar karo ra'jat." (Tegese temboeng ,,ber- satoe.'')

Kaoem terpeladjar kang gelem njamboetgawe Ian mboedi - daja ngentengake sasanggane Ra'jat sar- ta gelem nanoentoen awehpapadang ing bab roepa - roepa, /ah jaikoe kang kena diarani wo·ng sing ge- lem bersatoe karo Ra'jat, pratanda gelem mboektekake katresnane sa- rana noeloeng Lan nggoelawentah.

Leres sanget sandjangipoen sa- derek ls. poenika, saderek ls. men- det toeladanipoen anggenipoen Ra'- jat kasangsaran, kadosta:

Bapak tani sangsara margi boten ngertos rekanipoen ngitjali ama lsp.

Kaoem pertoekangan sangsara margi boten mindak kawroeh- ipoen Ian boten nggrengseng ngagengaken pangoepadjiwani- poen.

Maewoe- ewoe katahipoen Ra'jat doemawah ing kanistan lan ka- mlaratan margi kandel sanget goegon - toehonipoen lsp.

Pantjenipoen para terpeladjar (winasis) samia noeloengi Ian nggoe- lawentah Ra'jat ingkang kados ma- katen.

Dokter noeloengana Ra'jat, soe- pados Ra'jat kadosta: ngertos jen sesakit kolerah lsp. poenika bo- ten saking e em bat detfiit, nanging saking lelembat bacil. Tijang doe:.

soen kapoeriha ningali toja kalen sarana microscoop, soepados sa- nadjan ngelak sanget sampoen ngombe toja kalen ingkang kati- ngal bening, nanging sadjanipoen kebak bacil - bacil.

Golongan technici (wedalan tech- nische school oetawi technische hoogeschool) noeloengi dam el ba- rang tosan lsp.

Golongan landbouw noeloengi rekanipoen nglemi, mloedjeng lsp.

malah gondjing!

Poenika damelaning manoengsa!

Meh tanpa adji, babasan kaetje wantahanll

Mila kita kedah sendean bab ing- kang boten l o e go e damelaning manoengsa tokl Awit terang njata ing mobahing kawontenan, poen 'a 1 a m boten poeroen kawengkoe ing tanganing djanma.

Manoengsa gijak-gijak gadah T i tan i c, delalah wonten redi es kasasar, pakarjaning manoengsa ingkang dados tetoenggoel kerem dening redi es, alijas gendis sa- pringkil jen katanding kalijan alarn sadajal

Heraclitos.

BOTEN KOEMEDAH-KEDAH NJOEWOEN POENDJI.

Arta peteng poenika ingkang ndjoegroegaken kreteg (Weenen- Boedapes) Ian ngrebahaken gedong- gedong (Sepanje!).

Arta reged poenika ingkang an- Sasoemerep oetawi samireng koe- djalari itjaling temboeng s e t ya la, kados sampoen toemindak hoem Ian t em en (major Frunco). ing poendi2 papan oet. panggenan Inggih arta leletek poenika ing.. bilih rabi (tijang estri) dateng laki:

kang ndjalari oebaling bajonet lan

I

nipoen (kakoengipoen), lan oeg1 djoemedoring born. kosokwangsoelipoen kakoeng dateng Manawi kita boten antjik-antjik estrinipoen, poenika jen sampoen oewat-oewat kabatosan, kita ketir- sae ladjeng sami ngitjalaken basa-

ketir. binasan. Kadjawi ta para prijagoeng

Manawi kita boten antjik-antjik poenika kilap? lngkang koela atoera- karesikan, kita melang-melang. ken poenika hoeming prijantoen

Awit djaman sapoenika sadaja limrah sapengandap oegi ingkang barang wadag gingsir Ian moesna- taksih kagolong limrah. Namoeng nipoen enggal sanget. sanadjan makatena jen kangge t.

Pin ten katahing bank katoetoep? Ngajodja (poenika ingkang koela Pinten panggaotan ingkangmogok? soemerepi), sering:>. estri waoe nin- Pinten tijang ingkang oedjoeg- dakaken krama (basa) dateng semahi- oedjoeg tan pa pakarja? poen (kakoengipoen); inggih poeni- Katah, katah sanget Ian dadakan l ka jen pinoedjoe wonten tamoe.

Mila kita- kedah AWAS. Dene jen tamoe sampoen kesah, Sampoen soemende sanget-sanget inggih wangsoel okon -ingokonan dateng barang ingkang gampil on- malih. Bendjing wonten tamoe malih, tjadipoen I inggih makaten malih; ma~aten poe-

Kala Vredespaleis meh rampoeng, nika saladjengipoen. Lo teka ndadak malah perang-donja wiwitl molah - malih poenika dos poendi

Volkenbond meh diwasa, wetanan ta, kadjeng oet. kersanipoen?

IGNATIUS-COLLEGE

DJOKJAKARTA Telefoon no. 795.

Drukkerii .. Canisius0 Djokja.

ISINIPOEN.

Wawasan menggahing N. V. V.

delegatie - Getering boemi - Bo- ten koemedah - kedah njoewoen di- poenpoendji - Wawasan bab pers sawatawis - Kados - poendi sake- tjanipoen - Bibar giling - Kabar krengsengan Pakem - Atoer pamoe- dji - Goentingan pers - Saking pakempalan - Djagad wanita - Pangandika dalem K. S. Bapa Leo Xlll - Watjana maneka warna - Oerap - sari - Correspondentie -

Pantjenipoen bangsa terpeladjar (winasis) saged tetoeloeng, namoeng njatanipoen kados poendi? Wonten ingkang noeloengi sarta nggoela- wentah Ra'jat, namoeng taksih sa- kedik. lngkang katah - katah malah terpeladjar kalijan terpeladjar sami sasoelajan, ladjeng ngwontenaken pakempalan pijambak - pijambak, ngantos Ra'jat boten ngertos, poendi ingkang leres.

Sawenehing terpeladjar poeroen- ipoen noeloeng dateng Ra'jat jen angsal kasil oetawi margi sebab sanes. Kados dene sdr. Parada Ha- rahap boten poeroen njoekani A.

B.C. koersoes, djalaran tetijang bo- ten bade maos koran.

Pantji, tijang terpeladjar ingkang gesang kangge Ra'jat babarpisan ngantos boten mikir dateng badan- ipoen pijambak poenika bade di- poenaosi sanget dening Ra'jat ing- kang ngertos ing panarimah. Na- nging tijang ingkang kados makaten dfi . . . pin ten?

Toemrapipoen samangke kados sampoen nama loemajan manawi para terpeladjar kadosta: Meester in de rechten ingkang ngo ados panggesanganipoen pijar-1 bak, ka- dang- kala gratis noel~ngi Ra'jat ingkang dipoenisep ing lintah darat.

Meester ingkang ngetjakaken ma- katen margi tresna dateng Ra'jat, bade noelari Dokter, Technicus lsp.

oetawi kosok - wangsoel Dokter, Technicus ingkang kadang kala noeloengi Ra'jat kanti gratis bade noelari Meester, lngenieur lsp.

Kados2 kenging dipoen gagapi

+

makaten menggahing makseedipoen:

1 o. ngetingalaken bilih pijambaki- poen poenika satoenggiling es- tri. ingkang nggadahi adjrih asih dateng semahipoen.

20. kados2 njontoni tamoe soepados ngaosi dateng semahipoen (ka- koengipoen ).

Tjetaa, rak makaten: ,,Lo, we- roeha tamoe (dajoh) slagine akoe sing rabine bae ngono, moelane kowe ja . . . a!"

Lan katah - katahing tamoe jen mirengaken ginemipoen tijang estri dateng semahipoen teka mawi tem- boeng krama, poenika tandoeking tamoe dateng ingkang gadah grija inggih ladjeng langkoeng oermat.

Dados jen ngaten, tjara kados poe- nika waoe, inggih wonten dajani- poen. Ageng aliting daja kantoen woeroek begdjanipoen ingkang 'bi- nasan. Ning apesipoen meksa ngin- dakaken prebawa. Rehning prebawa poenika toemraping gesang sesra- woengan inggih perlce sanget, mila saoepami tjaraning estri ingkang saged ngindakaken prebawa poeni- ka dipoen tiroe, kaetjakaken wonten ing babagan sanes, i. p. pepangkatan, perloenipoen ingkang kirang oetawi dereng nggadahi prebawa poenika saged wewah oet. angsal prebawa, rak sae, poenika. Kados oep: pri- j4ntoen Wedana oet. Assisten We- dana, poenika asring2 wonten ing- kang djan adjegan ngoko dateng personeelipoen. Ning kabekta sebab warni2, oep: menang asal, menang dinesipoen, menang joeswanipoen, menang . . . , menang . . . enz.

Namoeng sanadjan makatena, sa- oepami wonten kala mangsanipoen ngagem t.jara kasbat, poenapa won- ten awra ti po en?

Kados oepaminipoen jen pinoe- djoe kempalan loerah2 doesoen,

(2)

SAKING P A K E M P A L A N.

Sesorahipoen saderek F. S. Padmawarsita wonten parepatan warga K. W. Bara (21·9·'31). Bab tradjang koela Katholiek,

toemrap sedajaning jajasan kita.

SadereK. F. S. Padmawarsna madjeng, ti- nampen oelat mants, perloe ngendtkc.kaken prakaw1s kasebat, dent wosipoen kirang- langkoeng mekaten:

,.Pdra saderek! Ing satleraman taoen '31 poe01ka kaddng koe1a Kdthohe11. Bdra Kali- b<a waog, 1teng10g ltoela WdSta01 raogsar iog dame!, t.p: nittK ade\linll tja1bang K. W .; tjab.

P. P. K. U.: Cr. C0operdlle; dna1phabet1sche beitrijd10g lsp. Daaus 10g8tas1poeo ± 1 taoen kemawon, sampoen kados mekaten, sampLen gadah pakempalan Ian jejasan ptnten-p10ten warni, poenika sampoeo ni:lma boten sanget- sanget, mratandan1 sampoen poeroen ngge- bjoer 1liniog d1aman. dene soeg1h baraog Ian artikel ingkanll kadasaraken. NGtoging praka- wis toemmdakipoen, poen1ka asnng katah tjeweupoen, katah alangan aoggempoen bade ngad1engaken, soepados mlodak soeboer toe- win ngedalaken woh. Woedjoed10g alaogan oepami: d1elehao, ngonja01 parepatan, ngeter Contributie, rikoeh ogetiogalaken aoggeni•

poen Katholiek, kawratan betahipoen slira pijambak. Soemaogga koela ojaosi pepeoget:

b1lih paod1angka k1ta poeoika, inggih leres kenging ngrembag baraog d1asmani, oanging poenika sadaia sanes prakawls ingkang ka- anggep penting pijambak. Dados gadah ge- gajoehan ingkang langkoeng loehoer i. p.:

mijaraken, ne;epaken lan ngreksa wewoeroek Katholiek ingkang toemrap tijang sadjagad.

Mitra kadang sedajal K. W. ngadieng- adjeng saha memoedjl kant1 sanget -sanget, jejasan kita sampoen ogantos lembek actie- nipoen, 10ggih soc1aal mggih politiek lang- koeog - langkoeng babagan rohani, sedaja- sedaia kedah exels1or.

Sapoenika kados poendi tradjang kita?

1n11kang dihm sampoen namoeng ngeodel- aken· sura pribadi, kedah ngesrokaken p1te- dah1ng lboe Pasamoean Soet}I. N..iemoet!

pangand1ka Dalem ingkang minoelja St. Au- gusti:lus ingkang moengel: ,.kowe mangan, n1a.11boet gawe . . . . lsp .. •koe woes ateges sembah1ang." Dados anggen koela ngoedi kemad,engan, bocen keoging n lar begmsel Kathohek. Anggen koela Kathohek boteo namueng jeo sowan Gredja nderek Mis Soe- tjl, nangmg doemoenoeng ing gesaog, doe- moenoeol} mg mobah mosiking gegehtan1poen djl\Va raga.

Sadaja sami kersaa napak tilas tepa paloe- pining Tamtama Dalem Sri Je~oes, liripoen poeroeo koerban slira, raga mgkang sekeng kedah kaproesa m1toeroet idam · idamaoing soeK.ma. Sami njiogkirana tindak. ad1gang.

adigoeng Ian adigoena! Awit poenika w1sa oep-im101poen.

W oodeoe kalangao kagoeron roemagang satjara djoeroe njttak, seserepan Ian kaoeta- men rimbagan, lare m1oaogka lempoengipoen meler. Koe!a acoeri ngemoeti saweg banon oetawi gendeog teka mitoeroet wangoening tjitakan, pesagi, bengkok. mleogkoeng. Ma- katen oegi .sakoela pamomung, jen tjitakao koela beogkong, aogsal-aogsalaoipoen ioggih mrekeogkong. Bahk sami ngangge tj1takan made in Rome, ing bendjmg inggih dados bangsa togkaog oenggoel ing samoekawisi- poeo saha damel reoaning iogkang moerbeng gesaog. 0, kadang pandekar kemad1engan, pand1enengan sedaja pinanngan pangoewaos ngasta kemoedi kabangsao, ingkang tjalon ngrenggani diamao beodjing.

Dene sedajanipoeo oemat Katholiek, koela oepamekaken sarem ingkang moeroegaken asm; pand1enengan sedaia oeger sembah1aog, moelang. lan nionto01 sedajaoing kamoersidan klajan tlatos saha wekel ing wadj1b, tan ke- nging boten sedaja bangsa mggih katoelarao nampi _oenaring kenjataan miwah maoggih kater.tremaning gesang.

Ing wasana 3toer ko~la sedaja waoe mi- nangka paoggoegab, ang9en kita nggajoeh oenggoeling kabangsan saha go!oogan mawi sendjata ngetinqalaken kaoetameo, mitoehoe karsaoing Pangeran ! mBoetial tindak roda pari paksa ingkang nista poenika!

Verslaggever.

PAREPATAN WARGA K. W. BLITAR 1 Nov. '31 djam 8,30 endjing -djam 10,30.

Parepatan manggen ing gedong Interoaat Pastoeran.

Saderengipoen parepatan kab1kak, Pangar- sa ngandaraken bab soedan blandja, ac:tieni- poen comite Bandoeng. Poetoesaoipoen para warga sami tjotjog, ladjeng teken Ing kertas klowongan lijst saking Bandoeng.

Agenda;

I. Pam b o e k a: Kabikak dening Pangarsa kados adat saben. Ladjeng kawewahan ngendikakakeo bab vaandel K. W. Blitar

D J AG AD WAN I T A.

APOSTOLAAT DER MOEDERS.

(Katyasanipoen para lboe).

Sambet rembag.

Sdking ,,Cvrrespondentie Club Dja1<ana" k1ta tampi soembangan kados n!la.,dao poenika:

Rama Redaktoer!

Mentas poenika saderek S. Soe- martin me11tas ngarang bab sawabi- poen 1bue dateng puetra, ingkang wosipoen: jen poetra I nang1<0eng, iboenipoen soewaoe in~gih toemoet rnidjeni, mbantoe, bebasan toemoer soeka paw1tan. lngK;..ng makaten poenika sampoen mestin1poen, be- basan Djawi sampoen moengel: ka- tja 1g mangsa tinggala landjarane.

Dados jen katjangipoen landoeng, seger, soewaoe widjinipoen temtue pantjen w dji katjang sae.

N.rnging wosing atoer koela dede bab poe1.iKa.

Rehne diaman sapoenika poenika djaman Vo/ks Universiteit, Harahap aamd, Gemeente Dja~arta dame!, golongan Nasional Ind 1nesia dame!

lss. k::itah mal1h, mila boten kerang satleraman jen saged Sw. Tm. ing- g1 h ked .h gadah rnoga makaten.

Noewoen wij•1sipoen:

Ing dalern sa -artiKel kemawon saderek S. Soemartin n~rontje nama kat;:ih sanget, 1ngkang satoenggal- satoenggal1p 1en bangsa prija-peng- pengan saestoe, oetawi poetri pe- tingan.

dereng kagarap, awit dereng dipoenabsah- akeo denmg Kg B skop Betawi, Ian sampoeo njoewoeo priksa dateng G.A. P. K. W. Solo, wangsoelanipoen: dereng saged nemtokaken:

dateng Ngajodja Padoeka Rama F. Strl!.ter malah dereng mangertos bab poenlka Poe- toesan kaabsahakeo dateng Kangdjeng Pre- fect Ing Soerabaja.

II. Ma o s Not ul en: Kawaos, ladjeng kaabsahaken.

III. Bab s e k o 1 ah an: Pangarsa ngan~

daraken bab orgaan Swara Goeroe woelan kepengKer, ingkang ngemot bab sekolahan.

K. W. Blitar tansah ngladjeogaken comb1- natie bab schoolactie kalijan P. P. K. D.

kaotoen ngentosi rembag sak1ng P. P. K. D.

sasleogetan Bab poenika dipoendjereog kanti pandjang lebar dening sederek Pangarsa Ian Panitra.

IV. Kerst mis· an: Rembag rame, poe- toesan ogwootenaken commite Desemberan.

Kapasrahaken dateng sederek: CJ. Sindoeper- wata, A.S. Martasoedarrna. R. Tjakrasoejitna, G. Moertinem, G. Soelbijah, A. Sadinem.

V. Oesoel-oesoel: a). Wonteo oe- soeltpoen saderek, ingkang maksoed1poen soepados K. W. ogwootenaken bebadan ingkaog nglecnpakakeo loengsoer-loengsoeran pengangge. perloe kangge mitoeloengl sapisan dateng saderek Kath. ingkang betah, kaping kahh dateng sadfogaha ingkang oegi perloe kapitoeloengan. Prakawis poenika ladjeng kapasrahe>ken dateng saderek ingkang oesoel Ian para warga wanita.

b) Swadhesie, soepados K.W. ogriki toem- basa barang tenoenan saking saderek Kath.

ing Bara lad1eng kasade ingriki, ngiras tetoeloeng ngiwa nengen. Saderek A.S. Marta sagah dados bong lan njoewoeo monster da- teog Rama F.X. Satiman oetawi K.W. Bara.*)

c) Soep •dos K.W. ngwontenaken bebadan kangge djagi-djinagi. Wangsoelan saking K W. toemrap djasmani sampoen wonten kempalan warni-warni oepami K. W. Krida Arta, Pangroekti laja; toemrap rohani mage- pokan Rama Pastoor. Ladjeng katjekak soepados para warga Ian saderek Kath. sanesi- poen s'lm1 nglampahi koewadiiban!poen Kath.

VI. Kritiek toemoedjoe Bestuur K W.:

Kenging poenapa goeroe-goeroe ngriki boteo sami moelang-rnoelang agami. Wanl)soelan:

Pangritiek lepat, a) "wit poenika dados boe- boehan1poeo Rama Pastoor. b) dereng saged ngetiakaken awit saweg dame! pandemen Ian kedah toet wiogk1ng sakersanipoen Rama.

Rama Parampara ladieng nindibi soepados para goeroe sadaja ~ edah dame! tjonto sae.

VII. Pitak enao; Pan1-1arsa soel.:a priksa, ten bendjing December bade njoewoen Mis Soetji, moerih soeboering K. W. Blitar.

para waroa sedaja kapoerih merlokakeo ra•

woeh nderek Mis lan tampt Panoenggil Soetji.

Hr. A. S. Martasoedarma soeka priksa anggenipoen bade tampi Sakramen ldjab Ian ogatoeri ndienengi pepanggibanipoeo, Pangarsa soeka pepenget, soepados para war- ga karsaa merlokakeo ndioernenengi Ian sampoen kesoepen njembahjangaken. awit pandjenenganipoen poen1ka ageng lelabetan- ipoen dateng K. W. Blitar.

VIII. Pano e ~ o e p. Parepatan katoetoep kados adat. kanti wiloedieng ± djam 10.30.

*) Pr~iogi Padoeka Rama F. X. Satimao oetawi Bestuur K W Bara paringa kintoenan monster Ian katerangna satoeoggal-satoeng- galipoen. ~aben sarasoekan djaler oetawi estri regi minten; datena A. S. Martasoedarma goeroe Soekaredja Blitar.

Verslaggeefster.

PAREPATANWARGA W.K.afd.SOLO ..

2 November '31.

Manggen ing Kath. Europeesche School Koesoemajoedao. Karawoehan ing para warga lan Rama Pa ram Para. lngkang karembag;

a); Prek<>wis foncyfair P P. 1. I. ingkaog W. K. ingg1h toemoet toemaodaog.

bl. Bade wontenipoen Congres P. P. I. I.

bendj1oq woelao April.

cl. Prakawis Maria Congregatie. Babagan poeoika sampoen doemoegi ngarsanipoeo Rama Superior; pandjeneoganipoen taksih bade nioewoen idi roemijin dateng Kaog- djeng Biskop. Prakawis parnilihing prefect, le Ian He Assistent moegi Rama Param Pa- ra kemawoo kersaa noedmg (Th. S).

FANCYFAIR P.P.I.I AFD. SOLO.

Manggen ing Hahipraja kala 7/8 Nov. '31.

Bebaten res1k kadanakaken dateng Tamao Siswa, Vrouwen-tehuis ingkang bade kae·

deaaken ing Solo lan Comite paoampi Congres P. p .1. I.

Fancyfair waoe kareqengaken mawi wireng soembangan saking Kridawatjana muziek saking Indonesia Moeda, hengeltent. hand- werktentoonstelling, sesadejan ratengan 1.s.p.

Aogsal - angsalanipoen Joemajan. (Th. SJ.

Nah, jen asma waoe loeloes na- moeng kaseboet makaten kemawon, para maos temtoe boten ngertos antepipoen satoenggal-satoenggaling nama waoe. Mila Club kita kepa- renga tjaos soembangan metjah, ner.rngaken asma-asma waoe, boten sadaja, ing saKadaripoen:

(koeia w1witi sakmg koleman II karanganipoen saderek S. Soe- martin}

Michael Angelo, poenika prija Itali, sellranipoen ngrondje sasat Kakra- sana, kawanteran1poen bab kagoe- nan ng~egirisi: damel retja, njoeng- ging lan ngarang tembang ngedab- edaoi, mila asrmg kaparaban

"dewa-katon", dalasan bab jejasan oegi paham, mila wonten Europa, langkoeng - langkoeng ing sisih ki- doel, nama Michael Angelo kasoe- woer, kondang. Lairiooen wonten Caprese, tanah Toscane, ing sale- betipoen pradja ltali, ngleresi taoen 1475 Ian adjal taoen 1564.

Ing baoesastra Prantjis ingkang koela adeo mawi tjrijos makaten.:

ora ana sing madani pepake gega- weane, kehe, gedene Ian kamoer1:ene.

Aloes, tap1s Ian loehoering tjetji- takane ija ora ana sing mapaki.

Plentoening gredja Santo Petroes ingN :eroem,gegambaraning San.,gar Pa111oedjan j:isane Kg. Santo Bapa Sixtqes, retja·ne Nabi M 1esa1 sekar oasareane Kg. Santo Bapa jr1elioes 11 ikoe kaoeh tj1takane Michael Angelo Buonarotti, (doeroeng pa-

karjan lijane pirang-oirang kang ka- beh doemadi saha katijasane tangane

oetawi malih prabot-prabot, oetawi mal h koeli - 1<.oelinipoen. I g:::ih wonten ing ngrik11e poenika ang- genipoen ngetjakaken. Mangka ta ing_ih boten baLle nggempalaken kaloehueranipoen, setuen mandar tarnbah, toer ingdh saged njawabi dateng para personeel-1poen. Tam- bahing kaloehoeran poenika terang, awit singa moelat tindak makaten poer ika, temtoe ngalembana kesa- enan puen san ambeg sesama.

Dene loemebering sawab oed tje·

ta; djer para binasan tjalon mindak ausipoen. Langkoeng-langkueng jen ngengeti ingkang mbasani poenika waoe penginggilanip< en, terang jen

a~eng sawab1poen. Tijang sangan- dapipoen bade ngilo: ,,slagine de- doewoerane bae ngono (toer kala mangsa) apa akoe ora koedoe ngono bang et?" Sampoen.

Sapoenika gentos gang sanes:

Rehning koela ngertos bil!h ka- langan pagoeron ingg1h wonten tja- ra ngo~on makaten poenika, mila saoepami kadameI tjara kados ing- kang sam poen koela atoeraken poe- nika waoe sadaja, poenapa boten langkoeng sae malih? Jen manoet pamangg h koela teka mastani sae sang et. Kados oepaminipoen: school- opziener oet. pangageng sanesipoen;

poenika prajogin·poen jen pinoe- ojoe mriksa dateng pamoelangan, pangandikanipoen dateng goeroe sarnpoen ngantos ngagem ngoko bledjed; inggih nadyan sabenipoen nguko bledjed. Lah, perloenipoen poenapa? Poenapa ngokonipoen pangageng waoe boten sampoen samestinipoen?

Mila makaten, namoeng koela atoeraken jen poenika waoe namoeng kagem kala mangsa, inggih poeni- ka jen pinoedjoe mriksa oetawi wonten kalangan sanes. Lan per- 1 )enipoen oee1 kados ingkang sam- poen koela andaraKen ng1nggil wa- oe. Toemraping ngriki jen goeroe mifldak aosipoen, moerid Ian tijan!l sanes rak bade langkoeng ngaosi, ladjeng nggadahi kapitadosan, woe- sana temboenging goeroe tjalon d•poen goegoe Ian diroen tiroe.

Mangka kaloehoeran pandjenenean boten gempi!, mandar tambah, toer njawabi_.

I

tijang ndoesoen.

P. Ragil.

Van Lith .. Stichting

JEJASAN ENGGAL

PO !KA

SAGEDIPOEN MAD JENG.

GOEMANTOENG

,,P A N D j E N E N G A N"

SAD AJA.

PENNINGMEESTER V.L.S.

2E. CONVICT.

MOENTILAN N. I. S.

!iiiiil•

WAWASA.N BAB PERS SA WETA WIS.

( Saking anak mas Widyanta).

Tjp. T eka kadingaren temen ta, dik, dene kowe esoek-esoek teka loenggoeh karo sangga oewang ana ing ngarep lawang mengkono? Kena

arija iki.)

Dados asma Michael Angelo dede as ma baen-.baen: djoeroe gam bar, dame! retja, arsitek Ian wasis ngang- git-an2git. Sinten wontt!n tijan:! sa- ged nglempa<aken ka..,agedan 4 warni kados nginggil poenika?!

Plentoening Gredja Santo Petroes, ingkang 80 meter wijaripoen, poe- nika ingkang ngepel: Michael Angelo (nama fam1lie: Bu 1narotti)!

Leonardo da Vinci, poenika ing- gi h prija ltali, oesap - oesapan ka- wegigani ooen Kalijan Michael Angelo.

Lan wonten oengetan babad mila Leonardo da Vinci dados timbangani- poen Michael Angelo (an - dje - lo) Ian Raphael, djoeroe gambar Itali ingkang kawentar Ian kasoewoer.

Leonardo da Vinci (win - tji) ka- soewoer saged dame! retja, n2garn- bar Ian nganggit-anggit. Saja sepoeh pendamelanipoen saja sae; lair won- ten !tali ing kita Vinci, tjelaK Flo- rence, adjal wonten ing tanah Pe- rantjis. won ten ing kasteel du Clos- Luce, tjelak kita Amboise; (1452- 1519).

Bramante, poenika ingkang jasa rantjanean gam baripoen Gredja Santo Petroes ing Ngeroem ingkang amot tijang 80.000 poenikal Dados mhoekani pakarjaniooen Michael A 1geio. Misoewoeripoen namoeng ahli jejasan oetawi ars tek, namani- poen ingkang lnegoe: Donato d' An>!ell L"zarri (1444 - 1514).

Rembrandt, dj 1erne gamhar We- Iandi poenika (1606 - 1669) ka- dos boten perloe koela djereng ing

apa ta, dik? Apa marga kedjen- delen kakehan oetang?

Bk. Ora, kang. Wondene ang- gonkoe loenggoeh karo sangga oe- wang mengkene iki, marga Iagi goemoen, jen ngrasakake kaaloesan- ing temboenge wong-wong sing pada ngarang boekoe.

Tjp. Mara tjoba, kandakna ke- prije oepamane !

Bk. Mengkene! Mentas iki akoe matja boekoe, kang ngemot hypno,..

tisme, magnetisme, somnambulisme Ian sapanoengalane. Jen moeng di,..

djoepoek wose, oepamane bae hyp- notisme, ikoe kena dakarani: ngelmoe idjadjilan, marga ngelmoe iki, kule- boe bangsane ngelmoe sing kena kanggo nggondjingake pikirane ..•.

Nanging bae marga saka aloesing tetemboengan, betjiking toeladane kaanan-kaanan, bandjoer katon sa,..

moen. Lan saka pangirakoe, jen koerang pangati-atine Ian pamikire, mbokmanawa bae wong-wong sing matja, bisa akeh sing ketarik, seneng.

Tjp. Tjoba, oepamane keprije, dik!

Bk. Oepamane: disike diterangake kanti stijl kang kalm, sareh banget, jaikoe jen kadajane ngelmoe ikoe mace ora teka marga saka setan, kaja dene wong-wong sing pada ngarani, nanging moeng marga saka kadajane aether. jaikoe golonganing hawa sing aloes banget kang nglimpoeti boemi. Lan kaanane aether ikoe, marga saka pikiran Ian kekarepaning wong, bisa obah Ian nggandengi Ian lija,..lijane maneh.

Hara, keprije kang kaananing pikirane wong sing kroengoe te- temboengan oetawa matja oekara sing kaja mengkono? Wis mesti bae band1oer ngrasa, ngarani jen betjik.

Lan mengko ing kawoesanane tekan ing oekara ... oekara, sing ngemot prakara-prakara sing mlesed saka kaoetaman, wis ora krasa apa ... apa jen sabenere kedjloengoep.

Tjp. Hija, wis, wis dik. Prakara kaananing boekoe sing kaja meng- kono wis ora soesah diremboeg Ian digoemoeni. Djer boekoe-boekoe li- jane, ija sing nenarik metoe saka sadjabaning kaoetaman, isih akeh maneh sing saemper ikoe. Jaikoe:

stijl kalm Ian tetemboengan aloes, lire: ora ana sing marakake gawe seriking ati, kang oleh,.. olehane moeng bakal nganakake pepadon, kang ora ana goenane.

W ondene kaprije moengoeh pi- goenane toemandoeking tetemboeng- an sing njerikake, njlekitake marang sing ditoedjoe kowe mestine wis ngalami. Dene jen doeroeng, djadjal tjobanen! Jaikoe mleboea menjang toko, kang bakoele galak, lire:

doeroeng-doeroeng bae wis meta- meta. Tjoba, mengko bakal keprije kadadejaning rasamoe?--Wis mesti bae ana ing toko kono merga kroe,..

ngoe pameta-metane, terkadang lagi moengoep-moengoep tekan nga"' reping toko bae, kowe wis enggal,..

enggal tjengkelak bali, loenga.

Bk. Moela dasar mengkono kok, kang!-Nanging kang, apa babagan sing kaja mangkono ikoe ora kena digajoetake karo kaananing pers?

Tjp. Hija kena bae ta, dik.

Bk. Kang mangka akoe bijen doewe idam-idaman jen noelis ana ing pers arep sing pedes, sing kena kanggo nglombok goreng.

Tjp. 0, hija dik, pantjen meng,..

kono. Malah ora moeng kowe dewe sing doewe idam-idaman sing kaja

riki; awit meh saben tijang ngertos bilih pijambakipoen radjaning djoe- roe gambar Welandi, saminipoen bapa Vondel radjaning djoeroe ngarang tanah Welandi.

Oambaripoen Rembrandt misoe- woer, kedjawi ageng Ian sae, oegi pandes Ian tjeta padang-petengipoen (mawi waton: clair - obscur).

Goethe (qeu- te), poenika sampoen kerep kaseboet ing Sw. Tm. ngriKi;

radjanin\Z poedjangga Djerman ing- gih Goethe, saminipoen jen negari Waland1: Vondel. Sampoen nate mirsani film Faust? poenika boekoe karanganipoen Goethe (gedicht) ing- kang misoewoer pijam bak. Tem- boengipoen antep, pandes, tjeta, tap isl

Woedjoeding badanipoen Goethe inggih makaten: depah, kengkeng, polatan dadag, anteng, antep, ening.

Wetah1ng namanipoen: Wolfgang Goethe, lair won ten kita Fran• fort tjelak lenen Main kala taoen 1749, adjal taoen 1832. Dados taoen nga djeng poenika, taoen 1932 bade ngleresi 100 taoenipoen adjalipoen Goethe, poedjangga nganggit tem- bang ing Djerman ingkang ageng riijambak, ingKang temtoe bade ka- pe 'getan ageng - aizengan ing sa- pradja Djerman, (raoen poenika mengeti adjalipoen Goethe sepoeh, bariakinoen i::ioedjangga Goethe).

Menawi Vondel toeroen soedagar kaos, Ian inggih nglamrahi dados bnel{houder oetawi tjarik, sareng Wolfgang Goethe sepoehipoen da- dos Minister. Dados klebet kosok,

PANGANDIKA DALEM I.S.K.

SANTO BAPA LEO XIII.

Christelijke democratie beda sanget kalijan sociaaldemocratie.

Poenapa ingkang dipoeodjangka deomg sociaaldemocratie ka ...

lijan poenapa ingkang kedah ka~

djaogka dening ch r is t e 1 ij k e ...

d em o c r a t i e, babar-pisan boten kengmg dipoea-godjag ... gadjegi, djer:

S o c 1 a a l d e m o c r a t 1 e poeni- ka sanadjana d1poenmatoeki k1rang sanget oetawi sanget, nanging katah tijang ingkang ndamel awonipoen, ngaotos boten mradoeli dateng prakawis ingkang ngoeogkoeli ka- donjan. Ingkang dipoeoentoe-entoe namoeog barang djasmani Ian barang lair. Roemaosipoen, jen saged mang.- gih Ian ngraosaken barang kados makateo waoe, manoengsa ladjeog begdja. Mila sedyanipoen: pangoe ...

wasa ing pradja poemka ingkang njepeng inggih ra'jat, soepados, sasampoenipoen ngitjali beda. beda- ning pangkat $arta sadaja tijang sami dradjadipoen, tetijang ladjeoga oegi sami menggahing dedarbek- ipoen: r1vaateigendom (dedarbekan pijambak} kedah kasowak, sarta barang oetawi pirantos ... pirantos gadabaning satoenggal,..toengga~

109 tijang, ladjeng sadaja sainia anggadabi.

N a n g i n g c h r i s t e I ij k e d e ...

m o c r a t i e, inggih milanipoen dipoenseboet c b r is t e I ij k, amargi kedah gadah dedasar agami m1nang- ka pandemenipoen. Aoggempoen ngrembag dateog kabetahaning sa ...

derek ingkang kekirangan, kedah dipoenkanteoi ndjoendjoeng dra- djading soekmanipoen, ingkaog kati- tahakea moerih saged andarbeni barang laoggeng. Pramila ingkang kaperlokaken sanget inggib poenika tiodak ad11. Christelijke democratie ndjagi soepados wewenang sag..:J angsal Ian saged andarbeni poenika boten wonten ingkang ngepik-epik;

oenda- oesoeki-.ig pepaogkatan iog ...

kaog kedah wonten ing pradja ingkaog tata, kedah kataksibaken;

woesana christelijke democratie ke ..

dab ndjagi soepados iog gesang sesrawoengan tetijaog katingal nganggep jeo Goesti Allah poenika ingkaog moerba wisesa. Djalaran sakiog poenika sampoen tetela ma- nawi sociaaldemocratie kalijan ch is ...

telijke democratie boten wonten tjo- tjogipoen saked1k - kedika, dados kados ntJelrnoe social1sme manawi katanding kalijan agami Katoelik.

(Encycliek: Graves de Commune re).

mengkono, sanadjan para moeda- moeda lijane oega mangkono. Lan kaloemrahane seneng jen matja ka- rangan-karangan sing kaja sing kok,..

kandakake ikoe mace. Lan kosok- baline ora seneng, sengit, ndjering marang pers sing amem, lire: ora taoe 1s1 karangan-karangan sing pedes. Malah terkadang waton menga, bandjoer moeni: wong sing ngemoedeni koerang tatag, koerang dadag, ora wani ... !fl Moeni mengkono tan pa mikir keprije moeng- goeh pigoenane lan tanpa ngelingi marang wewatoning kang kanggo ing djagad: joumalistiek.

Bk. Keprije wewatone, kang?

Tjp. Mengkene ! Oepamane bae kaja kang dadi pangandikane Kang- djeng Maha Biskop ing Genua:

wangsoel. Saminipoen Rembrandt kalijan Rubens (djoeroe gambar Vlaanderen, Belgi). Rembrandt kle- bet djoeroe gambar mlarat, balik Rubens bandanipoen tirah - tirah, keketjeh arta, tjekak soegih.

Vandel boten perloe koela atoera- ken (1587 - .1679), meh saben iroeng ngertos poenika Katoelik Ian mengaeengi donja kasoesastran ing negari Welandi toer ingngmggil sam- poen koela sremped .sawatawis.

Kangge tjekak amrih boten nge- bak-ebaki papan, Vondelipoen ltali:

Dante, Ian Vondelipoen lnggris Shakespeare. Dados Vandel, Goethe, Dante, Shakespeare poenika oeng- goel-oenggoeling ahli kasoesastran ing negari Welandi, Djerman, Itali Ian Inggris.

Nah, amrih para poetra sageda wegig Ian koewawi ngregem pakar- jan ageng, sampoen lajaltjpoen jen para iboe sami samekta samestini- poen: andongengana dateng para poetra bab para soetji, djamhoer Ian wanter ing boedi Ian para kawentar ing kagoenanipoen. lnsja' Allah jen lambaranipoen ageng, mangke para poetra saged dados prawira, santosa, sokoer kawentar, wasana ..•. moe- rakabi gotrah Katoelik sadaja.

Mila saderek S. Soemartin dame!

pepoetjoek kados ing Sw. Tm. no.

44 poenika sarnpoen samestinipoen:

boten keladoeken, boten kinggilen.

Woelang- reh samrioen moengel:

Pada gegoelangen ing kalboe, ing sasmita amnh Iant1pl -

(3)

dfa

nganti para pambantoe-pam- hantoening lajang kabar oetawa wong-wong lijane, jen gawe karangan ana oekara oetawa tetemboengane sing bisa ndjalari ananing pepadoo, tjetjongkrahan."

Bk. Wah kaogl Senadjan meng- konoa akoe teka hija meksa isih ngrasa koerang marem, jen ora pedes, landep. Awit mengko kaprije, jen ta oepamane ana prakara-prakara sing akoe koedoe meloe-meloe, kang marga ora tjotjog. Oetawa man eh tetemboengan - tetemboengan sing loemepas, noeadjem ngenani badan- koe.

Tjp. Ah, prakara koewi gampang ta, dik. Tjoba, apa kowe ora bisa gawe critiek oetawa opbouwende critiek srana migoenakake nganggo dalan lija, sing kena kanggo ndoe- pak? Sing dipikir rak roemasoeking ana ing baloeng soengsoem Ian ka- dadejane, adja moeng ... I! Hara mengko kowe oepama migoenakake tetemboengan sing pedes, sing lan- dep, kanane anane rak ja moeng kebrangas, koerang-koerang djem- bar segarane, mesti ja bandjoer go- lek tetemboengan-tetemboengan sing loewih pedes maneh, jaikoe: pedes ngijes. Orane mengkono ja m'oeng diendjepi, diesemi bae.

Bk. Ah, diendjepi keprije kang?

Tjp.

E,

tjoba ta. Matjaa pers doeweke boeng Maradja Sayuti Loebis, jaikoe: Dewan (dek taoen 1930, emboeh saikine), ing kono kerep ngemot karangan - karangan, sing kanggo ndoepaki golongan Katholiek awewaton boekoe-boekoe sing onorigineel, sing tan pa· njawang kaanan-kaanane golongan Katholiek.

Kajata nganggo boekoe: Hagel- spiegel, Sexueele zeden in woord en beeld Ian sapanoenggalane. Oe- tawa maneh moeng nganggo wawa- ton: egoistische tendenzen, lire:

nggoegoe sakarepe dewe.

Hija bener boekoe ikoe maoe karangane wong sing kempling- kempling, nanging jen tanpa nja- wang kaanan oeta1-;ra njipati tindake ing saben dinane, jen kasoemoeroepan dening wong sing wis ni·pati dewe, mesti bakal moeng diqegoejoe bae.

Oetawa maneh dioenekake: Ah, wong moeng Choledcus, jarkoe wong sing ana ing ngelmoe firasate kaleboe wewilangane watak cholerisch *) bae, teka dirasakake.

Maneh ja, dik ! Mentas iki akoe matja karangane boeng Bakri bin Abd. Pahang ana ing Assiasah, jaikoe pers Islam. Wo<.e woedjoed pan- doepak marang golongan Katholiek, jaikoe ngarani jen golongan Christen Nasrani ikoe loewih bengis, loewih kasar tinimbang karo Oemat Islam, kanti wewaton tjrita kaananing oe~

mat Islam ing Tripolie, ing nalikane digepoek dening ltalie; anggone metik tjrita maoe saka Mustika, oega pers ing Islam, ing Ngajodja.

Ing kono ditjritakake jen sawise bedah para saradadoe - saradadoe Italie pada dililani dening para panggedene mleboe menjang koeta, ing satemah pada lakoe djenes (tetemboengan ing koran Islam boten koela lebetaken ing ngriki, mindak ngregedi pangangen-angenipoen pa- ra maos, Red.).

Kanggone botjah - botjah sing oemoer 3 - 4 taoen pada dibojongi dikirimake bali menjang I talie di- peksa dilebokake dadi Christen. De- ne wong sing oemoer 15 - 35 taoen dipeksa dikon mateni bangsane oemat Islam ing kono. Lan lija~lijane

man eh.

Tjoba kaprije dik, moenggoeh saka panemoemoe, kroengoe tjrita Ian tetemboengan, sing kaja meng- kono? (Sampoen dipoenbantahi de- ning Kadi ing Libije. Mirsanana rubriek Mantja nagari. Afrika. Red.).

Bk. Ah, ja moepg djeneng nggae- jokake ta kang. Awit djaman apa, taoen pira?- Oepama temenan, apa ja saka panemoene bangsa ltalie ikoe mesti Christen Nasrani? Apa ana ta wong mleboe Christen teka kanti dipeksa 1 Apa ana wong Chris- ten sing pada atradjang kaja sara- dadoe - saradadoe sing dianggep Christen maoe? - Mestine jen ing kana ana lelakon sing kaja mang- kono, golongan Christen Nasrani ing Noeswantara Indonesia kene rak ja akeh sing pada atindak kaja mengkono, djer ana ing ngendi-endia panggonan piwoelange agama Chris.- ten Nasrani ikoe pada bae.

Lha, emboeh, kanggone sing wis pada moertat, lire: wis ora ngelingi marang piwoelange agama Christen Nasrani, akoe ora wani tanggoeng, Balik saiki oepamane akoe ban.- djoer njritakake, keprije moenggoeh kaanane wong-wong Arab, anggone pada njia - njia, nganggep kewan marang golongan Neger ing Afrika, Ian bandjoer dakanggep oemat

*) TiJang watak cholerisch (

=

cholericus), watak lngkang dakmenang, kadjeng1poen namoeng bade nggadjah lar, soetik kasoran Ian sapanoenggilanipoen, bendJing karembag mal1h.

Dados sasrepetan watak cholerisch meh mtmper egoisme (andaranlpoen adlmas Soedyarsa ± no. 5). (W.)

Islam, apa ja oemat Islam pada gelem ngakoni?

Tjp. Just so, brother I Saikine kowe ngrasa dewe, kaprije moeng- goeh toemandoeking tete uboengan- tetemboengan sing pedes, sing bisa njerikake, njlekitake, oleh - olehane ora ana, kedjaba moeng pepadon, kekerengan. Dadi beda banget karo sing wis kokandakake kaja dene boekoe maoe kae.

Lha, ija emboeh. Toemrape wong- wong sing doeroeng njipati kaanan lan tindake golongan Katholiek ing saben dinane, terkadang kroengoe pambengoking Cholericus ikoe maoe sok bandjoer gampang ngandele.

- VAR I A. -

KADOS POENDI SAKBTJANIPOEN.

Ingkang nglahiraken pa1<ewed- ipoen mg ngandap poenika Redactie, ananging mitoeroet panggalihipoen Pastoor Sat1man. Sarehning praka- wis poenika jen kadjereng kirang perloe, milanipoen sae kadamel tjekak kemawon. Ladjeng kamanah- manaha. Wosipoen: Saja katah saderek Katholiek ingkang sami sowan Dewi Marijah ing Semagoeng (bawah Kalibawang) saja sae. Na- nging koetjiwampoen ing Lourdes tiron waoe dereng wonten grija pasipengan (hotel) kados ing Lour- des ingkang saestoe. lngkang poe- ni ka kados poendi? Poenapa jen sowan mrikoe inggih namoeng sa- perloenipoen kemawon, ladjeng andoedah gendongan, toemoenten mantoek?

Dene oetaminipoen, sarehning poenika betahing ngakatah. jen ta saderek - saderek Katholiek sami saroedjoek toemandang ingkang dados renaning Pangeran, prajogi sami nglempakaken oeroenan (katah kedikipoen manoet sakoloeri poen ingkang sami poeroen njelengi wonten ing boemboeng kajangan).

Jen samnoen nglempak kinten- kinten f 500 kaangge damel grija pasipengan oetawi pakendelan ing kiwa tengening goewa ngrikoe.

Dene djampinipoen salit, kasang- gekaken saderek padoesoenan ngri- koe mawr pranatan, kados inggih prajogi.

Minangka panoetoep, sampoen ka- lintoe tam pi. Tijang gesang poenika ewed. Kadang-kala kaoeksa njari- josaken ingkang pantjenipoen tjekap kagagas pijambak, jen ta sadaja soemerep dateng jektosing kawon- tenan.

Panggalihipoen Pastoor Satiman ingkang makaten poenika kantja goeroe ing Plasa toewin ing Bara temtoenipoen inggih tjotjog.

BIBAR OILING.

Ingwekdal poenika ratjakipoen pa- brik-pabrik rosan anggenipoen giling sampoen rampoeng. Makaten oegi S.f.

Medari. Samangsa giling sampoen bibar, pandamelan ing pabrik soeda katah sanget. Gandeng lan djaman pangiridan, djiwa pinten-pinten dasa dados koerban, amargi dipoenken- deli saking pandamelanipoen. Kang- ge S. f. saderek toekang besi ke- mawon ingkane: dipoenkendeli lang- koeng saking 30 brajat. Poenggawa bangsa Walandi in~th wonten ing- kang katoet. Mangka rembag bade ngelong poenggawa taks1h teroes.

Mila para poenggawa pabrik kase- boet taksih sami menak - menik, gek kados-poendi, jen ngantos ke- dawahan oerak. Dados salebetipoen giling kirang tilem margi saking katahing padamelan, sapoenika ki- rang tilem margi koewatos bil1h boten angsal padamelan. Para poenggawa pabrik Beran oegi sami kaosak-asik, kabar oegi sampoen langkoeng sa- king 30poenggawa, ingkang sampoen tjeta dipoenl<endeli, mangka ing- kang njepeng pangoewaos taks•h ngreka-daja, moerih indaking tjatjah waoe.

Tijang tangga pabrik.

KABAR KRENGSENGAN PAKEM.

Para maos kados sampoen sami mfrsa oetawi midaoget, bilih bawah onderdistrik Pakem sampoen klam- pah estoe kambah krengsengan.

l!wasamanten sanadjana sampoen, ing ngriki koela bade ngatoeraken.

Doemoeginipoen woelan poenika, ingkang sampoen Ian ingkang saweg nengah-neogahi goenggoeng kempal sampoen wooten sapalib leres, sa- maaten poeoika jeo manoet tjatjah kaloerahan: Sa kaonderan Pak em poenika sadaja wonten 16 kloeraban;

dados ingkaog sampoeo kambah ateges 8 kloerahan,

Doemoegi samanten kados am- poen kenging kangge nimbaog-nim- bang, kados - poeadi kawontenan- ipoen ing ogrikoe. lngkang temtoe para maos bade mestani jen boten saketja. Lan koela pijambak ingkang oegi ngraosaken, inggih mastani j~o

boten etja.

Mangga ta, dipoenpanggalihl Sa- derek koela padoesoenao ngr1koe poenika iogkaog katab-katah grija atep lan baloeagan sakiog deling.

ingkang boten sapintena ragadipoen;

woesana sapoenika dj10ijat poeroen, kedab makaten, kedab makaten ...

enz. in.,Jkang sadaja toedjoe amrib saenipoen. Moeng emanipoeo pa- dosipoen srana kang<Je o jaekaken teka rekaos sanget. T oer toemrap1og pamarentab ingg1b sampoen mitoe- loengi sang et: gendeng, pakoe, gamping dipoensamboeti, taksib tambah sadadosing grija, dalem grija 1 tjalon pikantoek presen f 5.

Lo. rak pitoeloengan ta poenika?

lagkang gadah kantoen mligi ogwontenaken ragaoganiog grija.

Pantjeoipoen sampoen boten dawah sanget-saoget. Ewasamanten njata- nipoen kados - poend1? Ah, terang jen katah saaget ingkang ngresoela, inggih djalaran saking tjoepeting ragad. Andjagekaken wedalmg sa- bio, wekdalipoen saweg kados ngaten: kangge ngrikoe kemawon terkadang malah kiraag.

Mangga, kados - poendi poenika?

Mangka madeging grija waoe kedah ngangge ragad arta. Poeloeh sa- poenika sampoen wonten kadjeng- ipoen (kajoe), inggih taksih betah arta kangge ngembali toekangipoen.

Laogkoeng - langkoeng jen sadaja- sadaja taksib mawi pados, wah inggib kados poenapa raosipoen.

lagkaag katah-katah poenika ladjeng sami ngempakaken tekad boten owal boten owel. Poeoapa ingkaog katingal Ian padjeog {sapadjeag- padjeogipoen) inggih dipoenpados- aken arta. Mila inpg1h boten oggoemoeoaken jen salebeting doe- soen -doesoen lcasebat katingal ma- mring. Lah, sapoeaika kados-poendi ta, toemraping kekadjengan oetawi glega oeger katingal mriatis sakedik kemawoo inggih ladjeng dipoenteres pijambak oetawi dipoen-

padosaken arta. Prakawis woh sampoeo boten kamaaah babar pisan. Deling .-de ling oegi katingal ngrembjang, telas kangge gedeg, oesoek oetawi dipoendadosaken arta.

Toemraping kewan radjakaja oegi katiogal katab sanget soedanipoen.

Soeda dateng poend1? Poenika kilap.

Dalasan sabin - sabin kema won ing- g1h katah ingkang dawah ing tangan- ing pak hartawan. Jen kirang pitados- ipoen, keng·ng kaojatakaken! Dados saderek ingkaog sampoen kladjeng makaten poenika soesahipoen boten namoeng tjalon wekdal krengsengan kemawon, rampoeng poen1ka ter- kadang langkoenQ ageng soesahipoen.

Tambah-tambah jea ingkaag gadah samboetao dateng parentah, inggih kedah njaoer.

Kaogge tijang 1 pikantoek njam~

boet geadeng 2.500, poenika pa- ojam boe~ tjalon njaoer srana nitjil f 0,50 saben woelan, sahipoen ing dalem 4 taoea. Dados teqesipoen gendenq 2.500 regi £ 0,50X12 X 4 = f 24. Wah, ndak inggih etja poe- eika? Leres kangge 4 taoen, ning nemtokaken arta f 0,50 saben ~oe­

lan, poenika boten gampil lo. Sam- poen samanten kemawon roemijin;

Ian ing ngriki babar pisan koela boten tjengkah Ian wontening kreng- sengan, namoeog ngraos koetjiwa dene dawabing oerak teka ngleresi mangsa njeplik makatea. Namoeng rehning '1ampoen kladjeng, gampil- anipoen inggih kantoen moepoes, bilih poenika sampoen begdjan- ipoen. *)

P. Ragil.

ATOER PAMOEDJI !II Koela maos Sw. Tm. no. 44 taoen poenika, teka mranggoeli andarani- poen saderek· Tahrin Bandoeng.

Sareng andaranipoen sampoen koe- la waos ngantos teliti, saweg ma- ngertos b11ih kadang Tahrin poenika ingkang dados medewerkeripoen orgaan H.1. S. sarta Tamtama Dalem.

Ingkang poenika koela atoer pa- moedji, moegi sempoeloera anggeni- poen ngasta medewerking kangge serat kabar kasbat, soekoer bage bilih saged dados medewerkeripoen serat kabar padintenan enz., saha ngatoeraken P. f, toewin mendjabat tanean dobel.

Namoeng kadjawi poenika, ing ngriki poen H.

J.

Patrem klilana 'nderek ngresahi sakedik bab da- saranipoen saoedara Tahrin ing- kang kabeber wonten ing madya- ning Sw. Tm. kasbat; ingkang sa- djak 'ndjawil kadang R. K. Djakarta

*) Wooten babasan Walandi .. Van twee kwaden moet men bet minste kiezen" teges- ipoen ,.jen ana ngrekasa loro, ikoe sing dipilih koedoe sing koerang ngrekasa. Sa~

poenika pil1h poendi: katoelaran lelaraning tikoes ja1koe lelara pest, bandjoer akeh oetoete mati, karo ngrekasa andandani omah soepaja adja dipondoki tikoes lelaranen.

Poenapa boten wonten reka daja kangge njoedangrekaostpoensakedik-kedika?Ngwon·

tenaken cooperatie tetoembas sesarengan- poenapa boten toemindak? Tinimbang ngoen•

dang toekang, oepami sambat-sinarobat poe- napa kinten-kinten boten saged toemindak7 Manawi Mas Loerah ngegoeh • egoehaken bokmanawi kelampahanipoen langkoeng sa- ketja. R.ed.

WATJANA MANEKA WARNA.

WIS DJAMAN MLESET, DITAMBAHI MLESET- MLESET DEWE.

Ing samangke poenika ing poendi- ooendi katradjang malaise (mleset).

Tijang padoesoenan sami sesambat:

dodolan ora pajoe. Poenggawa- poenggawa pabnk sami dipoenken- del1, rnargi pabrikipoen mogok. lng sawenehing jejasan kadosta: ing N.1.S. lansesaminipoen wonten over- compleet, njoeda poenggawa. Dene ingkang taksih migoenakaken poeng- gawa, njoeda blandja.

lngkang kados makaten poenika boten namoeng ing sakita, dalasan satanah Djawi, Sa-Indonesia oegi makaten. Malah sadjagad katradjang malaise.

Ing poendi - poendi panggenan ingkang kapireng prasasat namoeng p a n g i r i d a n.

Sanadjana ngirid sami ngirid, toemrap tijang ingkang gadah arta meksa taksih saketja katim bang kalijan ingkang boten gadah arta oetawi ingkang sampoen dawah ing djoegangan samboetan.

Mila wadjibipoen tijang ing dja- man samangke kedah ngoedi sam- poen ngantos sepen ing arta, dados manawi gadah arta sampoen teka Iadjeng di poenboetjal.

Ewasamanten katah kemawon toeladanipoen tijang ingkang ing djaman mleset poenika malah mleset- mleset.

Poen A njamboet-damel sampoen pinten-pinten taoen, ngantos blan- dja langkoeng saking satoes. Margi namoeng d1poensrengeni kepala- nipoen, roe m a o s 1 i n gs em, ladjeng njoewoen medal. Mesti kemawon enggal dipoenlilani, djer ngleresi djaman pangiridan.

Poen M dados mendjait, njanggi kabetahanipoen lare sa - internaat.

Sampoen loemajan sanget, awit larenipoen pantji katah, saben- saben wonten ingkang betah sroe- wal, betah rang-<epan, betah ra- soekan Ian sanes - sanesipoen.

Noedjoe rame - ramenipoen lare betah rasoekan, teka malah kesah ngantos la mi, per Io e no ewe n i sad ere k; ing grija soewoeng.

Mesti kemawon lare-lare ketjoewan, ladjeng pados mendjait sanes. Sa-

weTAN STATION NGABeAN

reng wangsoel • . . . ngasih - asih dados le11gganan, nanging sampoen katoetoepan lawang tobat.

Poen S pinangg1h kalijan goeroe- nipoen njoewoen soepados dipoen- lantaraken pados pandamelan. Goe- roe welasan ladjeng madosaken kanti ngrekaos, nanging meksa angsal. Poen S saged dados schrij- ver. Sasampoenipoen nem woelan pitoeng woelan poen S wangsoel, pinanggih goeroenipoen tjrijos jen sampoen medal, margi wonten ngrika b o t e n k r a o s.

Lo poenika . toeladanipoen tijang mleset- mleset. Mangka saweg dja- man mleset ! Toenggil1poen taksih katah.

Para maos, kados poendi raosing panggalih pandjenengan maos le- lampahan kados makaten poenika?

Jen poetra pandjenengan mboetjal blandja langkoeng saking satoes namoeng margi dipoensrengeni sa- kedik, kados-poendi raos pandje- nengan? Ngalah satitik apa ora bisa?

Saderek M toewi saderek, mboe- tjal lengganan. Lo poenapa toewi- nipoen waoe boten kenging kasran- tosaken? Jen njata perloe, pados gadjoelan poenapa boten saged? •

Poen S boten kraos, teroes nilar padamelanipoen, tanpa mikir ngre- kaosing goeroenipoen.

Para saderek, watak kados ma- katen poenika nama mleset-mleset.

Ing djaman mleset, a-dame! risaking ekonomi.

Sababipoen ! margi boten angsal panggoela- wentah. Angsal srengen - moetoeng - tanda watak kirang andap-asor.

Pandamelan katah - dipoentilar toewi saderek ngantos pinten-pinten dinten - tanda watak gemloeweh.

Angsal padamelan - d1poenttlar marg1 boten kraos - tanda watak kirang tatag.

Mila para seooeh, para 6oeroe, para panoentoening ra'jat, mangga sami merlokaken ndandosi wataking poetra, wataking siswa, wataking sawenehing golongan ra'jat ingkang kados makaten. Jen kakendelaken, saja teroes mleset - mleset l

Soedah sedia bekakas roemah:

tempat tidoer, bultzak, lemari, medja, koers.t, semoea bikinan dari Indonesia betoel,

barang baik harga pantest

clan bisa beli dengan

huurkoop.

Ojoega sedia toekang boeat bikin betoel bultzak bi- sa didatengkan dimana tempat clan sedia

kain dari rami clan lain-lainnja Hormat Saia

Eigenaar: R. A. SASTRODIHARDJO.

poenapa malih sadjak njepelekaken dateng boeng Tom; saderek Tahrin koela kinten dereng priksa sinten Tom poenika !

Ing ngriki P. bade njaosi priksa dateng saoedara Tahrin. Sdr. Tom anggenipoen njitak film Djakarta poenika namoeng extra alias kang~e

samben, awit sakm1reng Ian sak soemerep koela, Tom poenika sanes

!are wingi sonten, nanging salah satoenggiling medewerker-ipoen Sw.

Tm. lan S. K. ing sabagean ageng;

oeroen rubriek soepados dame!

ageng Ian ngengrenging orgaan kita kasbat.

Dados bilih saoedara Tahrin pa- ring oelar2 makaten poenika, koela wastani dereng wasoada dateng ar- tikel1poen Tom, awit saking pama- was koela, bilih saderek Tahrin katanding kalijan Colle!!a Tom, ka- dos dereng s~k petitipoen; jen ka- titik saking karang-karanganipoen ingkang wonten ing H. I. S. toewin Tamtama. "Lho, kok bisa - bisane nglakoni tawa obral besar karo Boeng Tom. Patrem pantji ragi goe- moen, toer mawi Kwadrat.

Awit saderengipoen saderek Tah-

rin pasang reclame, boeng Tom sampoen gadah klangenan boekoe warni-warni plus tijdschriften man·

tja negari; malah bilih boten klen- toe, boeng Tom poenika sampoen saged oetawi gadah gondelan sake- d1kipoen basa pitoeng warni, toer ngantos samangke taks1h ngoedi kasagedan san esi po en malih.

Lo, poenapa sakinten saderek Tahrin sampoen ngoengkoeli Colle- ga Tom, bab anggenipoen lelectang wonten madyaning serat2 kabar???

Dene manawi saweg saged njameni kemawon, sacierek Tahrin sampoen ngantos tawi obral malih2 dateng boeng Tom, awit mangke mindak dipoen·crediet! Ing wasana koela asoeng pemoet katoer saderek Tah- rin, 'mbendjing malih bilih bade graoet tijang, koela atoeri ingkang waspada: kalijan malih artikel pan- djenengan wonten ingkang sadjak galantje toer njerweteh i. p. ingkang njempet kadang

R.

K. Djakarta. *)

Njoewoen oangapoenten:

H. jimmy. Patrem.

*) Prakawis poenika katjoegag samanten kemawon, mindak saged ndadosaken pasoe·

lajan R.ed.)

CORRESPONDENTlg, Sampoen tampi postwissel saking saderek • saderek abn. 51. 100, 179, 186, '456, 760 sarta sdr. A. Satidjan. Matoer noewoen. (Adm in is tr at I e).

SarehnC copic katah sanget, mangka sami pandjang -pandjang dados papan kirangi~r;ran

Mila sampoen dados panggal h. Ngentosl selacipoen.

Sdr. 0. D. Kuhr koela atoeri ngentosi. Matoer noltwoen. (Red act i e).

Referensi

Dokumen terkait

For example, to narrow a topic like "foreign languages," you could begin with the "what" and "when" questions and decide you are interested in "foreign language studies in the

Hence, religion fanaticism influencing pupils kidnapping as perceived by primary school teachers’ DISCUSSION The result of the first hypothesis tested for the study showed that