QUESTION PAPER DECEMBER 2018 | Central Teacher Eligibility Test | India

Bg nwpÒVH$m _| ²⁰> _w{–V n•> h¢ü& narjm nwpÒVH$m gߪ`m

This Book let con tains 20 printed pages. Test Book let No.

‡ÌZ-nÃççI / PAPER—I

_{Unwar

^mfm n[a{eÔ> / MANIPURI LANGUAGE SUPPLEMENT

^mJ IV & V / PART IV & V narjm nwpÒVH$m gßHo$V

Test Booklet Code

In struc tions for Candidates :

1. This Booklet is a Supplement to the Main Test Booklet for those candidates who wish to answer EITHER Part—IV (Language—I) OR Part—V (Language—II) in MANIPURI language, but NOT BOTH.

2. Candidates are required to answer Parts I, II, III from the Main Test Booklet and Parts IV and V from the languages chosen by them.

3. Questions on English and Hindi languages for Part—IV and Part—V have been given in the Main Test Booklet.

Language Supplements can be asked for separately.

4. Use Black/Blue Ballpoint Pen only for writing particulars on this page/marking responses in the Answer Sheet.

5. The CODE for this Language Booklet is I. Make sure that the CODE printed on Side-2 of the Answer Sheet and on your Main Test Booklet is the same as that on this Language Supplement Test Booklet. In case of discrepancy, the candidate should immediately report the matter to the Invigilator for replacement of the Language Supplement Test Booklet.

6. This Test Booklet has Two Parts, IV and V, consisting of 60 Objective-type Questions and each carrying 1 mark : Part—IV : Language—I (Manipuri) (Q. Nos. 91–120) Part—V : Language—II (Manipuri) (Q. Nos. 121–150) 7. Part—IV contains 30 questions for Language—I and Part—V contains 30 questions for Language—II. In this Test Booklet, only questions pertaining to Manipuri Language have been given. In case, the language(s) you have opted for as Language—I and/or Language—II is a language other than Manipuri, please ask for a Test Booklet that contains questions on that language.

The languages being answered must tally with the languages opted for in your Application Form.

8. Candidates are required to attempt questions in Part—V (Language—II) in a language other than the one chosen as Language—I (Part—IV) from the list of languages.

9. Rough work should be done only in the space provided in the Test Booklet for the same.

10. The answers are to be recorded on the OMR Answer Sheet only. Mark your responses carefully. No whitener is allowed for changing answers.

narjm{W©`m| Ho$ {bE {ZX}e :

1. `h nwpÒVH$m _wª` narjm nwpÒVH$m H$m EH$ n[a{eÔ> h°, CZ narjm{W©`m| Ho$ {bE Omo `m Vmo ^mJçç^IV (^mfmçç^I) `m ^mJçç^V (^mfmçç^II) _{Unwar ^mfm _| XoZm MmhVo h¢, bo{H$Z XmoZm| Zhtü&

2. narjmWu ^mJ ^{I, II, III} Ho$ CŒma _wª` narjm nwpÒVH$m go X| Am°a ^mJ ^IV d ^V Ho$ CŒma CZHo$ ¤mam MwZr ^mfmAm| goü&

3. AßJ´oOr d {h›Xr ^mfm na ‡ÌZ _wª` narjm nwpÒVH$m _| ^mJçç^IV d ^mJçç^V Ho$ A›VJ©V {XE JE h¢ü& ^mfm n[a{eÔ>m| H$mo Amn AbJ go _m±J gH$Vo h¢ü&

4. Bg n•> na {ddaU Aß{H$V H$aZo Edß CŒma-nà na {ZemZ bJmZo Ho$ {bE Ho$db H$mbo/Zrbo ~m∞bnm∞BßQ> noZ H$m ‡`moJ H$a|ü&

5. Bg ^mfm nwpÒVH$m H$m gßHo$V I h°ü& `h gw{Z{¸V H$a b| {H$ Bg ^mfm n[a{eÔ>

narjm nwpÒVH$m H$m gßHo$V, CŒma-nà Ho$ n•>-² Edß _wª` narjm nwpÒVH$m na N>no gßHo$V go {_bVm h°ü& AJa `h {^fi hmo, Vmo narjmWu Xygar ^mfm n[a{eÔ>

narjm nwpÒVH$m boZo Ho$ {bE {ZarjH$ H$mo Vwa›V AdJV H$amE±ü&

6. Bg narjm nwpÒVH$m _| Xmo ^mJ ^IV Am°a ^V h¢, {OZ_| ⁶⁰ dÒVw{Z> ‡ÌZ h¢ VWm

‡À`oH$ ¹ AßH$ H$m h° :

^mJ^—IV: ^mfm^—I (_{Unwar) (‡ÌZ gß0 ^91–120)

^mJ^—V : ^mfm^—II (_{Unwar) (‡ÌZ gß0 ^121–150)

7. ^mJ^—IV _| ^mfm^—I Ho$ {bE ³⁰ ‡ÌZ Am°a ^mJ^—V _| ^mfm^—II Ho$ {bE

30 ‡ÌZ {XE JE h¢ü& Bg narjm nwpÒVH$m _| Ho$db _{Unwar ^mfm go gÂ~p›YV

‡ÌZ {XE JE h¢ü& `{X ^mfm<sup>—I</sup> Am°a/`m ^mfm^—II _| AmnHo$ ¤mam MwZr JB© ^mfm(E±) _{Unwar Ho$ Abmdm h°/h¢, Vmo H•$n`m Cg ^mfm dmbr narjm nwpÒVH$m _m±J b|ü& {OZ ^mfmAm| Ho$ ‡ÌZm| Ho$ CŒma Amn Xo aho h¢

dh AmdoXZ-nà _| MwZr JB© ^mfmAm| go AdÌ` _ob ImZr Mm{hEü&

8. narjmWu ^mJ^—V (^mfm^—II) Ho$ {bE, ^mfm gyMr go Eogr ^mfm MwZ|

Omo CZHo$ ¤mam ^mfm^—I (^mJ^—IV) _| MwZr JB© ^mfm go {^fi hmoü&

9. aµ\$ H$m`© narjm nwpÒVH$m _| Bg ‡`moOZ Ho$ {bE Xr JB© Imbr OJh na hr H$a|ü&

10. g^r CŒma Ho$db ^OMR CŒma-nà na hr Aß{H$V H$a|ü& AnZo CŒma ‹`mZnyd©H$

Aß{H$V H$a|ü& CŒma ~XbZo hoVw úoV aßOH$ H$m ‡`moJ {Z{f’ h°ü&

I

MVD18—I

Bg narjm nwpÒVH$m H$mo V~ VH$ Z Imob| O~ VH$ H$hm Z OmEü&

Do not open this Test Book let un til you are asked to do so.

Bg narjm nwpÒVH$m Ho$ {nN>bo AmdaU (n•> gߪ`m <sup>20</sup>) na {XE JE {ZX}em| H$mo ‹`mZ go nãT>|ü&

Read care fully the In struc tions on the Back Cover (Page No. 20) of this Test Book let.

LANG. CODE

10

_{Unwar _| {ZX}em| Ho$ {bE Bg nwpÒVH$m Ho$ n•> gߪ`m ² d ¹⁹ XoI|ü&

For In struc tions in Manipuri, see Page Nos. 2 and 19 of this Book let.

Name of the Candidate (in Capitals) Roll Number (in figures)

(in words)

Centre of Examination (in Capitals)

narjmWu H$m Zm_ (~ãS>o Ajam| _|) :

(e„Xm| _|) : AZwH´$_mßH$ (AßH$m| _|) :

narjm-Ho$›– (~ãS>o Ajam| _|) :

narjmWu Ho$ hÒVmja : {ZarjH$ Ho$ hÒVmja :

¤åA¡ìºi¡[Î º³àÚ ²⁰ Úà*Òü ëi¡Ê¡-¤åA¡ìºi¡ ëA¡àl¡

ëšš¹

^—I

³[ošå¹ã ëºUåìÚ\ Î[šÃì³–i¡

®¡àK

^—IV

"³Îå}

^V

ÒàÚ¹[v¡ûö¡ó¡à*¤à ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ "[Î Òà}ìƒàB¡>å¡ú

¤åA¡ìºi¡[ÅKã >ã[t¡-[>Ú³[Å} (In struc tions) (º³àÒü ¹⁹ "³Îå} ²⁰) "[Î Úà³—à ëW¡A¡[ÅÄà šàl¡ü¡ú

ëA¡[–ƒìƒi¡A¡ã ³ã} :

Øàӓɇ : ë¹àº >´¬¹ ("S¡ ³ìÚv¡û¡à) :

š[¹Û¡àKã ëΖi¡¹ :

ëA¡[–ƒìƒi¡A¡ã [ÎKì>W¡¹ : Òü>[®¡[\ìºi¡¹Kã [ÎKì>W¡¹ :

Facsimile signature stamp of Centre Superintendent

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}ƒà šã¤à ÒüXi¡öG>[Å} :

1. ¤åA¡ìºi¡[Î ³[ošå¹ã ëºUåìÚ\ƒà šài¢¡^—IV (ëºUåìÚ\^—I) >yKà šài¢¡^—V (ëºUåìÚ\^—II) ƒà š[¹Û¡à =à[>}¤à ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}KンA¡

본> ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡Kã Î[šÃì³–i¡ "³[>¡ú "[>³[v¡û¡ šåÄà š[¹Û¡à =à¤à Úàì¹àÒü¡ú

2. ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à 본> ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡Kã šài¢¡^—I, ^II, ^III "³Îå} ³ìJàÚ>à J>¤à ëºUåìÚ\[Å}ƒKã šài¢¡^—IV "³Îå} šài¢¡^—V A¡ã šàl¡üJå³ šã¤à ƒ¹A¡à¹ íº¡ú

3. Òü}¹à[\ "³Îå} [Ò–ƒã ëºUåìÚ\[Å}Kã šài¢¡^—IV "³Îå} šài¢¡^—V ØàÒ}[Å} 본> ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡à šã칡ú ëºUåìÚ\ Î[šÃì³–i¡[Å}KンA¡

ët¡àR¡àÄà Ò}¤à ÚàÒü¡ú

4. º³àÚ[Îƒà šà[i¢¡A塺à¹[Î} Òü>>¤à ë¤ÃA¡^/¤Ãå ë¤àº ëšàÒü–i¡ ëš>Jv¡û¡}³A¡ Åã[\ìÄï¡ú

5. ëºUåìÚ\ ¤åA¡ìºi¡[ÅKã ëA¡àl¡[t¡ ^I [>¡ú "X¹ Åãi¡A¡ã ÎàÒül¡^–2 ƒà Òü[¹¤à ëA¡àl¡tå¡Kà "³Îå} 본> ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡à Òü[¹¤ƒåKà ëºUåìÚ\

Î[šÃì³–i¡ ¤åA¡ìºi¡A¡ã[ÅKà W¡š ³àĤ¹à ÒàÚ>à ëÚ}l¡ü¡ú ³àă¤à ë=àAá¤[ƒ ëA¡[–ƒìƒi¡>à Jåƒv¡û¡à ëºUåìÚ\ Î[šÃì³–i¡ ¤åA¡ìºi¡ "ƒå Åãì–ƒàA—¡¤à Òü>[®¡[\ìºi¡¹ƒà [¹ìšài¢¡ ët¡ïKƒ¤[>¡ú

6. ¤åA¡ìºi¡ "[ÎKã šài¢¡ "[>[> ^IV "³Îå} ^V¡ú ³[΃à ØàÒ} "³³³ƒà ³àA¢¡ "³à šã¤à ØàÒ} ⁶⁰ Úà*Òü : šài¢¡^—IV : ëºUåìÚ\^—I (³[ošå¹ã) (Øà : ⁹¹ ƒKã Øà : ¹²⁰) šài¢¡^—V : ëºUåìÚ\^—II (³[ošå¹ã) (Øà : ¹²¹ ƒKã Øà : ¹⁵⁰)

7. šài¢¡^—IV ëºUåìÚ\^—IKã ØàÒ} ³⁰ Úà*Òü "³Îå} šài¢¡^—V ëºUåìÚ\^—IIKã ØàÒ} ³⁰ Úà*Òü¡ú ¤åA¡ìºi¡ "[Îƒà ³[ošå¹ã ëºUåìÚ\ƒ}Kà

³¹ã íº>¤à ØàÒ} Ò}Òü¡ú >ÒàA—¡à >R¡Kã ëºUåìÚ\^—I "³Îå} ëºUåìÚ\^—II *Òü>à J>¤à ëºUåìÚ\[Å}ƒå ³[ošå¹ã >y¤[ƒ ëºUåìÚ\ƒåƒà

¯àÒ} Ò}¤à ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ "³à šã>¤à ÒàÚ¤ãÚå¡ú šàl¡üJå³ šã[¹¤à ëºUåìÚ\[Å}ƒå >ÒàB¡ã &[šÃìA¡Å> ëó¡à³¢ƒà Òü[J¤à ëºUåìÚ\[Å}Kà

³àÄKƒ¤[>¡ú

8. ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à ëºUåìÚ\[Å}Kã [ºÊ¡t¡Kã ëºUåìÚ\^—I *Òü>à J>[J¤ƒå >v¡¤à "ìt¡àÙà ëºUåìÚ\ "³ƒà šài¢¡^—V (ëºUåìÚ\^—II)ƒà Úà*[¹¤à ¯àÒ}[Å}Kã šàl¡üJå³ šã¤à ƒ¹A¡à¹ íº¡ú

9. ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡à šã[¹¤à ³ó¡³ƒèt¡ƒà ¹ó¡ ؇A¢¡ ët¡ïKƒ¤[>¡ú

10. šàl¡üJå³[Å}ƒå ^(OMR) šàl¡üJå³ ëW¡ƒà ÒüKƒ¤[>¡ú >R¡Kã šàl¡üJå³[Å}ƒå ëW¡A¡[ÎÄà ³àA¢¡ìt¡ï¡ú šàl¡üJå³[Å} ëÒà}>¤à ³èA¡ "ìR¡ï¤à Åã[\Ĥà Úà샡ú

I

MVD18—I

LANG. CODE

10

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à MANIPURI Lan guage–I

ëºï¹¤[ƒ šài¢¡ ^–IV Kã ⁽ ¯àÒ} ^91–120) ó¡à*¤Kã šàl¡üJå³ [š>¤à ëÒà;>Kƒ¤[>¡ú

Candidates should attempt the questions from Part–IV (Q. Nos.

91–120), if they have opted

MANIPURI as Language–I only.

Part—IV /

A¡àJ>

^—IV

Language—I /

ëºà>

^—I

Manipuri /

³[ošå¹ã

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à MANIPURI Lan guage–I ëºï¹¤[ƒ šài¢¡^–IV Kã ⁽¯àÒ} ^91–120) ó¡à*¤Kã šàl¡üJå³ [š>¤à ëÒà;>Kƒ¤[>¡ú

[ƒì¹G> : ³JàKã ØàÒ}[Å}[ÎKã ³Jàƒà šã[¹¤à *šÅ>[Å}

"[΃Kã J«àÚƒKã W¡àĤƒå JÀKà šàl¡üJå³ šãÚå (ØàÒ} ^91–105) :

91. ³îÒì¹àÒü[Å}[Î ¤>à> "³Îå} ëJà>ì=àA¡

ëÒ>K;ÒĤà t¡´¬ã¤ƒà ³ìJàÚKã^—

(1) t¡´¬Kã íÒ[Å}¤à (learning skill) ëÒ>K;Ò[À

(2) W塳—à R¡à}¤à ëÒ>K;Ò[À

(3) ó¡\>à R¡à}¤à ëÒ>K;Ò[À

(4) ëºà> [Å[\ĤKã íÒ[Å}¤ƒà ëÒ>K;Ò[À

92. ëºà>Kã AáàÎt¡à A¡XyA¡[t¡[®¡\³ ÒàÚ¤[Î^—

(1) ³îÒì¹àÒü[Å}>à ³àă¤à ëδšº A¡Úà í>>ƒå>à ó¡\¹¤à ØàJìÀà> šåì=àA¡š[>

(2) *\à[Å}>à ³îÒì¹àÒü[Å}¤å ³Jº ³Jà A¡ÚàKã ë³[ƒÚà [Å[\>Ò>ƒå>à ³ìJàÚKã *Òü¤à [=*[¹ ÅàK;šƒà ³ìt¡} šà}Òü

(3) ³îÒì¹àÒü[Å}>à ³ìJàÚ>à ó¡}ºA¡šà ëºï[Å}- K¸à>[Å}ƒå ëºà>Kã íÒ[Å}¤à ºàA¡ÒĤà ëÒà;Ĥƒà [Å[\îÄ

(4) ³îÒì¹àÒü[Å}>à t¡´¬ƒà ƒ¹A¡à¹ íº¤à ³W¡àA¡[Å}

ëų ÅàÒü-"ƒåKà ³ÅàKã *Òü¤à "ÒàÞà ëºï[Å} ó¡}Òü

93. Òü[–ƒÚàƒà [¹\ì>º ëºà> W¡à*J;>¤à ëÒà;>¤ƒà

³JàKã[Å}[΃Kã A¡¹´¬>à [Å}>¤[> ÒàÚ>à ëºïì¹àÒüƒìK?

(1) ³ãÚà³—à J}ƒ¤à

(2) Jåìƒà}W¡à¤[Å} Øà;šà

(3) J}¤ƒà W¡³³>¤à

(4) ØàÒ>ì=àA¡ ("=¢) Ò>ìƒàA¡šƒà "Øà¤à

94. ëºà> J}¤à (^{lan guage} acquisition) ÒàÚ¤[Î

(1) ƒ¹A¡à¹ íº¤à ØàîÒ[Å}ƒ³A¡ [Å[\Ĥ[>

(2) "R¡à}>à ³³àìºà> R¡à}¤ƒà šè[A—¡}

ë=ïK;[š¤Kã ³*}-³ìt¡ï[>

(3) í>>¤ƒà [>Ú³ >àÒü¤à "³[ƒ Nøà³à¹ J}¤ƒå[>

(4) ³ã*Òü¤Kã šãì=à¹A¡šà P¡oKã ³ìt¡}>à ëºà>

t¡´¬[>

95. ëºà>Kã *\à>à ëºà> t¡´¬ã¤[Î

(1) [W¡>ÒàÚ (dic ta tion) ët¡ï¹K[>

(2) "R¡à}[Å}>à ó¡\>à ÒüÚå ÒàÚ¤ƒå[>

(3) "ì>ï¤à ó¡\¤à ØàJìÀà> [š¹Kà

³îÒì¹àÒü[Å}ƒà ÒüÒ>¤[>

(4) ³îÒì¹àÒü[Å}ƒà "à[i¢¡A¡º (^{ar ti cle}) t¡´¶å ÒàÚ¤[>

96. ëºà> "³à ó¡\>à R¡à}ìK ÒàÚ¤¹[ƒ^—

(1) ³îÒì¹àÒü[Å}Kà Øà[¹ ÅàÄKƒ¤[>

(2) ³îÒì¹àÒü[Å}>à J}‰¤[ƒ t塳ãÄà ó¡³Ò>K[>

(3) "¹àÞ[Å} J}ìƒàAáKà Jåƒv¡û¡à "¹àÞ[Å}

W塳ì=àB¡ƒ¤[>

(4) Øà[¹ ÅàĤƒà [Å[\ÄKƒ¤à ëºà> [Å[\ĤKã Jåìƒà}W¡à¤à íºÒ>Kƒ¤[>

97. ëºà> t¡´¬ã¤Kã ³[t¡A¡W¡à¤à šà¹àKã"ìÒï¤[Î^—

(1) t¡³>¤Kã šà–ƒ³[Å}ƒå ³=}-³=} Òüì=àA¡š[>

(2) ³¹ç¡*Òü¤à ëšàÒü–i¡[Å} ųºš>à ÒàÚ¤à "³[ƒ

³îÒì¹àÒü[Å}¤å &[v¡û¡[®¡[t¡Kà ëºàÒüÄ>à šå[A—¡}

ë=ïK;[š¤[>

(3) šà¹àKã Úà*ó¡³Kà ëºàÒü>>à ÒàÚ¤[>

(4) ë¤ÃA¡ì¤àl¢¡t¡à Òü¤[>

98. "Øà;šà ë³>J;>¤à t¡´¬ã¤à (^{Re me dial}

teach ing) ÒàÚ¤[Î^—

(1) ó¡\>à ³=}-³>à* >àÒü>à ët¡ï¤à =¤[A—¡

(2) A¡¹³ÒàÚ>à t¡´¬ãKìƒ t¡àA¡š[>

(3) *Òüì¹àÒüƒ¤à (^{neg a tive}) =¤[A—¡

(4) [=*[¹ìi¡ìA¡º *Òü¤[>

99. ëºà>Kã íÒ[Å}¤à (lan guage skills) t¡´¬[Î ^—

(1) ³³å;t¡à>à Ç¡KàÒü>à t¡àB¡ƒ¤[>

(2) ët¡àA¡JàÚ>à t¡àB¡ƒ¤[>

(3) tå¡>à ëÚ}ºKà t¡àB¡ƒ¤[>

(4) ³ìt¡ï t¡´¶ƒà t¡àB¡ƒ¤[>

100. ëºà> t¡[´ÃîR¡¡ ³>å}ƒà ³îÒì¹àÒü[Å}>à ëJà>ì=àA¡

J}ƒ¤Kã "Øà¤à ë=}î>ú ³[Î A¡¹³—à ë=}>KƒìK?

(1) Aáàι硳ƒà ºàl¡ü>à šà¤[>

(2) "R¡à}[Å} ÅàÄÒ>ºKà ³ìJàÚ³ìÅ> Øà[¹ ÅàÄÒ>¤[>

(3) Jåƒv¡û¡à "¹àÞà W塳ì=àA¡š[>

(4) ëºà> J}¤à ³ã[Å}Kã ³ìt¡} ëºï¹K‡ "Jƒ§‡

≥Ï=Ô[≈} (ac tiv i ties) ö‡}Ï=‡B°É§[>

101. ØàÒ}ìW¡¡ ëÅ´¶¤à ³tå¡}ƒà *\à>à W¡à}ìÚ} ët¡ïKƒ¤à šà–ƒ³[Å} (ob jec tives) ëÚ}Òü¡ú *\à>à "Òà>¤à

*Òü>à ØàÒ} ëW¡Kãƒà J[À¤[Î^—

(1) ³>å}ƒà Úà*[¹¤à ³W¡àA¡ A¡[¹-A¡[¹ Úà*¤ìK ëÚ}¤[>

(2) ØàÒ} ³Jº[Å}ƒåƒ[>

(3) =à\[>}R¡àÒü *Òü¤øà ëÚ}¤[> (re li abil ity)

(4) W¡àĤøà ëÚ}¤[> (^{va lid ity})

102. _____ "Øà¤[Î šà¤ƒà Øà¤Kã ^sign >ìv¡¡ú

(1) ³ìÚA¡ "³Îå} ØàîÒ J}¤Kã

(2) ¤>à> W¡à} >àÒü>¹Kã

(3) šà¤Kã "Úà}¤à "³Îå} =å>à šà¤Kã

(4) ØàîÒ "³Îå} ØàJìÀà> J}§K„

103. ëºà>Kã ³ìÒïÅàƒà ³JàKã[Å}ƒKã W塳ƒ¤ƒå A¡¹´¬ì>à?

(1) ëºà> Jå[ƒ}≥B°„ ≥≈‡K„ A°⁄‡; (^structure) íºî\

(2) ëºà>[Î W¡;>¤ãKà W¡à*J;ºA¡šKà ³[¹ íºî>

(3) ëºà>[Î "¹àÒü¤ƒKã ëÒÄà ºå[Å>¤ƒà ºàA¡Òü

(4) ëºà>[Î [Î>ì=[ÎÎt¡Kã &>à[º[ÎÎ ë¹à³ƒà ºàA¡Òü

104. Aáàι硳ƒà ët¡ï¤à +¹àÒü¤à ³Úà³[Å}[΃Kã A¡¹´¬>à [W¡>¤å} ëºà> (^{oral lan guage}) J}¤ƒà ëÒ>K;Ò>¤ìK?

(1) *\àKà ëºàÒüÄ>à ºàÒü[¹B¡ã Ø[¹[Å} šåÀš—à šà[³Ä¤>à *ÒüK[>

(2) šåÀš—à "Wå¡´¬à ëJà>ì=àA¡ ÒàÚ[³Ä¤[>

(3) [W¡>ôó¡à šå¹Kà íÅì¹} ët¡àR¡à>-ët¡àR¡àÄà ÒàÚ¤[>

(4) "šà´¬à Øà[¹[Å}ƒå ÅA¡t¡³ ºà}ƒå>à ÅàĤ[>

105. =å>à šà¤Kã ³ì=ï[Î^—

(1) "šà´¬à ºàA¡ÒĤ[>

(2) ëÒÄà ³³å;t¡à>à J}>¤[>

(3) šàA¡àì=àA¡ W¡à*ì=àA—¡à šà¤[>

(4) ³W¡àA¡ J}>¤[>

[ƒì¹G> : ³Jàƒà šã[¹¤à Øàì¹} "[Î ³åÄà šà¹Kà šã[¹¤à ØàÒ}[Å}Kã "[ÎKã J«àÒüƒKã W¡àÄ¤à šàl¡üJå³ šãÚå (ØàÒ} ^106–114) :

W¡à*J;º[Aá¤à íº¤àA¡[Å}ƒà 'W¡."àÒü.[®¡. ^/&ÒüƒÎ Åì–ƒàA¡šKã W¡à} "³[ƒ ³*} "[Î º³ º³Kã *Òü>à ëJîÄ¡ú

"[óø¡A¡à "³Îå} &[ÎÚàƒà >åšà->åšã^—ÒA¡[t¡Ä¤ƒà Åì–ƒàA¡š>à

³Åã} Úà´¶ã¡ú ë>à}ìšàA¡ Òül¡üì¹àš>[W¡}¤à ë>ï>à >ã}t¡´ÃA¡šà íº¤àA¡[Å}ƒ>à šåÄà [ÒƒàA¡ A¡àš[³Ä¤ƒKã Åì–ƒàA¡[J¤>à ëÒ[À¡ú ÒàÚ[¹¤à ³ó¡³ šå³—³A¡[΃à, ³àKã ³àKã º³Kà Wå¡>¤à šàî´¬ Åã[\ăå>à >Òàì¹àº[Å}¤å 'W¡."àÒü.[®¡.^/&ÒüƒÎt¡Kã A¡Ä>¤à ëÒà;>ìÒ[ƒ, ³t¡³ J¹Kã^—³tå¡}ƒ[É ∫‡“¸W°;[≈

ö‡v°˚°Aó°‡ ≈Ïñɇ¹v°˚°>‡ ≥‡Ï∫≥ÉK„ >“‡Ï¹‡∫ öÂ≥ó≥A° “‡;[J§‡

⁄‡§K„ "[A°§‡ Ì∫ &“¸ÉŒ >‡§Jv°˚°‡ >v°§É‡ >“‡Ï¹‡∫[≈}K„

≥≈‡-≥l°¸ Û°>‡ [“}>§‡ "≥[É ≥„*“¸§K„ "[ãA°‡¹ ≥‡R°“ñÉ>§‡

Γ‡;>§‡ t°‡“¸°˙

'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ¤[ƒ ׸ì³> Òü³å¸> [l¡[ó¡[ÎìÚ[X ®¡àÒü¹Î ÒàÚ¤[>¡ú ³ÒãA¡ "[Î ÒA¡W¡à}ƒà W¡}JøKà, ³ã*Òü¤Kã ³Åà R¡àA¡ì=àA¡W¡>¤à íº[¹¤à ë=ï¹à} (Im mune sys tem) ƒà ºà–ƒà¹v¡ûå¡>à ³šàUº ëÅà”‚Ò[À¡ú ÒàÚ[¹¤à Òü³å¸> [ÎìÑz³ ëÅà”‚¹Aá¤ƒà ³Jº A¡ÚàKã ºàÚ>à W¡R¡ºv¡ûå¡>à ³ã "ƒå¤å

>àÒÀA¡Òü¡ú 'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ[¹¤à ³ÒãA¡ "[Î šA¡Jø¤à ³ã

"ƒåKã # >;yKà ó¡´¬ãƒà Úà*Òü¡ú

&ÒüƒÎ ÒàÚ¤[ƒ &E¡àƒ Òü³å¸> [l¡[ó¡[ÎìÚ[X [Îì–ƒøà³ ÒàÚ¤[>¡ú 'W¡."àÒü.[®¡. šàA¡šà ³ã "³Kã ÒA¡W¡à}ƒà Úà*[¹¤à Òü³å¸>

[ÎìÑz³ "ƒå ³šå} ó¡à>à ëÅà”‚¹¤à ³t¡³ƒà ³Jº A¡ÚàKã ºàÚ>à W¡R¡ºA¡Òü ^; ³ìJàÚ[Å} "ƒå[ƒ [i¡.[¤. l¡ü>ÅàKã ºàÚ>à, ëJàR¡

Òà´¬à >;yKà ºàÒüìÒï ëÒï¤à "[Î[>¡ú ³[Τå &ÒüƒÎ>à >à¤à ÒàÚ>à JR¡î>¡ú 'W¡."àÒü.[®¡. šàA¡šƒKã &ÒüƒÎ >à¹A¡šƒà W¡R¡¤à ³t¡³ "[Î ³ã ³ãƒåKã º³W¡;-Åà\; >;yKà šå[X ³[Ò}

"ƒåKã ³Jà ëšà[À¡ú 'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ¤[Î A¡>àP¡´¬à "³ƒKã ëºï¹ç¡‰¤[ƒ ³ìt¡à³t¡à ë=àA¡W¡¹A¡šà >ìv¡¡ú ³ÒãA¡ "[Î Åì–ƒà¹A—¡¤à Îåš—t¡Kã º´¬ã "׳JA¡ íº¡ú ³ÒãA¡ "[Î ÒüW¡³ W¡³—à W¡à³ã>-=A¡[³Ä¤à, ÅàÄ[³Ä¤à, Jå;, ëÅàA—¡¤à, Wå¡š—¤à,

=¤A¡ Åè[³Ä¤à, [ó¡-ë¹àº [t¡Ä¤à ëA¡à[ÀA¡ šå>¤à, "³à}ÅR¡

[t¡Ä¤à >;yKà A¡àR¡>[W¡}¤>à W¡ãA¡šƒà Åì–ƒàA¡šà R¡³ìƒ¡ú ºåìÒà}[‰îR¡ƒà >åšà->åšã ">ã³A¡ ³Åà-³Åà Úà>¹Kà 'W¡."àÒü.[®¡ ëi¡Ê¡ ët¡ïì=àA¡šà íó¡¡¡ú A¡[¹P¡´¬ƒà [>šà >;yKà

>åšãƒà šAá´Ã¤Îå >å}[Å>¤à "³Îå} ëºï>-íº>¤[ƒ, ÚàÒü¡ú ët¡ï¤t¡¤å ëW¡A¡[Å> ë=ï¹à}[ƒ ëºïJ;A¡ƒ¤[>¡ú ">à "ìÚA¡

>;yKà Jåìƒà}=ã¤à Úà*¹A¡šƒà, >ã}[=\>à W¡à}ìÚ} ët¡ï¹¤à

³[ÒA¡ Úà*ƒ¤à #t¡³A¡ A¡à[Ù¤à íó¡¡ú

106. W¡àl¡üJ;º[Aá¤à íº¤àA¡[Å}ƒà º³ º³Kã ³tå¡} ÒüÄà 'W¡."àÒü.[®¡. Åì–ƒàA¡šKã W¡à} A¡³ìƒï¤ìK?

(1) "³Kà "³Kà ëJîÄ

(2) "³Kà "³Kà ³àĤà íº

(3) ³àĤÎå ³àă¤Îå íº

(4) Åì–ƒàA¡šKã W¡à} Øà}¤à t¡àĹA¡Òü

107. ë>à}ìšàA¡ Òül¡üì¹àš>[W¡}¤ƒà ë>ï>à >ã} t¡´ÃA¡šà íº¤àA¡[Å}ƒà 'W¡."àÒü.[®¡. ºàÚ>à "[Î A¡¹³—à šàA¡

ÅÄà Åì–ƒàA¡šà ëÒ>[J¤ìK?

(1) ÒA¡[t¡Ä¤ƒKã

(2) >åšà->åšã >å}[Å>¹A¡šƒKã

(3) W¡à}ìÚ} ët¡ïƒå>à ³Òà* J}[>}ºA¡šƒKã

(4) šåÄà [ÒƒàA¡ A¡àš[³Ä¤ƒKã

108. 'W¡."àÒü.[®¡. ³ÒãA¡ "[Î, >à¹¤à ³ã "ƒåKã ÒA¡W¡à}Kã A¡¹´¬à Źç¡v¡û¡à Úà*Òü^—

(1) [Å}ºã l¡üìt¡à}[Å}ƒà Úà*Òü

(2) # >;yKà ó¡´¬ãƒà Úà*Òü

(3) =ì¤à´¬ãƒà Úà*Òü

(4) ³ÒãA¡[Î Úà*¤à ÒA¡W¡à}Kã Źç¡A¡ [=¤à ó¡R¡ìƒ

109. 'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ¤[Î ³šå} ó¡à¤à ØàîÒ A¡[¹ì>à?

(1) ׸ì³> Òü³å¸> [l¡[ó¡[ÎìÚ[X ®¡àÒü¹àÎ

(2) ׸ì³> Òü–i¡¹ì>º [l¡[ó¡[ÎìÚ[X ®¡àÒü¹àÎ

(3) ׸ì³> Òü–i¡¹ì>º ®¡àÒü¹àÎ

(4) ׸ì³> Òü[–i¡ìNøìi¡t¡ ®¡àÒü¹àÎ

110. 'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ¤à "[Î A¡¹³—à Åì–ƒà¹A¡šìK?

(1) W塹硚 =A¡[³Ä¤ƒKã Åì–ƒà¹A¡Òü

(2) W¡à[³> =A¡[³Ä¤ƒKã Åì–ƒà¹A¡Òü

(3) A¡>àP¡´¬à "³ƒKã ëºï¹ç¡¹Kà Åì–ƒà¹A¡Òü

(4) [ó¡-ë¹àº [t¡Ä¤ƒKã Åì–ƒà¹A¡Òü

111. ">à "ìÚA¡ "³[ƒ Jåìƒà}[=¤à Úà*¹v¡ûå¡>à #Kã ƒ¹A¡à¹ íº¹¤[ƒ A¡¹´¬à #¤å A¡àÙãK[>?

(1) >ã}[=\>à W¡à}ìÚ} ët¡ï¹¤à #

(2) Jåƒv¡û¡à ó¡}¤à #

(3) ³W¡àƒKã ëºï¤à #

(4) # ƒà> ët¡ï¤[Å}ƒKã ó¡}ºA¡šà #

112. 'W¡."àÒü.[®¡. ÒàÚ¤[Î A¡>àP¡´¬à "³ƒKã ëºï¹ç¡‰¤[ƒ

³ìt¡à³t¡à ë=àA¡W¡¹A¡šà >ìv¡¡ú šã[¹¤à ØàîÒ šì¹}

"[Î ³Jàƒà šã[¹¤[Å}[ŃKã A¡¹´¬à ØàîÒ šì¹}ì>à Jì–ƒàA¡l¡ü^—

(1) ëšà[\[i¡¤

(2) Òü–i¡ì¹àìK[i¡¤

(3) ë>ìK[i¡¤

(4) &GìAáì³ìi¡à[¹

113. ‘³Å-³l¡ü ó¡¤à’ ØàîÒ "[ÎKã "=¢ ³Jàƒà šã[¹¤[Å}[ŃKã JÀå^—

(1) ÒA¡W¡à} ó¡>à íº¤à

(2) ÒA¡W¡à} ë>àÚ ëš>¤à

(3) ÒA¡W¡à} šà=>à íº¤à

(4) W¡à¤à =A¡šà ó¡¤à

114. 'W¡."àÒü.[®¡. "[Î W¡à[³>>¤ƒà ëºï>샡ú šã[¹¤à ØàîÒ šì¹}[Ńà Úà*[¹¤à-[³>-"[Î A¡[¹ì>à?

(1) A¡g}[t¡¤ ³àA¢¡¹

(2) &ìÎà[ÎìÚ[t¡¤ ³àA¢¡¹

(3) šÃå칺 ³àA¢¡¹

(4) ëA¡Î ³àA¢¡¹

[ƒì¹G> : íÅì¹} "[Î šà¹Kà ³Jàƒà šã[¹¤à ØàÒ}[Å} "[ÎKã šàl¡üJå³ šãÚå (ØàÒ} ^115–120) :

l¡üƒKã W¡àl¡ü¤à ëJà}>à}[>

"ìW¡ï¤à ëJà}>à} šà´¬ã>à

\ã¤[Å}ƒà l¡ü¹ç¡³ šã

l¡üìW¡A¡ ØàÚà[Å}>à Úàì¹A¡ó¡³ *Òü¡ú

³>à šå}¤ƒà íÒì>ï[>

íÒì>ï>à \å³ \å³ šàÀKà

³¹àÒü ºåA¡šà ëÒ[Àìƒà¡ú

³P¡o íº¤à ³ãt¡>à γà\¤å ë>àÀåA—¡à W¡;[ºìƒà

³ãÚà³—à ÒüA¡àÚ Jåî³—ìƒà¡ú

115. "ìW¡ï¤à ëJà}>à} šà´¬ã>à \ã¤[Å}ƒà A¡[¹ šã^—

(1) íšÅ šã

(2) l¡ü¹ç¡³ šã

(3) ³Åà ³ì¹} šã

(4) A¡[¹³v¡à A¡àÄ¤à šãìƒ

116. l¡üìW¡A¡-ØàÚà[Å}>à A¡ƒàÚƒà Úàì¹A¡ó¡³ *Òü?

(1) "ìÅà}¤à ë³à}ìÅà}ƒà

(2) Úå³Kã ÅàÒü[\–ƒà

(3) "ìW¡ï¤à ëJà}>à} šà´¬ãƒà

(4) Ç¡³à} ³ìt¡à>Kã >àΚ[t¡ƒà

117. ³P¡o íº¤à ³ã>à γà\ƒà A¡¹³—à W¡;šìK?

(1) ³¹ç¡ ºåA—¡à W¡;ºã

(2) ³³àÚ =àU;ºKà W¡;ºã

(3) ë>àA—¡à ë>àA—¡à W¡;ºã

(4) A¡š—à A¡š—à W¡;ºã

118. ³P¡o íº¤à ³ã¤å ³ãÚà³—à A¡¹³—à ëºàÒü>¤ìK?

(1) íÒ>ƒ>à ëºàÚî>

(2) ÒüA¡àÚ Jå³—>à ëºàÚî>

(3) >å}R¡àÚ>à ëºàÚî>

(4) Òü>ì=àA¡ºKà ëºàÚî>

119. ³=v¡û¡à šã[¹¤à íÅì¹} "ƒå ³åÄà šà¹Kà ‘ëƒà’>à ëºà´¬à šì¹} A¡Úà Úà*¤ìK?

(1) "³à Úà*Òü

(2) "[> Úà*Òü

(3) "׳ Úà*Òü

(4) ³¹ã Úà*Òü

120. ‘‘ëJà}>à} šà´¬ã>à \ã¤[Å}ƒà l¡ü¹ç¡³ šã¡ú’’ A¡¹´¬à ØàîÒ šì¹}ì>à?

(1) Òü–i¡ì¹àìK[t¡¤

(2) A¡³ìšÃG

(3) A¡´šàl¡ü–ƒ

(4) [ƒAáàì¹Î>

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à MANIPURI Lan guage–II

ëºï¹¤[ƒ šài¢¡ ^–V Kã ⁽ ¯àÒ} ^121–150) ó¡à*¤Kã šàl¡üJå³ [š>¤à ëÒà;>Kƒ¤[>¡ú

Candidates should attempt the questions from Part–V (Q. Nos.

121–150), if they have opted

MANIPURI as Language–II only.

Part—V /

A¡àJ>

^—V

Language—II /

ëºà>

^—II

Manipuri /

³[ošå¹ã

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à MANIPURI Lan guage–II ëºï¹¤[ƒ šài¢¡^–V Kã ⁽ØàÒ} ^121–150) ó¡à*¤Kã šàl¡üJå³ [š>¤à ëÒà;>Kƒ¤[>¡ú

[ƒì¹G> : ³JàKã ØàÒ}[Å}[ÎKã ³Jàƒà šã[¹¤à *šÅ>[Å}

"[΃Kã J«àÒüƒKã W¡àĤƒå JÀKà šàl¡üJå³ šãÚå (ØàÒ} ^121–135) :

121. šøàÒü³à[¹ ÑA塺 "³Kã ³îÒì¹àÒü[Å}ƒà J«àÒüƒKã A¡àÄKƒ¤à t¡à¤Kã "³Îå} R¡à}¤Kã íÒ[Å}¤à (lis ten ing and speak ing skills)

íºÒ>ìK ÒàÚ¤[ƒ ³JàKã[Å}[΃Kã A¡¹´¬à ³t¡´¬ã>à

*ÒüKƒìK?

(1) Øà[¹ºã¤à "³Îå} [l¡A¡ìv¡û¡Î>[>

(2) íÅì¹} [=¤à "³Îå} ëºà>Kã ëºì¤àì¹i¡[¹[>

(3) ÅA¡t¡³ ºà}ºKà ÅàĤà "³Îå} šàl¡ü šà¤[>

(4) ÅA¡t¡³ ºà}ºKà ÅàĤà "³Îå}

ët¡;Ä-[t¡Ä¤[>

122. ëºà–ƒà "Øà;šà ë³>J;> t¡´¬ã¤à (^{re me dial}

teach ing) ÒàÚ¤[Î^—

(1) ³îÒì¹àÒü[Å}>à "ìÒï¤ƒà ºà>¤à "¹à>¤[Å}

ó¡K;ÒĤ[>

(2) ëºï[Å}Kà ³[¹ íºÄ¤à "¹à>¤[Å}

ó¡K;ÒĤ[>

(3) ³îÒì¹àÒü[Å}ƒà ³ÅàKã *Òü¤à =à\¤à ºàA¡ÒĤ[>

(4) ³=B¡ã[Å}[Î ëºàÒü>³A¡[>

123. A¡¹´¬à ØàÒ}>à ³Úà³Kã *Òü¤à ëºà> J}>¤Kã J«àÒüƒKã W¡àĤà W¡à}ìÚ}ƒå A¡¹´¬ì>à?

(1) Úà³—à ët¡Þà šà*Jå³ ³Jº

(2) "Åà}¤à¡ šà*Jå³ ³Jº

(3) &ìÎKã ³Jº

(4) *¤ì\[v¡û¡®¡A¡ã ³Jº

124. ‘‘"R¡à}[Å}[Î ëºà> R¡à}¤à R¡´¬Kã ³R¡³Kà ëºàÒü>>à ëšàA¡Òü¡ú’’ ÒàÚ¤[Î A¡>à>à ÒàÚ¤ì>à?

(1) [šÚì\;>[>

(2) ëW¡à³Î[A¡>[>

(3) [®¡ìKàÎi¡[A¡>[>

(4) ëš®¡ìºà®¡>[>

125. [Ò[–ƒ R¡à}¤à ³ó¡³ƒKã ºàA¡šà >åšã³W¡à "³>à >}Kã

>¹³ƒà ºàA¡šƒà, >}Kã ëºà> R¡à}¤ƒà "¹à>¤à¡

Úà*¹Kà R¡à}Òü¡ú *\à "³à *Òü>à >}>à ³Jàƒà [š[¹¤[Å}[΃Kã A¡¹´¬>à "Wå¡´¬[> ëºïKƒìK¡ú

(1) ³ÒàA¡šå ³à>à R¡à}¤à "¹à>¤Kã ³t¡à}ƒà Ò[g>-Ò[g> ÒàÚ[¤K[>

(2) ³ÒàA¡šå ëºà> ëÒÄà [Å[\ĤKã t¡àgà [š[¤Kƒ¤[>

(3) >å³ã;Jå[ƒ}Kã ³ÒàA¡šå "ì>ï¤à ëºà> "³à šå}JàÒü "³Kã +¹àÒüÚå ÒàÚK[>

(4) "ì>ï¤à ëºà> [Å[\Ĥƒåƒà ³ÒàB¡ã

³³àìºà>Kã ³[³ t¡àÒ>ìºàÒüƒ¤[>

126. [š[¹¤à šà–ƒ³[Å}[ÎKã (ob jec tives) ³Jàƒà ëºà> t¡³ìºàÒüƒ¤Îã A¡¹´¬ì>à?

(1) šå[XKã =àA¡ ³Jº ³Úà³ J}¤[>

(2) ëºà> J}>¤à t¡´¬[>

(3) >å}Kã ØàîÒ ÒàÚ¤à "³Îå} t¡à¤[>

(4) šå[XKã ët¡ïKƒ¤[Å} ët¡ï¤[>

127. ëºà>Kã ³t¡à}ƒà ³JàKã[Å}[΃Kã &ìÎ ³JºKã W¡à}ìÚ}ƒà Jåìƒà}W¡àKƒ¤[Î A¡¹´¬ì>à?

(1) W¡à}ìÚ}[Î>à "R¡à}[Å}Kã ³Òüƒà ³ìJàÚKã ØàJº ó¡\>à ÅàK;šKã ³R¡³ J}¤ƒà ³ìt¡}

šà}Òü

(2) W¡à}ìÚ}Kã *Òü>à ØàÒ} J¹ƒ³A¡ J}>¤ƒà

³ìt¡} *Òü

(3) ³îÒì¹àÒü[Å}>à ØàÒ} J¹ƒ³A¡ Jå³Kƒ¤[>>à šà¤Kã ³t¡³ A¡[À

(4) [Î캤ΠëºàÒü>à ët¡ïKƒ¤[>

128. Òü¤à +¹àÒü>¤Kンv¡û¡à "ìt¡àÙKã ³ìt¡} íº¤à

"R¡à}[Å}>à (^chil dren with spe cial needs) ƒ¹A¡à¹ íº[¹¤[Î

(1) ³ÅàKã ët¡àš-ët¡àÙà ØàJìÀà> íº¤[>

(2) [Îì´¬à[ºA¡ *Òü¤à ëºà> [Å[\Ĥ[>

(3) ØàîÒ[Å} W塳—à [Å[\Ĥƒå[>

(4) JåÒü ó¡\¤ƒå[>

129. W¡à} >àÒü>à ët¡ï¤à "³[ƒ ó¡\>à J}ìƒàA—¡¤à ëºà>Kã W¡à}ìÚ}ƒà (con tin u ous and com pre hen sive eval u a tion) ³JàKã[΃Kã A¡¹´¬ƒà šå[A—¡} =³KƒìK?

(1) "Wå¡´¬à ØàîÒ[Å}ƒ[>

(2) ëšøàì\B¡ã =¤v¡û¡[>

(3) "Wå¡´¬à ëJà>ì=àv¡û¡[>

(4) ëJ;Ä¤à ³t¡à}[Å}ƒà ëºà> [Å[\Ĥà R¡³¤ƒ[>

130. ³º[i¡[º}Mà[º\³ ÒàÚ¤[Î

(1) ëºà> t¡´¬ã¤ƒà "š>¤à *Òü

(2) ëºà>Kã ³W¡àA¡[Å}ƒà "[A¡¤à *ÒüÒ>[º

(3) ëºà> t¡´¬ƒà ³¹ç¡*Òü¤à ³W¡àA¡ *Òü

(4) ëºà> t¡´¬ƒà "Øà¤à *Òü

131. ëºà>Kã "Òà>¤à ³*}[Î

(1) ÎàÒü> ëºà>[>

(2) Nøà³à¹[>

(3) "Òü¤à ëºà>[>

(4) [W¡>¤å} ëºà>[>

132. šøàÒü³à[¹ =àv¡û¡à Øà[¹[Å}Kã "³[ƒ íÅì¹}[Å}Kã J«àÒüƒKã ³¹ç¡*Òü¤à ³ã;ìÚ}[Î A¡[¹ì>à?

(1) A¡àĤ[Å} *ÒüK[>

(2) íÅî¹}[Å} "³[ƒ ؇[¹[Å}[Î ØàîÒ Úà³Ò>Kƒ¤[>

(3) ³¹ç¡*Òü¤à ³[³}[Å} "³Îå} t¡àS¡A¡[Å}

Ò[g>-Ò[g> ÒàÚ¤[>

(4) íÅì¹}[Å} "³Îå} ³¹ç¡*Òü¤à "Òü¤[Å}Kã Øà[¹ ÒàÚ¤[>

133. Nøà³à¹ t¡´¬ã¤>à ³ìt¡} šà}[º¤[Î^—

(1) W¡š-W¡à>à R¡à}¤ƒ[>

(2) ó¡\>à \¹-\¹ R¡à}¤ƒ[>

(3) ³[Å} ó¡\>à J}¤ƒ[> (^{nu mer acy})

(4) Òü¤à-šà¤à íÒ¤ƒ[>

134. Òü¤Kã W¡;Ĥãƒà Úà*[¹¤[Î^—

(1) Øà[¹Kã ØàJìÀà>[>

(2) ØàJº>à ÅàK;š[>

(3) š}Wå¡ìÚÎ> ó¡\>à [Å[\Ĥ[>

(4) ó¡\¤à ØàîÒ[Å} [Å[\Ĥ[>

135. ëºà> "³ƒà W¡à}ìÚ} ëÚ}¤Kã ³¹ç¡*Òü¤à šà–ƒ³[Î ^—

(1) t¡´Ãã¤[Å}ƒåKã "¹àÞ[Å} šåì=àA¡š[>

(2) ³îÒì¹àÒü[Å}>à l¡ü;ì=à¹A¡š[Å}ƒåƒà ³ìJàÚ¤å

=à}K;Ĥà ëºÙ[>

(3) ³îÒì¹àÒü[Å}Îã A¡Úà³—à J}º¤ìK

(achieve ment) ÒàÚ¤ƒå ëÚ}¤[>

(4) J}ìƒàA—¡¤à ëÒà;ĹKà "Øà;š[Å}ƒå ë³>J;š[>

[ƒì¹G> : šã[¹¤à Øàì¹} "[Î šà¹Kà ³Jàƒà šã[¹¤à ØàÒ}[Å}

"[ÎKã W¡à>¤à šàl¡üJå³ J>ƒå>à šãÚå (ØàÒ} ^136–143) : šõ[=¤ãKã "ìA¡àÚ¤ƒà íº[¹¤à >å}[Å;A¡ã [ó¡®¡³ƒà ëÒï[\A¡

W¡àl¡ü¹¤à "ìÒà}¤à A¡Úà ºàìAá¡ú \ã¤[Å}>à Ѭ¹ ëÒà>¤ƒà W¡R¡[º¤à A¡à¹ì¤à>ƒàÒü*GàÒüƒ "³[ƒ *[Gì\> K¸àÎA¡ã W¡à}

"[Î W¡àl¡ü>à ëÒà}ºìAá¡ú >å}[Å; ëÅ}ºv¡û¡¤Kã J«àÒüƒKã W¡àl¡ü¤à

³¹³[ƒ A¡º-A¡à¹Jà>àƒKã W塳ì=àv¡û¡¤à Òè ëW¡À¤à K¸àÎ

"ìÒ>¤à W¡à}ƒà =àìƒà¹A¡š>[>¡ú šõ[=¤ãKã íº¤àA¡ A¡Úàƒà l¡ü³} A¡Úà šàv¡û¡A—¡>à ëA¡àA¡ì=àA¡šà ëºàÚ>>à í³ =àìƒàA¡š>à

>å}[Å; ëÅ}ºv¡û¡¤Kã ³¹ç¡*Òü¤à ³¹³ "³Îå *Òü[¹¡ú ³¹³

"[΃Kã A¡à¹ì¤à>ƒàÒü*GàÒüƒA¡ã W¡à} Úà³—à ëÒ>K;ºA¡Òü¡ú

"³ì¹à³ƒà l¡ü³}-Øà³} A¡à ëÒÄà ëA¡àA¡ì=àA¡šƒKã l¡ü>à- Øà>à>à >å}[Åv¡û¡à =àìƒà¹A¡šà *[Gì\> K¸àÎA¡ã W¡à}Îå "Îå³ Ò”‚¹A¡Òü¡ú ®¡à¹t¡ "³[ƒ Jà ë>à}ìšàA¡ &[ÅÚàƒà l¡ü³}-Øà³}

A¡Úà šàv¡û¡A—¡>à í³ =àìƒàAáKà šàì´Ãï l¡ü¤Kã W¡;>¤ã "[Î

"Îå³ ëÒ[gÀA¡š>à l¡ü³}Kã ëšà;ì=àA¡ Ò”‚¹A¡šà, l¡ü³}Kã º³ A¡Úà íºA¡}ºà *>[ÅÀA¡šà "³[ƒ >å}[Å; ëÅ}ºv¡û¡¤ƒKã ºàÚ>à ºàÚW¡; A¡Úà šàv¡û¡A—¡>à ë=àAáA¡Òü¡ú šõ[=¤ãKã >å}[Å;

>å}Åà ëÅ}Ò>¤ƒà "ìW¡ï¤à ë=ïƒà} ëºï¹´¬à, šõ[=¤ãKã

=ì¤à´¬ã[> ÒàÚ>¤à "³àì\à> ë¤[Î>Kã l¡ü³} ëÒï[\A¡ t¡}JàÚ ëÒÄà ëA¡àA¡[ÅÀìAá¡ú ³¹³ "[Î>à l¡ü³}-Øà³} 'ìJàÚƒà šã[¹¤à A¡àÄ¤à šå´¬à ³ãšå³ [t¡}>à JR¡Ò>¤à Úà³—à t¡R¡àÒüó¡ìƒ¡ú šõ[=¤ãKã W¡àl¡üJ;º¤à íº¤àA¡[Å}ƒà šàÚJ;º[Aá¤à ‘Nøã>

ë¤Âi¡’ "³Îå ‘Nøã> šà[i¢¡’Kã #ìÒïƒà Úà*[Å–ƒå>à l¡ü =à[\>¤à ëºàÚ>>à l¡ü³} ëųK;šà 'ìJàÚ šå³—³B¡ã ë=ïƒà}[>¡ú

³³à}îR¡ƒà 'ìJàÚKã "Òº º³>[Å}>à l¡ü³} Øà³} A¡Úà l¡ü³}ºàÒüKã l¡üìÚàA¡ *Òü>à =³ƒå>à l¡ü Úà>¤ƒà "[=}¤à

=³ºA¡Òü, l¡ü³} A¡Úà >ã}[=>à ëÚàAá´¶ã¡ú l¡ü-Øà¤å ºàÒü[>

>ã}ƒå>à ³ìJàÚ¤å Úà>¤ƒà #¹à;-ë=ï[>¤Kã W¡;>Kã A¡Úà

‘[Ò\>-[Ò¹à*’ "³[ƒ "ît¡ šåÚà, šå¹à> A¡Úàƒà ³ìÚA¡

ëÅ}>à íº[¹¡ú l¡ü³} šàv¡û¡A—¡>à ëA¡àA¡ì=àA¡š>à šõ[=¤ãKã Åà¤Kã W¡à}Îå "Îå ëÒ>K;ÒÀA¡Òü¡ú 20 Ç¡¤à W¡Òã W¡àKã J«àÒüƒKã Åà¤à W¡Òã 10[ƒ 1980 ƒKã 1990 ó¡à*¤[Î[>¡ú šõ[=¤ãKã ³³º Úà´Ã¤à šà´¬ã "³Îå} Åà-R¡à \à; 140 ë¹à³[ƒ l¡ü³}[Å}ƒKã >å}[t¡Kã *Òü>à ³å;[ÅÀA¡[º ÒàÚ>à "JR¡

"îÒ[Å}>à šà>[¹¡ú l¡ü³} ëA¡àA¡ì=àA¡š>à #[Å} >å}[Åv¡à šã¤à íW¡ì=}>à º³ƒ³ "³Kã šà´¬ã, Åà-R¡àKã-[ó¡®¡³

(¤àÒü*ƒàÒü®¡¹[Î[i¡) ƒà ëÅàA¡ÒÀA¡šà "[Î ³ãšå³ [t¡}>à JR¡ÒĤà ëÒà;>¤à t¡R¡àÒüó¡ìƒ¡ú

136. \ã¤[Å}>à Ѭ¹ ëÒà>¤ƒà W¡R¡[º¤à A¡à¹ì¤à>ƒàÒü-

*GàÒüƒ "³[ƒ ^_____ K¸àÎA¡ã W¡à} "[Î W¡àl¡ü>à ëÒà}ºìAá¡ú

(1) ÒàÒüì‰àì\>

(2) >àÒüìyàì\>

(3) *[Gì\>

(4) #[Å}

137. A¡º-A¡à¹Jà>àƒKã W塳ì=àv¡û¡¤à Òè ëW¡À¤à K¸àÎ

"ìÒ>¤à =àìƒà¹A¡šƒKã J«àÒüƒKã W¡àl¡ü¤à "ìÒà}¤[Î A¡[¹ì>à?

(1) >å}[Å; ³¹à}A¡àÒü¹v¡û¡¤à

(2) >å}[Å;t¡à #[Å}Kã W¡à} ëÒÀA¡šà

(3) >å}[Å;t¡à >àÒüìyàì\>Kã W¡à} Úà*¹A¡šà

(4) >å}[Å; ëÅ}ºv¡û¡¤à

138. l¡ü³} ëA¡àA¡ì=àA¡šà "³Îå} í³ =àìƒàA¡š>à

>å}[Å;t¡à ëÒ>K;ºA¡Òü¤à K¸àÎ "ƒåKã ³³ã} A¡[¹ ëA¡ïÒü ^—

(1) ÒàÒüì‰àì\>

(2) >àÒüìyàì\>

(3) *[Gì\>

(4) A¡à¹ì¤à>ƒàÒü*GàÒüƒ

139. šõ[=¤ãKã >å}[Å; >å}Åà ëÅ}Ò>¤ƒà "ìW¡ï¤à ë=ïƒà}

ëºïÒü ÒàÚ>[¹¤à l¡ü³} (^{for est}) "ƒå A¡[¹ ëA¡ïÒü ^—

(1) Îå–ƒ¹¤–ƒ l¡ü³}

(2) "³àì\à> ë¤[Î>

(3) Îå³àt¡à ë¹> l¡ü³}

(4) ëA¡àìUà ë¤[Î> l¡ü³}

140. ³³à}îR¡ƒà "Òº º³>[Å}>à l¡ü³}-Øà³}¤å l¡ü Úà>¤à [=}ƒå>à l¡ü³}-Øà³} A¡Úà A¡¹³—à ëÚàv¡ûå¡>à

=³º´¬ìK?

(1) l¡ü³} ºàÒüKã l¡üìÚàA¡ *Òü>à

(2) ®å¡t¡-ëšøt¡ íº ÒàÚ[\–ƒå>à

(3) ³ã-[ŹKà º}ì=àA¡ó¡³ *Òü>à

(4) Åà-íA¡>à Ú峺v¡û¡à ëW¡>[ÅÀv¡û¡>¤à

141. 20 Ç¡¤à W¡ÒãW¡àƒà l¡ü³} ëA¡àA¡ì=àA¡š>à J«àÚƒKã Åà[J¤à W¡[Ò "ƒå A¡ÚàƒKã A¡Úà ó¡à*¤ì>à?

(1) 1680^–1690

(2) 1780^–1790

(3) 1880^–1890

(4) 1980^–1990

142. l¡ü-Øà¤å Úà>¤ƒà #¹à; ë=ï[>¤Kã W¡;>¤ã íº¹´¶ã ÒàÚ¤[Î A¡[¹ šå¹à>ƒà Úà*¤ìK?

(1) íº=A¡-íºJàì¹àº

(2) [Ò\>-[Ò¹à*

(3) šàJ}¤à ºà}ìÚ> #îÅ

(4) íºì¹à>

143. ³³à}îR¡ƒà l¡ü Úà>¤ƒà "[=}¤à =³º³Òü¡ú ØàîÒ šì¹}[Ńà Úà*[¹¤à ‘"[=}¤à’ ØàîÒ[Å A¡[¹ì>à?

(1) >àl¡ü>[>

(2) šø>àl¡ü>[>

(3) ®¡à¤¢[>

(4) &l¡®¡à¤¢[>

[ƒì¹G> : šã[¹¤à Øàì¹} ³ìt¡A¡ "[Î šàƒå>à ³Jàƒà šã[¹¤à ØàÒ}[Å} "[ÎKã šã[¹¤à šàl¡üJå³[Å} "[΃Kã W¡àÄ¤à šàl¡üJå³ šãÚå (ØàÒ} ^144–150) :

[>}ì=ï š[ÀîR¡ ³t¡³ƒà [yšå¹à "³Îå} ³[ošå¹ "[>[Î Úà³—à W¡àì¹ï ë³ïì¹ï>¹³ã¡ú ³[ošå¹Kã ëA¡à>å}Kã [>ìR¡àº A¡Úà [yšå¹àKã ³Òà¹à>ã *Òü[J¹´¶ã ³Òà¹à\ ¤ã¹W¡–ƒøÎå í³ît¡¡

[>ìR¡àº ºåìÒà}[J¡ú ³ÒàA¡ Òü} 1862 ƒKã 1896 ó¡à*¤à šàÀ´¶ã¡ú ³ÒàA—¡à [yšå¹à¤å "à‹å[>B¡ã º´¬ãƒà ëJàR¡ƒàÒ>[J¡ú

¤ã¹W¡–ƒøKã ">ãÇ¡¤à ³Òà¹à>ã ¹àì\Å«¹ã šàR¡>¤³ ÅàîKKã [>ìR¡àº[>¡ú ³ÒàA¡ ¹à‹à[A¡ìÅà¹Kã "ìšàA¡šã[>¡ú ³\àÒü¤å}ìR¡à

¹à‹à[A¡ìÅ๤å [yšå¹àKã [>}ì=ï *ÒüÒĤKã ¤¹ [>ƒå>à

³Òà¹à>ã ¹àì\Å«¹ã>à Òü¤åì‹ï šàJ}¤à ºà;[J ÒàÚ¡ú Òü¤åì‹ï>à

³Òà¹à>ãKã >ã}¤à =å}Ò>[J¡ú šàJ}¤à ºà;tå¡>à ³ÒàA—¡à [yšå¹àƒà ‘ºàÒü Ò¹à*¤à’ ëÒïìƒàA¡[š[J¡ú "ƒåKã ³=}ƒKã 뺜¡>à W¡Òã Jå[ƒ}Kã Òü¤åì‹ï šàJR¡¤Kã ºàÒüÅR¡ ³³àR¡ƒà ºàÒü Ò¹à*¤à šàR¡ì=àA¡[J¡ú [yšå¹à>à ®¡à¹v¡à [t¡>[‰îR¡ ³³àR¡

ó¡à*¤à [yšå¹àKã [>}ì=ï[Å}>à Åã>ºà}ƒå>à W¡Òã Jå[ƒ}Kã ºàÒü Ò¹à*¤à šàR¡ì=àAá´¶ã¡ú Òü¤åì‹ï šàJR¡¤à ºàÒüÅR¡ ³³àR¡ƒà ëÒï[\A¡ "ît¡ ºàÒü Ò¹à*‰¤Îå W¡Òã Jå[ƒ}Kã 뺜¡>à W¡àìAá>

A¡;[º¡ú W¡àìAá> A¡;šƒà "ît¡ \à[t¡Kã ³ã[Å}Îå Úà³—à [t¡[À¡ú íÒ-íº íšÅà Úà³—à A¡;[º¡ú ³Òà¹à\ ¤ã¹W¡–ƒøKã J«àÒüƒKã

"W¡à>¤ã ³Òà¹à>ã ®¡à>å³t¡ãÎå í³ît¡¡ [>ìR¡àº[>¡ú ³ÒàA¡

¤Øl¡k¡àA塹 γ칖ƒø W¡–ƒø 냤¤³¢Kã "ìšàA¡šã[>¡ú ³Òà¹à\

¤ã¹W¡–ƒøKã ³Òà¹à>ã "ìt¡à´¬ã ³>ì³à[Ò>ã 냤ãÎå í³ît¡¡

[>ìR¡àº[>¡ú ³ÒàA¡ Jå³ì”‚³ W¡>å[>¡ú ³Òà¹à\ ¤ã¹W¡–ƒø ³à[oA¡¸

í³ît¡¡ [>ìR¡àº[Å} ºåìÒà}º´¬t¡à >v¡>à í³ît¡ ëºà>¤

³³àìºà>P¡³ R¡à}¤à R¡³º´¶ã¡ú

³Òà¹à\ ¤ã¹W¡–ƒøKã ³\àÒü¤å}ìR¡à ¹à‹à[A¡ìÅ๠í³ît¡¡

³Òà¹à>ãKã ³W¡à[>¡ú ³Òà¹à>ã[Å}Îå í³ît¡¡ [>ìR¡àº[> ³Òà¹à\

¹à‹à[A¡ìÅ๠‘‹àA¡à ³Òà¹à>ã’ ¹â—³gæ¹ã¤å ºåìÒà}[J¡ú

³[ošå¹Kã ³Òà¹à\ ëƒì¤–ƒø [Î}Ò ¹à\[Î}ÒàΖƒKã t¡à씂à¹A¡[J¤ƒKã ‹àA¡àƒà W¡}\ƒå>à íº[J¡ú ³¹³ "ƒå>à ³ÒàB¡ã

³\àÒü줴¶à ¹â—³gæ¹ã¤å ‘‹àA¡à ³Òà¹à>ã’ ÒàÚ¹Kà JR¡>¹´¶ã¡ú [yšå¹àKã [>}ì=ï ëA¡à>å}ƒà ¹à‹à[A¡ìÅ๠"³Îå} ¹â—³gæ¹ãKã ºåìÒà}¤Kã ë=ï¹³ šàR¡ì=àA¡[J¡ú ³ìJàÚKã ³\àÒü¤å}ìR¡à

¤ãì¹–ƒø[A¡ìÅà¹>à ³Òà¹à\ ¹à‹à[A¡ìÅà¹Kã ³=}ƒà [yšå¹àKã [>}ì=ï *Òü[J¡ú ¹à‹à[A¡ìÅà¹Kã ³Òà¹à>ã t塺Îã¤t¡ãÎå í³ît¡

[>ìR¡àº[>¡ú [yšå¹àƒà >åšã[Å}ƒà [ÅÛ¡à Åì–ƒàA¡šƒà ³Òà¹à>ã

"[Î>à "ìW¡ï¤à ë=ïƒà} ëºï[J¡ú "K¹t¡ºàKã ³Òà¹à>ã t塺Îã¤t¡ã KຢΠÑA塺 "[Î>à ³ƒåKã J僳[>¡ú ³Òà¹à>ã

"[ÎKã "Øà}¤à =àB¡ã ØàJº-[³>å}[Å>à >åšã³W¡à[Å}¤å ºàÒü[¹A¡ ºàÒüÇ¡¡ íÒÒĤà =ØàÚ Úà*>à ëÒà;>[J¡ú

144. [yšå¹àKã [>}ì=ï ¤ã¹W¡–ƒø>à A¡>àKã [>ìR¡àºKà ºåìÒà}[J¤ìK

(1) Aå¡A¡ã [>ìR¡àº

(2) t¡à}Jåº [>ìR¡àº

(3) í³ît¡¡ [>ìR¡àº

(4) ë¤Uºã [>ìR¡àº

145. ¤ã¹W¡–ƒø [>}ì=ïKã ">ãÇ¡¤à ³Òà¹à>ã ¹àì\Å«¹ã A¡¹´¬à ÅàîKKã [>ìR¡àºì>à?

(1) Òüì¹}¤³ ÅàîK

(2) šàR¡>¤³ ÅàîK

(3) íºÅà}ì=³ ÅàîK

(4) [=Úà³ ÅàîK

146. A¡¹´¬à ³Òà¹à>ã>à Òü¤åì‹ï šàJ}¤Kã ºàÒüÅR¡ ³³àR¡ƒà ºàÒü Ò¹à*¤à ëÒïìƒàA¡[J¤ìK?

(1) ³Òà¹à>ã ¹àì\Å«¹ã

(2) ³Òà¹à>ã Òü–ƒåšø®¡à

(3) ³Òà¹à>ã ëºïtå¡ì>Å«¹ã

(4) ³Òà¹à>ã ë³à‹å³t¡ã

147. ³Òà¹à\ ¤ã¹W¡–ƒøKã J«àÒüƒKã "W¡à>¤ã ³Òà¹à>ã "ƒåKã

³[³} A¡[¹ ëA¡ï¤ìK?

(1) ë³à‹å³t¡ã

(2) W¡–ƒø³åJã

(3) šø®¡à¤t¡ã

(4) ®¡à>å³t¡ã

148. ³[ošå¹Kã [>}ì=ï ëƒì¤–ƒø ³Òà¹à\Kã ³\àÒü줴¶à

¹â—³gæ¹ã [yšå¹àKã ³Òà¹à>ã *Òü[J¡ú ³ÒàA¡šå A¡[¹ ÒàÚ>à JR¡>[J¤ìK?

(1) ‹àA¡à Òü줴¶à

(2) ‹àA¡à ³Òà¹à>ã

(3) ‹àA¡à ³àt¡à\ã

(4) ³[ošå¹ ³Òà¹à>ã

149. ³[ošå¹Kã ³Òà¹à\ ëƒì¤–ƒø>à ¹à\[Î}ÒàΖƒKã t¡à씂à¹AáKà ³ó¡³ A¡ƒàÒüƒà W¡}\ó¡³ ëºïƒå>à íº[J¤ìK?

(1) [Åìºi¡

(2) [W¡v¡àìKà}

(3) ‹àA¡à

(4)

150. [yšå¹àƒà >åšã[Å}>à [ÅÛ¡à Åì–ƒàA¡šƒà "ìW¡ï¤à ë=ïƒà} ëºï[J¤ã ³Òà¹à>ã "ƒåKã ³[³} A¡[¹ ëA¡ïÒü¡ú

(1) ³Òà¹à>ã t塺Îã¤t¡ã

(2) ³Òà¹à>ã A塹U>Úã[>

(3) ³Òà¹à>㠹◳gæ¹ã

(4) ³Òà¹à>ã ¹àì\Å«¹ã

SPACE FOR ROUGH WORK

SPACE FOR ROUGH WORK

³Jàƒà šã[¹¤à >ã[t¡-[>Ú³[Å}

(In struc tions)

"[Î Úà³—à ëW¡A¡[ÅÄà šàl¡ü :

1.

³Jàƒà šã[¹¤à ØàÒ}[Å}[Å šàl¡üJå³ šã[‰îR¡Kã ³³à}ƒà ëW¡A¡[ÅÄà šàK[>¡ú ³tå¡}ƒà ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡t¡à Úà*[¹¤[Å} "ƒåKã šàl¡üJå³ šãK[>¡ú

2. OMR

"X¹ Åãi¡A¡ã ">ãÇ¡¤à >àA¡–ƒà ØàÒ} Jå[ƒ}³B¡ã šã[¹¤à A¡º³

^{(Col umn)}

³[¹ƒåKã ³>å}ƒà Ç¡š—Kã

"Wå¡´¬[> JÀ¤à ³ó¡³ "ƒåJv¡û¡ƒà ë¤ÃA¡

^/

¤Ãå ë¤àº ëšàÒü–i¡ ëš>>à ³ìÚA¡ ëÅ}>à ³àA¢¡

^(Mark)

ët¡ïKƒ¤[>¡ú

"ìt¡àÙà ³ó¡³ "³ƒà ">ãÇ¡¤à ³àA¢¡ ët¡ï¤à Úà샡ú

3.

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à "X¹ Åãi¡tå¡ =åš[W¡>¤à, ë=A¡[W¡>¤> [W¡}¤Kã ³*} "³v¡à ët¡ï¤à Úà샡ú "X¹ Åãi¡t¡à ë¹àº >´¬¹ Òü>>¤Kンv¡û¡à =³[º¤à ³ó¡³ "ƒåJv¡û¡ƒà >ÅàKã ë¹àº >´¬¹ ÒüKƒ¤[>¡ú "ìt¡àÙà ³ó¡³ "³v¡ƒà Òü[Å>¤à, ëÚA¡[Å>¤à ët¡ï¤à Úà샡ú

4.

ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ (ëA¡àÒüÎ> ëšš¹) "³Îå} "X¹ Åãi¡ "ƒå Úà³—à ëW¡A¡[Å>Kƒ¤[>, A¡[¹P¡´¬à ³¹³ "³v¡ƒÎå (Ç¡š—Kã ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ "³[ƒ "X¹ Åãi¡A¡ã >´¬¹ ³àĹ³ƒ¤ƒKã [Åì–ƒàA¡šà >v¡>à) ">ãƒå [Åì–ƒàA¡-[Å[g>

ët¡ï¤à Úàì¹àÒü¡ú

5.

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ "³[ƒ "X¹ Åãi¡A¡ã

^Code

"³Îå} >´¬¹ "ƒå

(At ten dance Sheet)

t¡à

³ìÚA¡ìÅ}>à W塳—à ÒüKƒ¤[>¡ú

6. OMR

šàl¡üJå³ìW¡ "ƒå ë³[W¡Äà šàK[> &l¡[³t¡ A¡àƒ¢t¡à [š[J¤à Òü>ìó¡à¹ì³Î> "ƒåKà ëJĤà íºÒìÀàÒüƒ¤[>¡ú "ƒå>à Òü>ìó¡à¹ì³Î> "ƒå ³šå} ó¡àƒ>à =³º³ìºàÒüƒ¤[>¡ú

7.

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

ƒà ³ÅàKã

Ad mit Card

>v¡>à A¡[¹P¡´¬à ³JºKã ºàÒü[¹A¡,

">´¬à ëW¡-W¡à}, ëš\¹, ë³à¤àÒüº ëó¡à>, ÒüìºA¡ìyà[>G [l¡®¡àÒüÎ >[W¡}¤à ëšà; "³v¡à šå[Å>¤à Úà샡ú

8.

ë³à¤àÒüº ëó¡à>[Å}, Òü-šà* ó¡à*ìƒàA—¡¤à Jå;ºàÒü[Å} (ÎåÒüW¡ *ó¡ ët¡ï¹Kó¡à*¤à), "ìt¡àÙà šàî´¬[Å}

š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

³>å}ƒà šå¹A¡šà Úà샡ú Øàì¹àº[Å} "[Î Òü–ƒø¤[ƒ >v¡¤à šàî´¬ [Å[\îÄ ÒàÚƒå>à š[¹Û¡àƒKã t¡à씂àA¡šà Úà*>à &G> ëºïJ;A¡[>¡ú

9.

Òü>[®¡[\ìºi¡¹>à Ò}ºA¡šKà ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à ³Åà-³ÅàKã

Ad mit Card

šåì=àB¡ƒ¤[>¡ú

10.

ëA¡[–ƒìƒi¡ "³v¡>à Îåš[¹>ìi¡ì–ƒ–i¡ >yKà Òü>[®¡[\ìºi¡¹Kã "Úà¤à Úà*ƒ>à ³ÅàKã ó¡³ó¡³ =àìƒàA¡šà Úà샡ú

11.

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à ³ÅàKã "X¹ Åãi¡tå¡ Òü>[®¡[\ìºi¡¹ƒà šã¹³ƒ>à "³[ƒ &ìi¡ì–ƒX Åãi¡t¡à ">ã¹A¡ ÒÄà

sign

ët¡ï¹³ƒ>à š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

=àìƒàA¡šà Úàì¹àÒü¡ú ³ÅàKã "X¹ Åãi¡tå¡ šã¹´Ã¤Îå &ìi¡ì–ƒX Åãi¡t¡à ">ã¹A¡ ÒÄà

^sign

ët¡ï¹³‰¤à ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}[ƒ

un fair means

A¡ã

^case

*Òü>à ëºïK[>¡ú

12.

š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

³>å}ƒà Òüìºìv¡ûö¡à[>A¡

^/

ë³>帺 A¡àºAå¡ìºi¡¹ Åã[\Ĥà Úà샡ú

13.

ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

³>å}ƒà š[¹Û¡à =à[¹îR¡ƒà ë¤àl¢¡A¡ã

Rules and Reg u la tions

R¡àA—¡à W¡;A¡ƒ¤[>¡ú

Un fair means

>[W¡}¤à ë=àA¡Ò[Ä}ƒ¤à ë=ïìƒàA¡[Å} ë=àA¡ºA¡šƒà ë¤àl¢¡A¡ã

^Rules

and Reg u la tions

A¡ã ³tå¡}ÒüÄà Øà칚 ëºïK[>¡ú

14.

ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡ >yKà "X¹ Åãi¡A¡ã A¡[¹P¡´¬à ³ó¡³ "³v¡ƒà ëÅKàÚ-tå¡KàÚ¤>[W¡}¤à ët¡ï¤à Úàì¹àÒü¡ú

15.

š[¹Û¡à ëÒA¡ ºàÒü¤Kà ëA¡[–ƒìƒi¡[Å}>à ³àKã-³àKã "X¹ Åãi¡tå¡ š[¹Û¡à ëÒàº

^/room

ƒåƒà íº[¹¤à

Òü>[®¡[\ìºi¡¹ƒåƒà Jå;[ÅĹ´ÃKà ³Åà-³ÅàKã ëi¡Ê¡ ¤åA¡ìºi¡tå¡ šå¹Kà ë=àA¡[JKƒ¤[>¡ú

{ZÂZ{b{IV {ZX}em| H$mo ‹`mZ go nãT>| :

1. {Og ‡H$ma go {d{^fi ‡ÌZm| Ho$ CŒma {XE OmZo h¢ CgH$m dU©Z narjm nwpÒVH$m _| {H$`m J`m h°, {Ogo Amn ‡ÌZm| H$m CŒma XoZo go nhbo ‹`mZ go nãT> b|ü&

2. ‡À`oH$ ‡ÌZ Ho$ {bE {XE JE Mma {dH$Înm| _| go ghr CŒma Ho$ {bE

OMR CŒma-nà Ho$ n•>^-2 na Ho$db EH$ d•Œm H$mo hr nyar Vah H$mbo/Zrbo ~m∞bnm∞BßQ> noZ go ^a|ü& EH$ ~ma CŒma Aß{H$V H$aZo Ho$

~mX Cgo ~Xbm Zht Om gH$Vm h°ü&

3. narjmWu gw{Z{¸V H$a| {H$ Bg CŒma-nà H$mo _moãS>m Z OmE Edß Cg na H$moB© A›` {ZemZ Z bJmE±ü& narjmWu AnZm AZwH´$_mßH$ CŒma-nà _|

{ZYm©[aV ÒWmZ Ho$ A{V[a∫$ A›`Ã Z {bI|ü&

4. narjm nwpÒVH$m Edß CŒma-nà H$m ‹`mZnyd©H$ ‡`moJ H$a|, ä`m|{H$ {H$gr

^r n[apÒW{V _| (Ho$db narjm nwpÒVH$m Edß CŒma-nà Ho$ gßHo$V `m gߪ`m _| {^fiVm H$s pÒW{V H$mo N>moãS>H$a) Xygar narjm nwpÒVH$m Cnb„Y Zht H$am`r OmEJrü&

5. narjm nwpÒVH$m/CŒma-nà _| {XE JE narjm nwpÒVH$m gßHo$V d gߪ`m H$mo narjmWu ghr VarHo$ go hm{Oar-nà _| {bI|ü&

6. OMR CŒma-nà _| H$mo{S>V OmZH$mar H$mo EH$ _erZ nãT>oJrü& Bg{bE H$moB© ^r gyMZm AYyar Z N>moãS>| Am°a `h ‡doe-nà _| Xr JB© gyMZm go {^fi Zht hmoZr Mm{hEü&

7. narjmWu ¤mam narjm hm∞b/H$j _| ‡doe-nà Ho$ {gdm` {H$gr ‡H$ma H$s nmR>Á-gm_J´r, _w{–V `m hÒV{b{IV, H$mJO H$s n{M©`m±, noOa, _mo~mBb \$moZ, BboäQ¥>m∞{ZH$ CnH$aU `m {H$gr A›` ‡H$ma H$s gm_J´r H$mo bo OmZo `m Cn`moJ H$aZo H$s AZw_{V Zht h°ü&

8. _mo~mBb \$moZ, ~oVma gßMma `w{∫$`m± (pÒdM Am∞\$ AdÒWm _| ^r) Am°a A›` ‡{V~ß{YV dÒVwE± narjm hm∞b/H$j _| Zht bmB© OmZr Mm{hEü& Bg gyMZm H$m nmbZ Z hmoZo na Bgo narjm _| AZw{MV gmYZm| H$m ‡`moJ _mZm OmEJm Am°a CZHo$ {dÈ’ H$m`©dmhr H$s OmEJr, narjm a‘ H$aZo g{hVü&

9. nyN>o OmZo na ‡À`oH$ narjmWu, {ZarjH$ H$mo AnZm ‡doe-nà {XImE±ü&

10. Ho$›– AYrjH$ `m {ZarjH$ H$s {deof AZw_{V Ho$ {~Zm H$moB© narjmWu AnZm ÒWmZ Z N>moãS>|ü&

11. H$m`©aV {ZarjH$ H$mo AnZm CŒma-nà {XE {~Zm Edß hm{Oar-nà na Xw~mam hÒVmja {H$E {~Zm narjmWu narjm hm∞b/H$j Zht N>moãS>|Joü& `{X {H$gr narjmWu Zo Xygar ~ma hm{Oar-nà na hÒVmja Zht {H$E, Vmo `h _mZm OmEJm {H$ CgZo CŒma-nà Zht bm°Q>m`m h° Am°a `h AZw{MV gmYZ H$m _m_bm _mZm OmEJmü& narjmWu AnZo ~mE± hmW Ho$ A±JyR>o H$m {ZemZ hm{Oar-nà _| {XE JE ÒWmZ na AdÌ` bJmE±ü&

12. BboäQ¥>m∞{ZH$/hÒVMm{bV n[aH$bH$ H$m Cn`moJ d{O©V h°ü&

13. narjm hm∞b/H$j _| AmMaU Ho$ {bE narjmWu ~moS>© Ho$ g^r {Z`_m| Edß {d{Z`_m| ¤mam {Z`{_V h¢ü& AZw{MV gmYZm| Ho$ g^r _m_bm| H$m \°$gbm

~moS>© Ho$ {Z`_m| Edß {d{Z`_m| Ho$ AZwgma hmoJmü&

14. {H$gr hmbV _| narjm nwpÒVH$m Am°a CŒma-nà H$m H$moB© ^mJ AbJ Z H$a|ü&

15. narjm gÂnfi hmoZo na, narjmWu hm∞b/H$j N>moãS>Zo go nyd©

CŒma-nà {ZarjH$ H$mo AdÌ` gm¢n X|ü& narjmWu AnZo gmW Bg narjm nwpÒVH$m H$mo bo Om gH$Vo h¢ü&

READ THE FOL LOW ING IN STRUC TIONS CARE FULLY : 1. The manner in which the different questions are to

be answered has been explained in the Test Booklet which you should read carefully before actually answering the questions.

2. Out of the four alternatives for each question, only one circle for the correct answer is to be darkened completely with Black/Blue Ballpoint Pen on Side-2 of the OMR Answer Sheet. The answer once marked is not liable to be changed.

3. The candidates should ensure that the Answer Sheet is not folded. Do not make any stray marks on the Answer Sheet. Do not write your Roll No.

anywhere else except in the specified space in the Answer Sheet.

4. Handle the Test Booklet and Answer Sheet with care, as under no circumstances (except for discrepancy in Test Booklet Code or Number and Answer Sheet Code or Number), another set will be provided.

5. The candidates will write the correct Test Booklet Code and Number as given in the Test Booklet/Answer Sheet in the Attendance Sheet.

6. A machine will read the coded information in the OMR Answer Sheet. Hence, no information should be left incomplete and it should not be different from the information given in the Admit Card.

7. Candidates are not allowed to carry any textual material, printed or written, bits of papers, pager, mobile phone, electronic device or any other material except the Admit Card inside the Examination Hall/Room.

8. Mobile phones, wireless communication devices (even in switched off mode) and the other banned items should not be brought in the Examination Halls/Rooms. Failing to comply with this instruction, it will be considered as using unfair means in the examination and action will be taken against them including cancellation of examination.

9. Each candidate must show on demand his/her Admit Card to the Invigilator.

10. No candidate, without special permission of the Centre Superintendent or Invigilator, should leave his/her seat.

11. The candidates should not leave the Examination Hall/Room without handing over their Answer Sheet to the Invigilator on duty and sign the Attendance Sheet twice. Cases where a candidate has not signed the Attendance Sheet second time will be deemed not to have handed over the Answer Sheet and dealt with as an unfair means case. The candidates are also required to put their left hand THUMB impression in the space provided in the Attendance Sheet.

12. Use of Electronic/Manual Calculator is prohibited.

13. The candidates are governed by all Rules and Regulations of the Board with regard to their conduct in the Examination Hall/Room. All cases of unfair means will be dealt with as per Rules and Regulations of the Board.

14. No part of the Test Booklet and Answer Sheet shall be detached under any circumstances.

15. On completion of the test, the candidate must hand over the Answer Sheet to the Invigilator in the Hall/Room. The candidates are allowed to take away this Test Booklet with them.