1
ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا يا
ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻋرﺰﻣ هزاﺪﻧا سﺎﺳا ﺮﺑ
نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد
ﺪﯿﻤﻋ ءﺎﻤﺳ
1
ﯽﺋاﺮﺳ ﻪﻠﭘ يﻮﺒﻧ نﺎﮑﺷا ،*
ﻦﯿﻤﺷﺪﻨﮔ يﺮﺼﻣ ﻢﺣﺮﺗ ،2 3
1.
ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ نﻮﯿﺳاﺰﯿﻧﺎﮑﻣ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد
هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ
لﻮﺌﺴﻣ :*
2 . وﺎﺸﮐ نﻮﯿﺳاﺰﯿﻧﺎﮑﻣ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ﺰﯾﺮﺒﺗ هﺎﮕﺸﻧاد يزر
3 . ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد نﻮﯿﺳاﺰﯿﻧﺎﮑﻣ و يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ ﻦﯿﺷﺎﻣ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎـﻫزﺎﮔ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ناﺰـﯿﻣ ﺮﺑ ﻦﯿﻣز هزاﺪﻧا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا فﺪﻫ نﻼﯿـﮔ نﺎﺘـﺳا رد ﯽﮕﻧرﺎـﻧ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ياﺮـﺑ يا
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هداد زﺎﯿﻧ درﻮﻣ يﺎﻫ ﻞﯿﻤﮑﺗ و يرﻮﻀﺣ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا
60 ﻪﺑ نﻼﯿﮔ دوﺮﮕﻨﻟ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ناراﺪﻏﺎﺑ زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺪﻣآ ﺖﺳد
.
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ يا
02 / 622 يد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻦﺑﺮـﮐ ﺪﯿـﺴﮐا
هدﺎﻬﻧ نﺎﯿﻣ زا ﻪﮐ ﺖﺳا رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ ﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ ،رﺎﺸﺘﻧا يﺎﻫ
ﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿ 58 ﺻرد ﺪ ،رﺎﺸﺘﻧا ﻞﮐ زا ﻢﻬﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ار هزاﺪـﻧا هوﺮـﮔ ﻪﺳ رد
ﺪﻧداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ تﺎﻏﺎﺑ .
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ،ﻪﮐ دﻮﺑ نآﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ نﻼﯿﮔ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يا
و هدﻮﺑ ﮏﭼﻮﮐ و ﻂﺳﻮﺘﻣ عراﺰﻣ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ گرﺰﺑ عراﺰﻣ رد ﻪﺑ ﺎﺑ
يﺮﯿﮔرﺎﮐ شور
يﺎﻫ زروﺎﺸﮐ راﺪﯾﺎﭘ ي يﺎـﻫدﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘـﺳا نﻮـﭽﻤﻫ
ﻢﺘﺴﯿﺳ حﻼﺻا و تﺎﻓآ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ لﺮﺘﻨﮐ ،ﯽﻣاد و ﯽﺘﺴﯾز يرﺎﯿﺑآ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﺖـﺻﺮﻓ ناﻮﺗ ﻢـﺸﭼ ﺶﻫﺎـﮐ ياﺮـﺑ ار ﯽﯾﺎـﻫ
رﺎـﺸﺘﻧا ﺮـﯿﮔ
يﺎﻫزﺎﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا رﻮﮐﺬﻣ لﻮﺼﺤﻣ رد ﻢﻫاﺮﻓ
دﻮﻤﻧ .
يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا:
ﻦﺑﺮﮐ ،يا يد
،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ،ﺪﯿﺴﮐا ﯽﮕﻧرﺎﻧ
ﻣ ﻘ ﻪﻣﺪ
ﻦﯿﻣز ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ و ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر يﻻﺎﺑ خﺮﻧ يﺎﻫ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ زور ي
ﺐـﺟﻮﻣ ﯽﺘﻌﻨﺻ و يﺮﻬﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ نوﺰﻓا
هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻧﺎﮑﻣا ﺪﻣآرﺎﮐ ي ددﺮﮔ
. هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﯿﻤﻫا زا ﯽﻧﺎﺴﻧا يوﺮﯿﻧ و كﺎﺧ و بآ ﻞﺜﻣ دوﺪﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﺪﻣآرﺎﮐ و ﺮﺛﺆﻣ ي
هﮋﯾو ﻢﻫاﺮﻓ ياﺮﺑ يا ﯽﻣ ﯽﮔﺪﻧز ناﺮﯾا ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد ﻪﮐ يداﺮﻓا ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ياﺬﻏ ندﺮﮐ
رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﻨﮐ
ﺖﺳا ] 2 [ . ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا و يژﺮﻧا ناﺮﺤﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﺑ فﺮﺼﻣ زا ﯽﺷﺎﻧ يا
ﻪﯾور ﺖﺧﻮﺳ ي شﻼﺗ مﺎﻤﺗ ﯽﻠﯿﺴﻓ يﺎﻫ
نآ ﺮـﺑ ﺎﻫ
ﮐ ﺶﺨﺑ و ﺪﺑﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﮑﻤﻣ ﺪﺣ ﺎﺗ يژﺮﻧا فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻨﺜﺘﺴﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا زا ﺰﯿﻧ يزروﺎﺸ
ﺎ ﺖﺴﯿﻧ ] 1 .[
دﻮﺒﻬﺑ هﺮﻬﺑ فﺮـﺼﻣ يرو
ﻢﺘﺴﯿﺳ يژﺮﻧا هار زا ﯽﮑﯾ يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ يژﺮﻧا فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ اﺮﯾز ،ﺪﺷﺎﺑ
ﺮﺻ ﻪﻓ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﺖﻇﺎﻔﺣ ،ﯽﻟﺎﻣ ﯽﯾﻮﺟ
ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار اﻮﻫ ﯽﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﻠﯿﺴﻓ ﺪﻨﮐ
] 3 .[
ًﺎﺗﺪﻤﻋ يزروﺎﺸﮐ تاﺪﯿﻟﻮﺗ رد تﻼﮑﺸﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺖﺳا ﯽﻠﯿﺴﻓ يژﺮﻧا ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﺑاو يﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد
. يژﺮـﻧا زا دﺎـﯾز هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺑ ﯽﻠﯿﺴﻓ ﺖﺴﯾز تﻼﮑﺸﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ دﺎﺠﯾا ﺚﻋﺎ ﯽﻄﯿﺤﻣ
ﯽﻣ ددﺮـﮔ مﺮـﮔ ﻪـﮐ ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎـﻫزﺎﮔ رﺎـﺸﺘﻧا و ﻦﯿـﻣز نﺪـﺷ
يا ) (GHG
ﻪﺑ ﻢﻬﻣ ناﻮﻨﻋ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ دراﻮﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﺪﻧﻮﺷ ] 7 [ . ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ لﻮﻃ رد ـﺳا ﻖـﯾﺮﻃ زا ﻦﺑﺮﮐ ،يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﻦﯿـﻣز زا هدﺎﻔﺘ تﻻﻮـﺼﺤﻣ و
ﺖﺧﻮﺳ نﺪﻧازﻮﺳ ،يزروﺎﺸﮐ ﺴﻓ يﺎﻫ
ﺖﻓآ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﯽﻠﯿ ﺶﮐ
ﻪﯾﺰﺠﺗ ،ﺎﻫ ﻪﻟﺎﺑز نﺪﻧازﻮﺳ ﺎﯾ و ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ
ﯽﻫﺎـﯿﮔ يﺎﻫ
داﻮﻣ و ﺮﺸﺘﻨﻣ كﺎﺧ ﯽﻟآ ﯽﻣ
ﺪﻧﻮﺷ ] 4 [ . ﺑﻪ يرﻮﻃ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺸﻧ ناﺰﯿﻣ زا ﻪﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﻬﺳ ،ﺎﯿﻧد رد يا
دوﺪﺣ رد يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
10 ﺎﺗ 12 ﯽﻣ٪ ﺪﺷﺎﺑ . تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا ﻪﺑ يزروﺎﺸﮐ
ﻊـﯾزﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ هﺪـﻤﻋ هﺪـﻨﻨﮐ
ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎـﻫزﺎﮔ يا
رد
دوﺪﺣ ﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ سﺎﯿﻘﻣ 14
ﺪﯿﻟﻮﺗ زا٪
CO2
ﺧ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ زا ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺺﻟﺎ هﺪـﺷ
ﺖـﺳا ] 6 .[
دراﻮـﻣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ اﺬـﻟ
هرﺎﺷا ﮋﭘ هﺪﺷ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا يور ﺮﺑ ﺶﻫو ﺗ رد يا
ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
2
ﺮﮕﺸﯿﭘ رﺎﮑﻤﻫ و ﻪﻠﻣﻮﮐ ا
،ن ﺮﺸﻧ و يژﺮﻧا فﺮﺼﻣ
CO2
ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ زا ﻦﯿـﯿﻌﺗ نﺎﻬﻔـﺻا نﺎﺘﺳا رد عراﺰﻣ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ هزاﺪﻧا ﻪﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﻧدﺮﮐ . ﺠﯿﺘﻧ ﻞﮐ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻪ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا و يژﺮﻧا
ﻪﺑ يا ﺐـﯿﺗﺮﺗ 47 ﺮـﺑ لوژﺎـﮕﯿﮔ
ـﺘﮑﻫ رﺎ و 993
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
CO2
رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ] 11 [.
يﻮﺒﻧ ﻪﻠﭘ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺋاﺮﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،
ا ﻪﺑ ي ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا رﻮﻈﻨﻣ ﻪـﻄﺑار و يا
ﻦﯿـﺑ يا
ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد قﺪﻨﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ و يدورو يژﺮﻧا .
رﺎﺸﺘﻧا ﺰﯿﻟﺎﻧآ
CO2
نﺎﺸﻧ رﺎـﺸﺘﻧا ﻞﮐ ﻪﮐ داد ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎـﻫزﺎﮔ
يا
ﺮﺑاﺮﺑ 66 / 77 ﻠﯿﮐ مﺮﮔﻮ
CO2
رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻢﻬﺳ ﺎﺑ لﺰﯾد ﺖﺧﻮﺳ 34
ﻞﮐ زا ﺪﺻرد رﺎﺸﺘﻧا
CO2
ﻪـﺑ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ و لوا ﻪﺒﺗر رد
ﻦﯿﺷﺎﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ و تﻻآ
دراد راﺮﻗ ] 10 [.
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا فﺪﻫ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺸﻧ ناﺰﯿﻣ يا
ﺪـﯿﻟﻮﺗ رﺎـﺘﮑﻫ ﺮـﻫ رد
ا ﺮﺑ ﯽﮕﻧرﺎﻧ و نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد ﻪﻋرﺰﻣ هزاﺪﻧا سﺎﺳ
ﯽﻣ نآ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ ﯽﯾﺎﻫرﺎﮑﻫار ﻪﺋارا ﺪﺷﺎﺑ
.
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
هداد ﻫ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زﺎﯿﻧ درﻮﻣ يﺎ 60
ﻣ و ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﺐـﻟﺎﻗ رد دوﺮـﮕﻨﻟ نﺎﺘـﺳﺮﻬﺷ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺎﺘـﺳور تﺎـﺒﮐﺮﻣ راﺪﻏﺎﺑ ـﺼ
ﺎ ﺣ ﺒ ﻪ
ﯽﻏﺎﺑ لﺎﺳ رد يرﻮﻀﺣ 92
- 1391 ﻊﻤﺟ ﺖﺳا هﺪﺷ يروآ .
ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور زا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد ﺮﻣ ود و هدﺎـﺳ ﯽﻓدﺎـﺼﺗ يﺮـﯿﮔ
ﻪـﻠﺣ يا
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺖﺳا . ﺑ ناراﺪﻏﺎﺑ ﻪ
ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫﺎﺘﺳور ﻦﯿﺑ زا ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ .
ﻢﺠﺣ ندﺮﮐ اﺪﯿﭘ ياﺮﺑ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ناﺮﮐﻮﮐ شور
ﺖﺳا . ﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ ناﺮﮐﻮﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور رد مزﻻ ﻪﻧ
يﺮﯿﮔ هدﺮـﮐ ﻪﺋارا ار ﺮﯾز لﻮﻣﺮﻓ ﯽﻓدﺎﺼﺗ
ﺖﺳا :
) 1 (
د ﻪﮐ نآ ر ،ناراﺪﻏﺎﺑ داﺪﻌﺗ ﺎﯾ يرﺎﻣآ ﻪﻌﻣﺎﺟ هزاﺪﻧا ،N
ﻞﺑﺎﻗ نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺐﯾﺮﺿt
ﺮـﻈﻧ درﻮﻣ ﺖﻔﺻ ﻊﯾزﻮﺗ ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ ضﺮﻓ ﺎﺑ ﻪﮐ لﻮﺒﻗ
لوﺪﺟ زا ﻪﺑ ﺖﻧدﻮﯿﺘﺳاt
ﯽﻣ ﺖﺳد ﺪﯾآ
S2
ﺺﺧﺎﺷ ﺲﻧﺎﯾراو ﺎﺠﻨﯾا رد ﻪﮐ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺖﻔﺻ ﺲﻧﺎﯾراو دروآﺮﺑ ، ـﻧا يﺎﻫ
يژﺮ
،ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﻗدd
و بﻮﻠﻄﻣ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ﯽﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣn
ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ 53
ياﺮـﺑ ﺎـﻣا ،ﺪـﺷ دروآﺮـﺑ
ﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﻨﯿﻤﻃا زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ
60 ﺳ راﺪﻏﺎﺑ ﺆ هدﺎﻬﻧ درﻮﻣ رد ﯽﺗﻻا ﺪﺷ هﺪﯿﺳﺮﭘ ﯽﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫ
.
رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا ﺮـﺘﻤﮐ ﻪﻋرﺰﻣ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يا
1 ،رﺎـﺘﮑﻫ 1 ﺎـﺗ 4 و رﺎـﺘﮑﻫ زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ 4
ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ رﺎﺘﮑﻫ .
هدﺎﻬﻧ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﻦﯿﺷﺎﻣ يﺎﻫ
ﺳ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ ،ﺖﺧﻮﺳ ،تﻻآ ﻦﺑﺮـﮐ ﺮـﺸﻧ رد ﻪـﮐ ﻪﺘﯿﺴﯾﺮﺘﮑﻟا و مﻮﻤ
يد ا راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺛﺆﻣ ﺪﯿﺴﮐ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ . ﺐﯾاﺮﺿ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا دراﺪﻧﺎﺘﺳا هدﺎﻬﻧ ﻦﯾا زا ﮏﯾ ﺮﻫ يا
لوﺪـﺟ رد ﺎـﻫ
1 هﺪﺷ هدروآ
ﺖﺳا . ﻦﯾﺪﺑ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ لﻮﺻا ﮐ دﻮﺑ ترﻮﺻ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ دراﺪﻧﺎﺘﺳا لدﺎﻌﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪ هدﺎﻬﻧ ﺪﺣاو ﺮﻫ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يا
نآ بﺮﺿ و فﺮﺼﻣ هدﺎﻬﻧ راﺪﻘﻣ رد
هﺪﺷ ﺪﺣاو ﺮﻫ يازا ﻪﺑ ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺢﻄﺳ
.
لوﺪﺟ 1 - ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺸﻧ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺐﯾاﺮﺿ لدﺎﻌﻣ نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يا
ﺶﺨﺑ ﺪﺣاو
يژﺮﻧا لدﺎﻌﻣ )
MJ/Unit (
ﻊﺟﺮﻣ
ﻦﯿﺷﺎﻣ تﻻآ 071 MJ
/0 ]
8 [
ﺖﺧﻮﺳ 76 l
/2 ]
11 [
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ :
نژوﺮﺘﯿﻧ 3/ kg
1 ]
7 [
ﺮﻔﺴﻓ 2/ kg
0 ]
12 [
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ 2/ kg
0 ]
12 [
مﻮﻤﺳ :
ﺖﻓآ ﺶﮐ 1/ kg
5 ]
9 [
چرﺎﻗ ﺶﮐ 9/ kg
3 ]
5 [
ﻪﺘﯿﺴﯾﺮﺘﮑﻟا 608 kWh
/0 ]
9 [
3
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
لوﺪﺟ رد 2
ا ناﺰﯿﻣ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧ هدﺎﻬﻧ ﻂﺳﻮﺗ يا
ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺐﯾاﺮﺿ زا هدﺎﻔﺘﺳا
يا و
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦﺑﺮﮐ ﺮﺸﻧ ﺪﺻرد و
يد ﺪﯿﺴﮐا ﺎﻬﻧ ﺮﻫ ﻞﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار هد رﺎﺸﺘﻧا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ زﺎﮔ هزاﺪﻧا هوﺮﮔ ﻪﺳ رد يا
هدروآ تﺎـﻏﺎﺑ
هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ﻪﻧﺎﺨ
يا ﻦﯿﺷﺎﻣ هدﺎﻬﻧ زا رﺰـﺑ هزاﺪـﻧا ﺎـﺑ تﺎـﻏﺎﺑ رد ﯽﮕﻧرﺎـﻧ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ تﻻآ
يﺎـﻫزﺎﮔ رﺎـﺸﺘﻧا زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ گ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ا ﺖﺳا ﮏﭼﻮﮐ و ﻂﺳﻮﺘﻣ تﺎﻏﺎﺑ رد ي .
رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻪﮐ يا
تﺎـﻏﺎﺑ رد ﯽﮕﻧرﺎـﻧ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ياﺮـﺑ ﺖﺧﻮـﺳ هدﺎﻬﻧ
ﺮﺘﻤﮐ هدﺎﻬﻧ ﻦﯾا ﺮﺘﻤﮐ فﺮﺼﻣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا زا
ﻪﻧﺎﺨﻠ ﯽـﻣ ﮏـﭼﻮﮐ تﺎـﻏﺎﺑ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ و گرﺰﺑ تﺎﻏﺎﺑ رد يا ﺑ
ﺪـﺷﺎ .
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ ﯿﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ هدﺎﻬﻧ زا يا
هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻢﻬﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸ
ﺎـﺑ ﯽﺗﺎﺒـﺳﺎﺤﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا
74 ﺪﺻرد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻞﮐ زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ يا
، ﺘﭘ نآ زا ﺪـﻌﺑ و ﺖﺳاراد ار راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﯿـﺳﺎ
ﯽـﻣ تﺎﻔـﺴﻓ و ﻢ ﺪـﺷﺎﺑ
.
ﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻪ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ زﺎﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ
هدﻮـﺑ ﺮﺘـﺸﯿﺑ گرﺰﺑ تﺎﻏﺎﺑ يور ﺮﺑ تﺎﻔﺴﻓ و نژوﺮﺘﯿﻧ زا يا
ﺖـﺳا .
رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﮐ ﻦﺑﺮﮐ ﺮﺸﻧ راﺪﻘﻣ
يد ا ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ تﺎﻏﺎﺑ يور ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ زا ﺪﯿﺴﮐا هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا ﮏـﭼﻮﮐ و گرﺰـﺑ تﺎـﻏﺎﺑ ز
دﻮـﺑ .
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧ گرﺰـﺑ عراﺰـﻣ رد ﺰـﯿﻧ ﻪﺘﯿـﺴﯾﺮﺘﮑﻟا و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ مﻮﻤﺳ زا ﯽﺷﺎﻧ يا
ﺮـﺗ عراﺰـﻣ زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﻂـﺳﻮﺘﻣ و
ﯽﻣ ﮏﭼﻮﮐ ﺪﺷﺎﺑ
.
لوﺪﺟ 2 - ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﯿﻣ هدﺎﻬﻧ يا
ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻏﺎﺑ هزاﺪﻧا حﻮﻄﺳ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺎﻫ )
kg CO2eq /ha (
ﺶﺨﺑ ﺎﻫ غﺎﺑ هزاﺪﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺪﺻرد
4 زا ﺮﺘﺸﯿﺑ 1 - 4 0 -1
ﻦﯿﺷﺎﻣ تﻻآ 6/
62 24
/ 90 67
/ 94 22
/ 88 18
/ 14
ﺖﺧﻮﺳ 07
/ 49 03
/ 73 22
/ 72 50
/ 70 33
/ 11
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ
نژوﺮﺘﯿﻧ 46
/ 231 71
/ 262 27
/ 319 01
/ 269 25
/ 43
تﺎﻔﺴﻓ 13
/ 12 42
/ 26 25
/ 29 47
/ 25 09
/4
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ 07
/ 56 68
/ 68 65
81
/ 66 74
/ 10
مﻮﻤﺳ
ﺖﻓآ ﺶﮐ 9/
2 14
/5 14
/6 09
/5 82
/0
چرﺎﻗ ﺶﮐ 57
/5 47
/ 13 42
/ 14 83
/ 12 06
/2
ﻪﺘﯿﺴﯾﺮﺘﮑﻟا 05
/ 82 99
/ 83 77
/ 85 10
/ 84 52
/ 13
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺸﻧ ﻞﮐ يا
86 / 501 69
/ 623 75
/ 686 02
/ 622 100
ﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻞﮐ ناﺰﯿﻣ ،ﺞﯾﺎﺘ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يا 02
/ 622 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
CO2
ﺮﺑ
ﯽﻣ رﺎﺘﮑﻫ ﺪﺷﺎﺑ
. ناﺰﯿﻣ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ يا
29 / 361 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
CO2
ﻢﻬﺳ ﺎﺑ و ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ
08 / 58 ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻞﮐ زا ﺪﺻرد ﺘﺸﯿﺑ ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يا
هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮ
ﺖﺳا . ﻦﯿﺷﺎﻣ ﺎﺑ تﻻآ
ﻢﻬﺳ 14 ﺪﺻرد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا زا ا رد هدﺎﻬﻧ ﻦﯿﻣود يا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ يﻻﺎﺑ رﺎﺸﺘﻧ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد يا
ﺪﺷ . زا ﺪﻌﺑ
ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺖﺧﻮﺳ و ﻪﺘﯿﺴﯾﺮﺘﮑﻟا نآ 5/
13 و ﺪﺻرد 11 ﻪﺒﺗر رد ﺪﺻرد هدﺎﻬﻧ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ يﺪﻌﺑ يﺎﻫ
راﺮﻗ ﺎﻫ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و ﺖﻓﺮﮔ
ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ مﻮﻤﺳ 3
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺪﺻرد ﺸﺘﻧا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎ هدﺎﻬﻧ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ رد ار يا
ﺖﺳاراد ﺎﻫ )
ﻞﮑﺷ 1 (.
4
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﺴﯾﻮﻨﺷﻮﺧ يﺮﮕﯾد يا )
2013 ( ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﻞﮐ راﺪﻘﻣ ، اﺮﺑ يا
ي نﺎﻬﻔﺻا نﺎﺘﺳا رد مﺪﻨﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ار 58 / 2711 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
CO2
آﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ ﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ درو
ﺎﺑ ﻪﺘﯿﺴﯾﺮﺘﮑﻟا 74
ﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﺻرد ﻢﻬﺳ ﻦ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا رد ار
يا
ياﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺑرد مﺪﻨﮔ ﺖﺷاد
.
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
هداد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ يﺎﻫ هزاﺪﻧا ﺎﺑ تﺎﻏﺎﺑ زا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد
،رﺎﺘﮑﻫ ﮏﯾ ﺮﯾز يﺎﻫ 1
ﺎﺗ 4 زا ﺶﯿﺑ و رﺎﺘﮑﻫ 4
ظﺎﺤﻟ زا رﺎﺘﮑﻫ رﺎﺸﺘﻧا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ يا
ﯾ ﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑ
. ﺑ نﻼﯿﮔ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪ
رﻮﻃ
ﻂﺳﻮﺘﻣ 02 / 622 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻦﺑﺮﮐ يد ﯿﺴﮐا ﺪ ﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ زﺎﮔ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ يا
ﺪﻨﮐ
ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻪﮐ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
ﻢﻬﺳ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ صﻮﺼﺨﺑ 43
ﻞﮐ زا ﺪﺻرد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا
يا دﺎﻬﻧ ه ﺎﻫ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ زا ﺪﻌﺑ ،ﯽﯾﺎ
ﻦﯿﺷﺎﻣ و تﻻآ
ﺴﯾﺮﺘﮑﻟا ﯿ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﺘ ﻪﺒﺗر رد
راﺮﻗ يﺪﻌﺑ يﺎﻫ
ﺪﻧراد . ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ زﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا
يا تاﺪﯿﻟﻮﺗ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
يﻻﺎﺑ 4 ﯽﻣ رﺎﺘﮑﻫ و ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﺠﯿﺘﻧ رد اﺰﻓا ﺎﺑ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا نآ راﺪﻘﻣ تﺎﻏﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﺶﯾ ﺪﺑﺎﯾ
. ﯽﻣ ﻞﮐ رد ﮔ ناﻮﺗ
ﺖﻔ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﻫ
ﺠﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ رﺎﮐ ﺖﺧﻮﺳ ﺎﺑ ﻪﮐ يزروﺎﺸﮐ تاﺰﯿﻬ
زا رﺎﺷﺮﺳ يﺎﻫدﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا و كﺎﺧ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ،يرﺎﯿﺑآ ياﺮﺑ بآ ژﺎﭙﻤﭘ ،ﺪﻨﻨﮐ
ﻪﺑ ﯽﮕﻤﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ يﻻﺎﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﻪ
هﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ رد يا ﻧا
ﺪ . ا هﻮﯿﺷ ﯽﺧﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻄﯾاﺮﺷ رد ﻦﯾ يﺎﻫ
اﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﯽﻣ ر
ﺖﺻﺮﻓ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻢﺸﭼ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ ار ﯽﯾﺎﻫ
يﺎﻫزﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺮﯿﮔ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ
ﺪﻨﻨﮐ ﻢﻫاﺮﻓ ﺶﺨﺑ ﻦﯾا زا يا .
ﻦﯾا ﻪﻠﻤﺟ زا
ﯽﻣ دراﻮﻣ ﻮﮐ زا ﺮﺘﻤﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﻷﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ د ﺷﺎﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺺﺧ
ﻦﯿ ﺮﯿﻤﻌﺗ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ درﺪﻧﺎﺘﺳا تﻻآ و
ﻪﺑ يراﺪﻬﮕﻧ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ هرﺎﺷا ﻊﻗﻮﻣ
ﻫﺎﮐ ﺶ ناﺰﯿﻣ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ ﺮﺸﻧ يا
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﻞﮑﺷ
1 - رﺎﺸﺘﻧا ﻊﯾزﻮﺗ
CO2
نﻼﯿﮔ نﺎﺘﺳا رد ﯽﮕﻧرﺎﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ
5
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1.
ي ،ﯽﺋﻮﮑﺳا ﯽﭼﺮﯿﺷ ﺐﺠﻋ .
م ، . ر ،ﯽﮐﺎﺗ . ﻒﻟا ،يﺪﺒﻋ .
ﻒﻟا و ﺮﻓ يدﺎﺒﻗ .
،ﺮﺒﺠﻧر 1390 . ﻢـﯾد مﺪﻨﮔ ﺖﺸﮐ رد ﯽﻓﺮﺼﻣ يژﺮﻧا ﯽﯾارﺎﮐ ﯽﺳرﺮﺑ
ﺎﻫ هداد ﯽﺸﺷﻮﭘ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﮏﯿﻨﮑﺗ ﻂﺳﻮﺗ )
(DEA ): يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ :
رﻮﺧﻼﯿﺳ ﺖﺷد يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ ﻦﯿﺷﺎﻣ ي ﻪﯾﺮﺸﻧ .(
ـﻠﺟ ، ﺪ 1 هرﺎﻤـﺷ ، 2 ،
ص 132 - 122 .
2. Bahrami, H., M.Taki and N. Monjezi, 2011. Optimization of energy consumption for wheat production in Iran using data envelopment analysis (DEA) technique. African Journal of Agricultural Research 6(27): 5978-5986.
3. Banaeian, N. and M. Zangeneh, 2011. Study on energy efficiency in corn production of Iran.
Energy, 36: 5394-5402.
4. Hatirli, S.A., B. Ozkan and C. Fert, 2005. An econometric analysis of energy input-output in Turkish agriculture. Renewable and Sustainable Energy Reviews 9: 608-623.
5. Ghahderijani, M., SH. Pishgar-Komleh, A. Keyhani and P. Sefeedpari, 2013. Energy analysis and life cycle assessment of wheat production in Iran. African Journal of Agricultural Research, 8:
1929-1939.
6. IPCC. (2007). IPCC Assessment Report 4. <www.ipcc.ch>.
7. Khoshnevisan, B., SH. Rafiee, M. Omid and H. Mousazadeh, 2013. Comparison of GHG emissions of efficient and inefficient potato producers based on data envelopment analysis. Journal of Agricultural Engineering and Biotechnology, 1(3): 81-88.
8. Mobtaker, HG., A. Keyhani, A. Mohammadi, S. Rafiee and A. Akram, 2010. Sensitivity analysis of energy inputs for barley production. Agriculture, Ecosystems and Environment, 137: 367-372.
9. Nabavi-Pelesaraei, A., R. Abdi, S. Rafiee and HG. Mobtaker, 2014. Optimization of energy required and greenhouse gas emissions analysis for orange producers using data envelopment analysis approach. Journal of Cleaner Production, 65:311-317.
10. Nabavi-Pelesaraei, A., A. Sadeghzadeh, M.H. Payman and HG. Mobtaker, 2013. An analysis of energy use CO2 emission and relation between energy inputs and yield of hazelnut production in Guilan province of Iran. International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 1(12):1601-1113.
11. Pishgar-Komleh, S.H., Ghahderijani, M., Sefeedpari, P., 2012. Energy consumption and CO2
emissions analysis of potato production based on different farm size levels in Iran. Journal of Cleaner Production 33, 183-191.
12. Taki, M., R. Abdi, M. Akbarpour and HG. Mobtaker, 2013. Energy inputs-yield relationship and sensitivity analysis for tomato greenhouse production in Iran. CIGR Journal, 15:59-67.
