• Tidak ada hasil yang ditemukan

Pertemuan 2 - Spada UNS

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "Pertemuan 2 - Spada UNS"

Copied!
20
0
0

Teks penuh

(1)

Pertemuan 2

Bahasa Jawa secara sinkronis dan

diakronis

(2)

Bahasa Jawa adalah bahasa dipergunakan sebagai sarana komunikasi penduduk suku Jawa di Jawa Tengah, Jawa Timur, Yogyakarta.

Selain itu, bahasa Jawa juga digunakan oleh penduduk yang tinggal di beberapa daerah lain seperti Banten (terutama Serang, Cilegon, dan Tangerang) serta Jawa Barat (terutama kawasan pantai utara yang meliputi Indramayu, Karawang, subang.

Bahasa Sumber (Jawa)

(3)

Di samping itu, bahasa Jawa juga digunakan oleh para penutur Jawa yang bekerja di luar daerah, baik luar Pulau Jawa, misalnya di Sumatera, kalimantan, Sulawesi, Papua, dan lain-lain. Bahasa Jawa juga dipergunakan oleh penutur Jawa yang bekerja sebagai TKI di luar negeri, misalnya: Malaysia, Jepang, Korea, Timur Tengah, dll.

Bahasa Jawa juga dipergunakan oleh penutur asing yang berada di negara-negara yang dulu pernah berhubungan secara intensif dengan Jawa, misalnya:

Suriname, Kaledonia baru, dan Belanda.

(4)

Variasi Bahasa Jawa

(5)

A. Dialek Jawa Tengahan:

1. Pekalongan (Pekalongan, Pemalang),

2. Kedu (Temanggung, Kebumen, Magelang, Wonosobo), 3. Bagelen (Purworejo),

4. Sekepada (Salatiga, Demak, Kendak), 5. Muria (Jepara, Rembang),

6. Blora (Blora, Grobogan Timur, Ngawi Barat),

7. Surakarta (Karanganyar, Sukoharjo, Wonogiri, Boyolali), 8. Yogyakarta (Yogyakarta, Klaten),

9. Madiun (Madiun, Ngawi, Magetan, Ponorogo, Pacitan).

Variasi Bahasa Jawa/ Dialek

(6)

B. Dialek Jawa Kulonan:

1. Banten utara (Serang, Cilegon, Tangerang Barat),

2. Cirebon (Cirebon dan Losari, Indramayu, Karawang, Subang),

3. Tegal (Tegal, Brebes, Pemalang Barat),

4. Banyumas/ Ngapak (Banyumas, Cilacap,

Purbalingga, Banjarnegara, Bumiayu).

(7)

C. Jawa Timuran:

1. Surabaya (Surabaya, Grsik, Sidoarjo);

2. Madura (sebagai bahasa kedua setelah bahasa Ibu)

3. Malang 4. Jombang 5. Tengger

6. Banyuwangi (Osing)

(8)

1. Bahasa Jawa Kuna

2. Bahasa Jawa Tengahan 3. Bahasa Jawa Baru

a. Bahasa Jawa Klasik b. Bahasa Jawa Modern

Bahasa Jawa secara Diakronis

(9)

Pupuh 139: 5 Terjemahan

Rwāneka dhātu winuwus Buddha Wiswa,

Bhinnêki rakwa ring apan kena parwanosen,

Mangka ng Jinatwa kalawan Śiwatatwa tunggal,

Bhinnêka tunggal ika tan hana dharma mangrwa.

Konon Buddha dan Siwa merupakan dua zat yang berbeda.

Mereka memang berbeda, tetapi bagaimanakah bisa dikenali?

Sebab kebenaran Jina (Buddha) dan

Siwa adalah tunggal

Terpecah belahlah itu, tetapi satu jugalah itu. Tidak ada kerancuan dalam kebenaran.

Teks Jawa Kuna:Sutasoma

(10)

Teks Terjemahan

Ih angapa, Gajah Mada, agung wuwusmu i kita, ngong iki mangkw

angaturana sira sang

rajaputri, adulurana bakti, mangkana rakwa karěpmu, pada lan Nusantara dede Sunda iki, durung-durung ngong iki andap ring yuda.

“Wahai Gajah Mada, apa

maksudnya engkau bermulut besar terhadap kami? Kita ini sekarang ingin membawa

Tuan Putri, sementara

engkau menginginkan kita harus membawa bakti?

Sama seperti dari Nusantara.

Kita lain, kita orang Sunda, belum pernah kita kalah berperang.

Kidung Sunda edisi C.C. Berg (1927)

(11)

Teks Terjemahan

Abasa lali po kita nguni duk kita aněkani jurit, amrang pradesa ring gunung, ěnti ramening yuda, wong Sunda

kagingsir, wong Jipang amburu, praptâpatih Sunda apulih, rusak wadwamu gingsir.

Seakan-akan lepas dari ingatan engkau dahulu kala, ketika engkau

berperang, bertempur di daerah-daerah

pegunungan. Sungguh dahsyat peperangannya, diburu orang Jipang.

Kemudian patih Sunda

datang kembali dan bala

tentaramu mundur.

(12)

Mantrimu kalih tinigas anama Lěs Beleteng angěmasi, selesai wadwamu malayu, anânibani jurang,

amurug-murug rwi, lwir patining lutung, uwak setan pating burěngik, padâmalakw ing urip.

Kedua mantrimu yang

bernama Lěs dan Beleteng diparang dan mati.

Pasukanmu selesai dan melarikan diri. Hadir yang jatuh di jurang dan

terkena duri-duri. Mereka mati bagaikan kera,

siamang dan setan. Di mana-mana mereka

merengek-rengek minta

tetap hidup.

(13)

Mangke agung kokohanmu, uwabmu lwir ntuting gasir, kaya purisya tinilar ing asu, mengkene kaharěpta, tan pracura juti, ndi sasana tinutmu gurwaning

dustârusuh, dadi angapusi sang sadubudi, patitânêng niraya atmamu těmbe yen antu.

Sekarang, besar juga kata- katamu. Bau mulutmu

seperti kentut jangkrik,

seperti tahi anjing. Sekarang maumu itu tidak sopan dan berkhianat. Ajaran apa yang kau ikuti selain engkau ingin menjadi pendidik yang

berdusta dan berbuat buruk. Menipu orang

berbudi syahdu. Jiwamu

akan jatuh ke neraka, jika

mati!”

(14)

Teks Serat Kalatidha Amenangi jaman edan Ewuh aya ing pambudi Melu edan nora tahan Yen tan melu anglakoni Boya kaduman melik Kaliren wekasanipun Dilalah karsa Allah

Begja-begjane kang lali Luwih begja kang eling lawan waspada

Bahasa Jawa Klasik

(15)

Sworo angin

Angin sing ngreridu ati

Ngelingake sliramu sing tak tresnani

Pengen nangis

Ngetokke eluh neng pipi Suwe ra weruh

Senajan mung ono ngimpi Ngalemo

Ngalem neng dadaku

Tambanono roso kangen neng atiku

Ngalemo

Ngalemo neng aku

Ben ra adem kesiram udaning dalu

Swara angin

Angin sing ngreridhu ati

Ngelingake sliramu sing tak Tresnani

Pengin nangis

Ngetokke eluh neng pipi Suwe ra weruh

Senajan mung ana ngimpi Ngalema

Ngalem neng dhadhaku

Tambanana rasa kangen neng atiku

Ngalema

Ngalema neng dhadhaku

Ben ra adhem kasiram udaning dalu

Banyu Langit: Didi Kempot

(16)

Banyu langit

Sing ono nduwur kayangan Watu gedhe

Kalingan mendunge udan Telesono

Atine wong sing kasmaran Setyo janji

Seprene tansah kelingan

Ademe gunung merapi purba Melu krungu swaramu

ngomongke opo

Banyu langit

Sing ana ndhuwur kayangan Watu gedhe

Kalingan mendhunge udan Telesana

Atine wong sing kasmaran Setya janji

Seprene tansah kelingan

Adheme gunung merapi purba Melu krungu swaramu

ngomongke apa

(17)

Teks Asli Pembetulan

Ademe gunung merapi purba Sing neng langgran Wonosari Yogjokarto

Janjine lungane ra nganti suwe suwe

Pamit esuk lungane ra nganti sore Janjine lungo ra nganti semene suwene

Nganti kapan tak enteni sak tekane

Udan gerimis

Telesono klambi iki Jroning dodo

Ben ra garing ngekep janji Ora lamis…

Adheme gunung merapi purba Sing neng langgran Wonosari Yogyakarta

Janjine lungane ra nganti suwe suwe

Pamit esuk lungane ra nganti sore Janjine lunga ra nganti semene suwene

Nganti kapan tak enteni sak tekane Udan gerimis

Telesana klambi iki Jroning dhadha

Ben ra garing ngekep janji Ora lamis…

(18)

Wis nasibe kudu koyo ngene

Nduwe bojo kok ra tahu ngapenake Seneng muring omongane sengak Kudu tak trimo bojoku pancen galak Saben dino rasane ora karuan

Ngerasake bojoku sing ra tahu perhatian

Nanging piye maneh atiku wes kadung tresno Senajan batinku ngempet ono njero dada

Bojo Galak: oleh Nella Kharisma

(19)

Yo wes ben nduwe bojo sing galak Yo wes ben sing omongane sengak Seneng nggawe aku susah

Nanging aku wegah pisah

Tak tompo nganggo tulus ing ati Tak trimo sliramu tekan saiki

Mungkin wes dadi jodone

Senajan kahanane koyo ngene

(20)

Sungguh keterlaluan bojoku sing saiki Kliru sitik wae aku mesti diseneni

Ameh dolan ro konco kok ora diolehke Senengane nuduh dikira lungo ro liyane Yen wes ngono aku mung bisa meneng

Tak jelasno malah mung nggawe kowe sepaneng Di matamu aku iki ora tahu bener

Kabeh…

Yo wes ben nduwe bojo sing galak

Referensi

Dokumen terkait

Data By considering various models of the above equations to be estimated, the data to be used covers: - Rupiah exchange rate against US dollar IDR, source: Bloomberg, - Supply and