• Tidak ada hasil yang ditemukan

SE RAT KABAR KATHOLIEK

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "SE RAT KABAR KATHOLIEK"

Copied!
4
0
0

Teks penuh

(1)

1 katja

1/2

.,, ..

'/s ..

RAGAD ADVERTENTIE:

Saladjenglpoen : saben l cm2 sekedik - kedlkipoen : f 1,50.

Kabar premili alit - alitan : f 1.-

f 36.-.

f 18.65.

f 9,75.

f 5,25.

f 0,03;

Moendoet kapatjak langkoeng saking sapi- san, oetawi dados lengganan, tepang rembag roemijln kalijan administratle.

-

Hoofdredacteur:

SE RAT KABAR KATHOLIEK

A. DJ AJA S .E P 0 ET RA.

kabantoe

REDACTIE - COMMISSIE.

Medal saben dinten Djoemoewah~·

~c:u::acccccccccccccccccccc

a

1s1N1PoEN:

a 0

D

Ngatoeraken poedji kasoegengan- Poetoesan prakawis P. N.

a

D

I. - Congres P. P. I. I. lll Soerabaja - Djaman banjak bitjara enz.

D D -

Congres Onderwijs Boedi Oetama - Goentingan Pers - A-

a

D

lat bahalal - K. W. Moentil,an - P. M. K. ing Klaten - Ontjen

D

g

sekar gambir melati - Oerap sari Correspondentie ~

bcccc:ac:ac::acc:ac:ac:u::::ac:acc:ac:ac:acc:ac:ac:ac:aca:::::aa:::::aC11J

NOATOERAKEN POEDJI KASOEOENOAN.

ing wiwitaning ;aoen enggal poenika: 1931.

Redakfi Lan Administrasi.

W ARA - W ARA PEN TINO!

Para Goeroe Doesoen gebenganipoen ,, Canisius" kenging dados lengganan Swara-Tama namoeng kanti mbajar f. 4, - - - sataoenipoen, oet f. 1, - - - sa-kwartalipoen. lngkang dipoentampi namoeng ingkang loemantar ,, Canisius ". Kadjawi po nika won ten ewah-ewahan sekedik bab pambajaring lengganan Ian raga ng advertentie. Moegi mriksanana ing sesirahing n Sw. Tm.".

Administrasi Sw. Tm.

POETOESAN PRAKAWIS P. N. I.

KALA 22 DESEMBER 1930.

Sinten tij:rng ingkang boten ma- igertos? Sinten tijang ingkang boten mireng? Bilih salebetipoen pinten- pinten woelan Landraad ing Ban- doeng mriksa prakawisipoen ba- banteng P. N. I., gandeng kalijan gledahan P. N. I. kala akiripoen woelan Desernber taoen 1929?

Landraad ing Bandoeng kala 22 Desember '30 sampoen amoetoesi prakawisipoen gegembong P. N. I.

waoe, kados ing noandap pocnika:

Ir. Soekarna,

kaoelfoeTti 4 aoen.

Gatot Mangkoedipradja,

2 taoen.

Maskoen

1 taoen 8 woelan.

Soepriadinata

1 taoen 3 woelan.

Sadaja poenika dipoenlongi wek- dal salebetipoen katahan.

Makaten oengeling poetoesan.

Kawartos sadaja sami ape!.

Kados - poendi nalar - nalaripoen dene Landraad Bandoeng amoetoes makaten?

Manoet oengelipoen serat - serat kabar, katjarijos wosipoen kemawon kados ing ngandap poenika:

1. Manoet katranganipoen dakwa- dakwa, P.N.l. bade angoedi kamar- dikani poen tanah ngriki ingkang kanti sampoerna, i. p. kamardikan- ipoen tanah ingkang manoet grond- wet art. I sadaja dados djadjahan nagari Walandi Ian kabawah ing pangawasanipoen karadjan Walandi.

2. Karnardikan poenika, manoet idam - idamanipoen P. N. I. saweg nama kagajoeh saestoe, ma.nawi tanah Indonesia sarnpoen kabawah paprentahan kabangsan, boten goe- manfoeng ing pangawasanipoen bangsa poenapa kemawon. Teges- ipoen: paprentahan ingkang ngangge pangoewasa pijarnbak, kabawah lan kaprentah bestuur lndonesier pijam-

bak, boten katjampoeran pangawasa sanes ingkang saged njoewara won- ten paprentahan waoe, inggih sa- king sinten kemawon, kalebet oegi nagari Walandi. Nitik poenika, da- dos tetela bilih gagajoehanipoen P. N. I. bade angitjali babar pisan paprentahan ingkang absah ingkang sapoenika wonten ing lndija Ne- derland.

3. Kalanipoen dakwa - dakwa di- poenpitakeni, .,saoeparni parentah sapcrenika kekah boten nglilakaken

kam~udikanipoen Indonesia, kados- poendi tjara oet. pamboedidaja- nipoen P.N.l. sagedipoen kagajoeh idam - idamanipoen: tanah ngriki mardika," soeka katrangan wonten sangadjenging pradata, bilih pra- kawis poenika dereng dipoenmanah.

Saladjengipoen dakwa-dakwa waoe sami asesenden an gen-an gen ingkang boten goematok. Dados tetela dak- wa - dakwa boten poeroen ambala- kakaken ihtijar ingkang kangge anggajoeh kamardikanipoen Indo- nesia. Manoet katrangan-katrangan- ipoen, anggenipoen anggajoeh waoe mawi tjara katentrernan, angemohi sadaja tindak roda pari paksa.

4. Sasam betani po en P. I., P. K. I.

kalijan P.N.I. Malah P.N.l. poenika kenging kaanggep peranganipoen

P.

I.

Makaten ringkesanipoen nalar- nalar ingkang andjalari pradata Bandoeng amoetoes matrapi paoe- koeman semanten dateng dakwa ing nginggil.

Koela boten bade amantjahi poe- toesaning pradata ing Bandoeng.

Ewatlene

kamanoengsan saha ka- bangsan koela saestoe langkoeng seneng manawi sadaja waoe sami loewar babar pisan.

Salebetipoen wonten pepriksan P. N. I., wonten prakawis ingkang pantes koela tjatet ing ngriki. lnggih poenika anggenipoen Jr. Soekarna awatak prawira, kendel, blaka soeta boten tedeng aling2Pantjen moeng- goeh dipoenseboeta babanteng- ipoen P. N. I. Nanging inggih wonten ingkang anglorodaken daradjad per- gerakan, inggih poenika wangsoelan- ipoen panoentoen alit-alit ingkang boten pana dateng pakempalanipoen.

Ingkang makaten waoe pantjen ing- gih amoetawatosi.

Ing nginggil poenika dadosa katja benggalanipoen para ingkang dados panoentoen: ingkang ta tag kados Ir. So0ekarna, jen mila sampoen nglenggahi ingkang leres! Sampoen ngantos ngoetjira kados para

lei- dertjes.

Saderek! Angembat politik poe- nika pantjen gawat. Katah bebe- galanipoen wonten margi. Katah erinipoen; katah soedjenipoenl

Mangga oepami pandjenengan satitekaken sebab - sebab no. 1, 2, 3 ingkang andjalari pradata Ban- doeng andawahaken poetoesan ka- dos ing nginggil.

Poenika rnila saged noewoehaken gagasan warni-warni: ,,bokmanawa arep rnengkene; bokmanawa ija arep mengkene oega; bokmanawa, bok- manawa, bokmanawa, b.m., b.m., lsp. Tjekak: sakatahing gagasan, ingkang rnawi

bokmanawa.

Gagasan

ingkang moeroegaken kirang saketja anggenipoen toemindakl

Namoeng kemawon ingkang sam- poen

temtoe:

Sanadjan bade dipoenpoeilapak- poenapakna pisan, greget kita ang- gajoeh kamardikan boten saged

dibikin mampoes.

· Kita kedah anggajoeh kamardikan- ipoen tanah kita. Lan, manoet pi- woelang Katoelik panggajoeh kita kedah ngambah margi lere5. Boten kenging sarana adamel tindak roda pari paksa. Lan kamardikan waoe sampoen ingkang andraw<1si.

Toer, oeger Nederland poeroen angenggeni dadasar Kristen, Chris- telijke beginselen, pantjen

kedah angoeloengaken

Indonesia dateng

ingkang gadah.

Dasar

sampoen pan- tesipoenl

A.S.D.

CONGRES P.P.1.1. III SOERABAJA.

Sakitzg oetoesan ., Wanita Katholiek" Solo.

Setoe son ten 13, H Dec. 1930.

Congres manggen ing Studieclub Boeboetan (Soerabaja). Wakiling pa- kempalan pepak sanget, W. K. Solo boten kantoen. Wakiling pers ander:

Swara-Tama Ian Soeara Katholiek boten kantoen.

Kin ten- kin ten djam 81 / 2 • Cong res kabikak ing Mevr, Soedirman, Voor- zitster Com. ladjeng kapasrahaken dateng Mevr. Soekanta. Voorzitster P.P.1.1.

Nalika oetoesan Wanita-Oetama sampoen ngandika tindak dateng Voorzitster Ian soeka oeroen kangge saogoe Lahore f 20. asampoenipoen Voorzitster ngandika dateog oetoe- san-oetoesan lan pa a ingkang leng- gah ing rikoe kinten-k1nten djam setengah satoenggardaloe parepatan katoetoep kanti wil eejeng Ian kasa- , rengan oengeling m ziek,, Indonesia Raja" ingkang sadaja tamoe kakoeng

I

poetri oegi meojanji lagoe poenika.

Akat. Par. openbaar P. P. I. I.

manggen ing Stadstuin Theater H-12- '30.

Wakil-wakil pakempalan Ian pers langkoeng katah tinimbang wingi.

Kinten-kinten djam 9 Voorzitster mbikak parepatan lan soeka w1lo - djeog dateog ingkc:~ saafi rawo~.

Ian ngand1ka P. P. I. I. anggeoipoen njamboet dame! 2 t. kanti wiloedjeng Ian saged noeloengi sad. estri ing- kang sami nandang sangsara. Sasam- poenipoen Pangarsa ngandika tjekak waoe, panitra ngandikakaken won- tenipoen P. P. l. I. ing dalem 2 taoen Kawonteoanipoen sampoen lang- koeng sae Ian taoen ingkang kapeng- ker. Temtoenipoen bah warga won- ten ing kang medal saking P. P. I. I.

naoging oegi wonten ingkang mle- bet. lngkang mlebet wonten warga 5, Ian wonten sawatawis ingkaog medal, dene sapoenika !idipoen 29.

P. P.1.1. sampoen jasa C. P. P.A.

(Commite Pembrantasan Perdaga- ngan Aoak-anak) ingkang toedjoe- nipoeo naoggoelang dateog wonteni- poen lare estri dipoensade, ingkang sapoenika gantos nama P.4 A. (Per- koempoelan Pembasmian Perdaga- ngan Perempoean dan Anak-anak).

Poenika asilipoen sampoen ketingal.

Malah sapoenika pakempalan poe- nika sampoen madeg ing 3 pangge- nan: Ngajodja, Jacatra Ian Sala nembe poenika. P. P. I. I. sampoen jasa fonds ingkang toedjoenipoen njokong lare- lare iogkang bade ne- roesaken pasinao.enipoeo ingkang ke- kiraogan. Fonds waoe nama Seri- Derma.

Woelan April 1930 P. P. I. I. tam~

pi sedahan saking India, iogkaog noedjoe ngadjak datengipoen oetoe- san ing India poenika perloe toe- moet nenggani Congres Lahore poe- nika. Ing kaog poenika P. P. I. I.

inggih ngreka -daja sagedipoea ka- lampaban P. P. I. I. ngintoenaken wakil saderek kita estri sataoah In- donesia. Sapoenikanipoen sampoeo kapoetoes saestoe bilih saking sa- woeog 4, inggih poenika: Mevr.

Santo!a, Mevr. Soedirman, Juffr.

Sitisoendari lanJuffr.Soenarjati. Wa- sana pangroekti~arta ladjeng ngan- daraken kawontenanipoen artani- poeo.

Sesorah saderek Soejatin bab:

Pergerakan Poeteri. Spreekster ngan.

daraken bilih tijang estri poenika kedah ngertos dateng kawanitani- poen Ian kamadjenganipoen poeni- ka sampoen pisan ~ pisan kok bade njameni tijang djaler, oanging na- moeog bade ndjoendjoeog dradjading para wanina. Kadjawi:poenika, oegi soeka soemerep. bilih saderek wa- nita ingkang boten toemoet kempa- lan poenika sampoen kok ladjeng

ngolok-olok oetawi mojoki, awit ma- nawi makaten boten soemerep bil1h iagkang dipoenawon-awon poenika badanipoen pijambak oe i. Manawi tijang ingkang ngertos Ian bade nga- djengaken tecntoe boten wegah nan- dangi, mbantoe, ngagengaken ,pa- kempalan. Salebetipoen ngaso bis ingkang kaideraken kangge Lahore angsal f 81 la~koeng.

Sesorahipoen Ki Adjar-Dewan- tara.

Pandjenenganipoen kapatah de ..

ning Congresbestuur sesorah bab:

,,Pangadjaran toemrap lare !are es- tri." Soeraosing sesorah katjekak:

Panggoela - wentahing Iare estri poenika langkoeng preioe Ian kedah kapentingaken tinimbang panggoela- wentahing lare-lare djaler.

Kepentinganing panggoela -wen- tahing lare-lare estri poenika boten namoeng ingkang kasar-kasar, r a- ngmg paoggoela - wentah iogkang poenapa kemawon, ingkaog tembe- nipoen saged dados !are ingkang poeroen njambcet dame! sajektos kangge tanah kita.

Djaman sapoenika saweg kenging kawastanao ,,Tjinta sampai boeta kt>pada Europa. Kita uroe sahadja apa-apa. meskipoen baik maoepoen tidak asal datang dari Europa. Ke- banjakan mendjadi maloe, kalau ti- dak dapa~ hidoep tjara Europa."

Mangka poeriika 11adjatosipoen malah ,.menghina bangsa." Sakiog ladjeng kirang ngertosipoen poenika poenapa. poenapa ladjeng katingal sae, oeger gagrag saking Europa.

Poenapa inggih manawi barang Eu- ropa poenika sadaja sae? Panga- djaran kita, soepados sampoen ngan- .tos nilar adat kita ingkang sae, per- loe ngojak tjara enggal ingkang bokmanawi dereog kantenan saeni- poen. Bab pangadjaran poenika toe- mrap satoenggal- toenggaling !are beda enggal toemandjemipoen. Oe- pami anakipoen pak ndoesoen kali- jan anak dokter temtoenipoen inggih enggal ingkang toeroen dokter sa- gedipoen tinimbang kalijan anak ti- jang ndoesoen.

Kadjawi poenika boten roedjoek bilih lare djaler

+

estri sinaoenipoen tansah tjampoer doe,noegi ageng.

Jen sampoen oemoer 15 taoen ming- gah wontena pisahan, a wit lare waoe sawe.g ngantjik wekdal ingkang mbe- bajani.

K.inten-kinten djam 12 parepatan katoetoep.

Bakda vergadering. meh sadaja dateng tjalon gedong enggaI Natio- naal. perloe mirsam, dene warga pangreh dalah para oetoesan sadaja kasoewoen soepados kersaa nglepa plaat marmer ingkang katemplek- aken ing salah satoenggiling paaI ngiras kangge pangenget-enget.

Senen sonten 15,16- 12-'30.

Parepataa oemoem wonten ing Stadstuin Theater, kawiwitan djam 8. Verslag redactie, sasampoenipoen pangarsa soeka wiloedjeng dateng sadaja iogkang rawoeh.

Mevr. Soeparta ngandaraken ka- wontenanipoen tijang - tijaog estri iogkang sampoeo nama madjeng sa- estoe ladjeng mendet toeiada~toela­

da, Mesir, Kairo, Djepaog, Tiong- kok lan sp. Tanah Djepang saged mardika, ingkaog mreotab Keizerin Jen go. Wont en ing rika tijang estri paojamboet damelipoen sampoen sa- mi kalijao tijaog djaler. Sampoen wonten ingkang mentingaken coder.

wijs lan pers.

Mila saderek Indonesia ngriki sa~

geda sami noetoeti toelada-toeiada kaseboet nginggill

Sesorahipoen Dr. Soetomo.

,,Nationalist ingkaog semahipoen sanes bangsa poenika intelectueeI gadoengan" poenika tetemboengan ingkang kapireng dening spreker.

REGINIPOEN LENGGANAN SWARA -TAMA:

taoen . . . f 6,-

i

% .. . . : .

f 3,- njoewoen ka•

3 woclan . . . f 1,50 bajar roemljin.

Kenging mbajar saben woelan

Adresipoen Redactie Ian Administratie

IGNATIUS- OLLEGE

DJOKJAKARTA.

Telefoon no. 795.

Drukkerii .. Canisius" Ojokja.

GOENTINGAN PERS.

Indo kedesoek.

Djaman malaise! Mlinderipoen sa- ja karaos. Katah sanget tijang pri- ngisan. W etan, Kil en, Kidoel, Ler sami angles. Sarni rame angrembag ~

angelipoen pados pandamelan. Sarni desoek-desoekan wonten peken-pa- karjan.

Golongan lndo! lngkang tempo.

doeloe adjegan kangge baoenipoen wonten kantor-kantor goepermen Ian onderneming. Sapoenika roema- os kedesoek Inlander. Awit, manoet ngakenipoen prof. Kielstra, samangke sampoen katah Inlander pinter, an- djlagedag! Eh, si . . . Inlander ora ngoeman-oemani! Mila, Snipperaar~

ipoen Alg. Handelsblad Ian Midden~

Java, ladjeng njoekani resep kan- tjanipoen makaten soeraosipoen:

Nek lnd9 arep ngenggoni enggone da- di Europeaan, dadi Nederlander, koedoe anggedekake a c ti v i t e i t, I o e w i h g e- d e tinimbang saprana - saprene ... Kc-

djaba koewi koedoe adja moeng ngintjeng k ant or an goepermen bae. Oeripe koe- doe sing pas adj a, bisaa ngendaleni a- wake dewe. Tjatjade Indo-Europeaan sing gepe: o r a p a t i n g e rt i r e g a n e d o e w i t ! 0 r a b i s a n g r e g a n i d o e-

w it!

Koela poen Prendjak Mataram;

ingkang kadjibah damel goentingan- pers. Mireng swanten poenika lin- tjek-lintjek mesem. Lan, resep waoe, leres! Mila Iadjeng koela soekak- aken bangsa koeia pijambak.

Wooten peken~pakarjan pantjen adilipoen boten soesah mawi ma- wang pakoeiitan. Sinten p nter, tjakep, poenika ingkang kangge. Sarni di- plomanipoen, mggih samia anggen- ipoen ngregeni!

Mangga balapan pinter kalijan b<!ngsa poenapa kemawonf Sampoen ngantos kita dipoenetje mawi tem- boengipoen Snipperaar : ,,Europeaan is naar karakter en wereldbeschou- wing de meerdere van den Inlander!"

Wosipoen: .,Inlander koewi dra- djade moeng dadi batoere bangsa koeiit poetih!"

· Prendjak Mataram.

Wasana pados toeiada sawatawis oe- pami R. Patah Ian sanesipoen ing- kang garwa sanes bangsa, poenapa poeoika intelectueel gadoengan ma- nawi sadaja badanipoen kapasraha- ken iboe Indonesia.

Spreker ngandika b1l1h bade ngri~

tik, wonten papanipoen oepami s.k.

Ojenggala." Kadjawi poenika spre- ker neraog ~ nerangaken bab kawon- teoanipoen tare~ lare kita, wiwit baji kanti tjeta Ian mawi gambaran, kangge nggamblangaken ingkang sa- mi mirengaken.

Spreker boten tjotjog sanget ma- nawi wonten kaoem iboe ingkang boten poeroen nesepi anakipoen, na- moeng margi bade t j e k i kemawon.

Kengingipoen ngedot baji, manawi' saking pamrajogin'poen dokter.

Boten tjotjog oegi dateng kaoem iboe ingkang tansah metani tjatjading bangsa sanes: aloewoeng niroewa da- teng poe.oapa iogkang sae Ian njam- boet damela teroes moerih sageda angsal dame!, awit iog golongan kita pijambak katah lare iogkang oegi damelipoeo njleweng.

Dados boteo soesah kita natjad Ian mojoki bangsa sanes, langkoeng sae nandangi padamelaaipoen pijam~

bak, ngadjengaken bangsanipoen pi- jambak kanti sengkoet Ian kendel.

Sesorahipoen oetoesan saking A- sijah Mataram bab ,,Karoekoenan"

(bersatoe).

Kita, sadaja titahipoen Goesti Allah poenika kedah ngertos dateng bangsanipoen. Boten prajogi saderek bilih wonten saderek ingkang sengit- sinengitan kalijan bangsanipoen P.i- jambak, pojok-pojokan lsp. Djaman sapoenika djaman persatoean, dados manawi wonten saderek nindakaken poenapa ingkang boten roedjoek kalijan pamanggihipoen pijambak, sasaged -saged kagaliha roemijin, sampoen ngantos ngawon ~ awon langkoeng -langkoeng ngemot won ..

(2)

K. W. Semarang.

Kangge moeljakaken wijosan Dalem Sang Paneboes. Ing Semarang kawontenaken riaja among soeka dening Comite kabantoe K.

W. Lid Comite:

V oon:itter R. M. F. Sasraningrat.

Seer. M. J. Adisoewignja.

Penn. C. Soedjana.

CoQlm. S. Nataredjasa.

A. Ojoeprinltihardja.

V. Martawirjana.

F. Sapardal.

Sanadjan anggenipoen tjetjawis wekdali- poen sekedik sanget (6 dinten) ewasemanten rlaja saged regeng nglangkoengi taoen ka- pengker,

Riaja manggen ing pastorie Randoesari.

Tapoeking riaja dawah dinten Kemls djam 2.30 daloe (bakda mis) bjar-bjaran doemoegi endjlng djam 6. ladjeng sinamboeng riaja ri, aja sijang djam 10. 15-djam 1.

Riaja daloe:

Karawoehan prijantoen kakoeng poetri±50 salebetlng plnarakan sinambi mirengaken gra- maphone; para moeda sami ngwontenaken stoeledans Ian ringspel ngoebengi kampvuur binaroeng ing strijkorkest: djam 6 endjing bibaran.

Riaja sijang:

lngkang rawoeh prljantoen kakoeng poetri 115, Ojam 10.15 riaja kabikak dening voorz, Comltt. maw! sesorah bah toedjoenlng alal bahalal-; poengkasaning sesorah sinamboeng keplok soerak ambata roeboeh ambal 'ping3 woesana jazz band ladjeng katarik lagoe .. Indonesia Raja" muziek stop ladjeng Voorz K. W, sesorah bab wontenipoen riaja saged- ipoen regeng. Salebetlng sami pinarakan sinambi mirengaken swantening jazz band, para moeda Oongelingen) sami ngwontenaken stoeledans. ringspel, djamoeran tjara landi mawi zang dipoensarengl jazz band, (soem- bangan saking pakempalan .. The Exelsior band" ing Randoesari). Kangge mewahi ra- me. rame dipoenwonteni loterij barang warni- wami; wonten ingkang angsal: inktkoker, handdoek, angkrek, pistoel lss, Ing salebeting ngedoem prijs, keplok sarta soerak boten wonten kendatipoen adamel agenging manah.

The Exelsior band oegi nglahiraken ge- nging manah sarta memoedji .. hidoeplah K, W," Ojam 1.15 sijang sami bibaran, minang- ka panoetoep, ladjeng sami menjanji ,.Indo- nesia raja" binaroeng i11g muziek,

Para saderek, saking panjoewoen kita ka- tholieken. moegi-moegi riaja wijosan Dalem poenika sageda loemintoe ing saben taoen~

ipoen,

M.]. Ad.

K. W. Moentilan.

Nalika dinten malem Ojoemoewah (11-12 '30), ngawontenaken .. !eden - vergaderlng", manggen ing K. W. gebouw-Kebonsari.

lngkang karembag :

1. maos notulen 4. pista Desemberan 2. pakabaran 5. bijeenkomst 3. statuten .. Trljasa" 6. pltakenan.

Angsal-angsalaning rembag ingkang perloe- perloe.

ten serat kabar. Manawi makaten boten bade wonten persatoean. Sa- poenika samia nggadahana raos manoenggil, manoenggil bangsa, dados sampoen maeloe dateng tijang oetawi agamioipoen, kados wonten bebasan: ,,Eendracht maakt macht, tweedracht breekt kracht."

Sesorah oetoesan saking Wanita Katholiek afd. Solo, ,,Meisjesonder~

wijs."

Tanah Indonesia saged madjeng, manawi katah kaoem iboe ingkang pinter ingkang ngertos wadjibipoen.

Dene sagedipoen katah kaoem iboe pinter, manawi ing tanah Indonesia wonten pamoelangan estri njekapi.

Mila spreekster ngadjeng ~ adjeng

PAKE MP AL AN.

I. Notulen - kepanggih absah.

11. Pakabaran :

1. Maos serat saklng pandjenenganipoen Rama Soekiman-Prawira-Pratama S. J ..

ingkang wosipoen sanget kakenan Ing galih saba sanget neda-nrima dateng para saderek Moentilan, dene sampoen nampl kanti gambiraning manah.

2. Maos serat saking Graf. Comite Soera- karta - ingkang wosipoen adjak-adjak Ian njoewoen dana - kangge moeljak- aken pasarejanipoeo Rama P.

J.

Hoe- venaars swargi. ..Poetoesan," para saderek saml .,sagah", woelan Januari '31. Penningmeester bade nariki dana, jen sampocn nglempak ladjeng bade kakintoenaken dateng G. C. Solo.

3. Ngoendangaken oelem saking P. P. K.

D. - para warga kaatoeraken merlok- aken rawoeh dateng, Openbare-vtrga- dering, ingkang sedijanipoen ,.mrotes"

dateng oesoelipoeo H. I. 0. Commissle.

K. W. inggih ladjeng matah saderek secretaris, dados oetoesan.

4. Ngemoetaken, soepados saderek Katho- liek kerepa nJoewoen sembahjang .. Mts- Soetji" kangge ing sadaja kabetahan.

5. Ngadjak dateng para warga - ngin- toen para leloewoer ing salebetipoen woelan November - sabab poenika sampoen dados adatipoen saderek Ka- tholiek ing sadjagad.

Ill. Prekawis statuten .. Trijasa", K. W.

Moentilan roedjoek.

IV. Rehning dinten ageng Wijosan Dalem Sang Chr!stus, poenika njata dinten ageng sabtoe toemrap kita bangsa Katholiek, mila sampoen samestinipoen kamoeljakaken, boten namoeng beba- tosan tok, nanglng ing lahir oegi dipoen- woedjoedi - Pinanggihing rembag pista kadawahaken tanggal 25- sijang bakda Mis Soetji djam 8.

V. Bab bijeenkomst - katjaboet - bade karembag sadjawining K. W.

VI. Bab oesoel - soepados K. W. ngwon- tenaken Katholieke-dag bade karemaag.

Wasana djam 8.45. rembag sampoen ram- poeng, ladjeng katoetoep kanti ngloehoeraken asma Dalem.

Sec. K. W. DIRDJO.

P. M. K. ing Klaten.

Ing Klaten tambah pakempalan P. M. K.

(Pakempalan Moeda Katholiek). *) Madeg- ipoen tanggal 25 December 1930. Woedjoe- ding pangreh:

Voorzitter sadcrek Daldjana (Klaten).

Secretaris saderek Soedarma (Wedi).

Penningmeester saderek Dwidjahandaja (Klaten).

Rehning warga saweg sakedik saderek sanes sami dados Commissarissen. Contributie sawoelan 10 sen, manawi wonten kapreloean kikiranganing wragad kasanggi para warga.

lngkang sampoen dipoentandangi toneel.

Tjita-tjita : ngawontenaken muziek club Ian bal-balan.

Klaten 29 -12 -30.

P. WARDAJA.

- . ) Kenging poenapa boten nama M. K.

kemawon? Red.

sanget dateng katahipoen pamoe- langan estri.

Spreekster boten roedjoek won- tenipoen sekolahan tjampoeran, won- tenipoen Coeducatiestelsel. Lang- koeng prajogi woelanganipoen ing nalika sekolahi poen poenika kalaras~

na kalijan tjalon koewadjibanipoen ing tembe jen sampoen doemoegi titimangsanipoen.

Kadjawi · poenika oegi ngadjeng~

adjeng dateng pakempalan -pakem~

palan ingkang poeroen ngadjengaken kaoem iboe, sami kersaa jasa pa- moelangan estri, awit poenika oegi nama ngadjengaken bangsa.

Pakempalan kita, inggih poenika pakempalan Melania. Pakempalan

KABAR ING POENDI - POENDI.

KABAR SAKING BETAWI.

Sampoen prasaben kalijan sade-

r~k koela estri poen

s.

koela ke-

nging ngladjengaken karanganipoen bab kawontenan Betawi.

Saderek koela poen S(oetijah) sampoen matoer menawi ing Dja- karta ngriki saderek Djawi mila katah, andjalari poenapa - poenapa ingkang toewoeh ing Djawi tengah gampil sanget toemoelaripoen won- ten ing kita ngriki kadosta : B. 0., · T.amansiswa, Moehamadijah Ian sa- nesipoen malih, ingkang sadaja te- rang toekipoen wonten ing tanah Djawi te·ngah, oetawi jen tjara Be- tawi ngriki dari Djawa (amargi ti- jang Betawi boten ngaken tijang Djawi, ngakenipoen Orang Se/am oetawi Orang Betawi, sarta tijang ndjawi kita ingkang adat boten sa- ged tjara Mlajoe kaseboet orang oedik, ingkang soeraosipoen kirang langkoeng sami kalijan wong desall}.

Sinten ingkang mramoegareni ada- ada saking Djawi tengah waoe?

Boten lija inggih saderek Djawi pi- jambak, oepami: Wongsodihardja

1. s. s.

Mila papanipoen tijang · Djawi wonten Betawi poenika memper Tiong Hoa wonten ing Djawi te- ngah. Jen miskin wonten kampoeng dados wadanan, jen ingkang garang wonten margi saged noempang, te- gesipoen: saged njewa taxi, njewa tram 1 e klas lss. ingkang tijang Betawi pijambak awis nglinggihi.

Pinten katahing student Djawi, lare estri Djawi ingkang adjeg vrij- biljet le klas tram perloe sekolah, pinten katahing prijantoen Djawi ingkang njewa grija memper-mem- per, tjepeng damel pangkat inggil

lss.? nanging inggih katah sederek Djawi dateng Betawi perloe beba- ra, pados teda, dados koeli, djo- ngos, baboe, oepas, bakoel, koki, looper, kondektoer, sade kartjis oepas plajangan Ian terkadang ke- peksa gesang sanget nista. Lan lng- gih kantja alit poenika ingkang ge- sang ing kampoeng, dados wadanan si Djawa - penakoet, Djawa pema- datan, kesoepen jen ingkang ma- dani waoe mangke jen njopiri taksi dipoentoempangi ,, toean" ingkang toenggil asal kalijan ingkang men- tas dipoenwadani waoe . . . . Lan sapitoeroetipoen, plek sami kalijan joe-Setra ingkang ngrotjok sederek Tiong Hoa mindring, let sak-djam pangkat njamboet damel dateng ndara - Bah - gede Tan Giok Sing . . . . Lan sapitoeroetipoen.

Dene tijang Betawi pijambak peng-penganipoen dados sopir taxi (montoripoen pijambak, gres men- tas mindring saking G. M. 6 cylin- der!), dados barbier oetawi dagang.

Botenipoen saged njepeng tiga poe- nika inggih trimah dados djongos, looper, toekang tjoetji, maroeng.

Wonten kantor semoenipoen bo- ten djenak, senengipoen jen saged kerep ngebahaken badan Ian merdika, boten kereh. ,,Ah, paling enak merde- ka dong,-nggak ada jang peksa.I"

makaten tjloeloekipoen barbier ing- kang bikak pijambak, ingkang boten ngantek, ingkang sawoelan pame- dalipoen watawis 50 - 70 roepijah;

(2e kl as; 1 e · klas bar bier 70 - 130 roepijah; 3e klas, 30 - 50 roepijah, alijas barbier di bawah pohon).

Poenapa njata tijang Betawi bo- ten saged tjara sanesipoen kedjawi tjara Mlajoe?

poenika jasa pamoelangan estri, ing- kang goeroenipoen oegf estri, lan woelangan sadaja tjalon kaetjakaken ing tembe wingkiogipoen lan toe- djoenipoen ngadjengaken lare - !are estri ingkang tijang sepoehipoen boten soegih. Sapoenika saben pa- kempalan sampoen kenging njoe- woen palilah ngedegaken sekolahan estri, nanging kedah ngengeti: 1.

Ing panggenan ageng Ian rame, kengingipoen la- djeng nama: .,6 jarige In- landsche Meisjes Stan- daardschool."

Slasa endjing 16 ., 12 - '30 kinten~

kinten djam 1 / 2 9 excursie moebeng kita Ian ngampiri internaat-internaat Vrouwen Tehuis, Kebonradja, pla~

boehan ngantos doemoegi ·djam 3 sijang.

Slasa sonten 16, 17-12~'30 djam 7 ing Stadstuin Theater sampoen ke- bak tijang ningali toneel.

I. Pambikakan dening Mevr. Soe- dirman.

II.

Pa;nembrama {moerid - moerid

E c 0 N

Ojangan banjak bitjara, tidak ada boeahnja; tetapi jang perloe: sedikit bitjara tetapi banjak kerdja (boe- ahnja). Poenika oengel -oengelan temboeng Mlajoe.

Noewoen para maos, saja dangoe, ing djagad Djawi ngriki saja tam~

bah~tambah bah prakawis katjing~

kranganing tijang, tijang. Ingkang poenika, oegi boten nggoemoenaken bilih ing ngriki, tetijangipoen inggih saja nggregoet, nedya njaeni dateng panggesanganipoen. Ngantos meh sadaja papan, wonten reroekoenan, ingkang toendonipoen bade njaeni panggesanganipoen.

Ing ngriki, koela bade ngandar~

aken (satengah mameraken), ing re~

~ffTINGll

lllllUllU1UIUlllllllllUMnllllllll111111llllUlll

e I

~

jejasan i 1 ingkang toemoet i

I K::;::~ g:~::~a. I

P--uu11B111111111111111UU111D11IBUDlli1111llH1111111tllllllllJIH111I

I

Penningmeester V. L. S.

I

p/a 2e. Convict ~

I

Moentilan N. I. S.

I

IMlUmllllllU~IUUllBllllllllllmii gentsch. padoenoengan koela. Ing~

atasing reg. K. a. poenika alit, ewa~

samanten, gijating tijang boemi dateng prakawis kagemen boten

Njata! lengganan koela barbier tjarijos makaten: ,,Doeloe saja djoe- ga adjar bitjara Soenda, tetapi soe- sah, nggak karoean si ! lantas goea inggalken aadje (lantas saja ting- galkan sadja)!" Dados tjeta tijang waoe wegah sinaoe Soenda, tjari- josipoen: nggak karoean !

• * *

Menawi djam 5 - 6 sonten, poen sopir Amin sampoen mawi pitji aloes pangangge setlikan, sandalan, njopiri Studebaker 6 cylinder, ing- kang palinggihani poen dipoenle- mekii baboed, dasar montor dalah banipoen taksih enggal, . . . won- ten margi angler kados boten ngam- bah siti, lokipoen barbier di bawah pohon oetawi Sjamsijah, anak toe-

kang tjoetji, ingkang oemoer wata- wis 14 taoen: ,,I toe nda, orang· oentoeng I . . . poenika ideaal tjara Betawi: taksih en~m, tjakrak, njopiri montor sae, ageng, enggal, gadah- anipoen pijambak ... itoe nda, radja ...

Oetawi:

poen barbier Hasim, inggih tak- sih enem, bikak barbier pijambak, pinggir margi ageng, toko resik, prabot compleet, sarwa enggal, la- ris, kemedja petak memplak, ven- tilator moeded, lemantoen katja pa- ting glebjar, lampoe electrisch mom- pjor, sawoelan boten pedjah 'f 130;

itoe dia, orang oentoeng nda . . . poen Sjamsijah waoe soemerep, ladjeng ndjawili mak-ipoen: .,mak, mak, . . . . itoe/" (ing salebeting temboeng itoe ngrikoe isi raos katah Ian warni3, mak-ipoen inggih tam pi!)

Kosok-wangsoelipoen:

Dados pojokan jen bang Amat taksih dados barbier di bawah po- hon, nggak ngerti mazazi (masage, pidjet), nggak ngerti manikier( ma- nicuur), ah, idoep sengsara itoe dikl lebi-lebi kalo wektoe oedjan .... "

•**

estri) won ten 2 larik: ngadjeng ra soekan petak, wingking idjem, mra- tandani kebangsan. Sekaripoen boten koetjiwa.

Ill. Tableau. Widadari katah ~ami njepengi poelo - poelo Indonesia, kagandeng dening slingers. Boten dangoe padvinder djaler Jan estri njoekani saluut. Pandoe estri 1 Ian Pandoe djaler 1 moeroegi wanita ing tengah-tengah ing poelo - poelo waoe nganti anak 1. Pandoe estri kasoekanan pantoen 1 gedeng, pan- doe djaler doewoeng. Kineplokan rame sanget.

IV. Moesik Ian piano oegi ngedali.

V. Saderek sawatawis Ina Toeni sami njepengi tangsoel mawarni- warni roepinipoen, ladjeng oebeng- oebengan slinditan, wasana tangsoel ladjeng kaplintir dados satoenggal.

mratandani: .,bersatoelah!"

VI. Menjanji poeoapa ingkang dados azasipoen P. P. I. I.

17, 18 -12- 30 Reho sonten djam -8 Congres diner ing Studieclub.

0 M I E

ngoetjiwani; kaboekti, ing salebeting reg. kaseboet, mradjak toekoeling coi:iperatie, kados widji randoe ka- dawahan ing djawah. Dene pang~

gelaripoen warni-warni, wonten ing- kang: Verbruikscooperatie, Cridiet C. Ian Producten C. Soepados saja terang, cooperatie-cooperatie waoe koela serat kados ing ngandap poe- nika.

a. Dist. K. a.

1. Coop. Karanganjar - Verb.;

2. Sedya Madjoe Pagebangan-Crid.;

3. Mardi Ardjaning tani. Djatiloe- hoer - Product.; 4. Sedya Madj?e Karanggajam - Crid.; 5. doesoen Pakoewon - Crid.;

b. District Pedjagoan: 1. Setya Saoedara Petanahan - Verb.; 2.

Pangoedi Hardja Klirong - Verb.;

3. Sedya Slamet Kebadongan - Crid.; 1. Mardi Rahardja Adikarta - Verb.; 5. Sedya Basoeki Glong- gong - Crid.; 6. Cooperatie Saboen:

koembah. Padaoerip.

c. Dist. Gombong:

1. Mardi Arta Santosa - Crid.;

2. Amardi Gemi - Crid.? 3. Coop.

B. Bers - Crid.; 4. Coop. S. S. - Crid.; 5. Coop. Oppassers - Crid.;

sadaja doemoenoeng ing kita Gom~

bong; 6. Aroem Boeajan - Crid.;

7. Angoedi Gemi Poetjang -Verb.

d. Dist. Poering:

1. Mardi Oetama. Wadjasari - Verb.; 2. Dajasaraja kita Poe~

ring - Verb. (sampoen nggadahi tjab. wonten Koewarasan). 3. Sedya Hardja Sitiadi - Verb.

Sadaja goenggoeng kempal, won~

ten 22 cooperatie. Ta, poenapa ngoetjiwani? rak boten, ta? Coope~

ratie~cooperatie waoe ingkang wa~

ngoen: Cridiet = 1 O; Product. = 2, dene ingkang 10 - Verbruik. - Mangka kedjawi poenika, koela mi~

reng kabar ingkang tjeta, bilih won~

ten saderek ingkang taksih bade

Nginggil poenika caricatuur sa- watawis ingkang ngengingi pang- gaotan Ian actie. Ngandap poenika gambaripoen actie-actie ing kala- ngan nasijonal.

Sasampoenipoen kita nliti kawon- tenan toko, tontonan Ian pamoe- langan saha panggaotan, mangga sami mandjing ing kalanganing pa-

kempalan-pakempalan nasijonal.Lah, inggih ingriki poeseripoen sadaja ada nasijonal, dene gongipoen B.O.

, Margi saking poenapa?

Margi B. 0. poenika ngleneng, nanging njamboet-damelipoen nda- sar, ngantos gadah zetel wonten gemeenteraad 2. Pasoendan: 2; Ka- oem Betawi 1; Sarekat Soematra, Celebes, Ambon, zetelipoen won- ten G.

R.

njatoenggal.

lngriki tjeta prebawanipoen sa- derek Djawi Tengah wonten ing Djakarta boten alit.

lnggih B. 0. ingkang dados sen- denjanipoen actie Taman-Siswa Ian Mohamadijah.

Kala saderek S mlebet ing stand ringgit tijang ing Pai>ar Gambir, gembira manahipoen, soemerep sa- nadyan stand waoe apes entreeni- poen f 0.50, meksa kebak, Ian sam- poen nate nolak tijang.

Makaten oegi jen pinoedjoe won- ten pakempalan nasijonal tjampoer- an, ingrikoe inggih tjeta kandel- ipoen pandemen Djawi Tengah won- ten ing kitanipoen Jan Pieterszoon- Coen I Saderek Djawi maneka-ne- ka panganggenipoen: tjara Solo, Djokja, Indonesia alias koeploekan, oetawi tjara Europa, nanging boten kenging katjolong: swantenipoen sa- daja ampang, tanda Djawi!

lngriki dados tetimbanganipoen pepojokan ing kampoeng: Djawa pemadatan Ian Djawa penakoet I nanging wonten ing sadajaning klas Ian bageaning maatschapij ojod

ndamel malih. - moegi kasemba- clanana ! Dene cooperatie-cooperatie waoe, ingkang katah, kaadanan ing saderek goeroe.

Margi saking katahing Cooperatie ing reg. kaseboet, mila bendjing sa- lebetiog Djanoewari 1931. sadaja cooperatie, nijat bade damel pe~

panggihan, nedya dame!: Ce n tr a I Co 6 per at i e ing sareg. K. a. - moegi-moegi sageda kaboel !

Gegandengan kalijan toekoeling cooperatie, Ian oegi gegandengan Ian pepalang~pepalang, ingkang ka- sandang ing cooperatie~ cooperatie, mila koela ladjeng pados tjetjepengan, kangge ndjageni oetawi njingkiraken pepalang waoe. Wasana noenten neda katrangan dateng kantor ing- kang kenging pinitados, inggih poe- nika dateng: Advise u r v o or Volkscridietwezen en Coo~

per at i e ing Weltevreden.- Dene wangsoelanipoen saking Weltevre~

den, soepados tjeta, nedya koela tedak soengging kemawon. - Amrih boten klintoe: Ian kenging kangge mewahi gendolaning para djempol~

aning Cooperator:

Mekaten:

No. 1180/H. 4.

W eltevreden 5 November 1930.

Kepada jang terhormat bes ..... . di ........... (boten preloe).

Dengan hormat.

Membalas toean poenja soerat tertanggal 18 October j.b.l. goena mentjoekoepi pert?.•

njaan-pertanjaan terseboet didalam soerat tanggal 30 September, maka saja memberlta- kan seperti dibawah ini :

I. Betoel Pemerlntah menghendakl kema- djoean ra'iat dida!am ha! economie. Haloean- nja ini boekannja sekarang sahadja, akan tetapi moelai: masa dahoeloe kala; mendjadi saja pertjaja, bahwa semoea wakil Pemerin- tah, tahoe djoega ha! demikian.

2. Adapoen matjamnja cooperatie !toe ba- njak sekali, ta' ada bilangannja; karena se- gala hal jang berhoeboeng dengan keper- loean hidoep manoesia, dapat diatoer dengan djalan Cooperatie. Akan tetapi kebiasaan, kita memperbedakan cooperatie dalam 3 ba- gian, ja'itoe:

a. Cridietcooperatie, boeat memberi pindjaman atau kesempatan menjimpan oeang pada anggautanja.

b. verbruikscooperat.e, goena mendjoeal ba- rang-barang keperloean sehari-hari dengan harga jang pantas pada anggautanja.

c. productie - cooperatie, goena menambah penghasilannja anggautanja, balk dari per- tanian maoepoen pertoekangan (nijverheid) dengandjalan mendjoealkan barang-barang- nja dari lid-lidnja, membelikan alat-alat atau barang2 jang perloe goena memper- baiki peroesahaan lidnja. Pert. - . . . . . 3. Bersama ini saja mengirimkan tjonto- tjonto statuten boeat crediet-cooperatie dan verbruiks-cooperatle. (hingga waktoe ini, ka- mi beloem terima). - Pert. . . . . .

4. Bedanja cooperatie dan N. V. toean dapat tahoe dari boekoe .. iets over coope- ratie" jang telah toean terima (moelai' katja 6). Pert . . . . .

5. Berapa banjaknja renten jang haroes dipoengoet oleh cooperatie, diserahkan pada cooperatie sendiri. (moefakatnja algemeene vergadering). Pert. . . . .

6. Boeat seorang ambtenaar, tidak ada la- rangan mendjadi bestuur cooperatie. Pert .....

7. Bestuur cooperatie seboleh -bolehnja, haroes bekerdja dengan pertjoema, akan te- tapi ta' ada keberatan, djika bestuur itoe mendapat keroegian sepantasnja. Pert. • . . . 8. Djika jang mendjadi bestuur seorang ambtenaar, djoega ta' ada keberatan djika dia dapat keroegian dari cooperatie, asal sa- dja bermaksoed keroegian betoel, boekan pentjaharian hasil. Pert. . . . .

9. Pembagian keoentoengan dalam coope- ratie, menoeroet besar ketjilnja djasa lid pada cooperatie; misalnja didalam cridietcooperatle, menoeroet banjaknja oeang pindjaman jang

Djawi sampoen sentosa, lebet Ian kijat! Bab poenika kantja kampoeng Betawi radi kesamaran, kesoepen jen tijang Djawi wonten Djakarta boten namoeng troetoekan pados sekoel sapoeloekan, nanging pepak ing sedajaning perangan maskape, moeloek doemoegi ingkang inggil Ian koewaos pisan ingkang pen oe- tawi toetoekipoen saged ngojagaken sape'ranganing gesang sesarengan ! Commies, student, dokter, Mr., Ir., journalist, Ian goeroe ingkang Djawi ing Djakarta boten kirang, Ian sadaja poenika boboti poen won ten ing maskape sakelangkoeng awrat.

Sederek kampoeng Betawi kesoe- pen bilih meh sadaja ada ingkang mobah ing kalangan nasijonal, apes temtoe wonten tijang Djawi satoeng- gal toemoet toemandang.

Lah, ingkang aloes-aloes lan re- mit-remit, nanging ingkang preba- wanipoen nggegirisi poenika sederek kampoeng ing Betawi: kesamaranlng- kang dipoenngertosi namoeng tang- ganipoen Djawi ingkang kesrakat, kesobekan gesangipoen, Ian kepara nista. lnggih poenika prijantoen, dja- laranipoen nama ,,Djawi" asring ,,adji godong djati aking" wonten ing gesang sarawoengan Betawi.

Nanging jen dipoenpriksa ing klasing maskape ingkang kepara tengahan Ian nginggil, o, djeboel ,, pentol Djawi" taksih awis regini- poen, botenipoen kaseboet ,,koe- wasa"! ·

Dados: para saderek Djawi ing- kang sampoen Ian bade wonten Betawi sampoen kaget jen asring mireng temboeng ingkang radi la- ngoe; kosok - wangsoelipoen sam- poen goemoen jen tampi pakoer- matan ingkang asring langkoeng saking ,.satengah doewoer" oetawi ,,kepara loeber." Namoeng poenika atoer koela. PATRICIUS.

(3)

telah dikembalikan (disaoer), karena Jang mendatangkan keoentoengan !toe lid-lid Jang pindjam; dalam verbruikscooperatie, menoe- roet besar ketjilnja pembelian pada coope- ratie. karena jang memberi oentoeng itoe hanja lid jang beli pada cooperatie; dalam productie - cooperatie, menoeroet banjaknja barang jang dimasoekkan cooperatie boeat didjoealkan, enz. - Pert. . . . .

10. 25% dari keoentoengan jang boeat reserve. tidak boleh boeat fonds kematian atau studiefonds, haroes disimpan diebang atau dipergoenakan didalam peroesahaannja cooperatie sendiri. - Pert. . . . .

11. Cooperatie jang soedah diakoe seba- gai rechtspersoon oleh Negeri. artinja itoe cooperatie mempoenjal hak-hak dan koea- djiban-koeadjiban sebagai orang biasa. Djika beloem diakoe, artinja beloem disjahkan, mendjadi oempama akan menjimpan oeang pada Postspaarbank, haroes dengan namanja salah satoe lid, tidak boleh dengan namanja cooperatie; begitoe djoega djika akan mem- beli roemah a.au sebagainja. Adapoen coo- peratie itoe tidak dimoestikan soepaja mintak disjahkan sebagai rechtspersoon. hal itoe tergantoeng pada cooperatie sendiri. - Pert . . .

12. Cooperatie meskipoen beloem disjah- kan sebagai rechtspersoon, dikeoakan padjak vennootschap. - Pert. . . . .

13. Boleh. asal sadja diseboetkan dalam statuten. Tetapi boeat credietcooperatie, itoe baiknja tidak memindjamkan pada orang jang boekan lid. - Pert . . .

14. Tiap-tiap lid, hanja mempoenjai" 1 soe- ara, mendjadi tidak mendjadi tidak pandang banjaknja aandeel. - Pert . . .

15. Tidak ada larangan soeatoe apa dari Negeri, tentang pendirian cooperatie sema- tjam loemboeng desa. - Pert. . . . .

16. Saja rasa tidak ada ambtenaar akan merintangi cooperatie. Ambtenaar B. B. itoe diwadjibkan men<ljaga keselamatan oemoem, mendjadi soedah tentoe haroes mengetahoei segala hal-hal jang kedjadian didalam dja- djahannja.

Akan tetapi djika betoel ada ambtenaar jang merintangi, (artinja melarang atau meng- halang-halangi pendirian cooperatie) maka soedah tentoe, jang dirintangi itoe boleh me- Iapoerkan pada Chefnja itoe ambtenaar (Gou- verneur, resident, regent). - Pert. . . . .

17. Hal ini. tergantoeng pada jang wadjib sendiri. - Pert. . . . .

18. Boeat mengadakan vergadering coo- peratie (selainnja openbaar atau openlucht) tidak perloe memakai idin. - Pert.

19. Cooperatie ta' mempoenjai: bak men- datangkan ambtenaar cooperatie; akan teta-

s E K 0 L

pi djika ada permintaan dari salah satoe orang atau badan pada kami boeat mengi- rim ambtenaar, seboleh-bolehnja djoega akan ditjoekoepi, akan tetapi mengingat djoega kepentingannja hat jang akan dibitjarakan- Adapoen bejanja, Negeri sendiri jang pi- koel. - Pert . . .

20. Model - model kasboek dan boekoe- boekoe lainnja bag! verbruikscooperatie, ba- roe dikerdjakan dan akan ditjetak. - Pert ...

21. Tentang toezicht dan controle. toean dapat tahoe dalam boekoe .. lets over coo- peratie" (biz. M. 15 en 16).

22. Tentang pendirian centraal ta' dapat diterangkan dengan seboeah kata, akan te- tap! dengan pendek, maksoednja centraal itoe perserikatan jang lid-lidnja terdjadi dari perserikatan djoega. Adapoen bestuurnja dari itoe centraal. dipilih djoega dari perserikatan- perserikatan sendiri - . Pert . . . . - .

23. Hal ini haroes mentjari perhoeboengan dengan dagang besar (groothandel atau in- porteur) di kota besar, dan bestuurnja coo- peratie haroes mentjar! ketrangan dari nama- namanja firma, oempama: cigaret pada firma A. goela pada B, clan sebagainja. - Pertnj.

.

..

...-.

24. Soerat-menjoerat pada kaml, beloem diizinkan .. vrij van port" mendjadi haroes pakai postzegel setjoekoepnja.

De wd. Adviseur voor Volkscredietwezen en Cooperatie.

Makaten wangsoelanipoen saking ingkang wadjib. - Dene prakawis pitakenan, koela atoeri nggatoekaken Ian wangsoelanipoen. Djer oepami kaserata, masti ngebak-ebaki papan.

Ewasamanten, manawi perloe, ben- djing kasoesoeiaken !

Rehning, Pemerentah, tjeta, boten bade ngganggoe prakawis poenika, mandar njondongi sanget; miia mangga para saderek, toemoenten sami toemandanga tjekat-tjeket; sam- poen ngantos kaende-ende, Ian sam- poen ngantos namoeng rembaaaaag kemawon; toemandang ingkang per- Ioe: ,, S e d i k i t b i t j a r a, b a - n j a k k e r d j a, d an ban j a k b o ea h n j a."

Bebasan: .,tidak tjepet, tentoe tidak dapet."

koela

f.

S. B . .

A H A N.

KONGGRES .. ONDERWIJS .. BOEDI OE TAMA.

Ngemohi Herordeningsplan.

Manggen ing Habi Praja, Soera- karta kala 25, 26 Desember '30.

Angrembag Herordeningsplan. Pa- ngarsa R. A. A. Koesoema Oetaja.

Konggres poenika dados gitanipoen para agoeng Jan tetijang limrah.

Ingkang ngrawoehi kaia 25 Desem- ber, K. G. P.A. A. Mangkoenegara, goepernoer Soerakarta, Oetoesan Inlandsche Zaken tw. van der Plas, wakil departement O.E. Rama Supe- rior, lss. Daloenipoen ingkang kaping kalih oegi dipoendjenengi wakil Inlandsche Zaken saha Departement O.E. Wakil pers pepak, kalebet oegi Sw. Tm., Soeara Katholiek.

Konggres 25 Disember.

0 pen ingsred e.

onderwijs poenika factor ageng kangge adjenging bangsa Ian tanah ngriki.

Raden Wadana Dwidjase- w a j a, lid Raad Kawoela, amedar- aken kawontenan -kawontenan ing- kang wonten sasambetanipoenkalijan adegipoen H.1. 0. C.

Manoet begrooting saben taoeni- poen H. I. S. Ian Schakelschool poenika dipoenindaki goegoengi- poen 12. Dados 12 poenika namoena iugkang saking parentah. Lan ka~

wontenan makaten poenika toemin- dak doemoegi taoen 1924. Nanging wiwit taoen 1925, wonten kawon- tenan boten saleresi po en.

Ing taoen 1925 H. I.S. namoeng Konggres angoermati pepedjah wewah 4 Schakelschool 7, mangka margi Merapi. Pangarsa mratelak- padatan H.I.S. wewah 10, Schakel- aken bilih papantjasan ingkang school 2.

awawaton sentiment, oet. raos, poe- Taoen 1926, H.I.S. dipoenwewahi nika boten namoeng pinanggih ing 4, Schakelschool 9. Sampoen mesti djagad lndonesiers. Sa_nadjan ing kemawon prakawis poenika dados kalangan Eropah inggih wonten. rembag ing Raad Kawoela. Taoen Ing dalem H. L 0. C. katah praka- 1927, H. I. S. dipoenwewahi 6 wis-prakawis ingkang panimbangi- Schakelschool 7. Taoen 1928 H.I.

s:

poe~ namoeng aw~w~ton sentimen~.

I

5 Schakelschool 7. Taoen 1929.

Mahh, kadosta oet1ap1poen dr. Wo1f H.I.S. wewah 6, sanesipoen Scha- wonten parepatan Vaderlandsche kelschool.

Club nembe poenika, ingkang gadah rembag soepados onderwijs kangge tetijang ngriki boten soesah inggil- inggil. Tjekap manawi namoeng kawontenaken sakolahan tjalon toe- kang alit, tatanen alit, lss. ingkang sarwa alit. Sekolahan ingkang inggil wontena Nederland kemawon. Dr.

Wolf anjamekaken (intelectueele) overproductie kalijan pabrik sepatoe Nederland: ingkang ngangge kawon k_atah kalijan sepatoe wedalan ngri- koe. Mila ladjeng tirah-tirah~ Se- manten oegi kawontenanipoen lare- lare wedalan H.I.S. ingkang medal saking ngrikoe kekatahen, ingkang migoenakaken boten katah, mila ladjeng bandjir tijang nganggoer.

Toer sepatoe wedalan Indonesia boten njameni wedalan Nederland.

Pangarsa goemoen: manawi te- men··temen wonten overproductie kenging poenapa teroes kemawon anggenipoen andatengaken sepatoe saking Nederland?

H, I. O. C. sampoen kabibaraken.

Pandamelanipoen kapasrahaken ing werkcomite ingkang kinten -kinten ing akiripoen woelan poenika bade damel poetoesan. Angengeti bilih katah rembag * rembag ing dalem H. I. 0. C. ingkang awawaton senti- ment, pamedar sabda R. A. A. Koe- soema Oetaja ingkang oegi dados warga werkcomite boten poeroen toemoet nanda tangani poetoesani- poen werkcomite waoe.

Oetoesan Dep. 0. E. medar sabda mahjakaken poepoedji wiloedjenging konggres, saha anglahiraken depar- tement 0. E. sanget migatosaken rembag-rembagipoen konggres. Djer

Kala 22 ]uni 1927, warga Raad Kawoela t. Meyer Rannef (voorzitter Volks Raad sapoenika), sesorah gandeng kalijan prekawis onderwijs, sarta njarijosaken bilih 80°/0 nipoen tijang ingkang kaboetjal dateng Digoel, poenika seserepan sami inggilipoen kalijan H. I. S. sarta wontenipoen anjarengi mradjakipoen H. I. S. ing dalem _ wekdal 12 taoen.

Sosorahipoen

t.

Meyer Rannef, an- djalari regeering andapoek H.I.0.C.

Taoen 1928, tw. Colijn dateng Indonesia, sarta ladjeng ngedalaken boekoe, mawi anggepok onderwijs ingkang wosipoen sami kalijan pa- manggih-pamanggih ingkang kawrat ing palapoeran H. I. 0. C. Mangka kala semanten H. l. 0. C. dereng ngedalaken palapoeran. Ewasaman- ten saged sami.

Taoen 1929, Djendral Swart, tilas Vice President R. v. I. oegi dateng Indonesia. Manoet pamanggihipoen wonten Bat. N i e u w b J ad, on- derwijs ing ngriki poenika woh- ipoen boten sae. Mila boten soesah ngawontenaken komisi barang, pra- jogi teroes kabibrah kemawon, ka- gantos enggal satjekapipoen.

Makaten poenika kawontenan- kawontenan ingkang sasambetan H.

I.0.C. Ian Herordeningsplan.

Saladjengipoen pamedar sabda mratelakaken boten tjotjogipoen kalijan Nieuwenhys - stelsel (Scha- kelschool).

Gagandengan kalijan overpro- ductie, pamedar sabda goemoen de- ne H.l.S. kok wonten overproductie.

lngkang wonten overproductie poe-

nika mestinipoen raking Vakscholen.

Manawi K. E. wonten ing djagad pandamelan mlorod reginipoen poe- nika mratandani tanah ngriki tijang- ipoen sampoen katah ingkang nglangkoengi K. E. Mila manawi tijang anetepaken wonten overpro- ductie ing H. I. S. poenika kangge dadasar anjoeda basa.Walandi kang- ge bangsa kita. Kita kedah ngoedi sagedipoen H.l.S. sami kalijan E.L.S.

Manawi kamanah-manah, {onder- bouw) 3 taoen, basa Walandi ka- angge leervak, poenika sami kalijan sataoen, nanging basa Walandi voer- taal. Mila, 3 taoen onderbouw basa Walandi leervak Ian 4 taoen boven- bouw poenika sami kalijan 5 taoen mawi voertaal Walandi, ateges sami kalijan Schakelschool. Ingkang ma- katen poenika nama boten njaek- aken. Lan, poenapa inggih regeering ladjeng saged ngawontenaken Scha- kelklas ingkang njekapi kangge tare ingkang 1°/0 niooen kemawon wontenl 0/ 0 nipoen 300. 000.

Wasana pamedar sabda boten moefakati herordeningsplan.

Pamanggihipoen P. 0. H. B.

Saderek Soemitra oetoesan Ver- bondsbestuur P. G. H. B. (gadah warga 15.000). mratelakaken bilih poetoesan konggres P.G.H.B. taoen 1926, notjogi lijeran sakolahan da- teng locale raden. Nanging manawi ladjeng katindakaken sapoenika, poenika boten matoek.

Margi ing ngriki taksih wonten kawontenan loear biiflsa, i. p. gan- deng kalijan anggenipoen tanah ngriki dados tanah djadjahan, P.

G. H.B. kepeksa ngadjengi H. I. S.

Nanging saoepami, kawontenan loe- ar biasa poenika itjal, sakala poenika oegi pamedar sabda dame! poetoesan boten angadjengi H. I. S. Awit, ingkang dados gagajoehanipoen, sakolahan-sakolahan poenika kedah adadasar Wetanan.

Angengeti kabetahanipoen pasra*

woengan Indonesia, Indonesia kedah gadah meester, dokter, dagang, goeroe, tani, bestuur, econoom lss.

Poenika waoe kedah dipoentjekapi sarana onderwijs. Lan poenlka ing- kang pantjenipoen kedah dados gagajoehani po en herordenin gs plan.

Pamedar sabda boten moedeng dene onderbouw kaangge 3 taoen.

!dam - idamanipoen P. G. H. B.

rehne wonten Westersch lager On- derwijs 7 taoen, inggih kedah won ten Oostersch lager Onderwijs ( - ka- djengipoen sakolahan angka kalih, standaardschool - ) ingkang lami- ni poen 7 taoen, mawi dipoensoe- dijani Vakschool ingkang sae tan njekapi. Kadjawi poenika inggih anggajoeh dateng wontenipoen sa- kolahan inggil ingkang adadasar Wetanan.

Pamanggihipoen Ki Hadjar Di- wantara.

Ki Hadjar Dewantara, angenggeni anggenipoen wonten sadjawining rangkah, boten ngemohi lan inggih boten ngadjengi dateng herorde- ningsplan. Kapratelakaken bilih pra- kawis alit-alit poenika boten perloe kamanah, ingkang kedah kapenting- aken Iangkoeng roemijin dasaripoen.

Tetela sanget bilih onderwijs sa- poenika poenika katoedjokaken ma- ngilen, dados boteo kaoekoer kalijan kawontenan Indonesia. Poenika ke- nging kasamekaken tijang ngriki ngangge rasoekan kandel sanget loengsoeranipoen Jan Pieter Zoon Coen, ami la ladjeng kedobrohan.

Rasoekan waoe saben - saben di- poenewahi dipoentambal dipoendji- tet. Mila pamedar sabda bingah sanget dene Mr. Schrieke poeroen angewahi rasoekan waoe adadasar realiteit, adadasar kawontenan We- tan. Dados rasoekan waoe sapoenika sampoen abade loerik, nanging oe- koeranipoen kemawon taksih mawi badanipoen Mr. Schrieke. Tjoben- I tjoben poenika awon - saenipoen,

I

ingkang andamel boten saged nang- gel. Nanging ingkang kalebetaken Mr. Schrieke wonten herordenings- plan waoe adasar kawontenan-ka- wontenan njata. Mila (principieel) Ki Hadjar matoek dateng herorde ningsplan.

Ki Hadjar mrajogekaken soepados pamoelangan-pamoelangan !are Wa*

landi ingriki dipoenwoelangana basa Djawi toewin Mlajoe, apes ing pa- moelangan inggil dipoenwoelangana kasoesastranipoen. Manawi makaten mangke tijang ngrika saged moengel bilih Iare Djawi poenika sinaoea Walandi pinten-pinten taoen boten bade saged omong basa Walandi ingkang faseh.

Ing salebetipoen H. l. 0. C. won- ten tjatjad ageng, i. p. anggenipoen ngoekoer onderwijs mawi arta, mawi oekoeran djasmani. Mangka tijang poenika boten namoeng gadah wadoek kemawon.

Basa Walandi poenika, toemrap bangsa ngriki tjekap oeger kenging kangge angengakaken gedong ka- wroeh Kilenan dados boten kedah

!are ngriki saged omong ingkang paseh.

ONTJBN SEKAR GAMBIR MELA TI.

KOERDANIPOEN MERAPI

Kalijan djagad Katoelik.

Koerdanipoen Merapi. Oegi damel koerdaoipoen tijang go blog. Dame!

moeringipoen tijang tjoepet iog nalar.

Koerdanipoen Mera pi! Kala mang- sa prajogi, kaagge propaganda anti Kristen, anti Katoelik!

Kados-poendi terangipoen?

Tepaogan koela, goeroe Moen- tilao, njarijosi koela wosipoeo ma- katen:

Koerdane goenoeng Merapi andjalari wong - wong sakiwa tengene Moentilan pada saja sengit karo Katoelik. Awit, sa~

djrone ana lalakon goenoeng Merapi ngetokake lahar nganti gawe papa ti pirang-pirang a toes, aoa pawarta soemebar jen sing marakake moering -moeringe Mera pi koewi past o er an Moentilao. Wong-woog goblog pada ngaraoi Merapi nepsoe banget karo pastoeran.

.?\wit nalika pastoeran arep di- adegake, ndadak ndjoepoek wa- toe - watoe kakasihe njai rara Kidoel kang aoa iog kali-kaline Merapi. Kadjaba koewi, dek semana toewan-toewan Pastoer pada ngeker goeooeng maoe, sarta soemoeroep barang kao- tjana (siwoer: golek?) doeweke njai rara Kidoel. Baraog-barang iki maoe ooeli didjoepoek diga- wa menjang pastoerao. Marga sing mangkono maoe, saiki njai rara Kidoel nepsoe banget karo pastoeran sarta nedya ditoempes.

Lan kalakon saiki Merapi metoe lahare arep anggempoer pastoe- ran Moentilao.

Kaaoan mangkene iki, andja- lari wong-wong kang pada ke- plajoe saka Doekoen Ian desa lija-lijane angel banget geleme dioengsekake ana ing pastoerao.

nDilalahe, kok ja mentas ana lelakon sing marakake saja ngao- dele wong-wong maoe marang pawarta ing doewoer. Dek sa- mana pastoerao Moeatilan oleh tilpoeo saka resident Magelang.

Wose moendoet pitoeloengaoe pastoerao, gelema dadi pa- ngoeogseoe wong koerang loe- w1h sewoe limang atoes. Pas- toeran ojagoehi. Wedana Moen- tilan bandjoer oleh dawoeh ngoengsekake woog-wong me- njang pastoeran.

Kanti r e k a s a b a n g e t prijaji pangreh pradja aoggone amboedidaja bisane wong. wong gelem ngoengsi ing paoggoaane moe n gs o eh e Merapi. Ngan ti wadana ing koao ngaodikani:

.,Akoe iki rak wedanamoe ta?

MangsCl bija akoe bakal nglo~

ropake kowe!"

Soewening -soewe saoadjan kaoti rekasa banget, woog-wong pada gelem.

Katjarita dek samana boepati Magelang rawoeh. Bokmanawa wae doeroeng dingandikani re- sident. Awit, iogkang boepati maoe bandjoer wae aodawoehi wong - wong soepaja ngoengsi menjang pasar Moentilao. Mesti wae, rindik asoe digitik. Wong- wong maoe pada reboet ngarep, oejel-oejelan. Meh kabeh pada moering-moering. a wit roemaog-

Saladjengipoen Ki Hadjar mrajo- gekaken soepados sadaja ingkang dados gagajoehan i poen onderwij s poenika kedah kalarasaken kalijan kaboedajaning bangsa oetawi ko- drating bangsa. Tijang kedah saged anjratosi pandjanmaning djaman wi- ngi wonten djaman samangke per- loenipoen sageda angempakaken pamanggihipoen ingkang leres won- ten djaman sapoenika. Sadaja ada- ting bangsa ingkang boten sae boten andjamani, kedah kaboetjal.

Dados herordeningsplan poenika nama tjoben -tjoben. Lan manawi praktikipoen herordeningsplan won- ten ingkang sae, pamedar sabda kanti lega bade noelad kalebetaken wonten ing sakolahan Tamansiswa.

Makaten wawasanipoen Ki Hadjar Dewantara.

Sabda Goepernoer.

Goepernoer Soerakarta ngandi- kaken renaning penggalih, sarta ang- genipoen sanget amigatosakan so- sorahipoen Ki Hadjar Dewantara.

Pamanggihipoen Mr. Singgih.

Pamanggihipoen pamedar sabda noenggil misah kemawon kalijan pamanggihipoen Ki Hadjai: Dewan- tara. Ingkang kedah dipoenprelok- aken ingewahan langkoeng roemijin poenika dasaripoen. Manawi dasar- ipoen onderwijs awon, bok dipoen- poenapak-poenapakaken inggih te-

Dadosa panggalihan.

sa di lo ropake. Ana sing ka- wetoe temboenge: .. Wongnda- ra boepati maogsa kekilapana.

Mesti ngertos apa-apa. Moelaoe ajo gelisl Wong. kene sing arep ditoempes djeboel ndikakake ogoeogsi mrene. Ora genah ane.

Nijat ngloropakel" Malah ana sing moering - moering banget marga anake kasingsal.

Pirsa wong-wonge pada boe- bar ora karoe-karoewan maoe, wedana Moentilan katon sekel panggalihe

Makaten t}arijosipoen satoenggil- ipoen tepangan koela goeroe Moen- tilan. Sampoen mesti kemawon ka- wontenan makaten poenika, saja mantepaken manahipoen tetijaog ingkang pitados bilih ingkang di- poenkoerdani Merapi poenika pas- toeran Moentilan. Lan, toemrapipoen tijang ingkang sengit dateog Katoelik, kawontenan makaten waoe kaleresan sanget. Awit ladjeng kengiog kang·ge dedamel ngobong manahipoen tijang waoe, saja sengit, saja geting kalijan oemat Ian Agami Katoelik.

Malah, kala salebetipoen liboeran Desember poenika, kalanipoen koela·

dateng Soerakarta, mireng saking prijantoen ingkang pantes kaendel.

bilih wontening pawartoa makaten poenika kabaripoen asal saking pa n*

cl a m e Ii po en satoenggilipoen ti- jang ingkaog njatroe Katoelik.

Manawi t e m en makaten, patrap poenika patrapipoen tijaog d j i r i h.

T1ndakipoen tijaog roe t j ah. Poe·

oapa poeoika ingkang asring kana- makaken miteoah poenika? Terlaloe!

Rekanipoen makaten bade dame) pedjahiog mengsah. Boten manger- tosa manawi tjara as or makaten poeoika, dame! pedjahipoen bangsa- nipoen pijambak. Saja ngandelaken raosipoen dateng goegon toehon.

Mangka goegon toehon poeoika boten ngadjengaken bangsa. Malah ngoendoeraken ngantos pitoeog be- dahat tebihipoen.

Hem, mesakaken temen bangsa kita. Anggenipoen saben - saben dipoenrisakaken, dipoenloropaken bangsa sanes Ian bangsanipoen pi j am b a k. Sinten ingkang bade atoetoeloeog?

Koe la kengetan ! Ing Ki tab Hoe- koem, artikel 171 ngatjek- atjeki tetijang ingkang anjebar pawartos dora kanti kasengadja, ngantos da- me[ kekes mids oet. koewatosing tijaog katah. Tijaog ingkang maka- ten waoe saged kapatrapan paoe- koeman ogantos sataoen oetawi ka- denda katah-katahipoen tigang atoes roepijah.

Kaogge preloening oemoem, poe- napa prijaatoen pangreh pradja ing Moentilan oetawi Magelang boten saged ngoeroes sin tea ingkang am- b i bi ti njebar pawartos goroh poenika? Manawi kepanggih, ladjeag dipoenkendaleni kemawoo mawi art.

171. Malah boten namoeng artikel poenika kemawon. Artikel 156 Ian sanesipoen malih, bokmanawi inggih kengiag dipoenempakaken.

Kumuoingsasele 28 Dec. '30, Taklim: Patjar Merah.

CORRESPONDENTIE:

Red. Sanget matoer noewoen dateng para mendjoeroeng karangan.

K. W. ing Salatiga, Adm. sampoen tampi postwissel Ian briefkaart pandjenengan. Ma- teer noewoenl

roes abnormaal. Tijang kedah ngoedi amrih ing ngriki, boten wonten pa- neda ingkang wosipoen: ,,nek arep mangan koedoe nganggo basa Wa- landa." Mr. Singgih ( principieel) matoek wontenipoen Herordenings·

plan.

Pamanggihipoen R. Sasrasoegan- da.

R. Sasrasoeganda, oetoesan H. B.

Mohamad Dijah, sasampoenipoen amewahi pamanggih-pamanggih sa- watawis, ( principieel) moepakat Herordeningsplan.

* * *

Poetoesan Konggres.

Djoemoewah sonten parepatan oemoem, angoemoemaken poetoesan besloten vergadering dinten Dje- moewah sijang.

Ki Hadjar Dewantara mangsoeli pitakenipoen R. Dwidjasewaja bab bedanipoen onderwijs H. I. S. tjara sapoenika kalijan tjara Herordenings·

plan. Bedanipoen oepami anggen- ipoen ing 3 klas perangan ngandap boten wonten voertaal Walandi Poenika sae sanget laras kalij

Referensi

Dokumen terkait

Assessment of Risk Management and Credit Administration in Access Bank, Ikot Ekpene Local Government Area.. IBANGA, ATAUYO

By Step 1, φ preserves rank of operators, then there exists positive real numbers a′; b′with a′> b′ and mutually orthogonal rank-one projections on H such that B = a′P′+ b′Q′ : Since