No. 8 12e Jaarg ang
-· - · ---. ----·
rgaan van de Studeere11den-V~ereeniging Jo · ng-Java.
Als Rechtspersoon erkend bij Gouverr.;-emenh Besluit 9 October 1923.
(Perserikatan pemoeda-pemoeda Djawa, Madoera dan Bali dari sekolah pertengahan dan tinggi)
Uitgever: HOOFDBESTUUR.
Secrcfariaat H fdbestuur:
V e•·schijnt twee eer per maand
----~~~·---.-~---~~---=~~--~r----~---6~-.ew'~~~.,...,_
Ab.onnementsprijs:
Per jaar ...
f
5.-, per half jaar ... .f
3.-,per kwartaal ...
f
2.-, bij vooruitbetaling.Advcrtenlies:
COMMIS3lE VAN RED
ACTIE:
SARWO PRAWIROHARDJO, STOVJA Weltevreden.
Penningmeest
SOEOJO 0, Kebon Sidhpark 25, Wellevredon.
I
---~-~
._rv_\A .. N-·G_1_o_E_1
_s_o_E_D_1_R_o_,_s_t_u_vi_a_. - -
·-~-
.... - ·o-PE.GANGSA'AN OOST 17
.Betthumheer:. Prins
MAN .Ot.. .NEGORO Vil
Per regel . .. .. . ..
f
0.25, per keer minimum ...Bi} abonnementen b,elangrijke reductie.
F a1nilieberichten ... , ... ..
Lebaran-wenschen ... .
f
1.50.f
2.50t
0.50rn•w-...~ • ..._-...,,.,,..---~~..- --~-~_...._..., .. .,.. -~---- - - · - · •
INHOUU:
\ dnkl nk.
> i..k 1nl l1ectu..:d..::n-centra in de l>iunenlan-,
den.
3. \ · erd icvolu ie.
-t. !1U\\el !k 111 de 1ue'sa.
J. lie 01 twaken.
ti. ten \\ 1onlje O\er '1 batikke11.
1. 11..:t i rili; bcstaan van atd. Batavia.
... scuurswisseling.
':J. • 0{ vau..:rland.
1
u.
str ij deu.t 1. i' L d\ md1:rs1 ubn..::k.
12. LOii spond~utie.
1..,. 1. 13. 1\\ed ·dcelingen.
WANKLANK.
Indon ·sie 0aat \'uoruit! \\ant zid dokter en iu- n, t, inge1.1et11 en 011-.kn ijzer, en nocm 111aar op
\ ... t t:.t.! wut, of in 111Jie kum ge ·r oak al w0rdu1, our a.:.1.r. It de d!vt'rse vak- en hoogescholen
\ o ·a, lladrvoor omkrn 1JS gegc en; i.:n men Icert U ooK 1d.:alen, de rak dt'altll, .. ~aarmce men ZIJh
int. ~ dv~t in de maa sc appij. 't Uoed ambiee- . n c.ns \ ak i!> p •• cht, en dat is zegt men voo1
·r ·n voh.loem• • orn te kunnen \\ orden cen nut LI; tid du gemeenscl111p. SuccessieHlijK stiJgt ge lan wel op c.k maat:>1:h1.1ppd1jke ladder en de ka.ns 1::. voor U niet \\ cggel 'gd ook achting en eer te 000:,tcn, om misschkn eens nog ''cl ~en lmtje te \'en.i1t:nen.
Is \ ·e dan dusdanig dokteren, rechter zijn, ondern ijs geven of een geweest bestieren, clat we an:btslwn e doen onze plicht, d n gaat 't ziedaar, on::. goed naar den rleeze en v1.·e wanen ons zelfs gt:luh.kig en spreken van i·oorwtgang. /vlaar zoo
1 · L niet prec1es, al kuunen we dan ook cloen aan a1..stl1ctisme, gt:nieten van Oostersche danskunst in dgen milieu, van lndische landschapssch1ldtringen,
\an Hindoesche stoepa's en Jnlandsche sierkunst- producten, zeiis al brengen we ons in hoogere sferen met gebeden uit 't groote Boek der \VijsheiJ, de Koran, o, Allah vergeei 't ons!., ... ,.Der
Walzn ist kurz. die Reue isl Lang!" ... ..
\: aut Je dokter, hiJ kiijgt zijn ressort en doet o rbeeldig ziJn plicht. Heefc hij zich dan niet met hart en ziel gegeven aan de bestrijding \'an epide-
1111L·~n, van pest -en cholera, van typhus en dysen- krie en waren niet schitkrcnd de voorzorgen, die nij ht.eft getroffon tegen malaria en mijnwonnziek- tc en zijn maatrcgelen tegen de framboesie':'
l ~atuurlijk, allemaal successen op 't gebied der sudalt: hygiene; maar het groote respect, dat hij heeft weten af te dwingen bij 't uitoefenen van zij11 vak in 't herwi)lnen en behouden der gezond- hdd van duizenden menschelijke organismen, wordt
• rspot door de nooden der omstandigheden, waar-
<lnder die duizenden, gered, weer moeten !even.
Dan hoort hij de wanklank en ziet hij verblcekcn zijn ideaal, daar 't behalve gemis is aan klaar b1.:sef iJij die duizenden om voor 't welzijn van eigen lichaam en geest te kunnen waken, 't ook is d~
naod door volslagen gebrek aan sociale weerbaar- heid in de harcle strijd om 't bestaan ... Doch_, clat is zijn vak niet, aldus bas ta, daarover !. ...
De onde1 wij zer verspreidt 't licht der kennis, vcrstaat 'top tijd en naar behooren ook 't officicek kcrprogram af te werken; dat is genoeg; zoo alleen
111ag hij zijn Jeerlingen opleiden voor de maat- schappij. zonder te ri1ogen wijzen op haar groot•.:
·oukn en te-kortkomingen, haar oehoeften en noo- den om in de jongere generaties de edele wil tc wrkkm tot scheppingskrachtige daad. En Clan komt er hveespalt in zijn zicl, doofrlat hij doen
11Ct de voorges.chreven plicht, als onacrwijzer, aie odzakelijkerwijze zijn plicflt als gemeenscfzaps-
n ch zal gaan veraringen.
V')or de welvaart van 't gewest zorgt de be- nscimbtenaar, een mocilijke taak Cloor Cle vele
, ·rhru()"harl' trgcnstc!Jinaen, '<lie hem hclaas, tc Jjli; 1war de stl'rkste p<1rtij doen ovcrhuigcn.
'dE' rcchtcr moet uit preken 't vonnis volgens
de artikelen der wet, ofschoon 't overtuigende be- '' ijs in zijn flarl vaak zol.!k is.
Zoo kunnen we voortgaan en 't is de wanklank~
die \\·e overal hooren, btj al unze vn.:ugde, al ons gduk, misschien wel voor heei ons !even!
lndonesier.
DE INTELLECi'U.t:.ELE CtNTRA 11 · DE BiNN£NLA1 I.JEN.
tn w: Idet.>en in de S.i. \ .::io\.!tod1 HhJO.ie$1z,) 1 o. 8
\, L• u e1 i::;csprnken over Lie inkll ctu1.::elc Cl:!lltra m 1.1:: L111u11.:111an<..len en ook den !leer Ao. 111.etc Iil h~t
L~.iL1-.: urgaan van Dec~mber over hct vunncu \au
~.u:.i..: cunra geha<l. De hecr Ab. bdreurJc te11
lL ;..1 s te lid re1t, tat b11 vdc mtdltctueelen tot voo1
k ·1 t IL z 10.:ht naar kaprijajen dl. de daaiaan ve1-
._:t.,1lLt...t1 kadjen en ke1111gan een grooe rol he..:ft gcsp1;eld.
,,i.Jat er thans \ele iutetiectuee)en Zijll, UiL l.ell
11\:(;I ander stand.punt innernen ten aanzien Vt.in die kapr1jaj1e" zoo zei de sCllflJWr ,,uu1Jt we! <JP een , oonutgang van dt rnorameit van den lndo-- nesier''.
f.,,\en ging naar school om later een behoorlijk
b~£!Je k krijgen nij h!:..t gouvcrnc111ent, door 11.u....reen gezien geacht, en .. : ... gevrt.est.1,°l)t men
lict :t.ijn zonen school gaan met hetzcl1de <loel.
Dat Liit iaatste nog nier geheel verdwenen is, wijst het teit, hoe menige ouders nog een zekere ver- eering hebben voor ai wat prija1 is. Hun zoons naar de Osvia te kunnen sturen of iemand van den school tot schoonzoon te hebben vormt een van nun schoone idealen.
Doch er komt een vernndering, m~er en m1...>er worden <le ouders er van bewust, dat niet allecn t e prijaji's een behoorlijk bestaan kunnen hebben, meer en meer laten ze hun zoons vrij bij de keuze van hun toekomst. Meer en meer beseffen ze, hoe het volk de intellectueelen uoodig heeft, om het voor te lichten, meer en meer zijn ze doordrongen van de plichten van hun zoons als werkers voor lrnn land en volk.
\Vij van onze kant worden met den dag bcwuster
\'an de schoone doch moeilijkc taak, die L)P onzc schouders rust, om langer aan het kaprijajenschap tc hechten Een steentje bij te dragen tot den op- bom\ van ons ,,Groot Jndonesie" is thans onze
\Urigste \vensch.
Begrijp me niet verkeerd mijn geachte lezers. ik wou claarmee niet zeggen, dat de prijaji stand slechts een hinclerpaal is voor 011Zen vooruitgang, o, neen, verre van dat, zijn !eden kunnen ook mee
werken aan dit grootsche werk.
En wanncer ze niet jagen naar egoistische belan- gen, sorns ten koste van die van 1hel volk, en als de ,,gele song song" niet is het ecnige doe! van hun werkcn en zwoegen. clan kunnen ze vecl o, erg
•. et:l v,l:.>r hun land en volk 'doen.
Daar het grootste g-edeelte van ons v_olk, land- bouwers zijn, is het m.i. toch niet kwaacl, wanneer ee11 cleel van Ol'IS in die richtingwerken.
Ten zeerstc apprecieer ik daarom hct streven om in de binnen landen instcllectucele centra tc vorme,
•1:1r11ers gaan we eens na welke mistoestanden ·er onder onze tani's heerschen toestanc.len, c'ie cter.:e- lijk te verbcteren zijn, dan kunnen we van deze centra niets anders zegge11, c.lan dat ze het volk tcr goecle zal komen. Een intellectueel. 111ccleven- ck met de bevolking, aiens noden en gebreken van
naoijkennend, i~ van onschatbare waarde. Na- tuurlijk 111{)et hi.i zelf in den landbouw geinteres- seerd zijn, zoo~ls drn hecr Ah. ook gezegd heeft en de kennis van lan'dbouw zal hij dan door he1:
intcllectucel grondslag, dat hij reeds heeft ge- makkelijk verwerven ..
Er l5ehoeft niet meer gezeg·d tc worden. oat WL'
hier intcllectueelcn noo'clig hehl:ien. 'die hun land en volk een warm hart toe clragen en ·c1e voon1itgang 'daarv<1n I coogen
Jk wcet, 'dat 111111 werk 'dan ergmoeilijk is, m;iar hct is tcvens schoon en als later na jaren hard
, I Jdd en volharaing hij de vrucht van zijn zwoegen
' 1 lg gaucsiaan, is Lht dan de grootste belooning;
llut oesd ict~ vovr zijll vaderiaud tc hebben ge- l! an.
ue
ta11i, zooals l11j nu 1s, behudt \'uorlichti11g.d ·m de kennis van uco11u1n1e ~ol l1ev~r gezegd tk
\v~passi:J.1g LlaarV<-11) 1.!ll 1.k Couperatw bij te tm .. 11~
g\:11 1s bet dankbaarstl.! werk, dat we kunuen doen, L.voml.!C.le J1cm in te pt enlt.:n lid nut van zuinig
1. ill en spaarzaamu2itl. Wat de c00peratie i:>etrettt ,"ch, wat zal de toestanJ un.ler iandmannen vcel Ul:ter ziJH, ind1en er onder hen cooperatie\ e vereeti1-
111gc11 l1L:staan. Hfzet van liun producren zou c.laar-
l ULJr ilekr Zijll, ten\ijl dt: U11neeschc en Arabisch..::
:scl!c11ltanc.1daren, die anders tloorgaans het wcstt: voordeel bij hcbben, uitgeschakeld zoudcn
lllll1t.:11 \\01\Jeu, Door een cooperatil:ve Vcrkoups- Ci "e111ging zou dan .de winst gl"lllecl ten gocd..;
omen van onzen tani, tlie daaiuvor een meerdere lmkkel kn]gt tot meenlerc intensiveering van zijn
ednJ 1.
uok: lid gebruik van kunstmest kan daar.<loor . cvorJerd worden. Tot nu toe wurdt, voor-zooverre
I\. hec Wl"et, daarvan \\ einig gebruik gemaakt . h..Lgeen m.i. te wijten is: 6f aan de onbekendheid ddarvan 6f aan de gcringe koopkracht van de tani.
·en creuictvereenigiug van Jamlbouwcrs in com- iJma ie met \\·erk Jieden zooals we in Europa heb-
11 ;.Ou hi ... aai. ccn 1;;rbelt:ring kunn.en brcnge.tL Llet, Jezcressen en lezers, als we den tani tot zoover kunnen hrengen, tlan zijn we een reuzen ::.rap gevoroercl in de ricfJ.ting,die we alien inslaan.
Lou lln niet bereikt kunnen worclen door bovcn- genoemdc mtellectueelc11 centra en zouc!en daarJocr
nict vele toestanden worden verbeterd en tal van goedt din gen worden verrici1t ! Ik gelvof, dat n2t \\·el !:an, mits mc:n maar besch1kt over een flinke dosis wilskracht, geduld, volharding en .bo-
\ endieil in .het bezit is van een hart, dat klopt voor zijn land en volk. En, zusters en broeders, zouden deze intedcctueelen clan geen uitmuntende schakel tussahen 011s en ons volk kunnen vonnen, ot11s volk, dat we gaarne voornit willen brengen, en wiens to.:3tand we dienen te kennen?
K ijkt i11tellectueelc11, hoe verlangend het volk naar u uirkijkt, als zijn redders. Geduldig wacht het op u\v daden, die l1ct op zal voeren naar betere toes tan den.
Hct vertrouwt op u, stel het dus niet te leur ! 0, ik vind hct best, dat er veel getheoretiscerd wordt, want wat is praktijk zonder theorie, maar n!en ueseft toch ook wel. dat het noodzakelijk is, om niet bij thcorieen te blijven. Aan U afgestu- deerckn ligt de macht uwe daden te toonen tegen,_,
over uw volk.
KJAI NOLO.
WERELDEVOLUTIE .
De evolutic cler wereld voltrekt zich altijd vol- gens het zelfde principe va11: Organisatie - diffe- rentiatie en integratic - nieuwe organisatie.
De gcschiedenis der menschheid is oolc naar dit principe te vcr'deelen in 3 groote stadia:
A. !kt tijdperk van de organisatie naar het Phy- s i eke.
B. Het tijdperk van de organisatie naar hct T e c h n i s c h - p h y s i e k - v e r s t a n d e- l ij k e.
C. Het tij dperk van de organisatic naar hct p s y c h i s c h e,
Jn het eerste stadium gdd de physieke gestefd- heid. lichaamskracht en handigheid en de differen- tiatie vond plaats langs geheel natuurlijkcn wcg.
zoodat de natuurlijke plz}1sieke vcrschillm uitkwa- 111c1,; dit sloot zich onmiddcllij k aan bij 'de toestan- den der gczellig levende 'clieren.
De mensch was echter geen ·dicr en dit open- baarde zich op het psychische vooral, 'dat voort- bracht het vcrstanaelijke; en het ll'erktuig, dat het clic1 niet kendc, dat schi.ep zich het verstand. Met dit nieuwe kwam ontzettencl veel v0ra11dering, want de mensch trad in hct twecde sta'dium· van zijn
0111wikkeiingsgang, zooals wij hem k1.oanen in .de gcschrcven .tustorie.
Aanvankdtjk gold huerin nog sterk het physieke, Lie 111eenva.arc.11gne1d van l!et verstand mocst het
· l..'.d1tef t1aarop wwnen, noe l<inger lluC meer, naa1 - mate het te~hrnsche z1ch, ontw11ckelde. En de dif-
1en~J1 tlat11.: voltrok zkh al meer vo1gens net 1·u-
sun1dt'itjk leclmische in .de menschc1ijke sani-:1111 .. · ving. i'Wg qehetrsohr net ver:stand de t~hniek,
tvtuat lleie dermate groe1tk, dat ze verrnocht als ecn geweldigl! kracht, aau de eiernentcn der natuur geliJ I<, 't verstand tl! regeeren; en de differentiatie nalt nu plaats nagenoeg geheel 'otgcns ilet teu1- 111sche.
i'I.! sterker die differentiatie door de technh:k
went beheerscht, zoo veel te minder kwam ze ovcr-
et.:11 met aard en wezcn dcr menscil-en.
Den 111ensche111ke natuur reageentc md de negu- ue ar.:r a1J] ercnitutte.
U1t geschiedde eerst in .de gebieden van het un- deroewustc, hct reug1eus kunstzrn111ge, met het pn ctikken der eenslze1dgedachren bIJ de wrschiuen- Cie g.oote godschensten.
Met het zicht.baar.der warden der versch.illen, tiie Cie ontw1kkel111g .dcr techniek met zich oracht, beselk men ook duidelijker .de afwiJKrngen; de rcactie groeide m de sferen van J1et .bewuste, die lie \\ 11socgeerte 1:11 de wetenschap deeJ ontstaan:
nui zo~·IH en vond .cle al-geldende 1uetten cler r.., Zien to are versch_ij nseien.
Niets hielE_, onverstoor.d voltrok zich de tecbr-
nische difierentiatie in staat en maatsctiapp1j ge- voe.d, door machtsl.1-egeerte, die
zii
omgekeerd tot het uiterste in haar werkingen wist te pdkKelen: de techmek bleek het mi4deh hij uits.tek te wezen om natuur en menschen te beheerschen.En de reactie kwam op politiek- staatkundig terrein en men streed er en formuleer.de zijn leu- .len, zooals wij .die ke1men in de groote Fransohe revolutie, waarmee het tijd~rk der democratie haa.r intrede vond.
Toen ook .deze geweldige krachtproef geen op- lossing niet alleen gaf, maar integendeel scherp~r dan ooit daarna de economische versdhillen in het oog sprongen, toen kwam .de reactie bewust op economisch ge.bie.d te land;
't Socialisme kwam en streed voor economische gelijkhcid.
Brcngt de menschheid deze strijd goed ten einde en dit kan slechts met die enorme geP.stk~acht en volharding om .het materieeJ-., technische
te
_boven te komen; dan overschrijden wij de grenzen van het boven .beschrev\!11 gebied om te beginnen aan de organisatie naar 't psychische, d.i. de .diffcren-tiatie naar ae mens.chelijke red,-e, die niet alleen de verschillen ziet in het physieke, noc.h in bet verstandelijk-technische, doch waarbij dat alles worat opgenomen als elementen van 't hoogcre menschelijke denken; dat in de groote eenheid all verschillen weet te recrhtvaardigen.
lndoncsier.
HUWELIJK IN DE DESSA.
Naar aanleiding van d-e vele stukken in ons orgaan over het leed en leve11i van ons volk in het bijzonder van den tani, ben ik tot dit schrijven '
gekomen. Als ik mij niet al te zeer vergis> gaan to1: zoovcr de stukken meestal over het materieel vraagstuk, wat we heel best vinden, maar het zon naar mijn bescheiden meening geen kwaacl doen, wanneer we ons ook een beetje met het sexueel vraagstuk 11Czig houden. Een van de voornaamste punten hierover zal wel bet huwelijk zijn. En hier- op verzoek ik u uw aller aandacht te vestigen.
Het huwelijk in de 'dessa. Ik :hoor mijn geachte lezers en lezeressen reeds mompelen: ,,Kinderhu- welijken". Neen, horn, ten miustc niet geheel en al. Daarover straks. Ik zal dit onderwerp in tween splitscn. Eerstcns hct huwelijk bij de gegoeclcn en rijken, tweedens dat bij 'de weinig bcdeelden.
Ow•r het eerst(.' wil ii· hct hebbt•n. Ik 1ei zoo net, dar
\Ve llict geheel en <11 van kiii'tlerhmrelijk ku11111ll~
.... ~0..;!l, \ ant .bijna altijd is alleen hd 11H:isje, dal
.UV. 11il.1U\..lj'1JJ~ IS, ll:!l \ ljl l t: jouge11 Jll1:C::.LJI lS.
1vc.1L 111.! Jiu1.-ll11;;11 \'vis d1wc.lsa. \\ t:er Legg.:11 llllJll
~L•::>•~•:. .:11 bro.:J"n; biJ zich zelf: ,,Leer verdcde- l•j•\ \ uo1 11e1 111e1::.jl.!. Arm ·k111d ·. lh g1J alien gc-.
11J'" 111.:ul! l\1a.ir wo tkn ·t ul \h:d <.t.: lani nie,, ll1e ineer op hd materiale let dan wij. \\ L' zul1e11
ZICH.
oor het huwelijk worden de kindcren niet gc-
\ ... agu, ui ze bcre1d zijn uitgehu\\'d te wortfon.
1 en, dat doet ge ·n enkde rtjke t:rni. Vooral de
v.111trs vau den aansrnantlen b111id1:gom. Ze lwu-
L 1.:11 ~Illes voor hun zotJ11 geheim. \Vanneer beidl'r ou<.kr:s 'teens zijn over de sasrahan ~bruidsdiat) '~)
en d..:11 dag ~·an het huwl!lij k, dan pas vvordt aan de kinlit:ren tlaarvan kennis gegeven. I k wil hi er niet in kleine biJZOndcrheden venaltt:n, maar van groot
~cw1cht is .bij onzt.:n tani de bruidschat vah den b1tt1Lfl.!gom. Behalve eenige karbouwen, worden door den hruidegom, volgens d{! adat, alle lmis-
cr100uigh<:dcn, batik- en k.:-ukengerei, soms ook sa ahgerecdscllap (pl0eg en ·g) en ecn djoli ( draagstod) a!s brui<lschat meegenomen: a llet huwelijk, dat in het 11Uis van tic bruid voltrokkcn 'Ordt, mag de bruidegom niet naar zijn eigen oud 'rs terug keeren, maar hij moet bi.i zijn schoon- oudcrs blijven. 't ls te bcgrijpen, dat een rneisjc van 7
a
8 jaar nog nids van ccn huishouding af- weet. J\\aar dat i~ ook niet noodig. want ltaar ouders zorgen voor haar man. Man en vrouw (be- ter zou 't ,,vrouwtje" zijn) wonen dus samcn, maar alles blijft gescheideu. 1 'atuurlijk \villen de schoon- oudcrs niet hcbben, clat hun schoonzoon den h elen dag niets uitvoert. Zoonlid krijgt mt rcn stuk sawah tocgewezcn. die hij zelf moLL bc-\•lt.:rken, met zijn eigen karbouwen en ger1..edschap.
die hij als sasrahan meegenomcn heeft. Zonder dat hij weet -of voe!t, wordt al d ... opbrengst van zijn arbcid dour zijn schoonouders goed nagegaan en hetzi.i in geld hetzij in padi apart 1gespaard. Zoo gaat het eenige jare11 voort, totdat er zoovcel gc- spaard wordt, genoeg voor het koopen van een hui , ert en sawah. Met het ge paanle geld koopen (\< hoonouders nu een lmis md ;i.Jlc: toebehoorcn en d:iarin mag nu de schoonzoon met zij n reeds groot gcworden vrouwfje samen \ ·onen. In naam
\ 'ordt dat allcs door de ouders van het meisje ge- kodlt en haar meegegeven, maar in \\'erh l 1j kh 'id hccft de schoonzoon dat zelf betaald.
\\'at er gedurende den tijd, dat de sclh)Onzuon bij zi1n schoonouders woont, al zoo gebeuren kan, kan ik hier niet in details nader verkl.'.lren. Zeker
j., het, dat Cf heel zdden een echtscheiding voor- J,omr, want ten eerste is het erg jammcr van de Sa3rahan, die dan bij hct meisje hlijft, teu tweede zijn bcidcr ouders rijk. waardoor hun bezit ge- ., h'..;eiijk kan wenemt>n ter'.1.:!jl 1·a.nr.et1 2.-= van
e!kaar scheid1.:.n, alles te niet gaal.
Eenigszins anders is het het geval bij de ' '..:inig be !eeldcn. Ten eerste hebben de kinderen een vrije kcuze en ten tweedt trouwcn ze pas, wanneer beiden reeds in staat zij n om wat te verdienen.
Dikwijls zijn ze van dezclfdc dessa en of we iii r dan voor het huwelijk van cc:n verloving kunnen spreken. kan ik niet met alle zekerheid zeg- (Ten. Beiden kennen elkaar van kindsbeenat -
e\..11 dcs::.a is h1,;usch niet zoo groot, zoodat de
m
·nsch.;:n allen elkaar kennen - speelden als kin- dtrcn met elkaar, gingen op dezelfde sawah 't\'te (nict altijd cigen we) hoeden, in 't kort ze komen dikwijls met elkaar in aanraking. Op de
1 ie.ttuinen wei-ken de jonge vrouwen meestal onder toe:zicht van een mannelijken mandocr, <lien zij, om zijn gunst te winnen, elken <lag koekjes en andere versnaperingcn geven. Niet zeldcn h 'eft zoo'n rnandocr een van de meisjes. die ondcr zijn t 1icht heblh!n ge\\ crkt. tt1t vrouw ge11omcn. Zoo
,·ln
er n•1g vecl meer van die gevallen. 'a tie oogst l et>it ook menig huwelijk plaats. Trouwens daar-\ ·or l!cbben ze niet Yee! noodig. De man zorgt er
\ oor, dat h~ den p.:nghoeloe of naib kan be- ta!en en dt:: vrOU\\ en haar ouders zorgen
oor de noodige sla1.1etan. Alles gebuirt zoo eeo- 'l'l!d:g mogclij k. Wanneer bruid en bru idegom n;....t van de-z lfde dessa zijn, gebeun het huwelijk
r:·e.~st·!l duor 1usschenkomst van cen z.g. koppc- 1.:la r ( dandan Jav.). die door den bruidego111 he- taald wore.It. In clat geval gaat de bruidegom ceni- gc dagcn voor llet hu\\'clij k cen bezoek brengen
bij zijn aanstaande schoonouders om het meisje zoo'n bectje nader te kennen (nontoni Jav.). Na dat bezoek moct de jongen, nu beslissen, of hij zoo \'eel van het mcisje houdt, dat hij haar zal
\ ille11 trouwen. In ncgen van de tien gevallen gaat hct huwdijk door. Dat 1101Jtoni is min ot meer
l'Cll forma!iteit. Voor dicn heeft den jongen h~t
nwL,jr uok al gL·kend, al was het s!echts van aan- zicn. In tegenstellingen met bet geval bij de rijken.
h •ber! 1.e een vrije keuze in hun lmwelijk en n.a
·111111 lwwclij k rnoeten ze zelf hun brood weLn k verdrcnen, cla<1.rvoor ziJn beider ottdl'rs niet ver-
<rn l\vonrdclij k, ofschoon ze (de kinderen) tdet apart
'~<'an \\ onen. Bij de rijken leeft ctc schoo11zoon fTc-clurcnde 'de mindcrjarigheic! van ltd meisjc ten Im tC' van ck schoon8'ttders. Ofschoon vo<ir ck b0-
*). Velcn van de tnni'" hcuh'H "\'001 hnn dof·hl<'r !'ell koNlRngPn rGearhtc Red. help mij rlat 'l\Oord lL' H'11:1
Jc·•). Zc Z"ggei.. h.v. dat ze hnn dot'hter niet zal 11ith1rnr•n,
"'P•'TJ<'cr c1C' hruidcgom gccn kai·J.ouwcn mot gouc!Pn llor<'n•
' r l,.l -nrank) lrnn mecfonC'ml'n. (Rehl'.).
y;,1r '1.". ziethier zoo onge-.;-,•cr <'Pn YPrtnling r' 1'11 nn:
cu licfcle wt:nsch voor ecn k1ni1. (Red.). ·
trokkencn iu hd Jaatstc geval lak1 eenig v0orded uu te nekkc11 1s1 is hct tvd1 zt.:et 10c te JLllCll ... n,
li~ r L>cgvnncn is, zuike lluweiijl{Cll kgen ti: gaa11.
.\ls ik l!et wd llelJ, staat er straf op, wann\:el uuders ,hun k1nJe11;;11 te nveg L1ithuwd11 ken *).
I asd1ri1 t.
Echter nict aliecn bij onzcn tani gcb1;:urL'll dw z.g. kmder ... lmwelijken Helaas, in lwogcre kri11gl'11
\ •orden tot nu toe nog vecl van deze soon hm\ l'- l 1j k~n gcswteu. Hier beoogt m~n ge •n makrkl'le
1 ij kdDrn, maar mecstal mac ht en aa11zie11. (jt>ad t..:
kzers en le:t.L'rcsscn, mccnt nie , dat ik de zaak 11aar
a·n
geval bcourdeelL U, neen ! Een kind~mdsje) van naLl\\dijks viiftieu jaar oud, wordt a.li.w. \'an schoul wcggerukt, thu1s gc110uden en c 'II maandjc later nitgelrnwelijkt en uit hl'I outkr- t!J kL· l!uis weggcnomen. Weg a,Jle illusies, weg alle kindcr-idealen, weg alle levensbelofteu. Zoo iets is niet denkbaar, bij ons, maar toch 1s 't maar waar
Dat er vcrandering of verbetering komc.
NONO.
-" ). ~faar dat ;~ tlan uiet om 't pn.rasiteeron \'l\U tk jouggchu wtlou op tlc ~clloonouuc1s tcgen te gaan, nccn, 't
i~ urn .ren andere rr<len, 1lic iederee11 kenL. Red.
A\eisJ esrubrie k
HET ONTWAKEN.
Ecn roerloos rnijgen hangt over de grijzc vel- den; nog ligt de uatuur in diepcn rust ...
Machtig bonken de- bergen op, en grauwe n~ve
len bcclekken kun toppen, Llie er als zware, myste.., rieuzc maniels op liggen... Geen enkel !even is er te bespeurcu, alleen het eenzame suizen van her ochtendwindje, dat heel even over de bladeren strijkt. En zachtkens bewegen zich de ranke klap-
p~rbladeren en fluisteren over den kometH.irn dag.
doch hangen al gamv weer 1ustig naar beneden wam LIL dageraad is nog ver en slapen is zoo zuet ! loch nadert re-eds de dag met langzame, m0€d.:>
sch re.den ... .
Dan. - ecn heel flauw lichten in 't Oosten, die langzaam overgaat in ee.n band van zacht awrcn licht. En met het Jangzame glorcn komt 11 t !even in de sluimcrendc natuur. cen blij ontwaken ! De dagcraad is daar!,, En een zoet gelispcl volgt .na dit gefluistLr; de bladeren ritsekn 011 btengen
elkaar de blijde boodschap over ... Ontw.:1ak ! l)1it-
waakt! De schoone d(lg is daar!" Alles tluistcrt en Jispelt e:erst zacht, dan Juicier en Juicier, tct 't
\\'Ordt
een
ncht l uisch~n ! Tham; Wei?rklinkt Ju.' eerste vogelgetjilp, vroolijk en helcler. den bl1jd,n komencle morgen welkom heetende .... ,.In 't Oosten beginnen de kieuzen reeds lnrn spd te spelen en vormen een schitterend contrast tegen
den effen blauwen heme!, die hier en daar bezaaid is ~et purperen vegen. Nog luider klinkt het vo- gelenkoor en de frissche adem der wind blaast vroolijk, verkwikkend !even in plant en dier. ...
Weldra trekken ook de grijze nevelen van cle bergtoppen weg en machtiger clan te voren staan daar die trouwe wachters, ,in de glorie van hun fiere majesteit en blauwende pracht ...
En liefelijke veklen liggen aan bun voet te wach- ten op de koesterende stralen van de zvn. Thans glianzen hun waters zacht rood en blauw. vol afwisselende tintelingen van den prachtigen gloed in ·t Oosten, die Jangzaam versmelt tot een schii- terende band van rose licht, waartusschen zich de eL·rste roode zonnl'stralen bevintkn ... .
f::en r_oode st:hijt van c.k opkomcndc zon komt nu KIJKen, die allcngs grooter en grooter vv·onlt, tot eindelijk de schittcrcnde ror·cle b0l 110.~r stra- len uitzendt naar de in ac.lemloos \\·.:iclite11 \'l'rlan- gende aarde ... .
Hoog in dP lucht \'erhd:fen zich clc vogels. ck dagvorntin11c tegemoct en !Jun j ubellied weerklin kt he!cler en vrouliJ k m:cr de groene velden
Alles leeft n l:>.cl.t en he{ fri sche gro1:n tintelt
\'an de damvdroppelen, die <'r :-d:-; :;chittt'n.:11· l.' diamanten aan fonkele11.
Op den weg komt ook al bl'weging. HobbelendL·
karren; mannen en vrouwen, di(' naar !twt veld gaan; kleine karbouwcnjongetjes up grauwc, Joggc karbouwen, 'die met loomc stappen voort gaan ... Tn de kleine kali hcerscht een gezelligc clrukt':
van badcmte rn'. 1111en l'!l vrouwen en bruinc. naakte jongctjes plo11~~11 in 't heldere water.-
Overal, ovcrn! Lcerscht !even, want de clag is gekomen, ·c1e d· g lllCI haar zonneschijn en zwot>- g0ndc arbeid ... .
LENTANA.
EEN WOORDJE OVER 'T BATIKKEN GERICHT TOT MIJN ZUSTERS.
Lieve zusters, laat ans een honderdtaljaren te- nrggaa11 in den tijd, to-en de Javaansche rijkt>n nog m:i.chtig \ ~Hen e-n onk t(){:n Cle Javaa11schc vrouw lczen noch schrijven kon. Ze verstonC! slcchts 't wevc•n, 't batikken en nog vel.c anclere kunsten (Ja- vaanschc), dk' nu min cJf 1t1et't op den acht('rgruncf geraken.
Voornl 't batikken. aa11 welkc kunne11 't mc:est wen.I geclaan a;rn de vor tenhoven.
't Javaan 't:he 111t.:isjt.: bevdeuJ' 't llatikkcn,
WO\\ d vrn de l,unst zdf ab 0111 Lit• ada1, dat eL:n javaaascn nw1sJe, als Le in l huwcltjl(sbuoijc trad, a1s lJruH..lsschat mcenam bcna tve JU\\ eeien Ol1 n,uoie geoat1kte kams. 't Was Je trots ec111:r mot>- lkr llaar clocJ1ter stape1:, ,,saw11ans · mce te klilll1l'11
geven.
Waarorn toch \-\'OrJter si.1.:cd::; m111Je1 eli 1111t1Lh:r aan ba tiklcen gcdaan ·?
ls 't, omdat t.le eer zoo macht1gc javaanschc: rij- kcll nu tot betrekkelijk kleinc brokken zijn 1ngl.!-
krvmpe11,
\Vaill een feit is het, dater 111 IV\illLkn-jaxa, daar waar de twee vorstenlanden nug .lip1 overgebkven, 't mt>cst gebatikt wcrtlt. Of mod Ill~ 1 <.le oorzaak hierin zoeken, dat er n.m. me-er en llll'cr g,•Ltmkte kains 111 den handel worde11 gebrad1f~
Of kau 't zijn, omdat Europecsd1e kuust..:n vcel ingang hebben gevonden in ons lief Java? L..usters, vele dezer schoone kunstcn l1cbbw ook wij over- genomeu evenals nog zoovele andere dingen. Jam- mer cchter, c!at velen onze1 uaarbij, aan onze eigen k1111stc11, mijns inziens niet minul'r sclloon dan d.::
.... estersche, op 't gebll:d \ "n hand VLfk.Ln .11,•1 at- 11.;rlaatst haar aanda..:ht sd1e11ken.
't Hat1kke11 lOLh speelde ..:en g1 JOte rul \.\Jt lJ,'-
trof: onze klceding, toeu 't drukkc-n .der kams de Jd.Vanen 110g onbekend was Ka1t1~, m den oude11 njd gdn tikt en thans gi:batiKt zoowcl ab gcdr 1kL, kunnen wij niet missen. i\ll1jn 2.uslers zulle11 't op d1t punt met mij eens z1111 houp ik. Men verger;;
L'l'hter 111et, dat uiizonderingen den regd beve:st1gu1 t Batikken is een tijdrouwnd werk, evtnzoo 't blauw- en roodverven van de ,,batikan". Jarnrner, nietwaar zusters, dat slecht, \\'enigen <.lit laatste vcrstaau. 't Zou anders den javaan vet>l kostc:n kunnen besparen.
't Drukken der kains is getn kunst eve111nin al 't andere, wat machinaal gesdm:Lit. Hoe mooi een gedrukte kain ook mag zijn, ze zal een t,;ebattt<k niet kunnen evenaren; laat staan: ovcrtrefkn wat betreft etc duidelij kheid dcr figmen), b0halve \\an-
1~eer de babaran van de laatste mislukt is.
. Vroeger had elke batikpatroon een 1rna111. N1'.:l iedereen was ·t vergund zich overal k vertvonen in kains 111et bepaaldc baiikpatronen bi.::-;temd. 01£1 door vorstdijke personl'n gedragen te warden.
Tegemvoordig worden meer en meer Europ-::e- sche patronen als oatikmotievcn aangewend.
Ja, wat al wordt niet in was op 'r witTl' lit ek aa11gebracht, stoornbooten. miters, bloempotten, ja zeltc; ,·en heel theeservies. En zvetjesaan verdwij- uen de t ypische hllandsclle batikmotit."ven.
Veie J a van en geven voor huL versiermgen de
\'Oorkeur aan mo~erne hanctwerkjes boven geba- tikte \'Oorwcrpen, wat zeer begrijpelijk is, daar 't rervaardigen van Lie eerste veeJ minder tijd vergt dan men voor het batikken noodig hceft. en ook omdat het vreernde en nieuw~ den mensch :ian- trekt.
't ~\ adeel hiervan is, dat het mecwerkt aan de verwaar!oozing onzer eigen kunst. In de vorsten- landen doen zelfs mannen ( wcliswaar niet zoo\'eel) aan batikken. En moeten wij, meisjes voor hen onderdoen? Dat mag 1mmers thet geval niet zijn, nietwaar? Tot heden heet her nog: de kunst der ja\·aansche vrou\v - doch zal deze benaming in de toekomst gehandhaafd blijven?
't ls waar, wij kunnen ons nog eenigszins ver- ontschuldigen. Want tegenwoordig heeft de- Ja ...
raansche vrouw (natuurlijk niet de wnsen>atievc) niet alleen aan de huishouding te denken. Een JavaansC'h meisje van de tege1m·oordige tijd tracht C\'engoecl als een jongen haar kennis tc \'erbreiden om zoodoende later in staat te zijn, !Jaar hro >d zelf te verdienen, - mocht dit noodig zijn
Maar zusters, laten we daarbij ook onze kunst niei vergeten, en de weinige vrijc tijd, die 'Ne over 11ebhen benuttcn, om ons een beetje daaraan te wijden. De plicht rust op ons, om later onzc kin- deren van kJeins af te lceren. een gedeelfr van hun tij d te IJesteC!en voor 't beoef en en der java.111- sche kunsten en hun liefde hiervoor op te wekken.
Voorwaar een moeilijke t«~,·-. zu·;Lrs.
Hterbij bied ik n naar aanleh\ing van boven- staaindc een oud ]av. lieclje aa11, vroeger veel ge- zongen dDor de Jeden van het ,.sterke" .geslacM.
Kinan ti
Soen sawang saka ngalocrocng Wong ajoe katingal 'mbatig
Batikane semen rama. tjemengkir~n
Socn poedji enggal dadija Ingsoen arsa anganjari
Lieve zusters, laten wij een p.oosje bij ,dit liedje stilstaan en ons afvrage1i, wat 't insluit.
Getuigt 't niet van den grooten trots van den cchtgenoot zijn vrouw voor hem te zien batikken?
Kunt U zich voorstellen de voldoening van clieon mau, als .hij den hoofddoek klaar zag?
Zuster, voelt U zelf niet 't g~luk, wanncer U hem, den gelicfden man, kunt siercn met de vrucht' uwcr kunst? U blikt dan tcrug naat de bogcn en figure11, door uw hand, puntje voor puntje, strc~pje voor streepje, op 't witte dock neergezet. Spreken
ze niet van veel geduld. liefde, tot>wijding overlcg en nauwgzctheid?
Ik zie in vcrbeelding wanita djawa gekleed in een Westersche 'dra.cht uaar 'de laatsh~ mode dt>
ringers zacht gli,idend over de to"tsen ecncr piano.
Da1zl'!frk n1eisjt>sge lalie 7.ic ik wee1 zittcncle
\'t)1>1 ~ell gawangau, elegant d1· 1a11kv tj[lllL111g o r
t tc uarikh.en doek b1;:weg.:nde.
Lustcrs, moge d1i bccld l.Jcwaarh\.:td \Viitden en vok ...
f.f oge 'l batik Ken, de schooue kuns t der J a\.
\!'OU\\, llaar vergcze1kn b1J It< ar strL.vcn 11aar ,,Grout Indonesia
l. S. ATJ.
Yaria
joNG- AvA·~ 'WAJ\Lr /\'<. ti bl::.~tAA.1~
EN At'O. oAi'AV A.
ls tin twlc JarL:n geh.:d ... 11, uar onuer bes uur- sc11ap. , Sarwono hct th.!npng IJe:staan van onze
\e11.:en1gn1g up cu1 WlJL.C \\ell gl:'.1JL'tll, JJ,l!clVta
\> aar111g, ult iaar heuoen "" ij t \.' ve1 pa1 li1g \an
L n,:en twmi he, l acn1 11,, i t>._11 gccL iKa\ unu.
I :L·t was n. I. op de d 1g. , c1 g.1L1 c111g \au ...tdo.
:2.3
J
i.lllUJri j .1., Liat l'l' DCS!OtLll Vero, lliL·n gc1.kllc--\\ aani1gen c1ag te g1.'lJ1 n1k.:11 ai;:, ce11 dab', \\ aatti
Wtj <.1,• geest Ill de a-id ... e,;ug ,, u~t,n v.:rw'-1J, 11 e11
kgd1ji\u t.)d om til' ve1 1.ltlf,llltc- lli;.:·11!:, ,1. v i1 vmdL'n 111 unvcrschdl1ge ktl lLn v,u1 i Lie \ ek lmlu-
llcs1s,hl• u1 spe1.;aa1 Li<' J" .ra,mscii1.: si11dl't:n:111. en
i11er t1.r stcde. \Jered1tva<11 cllgd 1s dit .lkS1L11t, i·u··
ll1e11 w1j 111 aa11merh.111g llL'i1lC!l uc ,e 1,. e1 Wc'll'li(L11
hervonnmgen in ck a1 tsstudie op clatada in wrlJanct me:t de oprichting van de Mt!dtsch" Hvog1.:s.c11ool.
\\ dar lOLh sine.ls Lie oprkhting der vereeniging ll •
Stuvia steeds de hocKsteen vomit dcr afdedmg,
'_\'.(lli.100f deze Cell .de1· e1:1 Sll! plaatSell mag bezet-
tl:.i1 111 de rij t.ier a'rueeiingen ' in onz~ H·1ccn1gmg, zou 111oeten \\'lJ, vvurdat ulL \1 ijz1g!ng tot sra1H h.oint oe noodige stapp1.n 11emL11 um bu1te11 tll.!
eerbiL'dwaardige Stovia-mun.:11 , achtcentra' te v1.>nne11, om zoodoende in de volgtnc!e Jare11 de a1ueel111g in staat te stell'-'n dil!zt: 1de lncns11ni11g(n
k l<lten vertoonen gdijk j~m·n ht•r.
En zoo is c.lus 7 Maart 1927 11ict onopgcmerkl rnorbijgegaan. Wij mogen ons vcrheugen in 1t1c v!ls getoonde warme belaugstelling van .drn hilt c1er l~dl'Ji. Geen Jong-Javanen 1hart kunn\.n we 011~
LOO 011\'l'l'SChi!lig de11ke11, of
dt;
wqaat ciag 7.lj!Jt:l"\'eree111ging heeft hij mee helpen g1..d(;11krn. , J, l eLe ue1angstelling in hd v2reeniging~i,•ve11 \·00;-
1:1<1.1 Sftl.'ds belwuclvn zal bl1jv\:!11, ,Js onzc \ urigsi.;
wensch.
Uok vele .bu1tenstaander::> hdrnen, dank z,j 1de gcdane ui luood1gmg'"'n en 1 ond \ cishooid1.. biiJ!e-
,rns, aan ons oproep gcl10or gcgeven,
.ir'
doi st 1war meer k'-1111is omtrent onzc
O i if.
e iJ. en gr l1e11 zieh Loge-\\·aarts te b<!gvven. tr zov zinen we, als onze voorzitttr hi. Moewardi tie ge- denkavoncl t1.·n 8 11. 11 m. opent, \Oor ecn 300-tal helangstellenden, alien e\·d1 , veriangend na,:r wat die avo11d hen brengen zal.Van de vereenigmgcn, die van on.ze uitnoodiging gebnuk hebben gemaakt, kunnen hicr genoemcl word en: de ver. van Amoonsche Studeerendcn
J.
S. B. J.B. B.,L! . :JL
/vlohamadijail, Jong lndo-'
nesie, hct
J
eugd congresco1'1ite. Chung Hs10h, P. P. I., terwijl ons H. B. het Ccntraal Best. lkrJ.
J.-padvinderij en het locaalbcstuur dcr paclvinde- rij van afd. Bat. ons met een Dezoek verecrctl.Ook onze zuster-afdeeli1~g Buitenzo ·g h~eft z1c!J niet onbetuigd gelatrn, en een kloek schaar heeft
01~zcn verjaarda~ mte hl'lpen gedenkm. Van ck bclangsteile;iden 111L'rkrn \'vij op Mr. Iskak, Mr.
\Virjono, Dr. Soesilo, Dr. Pijpc-r en Dr. PoerbotJa- roko.
Na dt gdnuikelijke \\'elkomstwoorden \ ~m onzen vourzitter wordt de gectenkavoncl rne·t cen vaand..:l- groet geoptnd. In zijn red.:> m 'rnorel·ri hij de bc- langrijkc beteekenis v2n 7 Maa1 t in onze Jcugd-.
beweging, waarna hij ec-n ovcrzicht geeft van het Olltw.aken in de lndonesiscl1e bewcging in hrt alge··
me.:n. Dan krijgen de verschilicnd" afgcvaarcl1g- dcn vnzcr zustervcreenigingt'n gelegenheid om hun gevoeleus van sympathie jegcns
on.ze
organisatk te uiten. Van de vcle s_prekers kunncn Wl' die melden. Onze bonclsvoorzitkr rnemoreert o.a. de rol, die afc1. Bat. speelt in de
J.
J. bcweging. Dan j;;'t de vertegenwoordiger der Amo. Stuclcercnden, die ]. ]. feliciteert met 't frit, dat
J.
J. de geest der tij d heeft verstaan, getuige de gemeencle poging hct federatie lichaam P. P. P. 1. tot stand te laten komcn, terwijl P. P. 1. ons Jong-Java als de pionier tierJ
eugdbewcging beschouwt.Nadat onze voorzittcr de sprckers voor hun ge-·
lukwenscihingen ck. bedankt !Jeeft, :kornen nu als hoofclnummcr van dien avond de reeds van te voren aangckoncligde le~ingen.
Onzc ex-bondsvoorzitter, Hr. Djl!ksodip()cro' boeit hct publiek met zijn gocd opgestelde Jezing omtrent nqtionale tenaenzcn if1 en huif en Jong-Java.
Na cen uitecnzetting -0mtrent de beteekenis van
J.-l
's aandecl tot hct doen ontwaken van het na- tionale bcwustzijn. gaat hij uit wijden over het Volksideaal Groot-Jndonrsie. Ont een iecler c!11i-delijk te makcn. wat Hr. Djakso In zijn interessar n'cie betoogt, pl;iatsc•n we hieronde;. ck \·vi 'Cq
cit a ten: ·
Men mag ZOO\'Cl'I <mc!erliug van lllet:nittg \ schillen als men wil, <loch geldt ltet ck Na!i zaak, zoo be(lenkc 111e11, dat zt. iecl 1 (;JI In sier onvoorwaardcllik geJd1 ~et N;iU1
