• Tidak ada hasil yang ditemukan

PDF 2564 - Unud

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "PDF 2564 - Unud"

Copied!
13
0
0

Teks penuh

(1)

https://ojs.unud.ac.id/index.php/ActaComitas/issue/view/2564

(2)
(3)

Acta Comitas Vol. 02 Agustus 2017 PUBLISHED: 2017-10-23 ARTICLES

PENYIMPANAN PROTOKOL NOTARIS SECARA ELEKTRONIK DALAM KAITAN CYBER NOTARY Desy Rositawati, I Made Arya Utama, Desak Putu Dewi Kasih

172 – 182 PDF

TANGGUNGJAWAB PENGURUS LPD DALAM PENGELOLAAN KEUANGAN DESA PAKRAMAN I Gusti Ngurah Rama Darmawangsa, I Ketut Mertha, I Made Sarjana

183 – 188

PDF (BAHASA INDONESIA)

AKIBAT HUKUM LIKUIDASI BANK TERHADAP KEBERADAAN AKTA PEMBERIAN HAK TANGGUNGAN (APHT) I Gusti Agung Bagus Hendra Praditya, I Made Arya Utama, I Ketut Westra

189 – 200 PDF

STATUS DAN KEDUDUKAN LEMBAGA PERKREDITAN DESA (LPD) TERKAIT PENGIKATAN JAMINAN DENGAN BERLAKUNYA UNDANG-UNDANG NOMOR 1 TAHUN 2013 TENTANG LEMBAGA KEUANGAN MIKRO

Ni Made Devi Jayanthi, I Gust i Ngurah Wairocana, I Wayan Wiryawan 201-212

PDF

PELAKSANAAN PENYELESAIAN PELANGGARAN KODE ETIK NOTARIS TENTANG PEMASANGAN PAPAN NAMA NOTARIS DI KOTA DENPASAR

Dwi Andika Prayojana, R.A. Retno Murni, Ni Ketut Supasti Dharmawan 213-218

PDF

KEWENANGAN NOTARIS DI BIDANG CYBER NOTARY BERDASARKAN PASAL 15 AYAT (3) UNDANG-UNDANG NOMOR 2 TAHUN 2014 TENTANG PERUBAHAN ATAS UNDANG-UNDANG NOMOR 30 TAHUN 2004 TENTANG JABATAN NOTARIS Dewa Ayu Widya Sari, R.A. Retno Murni, I Made Udiana

219-227 PDF

TUKAR MENUKAR HAK ATAS TANAH ANTAR WILAYAH OLEH PEJABAT PEMBUAT AKTA TANAH I Made Adi Wiranegara, I Gusti Ngurah Wairocana, I Wayan Wiryawan

228 – 236 PDF

KEWAJIBAN SAKSI INSTRUMENTER MERAHASIAKAN ISI AKTA BERDASARKAN UNDANG-UNDANG JABATAN NOTARIS Ida Ayu Kade Kusumaningrum, I Gusti Ngurah Wairocana, I Dewa Made Suartha

237 – 246 PDF

TANGGUNG JAWAB NOTARIS TERHADAP AKTA OTENTIK YANG BERAKIBAT BATAL DEMI HUKUM PADA SAAT BERAKHIR MASA JABATANNYA

Selly Masdalia Pertiwi, I Nyoman Sirtha, I Made Pria Dharsana 247 – 257

PDF

STATUS HUKUM PERJUMPAAN UTANG DIANTARA PERSEROAN INDUK (PARENT COMPANY) DENGAN PERSEROAN ANAK (SUBSIDIARY COMPANY)

I Gede Willy Pramana, I Made Arya Utama, Desak Putu Dewi Kasih 258 – 267

PDF

AKIBAT HUKUM PENDAFTARAN JAMINAN FIDUSIA DALAM SISTEM ONLINE Ida Ayu Made Widyari, I Nyoman Sirtha, I Made Sarjana

268 – 276 PDF

KEKUATAN HUKUM SERTIFIKAT HAK TANGGUNGAN DALAM HAL MUSNAHNYA OBYEK HAK TANGGUNGAN KARENA BENCANA ALAM

I Gede Prapta Jaya, I Made Arya Utama, I Ketut Westra 277 – 285

PDF

PENGATURAN INVESTASI SEMI KELOLA DI BIDANG PERDAGANGAN JASA AKOMODASI WISATA Ida Ayu Shintyani Brahmisiwi, R.A. Retno Murni, I Made Udiana

286 – 295 PDF

PERALIHAN STATUS KEPEMILIKAN TANAH WARISAN MENJADI TANAH PELABA PURA DALAM MASYARAKAT HUKUM ADAT BALI (STUDI KASUS DI DESA ADAT CANGGU)

Alim Prabowo, I Wayan Windia, I Ketut Wirawan 296 – 304

PDF

KEWENANGAN OTORITAS JASA KEUANGAN UNTUK MENGATUR DAN MENGAWASI LEMBAGA PERKREDITAN DESA DI BALI Gde Putu Oka Yoga Bharata, Tjok Istri Putra Astiti, Desak Putu Dewi Kasih

305 – 312 PDF

(4)
(5)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 268 AK IB AT H UK UM PE NDAFT ARA N

J AM INAN FI DUS IA DAL AM SIST E M ONL IN E O l e h

Ida Ay u M a de W i dy a r i *, I Ny oma n Si r t ha , * * , I M a de Sa r j a na , * * * Ma g i st er Ken ot ar i at an Un i ver si t a s Ud a ya n a

E - m a il : i d aa yu wi d ya @ ya h o o. c o. i d A B ST R A C T

L EGA L C ONS EQU ENC E O F T H E ONL IN E SY S T EM O F FI DUC IA R Y S EC UR IT Y R EGI ST R A T ION

Fiduciary security institutions are regulated through legislation, Act No. 42 of 1999. This law governs the obligation of the registration of fiduciary security in order to provide legal certainty to the interested parties and this fiduciary security registration gives the rights of preference to the fiduciary recipient of other creditors. In 2013, the Government issued a regulation to Administration System of Fiduciary Security Registration electronically in order to improve services to people who need legal services in the field of fiduciary security. Laws of Fiduciary Security are positive law applicable to the fiduciary security, but there are some things that are not regulated in the law, that is, the registration done with the online system and the legal consequences that are not registered.

This study used normative legal research, which explains the existence of the absence of norms in the Law of Fiduciary Security, i.e. the registration done with the online system and the legal consequences of fiduciary security which are not registered. This study used a source of legal materials consisting of primary, secondary and tertiary legal materials.

The results showed that registration of fiduciary security with the online system is regulated through the Regulation of the Minister of Justice and Human Rights of the Republic of Indonesia Number 9 of 2013 concerning the electronic imposition of Fiduciary Security and Regulation of the Minister of Justice and Human Rights of the Republic of Indonesia Number 10 of 2013 concerning the System for Registration of Fiduciary Security done Electronically. The legal consequence of the Agreement of Fiduciary Security which is not registered with the online system is that it does not produce the collateral agreement of the fiduciary security so that the collateral character such as droit de suite and the rights of preference is not inherent in the creditor of the grantor of the fiduciary security and it does not have the executorial power.

* Pe n u l i s

* * Pe mb i mb i n g I

* * * Pe mb i mb i n g I I

K e y w o rd s : Fi d uc i a ry Se c uri t y , No n- re g i st e re d Se c uri t y , Le g a l C o nse q ue nc e o f R e g i st ra t i o n , Onl i ne Sy st em

B AB I PE NDAH UL U AN

1 . 1 L a t a r B e l ak a ng

Lem ba g a ja m in an fi d u si a di a t ur m el a l u i p er a t ur an p er u n dan g - un d an gan ya i t u Un d an g - Un d an g No. 4 2 T a h un 1 9 9 9 , d en g an ber l a k u n ya UU Ja m i n an Fi d u si a , p en g i k a tan ja m in an h u t an g ya n g d i l a k u k an m el al u i ja m in an fi d u si a wa ji b m em a t u h i k et en t u an un dan g - u n d an gn ya . Su a t u p er u bah an ya n g cu k u p m en d a sar dar i p er k em ba n gan ja m in an fi d u si a a d a l a h m en g en a i p en d a ft ar an . Se b el u m t er bi t n ya UU Ja m i n an Fi d u si a, m a sa l ah p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a bu k a n l ah m en ja d i su a t u k ewa ji ba n , t et a p i set el a h k el u ar n ya UU Ja m i n an Fi d u si a m a sal ah p en d a ft r an ja m in an fi d u si a s em a k i n kr u si al . UU Ja m i n an Fi d u si a m en g at ur t en t an g k ewa ji ba n p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a a gar

m em ber i k a n k ep a st ian h u k u m k ep a da p a r a p ih a k ya n g b er k ep en t i n g an dan p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a in i m em ber i k a n h a k ya n g d i d ah u l u kan (p re f e r e n) k ep a d a p en er im a fi d u si a t er h a d a p kr ed i t or l ain .

Pen d a ft a r an ja m in an fi d u si a d i a t u r p a d a Pa sa l 1 1 UU Ja m i n an Fi d u si a.

Sesu a i d en g a n UU Ja m i n an Fi d u si a, p r oses p en d a ft a r an Jam in an Fi d u sia d i m u l ai d en gan p em bu a t an Ak ta Ja m in an Fi d u si a ol eh n ot a r i s, ya n g k em u d i a n d i la k u k an p en d a ft ar an di k a n t or p en da ft a r an fi d u si a . Sesu a i d en g an k et en t uan d al a m Pa sa l 1 3 a ya t ( 1 ) UU Ja m i n an Fi d u si a .

Wa l a u p u n p en d a ft ar an ja m in an fi d u si a s ed em i k i an p en t in g, d a l am p er k r ed i t an d i lin g k un g an ba n k ma sih a d a p er jan ji an ja min an fi d u si a ya n g t i d a k d i da ft a r k an . Dem i k i an p ul a, t er ja d i p a d a p er ja n ji an ja min an fi d u si a

A c t a C o m i t a s ( 2 0 1 7 ) 2 : 2 6 8 2 7 6 I S S N : 2 5 0 2 - 8 9 6 0 I e - I S S N : 2 5 0 2 - 7 5 7 3

(6)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 269 d i l i n g k un gan l em ba g a p em bi a ya a n

bi sn i s. Ha l in i kar en a ma si h a da k er a g u an m en g en a i p en da ft a r an ja m in an fi d u si a . Ker a g u a n i t u a d al ah t i da k a d an ya p en g a t u r an t en tan g ba t a s w a k t u d a r i ja m i n an fi d u si a d a n p en g a t ur an b en d a ja m in an fi d u si a ya n g t i d a k d i d a ft a r k an da l am UU Ja m i n an Fi d u si a.

Ma si h ban ya k p i h a k kr ed i t ur p en er i ma fi d u si a ya n g t i d a k m en d a ft ar k an a k ta ja m i n an n ya . Fa k t or p en ye ba bn ya a n t ar a l a in jan g k a wa k t u k r ed i tn ya h an ya b er l an g sun g sel a m a t i d a k l ebi h d a r i sa t u t ah un , n i l ai p i n jam an k eci l , bi a ya p em bu a t a n a kt a ja min an fi d u si a ya n g m ah a l dan d ebi t u r n ya su d a h d i k en al d en g an ba i k ol eh ba n k ya n g b er sa n g k ut an .1

Den g a n d i k el u ar k an n ya P er a t ur an Men t er i Hu k u m d an Ha k Asa si Ma n u sia R ep u bl i k I n d on esi a Nom or 9 T a h un 2 0 1 3 T en t an g Pem ber l a k u an Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a Seca r a E l ek t r on i k dan Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k a sa si Ma n u sia Rep u bl i k I n d on esi a Nom or 1 0 T ah un 2 0 1 3 T en t an g T a ta C ar a Pen da ft a r an Ja m in an Fi d u si a Seca r a El ek t r on i k d al a m r an g ka m en in g k at k an p el a ya n an k ep a da m a s ya r a k at ya n g m em er l u k an ja sa h u k u m di bi d a n g ja m in an fi d u si a . T u ju a n d i ber l a k u kan n ya p en d a ft r an ja m i n an fi d u si a seca r a el ek t r on i k ya i t u u n t u k m en in g k at k an p el a ya n a n ja sa h u k u m p en da ft r an ja m in an fi d u si a d en g an m u dah , cep a t , m ur ah dan n ya m a n ma k a p er m oh on an p en da ft a r an ja m i n an fi d u si a d i l a k u k an seca r a el ek t r on i k .

Pen d a ft a r an ja min an fi d u si a seca r a m an u a l m el al u i k an t or ja m in an fi d u si a d i r a sa k an pr oses p en g u r u san dan p en g el u a r an ser t i fi k a t ja m in an fi d u si a n ya m em bu t u h k a n wa k t u ya n g l a m a dan bi a ya ya n g d i k el u a r k an ju g a cu k u p m a h al , d en g an a d an ya si st em a d m in i str a si p en da ft a r an ja m in an fi d u si a s eca r a o n l i n e sy st e m m en ci p t a k an k em u dah an d al am p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a . UU Ja m in an Fi d u si a a d al ah h u k um p osi t i f ya n g ber l a k u ba g i ja m i n an fi d u si a , n am un t er da p a t beb er a p a h a l ya n g t i da k d i a t ur d a la m UU t er se bu t ya i t u a k i ba t h u k u m ja min an fi d u si a ya n g t i da k d i d a ft a r k an d an m en g en a i p en da ft a r an ya n g d i la k u k an d en g an sy st e m o n l i ne. 1 . 2 R um usa n M a sa l a h

1H. Tan Kamelo, 2006, Hukum Jaminan Fidusia Suatu Kebutuhan Yang Didambakan, PT.Alumni, Bandung, hal. 213.

B er d a sar k an ur ai an l at ar bel a k a n g d i a t a s, m a k a da p a t d ir um u sk an p ok ok - p ok ok p er m a sa l ah an seba g a i ber i k u t : 1. Bagaimanakah pengaturan pendaftaran

jaminan fidusia dengan sistem online?

2. Bagaimanakah akibat hukum jaminan fidusia yang tidak terdaftar dalam sistem online?

1 . 3 T uj ua n Pe ne l i t i a n a. Tujuan Umum

T u ju a n u m um d a la m p en el i ti an in i a d a l ah un t u k p en g em ba n gan i lm u h u k um t er k a i t d en g an par a d i gm a sci e n ce a s a p ro c e ss ( i l m u se ba g a i p r os es) , d en g an p a r a d i g ma in i i l m u ti d a k a kan p er n ah m an d eg ( fi n a l ) d al a m pan g g i lan n ya a t a s k e ben a r an d i bi d a n g ob ye k n ya m a sin g - m a sin g .2 Da l a m p en el i t i an in i ber t u ju a n u n t u k m el a k u k an p en el i t i an l ebi h m en d a la m t en tan g a k i ba t h u k um p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a d al am si st em o n l i n e.

b. Tujuan Khusus

Sel a i n u n t u k m en ca p a i t u ju an u m u m ya n g t el ah t er sebu t d i a t a s, ju g a t er d a p at t u ju a n kh u su s. Ad a p u n t u ju an k h u su s ya n g in g in di ca p a i sesu a i d en gan p er m a sa lah an ya n g d i bah a s d al am p en el i t i an in i , ya i t u :

1. Untuk mengetahui dan menjelaskan

pengaturan pendaftaran jaminan fidusia dengan sistem online.

2. Untuk mengetahui dan menjelaskan akibat hukum jaminan fidusia yang tidak terdaftar dalam sistem online.

1 . 4 M a nf a a t Pe ne l i t i a n

Ma n fa a t ya n g d a p a t d ih ar a p kan d an d i ca p a i d ar i h a si l p en el i ti an t er h a da p p ok ok p er m a sa l ah an a da l ah :

a. Manfaat Teoritis

Pen el i t i an in i seca r a t eor i t i s d i h ar a p k an da p a t m em ber i m an fa a t p osi t i f ba g i p er k em ba n g a n i lm u h u k u m, k h u su sn ya bi d a n g h u k um ja m in an fi d u si a t er k a i t d en g an a k i ba t h u k um p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a d al am si st em o n l i n e.

b. Manfaat Praktis

Se ca r a pr a k ti s p en el i t i an in i d i h ar a p k an da p a t m em ber i k an man fa a t d a n k on tr i bu si an t ar a l ain ba g i p em er i n t ah , a k a d emi si , n ot ar i s dan m a s ya r a k at u m um t er k ai t d en g an a k i ba t h u k u m p en d a ft ar an ja min an fi d u si a d a l a m si st em o n l i ne.

1.5 Landasan Teoritis.

Un t u k m em p er jel a s d a l a m m em ber i k a n su at u g am ba r an m en g en ai p em ba h a sa n p er m a sa lah an d i a ta s, m a ka d a l a m p en u li san t esi s in i d i g un a kan t eor i d an a sa s, ya i t u :

2Program Studi Magister Kenotariatan Universita Udayana, 2013, Buku Pedoman Pendidikan, hal. 57.

(7)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 270 a. Teori Kepastian Hukum

T eor i i n i d i g un a kan un t u k m en g an al i si s d a n m em bah a s p er m a sa lah an m en g en a i p en g a t ur an p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a d en gan si st em o n l i n e d an a k i ba t h u k u m ja m in an fi d u si a ya n g t i d a k t er d a ft ar d al am si st em o n l i n e. Den g an a d an ya u n sur k ep a st i a n h u k um d a la m p en da ft a r an a k t a ja min an fi d u si a a k an d a p at m em ber i k a n ja m in an p er lin d un g an ba g i set i a p or a n g, m en gin g a t k ep a st ian h u k u m i t u sen d ir i a d a lah al a t a ta u s ya r a t un t u k m em ber i k an p er l in d un gan ba g i ya n g ber h a k.

b. Teori Perlindungan Hukum

T eor i i n i d i g un a kan un t u k m en g an al i si s d a n m em bah a s p er m a sa lah an m en g en a i p en g a t ur an p en d a ft a r an a k t a ja m in an fi d u si a d en g an si st em o n l i n e. Pen d a ft a r an ja m in an fi d u si a m er u p a k an p er lin d un g an h u k um p r even t i f, d en g a n m en da ft a r kan ja m in an fi d u si a k e k a n t or p en d a ft a r an fi d u si a m a k a p en er i m a fi d u si a a k an m em p er ol eh ser t i fi k a t ja m in an fi d u si a ya n g d a p a t m em ber i k a n k ek u a tan ek s ek u t or i a l , ya n g sa m a d en g an p ut u san p en g a d i lan ya n g t el ah m em p er ol eh k ek u a t a n h u k um t et a p . Ser ti fi k a t ja m i n an fi d u si a t er sebu t d a p a t d i g u n a k an un t u k m el a k u k an ek sek u si t er h a d a p ja m in an fi d u si a , ji k a se wa k t u - wa k t u p em b er i fi d u si a ced er a jan ji . a. Asas Publisitas

T eor i i n i d i g un a kan un t u k m en g an al i si s d a n m em ba h a s p er m a sa lah an m en g en a i p en g a t ur an p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a d en gan si st em o n l i n e d an a k i ba t h u k u m ja m in an fi d u si a ya n g t i d a k t er d a ft ar d al am si st em o n l i n e. Pen d a ft a r an d en g an a sa s p u bl i si t a s i n i d i m a k su d k an a gar m em p u n ya i p en g ar uh / efek t er h a da p p i h a k k et i g a , a g ar p ih a k k et i g a t er i k at d en g an p en da ft a r an t er sebu t . Ar t in ya p i h a k k et i g a t i da k da p a t l a gi m en g em u k a k an a l a san i t i ka d ba i k , un tu k m en g el a k dar i k el el a i an n ya u n tu k m en g on tr ol d a ft a r ya n g b er sa n g k u tan se b el u m i a m el a k u k an tr an sa k si ya n g m en ya n g k u t ben d a t er d a ft a r .

1 . 6 M e t ode Pe ne l i t i a n

Met od e p en el i t i an a d a lah t a ta ca r a a t a u l an g kah - l an g kah ya n g d i g un a kan u n t u k m en gan a si li s a ta u m en ja wa b su a t u p er m a sah an ya n g d i t el i t i.

Men u r u t Soer j on o S oek a n t o, m et od e a d a l ah pr oses, p r in si p - pr in si p d an t a ta ca r a m em eca h k an su t u ma sa l ah , sed a n g k an p en el i ti an a d a lah p em er i k sa an seca r a h a t i -h a t i, t ek un dan t u n t a s t er h a d a p su a t u g eja l a un tu k

m en am ba h p en g et ah u an m an u si a, m a ka m et od e p en el i t i an d a p at d i ar t i kan se ba g a i p r oses, p r in si p - p r in si p d an t a ta ca r a un t u k m em eca h k an m a sa lah ya n g d i h a d a p i d a la m m el a k u k an p en el i t ian .3 1 . 6 . 1 J e ni s Pe ne l i t i a n

Jen i s p en el i t i an ya n g d i g un a k an u n t u k p en u li sa n t esi s in i a d a lah m en g g un a k an p en el i t i an h u k um n or ma t i f. Pen el i ti an h u k um n or m a ti f ya i t u p en el i t i an ya n g m en d ek a ti m a sa l ah dan n or m a h u k u m ya n g b er l a k u . Nor m a h u k um ya n g ber l a k u b er u p a n or m a h u k u m p osi t i f t er t u l i s sep er t i un d an g - un dan g da sa r , un dan g - u n d an g d an p er a t ur an p em er in t ah . 1 . 6 . 2 J e ni s Pe nde k a t a n

Jen i s p en d ek a t an ya n g d i g un a k an d a l a m p en el i ti an in i a d a l ah p en d ek a tan p en d ek a t a n k on sep (c o n c e p t u a l a p p ro a c h ) d a n p en d ek a t a n p er un dan g - u n d an gan (st a t u t e a p p ro a c h ). Pa da u m u mn ya d a l a m p en el i ti an h u k um t er d a p at be b er a p a p en d ek a t an ya n g l a in sel a i n p en d ek a tan k on sep (c o n c e p t u a l a p p ro a c h ) d a n p en d ek a t a n p er un dan g - u n d an gan (st a t u t e a p p ro a c h ), ya k n i p en d ek a t an k a su s (Th e C a se A p p ro a c h) , p en d ek a t an seja r ah ( Hi st or i ca l A p p ro a c h) d an p en d ek a t an k om p ar a ti f (C o mp a ra t i v e A p p ro a c h).4

1 . 6 . 3 S umbe r B a ha n H uk um

Ba h an h u k u m ya n g d i g un a k an d a l a m p en el i t i an in i ber su m b er d a r i k ep u st a k a a n , ya n g t er dir i dar i :

1. Bahan Hukum Primer terdiri atas:

a) Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 42 tahun 1999 tentang Jaminan Fidusia.

b) Undang-Undang Nomor 30 Tahun 2004 tentang Jabatan Notaris.

c) Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 2 Tahun 2014 tentang Perubahan Atas Undang-Undang Nomor 30 Tahun 2004 tentang Jabatan Notaris.

d) Peraturan Pemerintah Republik Indonesia Nomor 86 Tahun 2000 tentang Tata Cara Pendaftaran Jaminan Fidusia Dan Biaya Pembuatan Akta Jaminan Fidusia.

e) Peraturan Menkumham No.9 Tahun 2013 tentang Pemberlakuan Pendaftaran Jaminan Fidusia Secara Elektronik.

f) Peraturan Menkumham No.10 Tahun 2013 tentang Tata Cara Pendaftaran Jaminan Fidusia Secara Elektronik.

g) Kitab Undang-Undang hukum Perdata.

2. Bahan Hukum Sekunder terdiri atas:

a) buku ilmu hukum b) jurnal hukum

3Soerjono Soekanto, 1986, Pengantar Penelitian Hukum, UII Press, Jakarta, hal. 6.

4Peter Mahmud Marzuki, 2005, Penelitian Hukum, Preneda Media, Jakarta, hal. 93.

(8)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 271 c) laporan hukum dan

d) media cetak atau elektronik 3. Bahan hukum Tersier.

a) Kamus Hukum,

b) Internet dengan menyebut nama situsnya.

1 . 6 . 4 T e k nik Pe ng ump ul a n B a ha n H uk um

T ek n i k p en g u m p ul an ba h an h u k u m ya n g d i g u n a k an ya i t u d en g an m em ba ca d a n m en ca t a t li t er a t ur - l it er a t ur ya n g t er k a i t d en g an p er m a sal ah an ya n g a kan d i t el i t i d en g an si st em k ar t u . Si st em k a r t u ya i t u ba h an h u k u m ya n g t el ah d i k u m p u l k an d i ca t at d an d i bu a t d al am b en t u k k ar t u - kar t u . Da l am k ar t u t er sebu t d i ca t a t m en g en a i su m ber ba h an h u k u m ya n g d i d a pa t ba i k n a ma p en u l i s, t ah un t er bi t , ju d u l ba h an h u k u m, p en er bi t , h a l am an d an in for m a si l ain ya n g d i p er l u k an . Ka r t u - k ar t u t er sebu t k em u d i a n a k an d i su sun ber d a sa r kan p ok ok ba h a san un t u k m em u d ah kan a n a l i si s.

1 . 6 . 5 T e k nik Ana l i si s B a ha n H uk um T ek n i k an a l i si s bah an h u k um d a la m p en el i t i an in i a d a lah set el a h sem u a ba h an h u k u m t er k u m p u l ba i k d ar i ba h an h u k u m pr im er d an sek u n d er k em u d i an d i k l a si fi k a si k an seca r a k u al i ta t i f sesu a i d en g an p er m a sa l ah an . Bah an h u k um t er sebu t d i a n a l i sa d en g an t eor i - t eor i ya n g r el eva n k em u d i an d i si m p u l kan u n t u k m en ja wa b p er m a sa l ah an dan a k h ir n ya ba h an h u k u m d i sa ji k an d al am d esk r i t i f a n a l it i s.

B AB II PE M B AH ASAN

PE NG AT URA N PE ND AFT A RAN J AM INAN FI DUS IA M E L AL UI

SIST E M ONL IN E

Ja m in an fi d u si a t el ah d i g un a k an d i I n d on esi a seja k z a m an p en ja ja h an B el a n d a seba g i su a t u ben t u k ja m i n an ya n g l ah ir d ar i yu r i sp r u d en si , ya n g b er a sa l d ar i za m an r om a wi . Pa d a sa a t i t u ja m in an fi d u si a ti d a k ( p er l u ) d i d a ft a r k an p a d a su at u l em ba g a p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a . Ha l i n i d i m un g k in k an kar en a bel u m a d a p en g a t ur an m en g en a i ja m in an fi d u s i a . Ket i d a k a d a an k ewa ji ba n p en d a ft a r an t er sebu t sa n g a t d ir a sa kan d a l am pr a k ti k se ba g a i k ek u r an g an dan k el em a h an ba g i p r an a t a h u k u m ja min an fi d u si a , d i sa m p in g m en im bu l k a n k et i da k p a st ian h u k u m, t i d a k t er p en uh in ya k e wa ji ba n p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a t er se bu t m en ye ba bk a n ja m in an fi d u si a t i da k m em en uh i un su r p u bl i si st a s. Ha l i n i d a p a t m en i m bu l k an h al -h a l ya n g t i da k

seh a t d al a m pr a k t i kn ya . At a s p er t i m ban g an t er sebu t , m a k a d i d al am UU Ja m i n an Fi d u si a m en g at ur t en t an g ( k e wa ji ba n ) p en d a ft a r an ja m in an fi d u i si a ya i t u p a d a Pa sal 1 1 UU Ja m i n an Fi d u si a :

( 1 ) B en d a ya n g d i be ba n i d en g an ja m i n an fi d u si a wa ji b d i d a ft a r k a n . ( 2 ) Da l a m h al ben d a ya n g d i be ba n i

d en g an Ja m in an Fi d u si a ber a d a d i l u ar wi l a ya h Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a , k ewa ji ba n se ba g a i m an a d i m a k su d d a l am a ya t ( 1 ) t et a p b er l a k u .

Pen d a ft a r an ja m in an fi d u si a d i m a k su d k an un t u k m em ber i k an k ep a st i a n h u k u m ba g i p ar a p ih a k , ba i k ba g i p em ber i fi d u si a d a n ba g i p en er i ma fi d u si a seh i n g g a da p a t m em ber i k an p er l in d un g an h u k um t er h a d a p kr ed i t or ( p en er i ma fi d u si a ) d a n p ih a k k et i ga ya n g l ain n ya .

Pa d a t ah un 2 0 1 3. Pem er in t ah m en g el u ar k an p er at ur an d en g an Si st em Ad m i n i str a si Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a seca r a E l ek tr on i k, d al a m r an g ka m en in g k at k an p el a ya n an k ep a da m a s ya r a k at ya n g m em er l u k an ja sa h u k u m di bi d a n g ja m in an fi d u si a , ya i t u Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or 9 T ah un 2 0 1 3 T en t an g Pem ber l a k u an Pen d a ft ar an Ja m in an Fi d u si a Seca r a El ek t r on i k dan Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k a sa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a N om or 1 0 T ah un 2 0 1 3 T en t an g Ta t a C ar a Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a Seca r a E l ek t r on i k. T u ju a n d i ber l a k u k an n ya p en d a ft r an ja min an fi d u si a seca r a el ek t r on i k ya i t u u n t u k m en in g k a t kan p el a ya n an ja sa h u k u m p en d a ft r an ja m i n an fi d u si a d en g a n m u dah , cep a t , m u r ah d an n ya m a n ma k a p er m oh on an p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a d i l a k u kan se ca r a el ek tr on i k .

B er l a k un ya sy st e m o n l i n e p a d a p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m en g a k i ba t k an a dan ya p er u ba h a n p a da si st em p en d a ft a r an . Per u ba h an t er sebu t ya i t u t er l et a k pa d a p en da ft a r fi d u si a . Si st em p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m an u a l, p ih a k ya n g d a pa t m el a k u kan p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a ya i t u p i h a k p en er i ma fi d u si a lan g su n g ( kr ed i t or ) a t a u da p a t di k u a sa k an a ta u d i wa k i l k an . Pen d a ft a r an ja m in an fi d u si a d en g an sy st e m o n l i n e, p en d a ft ar fi d u si a h an ya d a p a t d i la k u k an p a da k an t or n ot a r i s d an ol eh n ot a r i s. Pen d a ft ar an d en gan sy st e m o n l i n e d ia t ur p a da Pa sa l 2 dan Pa sa l 3, Per a t ur an Men tr i Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a Nom or 9 T ah un 2 0 1 3 t en t an g

(9)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 272 Pem ber l a k u an Pen d a ft ar an Ja m in an

Fi d u si a Seca r a El ek t r on i k.

T em p a t p en d a ft ar an ja min an fi d u si a p a d a sy st e m o n l i ne sesu a i d en g an Per a t ur an Men tr i Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a Nom or 9 T a h un 2 0 1 3 , Pa sa l 3 menyatakan bahwa “Pendaftaran ja m i n an fi d u si a se ca r a el ek t r on i k se ba g a i m n a d im a k su d d al am Pa sa l 2 d a p a t d i la k u k an m el a l ui k i os p el a ya n an p en d a ft a r an ja m i n an f i d u si a se ca r a el et r on i k d i sel u r uh k an t or p en da ft a r an fidusia”. Kantor pendaftaran fidusia se ca r a el ek t r on i k a da l ah k an t or n ot a r i s, ya n g m an a h an ya n ot a r i s ya n g d a p at

m en g a k ses we b si t e

www. si sm i n ba k u m . g o. i d . un tu k m el a k u k an p en d a ft r an a k t a ja m in an fi d u si a . Not a r i s sen d i r i ya n g a kan m el a k u k an p en d a ft ar an ja min an fi d u si a se ca r a o n li n e d en g an m en g in p u t d a ta sesu a i d en g an a k ta p em be ba n a n ya n g d i bu a t n ya , k a r en a m en gin g a t u se rn a me d a n p a ss wo rd u n t u k ma su k k e d a l am m en u l a ya n an Pen d a ft a r an Ja m in an fi d u si a s e ca r a o n l i n e ya n g h an ya d i m i l i ki ol eh n ot ar i s.

Si st em p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m an u a l d i p er l u k an a d an ya p en yer a h an d ok u m en fi si k ber u p a p er n ya t a an p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a ya n g bl a n g k on ya d i s ed i a k a n ol eh k an t or p en d a ft a r an fi d u si a , sur a t p er m oh on an p en d a ft a r an ja m i n an fi d u si a , sa l i n an Ak t a Ja m in an Fi d u si a, Sur a t Kua sa u n t u k m el a k u k an p en da ft a r an , bu k t i p em ba ya r an PNBP d a n f ot ok op i bu k t i k ep em i l i k a n obj ek k ep a d a k a n t or p en d a ft a r an fi d u si a se ba g a i p er s ya r a t an p en d a ft a r an , sed an g k an p a da si st em a d m in i str a si p en da ft a r an ja m in an fi d u si a s eca r a el ek t r on i k sel u r uh d a ta ya n g d i p er l u k an h an ya p er l u d i -i n p u t- k a n seca r a o n l i ne t an p a h ar u s d i ser t ai d en g an p en yer a h an d ok u m en fi si k .

T a t a car a p en d a ft ar an ja m in an fi d u si a d en g a n sy st e m o n li n e, d i at ur p a d a Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a Nom or 1 0 T ah un 2 01 3 t en t an g T at a C ar a Pen d a ft ar an Ja m in an Fi d u si a Se ca r a E l ek tr on i k , pa d a Pa sa l 2 m en ya t a k a n bah wa :

( 1 ) Per m oh on an Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a Se ca r a E l ek tr on i k d ia ju k a n k ep a d a Men t er i.

( 2 ) Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a se ba g a i m an a d im a k su d p a d a a ya t ( 1 ) m el i p u t i :

a . p en d a ft ar an p er m oh on an Ja m in an Fi d u si a ;

b. p en d a ft a r an p er u ba h an Ja m in an Fi d u si a ; d an

c. p en gh a p u san Jam in an Fi d u si a .

Pa sa l 3 m en g at u r t en t an g t a ta car a p en d a ft a r an p er m oh on an ja m in an fi d u si a se ca r a el ek t r on i k , ya i t u :

( 1 ) Pen d a ft a r an p er m oh on an Jam in an Fi d u si a seca r a el ek t r on i k d il a k u k an d en g an m en g i si for m u l ir a p li k a si . ( 2 ) Pen g i si an for m u l ir a pl i k a si

se ba g a i m an a d im a k su d p a d a a ya t ( 1 ) m el i p u t i :

a . i d en t i ta s Pem oh on ; b. i d en t i ta s p em ber i fi d u si a ; c. i d en t i ta s p en er i m a fi d u si a ; d . a k t a Jam in an Fi d u si a ; e. p er ja n ji an p ok ok ; f. n il a i p en ja m in an ; dan

g . n il a i ben d a ya n g m en ja d i ob ye k Ja m in an Fi d u sia .

( 3 ) Pem oh on m en cet a k bu k t i p en d a ft a r an set el a h sel esa i m el a k u k an p en g i si an for m u l ir a p l i k a si.

( 4 ) Bu k t i p en d a ft a r an se ba g a i m an a d i m a k su d p a da a ya t ( 3 ) m em u a t : a . n om or p en da ft a r an ;

b. t an g g a l p en g i si an a pl i k a si ; c. n am a Pem oh on ;

d . n am a Kan t or Pen da ft a r an Fi d u si a ; e. jen i s p er m oh on an ; d an

f. bi a ya p en d a ft a r an p er m oh on an Ja m in an Fi d u si a sesu a i d en g a n k et en t u an p er a t ur an p er un d an g - u n d an gan .

( 5 ) B er d a sar k an bu k t i p en d a ft a r an se ba g a i m an a d im a k su d p a d a a ya t ( 4 ) , p em oh on m el a k u k an p em ba ya r an bi a ya p en d a ft a r an p er m oh on an Ja min an Fi d u si a m el a l u i Ban k Per sep si .

( 6 ) Set el a h m el a k u k an p em ba ya r a n se ba g a i m an a d im a k su d p a d a a ya t ( 5 ) , Pem oh on m en cet a k ser t i fi k a t Ja m in an Fi d u si a ya n g t el a h d i t an d a tan g an i seca r a el ek t r on i k ol eh P e ja ba t P en d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a.

Pa d a si st em m an u al p en ca ta t an fi d u si a d i l a k u k an ol eh p e ja ba t ya n g b er wen an g un t u k i t u , di m an a p er l u a d an ya p en yer a h an d ok u m en t er l ebi h d a h ul u . Ha l t er sebu t b er b ed a d a l am sy st e m o n l i n e, p a da sy st e m o n l i ne p en ca t a t an ja m in an fi d u si a t et a p d i l a k u k an , n am un ti d a k di ca t a t kan se ca r a man u a l m el a l u i bu k u d a ft a r fi d u si a t et a p i d en g an sy st e m o n li n e.

Set el a h m en g in p u t sel u r uh d a t a, m a ka se ca r a ot om a t i s ja m in an fi d u si a t el ah d i ca t a t k an d en g an sy st e m o n li n e.

Set el a h d i ca t a t k an m el a l u i sy st e m o n l i n e, ba r ul ah d a pa t d i cet a k ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a .

Pa d a si st em m an u al p en ca ta t an fi d u si a d i l a k u k an ol eh p e ja ba t ya n g

(10)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 273 b er wen an g un t u k i t u , di m an a p er l u

a d an ya p en yer a h an d ok u m en t er l ebi h d a h ul u . Ha l t er sebu t b er b ed a d a l am sy st e m o n l i n e, p a da sy st e m o n l i ne p en ca t a t an ja m in an fi d u si a t et a p d i l a k u k an , n am un ti d a k di ca t a t kan se ca r a man u a l m el a l u i bu k u d a ft a r fi d u si a t et a p i d en g an sy s t e m o n li n e. Set el a h m en g in p u t sel u r uh d a t a, m a ka se ca r a ot om a t i s ja m in an fi d u si a t el ah d i ca t a t k an d en g an sy st e m o n li n e. Set el a h d i ca t a t k an m el a l u i sy st e m o n l i n e, ba r ul ah d a pa t d i cet a k ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a .

La h ir n ya ja m i n an fi d u si a m el a l u i sy st e m o n l i n e a d al ah sa m a d en gan si st em m a n ua l ya i t u p a d a sa a t d i ca t a t k an n ya ja m i n an fi d u si a . Ja m in an Fi d u si a , l ah ir pa d a tan g g a l ya n g sa ma d en g an tan g g a l di ca t a tn ya ja m i n an fi d u si a d a l a m sy st e m o n li n e.

Bi a ya p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m en g a la m i p er u bah an kar en a p a d a t ah un 2 0 1 4 t el a h d i k el u ar k an Per a t ur an Pem er i n tah Nom or 4 5 T a h un 2 0 1 4 t en t an g Jen i s d an Tar i f At a s Jen i s Pen er i m aan Neg a r a Bu k a n Pa ja k Yan g B er l a k u Pa da Kem en t er i an Hu k u m d an Ha k Asa si Ma n u si a ( sel a n ju t n ya d i s e bu t PP 4 5 T a h un 2 0 1 4 ) ya n g m en gan t i kan Per a t ur an Pem er i n t ah Nom or 3 8 t a h un 2 0 0 9 t en t an g Jen i s d an T ar i f At a s jen i s Pen er i m aan Neg a r a Bu k a n Pa ja k Yan g B er l a k u Pa da Kem en t er i an Hu k u m d an Ha k Asa si Ma n u si a .

Pa d a si st em a dm in i str a si p en d a ft a r an ja m i n an fi d u si a se ca r a el ek t r on i k , p ih a k ya n g m en cet a k ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a a d a l ah p em oh on p en d a ft a r an i t u sen d ir i ya i t u d i k a n t or n ot ar i s ol eh n ot a r i s i t u sen d ir i, b er bed a h a l n ya d a l a m si st em p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m a n ua l, p i h a k ya n g m en cet a k Ser t i fi k a t Ja m in an Fi d u si a a d a l ah k an t or p en da ft a r an fi d u si a . Da l a m si st em p en d a ft a r an ja m i n an fi d u si a m a n ua l , tan d a t an gan d a l a m Ser ti fi k a t Ja m in an Fi d u sia d i ber i k a n ol eh Kep a l a Kan t or Wi l a ya h m a sin g - m a sin g pr op in si a ta s n a ma Men t er i Hu k u m d an Ha k Asa si Ma n u sia ( HAM) s eca r a m an u al d an d i bu bu h i d en g an st em p el Ka n wi l s et em p a t . T et a p i d a l a m si st em a d min i str a si p en da ft a r an ja m i n an fi d u si a s eca r a el ek t r on i k , t an da t an g an di l a k u kan seca r a el ek tr on i k.

Ja m in an fi d u si a m er u p a kan h a k ja m i n an ya n g d i d ah u l u kan d ar i p a da k r ed i t ur la in n ya . Ket en t u an Pa sa l 1 13 3 K UHP er d a t a m en ye bu t k a n t er d a pa t t i ga h a k k eben d a an ya n g m em ber i k an k ed u d u k a n ya n g d i d ah ul u k an k ep a da p em eg a n g n ya ya i t u p ri v e l e g e, ga d a i dan

h i p ot ek , d i l u a r KUHP er d a t a t er d a p at d u a h a k k eben d a an l a in n ya ya i t u h a k t an g g un g an d an ja m in an fi d u si a , ya n g ju g a m em ber i k a n k ed u d u k an ya n g d i d ah u l u k an k ep a d a p em eg an gn ya . Ket i g a - t i g an ya d i se bu t h a k ya n g d i d ah u l u k an (h a k -h a k m en dah u l u i ) a ta u h a k p re f e re n ce d i an t ar a or an g - or an g ya n g ber p i u t an g , in i lah ya n g d in am a kan d en g an h a k un t u k d i dah u l u k an d al am a r t i l u a s. Sem en t ar a it u h a k ya n g d i d ah u l u k an da l am ar t i sem p i t a d a lah h a k ta g ih an ya n g ol eh u n d an g - un d an g d i g ol on g k a n d a la m h a k i st i m ewa (p ri v e l e g e). T a gih an n ya d i s e bu t t a g i h an ya n g d i d ah u l u k an a ta u t a g ih an p re f e re n c e (b e v o o rre c ht e sc h u l d e n), sed a n g k an kr ed i t or n ya d i s e bu t k r ed i t or ya n g d i d ah ul u k an (be v o o rre c h te sc h u l d e i se r), k r ed i t or p ref e re n ce.5

AK IB AT H UK UM PE NDAFT ARA N J AM INAN FI DUS IA Y ANG T IDAK

T E RDAFT A R DAL AM SIST E M ONL IN E

Pa d a t ah un 2 0 1 3 Kem en t er i an Hu k u m d a n HAM m el u n cu r kan Si st em Ad m i n i str a si Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a se ca r a E l ek t r on i k . Ha l t er se bu t d i bu k t i k a n d en gan d i k el u ar k an n ya Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or 9 T ah un 2 0 1 3 T en t an g Pem ber l a k u an Pen d a ft ar an Ja m in an Fi d u si a Seca r a El ek t r on i k dan Per a t ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k a sa si Ma n u si a Re p u bl i k I n d on esi a N om or 1 0 T ah un 2 0 1 3 T en t an g Ta t a C ar a Pen d a ft a r an Ja m in an Fi d u si a Seca r a E l ek t r on i k d al am r an gk a m en in g k a t kan p el a ya n an k ep a d a m a sya r a k a t ya n g m em er l u k an ja sa h u k u m d i bi d an g ja m i n an fi d u si a . T u ju an d i ber l a k u k an n ya p en d a ft r a n ja m in an fi d u s i a se ca r a el ek t r on i k ya i t u u n tu k m en in g k at k an p el a ya n a n ja sa h u k um p en d a ft r an ja m in an fi d u si a d en gan m u d ah , cep a t , m ur ah d an n ya m a n m a ka p er m oh on an p en d a ft ar an ja m in an fi d u si a d i l a k u k an seca r a el ek t r on i k.

Kem en t er i an Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a k em u d i an m e n er bi t k an bu k u p a n d uan fi d u si a o n l i n e d em i k el an ca r an p r oses p en d a ft a r an se ca r a o n l i ne sy st e m. Bu k u p a n d u an t er se bu t m em u a t t en t an g t ah a p an - tah a p an d al am m el a k u k an p en da ft a r an a k ta ja m in an fi d u si a o n l i n e. T ah a p an - t ah a p an n ya a d a l ah m en u l o g i n, pr ose s p en d a ft a r an , p r oses p en c et a k a n ser t i fi k a t , pr ose s

5Rachmadi Usman, 2009, Hukum Jaminan Keperdataan, Sinar Grafika, Jakarta, hal. 519.

(11)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 274 p er u ba h an ser ti fi k a t , pr ose s

p en g h a p u san ser t i fi k a t, pr ose s p en ca r ian ob jek d a n p en car i an d a ta .

UU Ja m i n an Fi d u si a m en sya r a t k an ba h wa ben d a ya n g d i b e ba n i ja m in an fi d u si a wa ji b d i d a ft a r k an , t er h a da p b en d a ja m in an fi d u si a ya n g t i da k d i d a ft a r k an m a k a ti d a k m em p un ya i m an fa a t p en da ft a r an an t ar a l ain :

1. Mempunyai hak mendahului (preference) Ked u d u k a n p re f e re n c e ber k a i tan d en g an h a sil ek sek u si , h al in i n am p a k jel a s bi l a d i h u bu n g k an d en g an Pa sa l 1 1 3 2 B W ya n g p a d a a sa sn ya p a r a k r ed i t or ber ba g i a t a s h a si l ek s ek u si h ar t a ben d a m i l i k d ebi t or , d en g an a d an ya p em be ba n a n ja m in an fi d u si a m a k a kr ed i t or m en ja d i p re f e re nc e a t a s h a si l p en ju a l an ben d a t er t en t u mi l i k d e bi t or , d an ia ber h a k m en g am bi l l ebi h d a h ul u u an g h a si l ek sek u si ben d a ja m i n an fi d u si a .

2. Mempunyai kekuatan eksekutorial

E k sek u si t er h a d a p ob j ek ja m i n an fi d u si a d a p a t d i l a k u k an ber d a sar k an g r osse s er t i fi k a t ja m in an fi d u si a sesu a i d en g a n k et en t uan Pa sa l 2 9 a ya t ( 1 ) su b a UU Ja m i n an Fi d u si a a t a u d en g an ti t le ek sek u t or i a l ser t i f i k a t ja m i n an fi d u si a ya n g d i ber i k an Pa sa l 1 5 a ya t ( 2 ) UU Ja m i n an Fi d u si a t er sebu t . S er t i fi k a t ja m in an fi d u si a m em p u n ya i k ek u a t a n ek sek u t or i a l sa m a sep er t i p u t u san p en ga d i lan ya n g t el a h m em p er ol eh k ek u a t an h u k u m t et a p , ma k a p el a k san aan ek sek u si o b jek ja m i n a n fi d u si a ber d a sa r k an g r osse s er t i fi k a t ja m i n an fi d u si a a t a u d en g an ti t le ek sek u t or i a l ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a m en g i k u t i p el a k sa n a an su a t u p u t u san p en g a d i lan . At a s d a sar i n i , p en er i ma fi d u si a d en g an sen d i r in ya d a p a t m en g ek sek u si ben d a ya n g d i ja d i k a n seb a g a i o bj ek ja m i n an fi d u si a ji k a d e bi t u r a t a u p em ber i fi d u si a c ed er a ja n ji , tan p a h ar u s m en un g g u a d an ya su r a t p er i n t ah ( p u t u sa n ) d ar i p en g a di l an .6

B er d a sar k an p a da bu k u p a n d u an fi d u si a o n l i n e, d a la m si st em p en d a ft a r an seca r a m an u a l t er d a p at b e ber a p a p er ma sa l ah an ya i t u se ba g a i b er i k u t :

1. Ketentuan one day service tidak terpenuhi.

2. Belum ada keseragaman dalam pelayanan

(SOP) sebagai panduan pelayanan

permohonan jaminan fidusia.

3. Tingkat pemahaman sumber daya manusia di kanwil/kantor pendaftaran fidusia (KPF) masih tidak seragam.

6Henny Tanuwidjaja, 2012, Pranata Hukum Jaminan Utang & Sejarah Lembaga Hukum Notariat, Refika Aditama, Bandung, hal. 232.

4. Lonjakan permohonan pendaftaran jaminan fidusia yang signifikan melampaui kemampuan SDM dan sarana prasarana di setiap KPF.

5. Kepastian hukum tidak terpenuhi karena

KPF belum memberikan kepastian

penerbitan sertifikat jaminan fidusia karena tumpukan permohonan mencapai 1000 s/d 2000 permohonan setiap hari.

6. Belum ada pusat data yang terintegrasi antara kanwil dengan Ditjen AHU selaku Pembina teknis.

7. Terjadi penumpukan arsip pendaftaran fidusia di kanwil yang membutuhkan ruangan luas.

8. Adanya pungutan liar.

9. Biaya tinggi karena notaris ke KPF yang ada di ibukota provinsi.

B er k a i tan d en g an h a l t er sebu t d a n u n t u k m em ber i k a n p el a ya n an ya n g op t i m a l d a la m p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a m a k a Dir ek t or a t Jen d er al Ad m i n i str a si Hu k u m Um u m m em ber l a k u k a n p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a s e ca r a el ek t r on i k ya n g m er u ba h si st em p en d a ft a r an m an ua l k e p el a ya n an p en d a ft a r an ya n g b er ba si s el ek t r on i k (o n l i n e) . Fi d u si a o n l i n e m er u p a kan t er ob o sa n d ar i Dir ek t or a t Jen d er al Ad m i n i str a si Hu k u m Um u m d a l am m em ber i k a n p el a ya n an k ep a da m a s ya r a k at d em i In d on esi a ya n g l ebi h ba i k .

Ak i ba t ya n g t i m bu l a p a bi l a ja m i n an fi d u si a t i d a k d i d a ft ar k an , p ih a k p en er i ma t i da k m em p un ya i p o si si se ba g a i k r ed i t or p re f e re n c e dan p en er i ma fi d u si a a k an m en g a la mi k esu l i t a n un t u k m en g ek sek u si , a p a bi l a p i h a k d ebi t u r wa n p r est a si . Sesu a i d en g an Pa sa l 2 9 a ya t ( 1 ) UU Ja m i n an Fi d u si a ba h wa :

( 1 ) . Ap a bi l a d e bi t or a t a u Pem ber i Fi d u si a ci d er a ja n ji , ek s ek u si t er h a d a p Ben d a ya n g m en ja d i o b ye k Ja m i n an Fi d u si a d a pa t d i l a k u k an d en g an ca r a :

a. pelaksanaan titel eksekutorial sebagaimana dimaksud dalam Pasal 15 ayat (2) oleh Penerima Fidusia;

b. penjualan Benda yang menjadi obyek Jaminan Fidusia atas kekuasaan Penerima Fidusia sendiri melalui pelelangan umum serta mengambil pelunasan piutangnya dari hasil penjualan;

c. penjualan di bawah tangan yang dilakukan berdasarkan kesepakatan Pemberi dan Penerima Fidusia jika dengan cara demikian dapat diperoleh harga tertinggi yang menguntungkan para pihak.

UU Ja m i n an Fi d u si a ti d a k m en g a t ur t en t an g ja m in an fi d u si a d en g an si st em el ek t r on i k d a n ja m in a n fi d u si a ya n g

(12)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 275 t i d a k di d a ft a r kan , seh in g g a d a p at

m em i cu su a t u b en t u k p er bu a t an k es en g a ja an d ar i p ih a k - pih a k un tu k m en un d a a t a u ba h k an t i d a k m el a k u kan p en d a ft a r an ja m in an fi d u si a . Pen d a ft a r an ja m in an fi d u si a sa n ga t lah p en t in g k ar en a ber p en g ar uh t er h a da p k ep a st i a n h u k u m. T u ju a n p en da ft a r an ja m i n an fi d u si a a d a l ah un tu k m el i n d un gi p ih a k kr ed i t or seba g a i p en er i ma fi d u si a d ar i d ebi t u r ya n g m el a k u k an wa n pr est a si . Den g an t i da k t er d a p atn ya a t u r an t er sebu t m a k a t er ja d i k ek os on g a n n or m a, da l am h al m en gh a d a pi k ek o s on g a n h u k um (re c h t s v a c u u m) at a u k ek os on g an un dan g - u n d an g (we t v a c u u m) , h a k im ber p eg a n g p a d a a sa s i u s c u ri a n o v i t, d i m an a h a k im d i an g g a p t ah u a k an h u k u mn ya . Ha k i m t i d a k bol eh m en ol a k su a t u p er k ar a d en g an a l a san t i da k a d a a ta u t i d a k jel a s h u k u mn ya . I a d i lar an g m en ol a k m en ja t uh k an p u t u san d en gan d a lih u n d an g - un dan gn ya t i d a k l en g k a p a t a u t i d a k jel a s. I a wa ji b m em a h am i, m en g i k u ti , d an m en g g a li n i l a i -n i l ai h u k u m ya n g h i d u p d a la m m a sya r a k a t.

Ol eh k ar en a it u i a h ar u s m el a k u kan p en em u a n h u k u m (re c h tv i n d i n g).7

Pen em u a n h u k u m bu k an l ah m er u p a k an i lm u bar u , t et a p i t el ah la ma d i k en a l d an di pr a k t i k kan sel a ma in i ol eh h a ki m, p em ben t u k un d an g - un d an g d a n p ar a sa r jan a h u k u m ya n g t u g a sn ya m em eca h k an m a sa lah - m a sal ah h u k u m.

Da l a m l i t er a t ur Bel a n d a t el ah ba n ya k or a n g ya n g m en ul i s m en g en ai p en em uan h u k u m (re c h t sv i n di n g) . Pen em uan h u k u m pa d a d a sar n ya m er u p a k an k eg i a t an d al a m pr a k ti k h u k um (h a ki m, p em b en t u k u n dan g - un d an g dan se ba g a i n ya ) , a k an t et a pi p en em uan h u k u m ti d a k d a p a t d i pi sa h kan d ar i i lm u ( t eor i ) h u k um . Wa la u p un seca r a h i st or i s t eor i t i s p r a k t i k h u k u m i t u lah ir n ya l e bi h d u l u d ar i p a da il m u h u k um , t et a p i d al am p er k em ba n g an n ya p r a k t i k h u k um m em er l u k an lan d a san t eor i t i s d ar i i lm u h u k u m. Seba l i k n ya i l m u h u k um m em er l u k an m a t er i a ln ya d a r i pr a k ti k h u k u m. Ja d i d a l am p r a k t i kn ya , p r a k ti k h u k u m dan i l m u h u k um i t u sa l in g m em er l u k an sa t u sam a l a in .8

Da l a m m et od e k on st r u k si h u k u m a d a 4 ( em p a t ) m et od e ya n g d i g u n a kan ol eh h a ki m p a d a sa a t m el a k u kan

7http://habibulumamt.blogspot.com/2013/06/

teori-penalaran-hukum-legalreasoning_10. html (diakses pada hari rabu tanggal 19 November 2014)

8Sudikno Mertokusumo, 2014, Penemuan Hukum Sebuah Pengantar, Cahaya Atma Pustaka, Yogyakarta, hal. 1.

p en em u a n h u k um , ya i t u A rg u me n t u m Pe r A n a l o g i a m ( an a l og i ) , A rg u me n t u m a C o n t ra ri o, Pen yem p i t a n / Pen g k on kr et an h u k u m (re c h t sve rf i j n i n g) d an Fi k si h u k u m.9 Da r i k eem p a t k on tr u k si h u k u m t er sebu t m a k a k on t r u k si h u k u m ya n g d i g u n a k an ya i t u fi k si h u k u m. Met od e p en em u a n h u k u m m el al u i fi k si h u k u m i n i seb en a r n ya b er l a n da sk an p a da a sa s ba h wa set i a p or a n g d i an g ga p m en g et ah u i un d an g - un d an g. E sen si d a r i fi k si h u k u m m er u p a kan m et od e p en em u a n h u k um ya n g m en g em u k a kan fa k t a - fa k t a ba r u , seh in g g a t am p i l su at u p er son i fi k a si ba r u . Fu n g si d ar i fi k si h u k u m di sa m p in g un t u k m em en uh i h a sr at m en ci p ta k an st a bi l i ta s h u k u m, ju g a u t a m an ya u n t u k m en g i si k ek os on g a n un d an g - un d an g. Den gan k a t a l a in , fi k si h u k um ber m a k su d un tu k m en g a ta si k on fl i k an tar a t un t u tan - t u n t u t an bar u d en gan si st em h u k um ya n g a d a.10

BAB III PENUTUP

Kesimpulan.

B er d a sar k an a pa ya n g t el a h d i u r a i k an d al a m ba b - ba b t er d a h u l u, m a k a d a pa t d i ta r i k k esi m p u l an seba g a i b er i k u t :

1. UU Jaminan Fidusia yaitu Undang-Undang Nomor 42 Tahun 1999 merupakan dasar untuk aturan pendaftaran jaminan fidusia, namun peraturan tentang pendaftaran jaminan fidusia secara elektronik dan jaminan fidusia yang tidak didaftarkan tidak ada peraturannya dalam undang-undang ini. Pengaturan pendaftaran jaminan fidusia dengan system online diatur pada Peraturan Menteri, yaitu Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia Republik Indonesia Nomor 9 Tahun 2013 Tentang Pemberlakuan Pendaftaran Jaminan Fidusia Secara Elektronik dan Peraturan Menteri Hukum dan Hak asasi Manusia Republik Indonesia Nomor 10 Tahun 2013 Tentang Tata Cara Pendaftaran Jaminan Fidusia Secara Elektronik.

2. Akibat hukum dari perjanjian jaminan fidusia yang tidak terdaftarkan dalam system online adalah tidak melahirkan perjanjian kebendaan bagi jaminan fidusia tersebut, sehingga karakter kebendaan seperti droit de suite dan hak preferensinya tidak melekat pada kreditur pemberi jaminan fidusia. UU Jaminan Fidusia mensyaratkan bahwa benda yang dibebani jaminan fidusia wajib didaftarkan, manfaat

9Ibid, hal. 74.

10Ahmad Rifai, 2010, Penemuan Hukum Oleh Hakim (Dalam Persfektif Hukum Progresif), Sinar Grafika, Jakarta, hal. 85

(13)

Jurnal Ilm i ah P ro di Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 276 yang didapat dengan adanya pendaftaran

antara lain:

a. Mempunyai hak mendahului (preference) Ja m in an ya n g m em il i k i h a k m en d ah u l ui ar t in ya k r ed i t or se ba g a i p en er i ma fi d u si a m em i l i ki h a k ya n g d i d ah u l u k an (p ref e re n ce) t er h a d a p kr ed i t or l ain n ya u n t u k m en ju a l a t a u m en g ek sek u si b en d a ja m i n an d an h a k di d ah u l u kan u n t u k m en d a p at k an p el u n a san h u tan g d a r i h a si l ek sek u si b en d a ja m i n an fi d u si a t er se bu t d a l a m h al d e bi t u r wa n pr est a si seba g a i m a n a d i a t ur d al a m Pa sal 2 7 d an Pa sal 2 8 UU Ja m i n an Fi d u si a .

b. Mempunyai kekuatan eksekutorial

E k sek u si t er h a d a p ob j ek ja m i n an fi d u si a d a p a t di l a k u kan b er d a sar k an gr oss e s er t i fi k a t ja m i n an fi d u si a se su a i d en g an k et en t u an Pa sa l 2 9 a ya t ( 1 ) su b a UU Ja m i n an Fi d u si a a ta u d en gan t i t l e ek sek u t or i a l ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a ya n g d i b er i k an p a sa l 1 5 a ya t ( 2 ) UU Ja m i n an Fi d u si a t er sebu t . S er t i fi k a t ja m i n an fi d u si a m em p u n ya i k ek u a t a n ek s ek u t or i a l sa ma sep er t i p ut u san p en g a d i lan ya n g t el ah m em p er ol eh k ek u a t a n h u k u m t et a p , m a ka p el a k sa n aan ek sek u si o b je k ja m i n an fi d u si a ber d a sa r kan

g r osse ser t i fi k a t ja m in an fi d u si a a t a u d en g an t i t l e ek sek u t or i a l ser t i fi k a t ja m i n an fi d u si a m en g i k u ti p el a k san a an su at u p u t u sa n p en g a di l an .

Sa r a n

T er k a it d en gan p ok ok p er m a sa l ah an d a l a m p en el i t i an in i ya n g t el ah d i u r a i k an pa d a ba b - ba b se b el u m n ya , m a k a d a pa t d i ber i k an sar an - sar an se ba g a i ber i k u t :

1. Saat ini undang-undang yang mengatur tentang fidusia yaitu Undang-Undang Nomor 42 Tahun 1999 tentang Jaminan Fidusia.

Undang-undang tersebut dibuat sudah lama, sehingga diperlukan adanya penambahan- penambahan atau perubahan-perubahan terhadap aturan jaminan fidusia dengan memperhatikan kebutuhan masyarakat saat ini.

2. Untuk mewujudkan kepastian hukum dan memenuhi asas publisitas dalam pendaftaran jaminan fidusia, hendaknya para pihak segera melakukan pendaftaran benda yang telah dibebani jaminan fidusia. Terhadap pemerintah sebagai lembaga eksekutif dan Dewan Perwakilan Rakyat sebagai anggota legislatif dapat merubah atau menambahkan tentang akibat jaminan fidusia yang tidak terdaftar.

DAFT A R PUST AK A B UK U -B UK U

Ma h m u d , Pet er Ma r z u k i, 2 0 0 5 , Pen el i t ian Hu k u m , Pr en ed a Med i a , Ja kar t a.

Mer t ok u su m o, Su d i k n o, 2 0 1 4 , Pen em u an Hu k u m Se bu a h Pen g an tar , C ah a ya At m a Pu st a k a , Yog ya k a r t a.

Pr og r a m St u d i Ma gi st er Ken ot ar i at an Un i ver sit a Ud a ya n a , 2 0 1 3 , Bu k u Ped om a n Pen d i d i k an .

Ri fa i , Ah m a d, 2 0 1 0 , Pen em u an Hu k u m Ol eh Ha k i m ( Da l am Per sfek t i f Hu k u m Pr og r esi f) , Si n ar Gr a fi k a , Ja k ar ta .

So ek a n t o, So er jon o, 1 9 8 6 , Pen g an t ar Pen el i t i an Hu k u m , UI I Pr es s, Ja k a r t a .

T an u wi d ja ja , Hen n y, 2 0 1 2 , Pr a n at a Hu k u m J a m in an Ut a n g & Se ja r ah Lem ba g a Hu k u m N ot a r ia t , Re fi k a Ad i t a m a, Ban d un g .

T an , H. Ka m el o, 2 0 0 6 , Hu k u m Ja m i n an Fi d u si a Su a t u Ke bu t u h an Ya n g Di d am ba k an , PT . Al u mn i, Ba n d un g.

Usm a n , Ra ch m a di , 2 0 0 9 , Hu k u m Ja min an Kep er d a t a an , Sin ar Gr a fi k a , Ja kar t a.

INT E RNE T

http://habibulumamt.blogspot.com/2013/06/teori-penalaran-hukum-legalreasoning_10. html (diakses pada hari rabu tanggal 19 November 2014)

*****

Referensi

Dokumen terkait

Peraturan Pemerintah Republik Indonesia Nomor 21 Tahun 2015 Tentang Tata Cara Pendaftaran Jaminan Fidusia Dan Biaya Pembuatan Akta Jaminan Fidusia Lembaran Negara

Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia Republik Indonesia Nomor 62 Tahun 2016 tentang Perubahan Atas Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia Republik Indonesia Nomor

Dengan berlakunya Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia Nomor 10 tahun 2013 tentang Tata Cara Pendaftaran Jaminan Fidusia secara Elektronik menjadi menarik untuk

Menetapkan : PERATURAN MENTERI HUKUM DAN HAK ASASI MANUSIA REPUBLIK INDONESIA TENTANG PERUBAHAN KESEPULUH ATAS KEPUTUSAN MENTERI KEHAKIMAN DAN HAK ASASI MANUSIA

Berdasarkan ketentuan Peraturan Menteri Keuangan Republik Indonesia Nomor 130/PMK.010/2012 tentang Pendaftaran Jaminan Fidusia bagi Perusahaan Pembiayaan yang

Jaminan Fidusia diatur dalam Undang-undang Republik Indonesia Nomor 42 Tahun 1999 tentang Jaminan Fidusia. Fidusia adalah pengalihan hak kepemilikan suatu benda atas dasar

Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia Republik Indonesia Nomor 19 Tahun 2017 tentang Perubahan atas Peraturan Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia

PERATURAN MENTERI HUKUM DAN HAK ASASI MANUSIA REPUBLIK INDONESIA NOMOR 17 TAHUN 2018XXXX TENTANG PENDAFTARAN PERSEKUTUAN KOMANDITER, PERSEKUTUAN FIRMA, DAN PERSEKUTUAN PERDATA DENGAN