بررسی واکنش های بیوشیمیایی و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی گیاه کینوا تحت تنش کم‌آبیاری و تیمارهای کودی در خاک شور

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 1399

هحفص یاه 644 - 629

:یشهوژپ هلاقم

یسررب شنکاو

یاه ییایمیشویب میزنآ تیلاعف و

یاه یتنآ اونیک ینادیسکا ت

تح مک شنت و یرایبآ

روش کاخ رد یدوک یاهرامیت

یفسویریما یدهم نیدت اضردومحم ،1

2

،*

حر می هاربا

3یمی

1 .

،یرتکد یوجشناد ،تعارز هورگ

زرواشک هدکشناد ،ی

،درکرهش هاگشناد .ناریا ،درکرهش

2 . داتسا ، زرواشک هدکشناد ،تعارز هورگ ،ی

،درکرهش هاگشناد .ناریا ،درکرهش

3 . داتسا ، سدنهم هورگ ی ناکم کی ب متسیسوی ، زرواشک هدکشناد ،ی

،درکرهش هاگشناد

،درکرهش ا ناری .

:هلاقم تفایرد خیرات 11

/ 90 / 1301 :هلاقم شریذپ خیرات 19

/ 93 / 1300

هدیکچ هب شیامزآ نیا کولب حرط بلاق رد لیروتکاف تیلپسا تروص

یعارز لاس رد رارکت هس اب یفداصت لماک یاه 7931

- 7931 هعرزم رد یکیرتکلا تیاده( روش یا

2 / 5 یسد سنمیز ناهفصا درگتسد هقطنم رد عقاو ،)رتم رب راهچ .دش ماجنا

( یرایبآ حطس 711

، 15

، 51 و 25 دصرد هعرزم تیفرظ هب )

یلصا لماع ناونع و

راهچ

حطس یتسیز دوک ن ،دهاش(

ی سکورت ی

،ن ب ی رفسفو فلت و ی ق ن ی سکورت ی ن ب و ی رفسفو و ) ود حطس ییایمیش دوک (

نژورتین ییایمیش یاهدوک یقیفلت دربراک و دربراک مدع

رفسف و هب ) یعرف لماوع ناونع رارق هعلاطم دروم

رگ یکشخ دیدش شنت .دنتف 25

تیلاعف هعرزم تیفرظ دصرد میزنآ

یتنآ یاه

،زلااتاک نادیسکا رپوس و زادیسکارپ

نولام نازیم و نیلورپ نازیم ،زاتومسید دیسکا ید

هب ار اونیک رد دیئدلآ دودح بیترت

64 ، 52 ، 762 ، 62 و 93 یرایبآ شنت نودب طیارش هب تبسن دصرد 711

د دصر

شهاک بجوم هجیتن رد و داد شیازفا هعرزم تیفرظ ینعم

هب( کیژولویب درکلمع و هناد درکلمع راد دودح بیترت

14 و 63 نیا اب .دیدرگ هایگ نیا رد )دصرد

،یکشخ شنت حوطس یمامت رد دوجو رامیت

فلت ی ق ن ی سکورت ی ن ب و ی رفسفو مه دربراک طیارش رد سف و نژورتین ییایمیش یاهدوک نامز

شیب رف رب ار ریثأت نیرت لیدعت

تارثا شنت ینعم شهاک ،یکشخ تیلاعف راد

میزنآ یاه یتنآ درکلمع شیازفا هجیتن رد و نادیسکا تشاد یکشخ حطس نامه رد یدوک یاهرامیت ریاس اب هسیاقم رد

.

نک لماک ار دوخ دشر هرود ،یکشخ دیدش شنت طیارش رد یتح تسناوت ،شیامزآ لحم کاخ یروش دوجو اب اونیک هایگ هک داد ناشن عومجم رد جیاتن رذب و د

.دیامن دیلوت دیلک هژاو

‌ :اه

‌ .نژورتین ،اونیک ،زلااتاک ،رفسف ،یزمسا شنت

Investigating the Biochemical Reactions and Antioxidant Enzymes Activity of Quinoa under Water Deficit Stress and Fertilization Treatments in Saline Soil

Mahdi Amiryousefi¹, Mahmoud Reza Tadayon^2*, Rahim Ebrahimi³

1. Ph.D. Candidate, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

2. Professor, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

3. Professor, Department of Biosystems Mechanical Engineering, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

Received: December 2, 2019 Accepted: May 30, 2020 Abstract

The present experiment has been conducted as a split plot factorial based on completely randomized block design with three replications in 2018-2019 crop season on a saline farm (with an electrical conductivity of 5.2 dS/m) in Dastgerd area, Isfahan Province. Four levels of irrigation (25%, 50%, 75%, and 100% of FC) compose the main factors and biofertilizer (the control, Nitroxin, Biophosphorus, and their combination) as well as chemical fertilizer in two level of no application and integrated application of nitrogen and phosphorus fertilizers are the sub-factor. Severe drought stress (25% FC irrigation treatment) increase the measured traits (antioxidant enzyme activity including catalase, peroxidase, and superoxide dismutase along with Proline and Malondialdehyde content) in quinoa by about 46%, 52%, 142%, 42%, and 39%, compared to non-stress conditions (100% FC irrigation treatment), respectively. Also, they significantly reduce grain and biological yield in this plant (by about 76% and 49%, respectively). However, at all drought stress levels , the combination of nitroxin and biophosphorus under conditions of simultaneous use of chemical fertilizers of nitrogen and phosphorus shows the maximum effect on moderation of drought stress effects, significantly reducing the activity of antioxidant enzymes and, consequently, increasing yield, compared to other treatments at the same drought level. Overall, the results demonstrate that despite the salinity of the tested soil, quinoa has been able to complete its growth and seed production even under severe drought stress conditions.

Keywords: Catalase, nitrogen, osmotic stress, phosphorus, quinoa.

1 همدقم‌.

هدمع زا یکی یزرواشک رضاح لاح رد فرصم نیرت

هدننک

بیسآ هجیتن رد و ناهج بآ عبانم زا شخب نیرتریذپ

نارحب مک یبآ .تسا ا مهم ور نیا ز نیرت

تینما هک یلکشم

یم دیدهت ار ناهج و روشک ییاذغ بآ عبانم دوبمک ،دنک

تسا بسانم

، هب یوحن هک اذغ هب زاین ی

شیب رت و

تیریدم لامعا تمس هب ار رشب ،بآ عبانم تیدودحم مک یبآ را ی رایسب رد ،نیا رب هولاع .تسا هداد قوس ی

زا

همین و کشخ قطانم هب هک ناهج کشخ

مک یبآ هجاوم

رد لیلد نیمه هب ،دراد دوجو زین یروش لکشم دنتسه بلغا ناهایگ قطانم نیا هب

روط مه نامز تحت ریثأت ود ره

روش شنت ی

و مک یبآ ( دنراد رارق

Hoseini et al., 2018

.)

ت شیازفا شن

اه ی ،یطیحم هب رجنم

زورب غت یی تار

ژولوفروم ی

، ب ی شو ی م یا یی لوکلوم و ی گ رد ی ناها م ی دنوش

هک گ دشر ی ها نآ درکلمع و

هب ار اه تحت تدش ریثأت

رارق

م ی .دنهد هلمج زا غت

یی تار مهم ب ی شو ی م یا یی گ رد ی ناها رد

شنت ضرعم اه

ی حم ی ط ،ی لوت ی د هنوگ یاه اعف ل سکا ی

7نژ

تسا . دار ی لاک اه ی سکا دازآ ی

نژ

، پ ی اهدنو ی هناگود

سا ی اهد ی غ برچ ی ر شنکاو اشغ رد عابشا اه

ی جنز ی هر‌ ا ی

سکارپ ی ساد ی نو ار هتفرگ فده رخت هب رجنم و

ی ب سا ی اهد ی

برچ یم وش دن (

Heshmati et al., 2016

.) گ ی ناها لمحتم

شنت هب یطیحم یاه هب

روظنم گولج ی ر ی و یا زا نتساک

بیسآ اه ی شان ی سکا عاونا زا ی

نژ اراد ،لاعف ی

هناماس اه ی

عافد ی یتنآ نادیسکا ی هدرتسگ رت ناهایگ ریاس هب تبسن ی

یعارز لماش هک دنتسه میزنآ

اه یی سکارپوس دننام ی

د

د ی

،زاتومس سکارپ ،زلااتاک

ی سکارپ تابروکسآ ،زاد ی

زاد و

لپ ی لنف سکا ی د م زا ی ( دنشاب

Agarwal & Pandey, 2004

اب .)

ارش هب هجوت ی

ط کشخ لاس ی اه ی دوبمک و روشک رد دتمم

بآ عبانم ی پ رد و ی نآ

، روش ی لوت ،کاخ و بآ عبانم ی

د

خرب ی گ زا ی ناها عارز ی غاب و ی کشخ قطانم رد موسرم

1. Reactive Oxygen Species (ROS)

دودحم اب روشک ی

ت اه ی ز ی دا ی و هدش هجاوم عوضوم نیا

بجوم ک و درکلمع شهاک ی

ف ی ت گ ی ناها عارز ی نیا رد

هدش قطانم ا زا .تسا

ی ن

،ور فرعم ی گ ی ناها دج ی د اب و

سناتپ ی ل عارز رظن زا مه هک لااب درکلمع ی

ارش رد ی ط

درکلمع روش و کشخ یبسانم

هتشاد لوصحم مه و دنشاب

لوت ی د ی

، ک زا ی ف ی ت لااب یی دشاب رادروخرب هجوتدروم

رارق

تسا هتفرگ (

Hoseini et al., 2018

.)

یک اون (

Chenopodium quinoa Willd

) گ ، ی ها ی لاسکی ه

هاگتساخ اب و رمآ

ی اک ی تلا ی ن ا تس . تسا هدش شرازگ ا

ی ن

گ ی ها ز تمواقم ی

دا ی ط ربارب رد ی

ف هدرتسگ یا شنت زا یاه

غ ی ر یتسیز لباق و تسا هداد ناشن دوخ زا ی

ت رد دشر

مز ی ن یاه شاح ی ه یا دراد ار (

Prager et al., 2018

رد .)

اونیک هایگ هک تسا هدش شرازگ عبانم یخرب هب

لیلد لمحت

ًاتبسن لااب ی شنت هب اه ی کشخ ی روش و ی (

Adolf et al.,

)2013

، تنژ عونت ی ک ی لااب و قباطت ذپ ی ر ی لقا هب ی م اه ی

فلتخم (

Basra et al., 2014

اراک و ) یی لااب ی زا هدافتسا

عبانم بآ (

Prager et al., 2018

،) یم دناوت گ ی بسانم ها ی

ارب ی بآ عبانم زا هدافتسا دودحم

کاخ و یاه سب ی را روش

.دشاب اذغ شزرا رظن زا یی

ن ی ز هناد ک ی اون لوصحم هک

لصا ی ا ی ن گ ی ها ب ،تسا ی ن 76 ات 21 ئتورپ دصرد ی

ن دودح(

سا زا راشرس و دراد )مدنگ هناد ربارب ود ی

د مآ ی هن اه ی

رورض ی ل دننام ی ز ی ن تم و ی نو ی ن رد هک تسا شیب

رت گ ی ناها

هلغ ا ی

، م هب ی ناز مک ی ( دنراد دوجو

Iqbal et al., 2018

.)

هب یوحن هک ا شزر اذغ یی سب ی را لااب ی ک هناد ی بجوم اون

اقم ی هس ش اب نآ ی ر ناهج رابوراوخ نامزاس طسوت کشخ ی

( تسا هدش

Hoseini et al., 2018

.) عومجم ای ن لماوع

ک هعسوت هک هدش ببس ی

اون هب ناونع ی ک گ ی ها رد بسانم

اتسار ی تسد بای ی س هب ی تسا اه ی ناهج ی زرواشک ی اپ ی راد

هجوتدروم گ رارق

ی در

، هب وحن ی ز حطس هک ی

ر ناهج تشک ی

ای ن گ ی ها زا 94 رد راتکه رازه لاس

7311 هب 211 رازه

لاس رد راتکه 2171

سر ی هد تسا (

Kaoutar et al.,

درکلمع یازجا و درکلمع هک تسا هدش شرازگ .)2017

تحت اونیک ماقرا رد ریثأت

ینعم حطس ات یکشخ شنت یراد

یم شهاک ( دبای

Telahigue et al., 2017

).

یلاح رد نیا

هک تسا شنت

مه نامز شیازفا بجوم یروش و یکشخ

ینعم راد لاعف ی ت زنآ ی م اه ی یتنآ نادیسکا رد گرب اه هایگ ی

یم شنت نودب تلاح هب تبسن ( دوش

Muscolo et al.,

).2016

هب یوحن میزنآ تیلاعف نازیم یسررب اب هک یاه

یتنآ نادیسکا یکشخ فلتخم حوطس تحت اونیک هایگ رد

شنت یلااب حوطس رد هک دش هداد ناشن نازیم یکشخ

میزنآ تیلاعف و نیلورپ یاه

رپوس سکا ی د د ی زاتومس و

آ سکارپ تابروکس ی

زاد اونیک رد هب روط ینعم و شیازفا یراد

هناد درکلمع یم شهاک

( دبای

Sadak et al., 2019

).

اما

ریثأت زیچان اونیک هایگ درکلمع رب یرایبآ بآ یروش

ینعمریغ(

( تسا هدش شرازگ )راد

Pulvento et al.,

هک تسا هدش شرازگ یفرط زا .)2012

اونیک ارش رد ی ط

کشخ شنت ی

هب روظنم رط زا ،بآ بذج همادا ی

ق عمجت

کرت ی تاب زمسا ی هوبرک هلمج زا ی

تارد اه ی و لولحم

لورپ ی سناتپ ن ی ل زمسا ی م شهاک ار دوخ ی

.دهد هب ترابع

د ی رگ هب یکشخ شنت طیارش رد اونیک هایگ دنیارف هلیسو

ظنت ی م زمسا ی یم شهاک ار یکشخ تارثا ( دهد

Muscolo

et al., 2016

).

ینامز هب بآ هک یرایبآ قیرط زا هتفرراک

،

مک رت هایگ یبآ زاین رادقم زا یعارز

رب دوک زا هدافتسا دشاب

دوک تفررده ثعاب لماک یرایبآ یانبم یروش شیازفا ،

و کاخ بآ یگدولآ شیازفا یم ینیمزریز یاه

دوش (

Nasir

Khan et al., 2018

.) اب هک تسا یلاح رد نیا هجوت

هب

مدع کاخ رثکا ییاناوت یعارز یاه

،روشک رد لماک نیمأت

رصانع ناهایگ یارب ییاذغ یاهدوک فرصم نازیم ،

رد ییایمیش ناریا

رایسب یناهج نیگنایم زا رتلااب تسا

(

Sabbagh et al., 2017

.) نیاربانب

، شیازفا تهج ییاراک

شور ،ییاذغ رصانع فرصم دیاب دوک فرصم یاه

هب هنوگ دروم ییاذغ داوم هک دنک رییغت یا لوط رد هایگ زاین

تدم کی ینلاوط

دریگ رارق هایگ رایتخا رد تافلت نودب و

(

Nasir Khan et al., 2018

).

یتسیز یاهدوک زا هدافتسا

لح هدننک و رفسف تیبثت هدننک نژورتین

، شور هلمج زا یاه

هک تسا هنیهب یعارز تایلمع یم

دناوت هنیهب بذج هب

شهاک بجوم و دنک کمک هایگ طسوت ییاذغ رصانع یگدولآ و کاخ یروش یاه

تسیز طیحم زا یشان ی

یب فرصم دوش ییایمیش یاهدوک هیور

(

Stamenkovic et

al., 2018

).

ک اهدو ی ز ی تس ی فلتخم عاونا لماش ،

ر ی زدازآ تادوجومز ی

هدوب ط هــک ی ارف ی اهدن ی

بی ژولو ی ک ی

، غ رصانع اذ یی لصا ی زا ار لکش غ ی لباقر

هب سرتسد لکش

لباق سرتسد هایگ دبت ی هدومن ل هب رجنم و

هناوج نز ی رذب رتهب و هعسوت هناماس ر ی هش ا ی هایگ م ی دندرگ

(

Enebe & Babalol, 2018

.) نیسکورتین یتسیز دوک زا

هضرع و کاخ کیژولویب تیلاعف و یلآ داوم دوبهب قیرط ییاذغ رصانع

، درکلمع شیازفا بجوم یعارز هایگ

یم ددرگ (

Sabbagh et al., 2017

) یتسیز دوک رفسفویب

زین

رفسف تیللاح شیازفا ببس زاتافسف دیسا حشرت اب یم لولحمان دنوش

(

Heshmati et al., 2016

.)

ب انب ر شرازگ

Gomaa

( دربراک رامیت )2013

مه نامز

ینعم شیازفا بجوم یتسیز و ییایمیش یاهدوک راد

رامیت هب تبسن اونیک کیژولویب درکلمع و هناد درکلمع ،رگید یشهوژپ رد .تسا هدش دهاش ریثأت

طسوتم حوطس

( 15 )راتکه رد مرگولیک ( یلااب و

725 )راتکه رد مرگولیک

ینعم اونیک هایگ درکلمع شیازفا رب نژورتین دوک راد

تسا هدش شرازگ (

Basra et al., 2014

) هک هدش شرازگ .

اهدوک زا هدافتسا ی

ز ی تس ی ناکم اب ی مس یاه ددعتم ی زا

بثت هلمج ی ت ن ی

،نژورت ندشدازآ هب کمک یمهارف و

رصانع

اذغ یی لوت ،کاخ رد ی

د نومروه اه ی گ دشر کرحم ی

،ها

ازفا ی ش اراک یی ر بذج ی هش نوگاتنآ تارثا و ی

تس ی رب

م ی ناگراورک ی مس یاه ب ی رام ی ز ا،

دعت بجوم ی

ل شنت

یزمسا هدش فنم تارثا و شنت ی

ار اه ار یعارز ناهایگ رب

یم شهاک دنهد

(

Enebe & Babalol, 2018

)

،

تاعلاطم اما

تارییغت رب یتسیز یاهدوک ریثأت هرابرد یکدنا بی

شو ی م یا یی و

لوکلوم شنت طیارش تحت اونیک هایگ ی هب یطیحم یاه

هژیو

،نیاربانب .تسا هتفرگ تروص روش کاخ رد یکشخ شنت نیا ماجنا زا فده شهوژپ

یاهدوک دربراک ریثأت یسررب

ییایمیش و یتسیز یگژیو رب

یاه تارییغت و ییایمیشویب

میزنآ تیلاعف یتنآ یاه

شنت رثا لیدعت و ینادیسکا یاه

درکلمع تیاهن رد و یروش و یکشخ هایگ

اونیک تحت

یرایبآ فلتخم طیارش روش کاخ کی رد

وب .تسا هد

2 شور‌و‌داوم‌.

‌ اه

شهوژپ نیا هب

تروص حرط بلاق رد لیروتکاف تیلپسا

کولب هعرزم رد رارکت هس اب یفداصت لماک یاه روش یا

یکیرتکلا تیاده(

2 / 5 یسد سنمیز هقطنم رد عقاو )رتم رب

ییایفارغج لوط اب ناهفصا )راوخرب( درگتسد 57

و هجرد

91 ییایفارغج ضرع و یقرش هقیقد 92

و هجرد 61 هقیقد

عافترا و 7512 رتم ی رد حطس زا یا

ی دازآ یعارز لاس رد

7931 - 7931 .دش ماجنا هقبط هیاپرب

هقطنم نیا نپوک یدنب

اراد ی میلقا مرگ رایسب ناتسبات اب ینایایب طسوتم .تسا

ترارح هجرد و یگدنراب و

ریخبت هنلااس قرعت و نآ

هب بیترت 795 یلیم رتم

، 5 / 74 یتناس هجرد دارگ

و 2111

یلیم رتم یم دشاب حوطس.

یرایبآ لماش 711

، 15

، 51 و 25

دصرد هعرزم تیفرظ هب

ناونع لصا لماع ی

کرت و ی ب دوک

یتسیز رد حطس راهچ دهاش

)یتسیز دوک نودب(

،

نی سکورت ی

،ن ب ی رفسفو فلت و ی ق ن ی سکورت ی ن ب و ی رفسفو و دوک

ییایمیش رد

ود حطس یقیفلت دربراک و دربراک مدع

رفسف و نژورتین ییایمیش یاهدوک هب

تروص روتکاف ی ل

هب ناونع عرف لماع ی دش هتفرگ رظن رد .

اهدوک ی ز ی تس ی ن ی سکورت ی ن واح(

ی تظلغ اه ی

رتکاب زا فلتخم ی

اه ی رتکابوتزا پسوزآ ،7

ی ر ی

2مول و

1. Azotobacter

2. Azesprolium

رتکاب ی اه ی ب و )دشر کرحم ی

رفسفو عون ود لماش(

رتکاب ی لح هدننک هنوگ زا رفسف اه

ی ساب ی

9سول و

صوت ساسا رب سانومودوس ی

ه هدنزاس تکرش تشک ماگنه

هب تروص لام رذب نازیم هب و فرصم

ی ک ل ی رت راتکه رد

درگ فرصم ی

دند تاعلاطم . دروم رد

زاین دوک ی ک ی اون سب ی را

تسا دودحم .

فرصم دوجو نیا اب 751

ک ی مرگول رد

ن راتکه ی نژورت و 15 ،رفسف راتکه رد مرگولیک نودب

نیا هک

اراک شهاک یی

دوک فرصم رمه هب ار

ا دشاب هتشاد ه ،

دوبهب بجوم درکلمع

( تسا هدش اونیک

Garcia et al.,

).2015

ساسا نیا رب و

رب یانبم اتن ی ج کاخ نومزآ

لودج(

7 ) هاگشیامزآ طسوت یدوک هیصوت و ت ،

ی اهرام ی

ش دوک ی م یا ی ی رادقم هب 251

ک ی مرگول و هروا دوک 15

ک ی مرگول پوس دوک ر رت تافسف ی

لپ .دندش لامعا راتکه رد

هک تسا رکذ هب مزلا مامت

ی ش دوک ی م یا یی تافسف رپوس

رت ی لپ و 51 ن دوک دصرد ی

نژورت مز هب تشاک زا لبق ی

ن

دش هفاضا و

51 قاب دصرد ی

هدنام ن دوک ی هنژورت ن ی ز زا لبق

هدلگ ی هب تفر راک (

Garcia et al., 2015

) . مه نینچ

لبق ،شیامزآ دروم ییاذغ رصانع رثا قیقد شجنس تهج ترک همه هب تشاک زا زآ ساسارب اه

هیصوت و کاخ نوم

هیصوت یاهدوک و رصانع ریاس ،هاگشیامزآ لماش هدش

نازیم هب یور رصنع 91

یدوک عبنم زا راتکه رد مرگولیک

و یور تافلوس 21

هدیسوپ لاماک یواگ دوک راتکه رد نت

.دش هفاضا هدش ا ترک داعب اه

یلصا ی ا رد

ی شهوژپ ن 1

/ 7

× 4 رتم ،

ترک نیب هلصاف اه

کی کولب نیب هلصاف و رتم اه

)اهرارکت(

ود رتم دش هتفرگ رظن رد و

لماش ترک ره

شش لوط هب تشاک طخ شش

رتم .دوب تایلمع تشاک

)اکاکیتیت مقر( اونیک هایگ رات رد

ی خ 25 تشهبیدرا هام

هب هکشخ شور راک

و ی تسد اب .دش ماجنا

3. Bacillus

ج لود 1 . شم امزآ لحم کاخ تاصخ ی

ش

هنومن قمع ( )cm هتیدیسا یکیرتکلا تیاده

( )dS/m میساتپ

( mg.kg^-1 ) رفسف

( mg.kg^-1 ) نژورتین

( )% یلآ نبرک

( )% نش

( )% تلیس

( )% سر

( )% تفاب

کاخ

36 - 6 8 / 7 2

/ 5 335

7 / 6 68

/ 6 82 / 6 27 44 29 مول یتلیس

اهرذب تشاک طخ ره رد دودح هلصاف اب

71 یتناس رتم

و فیدر هلصاف 91

یتناس یبیرقت قمع رد رتم ود ات کی

یتناس دیدرگ تشک رتم

،دن هب یوحن هتوب مکارت هک ا

ی لداعم

99 ا عبرمرتم رد هتوب ی

داج دش (

Basra et al., 2014

.)

خیرات رد زین تشادرب تایلمع 22

تسد اب و هامرویرهش

تفرگ تروص هک تسا رکذ هب مزلا.

طوطخ

،کی شش و

هب فرط ره زا رتم مین طوطخ ،هیشاح ناونع

ود و

،هس

هنومن حطس تهج طوطخ و یرادرب

راهچ و جنپ تحاسم هب

جنپ تهج عبرمرتم حطس

دش هتفرگ رظن رد تشادرب .

نی زا بآ ی گ ی ها ک ی اون ارب ی سر ی ند درکلمع رثکادح هب

هناد 961 ات 566 م یل ی ل ی رت تسا هدش دروآرب (

Adolf et

al., 2013

).

رض ی ب گ ی ها ی ک ی اون ن ی ز ادتبا لحارم رد یی

،

م ی نا ی اهتنا و یی دشر هب بیترت 52 / 1 ، 7 و 11 / 1 شرازگ

( تسا هدش

Garcia et al., 2015

ا رب .) ی ن اب و ساسا

ا هب هجوت ی

ن هک از لحارم ی

ش ی ی نع ی کشت ی ل لگ ذآ ی ن ات

ساسح ،هناد ندشرپ رت

ی ن هب لحارم کشخ

ی ک رد ی اون

( تسا هدش شرازگ

Hinojosa et al., 2018

ا رد ،) ی ن

کشخ شنت شهوژپ ی

ت(

ی اهرام ی ژر ی م تبوطر ی هجوت اب )

ژولونف دشر لحارم هب ی

ک ی

،اون قم ساسارب ی

سا راذگدک ی

هلحرم زا ،BBCH

1 - 6 هلحرم( : ور تاعطق ومن

ی ش ی لباق

.دش لامعا )تشادرب ادتبا ،روظنم نیا یارب

تهج عت یی ن

نزو تبوطر دصرد ی

ارش رد هعرزم کاخ ی

ط فرظ ی ت

عارز ی ات رفص قمع زا 91

یتناس یرتم اهرارکت زا کاخ ی

امزآ ره ی ش هنومن رادرب ی راشف هحفص زا هدافتسا اب و دش ی

شکم تحت 9

/ 1 .دش هداد رارق رفسمتا ،ساسا نیا رب

تبوطر دصرد نزو

ی ارش رد ی ط فرظ ی ت هعرزم 23 دصرد عت

یی ن دش . مه نینچ هب روظنم عت یی ن قد ی ق نامز بآ ی را ی

، رد

ت ره ی رام زا سپ تشذگ 61 تعاس نامز زا بآ ی را ی

، مادقا

هعسوت قمع زا کاخ هنومن تشادرب هب ر

ی هش ات رفص(

91

یتناس رتم ) دش هنومن . اه ی تشادرب هدش زوت هلصافلاب ی

ن و

عت تهج یی ن تبوطر دصرد نزو

ی امد اب نوآ رد ،کاخ ی

711 تناس هجرد ی

دارگ خ هدناکش دندش بآ .

ی را ی ارب ی

یاهرامیت 15

، 51 و 25 هعرزم تیفرظ دصرد نامز

ی ماجنا

یم دش قمع رد کاخ تبوطر هک رفص

ات 91 یتناس رتم

هب بیترت هب 15 / 27 ، 5 / 76 و 25 / 1 .دوب هدیسر دصرد مجح

فرصم بآ ی

ندروم ی زا ت ره ی رام زین هطبار زا (

7 ) هبساحم

دش (

Alizadeh, 2008

) .

( 7 )

V= (FC- Ɵ_m) ρb×D_Root×A /E_i

بآ بآ مجح :V

ی را ی بسحرب بعکمرتم ،

:FC

دصرد

نزو تبوطر ی

فرظ دح رد کاخ ی

ت ،هعرزم

Ɵm

: دصرد

نزو تبوطر ی

بآ زا لبق کاخ ،یرای

ρb

نزو : صوصخم

رهاظ ی رب مرگ( کاخ یتناس

رتم

،)بعکم

D_Root

: قمع

ر هعسوت ی

هش بسحرب رتم

، تحاسم :A

بآ ی را ی هدش

بسحرب عبرمرتم و

E_i

یفرصم بآ ییاراک : یم

شاب .دن نیدب

بیترت ، مجح بآ زایندروم رد

ره هبترم رایبآ ی رد ره

شیامزآ هبساحم و ساسارب ییآراک عیزوت بآ 31 دصرد اب

هدافتسا زا پمپ و روتنک هب تروص تخاونکی عیزوت

دیدرگ

.

نازیم لورپ ی ن میزنآ تیلاعف ،زلااتاک میزنآ تیلاعف ،

و زادیسکارپ لاعف

ی ت زنآ ی م سکا رپوس ی

د د ی زاتومس اونیک رد

هب بیترت شور زا یاه

(1973) Bates

،

(1984) Aebi

،

(1976) Bradford

و

(1981) Dhindsa & Motowe

.دندش هبساحم هب

روظنم هزادنا گ ی ر ی ز ی تس لک هدوت

ب درکلمع(

ی ژولو ی ک درکلمع و )

،هناد هتوب اه ی رد دوجوم

شاح رثا فذح زا سپ ترکره ی

ه ا ی رد جنپ عبرمرتم

هب تروص فک هناگادج درگ تشادرب و هدش رب

ی د سپس .

ب درکلمع ،هنومن لک ندرک نزو اب ی

ژولو ی ک عت یی ن سپ .دش

آ زا ن هناد زا هناد درکلمع و هدرک ادج شلک و هاک زا ار اه

تشادرب تحاسم .دش هبساحم هدش

هداد اه ی زا لصاح

امزآ ی ش زین مرن زا هدافتسا اب رامآ رازفا

ی (SAS

هخسن 7 / 3 )

زجت دروم ی

ه راو ی سنا م و هتفرگ رارق ی

گنا ی ن اه هب سو ی هل

نومزآ لامتحا حطس رد LSD

جنپ اقم دصرد ی

هس .دندش

ارب ی لکش مسر همانرب زا اه

Excel

درگ هدافتسا ی

د .

3 و‌جیاتن‌.

‌ ثحب

3

‌.

1 نیلورپ‌نازیم‌.

‌

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا هداس تارثا هک داد ناشن حوطس

یرایبآ ز دوک ، ی تس ی ش دوک و ی م یا

،یی مه مهرب رثا نینچ شنک

یرایبآ حوطس ز دوک رد

ی تس ی مهرب رثا و شنک

حوطس

یرایبآ ش دوک رد ی

م یا یی رب نیلورپ ک ی اون نعم ی راد دش

لودج(

2 اقم .) ی هس می گنا ی ن مهرب رثا شنک یرایبآ حوطس رد

ز دوک ی تس لکش( ی 7

- )فلا زین هک داد ناشن اب

زورب شنت

یکشخ و شیازفا

،نآ تدش رادقم

نیلورپ هب اونیک رد روط

ینعم شیازفا یراد

،تفای هب یروط رد هک طیارش شنت

یکشخ یرایبآ رامیت( دیدش 25

رادقم هعرزم تیفرظ دصرد

نیلورپ رد هایگ نیا رد اب هسیاقم

یکشخ شنت طیارش

یرایبآ رامیت( طسوتم 51

طیارش ،)هعرزم تیفرظ دصرد

یکشخ شنت یرایبآ رامیت( میلام

15 )هعرزم تیفرظ دصرد

مدع طیارش و یرایبآ رامیت( شنت

711 تیفرظ دصرد

هب )هعرزم بیترت

25 / 71 ، 71 / 95 و 42 / 62 دصرد شیازفا

ادیپ ،یکشخ شنت حوطس یمامت رد دوجو نیا اب درک

دربراک یاهدوک لکش( یتسیز 7

- )فلا ییایمیش و لکش(

7 - شهاک بجوم )ب نازیم

رامیت هب تبسن اونیک نیلورپ

.دیدرگ هباشم یرایبآ حوطس رد دوک دربراک مدع ا

رد نیلورپ تظلغ شیازف اونیک

تحت شنت طیارش

مه یروش و یکشخ نامز

، رب هبلغ یارب یراگزاس یعون

شنت طیارش یاه

( تسا هدش یفرعم یطیحم دیدش

Adolf et

al., 2013

هب .) یوحن شرازگ هب انب هک رد نیلورپ عمجت ،اه

قیرط زا اونیک راتخاس زا تظافح ،یزمسا لداعت داجیا

اشغ و ینیئتورپ ی

نورد یاهراتخاس تیبثت ،لولس و یلولس

فذح لاکیدار یزمسا شنت تارثا شهاک بجوم دازآ یاه

( تسا هدش هایگ نیا رد

Gonzalez et al., 2009

لیلاد .)

شیازفا هایگ رد نیلورپ تحت

،یکشخ دیدش شنت طیارش

رد نآ تکرش زا یریگولج ،نیلورپ ویتادیسکا زا تعنامم نیئتورپ تخاس شیب دیلوت و اه

تفاب رد نیلورپ رت نیا یاه

شنت زا یشان یزمسا لیسناتپ شیازفا هب خساپ رد هایگ تسا هدش شرازگ یکشخ (

Hinojosa et al., 2018

.) نیا اب

دوجو رد هلمج زا ناهایگ یخرب هجوگ

یگنرف ، نیلورپ نازیم

شنت طیارش تحت رد

ا قر ا م

،لمحتم مک ساسح ماقرا زا رت

هدش شرازگ عوضوم نیا و تسا

رد نیلورپ نازیم شهاک(

شنت هب لمحتم ماقرا حرطم ثعاب )یطیحم یاه

نیا ندش

هک هدش هیضرف نیلورپ

ًاترورض هب یراگزاس هصخشم کی

و تسین شنت دناوت یم

هناشن کی زورب

ت شن زین دشاب

(

Sanchez-Rodriguez et al., 2010

رد یفرط زا .) نایب

تلع

مک عمجت رت نیلورپ رد هایگ اونیک تحت دربراک رامیت یاهدوک

یتسیز و هدش شرازگ ،یزمسا شنت طیارش رد ییایمیش

هک تسا فرصم اونیک رد یدوک فلتخم یاهرامیت رط زا

ی ق

لاعف دوبهب ی ت می بورک ی عاونا ندادرارق سرتسد رد و کاخ

نومروه اه‌ و داوم کرحم دشر ( یس کوت ین ی

،ن سکا ی

،ن ب ی تو ی ن و

سا ی د نتوتنپ ی ک ن و ) ی ز مهارف ی رتهب اذغ رصانع یی

، ببس

نیلورپ عمجت شهاک هجیتن رد و شنت تارثا شهاک نیا رد

( تسا هدش هایگ

Fawy et al., 2017

.)

3

‌.

2 زلااتاک‌میزنآ‌.

‌

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا هداد هک داد ناشن اه هداس تارثا

ییایمیش دوک ،یتسیز دوک ،یرایبآ حوطس مه و

رثا نینچ

مهرب مهرب رثا و یتسیز دوک رد یرایبآ حوطس شنک شنک

زلااتاک میزنآ تیلاعف نازیم رب ییایمیش دوک رد یتسیز دوک ینعم اونیک لودج( دش راد

2 .) اتن ی ج اقم ی هس می گنا ی ن اه ناشن

زفا هک داد ای

ش کشخ شنت حوطس ی

ارش ود ره رد ی

ط

اهدوک دربراک مدع و دربراک ی

ش ی م یا یی بجوم شیازفا

زلااتاک تیلاعف ک رد

ی اون تسا هدش لکش(

7 - .)ج زلااتاک

یکی میزنآ زا فذح یارب مهم یاه نژوردیه دیسکارپ

(H₂O₂)

یسکورپ رد دوجوم موز

اه ناهایگ ی هب

یم رامش دور

(

Agarwal & Pandey, 2004

).

هب هدش شرازگ ،یلکروط

دوجو هک تسا

H₂O₂

هایگ رد نا رظن نیا زا یاراد

تیمها

تظلغ رد هک تسا هب ،طسوتم یاه

لانگیس لوکلوم ناونع

هدام شیپ زتنس رد و هدومن لمع یلولس هراوید نیئتورپ یاه

دراد تکراشم .

اما تظلغ رد یاه

لااب و هدوب یمس هایگ یارب

بیسآ هب ار ویتادیسکا یاه د

دراد لابن (

Aman et al., 2019

.)

Al-Naggar et al.

( فلتخم حوطس رثا یسررب اب )2017

هک دندرک شرازگ اونیک ماقرا رب یکشخ شنت طیارش رد

دهاش )شنت مدع(

و یرایبآ حطس 15

هعرزم تیفرظ دصرد )میلام شنت(

تظلغ

H₂O₂

هایگ نیا رد تراسخ هناتسآ هب

یمن ندشرتدیدش اب یلو .دسر حوطس

یکشخ شنت تظلغ ،

H₂O₂

شیب زین و هدش رت اونیک

زتنس ،نآ اب هلباقم یارب

( تیلاعف ) میزنآ زلااتاک یم دیدشت ار دیامن

.

Adolf et al.

( ینعم شیازفا زین )2013

حوطس رد زلااتاک میزنآ تیلاعف راد

هایگ رد دمآراک یمیظنتدوخ تیلاعف یعون ار یروش یلااب یفنم تارثا فیفخت و یطیحم شنت اب هلباقم تهج اونیک مه رضاح شهوژپ جیاتن .دندرک یفرعم نآ داد ناشن نینچ

هک مامت رد ی کشخ حوطس

،ی اهدوک دربراک ی

ش ی م یا و یی

اونیک رد زلااتاک میزنآ تیلاعف ،یتسیز هب ار

ینعم روط راد

ی

هب بیترت هب تبسن طیارش

اهدوک دربراک مدع ی

ش ی م یا یی

لکش(

7 - )ج و ز دوک نودب ی

تس ی لکش(

7 - نامه رد )د

شهاک یکشخ حطس مه .داد

رد نینچ یرایبآ یاهرامیت

51 و 25 دیدش و طسوتم حوطس( هعرزم تیفرظ دصرد

کشخ )ی

، ت ادتبا ی رام دربراک مه نامز اهدوک ی ز ی تس ی

نی سکورت ی ن ب و ی رفسفو ن نآ زا سپ و ی

ز ت ی رام قلت ی ح روذب

ن اب اهنت ی سکورت ی ن شیب رت ی ن رب ار ریثأت شهاک

تیلاعف

رد زلااتاک میزنآ ک

ی اون لکش( تشاد 7

- .)ج

لودج 2 هیزجت . سنایراو تافص فلتخم اونیک رد طیارش شنت حوطس و فلتخم و یتسیز یاهدوک ییایمیش

رییغت عبانم هجرد

یدازآ تاعبرم نیگنایم

نیلورپ زلااتاک

زادیسکارپ سکا رپوس

ی د د ی زاتومس هناد درکلمع کیژولویب درکلمع

رارکت 2

86ns / 6 6625ns /

** 6 617 /

** 6 93 /

* 19 17 / 146271 66*

/ 1213162

یرایبآ حوطس

* 3 54*

/

* 141 15*

/

* 6 22*

/

* 6 76*

/

* 454 61*

/ 3637123

*

42*

/ 12158873

یلصا لماع یاطخ 6

89 / 6 6629 / 6 6628 / 6 89

/ 4 22

/ 43496 16

/ 834935

یتسیز دوک

* 3 29*

/

* 76 68*

/

* 6 63*

/

* 6 11*

/

* 62 62*

/ 4621348

*

83*

/ 6596954

ییایمیش دوک

* 1 26*

/

* 372 9*

/

* 6 24*

/

* 6 61*

/

* 466 92*

/ 9193412

*

41*

/ 28514397

یرایبآ حوطس

× یتسیز دوک

* 9 47*

/

* 4 6658 / 6 6612ns /

* 6 56*

/

* 13 76*

/ 162947 94*

/ 876856

یتسیز دوک

× ییایمیش دوک 3

56ns / 6 6661ns / 6 6632ns /

* 6 66*

/

* 32 35*

/ 165544 13*

/ 1216149

یرایبآ حوطس

× ییایمیش دوک

* 3 67*

/

* 8 6678 /

* 6 6668 /

* 6 77*

/

* 86 16*

/ 236181 77ns

/ 54143

یرایبآ حوطس

× یتسیز دوک

× ییایمیش دوک 9

23ns / 2 6631ns / 6 6667ns /

* 6 65*

/ 11 66ns

/ 56473 14ns

/ 255645

لک یاطخ 56

22 / 1 6624 / 6 6626 / 6 82

/ 2 33

/ 32646 91

/ 333866

)%( تارییغت بیرض -

26 / 6 31 / 9 59 / 11 64

/ 8 66

/ 14 62

/ 15

،ns

** و * هب : بیترت دوبن فلاتخا ینعم و راد فلاتخا دوجو ینعم

لامتحا حطس رد راد 5

و 1 دصرد .

لکش 1 هب )ب( و )فلا( . بیترت

اقم ی هس م ی گنا ی ن مهرب رثا مهرب رثا و یتسیز دوک رد یرایبآ حوطس شنک دوک رد یرایبآ حوطس شنک

هب )د( و )ج( .اونیک هایگ رد نیلورپ نازیم رب ییایمیش مهرب رثا بیترت

مهرب رثا و ییایمیش دوک رد یرایبآ حوطس شنک حوطس شنک

یتسیز دوک رد یرایبآ رب

لاعف ی ت زنآ ی م زلااتاک رد گ ی ها ک ی اون م . ی گنا ی ن اه یی اراد نوتس ره رد هک ی

م کرتشم فورح ی

دنشاب

، ساسارب

نومزآ حطس ردLSD

5 نعم فلاتخا دصرد ی

راد ی .دنرادن

ینعم( رتدیدش شهاک رثا رد زلااتاک میزنآ تظلغ )راد

حوطس رد نژورتین یتسیز دوک و ییایمیش یاهدوک دربراک رگناشن ،یکشخ فلتخم ریثأت

شیب رت رب نژورتین دوک عبانم

رد یروش و یکشخ زا یشان ویتادیسکا شنت تارثا شهاک اب .تسا هدوب اونیک

هجوت هب نیا هک هیذغت یهایگ بسانم رد

ب ندربلاا حطس لمحت ناهایگ رد ربارب شنت عاونا اه

شقن

هب ییازس ( دراد

Stamenkovic et al., 2018

).

شهوژپ رد

،ًلاامتحا زین رضاح نیمأت

بسانم و یجیردت

،نژورتین مه زا

de d b a

g efg d c

fg efg c bc

gh fg def d

6 5 16 15 26 25

100%FC 75%FC 50%FC 25%FC نیلورپ(μm.g-1FW)

یتسیز دوک و یرایبآ حوطس یتسیز دوک نودب نیسکورتین (

ب

e

f c

f b

de a

cd

6 5 16 15 26 25

ییایمیش یاهدوک دربراک مدع ییایمیش یاهدوک دربراک نیلورپ(μm.g-1FW)

ییایمیش دوک و یرایبآ حوطس 100%FC 75%FC (

فلا

d

f c

e b

e a

d

1.11 1.21 1.61 1.41 1.11

یاهدوک دربراک مدع ییایمیش

ییایمیش یاهدوک دربراک زلااتاک تیلاعف(بذج تارییغت نیئتورپ مرگ یلیم ره یازا هب هقیقد رد)

ییایمیش دوک و یرایبآ حوطس

100%FC 75%FC 50%FC 25%FC

( د

fgh cd b a

hi ef efg d

hi efg cd cd

i ghi fgh de

6.66 6.26 6.46 6.66 6.86

100%FC 75%FC 50%FC 25%FC زلااتاک تیلاعف( بذج تارییغت نیئتورپ مرگ یلیم ره یازا هب هقیقد رد)

یتسیز دوک و یرایبآ حوطس یتسیز دوک نودب نیسکورتین (

ج

قیرط هدافتسا زا دوک نژورتین ییایمیش و

مه هب هطساو

یرتکاب روضح یاه

تیبثت هدننک نژورتین رد

یاهدوک

مهارف قیرط زا هتسناوت ،یتسیز بسانم طیارش ندرک

رت

،هایگ یارب دشر شنت تارثا

رب ار اونیک شهاک و دهد رد

هجیتن

،نآ هایگ رادقم زلااتاک مک رت ی دیلوت .تسا هدرک

3

‌.

3 زادیسکارپ‌میزنآ‌.

بآ حوطس هداس تارثا ی

را ی

، ز دوک ی تس ی ش دوک و ی م یا یی رثا و

مهرب شنک دوک رد یرایبآ حوطس ییایمیش

رب تیلاعف نازیم

زادیسکارپ میزنآ رد

ک ی اون نعم ی راد لودج( دش 2

.) اقم ی هس

می گنا ی ن مهرب رثا شنک اه ی یرایبآ حوطس ش دوک رد

ی م یا یی رب

زادیسکارپ میزنآ تیلاعف لکش(

2 ) زین اشن

÷ ازفا هک داد ن ی

ش

کشخ شنت حوطس

،ی زادیسکارپ میزنآ تیلاعف ار

هب روط

ینعم یراد ارش ود ره تحت ی

ط اهدوک دربراک مدع و دربراک ی

ش ی م یا یی شیازفا ا اب .تسا هداد ی

ن ،دوجو حوطس یمامت رد

ینعم شهاک بجوم ییایمیش یاهدوک دربراک ،یرایبآ راد

یاهدوک دربراک مدع طیارش هب تبسن میزنآ نیا تیلاعف هب .تسا هدش هباشم یرایبآ حطس رد ییایمیش یوحن

هک

رثکادح تیلاعف زادیسکارپ میزنآ رد

ود ره ارش ی ط دربراک و

دربراک مدع اهدوک

ی ش ی م یا یی یکشخ دیدش شنت طیارش رد یرایبآ رامیت(

25 نیا اما .دش هدهاشم )هعرزم تیفرظ دصرد

( رادقم رثکادح مدع طیارش رد )زادیسکارپ میزنآ تیلاعف

دودح ییایمیش یاهدوک دربراک 79

شیب دصرد طیارش زا رت

دوک دربراک تسا هدوب ییایمیش یاه

لکش(

2 ).

هب روط یلک

، زادیسکارپ هک تسا هدش شرازگ هب

ناونع

زنآ ی اب هلباقم م شنت

رد گ ی ناها لاع ی

، رد خرب ی زا

ارف ی اهدن ی لولس ی دننام راکوزاس عافد

ی

، لاصتا ضرع ی

اهرمونوم ی لگ ی ئتورپوک ی ن اه ی نغ ی زا ه ی سکورد ی لورپ ی ن

دوجوم د رد ی هراو لولس ی

، لاصتا ضرع ی لپ ی راکاس ی اهد ی

تکپ ی ک ی هب سو ی هل سا ی اهد ی لونف ی ک رد د ی لولس هراو ی

و لمع

بوچ ی ندش و بوچ هبنپ ا ی ندش تکرش م ی نیا زا و دنک

شنت برخم تارثا لیدعت بجوم قیرط زا یطیحم یاه

یم ناهایگ رد یکشخ و یروش هلمج ( دوش

Das &

Roychoudhury, 2014

.)

Hinojosa et al.

( اب )2018

رثا یسررب مه

نامز شرازگ اونیک رب یروش و یکشخ شنت

میزنآ هک دندرک زادیسکارپ

قیرط زا مس

ییادز دیسکارپ

نژوردیه شقن

مهم و یدیلک رد تظفاحم هایگ نیا

رد

ربارب شنت افیا یطیحم یاه یم

.دنک ریثأت یرایبآ بآ یروش

اونیک هایگ رد زادیسکارپ میزنآ نازیم شیازفا رب زین م

ینع راد

( تسا هدش شرازگ

Pulvento et al., 2012

.)

لکش 2 . اقم ی هس م ی گنا ی ن مهرب رثا یلاعف رب ییایمیش دوک رد یرایبآ حوطس شنک اونیک هایگ رد زادیسکارپ میزنآ ت

( نیگنایم اه ی ی یم کرتشم فورح یاراد نوتس ره رد هک نومزآ ساسارب ،دنشاب

حطس ردLSD

5 ینعم فلاتخا دصرد .دنرادن یراد

)

d

f c

e b

c a

b

6.66 6.16 6.26 6.36 6.46 6.56 6.66

ییایمیش یاهدوک دربراک مدع ییایمیش یاهدوک دربراک زادیسکارپ تیلاعف(بذج تارییغت نیئتورپ مرگ یلیم ره یازا هب هقیقد رد)

ییایمیش دوک دربراک و یرایبآ حوطس

100%FC 75%FC 50%FC 25%FC