Assessing the Economic Effects of Iran’s Membership in Shanghai Cooperation Organization: An Application of Global
Simulation Model
Sara Mardiha1, Karim Azarbaiejani1*22, Komeil Tayebi3, Davoud Jafary4
1. PhD Student in Economics, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, sara.mardiha@ase.ui.ac.ir
2. Faculty Member of University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, k_azarbaiejani@ase.ui.ac.ir
3. Faculty Member of University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, sk.tayebi@ase.ui.ac.ir
4. Master of Science in Economics, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, jafarydavoud@gmail.com
Received: 2019/10/08 Accepted: 2019/03/10
Abstract
Today, the Shanghai Cooperation Organization is considered as a major regional organization in order to pursue trade liberalization among it’s members.
Since Iran is now an observer state in the Shanghai Convention and is at the stage of its accession to the treaty, the purpose of this study is to assess the potential economic impacts of Iran's membership in the SCO using the Global Simulation model (GSIM). Accordingly, four scenarios including 25%, 50% and 75% reduction in tariff rates (incomplete liberalization) and 100% eliminatiom (full liberalization) in tariff rates are considered. The effects of tariff liberalization are estimated at 13 major export commodities in both scenarios. Research findings suggest that joining Iran into the Shanghai organization and eliminating tariff rates will increase the net welfare and cause trade creation in the Iran and Shanghai bloc. However, the welfare effects and the degree of trade creation in full liberalization are more than incomplete liberalization.Therefore, it is possible to consider Iran’s membership in the Shanghai agreement as a useful convergence.
JEL Classification: , ,
Keywords: Regional trade agreement, Shanghai cooperation organization, Partial equilibrium model, Global simulation model
*. Corresponding Author, Tel: 09131160248
يزاکمَ نامشاس زد ناسیا تیًضػ يداػتقا تاسثا یبایشزا
ٍيبض لدم شا يدسبزاک :ياُگواض یواُج يشاس
اُیدسم ازاس یواجیابزذآ میسک ،1
2* یبيط ليمک ديس ، ،3
يسفؼج دياد
4
1 .
،ناُفغا ٌاگطواد ،داػتقا يستکد يًجطواد sara.mardiha@ase.ui.ac.ir
2 ،ناُفغا ٌاگطواد ،داػتقا ٌيسگ داتسا . k_azarbaiejani@ase.ui.ac.ir
3 ،ناُفغا ٌاگطواد ،داػتقا ٌيسگ داتسا . sk.tayebi@ase.ui.ac.ir
4 . ناُفغا ٌاگطواد ،داػتقا دضزا یساىضزاک jafarydavoud@gmail.com ،
:تفایزد دیزات 19
/ 12 / 1397 :شسیرپ دیزات 16
/ 07 / 1398
ٌديکچ ا ظٚطٔ
ً٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ
ٝث یبٞ
ٝمغٙٔ ٟٓٔ ٖبٔظبؾ هی ٖاٛٙف یا
ضز زطجكیپ
ٝچضبپىی زٛذ یبضفا ٗیث ضز یضبدت یظبؾ تؾا حطغٔ
ٝث ٖاطیا ٖٛٙوا ٝو بد٘آ ظا . ٛضف ٖاٛٙف
یٔ ةٛؿحٔ یبٍٟ٘بق ٖبٕیپ ضز طؽب٘
ٗیا ،زضاز ضاطل ٖبٕیپ ٗیا ٝث قبحِا ّٝحطٔ ضز ٚ زٛق
فیپ ٝث فٞٚػپ بث ٖبٔظبؾ ٗیا ضز ٖاطیا تیٛضف ظا یقب٘ ٜٛمِبث یزبهتلا تاطثا یثبیظضا ٚ یٙیث
ٝیجق تفبیٞض ظا ٜزبفتؾا ( ی٘بٟخ یظبؾ
ٚ ٝتذازطپ ،تؾا یٙیكیپ یثبیظضا ـٚض هی ٝو )GSIM
فٞبو ُٔبق ٛیضبٙؾ ضبٟچ ،ؼبؾا ٗیا طث 25
، 50 ٚ 75 خط٘ یسنضز یظبؾزاظآ( ٝفطقت یبٞ
فصح ٚ )ملب٘
100 خط٘ )ُٔبو یظبؾزاظآ( یسنضز ٝفطقت یبٞ
یٚض طث 13 ٜسٕف یلابو
یتاضزبن
ٝث ٝو ظؾٛتٔ ضٛع 70
ٖبٔظبؾ ٛضف یبٞضٛكو ٝث ٖاطیا تاضزبن ٓدح ظا سنضز
یٔ ُیىكت اض یبٍٟ٘بق .تؾا ٜزاز ضاطل ٝقِبغٔ زضٛٔ اض سٙٞز
ٝتفبی ٖآ ظا یوبح فٞٚػپ یبٞ
فیاعفا ٚ تضبدت كّذ تخٛٔ یظبؾزاظآ یاطخا ٚ یبٍٟ٘بق ٖبٔظبؾ ٝث ٖاطیا ٗتؾٛیپ ٝو تؾا ا .سق سٞاٛذ ٛضف یبٞضٛكو طیبؾ ٚ ٖاطیا یاطث ٜبفض ٖاعیٔ ٚ یٞبفض تاطثا ٝو تؾا یِبح ضز ٗی
.تؾا ملب٘ یظبؾزاظآ ظا طتكیث ُٔبو یظبؾزاظآ تِبح ضز تضبدت كّذ
ٍقبط يدىب :JEL
،
،
ٌضاي :يديلک ياَ
ٝمغٙٔ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ
َزبقت یٍِٛا ،یبٍٟ٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ ،یا
ٝیجق یٍِٛا ،یئعخ ی٘بٟخ یظبؾ
* :ؼبٕت ٜضبٕق ،َٛئؿٔ ٜسٙؿیٛ٘ . 09131160248
1 -
ٍمدقم
٘
ٝیطؾ یٔ ٖبیث یزبهتلا یبٞ
ٝفطن ،ییاضبو ،یضبدت یظبؾزاظآ ٝو سٙٙو ظا یقب٘ یبٞ
ٜطٟث ،تثبلض ،ؼبیمٔ
یٔ فیاعفا اض یضبدت ٖبیطخ ٚ ُٔاٛف یضٚ
تخٛٔ تیبٟ٘ ضز ٚ سٞز
یٔ یزبهتلا سقض
ٗیتضبٔ ییلابؾ ٚ ٚضبث( زٛق
، 1
1995 يضبیعواٚ ؛ ،2
1997 .) ضز یظبؾزاظآ
بٟخ ٝج٘بخ سٙچ تضبدت ةٛچضبٟچ
،ی٘
ٝٞز یع ضز
ُىق بث استثا ظا ٝتقصٌ یبٞ
یطیٌ
تمفاٛٔ
تبٌ( تضبدت ٚ ٝفطقت یٕٔٛف ٝٔب٘
ٝث عی٘ هٙیا ٓٞ ٚ ظبغآ ،)3
تضبدت ٖبٔظبؾ ّٝیؾٚ
( ی٘بٟخ )WTO
یٔ َبج٘ز 4
.زٛق بث
َبقف
ٖسق تضبدت ٖبٔظبؾ ی٘بٟخ
ٚ
ٗتؾٛیپ
یبٞضٛكو یطتكیث
ٝث
،ٖآ یبٞضٛكو فّترٔ
ٝث یبٞضٛكو ٜػیٚ
ضز ؾٛت َبح هی ٝث ٝق
طییغت تٟخ یّو یاطث
ٝث
ْبد٘ا
ٖس٘بؾض یظبؾزاظآ
ْاسلا تضبدت
ٜزطو طبجتضا ٗیا ضز .س٘ا
یٔ حیخطت بٞضٛكو ظا یضبیؿث یزبهتلا ظثاٚض تیٛمت ٚ تضبدت ـطتؿٌ یاطث ٝو سٙٞز
ٗیث
ٝمغٙٔ بی ٚ ٝج٘بخ ٚز یضبدت تبمفاٛت ،یِّّٕا .سٙٙو زبدیا یا
ی٘بٔظبؾ یبٍٟ٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ
ٔ ی ب
ٖ تِٚز
ٝمغٙٔ ی َبؾ ضز ،استثا ٝو تؾا یا
2001 یضبىٕٞ یاطث ،ٖبتؿلاعل ،ٝیؾٚض ،ٗیچ ٖاطجٞض ظؾٛت یتیٙٔا ٝج٘بخ سٙچ یبٞ
،یّنا یبضفا طث ٜٚلاف .تؾا ٜسق ٝتقاصٌ ٖبیٙث ٖبتؿىثظا ٚ ٖبتؿىیخبت ،ٖبتؾعیلطل َبؾ ضز ٖبتؿِٛغٔ استثا 2004
بغفا ؽپؾ ٚ سٙٞ ٚ ٖبتؿوبپ ،ٖاطیا سقث َبؾ هی ٚ ٖبتؿ٘
َبؾ ضز 2012
ٝث ؼٚضلاث ٖآ ظا ؽپ ٚ
َبؾ ضز .سٙتؾٛیپ ٖبٔظبؾ ٝث طؽب٘ ٛضف ٖاٛٙف
2015 ضز ضٛكو ٚز ٗیا ٚ زٕٛ٘ تمفاٛٔ ٖبتؿوبپ ٚ ٖبتؾٚسٙٞ تیٛضف بث ٖبٔظبؾ ٗیا
ٜبتٛو ظیاطق ٕٝٞ َبؾ ٚز ظا طت اض
ُٔبو تیٛضف یاطث ضز
ٝث ٖبٔظبؾ ٗیا تؾز
ٜزضٚآ ٚ
تیٛضف
ٖآ بٞ
َبؾ ضز 2017
ٝث یزبهتلا یضبىٕٞ ٝٔبٙمفاٛت ةٛچضبٟچ .سیؾض تیٛهت
تؿك٘ ضز ضبث ٗیتؿر٘ یضبدت زاظآ ٝمغٙٔ ُیىكت یاطث ٖبٔظبؾ ٗیا ٛضف یبٞضٛكو خضٛٔ
23 طجٔبتپؾ 2003
یؾضطث .سیؾض بضٔا ٝث ٚ ٝیٟت تؾا ٖآ ظا یوبح ٜسق ْبد٘ا یبٞ
َبؾ ضز ٖبٟخ بث ٖبٔظبؾ ٗیا ٛضف یبٞضٛكو ییلابو تضبدت ُو ٝو 2001
، َزبقٔ
671.528 لابو تازضاٚ ٚ تاضزبن ،تضبدت ـظضا ٗتفطٌ طؾ٘ ضز بث تؾا ٜزٛث ضلاز ٖٛیّیٔ
ضٛوصٔ َبؾ ضز ٛضف یبٞضٛكو ،ٖبٟخ ضز 4
/ 5 ،ی٘بٟخ تضبدت ظا سنضز 2
/ 6 ظا سنضز
ٚ تاضزبن 7
/ 4
ٜزاز لبهتذا زٛذ ٝث اض لابو ی٘بٟخ تازضاٚ ظا سنضز تقصٌ ظا سقث .س٘ا
16
،ٖبٔظبؾ ؽیؾأت ظا َبؾ َبؾ ضز
2017 ٖبٟخ ٝث ٛضف یبٞضٛكو تاضزبن ؿٕٛدٔ ،
1. Barro & Sala-i-Martin 2. Wacziarg
3. General Agreement on Tariff & Trade (GATT) 4. World Trade Organization
َزبقٔ
3.083.532
ٖبٟخ ظا ٛضف یبٞضٛكو تازضاٚ ؿٕٛدٔ ٚ ضلاز ٖٛیّیٔ
2.725.767
تیتطت ٝث ٝو تؾا ٜزٛث ضلاز ٖٛیّیٔ
6 / 17 ٚ سنضز 3
/ 15 تازضاٚ ٚ تاضزبن ُو ظا سنضز
یٔ ٖبٟخ ییبٞضٛكو ٗتؾٛیپ ٚ ٖبٔظبؾ ـطتؿٌ بث ؼبؾا ٗیا طث .سقبث
ٚ سٙٞ ٖٛچٕٞ
.تؾا ٝتفبی یٟخٛت ُثبل فیاعفا ی٘بٟخ تضبدت ضز ٖبٔظبؾ ٟٓؾ ،ٖبتؿوبپ ٛضف یبٞضٛكو یٞٚطٌ ٖٚضز تاضزبن ـظضا ؿٕٛدٔ ،یٞٚطٌ ٖٚضز تضبدت طؾ٘ ظا
َبؾ ضز یبٍٟ٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ 2017
زٚسح ضز ، 329
ضز .تؾا ٜزٛث ضلاز زضبیّیٔ
بث ٗیچ ضٛكو ،ٝغثاض ٗیا 52
ٚ ٗیطتلابث سنضز زٚسح ٟٓؾ بث ٖبتؿىیخبت
18 / 0 سنضز
ٗییبپ
ٜزاز لبهتذا زٛذ ٝث اض ٟٓؾ ٗیطت ٖٚضز تازضاٚ ـظضا ؿٕٛدٔ ،ٗیٙچٕٞ .س٘ا
زٚسح ضز ضٛثعٔ َبؾ ضز ٖبٔظبؾ ٛضف یبٞضٛكو یٞٚطٌ
483.964 ٜزٛث ضلاز ٖٛیّیٔ
( ٗیطتلابث تیتطت ٝث ٖبتؿىیخبت ٚ ٗیچ یبٞضٛكو .تؾا 46
ٗییبپ ٚ )سنضز ( ٗیطت
46 / 0
نضز
ٝتقاز طؾ٘ ٗیا ظا اض ٟٓؾ )س ػبحِ ظا ٖاطیا ضٛثعٔ َبؾ ضز ،تؾا طوش ٝث ْظلا .س٘ا
ٝث ٖبٔظبؾ یٞٚطٌ ٖٚضز تازضاٚ ٚ تاضزبن زٚسح ضز یٕٟؾ بث تیتطت
5 ٚ سنضز 4
/ 3
ٝث ٖاطیا تاضزبن ٖاعیٔ ٗیطتكیث ٖبیٔ ٗیا ضز .زضاز ضاطل ٓتفٞ ٚ ْضبٟچ ٝجتض ضز سنضز تیتطت ٝث ضٛثعٔ َبؾ ضز یبٍٟ٘بق زٚسح( ٖبتؿوبپ ٚ سٙٞ ،ٖبتؿ٘بغفا ،ٗیچ یبٞضٛكو ٝث
95 ،ٗیچ یبٞضٛكو ظا ٖاطیا تازضاٚ ٗیطتكیث ٚ )ٖبٔظبؾ ٝث ٖاطیا تاضزبن ُو ظا سنضز
زٚسح( ٝیؾٚض ،سٙٞ
96 .تؾا ٜزٛث )ٖبٔظبؾ ظا ٖاطیا تازضاٚ ُو ظا سنضز
ٝث .تؾا ی٘بٟخ تضبدت ٖبٔظبؾ ٝث زٚضٚ ٝ٘بتؾآ ضز ٖاطیا طضبح َبح ضز ؾٙٔ
ضٛ
ٝفطقت فٞبو ٖبٔظبؾ ٗیا ضز ٖاطیا تیٛضف یٔ بٞ
ٖبٔظ كثبغٔ تؿیبث تفطؾ بث ،یسٙث
ٖٛچٕٞ ٝتؿث ًبتجؿ٘ زبهتلا بث ٝقؾٛت َبح ضز یبٞضٛكو یاطث .زطیصپ تضٛن یطتكیث ،ٖاطیا
ٝو یٌزبٔآ زٚضٚ
ٝث ی٘بٌٟب٘
تضبدت اض زاظآ
،س٘ضاس٘
یٍچضبپىی طیؾ٘ یزبهتلا یبٞ
یبٍٟ٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ
ٝث 1
ٝٙحن ٝث زٚضٚ یاطث ٝیِٚا یكیبٔظآ ٖاسیٔ ٖاٛٙف
تثبلض
ٗیث یبٞ
ُىكت ٗیٙچ ةٛچضبچ ضز ٝو اطچ ،تؾا تیٕٞا عئبح یِّّٕا ـ٘اٛٔ ،ییبٞ
ٝفطقت ٚ یضبدت یبٞضاظبث ٝث یؾطتؾز ٚ ٜسق فصح ٝمغٙٔ حغؾ ضز بٞ
يضعث طت ٓٞاطف
یٔ
ییب٘اٛت ٚ یجؿ٘ یبیاعٔ طث ٝیىت بث ٖاطیا .زٛق بهتلا فّترٔ یبٞ
یٔ یز یبضف س٘اٛت
یٍچضبپىی ظا تٚبفتٔ ةضبدت تؿو بث ٚ ٜزطو زبدیا اض ٝٙیٔظ ٗیا ضز ْظلا فّترٔ یبٞ
یزبهتلا -
ٝمغٙٔ
.سٞز فیاعفا ٖسق ی٘بٟخ طیؿٔ ضز توطح یاطث اض زٛذ ٖاٛت یا ظا
ٝث ٖاطیا ٖٛٙوا ٝو بد٘آ یٔ ةٛؿحٔ یبٍٟ٘بق ٖبٕیپ ضز طؽب٘ ٛضف ٖاٛٙف
ّٝحطٔ ضز ٚ زٛق
یا ٝث قبحِا ٚ ؿٛضٛٔ كیلز یثبیظضا ،زضاز ضاطل ٖبٕیپ ٗ
یِبٕتحا تاطثا ٝث ٝخٛت ٚ عوطٕت
1. Shanghai cooperation organization
.تؾا تیٕٞا عئبح تاطواصٔ ْبد٘ا ٗیح ضز ٚ قبحِا ظا ُجل ،ٖآ ظا یقب٘ یفٙٔ ٚ تجثٔ
ٖبٕٞ
ضز یبٍٟ٘بق یضبىٕٞ ٖبٔظبؾ ظؾٛت ٜسق ٖاٛٙف فاسٞا ظا یىی ،سق طوش ٝو ٌٝ٘ٛ
فطقت ـ٘اٛٔ یدیضست فصح ،یزبهتلا ٝٙیٔظ
ٝ تضبدت )ٝیحب٘( ٝٔبٙتمفاٛٔ هی زبدیا ٚ یا
1زاظآ ،ؼبؾا ٗیا طث .تؾا فٞبو ُٔبق ٛیضبٙؾ ضبٟچ ٝقِبغٔ ٗیا
25 ، 50 ٚ 75 یسنضز
فصح ٚ )ملب٘ یظبؾزاظآ(
100 خط٘ )ُٔبو یظبؾزاظآ( یسنضز طؾ٘ ضز اض ٝفطقت یبٞ
ٝیجق یٍِٛا ظا ٜزبفتؾا بث بت زضاز ٖآ طث یقؾ ٚ ٝتفطٌ
ی٘بٟخ یظبؾ
َزبقت 2 3یئعخ
ٝث یبٞسو( یئعخ حٛغؾ ضز یضبدت یظبؾزاظآ تاطثا یثبیظضا 6
ٚ ٝتذازطپ )لابو یٕلض
ٝفطقت فصح ٚ فٞبو ظا یقب٘ تاطثا
ٖبیطخ طث اض بٞ
تضبدت كّذ ،ٜبفض حغؾ ،یضبدت یبٞ
فیپ تضبدت فاطح٘ا ٚ .سٙو ُیّحت ٚ ٝیعدت ٚ یٙیث
2 - يسظو ثحب
ٚضاٛؿیث طؾ٘ ظا
ٝمغٙٔ یزبهتلا یضبىٕٞ 4
یٍچضبپىی سٙیآطف ُٔبق یا ،یضبدت یبٞ
،ٚضاٛؿیث( تؾا ٜسق ْبغزا یبٞضٛكو یِبٔ ٚ یزبهتلا 2003
اضبجٔبٔ .) (5
2007 ،)
ٝمغٙٔ یزبهتلا یضبىٕٞ
هیزع٘ یزبهتلا یبٞس٘ٛیپ ُیىكت ٚ زبدیا یبٙقٔ ٝث اض یا طت
ٝث
ٝٔبٙتمفاٛٔ كیطع ظا ٜػیٚ
یحیخطت تضبدت یبٞ
یٔ ییبٞضٛكو ٖبیٔ ضز ،6
ٝو س٘از طؾ٘ ظا
یزبهتلا یٍچضبپىی بپٚضا ٝیزبحتا ضز ،َبثٔ یاطث .سٙتؿٞ هیزع٘ طٍیسىی ٝث ییبیفاطغخ
ٝمغٙٔ
ٝث یا
ِٝعٙٔ
ظا ،یؾبیؾ ٚ یىیعیف ،یزبهتلا ،یفبٕتخا یبٞظطٔ طث ٝجّغ سٙیآطف
ٖبٕیپ كیطع ٚ ـثبٙٔ تیطیسٔ ضز یضبىٕٞ ٚ یفبؿٔ هیطكت ٗیٙچٕٞ ٚ نطتكٔ یبٞ
یٔ یمّت نطتكٔ یّٔ فاسٞا نطىی٘ ٖٚ ٚ طٍٙیعیطو تِِٛ( زٛق
،7
2005 ٖبیٔ ٗیا ضز .)
زبدیا بث ،سٙتؿٞ ضازضٛذطث یؾبیؾ یبٞس٘ٛیپ ٚ نطتكٔ یزبهتلا ـفبٙٔ ظا ٝو ییبٞضٛكو تؾبیؾ بث اض زاظآ تضبدت ،یٍچضبپىی یٔ ْبغزا یتیبٕح یبٞ
ظا یفّترٔ ُحاطٔ ضز ٚ سٙٙو
ٝیزبحتا تكٔ ضاظبث ،یوطٌٕ ٝیزبحتا ظا ٓفا یضبدت یبٞ
،یحیخطت ٝفطقت تبجیتطت ٚ نط
یٔ ـطتؿٌ زٛذ ٗیث اض یضبدت ظثاٚض .سٙٞز
1. Free trade agreement 2. Global Simulation model 3. Partial equilibrium 4. Biswaro
5. Mambara
6. Preferential trade agreement 7. Lolette Kritzinger-Van Niekerk
ٝث یضبىٕٞ بث طبجتضا ضز ٝیطؾ٘ ٝتؾز ٚز یّو ضٛع ٝیطؾ٘ :زضاز زٛخٚ یزبهتلا یبٞ
ٝٔبٙتمفاٛٔ ٝیِٚا بی بتؿیا یٞبفض تاطثا طث یتٙؾ تبیطؾ٘ .سیسخ ٝیطؾ٘ ٚ یتٙؾ ُٔبق ،بٞ
تیطیسٔ ،تضبدت فاطح٘ا ٚ تضبدت كّذ طثا ؽپ
ٝ٘بچ تضسل ،ظاس٘ا ٝغثاض زٛجٟث ٚ طتكیث ی٘ظ
ٜسق عوطٕتٔ ٛضف یبٞضٛكو ضز ِٝزبجٔ
ضز ٟٓٔ َاؤؾ ٚز یتٙؾ زبهتلا ٝیطؾ٘ ضز .س٘ا
ٝمغٙٔ بث ٝغثاض یبٞضٛكو ظا هی طٞ طث یٞبفض تاطثا :زضاز زٛخٚ ٖسق ی٘بٟخ ٚ ییاطٌ
ٚ ؟تؾا ٍٝ٘ٛچ ٛضف طیثأت
بی٘ز ٝیمث طث ٚ نّٛث ُو یٚض طث یٞبفض تا ؟تؾا تضٛن ٝچ ٝث
ٝتفبی ٚ یطؾ٘ تلاٛحت ضز طییغت ٝث طدٙٔ تلااؤؾ ٗیا ٝث دؾبپ ٝٙیٔظ ٗیا ضز یثطدت یبٞ
طٙیاٚ ةٛواغ ظؾٛت یتٙؾ تبیطؾ٘ ٝٙیٔظ ضز ْسل ٗیِٚا .تؾا ٜسق (1
1950 ٜزاز ظؿث )
ٜظاس٘ا ،ؼبؾا ٗیا طث .تؾا ٜسق یحیخطت تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ یٞبفض تاطثا یبتؿیا یطیٌ
كت ٝث طدٙٔ
ضز تضبدت فاطح٘ا ٚ تضبدت زبدیا ُٔبق ،یسیِٛت طثا ٚز یظبؾاسخ ٚ میر
ٝیزبحتا تِبل ضز تضبدت ٝو تؾا ٜزٛث ٗیٙچ ضٛهت ،ٖآ ظا ُجل بت .تؾا ٜسق یوطٌٕ یبٞ
ٖبٕیپ
ٝمغٙٔ یضبىٕٞ یبٞ
یٔ ٜبفض فیاعفا ٚ ـثبٙٔ ٜضبثٚز میهرت ٝث طدٙٔ یا .زٛق
طٙیاٚ ٝیطؾ٘ یِٚ
ٖبك٘
یٔ
سٞز
ٝو سٙچ طٞ
ٛٔ
ٝٔبٙتمفا یبٞ
تضبدت
ٝمغٙٔ
یا فٞبو یذطث
ظا ـ٘اٛٔ
تضبدت زاظآ اض ضز
؛زضاز یپ بٔا
ٗیا طٔا
ًبٔٚعِ
زبدیا تجؾ ـفبٙٔ
یقب٘
ظا تضبدت
یٕ٘
زٛق
ٚ ـفبٙٔ ٗیا ی٘بٔظ
ٝث تؾز یٔ
سیآ
ٝو
ٕٝٞ
ـ٘اٛٔ
یضبدت فٞبو .سثبی ؼبؾاطث
تاسیِٛت طٌا ،طٙیاٚ ٝیطؾ٘
ٝٙیعٞ ٓو ٚ طتسٔآضبو هیطق طت
بدت
ٝیزبحتا ٛضف یض
ٗیعٍیبخ
سٔآضبوطیغ تاسیِٛت
ٚ
ٝٙیعٞ
طث
یّذاز ٜسٙٙوسیِٛت
،زٛق ضز
ٖآ ـفبٙٔ تضٛن كّذ
تضبدت
ٝث تؾز سٞاٛذ یٔ ٛضف یبٞضٛكو ٖبیٔ یطتكیث تضبدت زبدیا تخٛٔ طٔا ٗیا .سٔآ ززطٌ
بٔا .تؾا ٝتقاس٘ زٛخٚ ٝٔبٙتمفاٛٔ زٛج٘ ضز ٝو
ٗىٕٔ طٍیز یٛؾ ظا تؾا
ٝث ـضٚ ُیِز
فطقت تاسیِٛت ،ٛضفطیغ یبٞضٛكو طث ٝ ضٛكو
هیطق طتٕو ییاضبو بث یضبدت ٗیعٍیبخ
تازضاٚ
بث
ٝٙیعٞ
یبٞ
طتٕو طیبؾ ظا یبٞضٛكو
ٖبٟخ طیبؾ ظا تازضاٚ فٞبو یٙقی ،زٛق
ٖبٟخ یبٞضٛكو
ٗییبپ تیفیو بث تلاٛهحٔ یٙیعٍیبخ تیبٟ٘ ضز ٚ یاضاز تلاٛهحٔ بث
ٝدیت٘ ضز لابث تیفیو فاطح٘ا
،تضبدت تخٛٔ
فٞبو فطهٔ ٜبفض
ٖبٌسٙٙو میهرت ْسف ٚ
.ززطٌ ـثبٙٔ ٝٙیٟث یٔ ٖبك٘ طٙیاٚ ُیّحت
تاطثا تضبدت فاطح٘ا ٚ تضبدت زبدیا ٝو سٞز
یٔ زبدیا طٍیسىی بث فِبرٔ یٞبفض زبدیا طثا ٖزٛث تِبغ ٝث یٍتؿث مِبذ طثا ٚ سٙو
َبپ( زضاز تضبدت فاطح٘ا طثا بی تضبدت ،2
2011 .)
1. Jacob Viner 2. Pal
ٖٛؿ٘بخ ( 1
1962
ٚ ٜسیا ،)
ٝٔبٙتمفاٛٔ ٝث اض طٙیا ٚ ٜزاز ٓیٕقت یحیخطت تضبدت یبٞ
ٝفطقت یحیخطت فٞبو تمیمح ضز .تؾا ٜزطو ٖبیث اض یٟثبكٔ طؾ٘
یبضفا ٖبیٔ ضز بٞ
یذطث ضز ٚ ٛضف یبٞضٛكو ظا هی طٞ یاطث تؾا ٗىٕٔ یحیخطت تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ هی ( سیٔ .سقبث سٙٔزٛؾ بی٘ز یاطث زضاٛٔ
1955
ٝدیت٘ ،) ؾا ٜزطو یطیٌ
ٝیزبحتا هی ٝو ،ت
یٔ یوطٌٕ
ٝث هیطق یبٞضٛكو طٌا ،ززطٌ ٜبفض فیاعفا تخٛٔ س٘اٛت یتثبلض ُقفِبث ضٛع
سٙقبث طٍیسىی ُٕىٔ ٜٛمِبث بٔا هیطق طٞ طٌا ٚ سقبث لابث ضبیؿث ٝفطقت ٝیِٚا حٛغؾ طٌا ٚ
ٝضطف یضبدت هٔ .سقبث طٍیز هیطق یاطث ِٝزبجٔ زضٛٔ یبٞلابو ٜسٕف ٚ یّنا ٜسٙٙو
ٚ ٖلایٔ
هٔ
( ٗو 1981 یٔ تثبث ییلابو ٝؾ یٍِٛا هی ظا ٜزبفتؾا بث ) ٚز ٝو سٙٙو
ٖبؿىی یضبدت نّٛث هی ٖٚضز ضز یضبدت هیطق ٖٚضز ٝو سٙٞز حیخطت تؾا ٗىٕٔ
كیطع ظا بت سٙٙو تذازطپ ٝ٘اضبی یّذاز زاظآ تضبدت ٝث بی ٚ ٜزطو ـضٚ ٝفطقت ٝیزبحتا
ٛٞضٛؾ( س٘ٛق ـفتٙٔ ٛضفطیغ ضٛكو ظا تازضاٚ فیاعفا ،ٖ
2015 ی٘بٟخ تضبدت ٖبٔظبؾ .)
( 2011 اض یٌ٘ٛبٌ٘ٛ تبقِبغٔ )
ٝث ضٛؾٙٔ
ٝٔبٙتمفاٛٔ تاطثا یؾضطث
ٝمغٙٔ تضبدت یبٞ
یا
ٝدیت٘ ٗیا ٝث ٚ زاز ْبد٘ا حطغٔ
یٔ تضبدت فاطح٘ا ٝو تؾا ٜسیؾض یذطث ضز س٘اٛت
فرث یذطث ٚ بٞزازضاطل
ٝث بٔا ،سقبث ٝتقاز فم٘ بٞ
ٝٔبٙتمفاٛٔ یسیّو طثا ٖاٛٙف
ٞ یب
یٕ٘ طٞبؽ یحیخطت ؼلا٘ضٚا ٚ س٘ٛیطف( زٛق
،2
2010 .)
تٛوب٘اٚ ٗیٙچٕٞ
عتِٛ ٚ 3
(4
1989 ظطٔبؾ ،) (5
1991
ٌٕٗٚطو ٚ ) (6
1991 تبجثا ،)
ٜزطو ا یضبدت یبوطق یتضبجف ٝث بی ٚ ٝیبؿٕٞ یبٞضٛكو ٖبیٔ ٝیزبحتا هی زبدیا ٝو س٘
ٝث یقیجع
ٜبتٛو ییبیفاطغخ ّٝنبف ُیِز تٕو ُم٘ ٚ ُٕح ٝٙیعٞ ٚ طت
فٞبو تخٛٔ ،ط
یٔ تضبدت فاطح٘ا
ٝیزبحتا ظا ؿٛ٘ ٗیا ؼبؾا ٗیا طث .زٛق
ٝث بٞ
كّذ طثا یاضاز ٜسٕف ضٛع
ٝث ٜزٛث تضبدت
ٌٝ٘ٛ
یٔ زبدیا ٝقٔبخ ٜبفض حغؾ طث تجثٔ طثا ٝو یا .سٙو
حتٙٔ بی بیٛپ تاطثا ٝو تؾا ٗیٛ٘ تبیطؾ٘ ،یزبهتلا یضبىٕٞ تبیطؾ٘ ظا طٍیز ٝتؾز یٔ ُیّحت ٚ ٝیعدت اض
ٙو ( بؾلابث .س 1962
ُؾبٔ ٚ طپٛو ٚ ) (7
1965 یبیٛپ تاطثا ْٟٛفٔ )
یٔ حطغٔ اض یزبهتلا یضبىٕٞ
ٝفٕٛدٔ ،بؾلابث .سٙٙو ظا یا
ٟٓٔ
طت یبیٛپ تاطثا ٗی
تاطییغت ٚ تلابمت٘ا ٚ ُم٘ ،ؼبیمٔ يضعث یبٞزبهتلا سٙ٘بٔ یضبدت یٍچضبپىی
1. Johnson
2. Freund & Ornelas 3. Wonnacott 4. Lutz 5. Summers 6. Krugman 7. Cooper & Massell
،یىیغِٛٛٙىت طیثأت
ٖبیطخ ،تثبلض ،ضاظبث ضبتذبؾ طث یٍچضبپىی
ٝیبٔطؾ سقض ،یضاصٌ
ٜطٟث یٔ ُنبح ٖبٔظ یع ضز ٝو تؾا ٜزطو یفطقٔ اض ی٘بٙیٕعا ب٘ ٚ هؿیض ٚ یضٚ
.س٘زطٌ
ظطتٙیٚ ٚ فیچ (1
1998 یبٞضٛكو ضز یزبهتلا سقض خط٘ طث یٙتجٔ اض بیٛپ تاطثا عی٘ )
ٖبیٔ ضز یضبىٕٞ ٛضف یٔ تسٔسّٙث ٚ تسٔ
ٛٙیضبٔ( سٙ٘از ،2
2014 .)
ٞ( طیذا تبقِبغٔ ظا یذطث ضز ضسّفطیت ٚ ٖٛؿٙیثاض ،طكیفضٛث ٖٛچٕ
(3
2003 ٚ )
ُّٔ ٖبٔظبؾ ٝقؾٛت ٚ تضبدت ؽ٘اطفٙو (4
2007 ٖاٛٙف بث بتؿیا تاطثا ))
"
ٝمغٙٔ
اطٌ
یی
5ٓیسل
"
ٖاٛٙف بث بیٛپ تاطثا ٚ
"
ٝمغٙٔ
سیسخ ییاطٌ
"6
یٙؿٞ( تؾا ٜسق ٝتفطٌ طؾ٘ ضز ،7
2013
ٜبتٛو ،بتؿیا تاطثا .)
ٝث ٚ ٜزٛث تسٔ
ضز ٝیِٚا طییغت ُیِز یزبهتلا ٖلأبف ضبتفض
ضز ،تؾا یِبح
ٝو
ٜبٍٙث زطىّٕف زٛجٟث ٝث طٛثطٔ تسٔسّٙث یبیٛپ تاطثا
ٖآ ییاضبو ٚ بٞ
ٚ بٞ
فقٛ٘بپ( تؾا تثبلض ،8
2003 .)
ٝث بیٛپ تاطثا یٔ ـیظٛت ٛضف یبٞضٛكو ٖبیٔ ضز طثاطثب٘ ضٛع
ٝفطن زٛخٚ بث .زٛق یبٞ
یضبهح٘ا تثبلض یٍِٛا( ملب٘ تثبلض ٚ ؼبیمٔ ظا یقب٘
ٝو ،زضاس٘ زٛخٚ یقغل ضبؾت٘ا )
ٜطٟث یزبهتلا یٍچضبپىی ظا بٞضٛكو ٕٝٞ
ٝث ٜٛمِبث ـفبٙٔ بی ٚ س٘ٛق سٙٔ
ٖبیٔ ضز طثاطث ضٛع
ٖآ یٔ ٖبك٘ تضبدت سیسخ ٝیطؾ٘ ملب٘ تثبلض ضاظبث ظیاطق تحت .زٛق ـیظٛت بٞ
ٝو سٞز
یضبىٕٞ
ٝث یزبهتلا یبٞ
توضبكٔ یبٞضٛكو یزبهتلا ضبتذبؾ كیٕف ضٛع ٜسٙٙو
ٝو اض
تٙؾ ٚ یّذاز تاضبهح٘ا سیبث
" یبٞ
یٌسٙؿثزٛذ
"9
طییغت ،سٙٙو نطت یتح بی ٚ حلانا اض
یٔ
،هیٚٛ٘اٛخ( سٞز 2015
.)
،ٖب٘اززبهتلا ظؾٛت ٜسق ٝئاضا تبیطؾ٘ كجع
ٝث ضٛؾٙٔ
یضبىٕٞ ٖزٛث ضاسیبپ یبٞ
ٌٖٛبٌ٘ٛ ظیاطق زٛخٚ ،ٖآ ظا یقب٘ یبیاعٔ كمحت ٚ بٞضٛكو ٖبیٔ ٜسق زبدیا یزبهتلا لا زٛخٚ ؿٕٛدٔ ضز .تؾا ْظلا ٛضف یبٞضٛكو ٕٝٞ ضز یقیجع ٚ یزبٟ٘ ،یؾبیؾ ،یزبهت
ی٘لاٛع ٚ ًٙٞبٕٞ یؾبیؾ ظثاٚض ،یٛل یزبهتلا ٚ یضبدت ظثاٚض ٝثبكت ٚ تسٔ
ٓتؿیؾ ظا یقب٘ ضبثآ فٞبو ٚ تضبدت زبدیا تخٛٔ ضبىٕٞ یبٞضٛكو یزبهتلا یبٞ
ظ یضبدت ـ٘اٛٔ زٛخٚ تضٛن ضز .سق سٞاٛذ تضبدت فاطح٘ا ظا فیپ بٞضٛكو ٖبیٔ زبی
1. Schiff & Winters 2. Marino
3. Burfisher, Robinson; Thierfelder
4. UNCTAD: United Nations Conference on Trade & Development 5. Old regionalism
6. New regionalism 7. Hosny
8. Panusheff 9. Autarkic traditions
ٝفطقت ـ٘اٛٔ ُٔبو فصح بی ٚ یِبٕتحا فٞبو بث ،یضبدت یٍچضبپىی یبٞلابو تٕیل ،یا
ٝمغٙٔ زبهتلا ضز ِٝزبجٔ زضٛٔ
تیبٟ٘ ضز طٔا ٗیا ٚ ٝتفبی طیٍٕكچ فٞبو ٜسق زبدیا یا
یٔ تضبدت كّذ ٝث طدٙٔ
ٗیٙچٕٞ .زٛق
ٝفطقت یضبدت ـ٘اٛٔ ـضٚ بث
ٝفطقتطیغ ٚ یا یا
ٗییبپ ییبٞضٛكو ٗیٙچ بث تضبدت ،ٛضفطیغ یبٞضٛكو ظا ٝچضبپىی ٝمغٙٔ تازضاٚ طث
ٝث ضٛؾٙٔ
ٝفطقت یبٞسٔآضز زبدیا فیاعفا یٔ ؼفح ٛضف یبٞضٛكو ظؾٛت یا
.ززطٌ
3 - یبسجت تاؼلاطم سب يزيسم
ٝث ـٚض یّو ضٛع تؾبیؾ ضز طییغت ظا یقب٘ ضبثآ یؾضطث یبٞ
ٝتؾز ٚز ٝث یضبدت یبٞ
ٙیكیپ تبقِبغٔ ُٔبق
1ی یٙیؿپ تبقِبغٔ ٚ )ؿٛلٚ ظا فیپ(
)ٗتؾٛیپ ؿٛلٚ ٝث ظا ؽپ( 2
یٔ ٓیؿمت یقب٘ ُقفِبث تاطثا ٝو یٙیؿپ ـٚض فلاذطث یٙیكیپ ـٚض ٖبیٔ ٗیا ضز .زٛق
یٍچضبپىی ظا یٔ یؾضطث ٖآ ٗتؾٛیپ ؿٛلٚ ٝث ظا ؽپ اض یضبدت یبٞ
َبج٘ز ٝث ،سٙو
فیپ تؾبیؾ ظا یقب٘ ٜٛمِبث ضبثآ یٙیث .تؾا یضبدت یبٞ
ث
ُیّحت ْبد٘ا یاط
ٖبیطخ ُیّحت ٚ ٝیعدت ٚ یٙیؿپ یبٞ
یاطخا ظا ؽپ یضبدت یبٞ
ٝٔبٙتمفاٛٔ
ٝث ٝثشبخ یٍِٛا ًلإٛقٔ ،زاظآ تضبدت یبٞ
طؾ٘ ضز یّنا یزبهتلا ـٚض ٖاٛٙف
یٔ ٝتفطٌ
ًٙف ٚ س٘اطتؿٌطث ،طیبث( زٛق ،3
2014
ٝث .) ضضبو َبثٔ ٖاٛٙف (4
2006 ٜزبفتؾا بث )
یٔ ٖبك٘ ٝثشبخ یٍِٛا ظا تضبدت كّذ طث یضازبٙقٔ تاطثا زاظآ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ ٝو سٞز
ٗیا ٝچطٌا .زضاز ٛضف یبٞضٛكو ٖبیٔ
طیثأت
ٝٔبٙتمفاٛٔ ٖبیٔ ضز تا زاظآ تضبدت یبٞ
ٛتٛی ٚ ٖٛؾضس٘ا ٗیٙچٕٞ .تؾا تٚبفتٔ فّترٔ
(5
2016 ٝٔبٙتمفاٛٔ تاطثا ٖاعیٔ ،)
ٜزاز ظا ٜزبفتؾا بث اض زاظآ تضبدت یٍِٛا ٚ ییّٛثبت یبٞ
ٜزطو زضٚآطث ٝثشبخ .س٘ا
یٙیكیپ تبقِبغٔ ضز
ٝث ضٛؾٙٔ
ٝیجق فیپ ٚ یظبؾ
ٝٔبٙتمفاٛٔ تاطثا یٙیث طتكیث ،بٞ
ٝث ٝجؾبحٔ ُثبل یٕٔٛف َزبقت یٍِٛا
ٝث .تؾا ٜسق ٝتفطٌ ضبو ،عٔازآ ،یبٔ َبثٔ ٖاٛٙف
ً٘غ ٚ یِ ،ٗف (6
2005
ُىق ظا یقب٘ ٜٛمِبث ـفبٙٔ )
ٗیچ زاظآ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ یطیٌ
-
ا
ٝیجق ٝجؾبحٔ ُثبل یٕٔٛف َزبقت یٍِٛا ظا ٜزبفتؾا بث اض بیِاطتؾ
ٜزطو یظبؾ .س٘ا
ب٘ازضاٛیطیؾ (7
2007 زاظآ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ ظا یقب٘ تضبدت فاطح٘ا ٚ كّذ تاطثا ،)
1. Ex-ante studies 2. Ex-post studies
3. Baier, Bergstrand, & Feng 4. Carrère
5. Anderson and Yotov
6. Mai, Adams, Fan, Li, and Zheng 7. Siriwardana
بیِاطتؾا - یٕٔٛف َزبقت یٍِٛا ظا ٜزبفتؾا بث اض بىیطٔآ ٜسحتٔ تلابیا
ُیّحت تضبدت یبٞ
ی٘بٟخ ا ٜزطو یثبیظضا اض 1
هیچاٚ ٗیٙچٕٞ .تؾ (2
2009
ٝٔبٙتمفاٛٔ تاطثا ،) تضبدت یبٞ
ٝیجق ٛضفطیغ یبٞضٛكو طث اض زاظآ .زٕٛ٘ یظبؾ
ُیّحت ٚ ٝیعدت یاطث ٟٓٔ یٕو ضاعثا ٚز ٝجؾبحٔ ُثبل یٕٔٛف َزبقت ٚ ٝثشبخ یٍِٛا
ٝٔبٙتمفاٛٔ یزبهتلا تاطثا
ٝث ٍِٛا ٚز طٞ بٔا .سٙتؿٞ بٞ
ٝیبپ ُیِز ٚ زبهتلا فیقض یبٞ
طىّٕف یٔ ضاطل زبمت٘ا زضٛٔ تّغا ٖبكفیقض ز س٘طیٌ
یٙیو ٚ هی٘اٛیا ،عّٔبٞ ،ُتطٞ(
،3
2007
ٝٔبٙتمفاٛٔ یضبدت تاطثا تبقِبغٔ ٗیا ،ٗیا طث ٜٚلاف .)
ٝمغٙٔ تضبدت یبٞ
بث اض یا
ٜزاز ظا ٜزبفتؾا یٔ ُیّحت ٚ ٝیعدت ٜسق ـیٕدت یبٞ
ٚ سٙٙو
ٖٛٙوبت طث یوس٘ا تبقِبغٔ
ق عوطٕتٔ )تقٙن( یئعخ حٛغؾ
ٜس ط٘عِٛٞ ٖبیٔ ٗیا ضز .س٘ا (4
2004 بث زٛذ ٝقِبغٔ ضز ،)
ٝیجق َسٔ ظا ٜزبفتؾا تمفاٛٔ ظا یقب٘ یبٞسٔبیپ ی٘بٟخ یظبؾ
ٝفطع ٚز زاظآ تضبدت ٝٔب٘
یٔ ٖبك٘ بپٚضا ٝیزبحتا ٚ ٖبىِبث یبٞضٛكو یاطث اض .سٞز
ؼبؾاطث ظا یضبیؿث یاطث حیبت٘
طدٙٔ یضبدت یظبؾزاظآ بپٚضا یلطق ةٛٙخ یبٞضٛكو
ٝؾحلأ ُثبل فٞبو ٝث ضز یا
ٝفطقت سٔآضز یٔ یا
ٜبفض ٝفبضا ضز یطتكیث فیاعفا كیطع ظا ِٝأؿٔ ٗیا ،زٛخٚ ٗیا بث .زٛق
فطهٔ
فطهٔ تٕیل ضز ٝخٛت ُثبل فٞبو ٚ ٖبٌسٙٙو یٔ ٖاطجخ ٜسٙٙو
ؼٛفٔبو .زٛق
5
( 2010
،) طیثأت ض بپٚضا ٝیزبحتا ٚ ُیظطث ٗیث زاظآ تضبدت ٝٔبٙمفاٛٔ ٜٛمِبث یزبهتلا بث ا
ٝیجق َسٔ ظا ٜزبفتؾا تؾا ٜزاز ضاطل یؾضطث زضٛٔ ی٘بٟخ یظبؾ
ٝتفبی .
ٝث بٞ
یّو تضٛن
یٔ ٖبك٘
سٙٞز
ٝو
ْبغزا كیٕف
،ٜبفض طتكیث حغؾ بث
،تضبدت
،تٕیل سیِٛت
ٚ تاطثا ضٛكو
ثِبث
ٜاطٕٞ
تؾا . طو ٚ اٛیبجتیوضٛث (6
2014
ٝیجق یٍِٛا ظا ٜزبفتؾا بث ،) ،ی٘بٟخ یظبؾ
ْسٌٙ تاضزبن تقٙن ٖبٔظبؾ ٝث ٗیاطوٚا ٚ ٝیؾٚض ٚ ٖبتؿلاعل ٝو ی٘بٔظ اض بی٘ز ضز
ٜزاز ضاطل یؾضطث ٚ ُیّحت زضٛٔ اض ،سٙتؾٛیپث ی٘بٟخ تضبدت .س٘ا
ؼبؾاطث
ٝتفبی طییغت ،بٞ
ٝفطقت ضز بٞ
ییبٞضاظبث بث اض یطتكیث تضبدت ٝو تؾا ٜزاز ٜظبخا ضٛوصٔ یبٞضٛكو ٝث
ث ٝتقاز ٗیچ ٚ بپٚضا ٝیزبحتا ،ٝیوطت ٖٛچٕٞ
یٕ٘ طؾ٘ ٝث َبح ٗیف ضز .سٙقب ٝو سؾض
،ٜسحتٔ تلابیا ٚ بپٚضا ٝیزبحتا ٚ ازب٘بو ،بیِاطتؾا ْسٌٙ یتٙؾ يضعث ٖبٌسٙٙوضزبن طیثأت
یِ ٚ ً٘اٛو ،ً٘بیغ .سٙقبث ٝتفطیصپ یٟخٛت ُثبل یفٙٔ
(7
2016
ٝقِبغٔ ضز ،) یا
طیثأت
1. Global Trade Analysis Project(GTAP) 2. Waschik
3. Hertel, Hummels, Ivanic, & Keeney 4. Holzner
5. Kamphuis
6. Burkitbayeva & Kerr 7. Xiang, Kuang & Li
ٗیچ زاظآ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ
- ی٘بٟخ تضبدت ٚ سیِٛت طث اض بیِاطتؾا ٜزبفتؾا بث ًٙؾ َبغظ
ٝیجق ـٚض ظا
ٜزطو زضٚآطث ی٘بٟخ یظبؾ .س٘ا
ؼبؾاطث
ٜزاز َبؾ یبٞ
2014
ٝتفبی ، ٗیا یبٞ
ٝٔبٙتمفاٛٔ ٗیا ٝو تؾا ٖآ ظا یوبح فٞٚػپ طیثأت
ٝتقاز تضبدت كّذ طث یضازبٙقٔ
ٝث ،تؾا یضٛع ٝو ٗیچ ٝث بیِاطتؾا ظا ًٙؾ َبغظ تاضزبن 5
/ 37 ٗیچ تاضزبن ٚ سنضز
ِاطتؾا ٝث بی 9 / 19 ٝو تؾا یِبح ضز ٗیا .تؾا ٝتفبی فیاعفا سنضز طیثأت
طث ٝٔبٙتمفاٛٔ
تؾا ٜزٛث عیچب٘ ی٘بٟخ تٕیل ٚ سیِٛت حغؾ .
( یدیٞلا ٖبوبی٘ عی٘ ضٛكو ُذاز ضز ٝتفطٌ تضٛن تبقِبغٔ ضز 1391
ظا ٜزبفتؾا بث )
بث ٖاطیا یضبدت یٍچضبپىی تضٛن ضز ٝو تؾا ٜسیؾض ٝدیت٘ ٗیا ٝث ٝثشبخ َسٔ
ٞضٛكو تؾبیؾ تیقضٚ ٖسق طتٟث بث ٚ یبٍٟ٘بق ٖبٕیپ ٛضف یب
ٝفطقت ٚ یضبدت یبٞ
ٚ یا
ٝفطقتطیغ ـ٘اٛٔ فصح ٗیٙچٕٞ
یؾضطث زضٛٔ یبٞضٛكو بث ٖاطیا یخضبذ تضبدت ،یا
یٔ فیاعفا ( ٖاضبىٕٞ ٚ یِٟاطه٘ .سثبی
1391
ٝث بث یكٞٚػپ ضز ،) ،تضبٕؾا َسٔ یطیٌضبو
ضٚبكو فرث ضز تضبدت فاطح٘ا ٚ زبدیا ضبثآ اض بپٚضا ٝیزبحتا ٛضف یبٞضٛكو ٚ ٖاطیا یظ
ٜزطو زضٚآطث .س٘ا
ؼبؾاطث ٚ تضبدت ٓدح فیاعفا تجؾ ٝٔبٙتمفاٛٔ ٗیا ،زبمق٘ا حیبت٘
( یزٕٛحٔ .تؾا ٜسق ٖاطیا یظضٚبكو تلاٛهحٔ تاضزبن 1393
،)
ٝث ضٛؾٙٔ
ٝیجق یظبؾ
ٝیجق یٍِٛا ظا ٛوا یبضفا ٗیث یضبدت ـ٘اٛٔ فصح ٜزطو ٜزبفتؾا ی٘بٟخ یظبؾ
.تؾا
یٔ ٖبك٘ حیبت٘
تؾبیؾ حلانا ٝو سٞز ٚ تاضزبن فیاعفا تخٛٔ ٛوا یبضفا یضبدت یبٞ
تٕیل فٞبو ،سیِٛت ،تازضاٚ
فطهٔ فیاعفا ،تٞاٛٔ یاطث طتكیث یبضبمت ،تازضاٚ یبٞ
.سق سٞاٛذ ٛضف یبٞضٛكو یاطث ٜبفض ٚ تیثّٛغٔ فیاعفا ٚ ٖاس٘ٚطٟق فطٌ تضٛن تبقِبغٔ طتكیث ضز ٝىٙیا ٝث ٝخٛت بث ـٚض ظا ضٛكو ُذاز ضز ٝت
یبٞ
،تؾا ٜسق ٜزبفتؾا یٙیؿپ یٍِٛا هی ظا ٝو تؾا یتبقِبغٔ زٚسقٔ ظا ،ٝقِبغٔ ٗیا
یزطثضبو ـٚض هی فٞٚػپ ٗیا .تؾا ٝتفطٌ ٜطٟث یٙیكیپ
ٝث ضٛؾٙٔ
تاطثا یثطدت ُیّحت
ٓكچ بث ٚ تقٙن حٛغؾ ضز اض زاظآ تضبدت ٝٔبٙتمفاٛٔ ظا یقب٘ یزبهتلا ی٘بٟخ ظاس٘ا
ٔ ٓٞاطف ی
ٝٔبٙتمفاٛٔ تاطثا ٍِٛا ٗیا ظا ٜزبفتؾا بث ،ٗیٙچٕٞ .سٙو طث بٟٙت ٝ٘ یضبدت یبٞ
ٖبیطخ ٜبفض حغؾ ٗیٙچٕٞ ٚ ی٘بٟخ تٕیل ٚ سیِٛت حغؾ طث ٝىّث ،ی٘بٟخ یضبدت یبٞ
فطهٔ ٚ ٖبٌسٙٙوسیِٛت
ٝیجق ظجتطٔ یبٞضٛكو ضز ٖبٌسٙٙو
یٔ یظبؾ .زٛق
4 -
ًگلا حیسػت ؾ ٝث زاظآ تضبدت یػتاطتؾا زبدیا ٚ یضبدت تاطثا ،بٞضٛكو ٗیث ُثبمتٔ یٍتؿثاٚ تج
ٜسیچیپ ضبیؿث سقض تاطثا .زضاز یا
ٝث ضٛؾٙٔ
ٗیا ُیّحت طیثأت
یٔ تا َسٔ ظا ٖاٛت
ٝیجق
َبٞ ٚ اٛؿ٘اطف ظؾٛت ٝو زطو ٜزبفتؾا ی٘بٟخ یظبؾ (1
2003 )
ٝث ضٛؾٙٔ
ٝیجق یظبؾ
ٖبیطخ ٚ بٞلابو تٕیل ،سیِٛت حغؾ ،ٜبفض ضز ٜسٔآ زٛخٚ ٝث تاطییغت طثا ضز یضبدت
.تؾا ٜسق ٜزاز ظؿث یضبدت یظبؾزاظآ ٜظٛح ضز ٚ ییعخ َزبقت تفبیٞض ةٛچضبچ ضز
ٝمغٙٔ بی ٚ ی٘بٟخ تؾا ضزبل َسٔ ٗیا یا
ٖبیطخ ضز طییغت ٝو ظا یقب٘ یضبدت یبٞ
تؾبیؾ
ٝفطقت ضز طییغت ٖٛچٕٞ( یضبدت یبٞ
ٝ٘اضبی ،بٞ
ٝ٘اضبی ،یتاضزبن یبٞ
ٚ یسیِٛت یبٞ
َزبقٔ ضز طییغت بی
ٝٙیعٞ
ٜظاس٘ا اض )یضبدت یبٞ
تیعٔ یاضاز ٍِٛا ٗیا .سٙو یطیٌ
یبٞ
ٜزاز .تؾا یفّترٔ
ـٚض طیبؾ بث ٝؿیبمٔ ضز ٖآ ظبی٘ زضٛٔ تبفلاعا ٚ بٞ
ظا ،یثبیظضا یبٞ
ؼطتؾز ُثبل ٚ طتٕو یٕٔٛف َزبقت یبٍِٞٛا ّٕٝخ یٔ طت
ظا ٜزبفتؾا بث ٗیٙچٕٞ .سقبث
مفاٛٔ یاطخا ٚ یضاطلطث تاطثا ،ٍِٛا ٗیا
ٝٔبٙت
ٖبیطخ طث زاظآ تضبدت یبٞ
ٖبیٔ یضبدت یبٞ
ٝث ،ییلابو حٛغؾ ضز ُیهفت ٝث بٞضٛكو
ُیّحت تضٛن یثبیظضا ٚ ٝئاضا ُثبل یٕو یبٞ
تؾبیؾ طییغت تاطثا كیلز یؾضطث ٖبىٔا طٔا ٗیا ٚ .تؾا حٛغؾ ،تضبدت طث یضبدت یبٞ
یٔ ٓٞاطف اض ... ٚ ٜبفض ،تٕیل ٚ سیِٛت ،َبٞ ٚ اٛؿ٘اطف( سٙو
2003 ٝىٙیا ٗتفطٌ طؾ٘ ضز بث .)
ٜطواصٔ
ٝٔبٙتمفاٛٔ ٖبٌسٙٙو
ُیّحت سٙٔظبی٘ طتكیث یحیخطت تضبدت یبٞ
ضز یئعخ یبٞ
ٝیجق یٍِٛا ،سٙتؿٞ ییلابو حغؾ یٔ تضبدت ی٘بٟخ یظبؾ
ُیّحت تِبل ضز س٘اٛت یبٞ
ٝث اض یضبىقآ طیٛهت ،یئعخ فرث بث ٝغثاض ضز لٛهذ
ضز ٝو زبهتلا ظا ینبذ یبٞ
ا طپ تاطواصٔ
ٜطواصٔ ضبیتذا ضز ،تؾا تیٕٞ
.سٞز ضاطل ٖبٌسٙٙو
فٞبو ُٔبق ٛیضبٙؾ ضبٟچ فٞٚػپ ٗیا ضز ،ؼبؾا ٗیا طث 25
، 50 ٚ 75 یسنضز
خط٘
فصح ٚ )ملب٘ یظبؾزاظآ( ٝفطقت یبٞ
100 خط٘ یسنضز یظبؾزاظآ( ٝفطقت یبٞ
ٚ تؾا ٜسق ٝتفطٌ طؾ٘ ضز )ُٔبو طیثأت
ٖبٔظبؾ ٛضف یبٞضٛكو طث یظبؾزاظآ تا
یبٍٟ٘بق یٔ ُیّحت ٚ ٝیعدت ٚ یؾضطث ٖبٟخ ٝیمث ٚ ٖاطیا ، .زٛق
ٝث ضٛؾٙٔ
ٜزبؾ بٞضٛكو یضبدت ـظضا تاطییغت ٝجؾبحٔ ٖبىٔا ٚ یظبؾ
ٓٞ
ٖبٔظ ث ب
:تؾا ٜسق ٜزبفتؾا طیظ وٚطف ظا َسٔ ٗیا ضز ٝفطقت خط٘ فصح 1 - یٔ ٖبیث وطف ٗیا .تؾا ٖٛتٍٙیٔضآ وطف ،َسٔ ٗیا ضز یؾبؾا وطف ٝو سٙو
ٙٔ ظا تلاٛهحٔ
ٝث( فّترٔ ـثب
َسٔ .سٙتؿی٘ ٍٕٗٞ )فّترٔ یبٞضٛكو َبثٔ ٖاٛٙف
ٝیجق ٚ ٜسق ُئبل عیبٕت فّترٔ ـثبٙٔ ظا تازضاٚ ٗیث ی٘بٟخ یظبؾ ؼبؾاطث
ضز عیبٕت ٗیا
ٖآ ،یّٔ تاسیِٛت
ٝث اض بٞ
ٗیك٘بخ ٖاٛٙف یٔ طؾ٘ ضز طٍیسىی ملب٘ یبٞ
زطیٌ
ٖبٙچ .
ٝچ
1. Francois & Hall
ٝث یٙیك٘بخ طٞ ،زٛق ٝتفطٌ طؾ٘ ضز ُٔبو تضٛن
ظمف َٛهحٔ هی تازضاٚ یاطث ضٛكو
یٔ ةبرت٘ا اض یضٛكو .زطیٌ تضٛن ٝٙیعٞ ٗیطتٕو بث ضٛكو ٖآ ظا تازضاٚ ٝو سٙو
ٝث َٛهحٔ یٍٕٙٞب٘
تؾبیؾ ٝو تؾا تیقلاٚ ٗیا ُیِز )ٜطیغ ٚ ٝفطقت تاطییغت( بٞ
اطخا ٝث ٝفطع ٚز تّغا
ٔضز ی آ ی سٙ
تؾبیؾ ٗیا .
ٝفطقت ٝث طدٙٔ ٝج٘بخ ٚز یبٞ
یٔ ییبٞ
زٛق
و
ٝفطقت .تؾا تٚبفتٔ طٍیز ضٛكو ٝث یضٛكو ظا ٝ یٔ ٗییقت اض لابو یجؿ٘ تٕیل ،بٞ
سٙو
ٝو ؼبؾاطث یٔ طییغت فّترٔ یبٞضٛكو ظا تازضاٚ ٖاعیٔ ٖآ سیبٕ٘
2 - ٝدیت٘ ضز .تؾا تثبث ٚ طثاطث فّترٔ یبٞضٛكو تلاٛهحٔ ٗیث یٙیك٘بخ فكو
یضطف ٗیٙچ طیثأت
فكو طث ضاظبث ظا ضٛكو هی ٟٓؾ یٔ طفن بٞ
.زٛق
3 - ضز عی٘ ضٛكو طٞ تاضزبن ٝضطف فكو ٚ ُو تازضاٚ یبضبمت یتٕیل فكو
ٝیجق َسٔ
.سٙتؿٞ تثبث ی٘بٟخ یظبؾ یزٚضٚ
ٖبیطخ َسٔ یبٞ
خط٘ ،بٞضٛكو ٖبیٔ ٝج٘بخ ٚز یضبدت یبٞ
ٚ ٝیِٚا ٝفطقت یبٞ
ٝیٛ٘بث ٝفطقت خط٘( ٝیٛ٘بث ؼبؾاطث
یٔ ٝتفٌ طؾ٘ ضز ٜسق یحاطع یبٞٛیضبٙؾ ٚ )زٛق
فكو
بٞ
تازضاٚ یبضبمت ٚ تاضزبن ٝضطف ،یٙیك٘بخ ی .سٙتؿٞ
َسٔ ٗیا یضبیض ضبتذبؾ
ؼبؾاطث یٔ تازضاٚ یبضبمت ٚ تاضزبن ٝضطف تلازبقٔ
.سقبث
ٝفٕٛدٔ بث َسٔ ٗیا ظا یا
،ضاظبث ٝیٛؿت ظیاطق ظا ٜسق حتٙٔ تلازبقٔ
ٝث ضٛؾٙٔ
ٗییقت طیثأت فینٛت ،ٜبفض طث تا
یٔ
زٛق ث طیظ ضز ٜسق ٜزاز حطق ضبتذبؾ .
یضبیض ضبتذبؾ ةبتظب
ٝیجق یٍِٛا ی٘بٟخ یظبؾ
ِٝبمٔ ضز ٝو تؾا
َسٔ
یظبؾ ،َبٞ ٚ اٛؿ٘اطف( یئعخ َزبقت 1997
ٝیجق ُیّحت ٚ ) یظبؾ
،َبٞ ٚ اٛؿ٘اطف( تقٙن حغؾ ضز یضبدت تؾبیؾ ی٘بٟخ 2003
.تؾا ٜسق ٝئاضا )
ؼبؾاطث
ٝیجق َسٔ
( ٜسٙٙوزضاٚ ضٛكو طٞ ضز ی٘بٟخ یظبؾ تازضاٚ یبضبمت ،)v
لاٛهحٔ
( ٜٚطٌ یسیِٛت ت ( ضٛكو ظا )i
تٕیل ظا یقثبت )r
ٝٙیعٞ ُو ٚ تقٙن یبٞ
یبٞ
ِٝزبقٔ .تؾا لابو ٖآ تازضاٚ یاطث ٜسق فطن 1
ٝٙیعٞ ٟٓؾ ضٛكو یبضبمت یا
یاطث
یلابو تازضاٚ
ضٛكو ظا
ٝٙیعٞ ُو ظا r
ٚ ضٛثعٔ یلابو تازضاٚ یاطث ٜسق فطن یبٞ
ِٝزبقٔ
2
ٝٙیعٞ ُو ضاٚ یاطث ٜسق فطن یبٞ
یلابو تاز ضٛكو ضز
یٔ ٖبك٘ اض :سٞز
( 1
( ) ( ) ( ) ⁄ ( ) )
( 2
( ) ∑ ( ) ( ) )
تازضاٚ ضاسمٔ ظا یقثبت ،بضبمت ٝٙیعٞ ٟٓؾ
(M)
تٕیل ٚ تؾا تلازبقٔ ٝث ٝخٛت بث.
1
ٚ 2 یٔ
تازضاٚ یبضبمت ٝو زطو ٖبیث ٖاٛت (
یلابو(M
ضٛكو ضز
ضٛكو ظا
ظا یقثبت
یلابو یّذاز تٕیل ضٛكو ضز
ضٛكو ظا ٝو
( ٜسق زضاٚ ضٛكو ٗیا ٝث
( )
،) ُو
یلابو تازضاٚ یاطث ٜسق فطن ٝٙیعٞ
ضٛكو ضز (
( )
،) ضٛكو ضز لابو یّذاز تٕیل
زضاٚ تضٛن ضز كعبٙٔ طیبؾ ظا تا
(
( )
) یٔ
1سقبث .
( 3
( ) ( ( ) ( ) ( )) )
كتكٔ بث
ِٝزبقٔ ظا یطیٌ
( 3 تٕیل ؼبؾاطث ) یبٞ
( )
ٚ
( )
ٝث ،
فكو تیتطت
:سق سٞاٛذ ُنبح یزٛذ یتٕیل فكو ٚ بضبمت یتٕیل ـعبمتٔ
( 4
( ) )
( )
( )
( )
( )
( )
( 5 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
ضٛكو یبضبمت ـعبمتٔ یتٕیل فكو یلابو تازضاٚ یاطث
ضٛكو ظا
،
( ) ( )
فكو بضبمت ییعخ یتٕیل ضٛكو ی
یلابو تازضاٚ یاطث
ضٛكو ظا
، ( ) ( )
بضبمت جضبرٔ فكو ضٛكو ی
یاطث یلابو تازضاٚ
ظا
ضٛكو
، ( ) ( )
جضبرٔ یتٕیل فكو یلابو تازضاٚ
ضٛكو .تؾا 2
ٝث بث یٔ ،ِٝزبقٔ تؾاض تٕؾ َٚا ءعخ یاطث یىؿتلاؾا ٝیعدت یطیٌضبو
ٖاٛت طثا یٙیك٘بخ
طثا ٚ :زطو ٝجؾبحٔ اض ءعخ ٗیا بث طؽبٙتٔ یسٔآضز
( 6
)
( )
( ) | ̅ ( ( ) )
( ( ) )
:تقاز ٓیٞاٛذ ؼبؾا ٗیا طث ٚ ( 7 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ))
( )
ٟٓؾ یلابو تازضاٚ یاطث ٜسق فطن )ٝٙیعٞ( جضبرٔ
ضٛكو ظا
ُو ظا s
ٝٙیعٞ
ضٛكو ضز لابو ٗیا تازضاٚ ٝث طٛثطٔ یبٞ
.تؾا
( ) ( )
ی٘اطجخ یتٕیل فكو،
یٔ بضبمت ِٗا ٝو یفیطقت ظا ٜزبفتؾا بث .سقبث
-
ٝتقاز مِبذ یٙیك٘بخ فكو ظا اٚاظٚا :س٘ا
( 8
( ) )
( ( ) ) ( ( ) )
1 . تازضاٚ یبضبمت ضٛكو
ُذاز یبضبمت ُضبفت ظا
ُذاز ٝضطف ٚ
ٝث یٔ تؾز :سیآ
یٔ
وطف ٖاٛت طو
یلابو طٞ یاطث تازضاٚ یبضبمت ٝو ز ٖآ جضبرٔ ٚ بٞلابو تٕیل ظا تؾا یقثبت فرث هی ضز
فطهٔ یبضبمت یضٛئت ٜبٍ٘ ظا .فرث اسخ ٗتفطٌ طؾ٘ ضز بث یضطف ٗیٙچ ٜسٙٙو
یی ُنبح تبحیخطت فیقض یطیصپ
یٔ
فرث طٍیز یلابو یبضبمت ظا ُمتؿٔ لابو طٞ یبضبمت ظا یقب٘ تیثّٛغٔ ٝو تضٛن ٗیسث .زٛق .سقبث بٞ
2 .
( ) ( )
ٗتفطٌ طؾ٘ ضز تثبث بث
( )
)تازضاٚ یٕؾا جضبرٔ(
ث
ٝ .تؾا ٜسٔآ تؾز
ٝث ی٘اطجخ یتٕیل فكو ٝدیت٘ ضز :زٛث سٞاٛذ طیظ تضٛن
( 9 )
( ) ( ) ( )
ِٝزبقٔ یضاصٍیبخ بث 9
ِٝزبقٔ ضز 7
:تقاز ٓیٞاٛذ
( 10 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
٘ ضز ِٝزبقٔ یضاصٍیبخ بث بضبمت ـعبمتٔ یتٕیل فكو تیبٟ
10 ِٝزبقٔ ضز 5
ٝث :سٔآ سٞاٛذ تؾز
( 11 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( )( ( ) ( ) ( ) )
ٝث ضٛؾٙٔ
یٔ یزٛذ فكو ٝجؾبحٔ
( ِٝزبقٔ ظا تؿیبث 3
تٕیل ؼبؾاطث )
( )
كتكٔ
:زٛق یطیٌ
( 12
( ) )
( )
( )
( )
( ) ( )
( 13 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
ضٛكو تازضاٚ یبضبمت یزٛذ یتٕیل فكو یلابو یاطث
ضٛكو ظا
،
( ) ( )
بضبمت ییعخ یتٕیل فكو ضٛكو ی
یلابو تازضاٚ یاطث ضٛكو ظا
،
( ) ( )
بضبمت جضبرٔ فكو ضٛكو تازضاٚ ی
یلابو یاطث ظا
ضٛكو ٚ
( ) ( )
جضبرٔ یتٕیل فكو یلابو تازضاٚ ُو
ضٛكو
.تؾا
یاطث یىؿتلاؾا ٝیعدت
( ) ( )
:تؾا تضٛن ٗیسث
( 14 )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
یٔ تؾا طفن ٝخضز ظا ٍٕٗٞ یؿىیٞ یبضبمت ٝو ٝىٙیا ٝث ٝخٛت بث :تقٛ٘ ٖاٛت
∑ ( ) ( )
اصِ
( ) ( )
فكو طٍیز ؼبؾاطث ِٝزبقٔ یضاصٍیبخ بث .تؾا ٝجؾبحٔ ُثبل بٞ
14
ضز 13 بقٔ ،
ٝث بضبمت یزٛذ یتٕیل فكو ِٝز یٔ تؾز
:سیآ
( 15 )
( ) ( ) ∑ ( ) ( ) ( )( ( ) ( )
( ) )
:ٝو زضاز ٗیا طث تِلاز تبحیخطت ٖزٛث هیتٕٛٞ وطف
( ) ( )
ضٛكو تازضاٚ یبضبمت فكو ٗیٙچٕٞ
بحٔ ُثبل تضٛن ٗیسث :تؾا ٝجؾ
( 16
( ) )
( )
( )
( )
ٝغثاض ٗیا ضز
( )
ث ی
ٖب
ٜسٙٙو ٝو ٜزٛث تازضاٚ یجیوطت سجؾ
( )
طؽبٙتٔ تٕیل
یٔ تازضاٚ یجیوطت سجؾ بث تلازبقٔ ؼبؾاطث .سقبث
( ) ( )
ٝجؾبحٔ تضٛن ٗیسث
یٔ
:زٛق ( 17
( ) ( ) )
( ) ( )
( ) ( )
( ( ) ( )) ( )
( ) ( ) ( ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) ( )) ( )
( )
ضٛكو تازضاٚ ُو یبضبمت ـثبت ٝجؾبحٔ ٚ زضبفق ِٓ ظا ٜزبفتؾا بث یبضبمت ـثبت ٚ
ضٛكو تازضاٚ
ضٛكو ظا یٔ
:سیؾض طیظ یٚبؿت ٝث ٖاٛت
( 18
( ) )
( )
( ) ( )
تلازبقٔ تیوطت بث 17
ٚ 18 :تقاز ٓیٞاٛذ
( 19
( ) ( ) ( ) ( ( ) )
( )
( )
( )) ( )
( )
( 20
( ) ( ) ( ) ( ) )
تضبجف ظثاٚض یضاصٍیبخ بث یٔ ُنبح طیظ یبٞ
:زٛق
( 21
( ) ( ) ( ) ( ) )
( 22 )
( ) ( ) ( ) ∑ ( )
( ) ( ( ) )
ظبی٘ بٞلابو یّذاز ٝضطف ـثاٛت ٝث ضاظبث ُٔبو ٝیٛؿت ٗییجت یاطث ،ٗیا طث ٜٚلاف .تقاز ٓیٞاٛذ فیطقت بث
ٝث
اٛٙف
ٝث ٝو تاضزبن تٕیل ٖ ٜسٙٙوضزبن ضٛكو ّٝیؾٚ
ضزr
یلابو ی٘بٟخ تٕیل( تؾا ٜسق تفبیضز ی٘بٟخ ضاظبث
ٝث ٝو i
ضٛكو ّٝیؾٚ
ٜسق ضزبن r
ٚ ،)تؾا
( )
ٝث
ٝفطقت ٖاعیٔ ٖاٛٙف ضٛكو ٝو یا
ضٛكو ظا یتازضاٚ یلابو یٚض طث
یٔ ـضٚ
یٔ ،سٙو یتازضاٚ یلابو یّذاز تٕیل ٖاٛت
ضز ضٛكو
ٗیسث اض ٝجؾبحٔ ٌٝ٘ٛ
:زطو ( 23 )
( ) ( ( ) ) ( )
ٝغثاض ضز 9
،
( )
تؾا ٝفطقت تضسل ، .
ظا یقثبت ی٘بٟخ یبٞضاظبث ٝث تاضزبن ٝضطف
ی٘بٟخ تٕیل :تؾا
( 24
( ) )
ُیؿ٘اطفیز بث یطیٌ
ظثاٚض ظا 3
ٚ 23 ٚ 24 ُنبح طیظ ظثاٚض ،حیبت٘ تیوطت ٚ
یٔ
:زٛق ( 25
̂( ) ̂ ̂( ) )
( 26
̂ ( ) ̂ )
( 27
̂( ) ( )( ) ̂( ) ∑ ( ) ( ) )
̂( )
ضز ٝو
^ ٖآ
ٖبك٘
ٜسٙٞز :تؾا یسنضز تاطییغت
̂
یٙیك٘بخ ،لابث تلازبقٔ ٓتؿیؾ ظا ٜزبفتؾا بث ٖٛٙوا یٔ تضٛن یطٍیز یبٞ
بت زطیٌ
تٕیل ؼبؾاطث ٝو یزطثضبو یِسٔ
ٝث تؾا ی٘بٟخ یبٞ
ٝث .سیآ تؾز تلازبقٔ ٜػیٚ
21 ، 22
ٚ 25 ِٝزبقٔ ضز 27
یٔ ٜزظ ـٕخ یتازضاٚ یبٞضاظبث یاطث ٚ ٜسق ٗیعٍیبخ .زٛق
( 28
̂( ) ∑ ̂( ) )
∑ ( )( ) ̂( ) ∑ ∑ ( ) ( )
̂( ) ∑ ( )( ) ̂( ) ∑ ∑ ( ) ( )
̂ ̂( )
یٔ ؽپؾ ِٝزبقٔ ٖاٛت
28 ِٝزبقٔ ٜسق حلانا ْطف بث اض 26
.زاز ضاطل طثاطث
( 29
̂( ) ̂( ) )
( ) ̂( )
∑ ( ) ( ) ̂( )
∑ ∑ ( )( ) ̂( ) ∑ ( ) ( )
[ ̂( ) ] ∑ ∑ ( )( )[ ̂ ̂( ) ]
ِٝزبقٔ
26 ِٝزبقٔ ٚ تاضزبن طیزبمٔ یاطث 28
یٔ ٜزبفتؾا تازضاٚ طیزبمٔ یاطث .زٛق
اظبٔ ضز طییغت .زٛث سٞاٛذ ٖبؾآ عی٘ یسٔآضز تاطثا ٝجؾبحٔ كیطع ٗیا ظا ٜسٙٙوسیِٛت ز
فطهٔ زاظبٔ ٚ )ٜسٙٙوضزبن(
ٝث ٜسٙٙو .زٛث سٙٞاٛذ یٞبفض تاطثا ظا ْبذ یضبیقٔ ٖاٛٙف
( 30
( ) ( ) ̂( ) )
( ) ̂( ) ̂( )
⁄
( 30
( ( ) ̂( ) ) ( ( ) ̂( ) )
)
ِٝزبقٔ ضز 30
،
( )
ٖبك٘
تٕیل ضز یتاضزبن یبٞسٔآضز یاطث یضبیقٔ ٜسٙٞز یبٞ
.تؾا ی٘بٟخ فطهٔ زاظبٔ ضز طییغت
ٝث ٜسٙٙو تٕیل ٚ بضبمت یٙحٙٔ ٗیث ٝیحب٘ ضز طییغت تضٛن
ٝث ٝو توطٔ یلابو فطهٔ ّٝیؾٚ
یٔ ؽح ٖبٌسٙٙو یٔ فیطقت زٛق
ْٟٛفٔ ٗیا .زٛق
ٝث بقٔ ّٝیؾٚ
ِٝز 31
َٛٔطف یؿیٛ٘
:تؾا ٜسق
( 31
( ) (∑ ( ) ( ) ) )
( ⁄ ( ) ̂( ) ( ̂( )) ̂( ))
̂( ) ∑ ( ) ̂ ̂( )
ِٝزبقٔ ضز 31
فطهٔ زاظبٔ
ٔ ٝث ٝخٛت بث ٜسٙٙو توطٔ تازضاٚ یبضبمت یٙحٙ
ٜظاس٘ا یٔ یطیٌ
ٝث ،زٛق یضٛع
ٝو
( )
ٖبك٘
توطٔ تازضاٚ تٕیل ٜسٙٞز ٚ 1
( ).
( )
تٕیل ضز جضبرٔ حغؾ طٍ٘بیث .تؾا یّذاز یبٞ
تزاجت فاسحوا ي داجیا تٕیل تبجث وطف بث تٕیل ضز طییغت ،ی٘بٟخ یبٞ
تؾا ٝفطقت ضز طییغت ظا یقب٘ بٞ
.
:تقاز ٓیٞاٛذ زضٛٔ ٗیا ضز ( 32
̂( ) ( ) ( ) ̂( ) ∑ ( ) ( ) )
( ) ( ) ( ) ̂( ) ∑ ( ) ( ) ̂( )
یٔ ؽپؾ ِٝزبقٔ ٖاٛت
32 فاطح٘ا ٚ تضبدت زبدیا تاطثا ٝث اض :زطو ٝیعدت تضبدت
( 33
( ) ( ) [ ( ) ( ) ̂( ) ] )
( 34 )
( ) ( ) ∑ ( ) ( ) ̂( )
1 . ترتٙٔ یبٞلابو تٕیل ی٘ظٚ ٗیٍ٘بیٔ
