• Tidak ada hasil yang ditemukan

تحلیل اثرات متغیرهای اقتصادی بر تعداد گردشگران بین‌المللی وارد شده به ‌ایران، با تأکید بر رشد اقتصادی و اشتغال (1396-1368)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "تحلیل اثرات متغیرهای اقتصادی بر تعداد گردشگران بین‌المللی وارد شده به ‌ایران، با تأکید بر رشد اقتصادی و اشتغال (1396-1368)"

Copied!
18
0
0

Teks penuh

(1)

An Analysis of the Effects of the Selected Macroeconomic Variables on International Tourism, Emphasizing on Economic Growth and

Employment in Iran (1989-2017)

Fereshteh Ghaemi1*1, Karim Azarbayjani2, Nematollah Akbari3, S.Komail Tayebi4

1. Master of Economic, University of Isfahan, Iran, ghaemi.fereshte@gmail.com 2. Professor, Economics Departmant, University of Isfahan, Iran, k_azarbayjani@ase.ui.ac.ir

3. Professor, Economics Departmant, University of Isfahan, Iran, nemata1344@yahoo.com 4. Professor, Economics Departmant, University of Isfahan, Iran, komail@econ.ui.ac.ir

Received: 2018/05/05 Accepted: 2019/10/08

Abstract

The present study uses a system of simultaneous equations to analyze the effect of international tourists entering Iran on the country's economy &

effect of country's economy on the international tourists entering Iran. The estimation was done using the 3SLS method. the results of this estimate showed that every 1 percent increase in global gross domestic product will decrease the number of tourists entering Iran by 2.87 percent. the effect of tourism on economic growth can also be confirmed. accordingly, economic growth will increase by 1% with a 0.15% increase in the number of international tourists. Also, with a 1% increase in the number of international tourists, employment will increase by 0.05%.

JEL Classification: L83, O47, E24, C32

Keyword:Tourism, economic growth, employment, Export, Simultaneous Equation

*. Corresponding Author, Tel: +98313220087

(2)

لحت ي٘ب ىاشگضدشگ داذعت شب ٕداػتقا ٕاّش٘غته تاشثا ل٘

ٖللولا

ِب ُذض دساٍ

،ىاشٗا اب

ذ٘کأت ( لاغتضا ٍ ٕداػتقا ذضس شب 1396

-

1368

*

)

ٖوئاق ِتضشف

1

ًٖاجٗابسرآ نٗشک ،**

توعً ،2

ٕشبکا للها ذ٘س ،3

ٖب٘ط ل٘وک

4

1 ،ىاْفغا ُاگطًاد داػتقا ذضسا عاٌضساک . ghaemi.fereshte@gmail.com

2 ،ىاْفغا ُاگطًاد داػتقا ٍُشگ داتسا . k_azarbayjani@ase.ui.ac.ir

3 ،ىاْفغا ُاگطًاد داػتقا ٍُشگ داتسا . nemata44@yahoo.com

4 ،ىاْفغا ُاگطًاد داػتقا ٍُشگ داتسا . Komail@econ.ui.ac.ir

:تفاٗسد خٗسات 15

/ 02 / 1397 :ششٗزپ خٗسات 16

/ 07 / 1398

ُذ٘کچ صا ٣ى٤ ٢شٍؿدشٌ

يسضث شت صا ٝو تػب٥٘د سد غ٤بٙك ٗ٤

ٟٓٔ

ٗ٤شت ُٔاٛػ

َبغتؿا ٣٤اص ٚ ٜدٛث

ٝ٤بٔشػ ٢اشث خٚ ٝث اس ٢دب٤ص ٠ض٥ٍ٘ا ،ذؿس ٝث شدٙٔ ٢سازٌ

ؾٞٚظاژ ،عباػا ٗ٤ا شث .تػا ٜدسٚآ دٛ

تلادبؼٔ ٣٤بػبٙؿ ت٥ؼهٚ ٗ٥٥ؼت صا غژ ٚ ٖبٔضٕٞ تلادبؼٔ ٓتؼ٥ػ هٕو بث شهبح ٝاث

تسٛاك

« قخـٔ ذح صا ؾ٥ث

» ٠ٛ٥اؿ صا ٜدبفتػا بث اس ح٤بت٘ ، دسٚآشاث3SLS

تاػا ٜدشاو ٖباـ٘ ح٤بات٘ .

٣ٔ

ٞد ٝو ذ 1 سد ؾ٤اضفا ذكسد

ٖاش٤ا ٝث ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ،٣٘بٟخGDP اس

87 / 2 ذاكسد

ٗ٥ٙچٕٞ .داد ذٞاٛخ ؾٞبو 1

سد ؾ٤اضافا ذكسد ٖاشا٤اGDP

تجاػ ؾ٤اضافا 28 / 4 ٢ذاكسد

ٖاضا٥ٔ ٝاث صسا شا٘ ؾ٤اضفا بث .دٛث ذٞاٛخ سٛـو ٝث ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت 1

،ضا٥٘ ذاكسد 6

/ 0

ٜدٚضفا ٖاش٤ا صا ٖبٌذٙٙوذ٤دصبث ٝث ذكسد تػا ٜذؿ

صا . ٢ٛػ ٖدٛاث ذػبؼٔ بث شٍ٤د تاػب٥ػ

٢باٞ

تِٚد ،٢شٍؿدشٌ ٢اشث 31

/ 0 ذاؿ ٜدٚضفا سٛـو ٝث ٜذؿ دساٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ٝث ذكسد تاػا ٜ

.

بث ٓٞ ٢دبلتلا ذؿس شث ٢شٍؿدشٌ شثا ٖٛٔاش٥ژ 1

ٗ٥اث ٖاشٍاؿدشٌ داذاؼت ؾ٤اضفا ذكسد ٣إِّّا

٢دبلتلا ذؿس ،٢دٚسٚ

15 / 0 شاث ٢شٍاؿدشٌ شا٥غتٔ شاثا دسٛأ سد .تافب٤ ذٞاٛخ ؾ٤اضفا ذكسد

بث ٓٞ َبغتؿا 1

فا ذكسد

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ داذؼت سد ؾ٤اض ٖاضا٥ٔ ٝاث َبغتؿا ،٣ِّّٕا

05 / 0 ذاكسد

ا ٣ٔ ؾ٤اضف ذثب٤

.

ِقبط ٕذٌب :JEL ،L83 ،O47 ،E24 C32

ُطاٍ

اّ

ٕ لک

٘ ذ

ٕ :

ٖبٔضٕٞ تلادبؼٔ ،تاسدبك ،َبغتؿا ،٢دبلتلا ذؿس ،٢شٍؿدشٌ

ٖب٤بژ عبػا شث ِٝبمٔ ٗ٤ا .*

بثسرآ ٓ٤شو شتود ٢بلآ ٣٤بٕٙٞاس ٝث ،َٚا فِؤٔ ذؿسا ٣ػبٙؿسبو ١ٔب٘

٠سٚبـٔ ٚ ٣٘بد٤

تٕؼ٘ شتود ٖب٤بلآ .تػا ٜذؿ جاشختػا ،٣ج٥ً ُ٥ٕوذ٥ػ شتود ٚ ٢شجوا للها

.**

:عبٕت ٜسبٕؿ ،َٛئؼٔ ٠ذٙؼ٤ٛ٘

0313220087

(3)

948 1 -

ِهذقه ْبد٘ا ب٤ تغاشف تبلٚا ٖذ٘اسزٌ ٢اشث ٝو ٣٘اشٍؿدشٌ

ت٤سٛٔأٔ

اؿ ها٤ ُلاذح ، سد ت

ٗ٥ث شٍؿدشٌ ،ذٙٙو تٔبلا ٢شٍ٤د سٛـو ٣ٔ ٜذ٥ٔب٘ ٣ِّّٕا

ُا٤شچ٥ث ٚ لاٚو ذ٘ٛاؿ ،1

1998 :

37 .) ٣٘بٟخ ٖبٔصبػ ٢بٞسبٔآ كجً ٗ٥ٙچٕٞ

شٍؿدشٌ

٢ و صا جسباخ ٝاث تشفباؼٔ ،)WTO

صا ،تٔبلا ُحٔ

25 َبػ سد شف٘ ٖٛ٥ّ٥ٔ

1950 صا ؾ٥ث ٝث ، 1

شاهبح َباح سد شف٘ دسب٥ّ٥ٔ

.تػا ٜذ٥ػس شٔا ٗ٤ا

تجػ شثا .ذؿ ذٞاٛخ ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ صا ذلمٔ دبلتلا ٢ش٤زژ

ذ٘ساد ٣ٌ٘ٛبٌ٘ٛ ي٤اشؿ ،فّتخٔ كًبٙٔ ذٙچ شٞ

، ٣ى٤ ٝـ٥ٕٞ ٢دشٍ٘بٟخ تؼٙك بٔا

٣ٔ ةٛؼحٔ ٢دبلتلا ت٥ؼهٚ ٖذؿ شتٟث ُٔاٛػ صا شتؼث ،تبٔذخ ١ئاسا ٝث ٖآ ٢بىتا .دٛؿ

ٓٞاشف ،ذٔآسد ٚ ُغؿ دبد٤ا ٢اشث اس ٣جػبٙٔ

شو ٚضخ تؼٙك ٗ٤ا .تػا ٜد

ٔ

ٟٓ

ٗ٤شت غثباٙٔ

تٕؼل صا ض٥٘ ٚ تٚشث دبد٤ا

ٗ٥ث تسبدت ٣ّكا ٢بٞ

ُِّٕا

ٝث ةبؼح ٣ٔ

ٝاو ٢صسا غثبٙٔ .ذ٤آ

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ

٣ِّّٕا

ٝث تسٛك ٝاىّث ،دبا٤ص باٟٙت ٝ٘ ،ٜداد ساشل سٛـو ه٤ سب٥تخا سد ٜٛمِبث

ُٟػ صا ٣اى٤ غالاٚ سد .تاؼٞ ضا٥٘ َٛكِٛا ٓأٟ

ٗ٤شات ٗ٥اث ٢شٍاؿدشٌ تاشاثا ،٣إِّّا

ا ٢بٞذٔآسد ؛ٜدٛث ٖآ ٢صس

ٝث ٢سًٛ

ٝو ٣ّكا ٝث ٣ٞبٌ

صا ٣خشث ٢صسا ٢بٞذٔآسد غجٙٔ ٗ٤شت

ٗ٤شتب٤ٛژ صا ٣ى٤ ٗ٥ٙچٕٞ تؼٙك ٗ٤ا .تػا ٜذؿ ُ٤ذجت بٞسٛـو ؾخث

بٞ

ٜدٛاث دبلتلا ٢

ش٤بػ بث ٚ ؾخث

بٞ

.دساد ساٚش٥د٘ص ىبجتسا

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ صا ٣٘بٟخ دبلتلا غ٥ػٚ ٚ غ٤شػ ٢ش٤زژشثا ٝث ٝخٛت بث ؾٞٚظژ ،٣ِّّٕا

ٗ٥اث ٖاشٍاؿدشٌ دٚسٚ تاشثا ُ٥ّحت ٚ ٣٤بػبٙؿ ٝث شهبح ٣أ ،ٖاشا٤ا ٝاث ٣إِّّا

.دصادشاژ

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ ةزخ شث ٖاش٤ا ٢دبلتلا ي٤اشؿ ٢سازٌشثا ٖاض٥ٔ ،ٗ٥ٙچٕٞ

٣اػسشث ٣ِّّٕا

٣ٔ

ٛؿ د ؾٞٚظژ ش٤بػ بث ض٥٘ ٖآ ٢سبتخبػ تٚبفت . تؼتسبجػ ٜصٛح ٗ٤ا سد ٝتفشٌ ْبد٘ا ٢بٞ

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ شث ضوشٕت :صا ٖ او سبتخباػ سد ٖاشٍاؿدشٌ ٗا٤ا دٚسٚ شاثا ٝث ٜبٍ٘ ،٣ِّّٕا

.ٖبٔضٕٞ تلادبؼٔ ٓتؼ٥ػ تِبل سد تاشثا ٗ٤ا ٣ػسشث ض٥٘ ٚ سٛـو ٢دبلتلا 2 - صٍّظپ تسٍشض ٍ ت٘وّا

٣ػسشث كجً

ٝتاؿاد تجثٔ شثا ٢دبلتلا ذؿس شث فّتخٔ ٢بٞسٛـو سد ٢شٍؿدشٌ ،بٞ

.تػا

ٝغذغد ،ُثبمٔ سد عٛهٛٔ بث ٣٘ٚضفاصٚس ٢بٞ

ي٥حٔ

تؼ٤ص

ٚ ًٙٞشف ، ُىاؿ ب٥٘د سد ...

ٝتفشٌ

تػا ١جاػبحٔ ْٚضاِ ٝو ٣أ سبىاؿآ اس ٖآ ٢دبالتلا تاشاثا

اٙو صا .ذ ٢ٛاػ شاٍ٤د

1. Vellas, Becherel

(4)

باث ذا٤بث ،ذ٘ساذ٘ ساشل ٣جػبٙٔ ت٥ؼهٚ سد ٢دبلتلا شظ٘ صا ٝو اس ٝؼػٛت َبح سد ٢بٞسٛـو دبٙػا شجتؼٔ

ذػبمتٔ

شو ،٢شٍاؿدشٌ ٝاث ٣كٛلخ ب٤ ٣ٕٔٛػ ؾخث ١خدٛث فبلتخا ٝو د

ٖٚشمٔ

ٝث

ٝفشك ٣ٔ

تم٥مح سد .ذؿبث اس ٢شٍؿدشٌ ٝو ذؿبث بٙث شٌا

ٝث

ٖاٛٙػ ٢اشاث ٢ش٥ؼٔ

ش٥ظ٘ ٣فاذٞا ٝث ٖذ٥ػس

َبغتؿا ٣٤اص ذ٤اٛف ١جػبحٔ بث ذ٤بث ،تفشٌ شظ٘ سد ٢دبلتلا ذؿس ٚ

ٓ٥اٟفت ٝاؼٔبخ ٚ ٖلاٛئاؼٔ ٝاث اس ٖآ ،ٓاىحٔ ُا٤لاد ١ائاسا ض٥٘ ٚ تاشؤ ٚ شاو

و د ٚ ٣اٌ

لاٛػٛ٤بف ،1

1997 .)

3 -

ٖلخاد تاعلاطه و ٜداض٤دسٚاذخ ٚ ٣ٞبٙژ 1394

٣ػسشث ٝث ،) ش٥ثأت

٢شٍاؿدشٌ ١ؼػٛت ٚ ْسٛت ٣ٌخش٥غ

سد ٖاشا٤ا ٢دبلتلا ذؿس شث َباػ

باٞ

و ٢ 1374 - 1391 ٛوسبأ َذأ صا ٜدبفتاػا باث ٚ ) -

ًٙ٥چ٤ٛاػ ااتخادشژ

ٝ

ٚ داد ٖبااـ٘

ٜ

ٝااو ذاا٘ا ذااؿس ٚ ٢شٍااؿدشٌ صا ُااكبح ذاأآسد ٖباا٥ٔ

٣ٙؼٔ ٚ تجثٔ ١ٌثاس ،٢دبلتلا ٢ساد

.دساد دٛخٚ

و ٖاسبىٕٞ ٚ ٣ٕظبو 1393

ٖاٛٙػ بث ٣ـٞٚظژ سد ،)

«

ٝؼ٤بمٔ

٢سازاٌشثا ٓاؼ٤سٛت

شاث

ذؿس ٢دبلتلا

ٖاش٤ا

ٚ

ٝ٥وشت

» ٝ٥وشت ٚ ٖاش٤ا سٛـو ٚد سد ٢شٍؿدشٌ ١ؼ٤بمٔ ٝث ،

ٝث ١ّ٥ػٚ

ٜٛ٥ؿ تخادشژ تذٔذّٙث ٗ٥ٕخت ٢بٞ

ٜدشو حشٌٔ ٚ ٝ ا

٢شٍؿدشٌ شثا ٝو ذ٘داد ٖبـ٘ بٟ٘آ .ذ٘

ٝ٥وشت دبلتلا شث تػا سادبٙؼٔ ٚ تجثٔ

، ٣اٙؼٔ بأا ،ٜدٛاث تاجثٔ ذٙچ شٞ ٖاش٤ا سد ٣ِٚ

ساد

٣ٕ٘

.ذؿبث ٣ٔشو سٛژ و 1391 ٣اػسشث بث ٣ـٞٚظژ ٣ً ،)

« ؾام٘

تؼٙاك ٢شٍاؿدشٌ

سد ١ؼاػٛت

دبلتلا

ٝمٌٙٔ

٢ا

»

، ٗ٥اث ٢شٍاؿدشٌ ١ؼاػٛت ٗ٥اث ٝاو تاػا ٜداد ٖباـ٘

ذاؿس ٚ ٣إِّّا

ٌٝثاس ،٢دبلتلا دساد دٛخٚ ٝفشً ٚد ٢ا

؛ و ٝاچ شٞ ٣ٙؼ٤ شتاـ٥ث ٢دبالتلا ذاؿس صا سٛاـ

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ ٝچ شٞ ٚ تػا سادسٛخشث ض٥٘ ٢شتـ٥ث ٖاشٍؿدشٌ صا ،ذؿبث سادسٛخشث ٣إِّّا

تاػد ضا٥٘ ٢شتاـ٥ث ٢دبالتلا ذؿس ٝث سٛـو ،ذؿبث سادسٛخشث ٢شتـ٥ث ١ؼػٛت صا ٢سٛـو .تفب٤ ذٞاٛخ و ٖاسباىٕٞ ٚ تم٥مح 1391

باث ٣اـٞٚظژ سد ،)

« ذاؿس ٖبا٥ٔ تا٥ّػ ١اٌثاس ٣اػسشث

بلتلا بام٤شفآ َبٕاؿ ٚ ٝ٘ب٥ٔسٚبخ ٢بٞسٛـو سد ٢شٍؿدشٌ ١ؼػٛت ٚ ٢د

»MENA

، ٖباـ٘

ٜداد ٝافشً ٚد تا٥ّػ ١اٌثاس صا بٙٔ ٛوػ ٢بٞسٛـو سد ٢دبلتلا ذؿس ٚ ٢شٍؿدشٌ ٝو ذ٘ا

٣ٔ سادسٛخشث ٗ٥ٙچٕٞ .ذؿبث

سد ٣تسٛك

ٝو بٞسٛاـو ٗ٤ا ٢دبلتلا ذؿس 1

ؾ٤اضافا ذاكسد

1. Gee, Fayos sola

(5)

950 كًبٙٔ ٗ٤ا سد ٢شٍؿدشٌ ،ذثب٤ 0.21

اٛخ ؾ٤اضفا .تؿاد ذٞ

ٗ٥ٙچٕٞ

ٜداد ٖبـ٘ بٟ٘آ ذا٘ا

ٖاض٥ٔ ٝث ٢شٍؿدشٌ ؾ٤اضفا بث ٝو 1

،ذكسد بٟ٘آGDP

0.14 .تفب٤ ذٞاٛخ ؾ٤اضفا ذكسد

ح٘س

ٖاسبىٕٞ ٚ سٛژ و

1390 ٣ـٞٚظژ سد ،)

ٖاٛٙػ بث

« ٣ػسشث ١٥هشف

ٓؼ٤سٛت شدٙٔ

ٝاث

ذااؿس سد

ٖاشاا٤ا ٣ااً

ٜسٚد و 47 - 88 )

»

ٓااٞ ؽٚس صا ٜدبفتااػا بااث ،

ٗااؼ٘بٞٛخ ٣ٍتااؿبج٘ا -

ػٛخ ٖاش٤ا سد ذؿس ُٔبػ ٢شٍؿدشٌ ١٥هشف ٣ػسشث ٝث ،٢شد٘شٌ ت٥ّػ ٖٛٔصآ ض٥٘ ٚ عٛ٥ّ

تخادشژ

ٝ ا

ٜذ٥ػس ٝد٥ت٘ ٗ٤ا ٝث ٚ ذ٘

صا ُاكبح ذأآسد شا٥غتٔ ت٤شاه ٝىٙ٤ا شث ٜٚ ػ ٝو ذ٘ا

٣ٔ تجثٔ ٢شٍؿدشٌ

صا ٓاٞ تذٔذّٙث ٢شد٘شٌ ت٥ّػ ١ٌثاس ه٤ ،ذؿبث ٢ٛاػ

٢بٞذأآسد

قِبخب٘ ذ٥ِٛت ذؿس ٝث ٢شٍؿدشٌ صا ُكبح ٣ّخاد

ٖٚذث .تػا ٝتؿاد دٛخٚ ،تف٘

٣ّ٥ّخ ٚ ٣٤اصش٥ٔ

و 1390 ٣ػسشث بث دٛخ ؾٞٚظژ سد ،)

« ش٥ثأت ١ؼػٛت ٢شٍاؿدشٌ

شاث

ذؿس ٢دبلتلا »

ٜداد دسٚآشث ٚ داد ٖبـ٘ ٣٤ّٛثبت ٢بٞ

ٜ ا تاجثٔ شاثا ٢شٍؿدشٌ ١ؼػٛت ٝو ذ٘

ذؿس شث دساد ٝ٘ب٥ٔسٚبخ ٢بٞسٛـوGDP

، و ،تف٘ ٠ذٙٙوسدبك ٢بٞسٛـو سد شثا ٗ٤ا بٔا شتٕ

.تػا ٣اا٘ادض٤ ٚ ٢سباا٥تخث و

1389 ْباا٘ بااث دٛااخ ؾٞٚظااژ سد ،)

« ٣ااػسشث سبااثآ

ٓ٥متااؼٔ

ٚ

ٓ٥متؼٔش٥غ ٢شٍؿدشٌ

شث و َبغتؿا 1367

- 1388

») بث ،

ٝث ٢ش٥ٌسبو ؽٚس

٣٘ٛ٥اػشٌس ٢بٞ

ٜداد ٖبـ٘ ،٢سبٔآ ٚ شٞ دٚسٚ ٢اصا ٝث ذ٘ا

20 شاٞ دٚسٚ باث ٚ ٓ٥متؼٔ ُغؿ ه٤ ،شٍؿدشٌ

6

ٝثو ذ٤ذخ ُغؿ ه٤ شٍؿدشٌ

ؼٔ سًٛ

دبد٤ا )ٓ٥متؼٔش٥غ ٚ ٓ٥مت ٣ٔ

ٛؿ د .

ٌُ ٚ ٗ٤صشف

ِٝلا و 1389

ٝؼِبٌٔ ٣ً ،) ٖاٛٙػ بث ٢ا

« ٢شٍؿدشٌ ٢بهبمت غثبت ٗ٥ٕخت

ٖاش٤ا سد » ؽٚس هٕو ٝث

ٜداد ٖبـ٘OLS

ٝاو ذ٘ا 1 قخباؿ تجاؼ٘ سد ؾ٤اضافا ذاكسد

٢بٞسٛاـو سد قخباؿ ٗ٥إٞ ٝاث ُخاد تبٔذخ ٚ بٞلابو ٢بٟث ذاجٔ

ٖاضا٥ٔ ٝاث ، 0.98

ذكسد

، ٢بهبمت

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ

٣ٔ ٓو اس ٣ِّّٕا ٗ٥اٙچٕٞ .ذاٙو

1 ؾ٤اضافا ذاكسد

GNP

٘اشػ ١ ٢بٞسٛـو ذجٔ

٠صاذ٘ا ٝث ، 1.59

٣أ دبا٤ص اس ٖاشا٤ا صا ذا٤دصبث ٢بهبمت ،ذكسد .ذاٙو

ت٤شه 0.56 تا٥ؼلاٚ ٗ٤ا شٍ٘ب٥ث ،صسا ش٘ ٢اشث ٓٞ

تاػا ذا٤شخ تسذال ؾ٤اضافا باث ٝاو

ٖاشٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٢بهبمت ؾ٤اضفا ،ٖاش٤ا سد ٣ِّّٕا .ذؿ ذٞاٛخ ٜذٞبـٔ بٟ٘آ شفػ

ٚ ٣ج٥ً

و ٖاسبىٕٞ

1387 ٝث ٣ـٞٚظژ سد ،)

« ٚ ٢شٍاؿدشٌ ٗ٥اث ٣اّػ ١ٌثاس ٣ػسشث

٢دبلتلا ذؿس »

تخادشژ

ٝ ا ٢ٛاٍِا صا ٝاو ؾٞٚظژ ٗ٤ا سد .ذ٘

٢شاد٘شٌ تا٥ّػ ضا٥٘ ٚVAR

ٜذؿ ٜدبفتػا

٢بٞسٛاـو ،ٖاشا٤ا سد ٢دبالتلا ذاؿس ٚ ٢شٍؿدشٌ ٗ٥ث ١ٌثاس دٛخٚ ،تػا

ًٙٞ ٗ٥ٙچٕٞ ،OECD

،ذّٙ٤بت ٚ ٝ٥ػٚس ،ٗ٥چ ،ًٙو ٝاث

تسٛاك تباجثا ٝافشً ٚد تا٥ّػ

ؿ ذ

ٜ تػا ٣ٔ ٜداد ٖبـ٘ ٗ٥ٙچٕٞ ٚ ٥غتٔ ٗ٤ا ٗ٥ث ٝو دٛؿ

ساشلشث َدبؼت ،تذٔذّٙث سد بٞش

٣ٔ

ذؿبث .

(6)

4 -

ٖجساخ تاعلاطه با٘ٛٞاسبث ٚ ٖبفلاٛچ و1

2017 ٝاِبمٔ سد ،) ٖاٛاٙػ باث ٢ا

« ذاؿس سد ٢شٍاؿدشٌ ٟٓاػ

ذّٙ٤بت ٢دبلتلا

»

ٜداد صا ، ػ ٢بٞ

ٗ٥ث ٝو ٣٘اشٍؿدشٌ ٣ّلف ٣٘بٔص ٢ش

َبػ باٞ

٢ و 2008 -

2015 هإو باث ٚ ٜدشاو ٜدبفتاػا ،ذا٘دٛث ٜذاؿ دساٚ ذاّٙ٤بت ٝاث ٌٖٛبٌ٘ٛ ٢بٞسٛـو صا )

ٖٛٔصآ داد ٖبـ٘ ٢شد٘شٌ ت٥ّػ ٚ ٣ٍتؼجٕٞ ٢بٞ

ٜ ا ٜسبال ١إٞ ٖاشٍاؿدشٌ ٝاو ذ٘

ٝاث باٞ

٣ٕ٘ هٕو ذّٙ٤بت دبلتلا تبجثا بٟ٘آ .ذٙٙو

شو د

ٜ ا ٖاشٍاؿدشٌ باٟٙت ٝو ذ٘

ةٛاٙخ صا ٢دٚسٚ

ؾ٤اضافا اس ٖآ ٚ ٜذاؿ ذاّٙ٤بت ٢دبالتلا ذاؿس ٝاث شدٙٔ ٝ٥ػٛ٘ب٥لا ٖاشٍؿدشٌ ض٥٘ ٚ ب٥ػآ ٣ٔ

.ذٙٞد

2َصٛف و 2016

ٜداد ٚ ب٤ٛژ ٢بٌخ ح٥حلت َذٔ هٕو ٝث دٛخ ١ِبمٔ سد ،) ٢شاػ ٢باٞ

٣٘باأص

َبااػ بااٞ

و ٢ 1988 - 2014 تااثبث ) تااػا ٜدشااو ١ؼااػٛت ،غ٤سٛاأ ٠شاا٤ضخ سد ٝااو

ٜبتٛو سد ٢شٍؿدشٌ

ٚ تذٔ

تذٔذّٙث

ٝث ؾ٤اضفا

،َبغتؿا هٕو شو

ٜد ٗ٥اٙچٕٞ ٢ٚ .تػا

داد ٖبـ٘

تػا ٜ

ٝو

ٝ٤بٔشػ ٢سازٌ

ؾخث سد ٢شٍؿدشٌ

شث ش٥غتٔ

َبغتؿا تاجثٔ شثا دساد

.

ٜٚ ػ شث

،ٗ٤ا ه٤ ت٥ّػ ه٤

ٝتٟخ صا ١ؼػٛت ٢شٍاؿدشٌ

ٝاث دباد٤ا َبغتاؿا تافب٤ ٜذاؿ

.تػا

ٖبـ٤شو و3

2014 ْب٘ بث دٛخ ١ِبمٔ سد ،)

« دبلتلا ٢شٍاؿدشٌ

سد

ٖدسا : ها٤ ٝاؼِبٌٔ

٢سبٔآ سد

ٜسٚد 1990 - 2011

»

ٖبـ٘ ، ٣ٔ

ٞد ذ

ٝو ساصبث ٢شٍؿدشٌ

٢ذؿس سد اس ش٥ٍٕـچ

ٚد شً

بهبمت

ٚ ذٞباؿ ٝهشػ ٜدٛاث

تاػا . ٝاتفب٤ داد ٖباـ٘ ؾٞٚظاژ ٢باٞ

تاػا ٜ ٝاو

،٢شٍؿدشٌ

شثا ٢دب٤ص شث ذؿس ٢دبلتلا

ٖدسا

،ٝتؿاد

ٝث ٢سًٛ

ٝو 2 / 11 ذاكسد صا

ٚGDP

10 صا ذكسد

َبغتؿا ـو سٛ

اس

ٝث دٛاخ فبالتخا

داد

ٚ ٜ 38 ذاكسد صا تاسدباك ضا٥٘

ٝاث

٢شٍؿدشٌ

ىٛثشٔ

دٛث تػا ٜ .

بف ٥٤

4بؼ

ٖاسبىٕٞ ٚ و

2009 )،

ِٝبمٔ سد ٣ػسشث ٝث ٢ا

« ٢شٍؿدشٌ

ٚ ذؿس ٢دبالتلا سد

٢بٞسٛـو ٢بى٤شٔآ

ٗ٥تلا » تخادشژ

ٝ ا بث بٟ٘آ .ذ٘

هٕو

ٜداد ٢بٞ

ُ٘بژ

ٕٝ٘ٛ٘

٢ا صا 17 سٛاـو

ٝمٌٙٔ

سد و 1995 بت 2004 ) ، ش٥ثأت ٢ تجثٔ

صا ذٔآسد ٢شٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا شث شا٘

ذاؿس

ٝ٘اشػGNP

ٝث تػد دسٚآ

ٜ ا ذ٘

. داد ٖبـ٘ ٗ٥ٙچٕٞ بٟ٘آ

ٜ ا

ٝٙ٤ضٞ ؾ٤اضفا ذ٘

ٖاشٍاؿدشٌ ٢بٞ

ٗ٥ث ٖاض٥ٔ ٝث ٣ِّّٕا 10

ؾ٤اضفا تخٛٔ ،ذكسد ٖاض٥ٔ ٝثGDP

4 / 0 .ذؿ ذٞاٛخ ذكسد

1. Chulaphan,W., & Barahona. J. F.

2. Fauzel 3. Kreishan 4. Fayissa.

(7)

952 ف ٥ د ٥

ٙ ٣

ٚ ٚ ٤ ى

1٣ و 2009 ،) ْب٘ ٝث دٛخ ١ِبمٔ سد

«

ٍؿدشٌ

٢ش

ٚ ذاؿس ٝإ٘ٛ٘ سد صا ٢ا

بٞسٛـو

» بث ،

ٝث ٢ش٥ٌسبو

ٜداد صا ؾ٥اث ٢باٞ

150 ٣٘بأص ٠صباث سد سٛاـو و

1980 - 2005 )

داد ٖبـ٘

ٜ ا ١ٞد سد ٝو ذ٘

1980 شاث ٢ذا٥ّو سٛتوبف ه٤ ُىؿ ٝث ٢شٍؿدشٌ سد قلخت ،

شثا ٢دبلتلا ذؿس د

تؿا

،ٝ

صا بٔا 1990 بت 2005 ْصلا ىشؿ ٢شٍؿدشٌ سد قلخت ، ش٥ثأات

ؿس شث تجثٔ

تػا ٜدٛج٘ ٢دبلتلا ذ ؛

٢اشث ٣ٙؼ٤ ش٥ثأت

٢صب٥٘ ،٢دبلتلا ذؿس شث ٢شٍؿدشٌ

ٝاد٥ت٘ ٗا٤ا ٝاث ٣اتح باٟ٘آ .ذاثب٤ قالخت ٢شٍؿدشٌ تاسدبك سد سٛـو ه٤ ٝو تؼ٥٘

ذ٥ػس

ٜ ا ٠صبث سد ٝو ذ٘

1990 بت 2005 ٢شٍاؿدشٌ سد قلختٔ ٢بٞسٛـو ٢دبلتلا ذؿس ،

٣ث ٢بٞسٛـو ذؿس ش٘ صا شتـ٥ث دٛج٘ ٝٙ٥ٔص ٗ٤ا سد قلخت

.تػا ٜ

بچ ٤ شااؼ٘ٛج

2٢

ٖاسبااىٕٞ ٚ و

2008 )،

ٝااِبمٔ سد ٢ا

بااث

ٖاٛااٙػ

«

َذاأ

٢صبااػ ٢بااهبمت

ٗ٥ث ٣ِّّٕا ٢شٍؿدشٌ

سد ذٙٞ

» بث ، ٚس صا ٜدبفتاػا ٤

دشاى ٍتاؿبج٘ا ٓاٞ

٣ س ٚ ٤ اـ ١ سد ذاحاٚ

ٜداد بٞ

٢

ُ٘بژ ٢اشث

َبػ بٞ

٢ و 2002 بت 2006 )

ٝث ،

َبج٘د

ٗتفب٤

ٌٝثاس ٢ا تذأذّٙث ٗ٥اث

دٚسٚ

ٖاشٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا

ٝث ذٙٞ

بث ٣٤بٞش٥غتٔ

ذٙ٘بٔ

، GDP

ش٘

صسا دٛث ...ٚ

ٜ ا ذا٘

. ح٤بات٘

ٖبـ٘

٣ٔ

ٞد ذؿس ٝو ذ داذاؼت شاث تاجثٔ شاثا ،ذٙٞ شٍؿدشٌ ةزخ ٣ّكا ضواشٔ سدGDP

ٗ٥ث ٖبٌذٙٙوذ٤دصبث ؾ٤اضفا ْبٍٙٞ ٗ٥ٙچٕٞ .دساد ٣ِّّٕا

1 سد ٢ذكسد

ٗ٥ثGDP

٣إِّّا

٢بٞسٛـو تػشف شٍؿدشٌ

ٟٓٔ

داذؼت ،ٖبٟخ بٌذٙٙوذ٤دصبث

ٖ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا

،ذٙٞ

ٗ٥ث 3 بت 4

٣ٔ ؾ٤اضفا ذكسد تؿاد ؾٞبو ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ،ض٥٘ َٛژ ؽصسا ؾ٤اضفا بث .ذثب٤

تػا ٝ .

5 -

ٕشظً ًٖابه

ٗ٥ث شٍؿدشٌ دٚسٚ

ٌٝ٘ٛ ،٣ِّّٕا ٝاث ٝتاؼثاٚ ،سٛاـو شٞ تاسدبك ٚ ٜدٛث تاسدبك صا ٢ا

٣خسبخ ٢بٞذٔآسد ٣ٔ

،ذؿبث د ٖاض٥ٔ ٝث ،٣خسبخ ٢بٞسٛـو تادساٚ اش٤ص ٖبؿذٔآس

٣ٍتاؼث

.دساد سٛـو تاسدبك قِبخ غثبت

ٝث تسٛك ٣ٔ ٜداد ؾ٤بٕ٘ ش٤ص ُىؿ ٝث ٜدبػ :دٛؿ

̅

ٖآ سد ٝو

m*

،جسباخ سٛـو تادساٚ ٝث ٣٤بٟ٘ ُ٥ٔ

سٛاـو تادساٚ ٝاث ٣٤باٟ٘ ُا٥ٔm

،٢دٛخ

،تاسدبك ̅ M0

،تادساٚ

،تاسدبك قِبخNX Yf

،٣خسبخ ذٔآسد اخاد ذأآسدY

ُ

.تػا سٛـو ذاٞاٛخ ُمتٙٔ شٍ٤ذى٤ ٝث ٖبٟخ ٢بٞسٛـو دٛوس ب٤ ك٘ٚس ،ٌٝثاس ٗ٤ا ك٤شً صا

ٖاٛٙػ بث عٛهٛٔ ٗ٤ا .ذؿ

« ٣ػبىؼ٘ا شثا »

ٜذاؿ ٝتخبٙاؿ و تاػا

،٢شوباؿ 1387

: 564 ) ؛

1. Figini and Vici 2. Chaiboonsri

(8)

تحت ُ٥ؼ٘بتژ ،٢شٍؿدشٌ تاسدبك ٗ٤اشثبٙث ش٥ثأت

يػٛت ٗتفشٌ ساشل ذجٔGDP

ذالمٔ ٚ

.دساد اس صا ٢ٛػ

٘ عبػا شث شٍ٤د ؾـو ١٤شظ

،٣ٕاػا صسا شا٘ ؾ٤اضافا ذاٞ ٗ٥تاؼخ٘ ،بٞ

ُٕػ سد صسا ش٘ ؾ٤اضفا .تػا تادساٚ ؾٞبو ٚ تاسدبك ؾ٤اضفا

ٝث ُا٥ِد تإ٥ل ؾ٤اضافا

٣خسبخ َٛژ سد تاسدباك تٕ٥ل ؾٞبو ٚ سٛـو ُخاد سد تادساٚ تٕ٥ل ؾ٤اضفا تجػ ،بٞ

سٛـو صا جسبخ ٣ٔ

ٛؿ د ادساٚ ٚ تاسدبك ٢ش٤زژشثا ٖاض٥ٔ ٝو تػا ٣ٙتفٌ . صا سٛاـو ه٤ ت

جسباخ ٚ ُاخاد سد شاظ٘ دسٛٔ تبٔذخ ٚ لابو ؾـو ٝث ٢سبى٘ا ُثبلش٥غ ٣ٍتؼثاٚ ،صسا ش٘

صسا شا٘ ؾ٤اضافا تاػب٥ػ ،ذؿبث ؾـوبث تادساٚ ٚ تاسدبك ٢بهبمت ٝچ٘بٙچ .دساد تجاػ

تادساٚ ؾٞبو ٚ تاسدبك ؾ٤اضفا

ٝث تسٛك ُىاؿ ٝاث ياثاٚس ٗ٤ا .ذؿ ذٞاٛخ ٝخٛت ُثبل ٣

٣ٔ ش٤ص ذؿبث :

[

]

ٖآ سد ٝو

δIM

،تادساٚ ٢باهبمت ؾـو

δEX

،تاسدباك ٢باهبمت ؾاـو

σIM

ؾاـو

،تادساٚ ١هشػ

σEX

،تاسدبك ١هشػ ؾـو

،تاسدبكEX

،تادساٚIM

،صسا ش٘ تاش٥٥غتdS

تخادشژ صاشت سد ش٥٥غتdB

٣ٔ بٞ

و ذؿبث ٥مٔسٛژ ،ٓ

1392 : 264 سبظت٘ا ،عبػا ٗ٥ٕٞ شث .) شث

٢شٍؿدشٌ تاسدبك شث ض٥٘ صسا ش٘ ش٥غتٔ ٝو تػا ٗ٤ا شثؤٔ

.ذؿبث

ٗ٥اث تسبادت صا سٛاـو ه٤ ت٤بهس ٖاض٥ٔ ٣ػسشث ٢اشث دبٟٙاـ٥ژ ٣اٙحٙٔ صا ،ُإِّا

ٜدبفتػا تسبدت ٣ٔ

ٛؿ د صا ٝچ٘بٙچ . ذجٔ

،دٛاؿ صباغآ ٣اٙحٙٔ ٗ٤ا ٢ٚس توشح ،تبلتخٔ

تؼ٘اٛت ذٞاٛخ سٛـو ٝاـلبٙٔ شاٌا .ذاؿبث ٝتؿاد ٢شتـ٥ث تادساٚ ،شتٕو تاسدبك بث

٢باٞ

ٗ٥ث ،دٛؿ سٛـو ه٤ ٝ٥ّػ ٓ٥ٕلت ربختا ٝث شدٙٔ ٣ِّّٕا تكشف

٢بٞ

٢اشاث با٥٘د باث ٢سبدت

ت٥ؼاهٚ صا اس ذاٞ سٛاـو ،عٛاهٛٔ ٗا٤ا .ذاؿ ذاٞاٛخ زح ب٤ ٚ دٚذحٔ ،سٛثضٔ سٛـو ت٥ؼهٚ ٝث ،تسبدت دبٟٙـ٥ژ ٣ٙحٙٔ ٢ٚس دٛخ ٣ِدبؼت بدت ْذػ

تس اٚضا٘ا ب٤ سد ٝاوو ذاجٔ

٣ٔ ُمتٙٔ )تػا غلاٚ تبلتخٔ

ذٙو ،ٖاسباىٕٞ ٚ ٣٘با٥غًو 1393

: 38 - 40 ٗ٥إٞ ٝاث .)

٣ٔ شظ٘ ٝث ُ٥ِد سد تِٚد ٣ػب٥ػ تبٕ٥ٕلت ،َذٔ ُ٥ّحت سد ٝو ذػس

ٗ٥اث حٌاػ ُإِّا

ٛؿ دساٚ ذ٤بث ض٥٘

ٙتسبجػ ٝو ذ٘سازٌشثا ٢دبلتلا ذؿس شث ش٥غتٔ ٝػ ،ِٛٛػ ٢ٍِٛا عبػا شث ٗ٥ٙچٕٞ

صا ذ

ٝ٤بٔشػ ( )K

، سبو ٢ٚش٥٘

( )L

ٜشٟث ٚ سبو ٢ٚش٥٘ ٢سٚ

( )A

شٔٚسو ،1

2001 : 19 :)

1. Romer

(9)

954 صا ٢ٛػ ذاؿس ٝاث شدٙٔ تاسدبك ١٤شظ٘ شٍ٤د و

)ELGH

٣أ ٖبا٥ث ،1

اٙو ذاؿس ٝاو ذ

ٝ٤بٔشاػ ٚ سباو ٢ٚشا٥٘ ؽشتاؼٌ ٝث ٝتؼثاٚ يمف ٢دبلتلا ١ؼاػٛت ٝاىّث ؛تاؼ٥٘ ٢سازاٌ

ض٥٘ تاسدبك ٣ٔ

ذ٘اٛت ؾم٘

٢شثؤٔ

ٝ٤شظ٘ ٗ٤ا صا .ذؿبث ٝتؿاد ٖآ ٢ٚس

ٝث تسٛاك ،ٓ٥متاؼٔ

ذؿس ٝث شدٙٔ ٢شٍؿدشٌ ١٤شظ٘

و )TLGH

ذاؿ جاشختاػا 2

،تاػا ٜ اشا٤ص

ًلاٚا ٢شٍاؿدشٌ

ٗ٥ث تاسدبك ٚضخ ٣ِّّٕا ةٛؼحٔ

ؿ ٚ ٜذ

ًب٥٘بث ٖآ سباى٘ا ُاثبلش٥غ شثا ض٥٘ فّتخٔ تبؼِبٌٔ

شث شو تبجثا اس ب٥٘د سد ٢دبلتلا ذؿس تػا ٜد

و شؿ ٤ ف ٣ ب٘س

٘ ٣ ،ٖاسبىٕٞ ٚ 1389

.)

تم٥مح سد

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ ٝو ٣٘بٔص ٝٙ٤ضٞ ذلمٔ سد ٣ِّّٕا

،ذٙٙو ً إػ ٝاو ٣ِٛاژ

،شفاػ تبا٥ثشدت ذا٤شخ ٢اصا ٝث ٚ ك٤سضت بد٘آ ٝث اس تػا ٜدٛج٘ سٛـو ه٤ سد ٗ٤ا صا ؾ٥ژ

ٜدشو تخادشژ َٛژ

ٗ٥ث ٢بٞصسا تفب٤سد ،ِٝدبجٔ ٗ٤ا ١٤بژ ٖٛچ .ذ٘ا ضا٥٘ ذ٤شخ ٚ تػا ٣ِّّٕا

ػٛت

ٝتفشٌ تسٛك ٝ٘بٍ٥ث عبجتا ي

ٚ تػا ةٛؼحٔ سٛـو تاسدبك ٚضخ ُٕػ سد ٣أ

اؿ

ٛ .د

تخادشژ صاشت ٢ٚس بٞسٛـو صا ٢سب٥ؼث سد ٢شٍؿدشٌ تاسدبك صا ٚ دساد ٢ش٥ٍٕاـچ شاثا بٞ

تحت اس ٣ّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت ض٥٘ ش٥ؼٔ ٗ٥ٕٞ

ش٥ثأت :تػا ٜداد ساشل

ٜذٞبـٔ ،عبػا ٗ٤ا شث ٣ٔ

ٛؿ د ةزخ ٝو

ٌ و شٍاؿدش )تاسدباك كا٤شً صا

ٝاث تسٛاك

سٛـو ه٤ ٣ّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت شث تػا ٗىٕٔ ٜٛمِبث ش٥ثأت

سازٌ

ذاؿبث تا٘شث ٚ ش٘ذاٌّو ،3

2009 .)

َذٔ ٝث ٓٞ ٢طش٘ا ،ذ٤ذخ تب٤شظ٘ سد ٚ ٜدشو اذ٥ژ دٚسٚ ٢دبلتلا ذؿس ٢بٞ

ٝاث ٖاٛاٙػ

تفشٌ ساشل دبلتلا ذ٥ِٛت غثبت سد ٜدبٟ٘

تػا ٝ

ٖاددبلتلا ٣وؼث . بٞ

ِٛٛواو تؼ٤ط دبامتػا )باٞ

ٝتؿاد ٣ّكا ٝو ذ٘ا ٢باٞسٛتوبف ٚ ٜدٛاث ٢طش٘ا ،ذ٥ِٛت سد سازٌشثا ُٔبػ بٟٙت ٣ػٛ٘ ٝث ٚ ٗ٤شت

ٌٝػاٚ يمف ،ٝ٤بٔشػ ٚ سبو ذٙتؼٞ ٢طش٘ا صا ٜدبفتػا ٢اشث ٢ا

؛ ٖاددبالتلا بأا شاٍ٤د ٢باٞ

ه٥ػ وٛئ٘و اس ٢دبالتلا ذاؿس شاث ٢طشا٘ا ٓ٥متاؼٔش٥غ شاثا ٚ ٜدٛث ٓ٥متؼٔ شثا شىٙٔ )بٞ

ٔ

ٝتؼ٘اد شجتؼ

ٜدشو ٖب٥ث بٟ٘آ .ذ٘ا

ُٔبح تٕ٥ل ٝو ذ٘ا شاثا ٝ٤بٔشاػ ٚ سبو شث اذتثا ٢طش٘ا ٢بٞ

تاحت اس ذاؿس ذاٙ٤اشف كا٤شً ٖآ صا ٚ ٝتاؿازٌ

ش٥ثأات داد ذاٞاٛخ ساشال ٣ا٥ح٤و

ٚ ٢دبااثآ

،ٖاسبىٕٞ

1392 صا .)

ٛػ تف٘ ٢

ٟٓٔ

ٗ٤شت شاثا سٛاـو ذأآسد سد ٚ ٜدٛاث ٖاشا٤ا تاسدباك

دساد ٣ٕٟٔ

، سٛوح ٗ٤اشثبٙث .تػا ٣ٔاضِا ،٢دبلتلا ذؿس ١ِدبؼٔ سد ٖآ

سد دسٛٔ

ٚ َبغتؿا عبػا شث ،GDP

«

ٖبوُا ٖٛ٘بل »

سد ؾٞباو ذاكسد ٚد شاٞ ٢اصا ٝث

٢سبى٥ث ش٘ ،ٜٛمِبث ٣ّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٝث تجؼ٘ ٣ؼلاٚ ٣ّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت سد

دٚذاح

ٝتفب٤ ؾ٤اضفا ذكسد ه٤ و تػا

عٚبٞدسٛ٘ ٚ ٖٛؼّئٛٔبػ ،4

1998 : 1195 - 1196 .)

1. Export-Led Growth Hypothesis 2. Tourism-Led Growth Hypothesis 3. Goeldner, Brent

4. Samuelson, Nordhaus

(10)

يػٛت ،٣ٙحٙٔ ه٤ تِبل سد ض٥٘ ْسٛت ٚ ٢سبى٥ث ٗ٥ث ىبجتسا

« غسا٥ّ٥ف »

ٜداد ٖباـ٘

٣ٔ

ؿ

ٛ ذاؿ ٜداد شاجخ شا٥غتٔ ٚد ٗا٤ا ٗ٥اث عٛىؼٔ ١ٌثاس ه٤ دٛخٚ صا عبػا ٗ٤ا شث .د ٜ

تػا ذؼث ٣تذٔ .

«

ٗٔذ٤شف » ش٤ص تذٔذّٙث سد اس ٣ٙحٙٔ سبجتػا َاؤاػ

دشاث تاػا ٜ باث ٢ٚ .

١ِبؼٔ ،َذٔ ٝث ٣ٔسٛت تاسبظت٘ا ٖدٚضفا اس ٢دٛإػ ياخ ها٤ ُىاؿ ٝث ٖآ ٖذؿ ُمتٙٔ

دشو ٖاٛٙػ ٚ حشٌٔ

تػا ٜ ٢سبى٥ث ش٘ ض٥٘ ٣ٔسٛت ي٤اشؿ سد ٝو ٣أ

ذا٘اٛت ذاثب٤ ؾ٤اضافا

،٣٘بٕحسو 1387

: 131 - 139 .)

ٜبٍٙث يػٛت سبو ٢ٚش٥٘ ْاذختػا ٗ٥ٙچٕٞ

٣أ تسٛك ٣٤بخ بت بٞ

ذأآسد ٝاو دشا٥ٌ

ختػا ٣٤بٟ٘ ١ٙ٤ضٞ بث ٝ٤بٔشػ ٚ شٌسبو ذحاٚ ٗ٤شخآ ٣٤بٟ٘

ثاشث بٟ٘آ ْاذ

ٛؿ ش :د

ٖآ سد ٝو

،ٜبٍٙث دٛػπ

،َٛلحٔ تٕ٥لp

،َٛلحٔ ساذمٔq

،دضٕتاػدW

ٝاٙ٤ضٞR

،ٝ٤بٔشػ

ٚ سبو ٢ٚش٥٘ ساذمٔL

ٝ٤بٔشػK

٣ٔ

ذؿبث . ُٔبػ ٚد غژ ش٥ثأت

سازٌ

ْاذختاػا ٢اشث

ٜبٍٙث ٢اشث ذ٥ِٛت ُٔاٛػ

ذؿ قخـٔ

تػا ٜ ٝ٤بٔشاػ ٚ دضٕتػد ١ٙ٤ضٞ : اؿو

،٢شوب 1387 :

417 .) صا ٤ٛػ باث .تاػا سباو ٢ٚشا٥٘ ،ذ٥ِٛت ُٔبػ بٟٙت ،ٚدسبى٤س ٣جؼ٘ ت٤ضٔ ١٤شظ٘ كجً ٣

ذ٥ِٛت ؾ٤اضفا

ٝث سٛظٙٔ

ٝث تادساٚ ؾخث ،تاسدبك

ُ٥ِد ،سباو ٢ٚشا٥٘ ٗ٥٤باژ ٣٤باٟ٘ ذا٥ِٛت

٣ٕ٘

٣٤باٟ٘ ذا٥ِٛت ؾ٤اضفا غژ .دسٚب٥ث ْاٚد تسبدت سد ذ٘اٛت ،تاسدباك

تجاػ ٣ٙ٤ضٍ٤باخ

ٚ ٜذؿ تادساٚ

٣ٔ ؾ٤اضفا اس َبغتؿا ك٤شً ٖآ صا و ذاٞد

،ٓ٥مٔسٛاژ 1390

: 22 ١ا٤شظ٘ سد .)

شـىٞ

-

ٗ٥ّٞٚا

، ةٛؼحٔ ذ٥ِٛت ُٔاٛػ ٚضخ ض٥٘ ٝ٤بٔشػ ،سبو ٢ٚش٥٘ شث ٜٚ ػ ٣أ

اؿ

ٛ باث .د

ٚ ٝاتفس لاباث ٖآ ٣جاؼ٘ تٕ٥ل ،شثسبو ٢لابو ٢اشث بهبمت ؾ٤اضفا ٚ تسبدت ٢بٞصشٔ ٖدٛـٌ

٣ٔ ؾ٤اضفا ،سبو ٢ٚش٥٘ ٢بهبمت

ٗ٤ا .ذثب٤ شٔا

ػ ج ت ٢سبى٥ث ش٘ ؾٞبو ٣ٔ

ٛؿ د ،ٓ٥مٔسٛاژو

1382 : 131 .)

6 -

َگلا ٔئاسا ٣أ ٖباـ٘ ٢شظ٘ ٣٘بجٔ

اٞد داذاؼت شاث ٢سازاٌشثا ُ٥اؼ٘بتژ ،٢دبالتلا ذاؿس ٝاو ذ

دٛخ ض٥٘ ٢دبلتلا ذؿس .تػاساد اس سٛـو ٝث ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ

٣ٔ

ذ٘اٛت تحت ش٥ثأت داذؼت

دش٥ٌ ساشل َبغتؿا ش٥غتٔ ض٥٘ ٚ ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ

تاحت ١اٙ٥ٔص دٛاخ ،َبغتاؿا ٗ٥ٙچٕٞ .

ش٥ثأت ُاثبمتٔ تاشاثا .دساد اس ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ٚ ٢دبلتلا ذؿس يػٛت ٗتفشٌ ساشل

بٞش٥غتٔ ٗ٤ا تجػ

ذؿ تػا ٜ ٖبأضٕٞ ٠ٛ٥اؿ ٝاث اس تلادباؼٔ دسٚآشث ،شهبح ؾٞٚظژ ٝو

ُ٤ر :ذٞد ساشل ُ٥ّحت دسٛٔ

(11)

956

{

ٝو غتٔ

٥ بٞش ٢ و ٖآ سد ٝتؼثاٚ

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ٓت٤سبٍِ )

ٜذاؿ دساٚ ٣إِّّا

و ،ٖاش٤ا ٝث

،ٖاش٤ا ٣ّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٓت٤سبٍِ )

و ٣ٔ َبغتؿا ٓت٤سبٍِ ) ذاؿبث

و صا ذٙتسبجػ ُمتؼٔ ٢بٞش٥غتٔ ٚ و ،با٥٘د ٣اّخاد قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٓت٤سبٍِ )

)

و ،صسا ش٘ ٓت٤سبٍِ

٣ٔاد ش٥غتٔ )POL

تػب٥ػ ٢باٞ

تاِٚد و ،1

LINOIL

ذأآسد ٓت٤سباٍِ )

و ،٣تف٘

)

ٝ٤بٔشاػ ٓت٤سباٍِ

و ،٢سازاٌ

و ،ٝ٤بٔشاػ دضٕتاػد ٓت٤سباٍِ )Lr

)LW

ٓت٤سباٍِ

و ،سبو ٢ٚش٥٘ دضٕتػد و ،ْسٛات ٓت٤سبٍِ )

ٜشاٟث ٓت٤سباٍِ )LPRO

و ،٢سٚ

LNetEXP

)

تاسدبك قِبخ ٓت٤سبٍِ

εو ٚ .َ خا ءضخ )

7 - ىاهضوّ تلاداعه َٕگلا دسٍآشب شٍس

2

ٌٝثاس سد ٢ٚس ٢سازاٌشثا شاث ٜٚ اػ ،ُمتاؼٔ ٢باٞش٥غتٔ تػا ٗىٕٔ ٢دبلتلا ٢بٞ

ض٥٘ بٟ٘آ صا ،ٝتؼثاٚ ٢بٞش٥غتٔ

ش٥ثأت تاِبح ٗا٤ا سد .ذ٘ش٤زسث ٝاث

ُا٥ِد ٖدٛاث ٣فدبالتش٥غ

ٝاخاٛٔ ٟٓٔ ه٥ػ و مٚشف صا ٣ى٤ نم٘ بث َذٔ ،ُمتؼٔ ٢بٞش٥غتٔ

سد ٝاچ٘بٙچ .تاػا

ٗ٥ٕخت صا ي٤اشؿ ٗ٤ا ٠ذٙ٘ص

ٜدبفتػاOLS

ٛؿ

ُكبح دسٚآشث ،د ذاؿ

ساذاؿسٛت شاث ٜٚ اػ ٜ

دٛث ذٞاٛخ ض٥٘ سبٌصبػب٘ ،ٖدٛث ،٣تاشدٌو

1995 : 815 - 812 .)

ٝث سٛظٙٔ

ٗا٤ا صا ٢ش٥ٍاـ٥ژ

صا شهبح ؾٞٚظژ سد ،ُىـٔ

ّٝحشٔ ٝػ تبؼثشٔ ٗ٤شتٕو ؽٚس ٢ا

33SLS و ) ٜدبفتػا ٜذؿ

4تػا .

1 ٣٘بحٚس شتود َٚا ٠سٚد ٚ ٣ٕتبخ ٢بلآ ةبٙخ ٢سٟٕٛخ تػب٤س ٠سٚد ٚد ٢اشث . و دذػ

)ه٤ تػب٤س ٠سٚد ٚد ٢اشث ٚ

ا شتود ،٣٘بدٙؼفس ْٛحشٔ ٢سٟٕٛخ ٢ذٕح

شتود ْٚد ٠سٚد ٚ داظ٘

٘بحٚس ٣ و ذؿ ٝتفشٌ شظ٘ سد )شفك تػا ٜ

.

2. Simultaneous – Equation Models.

3. Three-Stage Least Squares.

4

ٞ سد ٝو ٣٤بٞش٥غتٔ ٢اشث ٜذؿ ُح ْشف دسٚآشث اذتثا سد :تػا ّٝحشٔ ٝػ ُٔبؿ ٜٛ٥ؿ ٗ٤ا . ،دساد دٛخٚ ِٝدبؼٔ ش

٣ٔ ْبد٘ا

ٛؿ سد .د تم٥مح

ٌا ش ٢بٞش٥غتٔ صا ٢سادشث

ٖٚسد اص ١ِدبؼٔ ٢ ٠ٛ٥ؿ صا ٜدبفتػا بث اذتثا ،ذؿبث ْاj

OLS

١ِدبؼٔ

تسبجػ ْٚد ١ّحشٔ سد .ذؿ ذٞاٛخ ٜدص ٗ٥ٕخت

̂ ̂ غسػ ،ٝجػبحٔ

̂ ̂ سد

١ِدبؼٔ

ٗ٤ضٍ٤بخ ْاj ٣ٔ ٜدص ٗ٥ٕخت ،ت٤اشه ٜسبثٚد ٚ ٜذؿ

ؿ ١د٥ت٘ .دٛ

ث

ٝ

ٜذٔآ تػد دسٚآشث ٖبٕٞ

2SLS

١ِدبؼٔ ٢بٌخ ،ٖآ هٕو ٝث ٚ تػا و َ خا ت ٕخ ٗ٥ث غ٘ب٤ساٛو ٚ غ٘ب٤ساٚ ،ٜذؿ ٝجػبحٔ ْاj

̂

ةبؼح )بٞ

٣ٔ

ٛؿ تبؼثشٔ ُلاذح ٠ٛ٥ؿ صا ض٥٘ ت٤بٟ٘ سد .د

٘صٚ

٣ و )GLS ٜذؿ ٜدبفتػا تلادبؼٔ ٓتؼ٥ػ ت٤اشه ٗ٥ٕخت ٢اشث ،

ٖصٚ ٝو َدبؼٔ بٞ

̂ بٞ

و تػا :٢سٛػ 938 ، 1394 .)

(12)

8 -

ٖسسشب تلاداعه ٖٗاساٌض ت٘عضٍ

ِجسد طشض

ٕا

ٝخسد ىشؿ ك٤شً صا تلادبؼٔ ت٥ؼهٚ ٗ٥٥ؼت ٢اشث ٣ٔ ،٢ا

ٗ٥ا٥ؼت كا٤شً صا تاؼ٤بث

سٛتػد تٟخ

.تخادشژ تلادبؼٔ ٣٤بػبٙؿ ٝث ،

لٍذج 1 .

ِجسد طشض ٖسسشب ىاهضوّ تلاداعه نتس٘س ع٘خطت ت٘لباق عاسا شب ٕا

ع٘خطت ت٘لباق m-1

ِلداعه K-k

ا ؾ٥ث قخـٔ ذح ص 1

; 1 - 2 8 ; 2 - 10

ٗ٥ث شٍؿدشٌ داذؼت

ٖاش٤ا ٝث ٢دٚسٚ ٣ِّّٕا

قخـٔ ذح صا ؾ٥ث 2

; 1 - 3 7 ; 3 - 10

ٖاش٤ا ٢دبلتلا ذؿس

قخـٔ ذح صا ؾ٥ث 2

; 1 - 3 5 ; 5 - 10

َبغتؿا

ٝتفب٤ :غجٙٔ

ك٥محت ٢بٞ

ٜذٞبـٔ ،لابث َٚذخ سد ٣ٔ

ٛؿ د ِٝدبؼٔ ٝػ شٞ ٝو

« قخـٔ ذح صا ؾ٥ث »

.ذٙتؼٞ

س طشض

ِبت

ٕا

ٝجتس ىشؿ ٣ٔ ٖب٥ث ٢ا

بث ٍِٛا ه٤ ٝو ذٙو ٚ ِٝدبؼٔM

شا٥غتٔM

ٖٚسد اص ٝاِدبؼٔ ، ٢ا

تااػا قخااـٔ

، ٖبااٙ٥ٔشتد هاا٤ ُلاذااح ٖاٛااتث شااٌا ياامف ٚ شااٌا ش٥غ

١ااخسد صا شفااك

[ ]

ٔ ت٤اشه صا ، سد دٛاخٛٔ بأا ٝاًٛثشٔ ١اِدبؼٔ صا ٖٚش٥ث ٢بٞش٥غت

ٍِٛا تلادبؼٔ ١٥مث اس

ٝث تػد .دسٚآ

لٍذج 2 .

ِبتس طشض ٖسسشب ىاهضوّ تلاداعه نتس٘س ع٘خطت ت٘لباق عاسا شب ٕا

PO ِلداعه

0 0 0 0 0 0 0 0 1 ىاشگضدشگ

ي٘ب

ٖللولا

ِب ٕدٍسٍ

ىاشٗا

0 0 0 0 0 0 1 0 ٕداػتقاذضس

ىاشٗا

0 0 1 0 0 0 لاغتضا

ٝتفب٤ :غجٙٔ

ك٥محت ٢بٞ

(13)

958 تاؼ٥ػ سد دٛاخٛٔ تلادباؼٔ ٣ٔبإت ٢اشاث ،تاػا قخاـٔ لابث َٚذخ صا ٝچ٘بٙچ ٓ

٣ٔ

ٖاٛت ش٥غ ٖبٙ٥ٔشتد ه٤ ُلاذح شفك

2

× 2 ٥ث ٢بٞش٥غتٔ ت٤اشه صا ًٝٛثشٔ ١ِدبؼٔ صا ٖٚش

ٍِٛا تلادبؼٔ ١٥مث سد دٛخٛٔ بٔا

ٝث تػد دسٚآ

، قخاـٔ ذاح صا ؾ٥اث تلادباؼٔ ٗ٤اشثبٙث

.ذٙتؼٞ

9 -

َگلا دسٍآشب جٗاتً

ي٘ب ىاشگضدشگ داذعت ٔلداعه ىاشٗا صا ُذٌٌکذٗدصاب ٖللولا

لٍذج 3 .

َُ٘ض ِب ىاشٗا سد ُذض دساٍ ىاشگضدشگ ٔلداعه دسٍآشب صا لغاح جٗاتً

3SLS

ش٘غته ماً

داوً

بٗشض Std. Error

t-Statistic لاوتحا

صا مشػ ذجٔ

َٚا ِٝدبؼٔ

C(1)

4221 / 14 - 7049 / 23 6084 / 0 - 5449 / 0

٣٘بٟخ قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٓت٤سبٍِ

LGDPw

8781 / 2 - 1/2210 3572

/ 2 - 0/0213

ٖاش٤ا قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٓت٤سبٍِ

LGDPir

2841 / 4 0/7286 8793

/ 5 0/0000

صسا ش٘ ٓت٤سبٍِ

٣م٥مح

LRER

0/6001 0/1868

2127 / 3 0/0020

تػب٥ػ ٢بٞ

POL تِٚد 0/3173

0/1378 3023

/ 2 0/0243

0/98

ٝتفب٤ :غجٙٔ

ك٥محت ٢بٞ

ح٤بت٘

ٝث صا ٜذٔآ تػد ٖباـ٘ َٚذاخ

٣أ

اٞد ٝاو ذ 98 داذاؼت ٓت٤سباٍِ تاشا٥٥غت %

ٖاشٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا

ٜذٙٙوذ٤دصبث صا

بح ٣ح٥هٛت ٢بٞش٥غتٔ يػٛت ،ٖاش٤ا ،ٝاِدبؼٔ سد شه

ٝظح ٔ ٗ٥ٙچٕٞ .تػا ٖب٥ث ُثبل ٣ٔ

ٛؿ د

ٝث ٝو ش٥غ صا مشػ صا ذجٔ

٢باٞش٥غتٔ ٣ٔبٕت ،

ٖباٙ٥ًٕا ّٝاكبف بث ،ِٝدبؼٔ سد شهبح 95

٣اٙؼٔ شاثا ٢اساد ،ذاكسد ساد

شا٥غتٔ شاث داذاؼت

ٖاشٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا

ٜذٙٙوذ٤دصبث صا

ٖاش٤ا .تػا ذا٥ِٛت ٓت٤سباٍِ ت٤شاه ٣افٙٔ تأ ػ

٣٘بٟخ قِبخب٘

٣ٔ ٖبـ٘ ض٥٘

ٖبٌذاٙٙوذ٤دصبث شاظ٘ صا ٖاشا٤ا ٢شٍاؿدشٌ ٢لاباو ٝاو ذٞد

ٗ٥ث ؾٞبو بث ٚ ٜدٛث تؼژ ٢لابو ،٣ِّّٕا ؾ٤اضافا ٖاشا٤ا صا ذا٤دصبث ٢بهبمت ،٣٘بٟخGDP

٣ٔ

.ذثب٤ ٗ٥ٙچٕٞ

تػب٥ػ ٢بٞ

شث تِٚد

ٖاشٍؿدشٌ

ٗ٥ث ٣ِّّٕا شاثا ٢اساد ،ٖاش٤ا ٝث ٢دٚسٚ

٣ٙؼٔ

تِٚد ٣ٙؼ٤ .تػا ساد تػب٥ػ ٝو ٣٤بٞ

ٝتاؿاد ٢شٍاؿدشٌ ٢اشث ذػبؼٔ

،ذا٘ا تجاػ

ؾ٤اضفا 31 / 0 ٢ذكسد

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ٜذاؿ ٖاشا٤ا صا ٜذاٙٙوذ٤دصبث ٣ِّّٕا

ذا٘ا

، ٝاو

ٖبـ٘

تػب٥ػ ت٥ٕٞا ٠ذٙٞد

ٚد

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ ذؿس سد تِ

٣ٔ ٣ِّّٕا ذؿبث

.

(14)

ىاشٗا ٕداػتقا ذضس ٔلداعه

لٍذج 4 . ب ىاشٗا ٕداػتقا ذضس ٔلداعه دسٍآشب صا لغاح جٗاتً

ِ

َُ٘ض 3SLS

ش٘غته ماً

داوً

بٗشض Std. Error

t-Statistic لاوتحا

صا مشػ ذجٔ

ْٚد ِٝدبؼٔ

C(6)

19/1465 5857

/ 1 0740 / 12 0000 0/

َبغتؿا ٓت٤سبٍِ

0 LL

- /0693 3410

0/

2033 / 0 8394 0/

ٝ٤بٔشػ ٓت٤سبٍِ

٢سازٌ

0/1398 LI

0653 0/

1387 / 2 0360 0/

٢شٍؿدشٌ ٓت٤سبٍِ

0/1526 LTU

0473 0/

2237 / 3 0019 0/

٣م٥مح صسا ش٘ ٓت٤سبٍِ

LRER

0/0035 0455

0/

0785 / 0 9376 0/

٣تف٘ ذٔآسد ٓت٤سبٍِ

LINOIL

0/0852 0366

0/

3241 / 2 0231 0/

0/96

ٝتفب٤ :غجٙٔ

ك٥محت ٢بٞ

ٝث ٝخٛت بث قخـٔ ،لابث َٚذخ سد

٣ٔ

اؿ

ٛ ٝاو د 96 ذا٥ِٛت ٓت٤سباٍِ تاشا٥٥غت %

ٖاش٤ا ٣ّخاد قِبخب٘

ٝث ١ّ٥ػٚ

ٖب٥ث ،ِٝدبؼٔ سد دٛخٛٔ ٣ح٥هٛت ٢بٞش٥غتٔ

ؿ ٗا٤ا ٝاو ٜذ

ٖبـ٘ شٔا ح٥هٛت ٢لابث تسذل ٠ذٙٞد

دٛث ٍِٛا ٣ٌذٙٞد تاػا ٜ

عباػا ٗا٤ا شاث . ٝاث

ضاخ ٚد

ذؿس شث بٞش٥غتٔ ش٤بػ شثا ،صسا ش٘ ٓت٤سبٍِ ٚ َبغتؿا ٓت٤سبٍِ ش٥غتٔ

دبلتلا ٢ ٣إ٘ اس ٖاٛات

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ داذؼت ش٥غتٔ ٗ٥ٙچٕٞ .دشو دس

ِا ٖبـ٘ ٣ّّٕ

٣ٔ

ٞد ٝو ذ 1 ؾ٤اضافا ذاكسد

،ٖاش٤ا ٝث ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت سد 15

/ 0 هچٛو .تػا ٜدٚضفا ٢دبلتلا ذؿس ٝث ذكسد

ٝاث ٝاىّث ،ذاؿس شث ٖآ ٢سازٌشثا ٓو ت٥ّثبل ٢بٙؼٔ ٝث ٝ٘ ت٤شه ٗ٤ا ٖدٛث ُا٥ِد

هاچٛو

تػا ٖاش٤ا ٢شٍؿدشٌ تؼٙك ٖدٛث

، و سد تؼٙك ٗ٤ا ١ؼػٛت بث ٝو دساد ٖبىٔا ٣ٙؼ٤ ،سٛاـ

ؾ٤اضفا ٢دبلتلا ذؿس شث ٖآ ٢سازٌشثا ٖاض٥ٔ

ُاكبح ٢بٞذٔآسد اش٤ص ،ذثب٤ ،٢شٍاؿدشٌ صا

دبد٤ا ٢ذٔآسد ٖب٤شخ ،ٝ٥ِٚا ذٔآسد شثاشث ذٙچ ٚ ٝتفشٌ ساشل ٢شثبىت ت٤شه ه٤ سبتخبػ سد .دشو ذٞاٛخ

لاغتضا ٔلداعه َٚذخ سد ٜذؿ ؽساضٌ تبػ ًا عبػا شث و

5 ) ساذمٔ ، ٝاث ه٤دض٘

70 دٛاث %

، ٝاو

ٖبـ٘

٣ٔ

ذٞد ح٥هٛت تسذل ٣أ َٛاجل ُاثبل ض٥٘ ْٛػ ١ِدبؼٔ سد ٣ٌذٙٞد

ٗا٤ا سد .ذاؿبث

ش٥غ ٝث ض٥٘ ِٝدبؼٔ

ش٤باػ شاثا ،تاسدباك قِباخ ٓت٤سباٍِ ٚ َبغتاؿا ٓت٤سباٍِ شا٥غتٔ ٚد صا

(15)

960 ٖبٙ٥ًٕا ّٝكبف سد اس َبغتؿا شث بٞش٥غتٔ

95 ٚ 90 ٣إ٘ ذكسد ٗ٥إٞ شاث .دشاو دس ٖاٛات

ٝظح ٔ عبػا ٣ٔ

ٛؿ ٝو د 1 د تجاػ ،سٛـو ٝث ٢دٚسٚ ٖاشٍؿدشٌ داذؼت سد ؾ٤اضفا ذكس

ٖاض٥ٔ ٝث َبغتؿا ؾ٤اضفا 05

/ 0

ٝث .ذؿ ذٞاٛخ ذكسد بادٙ٤ا سد ،ُاجل ١ِدبؼٔ بث ٝثبـٔ سًٛ

َبغتاؿا شاث ٢سازاٌشثا ٢اشاث ٢شٍاؿدشٌ ٓو ُ٥ؼ٘بتژ ٢بٙؼٔ ٝث ت٤شه ٖدٛث هچٛو ض٥٘

ٖبـ٘ ٝىّث ،ٜدٛج٘

دبالتلا سد تؼٙاك ٗ٤ا ٟٓػ ٖدٛث هچٛو ٠ذٙٞد ٖاشا٤ا

٣أ

ذاؿبث سد .

تم٥مح

ٝث

ُ٥ِد

ٝث َبغتؿا دبد٤ا تسٛك

سد ؾ٤اضافا ،٣٤بامِا ٚ ٓ٥متاؼٔش٥غ ،ٓ٥متاؼٔ ٢بٞ

ٗ٥ث ٖاشٍؿدشٌ دٚسٚ

،٣ِّّٕا ٣ٔ

ذ٘اٛت .ذٞد ؾ٤اضفا اس َبغتؿا ساصبث صا تؼٙك ٗ٤ا ٟٓػ

لٍذج 5 .

َُ٘ض ِب ىاشٗا لاغتضا ٔلداعه دسٍآشب صا لغاح جٗاتً

3SLS

ش٘غته ماً

داوً

بٗشض Std. Error

t-Statistic لاوتحا

٢شٍؿدشٌ ٓت٤سبٍِ

0537 LTU

0/

0187 0/

8703 / 2 0054 0/

ٖاش٤ا قِبخب٘ ذ٥ِٛت ٓت٤سبٍِ

LGDPir

1551 0/

0068 0/

5765 22/

0000 0/

دضٕتػد ٓت٤سبٍِ

0534 LW

0/

- 0103 0/

1464 5/

- 0000 0/

ْسٛت ٓت٤سبٍِ

LINF /0009

0 -

/0108 0

/0829 0 -

/9341 0

ث ش٘ ٓت٤سبٍِ

ٝ٤بٔشػ ٜشٟ

1534 LR

0/

- 0359 0/

2660 4/

- 0001 0/

ٜشٟث ٓت٤سبٍِ

LPRO ٢سٚ

1958 0/

- 1169 0/

6755 1/

- 0983 0/

تاسدبك قِبخ ٓت٤سبٍِ

LNetExp

0042 0/

- 0067 0/

6302 0/

- 5306 0/

70 0/

ٝتفب٤ :غجٙٔ

ك٥محت ٢بٞ

10 -

ٖٗاشجا ٕاّداٌْط٘پ ؽ ت شهبح ؾٞٚظژ سد ؿ

ٖ و ٣ٞبٍ٘ ٝو تػا ٜذ

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ تؼٙك ٝث ٣ِّّٕا

ٝث ٝخٛت بث .دش٤زژ تسٛك ٖاش٤ا ذ٥٤أت

٢دبالتلا ٟٓٔ ش٥غتٔ ٚد شث تؼٙك ٗ٤ا تاشثا ا

ا٤

ٖاش

و دبٟٙـ٥ژ ش٤ص ٢بٞدشجٞاس ،)َبغتؿا ٚ ذؿس ٣ٔ

ؿ

ٛ :د

- ٗ٥اث ٢شٍاؿدشٌ تاجثٔ شاثا ٝث ٝخٛت بث ١اٙ٥ٔص تاِٚد ،٢دبالتلا ذاؿس شاث ٣إِّّا

ٜشٟث اس ٖآ صا شتـ٥ث ٢سادشث

ٝث

ٛظٙٔ

س

ٙو ٓٞاشف ٢دبلتلا ذؿس ؾ٤اضفا .ذ

(16)

-

ٗ٥ث ٢شٍؿدشٌ تجثٔ شثا ٝث ٝخٛت بث ٗ٥ٙچٕٞ

٣أ ٝ٥اكٛت ،َبغتاؿا شث ٣ِّّٕا دٛاؿ

ٜشٟث ١ٙ٥ٔص تِٚد

َبغتؿا ؾ٤اضفا ذٞ بث اس ٖآ صا شتـ٥ث ٢سادشث .دصبػ ٓٞاشف1

-

ٝث

ُ٥ِد شثا ٖدٛث تجثٔ

تػب٥ػ ٢بٞ

ٗ٥اث ٖاشٍؿدشٌ داذؼت شث تِٚد ،سٛاـو ٣إِّّا

ٙـ٥ژ دبٟ

٣ٔ

ٛؿ د

ٝث تِٚد ٝو تػب٥ػ ربختا

ك٤ٛاـت ٢بتاػاس سد ٣٤بٞ

ش٤باػ عباجتا

.دصادشسث ٖاش٤ا ٝث تشفبؼٔ ٢اشث بٞسٛـو - ياػٛت ٣خسباخ ٖاشٍاؿدشٌ ٣ا٘اٚس تباجث تافح باث ذاٙو ؽ ات تاِٚد ٗ٥ٙچٕٞ

اس ٖاش٤ا ،سٛـو صا جسبخ سد ٢ٛل ٣ػبّٕس٤د

ٝث

ٖاٛٙػ .ذ٤بٕ٘ ٣فشؼٔ ٗٔا ٢ذلمٔ

- ٢لابو ٢شٍؿدشٌ

ٖاش٤ا

ٝث

ُىؿ تػبٙٔ

سد حٌػ ب٥٘د غ٥ّجت دٛؿ .

-

ٝٔب٘شث ٢ض٤س ٢اشث ت٥ثشت ٢ٚش٥٘

قلختٔ

سد ١ٙ٥ٔص ٢شٍؿدشٌ

ٚ تبٔذخ يجتشأ

باث

ٖآ ض٥٘

٣ٔ

تؼ٤بث سد سٛتػد سبو ساشل دش٥ٌ

.

عباٌه 1 .

،٢سب٥تخث

ٚ قدبك

،٣٘ادض٤ و ٣وتشٔ

1389 .) ٣ػسشث سبثآ

ٓ٥متؼٔ

ٚ

ٓ٥متؼٔش٥غ

٢شٍؿدشٌ

شث

،َبغتؿا ١ٔبّٙلف

ّْٛػ ٢دبلتلا

، 4

، 13 ، 49 - 60 .

2 . و شثبك ،ٜداض٤سٚاذخ ٚ ٗ٥ؼح ،٣ٞبٙژ 1394

.) ش٥ثأت ١ؼػٛت ٚ ْسٛت ٣ٌخش٥غ

ٛوسبٔ تفب٥ٞس :ٖاش٤ا ٢دبلتلا ذؿس شث ٢شٍؿدشٌ

- .ًٙ٥چ٤ٛػ

ٝٔب٘شث ١ّدٔ

٢ض٤س

٢شٍؿدشٌ ١ؼػٛت ٚ ،

4 ، 14 ، 8 - 25 .

3 . و داٛخذ٥ػ ،ٓ٥مٔسٛژ 1382

ٗ٥ث دبلتلا .)

ُِّٕا

ٗ٥ث تسبدتو

،)ُِّٕا

،131 ـ٘

ش .تٕػ

4 . و داٛخذ٥ػ ،ٓ٥مٔسٛژ 1392

ٗ٥ث دبلتلا.)

ُِّٕا

ٗ٥ث ٝ٥ِبٔو

،)ُِّٕا ،264 .تٕػ شـ٘

5 .

،ٓ٥مٔسٛژ و داٛخذ٥ػ

1390 تسبدت .)

ٗ٥ث

ُِّٕا و

ٝ٤شظ٘

بٞ

تػب٥ػ ٢بٞ

٣٘بٌسصبث ) ،

،22 شـ٘

،٣٘

حبچ

،ٓٞدض٘بؿ .ٖاشٟت

6 . و ذٔبح ،٣ثشػ ٚ كِبخِاذجػ ،ٖب٤ذٙػشخ ،٣ّػ ،تم٥مح 1392

٣ػسشث .) ١ٌثاس

ت٥ّػ

ٔ

ٖب٥ ذؿس ٢دبلتلا

ٚ ١ؼػٛت ٢شٍؿدشٌ

سد ٢بٞسٛـو

ٝ٘ب٥ٔسٚبخ

ٚ

َبٕؿ بم٤شفآ

،MENA

١ٔبّٙلف تػب٥ػ

٢بٞ

ٖ و ٚ ٢دشجٞاس ،ٓى٤ ،

2 ، 71 - 108 .

7 . و سٕٛ٥ت ،٣٘بٕحس 1387

ٖ و دبلتلا .) ،

131 - 139 ، ٝؼػؤٔ

،ٝػسبژ ٣ِبػ ؽصٛٔآ

.ٓدٙژ حبچ

1 .

ً ثٔ .دساد ٣فّتخٔ ٢بٞسبىٞاس ،فّتخٔ اذٞا بث ٢شٍؿدشٌ ١ؼػٛت توشؿ صا شٌا

ٗ٥ث ٢بٞ

٢اشث ٣ِّّٕا

ٝ٤بٔشػ

َبغتؿا تػا ٗىٕٔ ،دٛؿ ٜدبفتػا ٢سازٌ

ذؿبث ٣تلٚ صا شتٕو ،٢سٚآصسا ب٤ ٣٤اص

ٝ٤بٔشػ ٝو ، سازٌ

٣ّخاد ٖا

ذٙؿبث

، بلتلا ذؿس ذٞ شٌا بٔا

ٝ٤بٔشػ سٛوح ،ذؿبث ٢د

ٗ٥ث ٖاسازٌ

.دشو داٛخ٘ دبد٤ا َ خا ٣ِّّٕا

(17)

962 8 . ح٘س

،سٛژ

،بهس ٣ٕ٤شو ،

ٚ اشٞص ٣فد٘

تؼ٘

، و تدحش٥ٔ

1390 ).

٣ػسشث ١٥هشف

ٓؼ٤سٛت شدٙٔ

ٝث ذؿس سد

ٖاش٤ا ٣ً

و 47 - 88

ٝٔبّٙلف )،

تبم٥محت ٢دبلتلا

ٜاس

،ٝـ٤ذ٘ا 115 - 134 .

9 . و ذ٤ٛ٤د ،شٔٚس 2001

،ٝتفشـ٥ژ ٖ و دبلتلا .) 19

تاسبـت٘ا ،٢ذٟٔ ،٢ٛمت :ٕٝخشت ،

،ٖاشٟت ،ْٚد حبچ ،تبم٥محت ٚ ّْٛػ ذحاٚ ٣ٔ ػا داصآ ٜبٍـ٘اد 1388

.

10 . ،عٚبٞ ،ُژ ،ٖٛؼّئٛٔبػ و دسٛ٘

1998

،دبلتلا ّٓػ َٛكا .) 1195

- 1196 :ٕٝخشت ،

،ٖاشٟت ،ْٚد حبچ ،٣ٍٙٞشف ٚ ٣ّٕػ تاسبـت٘ا توشؿ ،٣وتشٔ ،ٖبخذٕحٔ

1388 .

11 .

،٢شوبؿ عبجػ

، و 1387 دبلتلا .)

و ٖ و

ٝ٤شظ٘

تػب٥ػ ٚ بٞ

،)بٞ

564

، شـ٘

عسبژ

.بؼ٤ٛ٘

12 . ٣٘بتػبث ،٣وتشٔ ،ٖبـخسد ،ُ٥مػذ٥ػ ،٣ٙ٥ؼح ،٢ذٟٔ ،٣٘ب٥غً

ٖبٕ٤ا ،شف

ٚ

،بهسذٕحٔ ،٢سذ٥ح و

1393

ٝٔذمٔ .) ،ٓ٤شحت دبلتلا شث ٢ا 38

- ،40 تاسبـت٘ا

.ٖاشٟت ،ٖاشفّٛ٥٘

13 . ش٥ٔا ،٢سبجخ ،ُ٥ٕوذ٥ػ ،٣ج٥ً

ٚ حٚس ،٣ىثبث و ِٝا

1387 ٗ٥ث ٣ّػ ١ٌثاس ٣ػسشث .)

٢بٞسٛـو ،ٖاش٤ا ٢دسٛٔ ١ؼِبٌٔو ٢دبلتلا ذؿس ٚ ٢شٍؿدشٌ

OECD

٠ٚ ػ ٝث

،)تختٙٔ ٢بٞسٛـو

ٝؼػٛت ٚ ؾ٘اد ١ّدٔ

، ،ٓٞدض٘بژ 24

، 65 - 87 .

14 .

،ٗ٤صشف

ٚ بهسذٕحٔ

ٌُ

،ِٝلا و شٟچٛٙٔ

1389 .)

ٗ٥ٕخت غثبت ٢بهبمت ٢شٍؿدشٌ

سد

،ٖاش٤ا

ٖب٤بژ ذؿسا ٣ػبٙؿسبو ١ٔب٘

ٝٔ ػ ٜبٍـ٘اد ، بجًبجً

٣٤ و .)ٜس

15 .

،٣ٕظبو

،تِبًٛثا

،٢سٛفغ٤

،ٗ٥ؼح

،ٜداصشت٘ و بؼٟٔ

ٚ

،٣ٕتبح دٚاد

و 1393 .)

ٝؼ٤بمٔ

سازٌشثا

ٓؼ٤سٛت ذؿس شث بلتلا ٢د

ٖاش٤ا

ٚ

،ٝ٥وشت

ٝٔبّٙلف ٢بوف ٢شٍؿدشٌ

،

13 ، 1 - 17 .

16 . ٣ٔشو و ٝفسبػ ،سٛژ 1391

ٝمٌٙٔ دبلتلا ١ؼػٛت سد ٢شٍؿدشٌ ؾم٘ .) ؾ٤بٕٞ ،٢ا

ٝٔب٘شث ت٤سٛحٔ بث ٢دبلتلا ١ؼػٛت ٣ّٔ

ٝمٌٙٔ ٢ض٤س ٢ا

،

ٜبٍـ٘اد ٣ٔ ػا داصآ

.جذٙٙػ 17 . و سآ .٣خ ،٣چ٤س ت٘شث ،سآ .ضِسبچ ،ش٘ذٌّ

2009 شٍؿدشٌ تؼٙك تخبٙؿ .) ،َٛكاو ٢

ٝ٤ٚس

،)بٞدشى٤ٚس ٚ بٞ

ٕخشتٔ

ب ٣ثٛ٤ا ،٣وتشٔ ،ٖبـفاسزث ،ذ٥ٕح ،٣ٙخٚشث ْبغشه :ٖ

،ٝٔبىٟٔ تاسبـت٘ا ،ذ٥ٕح ،٢دض٤ ،ْسبٟچ حبچ

1394 .

18 .

،٣ٌ

نبچ

،لاٛػٛ٤بف ،٢اٚ

و ٚدساٚدا 1997

ٓـچ سد ٢دشٍ٘بٟخ .)

،غٔبخ ٢صاذ٘ا

ؾٞٚظژ شتفد ،٣ثاشػا ذٕحٔذ٥ػ ٚ ٖب٥ئبػسبژ ٣ّػ ١ٕخشت

،٣ٍٙٞشف ٢بٞ

،ٓتفٞ حبچ

1390 .

Referensi

Dokumen terkait

Associate Professor, Agronomy and Plant Breeding Department, Faculty of Agriculture, Shahed University, Tehran, Iran Received: May 19, 2019 Accepted: October 15, 2019 Abstract The

MA, Sport Management at Azad University, Mobarakeh, Isfahan, Iran Received: 25 April, 2015;Accepted: 10 September, 2015 Abstract The aim of this study was Investigation of effect