ﺳآ ﻴ ﺐ ﺳﺎﻨﺷ ﻲ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ شزﻮﻣآ نﺎﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻛ رﻮﺸ
ﺳ ﻴ ﺪ ﻮﻠﻋ ﺪﻤﺤﻣ
*ي
،ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا تﺎﻴﺑدا و نﺎﺑز هوﺮﮔ دﺎﺘﺳا ﺸﻧاد
ﻜ نﺎﺑز هﺪ ﺑدا و ﺎﻫ ﻴ ﺟرﺎﺧ تﺎ
،ﻲ
،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ ا ﻳ ناﺮ
ﺷ ﻴ اﻮ ﻴﻛ ناﻮ
**هﺎﻨﭘ
،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﺟرﺎﺧ تﺎﻴﺑدا و ﺎﻬﻧﺎﺑز هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا نﺎﺑز هوﺮﮔ رﺎﻴﺸﻧاد
ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ
ﺮﺷ ﻪﻟاﺪﺳا ﻳ
ﻔ
***ﻲ
د ﻛ ﺮﺘ ي ﻠﮕﻧا نﺎﺑز شزﻮﻣآ ﻴ
ﺴ ﻲ ، ﺸﻧاد ،ﻲﺟرﺎﺧ تﺎﻴﺑدا و ﺎﻬﻧﺎﺑز هﺪﻜ ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد
،
ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
07 / 03 / 96 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
04 / 05 / 96 پﺎﭼ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
دادﺮﻣ 1396 (
ﭼ ﻴﻜ هﺪ
هﺎﮕﺸﻧاد رد يﺮﮕﺷدﺮﮔ ﻲﺼﺼﺨﺗ ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا نﺎﺑز شزﻮﻣآ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺐﻴﺳآ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا فﺪﻫ ناﺮـﻳا يﺎـﻫ
ﻚﻳﺮﺘﭙﻛﺮﻴﻛ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ )
Kirkpatrick يﺮﮕـﺷدﺮﮔ ﻲﺼـﺼﺨﺗ ﻲﺴـﻴﻠﮕﻧا نﺎﺑز يﺎﻫﺪﺣاو ،نآ رد و ﺖﺳا (
هﺎﮕﺸﻧاد رد
ﻲـﻣ راﺮـﻗ ﻲﺑﺎـﻳزرا درﻮـﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ و رﺎﺘﻓر ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ،ﺶﻨﻛاو ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ زا ناﺮﻳا يﺎﻫ
دﺮـﻴﮔ . ﻦـﻳا رد
هﺎﮔﺪــﻳد زا ﻪــﻃﻮﺑﺮﻣ سورد ياﺮــﺟا ﺖــﻴﻔﻴﻛ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ 50
هﺎﮕﺸــﻧاد ﻦــﻳا رد ﻲﺴــﻴﻠﮕﻧا نﺎــﺑز سرﺪــﻣ ،ﺎــﻫ
200
غرﺎﻓ
ﻪﺘﺷر ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻞﻴﺼﺤﺘﻟا و يﺮﮕﺷدﺮﮔ
30
ﺐﺴـﻛ ﺐﺣﺎـﺻ و ﺮﻳﺪﻣ
ناﺮـﻳا يﺮﮕـﺷدﺮﮔ ﺖﻌﻨـﺻ رد رﺎـﻛو
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .
دﻮـﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ و ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳﺮﭘ ،تاﺪﻨﺘﺴـﻣ ﻞﻣﺎـﺷ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ راﺰﺑا .
ﺞﻳﺎـﺘﻧ
غرﺎﻓ ﺮﺜﻛا ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
و نﺪـﻧاﻮﺧ ،ندﺮـﻛ ﺖﺒﺤـﺻ ،نداد شﻮـﮔ ياﺮـﺑ لﻮـﺒﻗ ﻞـﺑﺎﻗ ترﺎﻬﻣ نﻼﻴﺼﺤﺘﻟا
ﻠﮕﻧا نﺎﺑز ﻪﺑ ﻦﺘﺷﻮﻧ ﻒﻳﺮﻌﺗ فاﺪﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﺴﻴ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﻟﺎﻋ يارﻮﺷ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ،مﻮـﻠﻋ ترازو ﻲـﺳرد يﺰﻳر
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ار يﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺖﻌﻨﺻ رد لﺎﻐﺘﺷا ﺖﻬﺟ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و يروﺎﻨﻓ و تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ .
رد نﺎﻳﻮﺠﺸـﻧاد داﺪـﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ
سﻼﻛ ﺰﻴﻬﺠﺗ ، سﻼﻛ
نﺎـﻣز ﺶﻳاﺰـﻓا ،سرد سﻼـﻛ رد ﻦﻴـﺳرﺪﻣ ﺖﺒﺤـﺻ نﺎـﻣز ﺶﻫﺎﻛ ،ﻲﻓﺎﻛ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻛ ﺖﺒﺤﺻ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا تادﺎﻬﻨﺸﻴﭘ زا نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد هﺰﻴﮕﻧا دﻮﺒﻬﺑ ،سﻼﻛ رد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ندﺮ .
هژاو ﺎﻫ ي ﻛ ﻠ ـﻴ ﺪ ي زرا : ـﻳ ﺑﺎ ﻲ زرا ، ـﻳ ﺑﺎ ﻲ
ـﺷزﻮﻣآ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲ
لﺪـﻣ ، Kirkpatrick ﻠﮕﻧا ،
ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي غرﺎﻓ ، ﺼﺤﺘﻟا ﻴ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ﻪﺘﺷر نﻼ ي
.
________________________________
________________________________
__
* E-mail: [email protected]
** E-mail: [email protected]
*** E-mail: [email protected]
1 . ﻣ ﻘ ﻪﻣﺪ
ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ نﺎﺑز مود زا ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻫ ﺎ ي ﻘﻓﻮﻣ ﻴ ﺖ ﺴـﺑ ﻴ رﺎ ي زا داﺮـﻓا رد ﻧد ـﻴ ﺎ ي
زوﺮﻣا ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻣ ﻲ دور . ﻪﺑ ﻤﻫ ﻴ ﻦ ﻟد ﻴ
،ﻞ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺑﻴ ﺶ زا ﭘﻴ ﺶ رد مﺎـﻈﻧ ﺎـﻫ ي
ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﻛ ﺎﻫرﻮﺸ رد حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ اﺪﺘﺑا ﻲﻳ
، ﺎﻤﻨﻫار ﻲﻳ
، هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ و هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا . فﺪﻫ
ﺎﻬﻧ ﻲﻳ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ دﻮﺒﻬﺑ ترﺎﻬﻣ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﮔاﺮﻓ ـﻴ اﺮ ن ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ اﻳ دﺎـﺠ طﺎـﺒﺗرا ﺮﺛﺆـﻣ رد
حﻮﻄﺳ ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ ﺖﺳا . ﺖﻬﺟ ﻖﻘﺤﺗ ا ـﻳ ﻦ فﺪـﻫ و ﻪﻌـﺳﻮﺗ ترﺎـﻬﻣ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﮔاﺮﻓ ـﻴ ناﺮ
ﻛ ﺎﻫرﻮﺸ ي ﻒـﻠﺘﺨﻣ زا مﺎـﻈﻧ ﺎـﻫ ي ـﺷزﻮﻣآ ﻲ ﺗوﺎـﻔﺘﻣ ﻲ ﺎـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا شور
،ﺎـﻫ داﻮـﻣ ـﺷزﻮﻣآ ﻲ
،
ﻞﺼﻓﺮﺳ ﺎﻫ و ﺗ ﻜ ژﻮﻟﻮﻨ ي هﺮﻬﺑ ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ ﺪﻧﺮ .
زا ﻲﻜﻳ لواﺪﺘﻣ ﺮﺗ ﻳ ﻦ نﺎﺑز يﺎﻫ ﺟرﺎﺧ ﻲ رد اﻳ ناﺮ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺖﺳا . ﺎﺷ ﻳ ﺪ ﻟد ـﻴ ﻞ ا ـﻳ ﻦ ﺮـﻣا
ﺷﺎﻧ ﻲ زا ﺶﻘﻧ ﻛ ﻠﻴ ﺪ ي نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ترﺎﺠﺗ ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ
، ﺮﻔﺳ و ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
، ـﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي مﻮـﻠﻋ
ﺪﺟ ﻳ ﺪ و ...
ﺪﺷﺎﺑ . رد ﻘﺣ ﻴ
،ﺖـﻘ ﻦﺘـﺷاد ترﺎـﻬﻣ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ هار ار اﺮـﺑ ي ﻘﻓﻮﻣ ـﻴ ﺖ داﺮـﻓا رد
ﺼﺤﺗ ﻴ
،ﻞ ﻳ ﻦﺘﻓﺎ ﻞﻐﺷ
،ﺮﺘﻬﺑ تﺮﺟﺎﻬﻣ ﻪﺑ ﻛ ﺎﻫرﻮﺸ ي د ﻳ ﺮـﮕ و ﻏ ـﻴ هﺮ ﻮـﻤﻫ ﺮﺗرا ـﻣ ﻲ دزﺎـﺳ . و آﻳ هﺪـﻨ
ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ و ﻠﻐﺷ ﻲ ﺮﺘﻬﺑ ي ار اﺮﺑ ي ﺎﻬﻧآ ﻢﻗر ﻣ ﻲ ﺪﻧز .
زا ﺋﺎﺠﻧآ ﻲ ﻛ ﻪ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻪﻧ نﺎﺑز ﻤﺳر ﻲ و ﻪﻧ راﺰﺑا شزﻮﻣآ رد ـﻛ رﻮﺸ ا ـﻳ ناﺮ
،ﺖـﺳا ا ـﻳ ﻦ
نﺎﺑز ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ نﺎﺑز ﺟرﺎﺧ ﻲ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ ددﺮﮔ . ﻖﺒﻃ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ وﺪﺗ ﻳ ﻦ هﺪﺷ زا ﻮﺳ ي نﺎﻣزﺎﺳ ﺶﻫوﮋـﭘ
و ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﻳ ﺰ ي ﺳرد ﻲ ترازو زﻮﻣآ ش و
،شروﺮﭘ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ زا ﻟوا ﻴ ﻦ لﺎﺳ هرود ﻪﻄـﺳﻮﺘﻣ ﺎـﺗ
ﺢﻄﺳ ﭘﻴ ﺶ ﻫﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
ًﺎﻌﻤﺟ ﻪﺑ تﺪﻣ 294 ﺖﻋﺎﺳ رد لﻮﻃ 6 لﺎﺳ ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ شزﻮﻣآ هداد ﻣ ﻲ دﻮﺷ
ﻛ ﻪ زا اﻳ ﻦ ﻣ ﻴ ناﺰ
،تﺎﻋﺎﺳ 84 ﺖﻋﺎﺳ رد نارود ﭘﻴ ﺶ ﻫﺎﮕﺸﻧاد ﻲ و ﻘﺑﺎﻣ ﻲ نآ رد 5 لﺎﺳ و ﺮﻫ لﺎـﺳ
ﻪﺑ تﺪﻣ 42 ﺖﻋﺎﺳ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ ددﺮﮔ . ا ـﻳ ﻦ سرد ءﺰـﺟ ورد س رﺎـﺒﺟا ي رد لﻮـﻃ ا ـﻳ ﻦ 6 لﺎـﺳ
ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ هدﻮﺑ ﻛ ﻪ ﺮﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ نﺪﻧاﻮﺧ
، ﺖﻐﻟ و ﺮﻣاﺮﮔ نﺎﺑز نازﻮـﻣآ ﺄﺗ ـﻴﻛ ﺪ دراد . ـﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ نﺎﺑز ﻣﻮﻤﻋ ﻲ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ دﻮﺷ ﻛ ﻪ
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻚﻳ سرد
ﻪﺳ ﺪﺣاو ي هدﻮﺑ و ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ مﺰﻠﻣ ﻪﺑ نﺪﻧارﺬﮔ نآ ﻣ ﻲ ﺪﻨﺷﺎﺑ .
زا آ ﺋﺎﺠﻧ ﻲ ﻛ ﻪ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد سراﺪﻣ اﻳ ناﺮ
ًﺎﻣوﺰﻟ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺖﺒﺤـﺻ
ﻛ ندﺮ رد ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﻤﻧ ﻲ دﻮﺷ و ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ نآ رد ﮔﺪﻧز ﻲ ﻌﻗاو ﻲ ﮕﻤﺸﭼ ﻴ ﺮ ﻧﻴ
،ﺖﺴ تﺎﺴـﺳﺆﻣ نﺎـﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد اﻳ ناﺮ رد ﻪﻫد ﺎﻫ ي ﺧا ﻴ ﺮ ﻖﻓﻮﻣ ﻪﺑ بﺬﺟ داﺪﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻬﺟﻮﺗ ﻲ زا ﮔاﺮﻓ ـﻴ ناﺮ ﻪـﻗﻼﻋ ﺪـﻨﻣ
هﺪﺷ ﺪﻧا . اﻳ ﻦ تﺎﺴﺳﺆﻣ
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﺶﺨﺑ ﺻﻮﺼﺧ ﻲ ﺎﺑ فﺪﻫ ﻪﻌﺳﻮﺗ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ هار زاﺪـﻧا ي
ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ و ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎـﻫ ي ـﻔﻠﺘﺨﻣ ﻲ اﺮـﺑ ي نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ و ـﻳ هﮋ ﻛ دﻮ ـﻛ
،نﺎ
،نﺎـﻧاﻮﺟﻮﻧ نﺎـﻧاﻮﺟ
و
نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ اﺮﺑ
ي ﻣ ﻜ ﻪﻤﻟﺎ ﺎﺑ فاﺪﻫا
،صﺎـﺧ هرود ﺎـﻫ ي ﮔدﺎـﻣآ ﻲ نﻮـﻣزآ ﺎـﻫ ي ـﺑ ﻴ ﻦ ـﻠﻠﻤﻟا ﻲ نﺎـﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ و ﻢﻬﻟﺎﺜﻣا ﺸﺗ ﻴﻜ ﻞ ﻣ ﻲ ﻨﻫد ﺪ . زا هرود ﺎﻫ ي لواﺪﺘﻣ رد اﻳ ﻦ تﺎﺴﺳﺆﻣ ﻣ
ﻲ ناﻮﺗ ﻪﺑ هرود ﺎـﻫ ﻲﻳ
نﻮﭽﻤﻫ ﻣ ﻜ ﻪﻤﻟﺎ ﻛ دﻮ ﻛ
،نﺎ ﻣ ﻜ ﻪﻤﻟﺎ
،نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ ﺚﺤﺑ
دازآ ﻪﺑ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ
، نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رﺎﺠﺗ ي
،
ﻪﻤﺟﺮﺗ ﻓﻴ
،ﻢﻠ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﺤﻣ ﻴ ﻂ ﺎﻫ ي ﻛ ﺐﺴ و ﻛ
،رﺎ هرود ﺎـﻫ ي ﮔدﺎـﻣآ ﻲ نﻮـﻣزآ ﺎـﻫ ي
،ﻞـﻓﺎﺗ
آﻳ
،ﺲﺘﻠ ﺟ ﻲ رآ ا ي و ﺟ ﻲ ﺖﻣ هرﺎﺷا ﻮﻤﻧ د .
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ
ﻲﻜﻳ زا هزﻮﺣ ﺎﻫ ﻲﻳ ﻛ ﻪ رد نآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻦﻤﺿ ﻛ دﺮﺑرﺎ ناواﺮﻓ ﻪﺑزور زور ﺎﺟ ﻳ هﺎـﮕ ﺑ ـﻴ ﺮﺘﺸ ي
ﭘﻴ اﺪ ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺖـﺳا . نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
، نﺎـﺑز ﻠـﺻا ﻲ رد ﺖﻌﻨـﺻ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي و
راﺪﻠﺘﻫ ي ﺖﺳا . ﺘﺣ ﻲ ﺴﺑ ﻴ رﺎ ي زا ﻧاﺮﮕﺷدﺮﮔ ﻲ ﻛ ﻪ نﺎﺑز ردﺎﻣ ﻳ نﺎﺸ ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻧﻴ ﺴ
،ﺖ رد ﺎﻫﺮﻔﺳ ـﻳ نﺎﺸ
ﻪﺑ ﻛ ﺎﻫرﻮﺸ ي ﻒﻠﺘﺨﻣ زا اﻳ ﻦ نﺎﺑز هدﺎﻔﺘﺳا ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ .
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ
، ﻛ ﻠﻴ ﺪ ي ﺖﻬﺟ ﭘﻴ ﺖﻓﺮﺸ ﻪـﻓﺮﺣ ا ي داﺮـﻓا ي ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ رد ﺖﻌﻨـﺻ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
لﻮﻐﺸﻣ ﻪﺑ ﻛ رﺎ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻛ ﻧاﺪﻨﻣرﺎ ﻲ ﻛ ﻪ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻪﺑ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺤﺻ ﻴ ﺢ ﺮﺗ و ﻠﺳ ﻴ ﺲ ﺮﺗ ﺖﺒﺤﺻ ﻛ
،ﺪﻨﻨ
ﻣ ﻲ ﺪﻨﻧاﻮﺗ طﺎﺒﺗرا ﺮﺘﻬﺑ ي ﺎﺑ رﻮﺗ ﻳ ﺖﺴ ﺎﻫ و ﻣ نﺎﻧﺎﻤﻬ ﻞﺘﻫ راﺮﻗﺮﺑ هدﻮﻤﻧ و رﻮﺗ ﻳ ﺖﺴ ﺎﻫ ار ﺖـﻬﺟ ﺮﻔـﺳ
هرﺎﺑود ﻪﺑ ﻛ رﻮﺸ ﻣ ﻴ نﺎﺑﺰ ﻮﺸﺗ ﻳ ﻖ ﻛ ﺪـﻨﻨ . نآ ﺎـﻫ ﺛﺄـﺗ ﻴ ﺮ ﺮـﺘﻬﺑ ي ﺮـﺑ ور ي ﺮﺘﺸـﻣ ﻳ نﺎ ﻪﺘـﺷاﺬﮔ و ﻣ ـﻴ ناﺰ
ﺎﺿر ﻳ ﺖ زا ﺗﺎﻣﺪﺧ ﻲ ﻛ ﻪ رد
،ﻞﺘﻫ رﻮﺗ و ﺲﻧاژآ ﺎﻫ ي ﺗﺮﻓﺎﺴﻣ ﻲ
، اﺮﻣ ﻛ ﺰ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
، اﺮﻣ ـﻛ ﺰ ﺮﻔﺗ ﻳ ـﺤ ﻲ
ﻪﺋارا ﻣ ﻲ دﻮﺷ ار اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻫد . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﻦﺘﺴﻧاد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ داﺪﻌﺗ ﻌﻗﻮﻣ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻠﻐﺷ ﻲ ﻚﻳ
دﺮﻓ ﻮﺟ ﻳﺎ ي ﻛ رﺎ رد ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ار رد اﻳ ﻦ ﺖﻌﻨﺻ ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ اﺰﻓا ﻳ ﺶ ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد و ﻪـﺑ ﺎـﻬﻧآ
ﻛ ﻤ ﻚ ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ ﻛ ﻪ ﺎﺑ رﻮﺗ ﻳ ﺖﺴ ﺎﻫ رد هﺎﮔدوﺮﻓ
،ﺎﻫ ﻞﺘﻫ
،ﺎﻫ نارﻮﺘﺳر ﺎـﻫ و ﺎـﺳ ﻳ ﺮ ﻣ ـﻜ نﺎ ﺎـﻫ ﻪـﺑ ـﺘﺣار ﻲ
طﺎﺒﺗرا راﺮﻗﺮﺑ ﻛ ﺪﻨﻨ . ﻫ ﻴ ﺠ ﻲ ر ﻳ
اﺪ ) 1980 ( ﺑﻴ نﺎ ﻣ ﻲ دراد ﻛ ﻪ ﺶﻧاد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻚﻳ ﻞﻣﺎﻋ ﻛ ﻠ ـﻴ ﺪ ي
رد ماﺪﺨﺘﺳا داﺮﻓا رد ﺖﻌﻨﺻ راﺪﻠﺘﻫ ي ﺖﺳا اﺮﭼ ﻛ ﻪ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﭘ ﻴﻳ ﻦ رد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
، رد بﺬـﺟ
رﻮﺗ ﻳ ﺖﺴ و ﻲﺿار ﻪﮕﻧ ﻦﺘﺷاد ﺎﻬﻧآ لﻼﺧا اﻳ دﺎﺠ ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ .
زا ﺋﺎﺠﻧآ ﻲ ﻛ ﻪ ﺑﻴ ﺮﺘﺸ ﺳ ﻴ ﺖﺳﺎ ناراﺬﮔ و ﺪﻣ ﻳ ناﺮ ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي زا ﺶـﻘﻧ ﻛ ﻠ ـﻴ ﺪ ي نﺎـﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ هﺎﮔآ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ شزﻮﻣآ اﻳ ﻦ نﺎﺑز اﺮﺑ ي ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺪﺒﺗ ﻳ ﻞ
ﻪﺑ ﻲﻜﻳ زا ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي اﺪﺟ ﻲﻳ ﺬﭘﺎﻧ ﻳ ﺮ زا مﺎﻈﻧ ﺎﻫ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ و ﻛ ﺐﺴ و ـﻛ رﺎ رد ـﻛ ﺎﻫرﻮﺸ ي ﻖـﻓﻮﻣ رد
بﺬﺟ رﻮﺗ ﻳ ﺖﺴ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻤﻫا ﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﻪﻠﺌﺴﻣ نﺎﻨﭼ ﺖﺳا ﻛ ﻪ ﺘﺣ ﻲ ﻪﺑﺎﺸـﻣ نﻮـﻣزآ ﺎـﻫ ي ﻞـﻓﺎﺗ و
آﻳ ﺲﺘﻠ ﻛ ﻪ ﻣ ﻴ ناﺰ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﻣﻮﻤﻋ ﻲ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ار ﻣ ﻲ
،ﺪﻨﺠﻨﺳ ﻚﻳ نﻮﻣزآ ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ نﺎﺑز ﻧ ـﻴ ﺰ رد
________________________________
________________________________
__
1. Hijirida, K. O.
ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي دﻮﺟو دراد . اﻳ ﻦ نﻮـﻣزآ فوﺮـﻌﻣ ﻪـﺑ نﻮـﻣزآ EFTI
ﺖـﺳا و ﻂـﺳﻮﺗ قﺎـﺗا
ﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﻲ و ﺎﻨﺻ ﻳ ﻊ نﺪﻨﻟ LCCI) ( راﺰﮔﺮﺑ ﻣ ﻲ ددﺮﮔ ﻪﻛ ود ﺢﻄﺳ دراد و زا ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي رﺎﺘـﺷﻮﻧ ي و
ﻫﺎﻔﺷ ﻲ ﺸﺗ ﻴﻜ ﻞ هﺪﺷ ﺖﺳا .
رد ﺳ ﻴ ﻢﺘﺴ شزﻮﻣآ ﻟﺎـﻋ ﻲ ا ـﻳ
،ناﺮ نﺎـﺑز ا ﻠﮕﻧ ـﻴ ﺴ ﻲ
ًﻻﻮـﻤﻌﻣ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ
"
ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺎـﺑ فاﺪـﻫا
ﻫﺎﮕﺸﻧاد
"ﻲ اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺎﻫ ي ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي و دﺮﮕﻧﺎﻬﺟ ي شزﻮﻣآ هداد ﻣ ﻲ دﻮﺷ . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد هرود ﺎﻫ
"ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي فاﺪﻫا
"صﺎﺧ رد هرود ﺎﻫ ي طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ـﻛ ﺐﺴ و ـﻛ رﺎ
زا ﺒﻗ ﻴ ﻞ هرود ﺎﻫ ي ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ راﺪـﻠﺘﻫ ي اﺮـﺑ ي ﻛ ناﺪـﻨﻣرﺎ ﻣ ـﻴ ﺰ ﺬـﭘ ﻳ شﺮ
، ﺪـﻣ ﻳ ناﺮ ﻂـﺑاور ﻣﻮـﻤﻋ ﻲ
،
ﻛ ناﺪﻨﻣرﺎ اﺬﻏ و
،ﻪﺑﺎﺷﻮﻧ ﻪﻧﺎﺧ ناراد
، ﻣ ﻴ نﺎﻧﺎﺑﺰ دﺮﻣ و
،نز ﺪﻣ ﻳ ناﺮ نارﻮﺘﺳر ﺎـﻫ ﻧ ـﻴ ﺰ درﻮـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا
راﺮﻗ ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ . نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻧﻴ ﺰ وﺰـﺟ سورد ﻠـﺻا ﻲ ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ رد مﺎـﻈﻧ
شزﻮﻣآ ﻟﺎﻋ ﻲ ﻛ رﻮﺸ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ ددﺮﮔ . رد
،ﻊﻗاو ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد د هﺎﮕﺸﻧا ﺎﻫ ي
اﻳ ناﺮ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺪﺣاو رﺎﺒﺟا ي اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ دﻮﺷ . اﻳ ﻦ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ
ﺎﺑ ــﻳ ﺪ ﻪــﺑ رﻮــﻃ ﻂــﺳﻮﺘﻣ 17 ــﻟا ﻲ 20 ﺪــﺣاو نﺎــﺑز ﻠﮕﻧا ــﻴ ﺴ ﻲ رد هﺎﮕﺸــﻧاد ﺎــﻫ ي ا ــﻳ ناﺮ ﺪــﻨﻧارﺬﮕﺑ .
ﻞﺼﻓﺮﺳ ﺎﻫ ي اﻳ ﻦ ﺎﻫﺪﺣاو ي ﺳرد ﻲ نﺎﺸﻧ ﻣ ﻲ ﺪﻫد ﻛ ﻪ فﺪﻫ ﻠﺻا ﻲ رد اﻳ ﻦ
،سورد ءﺎﻘﺗرا ﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﻳ
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ اﺮﺑ ي اﻳ دﺎﺠ طﺎﺒﺗرا ﺎﺑ ناﺮﮕﺷدﺮﮔ ﻪﺑ
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺖـﺳا . ـﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ اﺮـﺑ ي
ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺧﺮﺑ ﻲ زا ﺗﺎﺴﺳﺆﻣ ﻲ ﻛ ﻪ هرود ﺎﻫ ي ﻛ هﺎﺗﻮ تﺪﻣ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي و راﺪﻠﺘﻫ ي راﺰـﮔﺮﺑ
ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨﻨ ﻧﻴ ﺰ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻣ ﻲ
،دﻮﺷ ﺎﻣا داﺪﻌﺗ ﮔاﺮﻓ ﻴ ﻧاﺮ ﻲ ﻛ ﻪ رد اﻳ ﻦ هﺎﮕﺷزﻮﻣآ ﺎﻫ ﺮﺷ ﻛ ﺖ ـﻣ ﻲ ﻛ ﺪـﻨﻨ ﻞـﺑﺎﻗ
ﻪﺟﻮﺗ ﻧﻴ ﺖﺴ . ﺎﺑ و دﻮﺟ ﻤﻫا ﻴ ﺖ ﺶﻘﻧ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻧﺎﺴﻧا ﻲ لﺎﻌﻓ رد ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
، ﺎـﺗ ﻛ نﻮـﻨ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺼـﺨﺸﻣ ﻲ اﺮـﺑ ي ﻤﻀـﺗ ﻴ ﻦ ﻴﻛ ﻔ ـﻴ ﺖ
شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻛ رﻮﺸ دﻮﺟو دراﺪﻧ . ﻪﺑ ﻤﻫ ﻴ ﻦ ﻟد ﻴ
،ﻞ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ
ﮕﻧﻮﮕﭼ ﻲ اﺮﺟا ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﻛ رﻮﺸ ـﻣ ﻲ ﺪـﻧاﻮﺗ ﻛ ـﻤ ﻚ
ﺎﺷ ﻳ ﻧﺎ ﻲ ﻪﺑ ﻛ ﺐﺴ تﺎﻋﻼﻃا مزﻻ زا ﺪﻧور اﺮﺟا ي نآ و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ دﻮﺒﻬﺑ نآ رد ترﻮﺻ ﻧﻴ زﺎ ﺎﻤﻨﺑ ﻳ ﺪ .
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺘﺷﺬﮔ
روﺮﻣ ي ﺮﺑ ﺑدا ﻴ تﺎ رد ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد درﻮﻣ شزﻮﻣآ و ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ نﺎﺸﻧ
ﻣ ﻲ ﺪﻫد ﺎﺗ ﻛ نﻮﻨ ﻫ ﻴ ﭻ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻌﻣﺎﺟ ﻲ ﻊﺟار ﻪﺑ ﺳآ ﻴ ﺐ ﺷ ﺳﺎﻨ ﻲ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ اﺮـﺑ ي
هرود ﺎﻫ ي ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ﺖﺳا . ﺧﺮﺑ ﻲ زا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ هرود ﺎﻫ ي نﺎـﺑز
________________________________
________________________________
__
1 . ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺖﻌﻨﺻ ي
اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
، ﺎﻬﻨﺗ ﺮﺑ ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي ﻧﺎﺑز ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ اﺮـﺑ ي ـﺤﻣ ﻴ ﻂ ﺎـﻫ ي ـﻛ رﺎ ي
آﻳ هﺪﻨ ﺮﻤﺘﻣ ﻛ ﺰ هﺪﺷ ﺪﻧا . رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻧﻴ ﺠﻨﺳزﺎ ﻲ ﻠﻀﻓا ﻲ و دازرﺎﺨﻓ ه ) 2009 ( ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي ﻪﻣﺎﻧ رﺎـﮕﻧ ي ﻪـﺑ
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي درﻮﻣ ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ و ـﺳرﺮﺑ ﻲ راﺮـﻗ ﺖـﻓﺮﮔ . ـﻃ ﻲ ا ـﻳ ﻦ
ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻟﻴ
ﺖﺴ ﻛ ﻠﻣﺎ ﻲ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ﻪﻣﺎﻧ ﺎﻫ ي رﺎﺠﺗ ي ﻪﺑ ﻧﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﻲ ﻛ ﻪ رد ﻣز ﻴ ﻪﻨ ﺎـﻫ ي
ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﻞﺘﻫ و ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي لﻮﻐﺸﻣ ﻪﺑ ﻛ رﺎ
،ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺋارا ﺪﻧداد . اﻳ ﻦ ﻟﻴ ﺖﺴ ﺳﻮﺗ ﻂ ﺎﻬﻧآ ﻪﺻﻼﺧ ﺪﺷ
و رد ﻪﻠﺣﺮﻣ مود ﻪﺑ ﻟﻴ ﺘﺴ ﻲ ﻞﺑﺎﻗ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺗ ﺪﺒﺗ ﻳ ﻞ ﺪﺷ . ﻟﻴ ﺖﺴ ﺪﺟ ﻳ ﺪ زا ﻪـﻣﺎﻧ
،ﺎـﻫ ﻪـﺑ 5 ﻞـﺘﻫ و 20
ﺲﻧاژآ ﺗﺮﻓﺎﺴﻣ ﻲ رد اﻳ ناﺮ هدﺎﺘﺳﺮﻓ ﺪﺷ ﺎﺗ ﺗ ﻜ راﺮ ي ﺮﺗ ﻳ ﻦ ﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻲ ﻛ ﻪ اﻳ ﻦ ﺤﻣ ﻴ ﻂ ﺎﻫ ي ﻛ ﺐﺴ و ـﻛ رﺎ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﻧازور رد ﻪﻣﺎﻧ رﺎﮕﻧ ي ﺎﻫ ي درﻮﻣ ﻧﻴ زﺎ دﻮﺧ ﺎﺑ نآ ﻪﺟاﻮﻣ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺺﺨﺸـﻣ دﻮـﺷ
. ﺎـﺘﻧ ﻳ ﺞ
اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸﻧ داد ﻛ ﻪ 19 عﻮﺿﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧ ءﺰﺟ ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻳ ﻦ ﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻲ ﺪﻧدﻮﺑ ـﻛ ﻪ غرﺎـﻓ ﺼـﺤﺘﻟا ﻴ نﻼ
ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺎﺑ ﻳ ﺪ ﻊﺟار ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﻛ ﻓﺎ ﻲ ﺖﻬﺟ ﻦﺘﺷﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧ رد آﻳ هﺪﻨ ار ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ .
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ا ي د ﻳ ﺮﮕ ﺮﻄﻌﻣ ﻳ نﺎ و ﺮﺤﺗ ﻳ ﺮ ﻳ نﺎ ) 2014 ( ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي ﻧﺎﺑز ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺪـﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ار درﻮﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ راﺮﻗ ﺪﻧداد . اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ فﺪﻫ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻧﻴ ﺎـﻫزﺎ ي ﻧﺎـﺑز ﻲ ﻮﺠﺸـﻧاد ﻳ نﺎ
اﻳ ﻧاﺮ ﻲ غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ ﻞ رد ﻪﺘﺷر ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي ﻪﺘﺳاﻮﺧ
،ﺎﻫ ﻛ ﺎـﻫدﻮﺒﻤ و ﻧﻴ ﺎـﻫزﺎ دﻮـﺑ .
ﻘﻘﺤﻣ ﻴ ﻦ اﺮﺑ ي ﻊﻤﺟ روآ ي هداد ﺎﻫ زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ و
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ي ﺮﻘﺗ ﻳ
ًﺎﺒ ﺪﻨﻣرﺎﺘﺧﺎﺳ اﺮﺑ
ي ﻮﺠﺸـﻧاد ﻳ نﺎ
غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ
،ﻞ ﻤﻠﻌﻣ ﻴ ﻦ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
، ـﺳرﺪﻣ ﻴ ﻦ و ـﻳ هﮋ ﺮـﻫ سرد و نﺎﺼـﺼﺨﺘﻣ رد
ﺪـﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي هدﺎﻔﺘﺳا ﻛ ﺪﻧدﺮ . ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸﻧ داد ـﻛ ﻪ ﻪـﭼﺮﮔا ﻪﺘـﺳاﻮﺧ
،ﺎـﻫ ﻛ ﺎـﻫدﻮﺒﻤ و
ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ رد ﺪﺣ ز ﻳ دﺎ ي ﻪﺑﺎﺸﻣ
،دﻮﺒﻧ ﺎﻣا ﻪﻄﻘﻧ اﺮﺘﺷا ك ﺎﻬﻧآ رد نآ دﻮﺑ ﻛ ﻪ ﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺎـﻫ ي
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد هرود ﺎﻫ
"ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺎﺑ فاﺪﻫا و ﻳ
"هﮋ ﺎﺑ ﻳ ﺪ درﻮﻣ ﺄﺗ ﻴﻛ ﺪ راﺮـﻗ ﮔ ـﻴ دﺮ ﺎـﺗ ﻧﻴ ﺎـﻫزﺎ ي
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ ﻞ رد ﻪﺘﺷر ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻊﻔﺗﺮﻣ دﻮﺷ .
ﺦــﺳار و ــﺳ ﻴ ﻤ ﻴ ﻦ ) 2012 ( رد ك ﻮﺠﺸــﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘــﺷر ﺮﮕــﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸــﻧاد ﺎــﻫ ي ا ــﻳ ناﺮ زا
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي فاﺪﻫا ﻫﺎﮕﺸﻧاد ﻲ ار درﻮﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ راﺮﻗ ﺪﻧداد . ﻃ ﻲ اﻳ ﻦ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي
60 ﻮﺠﺸﻧاد ي ﻛ ﺳﺎﻨﺷرﺎ ﻲ ﺪﺷرا ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ و ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﻳ ﺰ ي ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي درﻮﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ و زا
ﺎﻬﻧآ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﺪﺷ ﺎﺗ تاﺮﻈﻧ و ﺟﺮﺗ ﻴ نﺎﺸﺗﺎﺤ ار رد درﻮﻣ ﻧﻴ ﺎﻫزﺎ ي ﺎﻫرازﺎﺑ ي ﻪﻓﺮﺣ ا ي
،فﺪـﻫ ﺢﻄـﺳ
ﻛ ﻧﻮﻨ ﻲ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺎﻫ ﻳ نﺎﺸ و نﺎﺸﺷﺮﮕﻧ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﺑ ﺶﻘﻧ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﻪـﻓﺮﺣ دﻮـﺧ ار ﺑ ـﻴ نﺎ ﻛ ﺪـﻨﻨ .
ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ نﺎﺸﻧ داد ﻛ ﻪ ﺮﺘﻤﻬﻣ ﻳ ﻦ ﺸﻣ ﻜ ﻞ اﺮﺑ ي ترﺎﻈﻧ ﺮﺑ هرود
،ﺎﻫ ﻢـﻫ ﺢﻄـﺳ ندﻮـﺒﻧ ترﺎـﻬﻣ نﺎـﺑز
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ دﻮﺑ . رد ﻘﺣ ﻴ
،ﺖﻘ ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ ﺢﻄﺳ ترﺎﻬﻣ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻜﻳ نﺎﺴ
،دﻮﺒﻧ ﻠﺑ ـﻜ ﻪ
توﺎﻔﺗ ﻨﻌﻣ ﻲ راد ي رد شﺮﮕﻧ ﺎﻫ ي ﺎﻬﻧآ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻧﻴ ﺰ دﻮﺟو ﺖﺷاد . نﺎﻘﻘﺤﻣ ﭘﻴ دﺎﻬﻨﺸ
ﺪﻧداد ﻛ ﻪ هوﻼﻋ ﺮﺑ دراﻮﻣ ي زا ﺒﻗ ﻴ ﻞ ﺎﺗ ﻴﻛ ﺪ ﺑﻴ ﺮﺘﺸ ﻪﺑ ﺶﺨﺑ نﺎﺑز نﺎﺤﺘﻣا ﻛ ﻨ ـﻜ رﻮ و تﺎﻣاﺪـﻗا ـﻠﻤﻋ ﻲ
ﺖﻬﺟ ﺮﺤﺒﺗ ﺑﻴ ﺮﺘﺸ ﺶﻧاد نازﻮﻣآ رد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻞﺒﻗ زا دورو ﻪﺑ
،هﺎﮕﺸﻧاد ﺗﺎﺣﻼـﺻا ﻲ زا ﺒﻗ ـﻴ ﻞ
دراﻮﻣ ز ﻳ ﺮ رد ﺣاﺮﻃ ﻲ هرود ﺎﺑ ﻳ ﺪ اﻳ دﺎﺠ دﻮﺷ : بﺎﺨﺘﻧا نﻮﺘﻣ ﺖـﻬﺟ ﺮـﻤﺗ ﻳ ﻦ ﻧاﻮـﺧدﻮﺧ ﻲ
، هدﺎﻔﺘـﺳا
دوﺪﺤﻣ زا نﺎﺑز ردﺎﻣ ي و بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻤﺗ ﻳ ﻦ ﺎﻫ ي هدﺎﺳ رد لﻮﻃ ﻪﺘﻔﻫ .
رد ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ د ﻳ
،ﺮﮕ ﻛ ﺷﺎﻔ ﻲ ) 2009 ( ﺸﻣ ﻜ تﻼ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ ار درﻮﻣ ﻛ شوﺎ راﺮـﻗ داد .
رد اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﺑ
لﺎﺒﻧد ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺸﻣ ﻜ ﺗﻼ ﻲ دﻮﺑ ﻛ ﻪ ﻊﻓر نآ ﻣ ﻲ ﺪـﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ بﺬـﺟ ﺑ ـﻴ ﺮﺘﺸ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ ﻲ رد اﻳ ناﺮ ﻛ ﻤ ﻚ ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪ . داﺮﻓا ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ هﺪﻨﻨ رد اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ 200 ﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ ﻲ
زا ﺖﺸــﻫ ــﻛ رﻮﺸ ﻒــﻠﺘﺨﻣ و 50 ﻛ سﺎﻨــﺷرﺎ ﺮﮕــﺷدﺮﮔ
ي رد ــﻛ رﻮﺸ ﺪــﻧدﻮﺑ . زا د ــﻳ هﺎﮔﺪ داﺮــﻓا
ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ هﺪﻨﻨ رد اﻳ ﻦ
،ﺶﻫوﮋﭘ دراﻮﻣ ي نﻮﭽﻤﻫ دﻮﺒﻬﺑ ﻣا ﻜ تﺎﻧﺎ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
، ﻣ ﻴ ناﺰ ﺖـﻣﺎﻗا ﺑ ـﻴ
،ﺮﺘﺸ
ﻨﻣا ﻴ ﺖ ﺑﻴ
،ﺮﺘﺸ ﻞﻤﺣ و ﻞﻘﻧ ﺎﺑ تﺎﺒﺛ و ﻢﻈﻨـﻣ
، ﻠﺒﺗ ﻴ تﺎـﻐ ﺑ ـﻴ ﺮﺘﺸ و ﻪـﺑ ﻧﺎـﺳرزور ﻲ ﻴﻛ ﻔ ـﻴ ﺖ شزﻮـﻣآ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي زا دراﻮﻣ ي ﺖﺳا ﻛ ﻪ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ ـﻣ ﻲ ددﺮـﮔ . ﺐـﻟﺎﺟ ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ
ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸﻧ داد ﻪﺑ زور ﻛ ندﺮ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ شزﻮﻣآ رد ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻲﻜﻳ زا ﻠﻣاﻮﻋ ﻲ ﺖﺳا ـﻛ ﻪ
ﻣ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ ﺎﺿر ﻳ ﺖ ﺮﮕﺷدﺮﮔ دورو ي ار رد اﻳ ناﺮ ﻻﺎﺑ هدﺮﺑ و ﺎﺠﻧاﺮﺳ م ﺮﺠﻨﻣ ﻪـﺑ ـﺷ ﻜ ﺎﻓﻮ ﻲﻳ ﺖﻌﻨـﺻ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد اﻳ ناﺮ دﻮﺷ .
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ا ي د ﻳ ﺮﮕ ﻛ ﻪ ﻂﺳﻮﺗ دازآ
ﻞﻣزا و ﻲﺒﻴﺒﻃ ،ﻲﻜﻠﻣ ،ي )
2012 ( مﺎﺠﻧا ﺪـﺷ ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ
ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﺛﺄﺗ ﻴ ﺮ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺎﻫ ي نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻛ رﺎ ﻛ نﺎـﻨ ﺑﻴ نﺎﺘـﺳرﺎﻤ ﺎـﻫ ﺮـﺑ ﮕﻧﻮـﮕﭼ ﻲ طﺎـﺒﺗرا ﺎـﻬﻧآ ﺎـﺑ
ناﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ
ﻲ ﺖﻣﻼﺳ ﺪﻧدﻮﺑ . داﺮﻓا ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ هﺪـﻨﻨ رد ﺶﻫوﮋـﭘ 39 ﺮـﻔﻧ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ﺟرﺎـﺧ
ﻲ
ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﻛ هﺪﻨﻨ ﻪﺑ ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﺎﻫ ي ﺘﻟود ﻲ و 40 ﺮﻔﻧ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ ﻲ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﻛ هﺪـﻨﻨ
ﻪﺑ ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﺎﻫ ي ﺻﻮﺼﺧ ﻲ ناﺮﻬﺗ ﺪﻧدﻮﺑ . ﻪﺑ ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ نﺎﮔﺪﻨﻨ رد اﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ا ي ﻞﻣﺎـﺷ
16 لاﺆﺳ رد درﻮﻣ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻛ رﺎ ﻛ نﺎﻨ ﺑﻴ
،نﺎﺘﺳرﺎﻤ طﺎﺒﺗرا ﻛ ﻣﻼ ﻲ ﺎﻬﻧآ ﺎﺑ ﮔ ناﺮﮕﺷدﺮ ﺟرﺎﺧ
ﻲ
، ﺢﻄـﺳ
ﺺﺼﺨﺗ ﺎﻬﻧآ و ﻣا ﻜ تﺎﻧﺎ دﻮﺟﻮﻣ رد ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﻪﺋارا ﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸـﻧ داد ـﻛ ﻪ ـﻠﻋ ﻲ ﻢـﻏر
ﺎﺿر ﻳ ﺖ ﻣﻮﻤﻋ ﻲ ناﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ
ﻲ ﺖﻣﻼﺳ زا ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﺎـﻫ ي ناﺮـﻬﺗ
، ترﺎـﻬﻣ ﻌـﺿ ﻴ ﻒ نﺎـﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻛ رﺎ ﻛ نﺎﻨ ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﻛ ﻪ رد طﺎﺒﺗرا ﻘﺘﺴﻣ ﻴ ﻢ ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ
،ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﻜﻳ زا ﺶﻟﺎﭼ ﺎﻫ ي هﺪﻤﻋ ا ي دﻮﺑ
ﻛ ﻪ ناﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺖﻣﻼﺳ
ﻞﻫا ﻣروﺎﺧ ﻴ ﻪﻧﺎ مﺎﮕﻨﻫ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺑﻴ نﺎﺘﺳرﺎﻤ ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ ﺖﻬﺟ نﺎﻣرد ﺎـﺑ نآ
ﻪﺟاﻮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ .
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ذ ﻛ ﺮ هﺪﺷ و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ ﺳرﺮﺑ ﻲ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺮﺿﺎﺣ نﺎﺸﻧ ﻣ ﻲ ﺪﻫد ـﻛ ﻪ ﺎـﺗ ﻛ نﻮﻨ
ﺎﻬﺸﻫوﮋﭘ ي ﻛ ﻓﺎ ﻲ ﺎﺑ فﺪﻫ ﺳرﺮﺑ ﻲ و ﺳآ ﻴ ﺐ ﺳﺎﻨﺷ ﻲ ﻴﻛ ﻔ ـﻴ ﺖ شزﻮـﻣآ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ
ﺷدﺮﮔ ﺮﮕ ي رد اﻳ ناﺮ ترﻮﺼﺑ ﻊﻣﺎﺟ مﺎـﺠﻧا هﺪﺸـﻧ و ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮـﻣآ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻤﻠﻋ ﻲ و ﺮﺑ سﺎﺳا ﻚﻳ لﺪﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﺎـﺗ ﻛ نﻮﻨ درﻮـﻣ
زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ﺖﺳا . رد ﻘﺣ ﻴ
،ﺖﻘ اﻳ ﻦ ﺮﻣا ﺷ ﻜ ﻓﺎ ﻲ ار نﺎﺸﻧ ﻣ ﻲ ﺪﻫد ـﻛ ﻪ فﺮـﻃﺮﺑ ندﻮـﻤﻧ نآ
ﮕﻧا ﻴ هﺰ مﺎﺠﻧا ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ ﺮﺿﺎﺣ ﺖﺳا .
ﻠﻋ ﻲ ﻢﻏر ﻤﻫا ﻴ ﺖ ﺳآ ﻴ ﺐ ﺳﺎﻨﺷ ﻲ و زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ رد ا ـﻳ ناﺮ ﺎـﺑ
فﺪﻫ ﻤﻀﺗ ﻴ ﻦ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ
،نآ داﺪﻌﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا هﺪﺷ رد درﻮﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد
اﻳ ناﺮ ﺴﺑ ﻴ رﺎ ﻛ ﻢ ﺖﺳا ) اﺮﺑ ي لﺎﺜﻣ : ﻣا ﻴ ﺮ ي
، 2008 ، ﺑﻴ ﺪﻨﺟﺮ ي و ﺗﺮﺼﻧ ﻲ ﻧﻴ
،ﺎ 2009
، ﺿار ﻲ و ﻛ
،ﺮﮔرﺎ
2014 ، ﺳﺎﺒﻋ ﻴ نﺎ و رﺎﺸﻓا اﻳ ﻧﺎﻤ ﻲ
، 2012 ، هﺪﻧزوﺮﻓ و د ﻳ
،ناﺮﮕ 2008
، ﻴﻛ ناﻮ
،ﺮـﻓ 1999
، دوﺮـﮕﻨﻟ ي
،
1999 .(
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ دراﻮﻣ ذ ﻛ ﺮ هﺪﺷ و مﺪﻋ دﻮﺟو ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ رد ﻛ رﻮﺸ ﺎﺑ فﺪـﻫ ـﺳرﺮﺑ ﻲ ﻴﻛ ﻔ ـﻴ ﺖ
شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﻛ
،رﻮﺸ اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺷﻼﺗ ﻲ ﺖﻬﺟ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ
نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي ﺖـﺳا . رد ﻊـﻗاو ا ـﻳ ﻦ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻮﺠﺸـﻧاد ﻳ
،نﺎ
ﻤﺼﺗ ﻴ ﻢ ﮔ ﻴ
،نﺎﮔﺪﻧﺮ
،نﺎﺳرﺪﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﻳ ناﺰ اﻮﺘﺤﻣ ي ﺳرد ﻲ و ﺎﺳور ي هﺎﮕﺸﻧاد ﺎـﻫ ار رد ـﺳر ﻴ نﺪ ﻪـﺑ
رد ك ﻌﻗﻮﻣ ﻴ ﺖ ﻛ ﻧﻮﻨ ﻲ زا ﻌﺿو ﻴ ﺖ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸـﻧاد ﺎـﻫ ي
اﻳ ناﺮ هﺎﮔآ ﻛ هدﺮ و هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ نآ ﻪﺑ ﻌﺗ ﻴﻴ ﻦ طﺎﻘﻧ ﻮﻗ
،ت طﺎﻘﻧ ﻒﻌﺿ و ﻛ آرﺎ ﻲﻳ اﻳ ﻦ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ رد ـﻛ رﻮﺸ
ﻣ ﻲ دزادﺮﭘ . اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ و ﻢﻫاﺮﻓ ندﻮﻤﻧ ﻚﻳ ﻮﺼﺗ ﻳ ﺮ ﻊﻣﺎﺟ زا ـﺷ ﻴ هﻮ ا ي ـﻛ ﻪ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ نﺎـﺑز
ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ مﺎﺠﻧا ـﻣ ﻲ ﺬـﭘ ﻳ دﺮ ﻪـﺑ ﻤﺼـﺗ ﻴ ﻢ ﮔ ـﻴ ناﺮ ﻛ ـﻤ ﻚ
ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ ﺎﺗ رد ﺖﻬﺟ ءﺎﻘﺗرا اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
، ﻤﺼﺗ ﻴ تﺎﻤ ﻗد ﻴ ﻖ ﺮـﺗ ي ذﺎـﺨﺗا ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪـﻨ . ﻪـﺑ ترﺎـﺒﻋ د ﻳ
،ﺮـﮕ
داﺮﻓا ي ﻛ ﻪ رد هزﻮﺣ ﺎﻫ ي ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﻮﻀﺣ ﺪﻧراد ﻣ ﻲ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺎـﺑ ﺸـﻧاد ﻲ ـﻛ ﻪ زا ﻌـﺿو ﻴ ﺖ
ﻛ ﻧﻮﻨ ﻲ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد اﻳ ناﺮ ﻪﺑ ﺖﺳد ﻣ ﻲ ﺪﻧروآ ﺳ ﻴ ﺖﺳﺎ ﺎﻫ و ﻳﺎ تﺎﻣاﺪﻗا مزﻻ ار ﺖﻬﺟ دﻮﺒﻬﺑ ﻴﻛ ـﻔ ﻲ
اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ اﻳ دﺎﺠ ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪﻨ . ﺎﻬﻧ ﻳ
،ًﺎﺘ اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻣ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ دﻮﺒﻬﺑ
ﻲﻧﺎـﺑز يﺎـﻬﺗرﺎﻬﻣ ﻮﺠﺸـﻧاد
ﻳ نﺎ
ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ دﻮﺷ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ
ﻲﻜﻳ زا دراﻮﻣ ي ﻛ ﻪ رد ﻧد ﻴﺎ ي شزﻮﻣآ ترﻮﺻ ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ ﺮ ﻳ
،ﺪ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﺖـﺳا .
داﺮﻓا ﻒﻠﺘﺨﻣ لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﻔﻠﺘﺨﻣ ﻲ ار اﺮﺑ ي زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻚﻳ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﺎﺗ ﻛ نﻮـﻨ ﻪـﺋارا هداد ﺪـﻧا ـﻛ ﻪ
ﻣ ﻢﻬ ﺮﺗ ﻳ ﻦ نآ ﺎﻫ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ زا :
1 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي
فﺪﻫ
2 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي فﺮﺼﻣ ﻛ
هﺪﻨﻨ
________________________________
________________________________
__
1. Objective-based evaluation 2. Consumer-oriented evaluation
3 . لﺪﻣ ﺎﻤﺗ ﻳ ﺰ زرا ﻳ ﺑﺎ
ﻲ
4 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺎﺑ فﺪﻫ
دازآ
5 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي ﺮﺘﺸﻣ
ي
6 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي هدﺎﻔﺘﺳا
7 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ي ﺟوﺮﺧ
ﻲ
8 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ارﻮﮔ
ﺰﭘﻮﻟ
9 . لﺪﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻞﻓﺎﺘﺳا ﺑﻴ
ﻢ
10 . زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺤﻄﺳرﺎﻬﭼ ﻲ
ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺗﺎﭘ ﻚﻳ
رد اﻳ ﻦ
،ﺎﺘﺳار ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻧﻴ ﺰ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﺗ داﺮﻓا رد ا ـﻳ ﻦ هزﻮـﺣ زا طﺎـﻘﻧ
تﻮﻗ و ﻒﻌﺿ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ﻳ نﺎﺸ ﻫﺎـﮔآ ﻲ ﻳ ﺪـﻨﺑﺎ و رد ترﻮـﺻ موﺰـﻟ نآ ار ﻐﺗ ـﻴﻴ ﺮ ﺪـﻨﻫد . ﻪـﺑ
،هوﻼـﻋ
ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ ي اﻳ ﻦ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﺴﺑ ﻴ رﺎ ي زا ذ ﻳ نﺎﻌﻔﻨ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻲ ﺪﻨﺷﺎﺑ اﺮﭼ ﻛ ﻪ اﻳ ﻦ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ
ﻣ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ نﺎﻧآ ﻛ ﻤ ﻚ ﻛ ﺪﻨ ﻛ ﻪ ﻤﻃا ﻴ نﺎﻨ ﻳ ﺪﻨﺑﺎ ﻛ ﻪ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﺮﺤﺒﺗ ﻧﺎـﺑز ﻲ درﻮـﻣ فﺪـﻫ ار ـﻛ ﺐﺴ
هدﻮﻤﻧ ﺪﻧا . ﺑدا ﻴ تﺎ ﭘﻴ ﺸ ﻴ ﻦ رد درﻮﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد ﻛ رﻮﺸ اﻳ ناﺮ ﺴﺑ ﻴ رﺎ
ﭼﺎﻧ ﻴ ﺰ ﺖﺳا ﻪﺑ و ﻳ هﮋ رد هزﻮﺣ ﺎﻫ ﻲﻳ نﻮـﭽﻤﻫ ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺎـﺑ فاﺪـﻫا و ـﻳ هﮋ و ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺎـﺑ فاﺪـﻫا
ﻫﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
رد اﻳ ﻦ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا لﺪﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ ) 1959 ( هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﺖﺳا . اﻳ ﻦ لﺪﻣ ﺎـﺑ فﺪـﻫ
زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﻂﺳﻮﺗ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ ﺣاﺮﻃ ﻲ هﺪﺷ ﺖﺳا و زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ار زا رﺎﻬﭼ ﺢﻄـﺳ
او ﻛ
ﺶﻨ
، ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ
ي
، رﺎﺘﻓر و
ﺎﺘﻧ ﻳ
ﺞ مﺎﺠﻧا ﻣ ﻲ ﺪﻫد .
________________________________
________________________________
__
1. Discrepancy model evaluation 2. Goal-free evaluation
3. Responsive/client-centered evaluation 4. Utilization-focused evaluation 5. Outcomes-based evaluation
6. Guerra-Lopez's Impact Evaluation Process 7. Stufflebeam's CIPP Model
8. Kirkpatrick's Four Levels of Evaluation 9. Reaction
10. Learning 11. Behavior 12. Results
او ﻛ ﺶﻨ : ﺎﻨﺒﻣ ي زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻛ ﻴ ﻔ ﻴ ﺖ ا رد ﻳ ﻦ
ﺳرﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻲ
د ﻳ هﺎﮔﺪ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ،شزﻮـﻣآ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ
آﺮﻓ ﻳ ﺪﻨ ﺘﻧ و ﻴ ﻪﺠ
ﺖﺳا نآ .
د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﻳ
ﺮﮕ او ﻛ ﻮﺠﺸﻧاد ﺶﻨ ﻳ
نﺎ
ﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲ
ﺮﻈﻧ ﺪﻣ ار
د و هداد راﺮﻗ ﻳ
هﺎﮔﺪ
دراﻮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار ﺎﻬﻧآ ي
ﺳرﺪﻣ نﻮﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ وﺎﻨﻋ ﻳ ﻦ ﺷزﻮﻣآ ﻲ
، رﺪـﺗ شور ﻳ
ﺲ
ﻏ و ﻴ هﺮ زرا درﻮﻣ ﻳﺎ ﺑ ﻲ ﻣ راﺮﻗ ﻲ ﺪﻫد . اﻳ ﻦ زرا زا ﺢﻄﺳ ـﻳ
ﺑﺎ ﻲ ﺪـﻣ ﻪـﺑ ﻳ ناﺮ اﺮﺟا ﻲـﻳ
ـﺷزﻮﻣآ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲ
ﻛ ﻤ ﻚ ﻣ ﻲ ﻛ
ﻮﺼﺗ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺪﻨ ﻳ
ﺮ ﺼﺨﺸﻣ ﻲ د زا ﻳ هﺎﮔﺪ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ
ﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲ
ﻪﺘـﺷاد
ﺪﻨﺷﺎﺑ .
ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي : رد ا ﻳ ﻦ ﺢﻄﺳ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﻌﻗاو ﻲ ﺶﻧاد و ﻛ ﻮﺠﺸﻧاد هﺪﺷ ﺐﺴ ﻳ
نﺎ زرا درﻮﻣ ـﻳ ﺑﺎ ﻲ راﺮـﻗ
ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ .
د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﻳ
،ﺮﮕ ﺳرﺮﺑ ﻲ ا ﻳﻨ ﻜ ﻪ آ ﻳﺎ
ﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا ﻲ
ﺖـﺳا هﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ هرود ـﻳ
ﺎ رد ﻪـﻧ
اﻳ ﻦ
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺢﻄﺳ ﻲ
ﻣ راﺮﻗ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ . ﻫا ﻴ ﺖﻤ ا ﻳ ﻦ ا رد ﺢﻄﺳ ﻳ
ﻦ ﺖـﺳا ـﻛ
ﺪـﻣ ﻪـﺑ ﻪ ﻳ ناﺮ اﺮﺟا ﻲـﻳ
ﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲ
ﻛ ﻤ ﻚ ﻣ ﻲ ﻛ
ﺨﺸﺗ ﺎﺗ ﺪﻨ ﻴ
ﺺ
ﻮﺠﺸﻧاد ﺪﻨﻫد ﻳ
نﺎ ﭼ ﻪﭼ ﻴ ﺎﻫﺰ ي ار ﻳ دﺎ ﻪـﭼ و ﺪﻧا ﻪﺘﻓﺮﮔ
ﭼ ﻴ ﺎﻫﺰ ﻲﻳ ار ﻳ دﺎ ﺪﻧا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ .
رﺎﺘﻓر : ا رد ﻳ ﻦ
ﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ﻜ
ﻌﻗاو دﺮ ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻐﺗ و ﻴﻴ ﺗاﺮ ﻲ ﻛ نﺪﻧارﺬﮔ زا ﺲﭘ ﺎﻬﻧآ رﺎﺘﻓر رد ﻪ
ﺷزﻮﻣآ هرود ﻲ
ﻣ ترﻮﺻ ﻲ
ﮔ ﻴ دﺮ
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻲ
ﻣ راﺮﻗ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ .
د ترﺎـﺒﻋ ﻪـﺑ ﻳ
،ﺮـﮕ ا رد ـﻳ ﻦ ﺢﻄـﺳ
ﻠﻤﻋ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲ
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ترﺎﻬﻣ و ﺶﻧاد زا ﻛ
زرا درﻮﻣ هﺪﺷ ﺐﺴ ﻳ
ﺑﺎ ﻲ ﻣ راﺮﻗ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ .
ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ : رد اﻳ ﻦ
،ﺢﻄﺳ رﺎﺛآ شزﻮﻣآ ﺮﺑ ﻤﻋ ﻠ ﻜ دﺮ ﻚﻳ ﺤﻣ ﻴ ﻂ ﻛ ﺐﺴ و ﻛ رﺎ درﻮﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ راﺮﻗ ـﻣ ﻲ
ﮔ ﻴ دﺮ . ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ د ﻳ
،ﺮﮕ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻣ ﻴ ناﺰ ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ ﻪـﺑ ﺖـﺳد هﺪـﻣآ زا راﺰـﮔﺮﺑ ي هرود ـﺷزﻮﻣآ ﻲ درﻮـﻣ
زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ راﺮﻗ ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ .
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ اﻳ ﻨ ﻜ ﻪ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ زا لﺪﻣ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚـﻳ هدﺎﻔﺘـﺳا هﺪـﺷ
،ﺖـﺳا تﻻاﻮﺌـﺳ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ حﺮﺷ ز ﻳ ﺮ ﻣ ﻲ ﺪﺷﺎﺑ :
1 . ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻧﺮﺑ ﻪﻣﺎ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ زا ﺮﻈﻨﻣ
ﺢﻄﺳ او ﻛ ﺶﻨ ﻪﻧﻮﮕﭼ
؟ﺖﺳا
2 . ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ زا ﺮﻈﻨﻣ
ﺢﻄﺳ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﻪﻧﻮﮕﭼ
؟ﺖﺳا
3 . ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ زا ﻣ ﺮﻈﻨ
ﺢﻄﺳ رﺎﺘﻓر ﻪﻧﻮﮕﭼ
؟ﺖﺳا
4 . ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ زا ﺮﻈﻨﻣ
ﺢﻄﺳ ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ ﻪﻧﻮﮕﭼ
؟ﺖﺳا
2 . شور ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ
1 - 2 . ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ نﺎﮔﺪﻨﻨ
ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ نﺎﮔﺪﻨﻨ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ 200 غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ ﻞ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﻊﻄﻘﻣ ﻛ ﺳﺎﻨﺷرﺎ ﻲ
زا هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﺮﺳاﺮﺳ ي
، دازآ ا ﻣﻼﺳ ﻲ و ـﻤﻠﻋ ﻲ ـﻛ دﺮﺑرﺎ ي ـﻛ
،رﻮﺸ 50 سرﺪـﻣ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي و 30 ﺮﻔﻧ زا نﺎﺒﺣﺎﺻ ﻛ ﺐﺴ و ﻛ رﺎ رد هزﻮﺣ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻛ رﻮﺸ ﺪﻧدﻮﺑ .
2 - 2 . راﺰﺑا ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ
ﺎﻫراﺰﺑا ي ﻠﺻا ﻲ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻊﻤﺟ روآ ي هداد ﺎﻫ رد اﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ
،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
و تاﺪﻨﺘﺴـﻣ
ﺪﻧدﻮﺑ . ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺎﺑ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ي مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﻛ ﻪ رد نآ لﺪﻣ ﺷزرا ﻴ ﺑﺎ ﻲ ـﻴﻛ ﺮ ك
ﺮﺘﭘ ﻚﻳ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ
،دﻮﺑ ﻪﺑ ﺣاﺮﻃ ﻲ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ا ي ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ﻛ ﻪ ﻞﻣﺎـﺷ ود ﺶـﺨﺑ دﻮـﺑ : تﺎـﻋﻼﻃا
دﺮﻓ ي و تﻻاﺆﺳ ﺘﺴﺗ ﻲ . زا ـﺳرﺪﻣ ﻴ ﻦ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸـﻧاد ﺎـﻫ ي
ﺮﺳاﺮﺳ ي
، دازآ ﻣﻼﺳا ﻲ و ﻤﻠﻋ ﻲ ﻛ دﺮﺑرﺎ ي ﻛ رﻮﺸ و نﺎﺒﺣﺎـﺻ ـﻛ ﺐﺴ و ـﻛ رﺎ رد ـﺣ هزﻮ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
ﻛ رﻮﺸ ﻧﻴ ﺰ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻪﺑ ﻞﻤﻋ ﺪﻣآ . ﺗﻻاﺆﺳ ﻲ ﻛ ﻪ رد ا ـﻳ ﻦ ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ حﺮـﻄﻣ ﺪـﺷ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ا ي لاﺆـﺳ
ﺮﺸﺗ ﻳ ﺤ ﻲ دﻮﺑ ﻛ ﻪ ﺮﺑ سﺎﺳا رﺎﻬﭼ ﺢﻄﺳ لﺪﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ ﻬﺗ ـﻴ ﻪ هﺪـﺷ دﻮـﺑ . راﺰـﺑا د ﻳ ﺮـﮕ
ﺶﻫوﮋﭘ تاﺪﻨﺘﺴﻣ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻞﺼﻓﺮﺳ ﺎﻫﺪﺣاو ي نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي دﻮـﺑ ـﻛ ﻪ
ﻞﻣﺎﺷ دراﻮﻣ ي نﻮﭽﻤﻫ فاﺪﻫا ﺪﺣاو ـﺳرد ﻲ
، ﻞﺼـﻓﺮﺳ ﺎـﻫ ي
،ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ و هﻮـﺤﻧ
ﺶﺠﻨﺳ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ هدﻮﺑ ﺖﺳا . اﻳ ﻦ ﻞﺼﻓﺮﺳ ﺎﻫ ي ـﺳرد ﻲ بﻮﺼـﻣ ارﻮـﺷ ي ﻟﺎـﻋ ﻲ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ر ـﻳ ﺰ ي
ﺳرد ﻲ ترازو
،مﻮﻠﻋ ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ و روﺎﻨﻓ ي هدﻮﺑ ﺖﺳا .
3 - 2 . آﺮﻓ ﻳ ﺪﻨ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ زا لﺪﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ ﻛ ﻪ اراد ي رﺎﻬﭼ ﺢﻄﺳ او ﻛ
،ﺶﻨ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
، رﺎـﺘﻓر
و ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ هدﻮﺑ و رد اﺪﺘﺑا رد لﺎﺳ 1959 ﺣاﺮﻃ ﻲ ﺪﺷ ﻪﺑ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ رد ﻪﺘـﺷر
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ زا ﻪﻄﻘﻧ ﺮﻈﻧ
،نﺎﺳرﺪﻣ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ غرﺎﻓ ﺼـﺤﺘﻟا ﻴ ﻞ و ﻛ ﺎﻣﺮﻓرﺎ ـﻳ نﺎ
ﻣ ﻲ دزادﺮﭘ . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﻛ ﻠﻴ ﻪ تاﺪﻨﺘﺴﻣ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ سورد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ﻧﻴ ﺰ درﻮﻣ ﻠﺤﺗ ﻴ ﻞ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ .
رد اﻳ ﻦ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ
، ﻢﻫ هداد ﺎﻫ ي ﻛ ﻤ ﻲ و ﻢﻫ هداد ﺎﻫ ي ﻴﻛ ﻔ ﻲ ﻊﻤﺟ روآ ي ﺪـﺷ . هداد ﺎـﻫ ي ﻴﻛ ـﻔ ﻲ زا
ﺮﻃ ﻳ ﻖ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ﻲﻳ ﺎﺑ ﺗﺎﺳا ﻴ ﺪ ي ﻛ ﻪ رد لﺎﺣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑ رﺪﺗ ﻳ ﺲ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي اﻳ ناﺮ لﻮﻐﺸﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ و ﻛ ﺎﻣﺮﻓرﺎ ﻳ نﺎ رد ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . تاﺪﻨﺘﺴﻣ ا ـﻳ ﻦ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﻧﻴ ﺰ اﺮﺑ ي ﻊﻤﺟ روآ ي تﺎﻋﻼﻃا ﻛ ﻓﺎ ﻲ ﻊﺟار ﻪـﺑ فﺪـﻫ
،ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻞﺼـﻓﺮﺳ ﺎـﻫ ي
،نآ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي درﻮﻣ رﺎﻈﺘﻧا و ﻏ ﻴ هﺮ ﻊﻤﺟ روآ ي ﺪﺷ . هداد ﺎﻫ ي ﻛ ﻤ ﻲ زا ﺮﻃ ﻳ ﻖ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ا ي وﺎـﺣ ي 28
لاﺆﺳ
،دﻮﺑ زا ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻊﻤﺟ روآ ي ﺪﺷ . ﻪﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ـﺳرﺮﺑ ﻲ ﺎـﺒﺘﻋا ر اﻮـﺘﺤﻣ ﻲﻳ
لاﺆﺳ ﺎﻫ ي ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ـﻛ
ﻪ فﺮـﻌﻣ و ﻳ ـﮔﮋ ﻲ ﺎـﻫ و ترﺎـﻬﻣ ﺎـﻫ ي و ـﻳ هﮋ ا ي ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ ﻖـﻘﺤﻣ ﺪﺼـﻗ
هزاﺪﻧا ﮔ ﻴ ﺮ ي ﺎﻬﻧآ ار ﻪﺘﺷاد
،ﺖﺳا ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ زا ﺑدا ﻴ تﺎ
،ﺶﻫوﮋﭘ ﻠﺑ ـﻜ ﻪ زا تاﺮـﻈﻧ ﺗﺎـﺳا ﻴ
،ﺪ ﺪـﻣ ﻳ ناﺮ و
نﺎﺒﺣﺎﺻ ﻛ ﺐﺴ و ﻛ رﺎ رد ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي و داﺮـﻓا ﺺﺼـﺨﺘﻣ رد
ﻣز ﻴ ﻪـﻨ ﺪـﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ شزﻮـﻣآ و
لﺪﻣ ﺎﻫ ي زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻤﻋ ﻠ ﻜ دﺮ ﺷزﻮﻣآ ﻲ رد ﺣاﺮﻃ ﻲ لاﺆﺳ ﺎﻫ ي ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ هدﺎﻔﺘﺳا
هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺎﭘ ﻳﺎ ﻲﻳ ﻧورد ﻲ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا
نﻮﻣزآ ﺎﻔﻟآ ي ﻛ خﺎﺒﻧوﺮ هدﺎﻔﺘـﺳا هﺪـﺷ ﺖـﺳا . ﺪـﺑ ﻳ ﻦ
،رﻮﻈﻨﻣ ﻃ ﻲ ﻚﻳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺗﺎﻣﺪﻘﻣ
ﻲ داﺪﻌﺗ 27 ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ رد
ﺑﻴ ﻦ ﻪﻌﻣﺎﺟ رﺎﻣآ ي زﻮﺗ ﻳ ﻊ و ﻊﻤﺟ روآ ي
ﺪﺷ . ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ نﻮﻣزآ ﺮﺿ ﻳ ﺐ ﺎﻔﻟآ ي ﻛ خﺎﺒﻧوﺮ اﺮﺑ ي ﻛ ﻞ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺮﺑاﺮﺑ
ﺎﺑ 86 / 0 دﻮﺑ ـﻛ ﻪ نﺎﺸـﻧ هﺪـﻨﻫد
ﺎﭘ ﻳﺎ ﻲﻳ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ دﻮﺑ
. ﺖﻬﺟ ﻠﺤﺗ ﻴ ﻞ هداد ﺎﻫ ي ﻛ ﻤ ﻲ زا ﻪﺼﺨﺸﻣ ﺎﻫ ﻲﻳ نﻮﭽﻤﻫ ﻣ ﻴ ﮕﻧﺎ ﻴ ﻦ
و فاﺮﺤﻧا ﻌﻣ ﻴ رﺎ و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ رد ﺢﻄﺳ ﻃﺎﺒﻨﺘﺳا ﻲ زا نﻮﻣزآ ﺗ ﻲ ﺗ ﻚ ﻪﻧﻮﻤﻧ ا ي هدﺎﻔﺘﺳا دﺮﮔ ﻳ ﺪ .
ﻟوا ﻴ ﻦ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﻊﻤﺟ روآ ي هداد ﺎﻫ ﻠﺤﺗ ﻴ ﻞ ﻣ تاﺪﻨﺘﺴ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ دﻮﺑ . رد اﻳ ﻦ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪـﺑ ارﻮـﺷ ي
ﻟﺎﻋ ﻲ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﻳ ﺰ ي ﺳرد ﻲ رد ترازو
،مﻮﻠﻋ ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ و روﺎﻨﻓ ي ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺪـﺷ و تﺎـﻋﻼﻃا ﻂﺒﺗﺮـﻣ
رد درﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻊﻤﺟ روآ ي دﺮﮔ ﻳ ﺪ . رد ﻣود ﻴ ﻦ ﻪﻠﺣﺮﻣ زا ﻊﻤﺟ روآ ي هداد
،ﺎﻫ ﺲﭘ زا ـﻛ ﺐﺴ زﻮـﺠﻣ
زا ﻟﻮﺌﺴﻣ ﻴ ﻦ هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي
،فﺪﻫ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﻫ ي ﻘﺤﺗ ﻴ ﻖ رد ﻣ ﻴﺎ ن 200 ﻮﺠﺸﻧاد ي ﻪﺘﺷر ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
زﻮﺗ ﻳ ﻊ ﺪﺷ . ﻪﺑ اﻳ ﻦ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ تﺎﻋﻼﻃا روﺮﺿ ي ﻊـﺟار ﻪـﺑ فﺪـﻫ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ و ﮕﻧﻮـﮕﭼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻤ ـﻴ ﻞ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ هداد
ﺪﺷ . ﻪﭼﺮﮔا ﻫ ﻴ ﭻ دوﺪﺤﻣ ﻳ ﺖ ﻧﺎﻣز ﻲ اﺮﺑ ي ﺮﭘ ﻛ ندﺮ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﻫ رد ﺮﻈﻧ ﻪـﺘﻓﺮﮔ
ﺪﺸﻧ دﻮﺑ ه
، ﺮﻫ ﻮﺠﺸﻧاد ﻪﺑ رﻮﻃ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﺑ دوﺪﺣ 15 ﻗد ﻴ ﻪـﻘ نﺎـﻣز ﺖـﻬﺟ ﺮـﭘ ندﻮـﻤﻧ ﺮﭘ ﻪﻣﺎﻨﺸـﺳ
ﺘﺣا ﻴ جﺎ ﺖﺷاد .
رد ﻪﻠﺣﺮﻣ مﻮﺳ زا ﻊﻤﺟ روآ ي هداد
،ﺎﻫ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ﻲﻳ رد ﺮﺗﺎﻓد ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ مﺎﺠﻧا دﺮﮔ ﻳ ﺪ .
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ترﺎﺒﻋ ﺪﻧدﻮﺑ زا 50 سرﺪﻣ شزﻮﻣآ نﺎﺑز ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻛ رﻮﺸ و
30 ﻛ ﺎﻣﺮﻓرﺎ ﻛ ﻪ غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ نﻼ اﻳ ﻦ ﻪﺘـﺷر ار ماﺪﺨﺘـﺳا ـﻛ
هدﺮ ﺪـﻧدﻮﺑ . رد ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ر ـﻳ ﺰ ي و مﺎـﺠﻧا
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
،ﺎﻫ ﺘﺣار ﻲ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ هﺪﻧﻮﺷ ﻧﻴ ﺰ ﺪﻣ ﺮﻈﻧ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ . ـﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﻪـﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮـﺷ رد
درﻮﻣ ﻪﻧﺎﻣﺮﺤﻣ ندﻮﺑ تﺎﻋﻼﻃا رد ﻳ ﺖﻓﺎ هﺪﺷ ﻤﻃا ﻴ نﺎﻨ هداد ﺪﺷ . ﺮﻫ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ 15 دوﺪـﺣ ﻗد ﻴ ﻪـﻘ ﻪـﺑ
لﻮﻃ ﻣﺎﺠﻧا ﻴ ﺪ و رد ﺎﭘ ﻳ نﺎ
،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ هﺪﻧﻮﺷ اﺮﺑ ي ﺮﺷ ﻛ ﺖ رد اﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ ﺸﺗ ﻜ ﺮ ﺪﺷ .
________________________________
________________________________
__
1. Pilot study
3 . ﻳ ﺎ ﻪﺘﻓ ﺎﻫ
ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﺑ رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ رﺎﻬﭼ ﺢﻄﺳ ﻠﺻا ﻲ لﺪﻣ زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ رد اﻳ ﻦ
ﺖﻤﺴﻗ ﻪﺋارا هﺪﺷ ﺖﺳا :
1 - 3 . فﺪﻫ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
هداد ﺎﻫ ي ﻊﻤﺟ روآ ي هﺪـﺷ ﺎـﺑ ﻠﺤﺗ ـﻴ ﻞ ﻞﺼـﻓﺮﺳ ﺎﻫﺪـﺣاو
ي نﺎـﺑز ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﺮﺳاﺮﺳ ي
، دازآ ﻣﻼﺳا ﻲ و ﻤﻠﻋ ﻲ ﻛ دﺮﺑرﺎ ي ـﻛ رﻮﺸ نﺎﺸـﻧ ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد ـﻛ ﻪ ﻧ ـﻴ زﺎ ﻠـﺻا ﻲ
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺳر ﻴ نﺪ ﻪﺑ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ مزﻻ ﺖﻬﺟ راﺮﻗﺮﺑ ي طﺎﺒﺗرا ﻪﺑ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ رد
ﺖﻌﻨﺻ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺖـﺳا . ﻪـﺑ ترﺎـﺒﻋ د ﻳ
،ﺮـﮕ ـﺳرﺮﺑ ﻲ ﻞﺼـﻓﺮﺳ ﺎـﻫ ي بﻮﺼـﻣ ارﻮـﺷ ي ﻟﺎـﻋ ﻲ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﻳ ﺰ ي ﺳرد ﻲ ترازو
،مﻮﻠﻋ ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ و روﺎـﻨﻓ ي نﺎﺸـﻧ ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد غرﺎـﻓ ﺼـﺤﺘﻟا ﻴ نﻼ ﻊـﻄﻘﻣ
ﻛ ﺳﺎﻨﺷرﺎ ﻲ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺎﺑ ﻳ ﺪ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ترﺎﻬﻣ مزﻻ ار رد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻛ ﺐﺴ ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪﻨ ﺎﺗ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ
ﺎﺑ ناﺮﮕﺷدﺮﮔ ﺟرﺎﺧ
ﻲ رد اﺮﻣ ﻛ ﺰ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
، ﻞـﺘﻫ
،ﺎـﻫ ﺲـﻧاژآ ﺎـﻫ ي ﺗﺮﻓﺎﺴـﻣ ﻲ و نارﻮﺘـﺳر ﺎـﻫ ي
ﺑﻴ ﻦ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ طﺎﺒﺗرا ﺮﺛﺆﻣ راﺮﻗﺮﺑ ﺎﻤﻧ ﻳ ﺪﻨ . ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﺎﺑ ﺗﺎﺳا ﻴ ﺪ نﺎـﺑز ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻛ رﻮﺸ ﻧﻴ ﺰ ﺆﻣ ﻳ ﺪ نآ ا ﺖﺳ ـﻛ ﻪ ﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺖﺒﺤـﺻ ـﻛ ندﺮ ﻪـﺑ ترﻮـﺻ ﺤـﺻ ﻴ ﺢ و ناور
ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻳ ﻦ ﺖﻤﺴﻗ اﻳ ﻦ ﻧﻴ زﺎ ار ﺸﺗ ﻴﻜ ﻞ ﻣ ﻲ ﺪﻫد .
ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻞﺼﻓﺮﺳ ﺎﻫ ي بﻮﺼﻣ ارﻮﺷ ي ﻟﺎﻋ ﻲ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ـﻳ ﺰ ي ـﺳرد ﻲ ترازو
،مﻮـﻠﻋ ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎـﻘ و
روﺎﻨﻓ ي نﺎﺸﻧ ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد ﺰﻣ ـﻳ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻠـﺻا ﻲ سورد نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي رد
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻛ رﻮﺸ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ زا :
ﻮﺗ• ﻪﻌﺳ ترﺎﻬﻣ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد شﻮﮔ
،نداد ﺖﺒﺤﺻ ﻛ
،ندﺮ
،نﺪﻧاﻮﺧ
،ﻦﺘﺷﻮﻧ
،نﺎﮔژاو ﺮﻣاﺮﮔ و ﻆﻔﻠﺗ
ﻪﻌﺳﻮﺗ• اد ﻳ هﺮ ﻧﺎﮔژاو ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ
زﺎﺳﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ• ي
ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ رد راﺮﻗﺮﺑ ي طﺎﺒﺗرا ﺮﺛﺆﻣ ﻪﺑ نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ رد اﺮﻣ ـﻛ ﺰ ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
نﻮﭽﻤﻫ ﻞﺘﻫ
،ﺎﻫ نارﻮﺘﺳر ﺎﻫ
، ﺲﻧاژآ ﺎﻫ ي ﺗﺮﻓﺎﺴﻣ ﻲ و ﻊﻤﺘﺠﻣ ﺎﻫ ي ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي
ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ اﻳ ﻦ تاﺪﻨﺘﺴﻣ نﺎﺸﻧ ﻣ ﻲ ﺪﻫد ذ ﻳ نﺎﻌﻔﻨ سورد نﺎﺑز ﻠﮕﻧا ﻴ ﺴ ﻲ ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد
ﻛ رﻮﺸ ﻞﻣﺎﺷ غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ نﻼ ﻊﻄﻘﻣ ﻛ ﺳﺎﻨﺷرﺎ ﻲ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ نﺎﺒﺣﺎﺻ ﻛ ﺐﺴ و ـﻛ رﺎ
و ﺪﻣ ﻳ ناﺮ اﺮﻣ ﻛ ﺰ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي هدﻮﺑ ﺪﻧا .
2 - 3 . حﻮﻄﺳ او ﻛ
،ﺶﻨ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
، رﺎﺘﻓر و ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ
ﺳرﺮﺑ ﻲ هداد ﺎﻫ ي ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﻫ
ﻲﻳ ﻛ ﻪ ﺑﻴ ﻦ 200 ﻮﺠﺸﻧاد ي ﻪﺘـﺷر ﺮﮕـﺷدﺮﮔ ي
رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ زﻮﺗ ﻳ ﻊ ﺪﺷ نﺎﺸﻧ داد ﻛ ﻪ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ راﺰﮔﺮﺑ ي ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮـﻣآ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ
ﺼﺼﺨﺗ ﻲ ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي رد ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ رد ﻌﺿو ﻴ ﺖ ﺑﻮﻠﻄﻣ ﻲ راﺮﻗ دراﺪﻧ . د ﻳ هﺎﮔﺪ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ
رد حﻮﻄﺳ او ﻛ
،ﺶﻨ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
، رﺎﺘﻓر و ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ ﻪﺑ حﺮﺷ ز ﻳ ﺮ هدﻮﺑ ﺖﺳا :
لوﺪﺟ 1 : زﻮﺗ ﻳ ﻊ ﻧاواﺮﻓ ﻲ تاﺮﻈﻧ ﺮﺷ ﻛ ﺖ ﻛ نﺎﮔﺪﻨﻨ زا ﺮﻈﻨﻣ ﺢﻄﺳ او ﻛ ﺶﻨ لﺪﻣ ﻴﻛ ﺮ ك ﺮﺘﭘ ﻚﻳ
ﻊﻳزﻮﺗ ﺎﻬﺨﺳﺎﭘ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻲﻠﻴﺧ
ﻢﻛ ﻢﻛ ﺎﺗ
يﺪﺣ دﺎﻳز ﻲﻠﻴﺧ دﺎﻳز
ﻪﻳﻮﮔ ﻒﻳدر
2,88
11 56 92 28 13 يﺎﻬـﺳﻼﻛردﺖﻛﺮـﺷﻪﺠﻴﺘﻧردﺎﻤﺷﻲﻫﺎﮔآﺶﻳاﺰﻓاناﺰﻴﻣ ز نﺎﺑ ﻲﺼﺼﺨﺗ يﺮﮕﺷدﺮﮔ
1
2,165 53 83 49 8 7 ﺪﻴﺗﺎﺳاﺲﻳرﺪﺗهﻮﻴﺷزاﺖﻳﺎﺿر 2
3,1 17 33 81 51 18 ﻲﺴﻴﻠﮕﻧانﺎﺑزيﺎﻫسﻼﻛفاﺪﻫاندﻮﺑﻊﻣﺎﺟناﺰﻴﻣ 3
2,01 53 96 34 11 6 ﺎﻤﺷتارﺎﻈﺘﻧاﻦﺘﺧﺎﺳهدروآﺮﺑناﺰﻴﻣ 4
4,485 0 1 22 56 121 ردﺎﻤـﺷﻲﻟﺎـﻤﺘﺣاﻞﻐـﺷﺎﺑنﺎﺑزيﺎﻫسﻼﻛطﺎﺒﺗراناﺰﻴﻣ هﺪﻨﻳآ رد ﺖﻌﻨﺻ
يﺮﮕﺷدﺮﮔ 5
1,92 63 108 12 16 1 ﺎـﺑنﺎـﺑزﻲـﺷزﻮﻣآﻚـﻤﻛﻞﻳﺎـﺳوﻦﺘـﺷادﺖﺒـﺳﺎﻨﻣناﺰﻴﻣ فاﺪﻫا سﻼﻛ
ﺎﻫ 6
3,125 17 26 84 61 12 ﺎﻬﺳﻼﻛلﺮﺘﻨﻛوﺖﻳاﺪﻫردﺪﻴﺗﺎﺳاﻲﻳﺎﻧاﻮﺗناﺰﻴﻣ 7
2,12 54 99 27 9 11 هﺪﺷﻪﺋارايﺎﻫدرﻮﺧزﺎﺑﺖﻴﻔﻴﻛ 8
2,515 36 72 58 21 13 ردﺖﻛﺮـﺷﺖـﻬﺟنﺎﻳﻮﺠﺸـﻧادﻪـﺑﺪﻴﺗﺎـﺳاﻖﻳﻮﺸـﺗناﺰﻴﻣ يﺎﻬﺘﻴﻟﺎﻌﻓ
ﻲﺳﻼﻛ 9
2,835 21 62 68 27 22 ﺪﻴﺗﺎﺳاشزﻮﻣآوتﺎﺤﻴﺿﻮﺗندﻮﺑﻢﻬﻓﻞﺑﺎﻗوﻦﺷور 10
2,455 33 68 81 11 7 ﺪﻴﺗﺎﺳاﻲﻠﻛﻲﺸﺨﺑﺮﺛاناﺰﻴﻣ 11
2,7 ﺶﻨﻛاوﺢﻄﺳﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻧ ﻜ تﺎ ﻞـﺑﺎﻗ ﻞـﻣﺎﺗ رد ﺢﻄـﺳ او ـﻛ ﺶﻨ زرا ـﻳ ﺑﺎ ﻲ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ شزﻮـﻣآ نﺎـﺑز ﻠﮕﻧا ـﻴ ﺴ ﻲ ﺼـﺼﺨﺗ ﻲ
ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي اﻳ ﻦ ﺖﺳا ﻛ ﻪ غرﺎﻓ ﺼﺤﺘﻟا ﻴ نﻼ ﻪﺘﺷر ﺮﮕﺷدﺮﮔ ي ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﻛ رﻮﺸ ﺎﺿر ﻳ ﺖ ﺑﻮـﻠﻄﻣ ﻲ
زا ﺷ ﻴ هﻮ رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﺗﺎﺳا ﻴ ﺪ دراﺪﻧ . ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ اﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ نﺎﺸـﻧ داد ﺎـﻬﻨﺗ 7,5 ﺪـﺻرد زا ﺎـﻬﻧآ زا ـﺷ ﻴ هﻮ
رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﺗﺎﺳا ﻴ ﺪ دﻮﺧ ﺎﺿر ﻳ ﺖ ﻛ ﻞﻣﺎ ﺪﻧراد . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﻴﻛ ﻔ ﻴ ﺖ ﺎﻫدرﻮﺧزﺎﺑ ي
ﻪﺋارا هﺪﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﺗﺎﺳا ﻴ ﺪ
