Email: [email protected]
شیپ ناریا یزرواشک شخب رد یژرنا عاونا فرصم رادقم ینیب
حورکاپ اسیرپ یلع انیم ،1
3روپ
زیربت هاگشناد یزرواشک داصتقا یسدنهم هورگ یرتکد یوجشناد1
زیربت هاگشناد یزرواشک داصتقا یسدنهم دشرا یسانشراک لیصحتلا غراف2
هدیکچ شخب زا یكی ناونع هب یزرواشک شخب یداصتقا شزرا یاراد ییاذغریغ و ییاذغ داوم دیلوت زکارم نیرتمهم زا یداصتقا یاه
تیلاعف .تسا تخوس ریظن یژرنا دنمزاین یزرواشک یاه
نیاربانب ،دنوشیم دای یزرواشک رد هداهن ناونع هب هک دنتسه یلیسف یاه
ناخلگ یاهزاگ راشتنا رد شخب نیا شقن ه
هدنیلاآ شهاک و یژرنا اضاقت تیریدم تهج و هدوبن راكنا لباق یا دنمزاین شخب نیا یاه
هب هلاقم نیا رد ور نیا زا .میتسه یژرنا یتآ فرصم دنور تاعلاطا شیپ
هدروآرف( یژرنا عاونا فرصم ینیب رد )قرب و یتفن یاه
هدش هتخادرپ یزرواشک شخب تسا
شیپ و دروآرب تهج . لدم زا ینیب
ه یا ARIMA و
ARFIMA هداد و
لاس فرصم یاه یاه
95 - 1357 شیپ و تسا هدش هدافتسا لاس یارب ینیب
یاه 1410 - 1396 هداد ناشن جیاتن .تسا هتفرگ تروص
هدروآرف یتفن یاه
یمن تدمدنلب هظفاح یاراد دشاب
شیپ تهج هک هدوب تدمدنلب هظفاح یاراد قرب یژرنا اما لاسرد نآ فرصم ینیب
یآ یاه زا هدن
لدم ARFIMA .دش هدافتسا
لدم زا هدمآ تسدب جیاتن ساسارب هدروآرف فرصم دنور ،بختنم یاه
لاس رد یتفن یاه یاه
شیپ لاس رد نامز تشذگ اب قرب فرصم و هدوب یلوزن رظن دروم ینیب شیپ یاه
.درک دهاوخ یط ار یدوعص دنور رظن دروم ینیب
رب فرصم دنور ندوب یشیازفا هب هجوت اب تسایس شخب نیا رد ق
.دیدرگ داهنشیپ نآ اب بسانتم یاه
:یدیلک تاملک شیپ ،قرب
هدروآرف ،ینیب ،یتفن یاه
ARIMA ،
ARFIMA
2
1 همدقم . ههد لوط رد هعسوت نیا دنور .تسا یتعنص و یداصتقا هعسوت ناهج ،زورما ناهج شیب باتش ریخا یاه
نیا رد .تسا هتفرگ یرت
هب ،یژرنا نایم مهم ناونع
تیلاعف یارب دراد ناهج تراجت رد ار مهس نیرتشیب هک ،یراجت یلااک نیرت یناوارف تیمها زا رشب یاه
تسا هدوب طابترا رد یژرنا نوگانوگ دربراک اب ریخا نرق رد یداصتقا تلاوحت ریس .تسا رادروخرب 9]
.[ تیعمج هجوت لباق شیازفا
ههد رد یداصتقا دشر و ییوگلا رد یتآ یاه
زین یژرنا یاضاقت هک تسا هدش ببس هعسوت لاح رد یاهروشک تمس هب نراقتمان
یم قافتا یطیارش رد یژرنا یناهج یاضاقت رد شیازفا نیا .دوش نراقتمان هتبلا و دیدش یدشر شوختسد دبس اهنت هن هک دتفا
ینارگن هكلب ،دنام دهاوخ هتسباو تفن هب نانچمه هدنیآ ههد دنچ ات یناهج یژرنا ه
تسیز و یتینما یا شیازفا زا یشان یطیحم
یم دیدشت زین یلیسف یژرنا یاضاقت هعسوت و دشر نیب هنوگچ هک تسا هدش ور هب ور امعم نیا اب ناهج یطیارش نینچ رد .دوش
یم رارقرب لداعت شیازفا نیا زا دعب یفنم یجراخ راثآ و نآ زا یشان یژرنا یاضاقت هعسوت لاح رد یاهروشک عا هب .دنک
یخرب داقت
بحاص زا هار نیرتهب زا یكی یژرنا نارظن
لح نایم یاه عبانم زا یژرنا لحم زا دیلوت ،یژرنا فرصم تیریدم امعم نیا تدم
تسا یژرنا فرصم تدش شهاک ای و ریذپدیدجت 7]
.[
شخب نایم رد فرصم یاه
مج زا یزرواشک شخب ،یژرنا هدننک شخب هل
نیمات و یداصتقا هدمع یاه هدننک
ن ی یساسا یاهزای
یم هعماج همانرب رد هک دشاب
هژیو تیدودحم و تیولا زا بلاقنا زا دعب یداصتقا هعسوت یاه تسا رادروخرب یا
4] . [ یزرواشک شخب
لیسناتپ ندوب اراد رظن زا نویلیم ریظن هجوت لباق هعسوت یاه
درایلیم زا هدافتسا ناكما ،یزرواشک دعتسم یضارا راتكه اه رتم اه
بآ بعكم شخب نیا شقن هب هجوت اب نینچمه و یغاب و یعارز تلاوصحم دركلمع شیازفا تیلباق ،ینیمزریز و یحطس عبانم زا
یم رادروخرب ییلااب تیمها زا ،یتفن ریغ تارداص هعسوت و لاغتشا داجیا ،ییاذغ تینما داجیا نوچمه کیژتارتسا فادها رد دشاب
10] .[ لاعف ی ت اه ی زرواشک ی ن ی زا دنم ژرنا هب ی ناونع هب ی ک دورو ی ارب مهم ی لوت ی د .تسا شخب زرواشک یلیسف یژرنا عاونا زا ی
یا قتسم روط هب قرب ی
م ارب ی شام زا هدافتسا ی
ن هجت و تلاآ ی
،تاز اه نامتخاس ی
ارب و درس و مرگ ی
انشور یی غ و هعرزم رد ی
ر
قتسم ی م ش داوم و دوک رد ی
م ی ا یی لوت ی د فتسا هعرزم زا هدش هدا
م ی .دوش زرواشک ی ن نردم ی زا ژرنا هب ی دراد نردم هک
طابترا ود
دزن ی ک مه هب ارب .تسا ی سب ی را ی اهروشک زا ی
زرواشک ،هعسوت لاح رد ی
مهم شخب ی
ازفا .تسا داصتقا هعسوت رد ی
ش هرهب رو ی
نردم و ی هز س ندرک ی متس اه ی لوت ی د زرواشک ی ناونع هب ی ك ی لصا زا ی رت ی ن م بوسحم ناهج رد رقف شهاک لماوع ی
ژرنا و دوش ی
ا رد ی ن مز ی هن لک شقن ی د ی ا ی اف م ی ژرنا دورو .دنک ی
س هب ی متس اه ی لوت ی د زرواشک شزادرپ و ی
اپ و نردم ی
راد ی ك ی لک لماوع زا ی
د ی
رد رذگ واشک زا زر ی وس هب لوقعم ی
نما ی ت ییاذغ
، اتسور قطانم رد هدوزفا شزرا یی
اهرازاب هب شرتسگ و ی
دج ی د زرواشک تسا ی .
سب رد ی را ی روآ نف ،دراوم زا ی
اه ی ژرنا ی دجت ی د ذپ ی ر س و ی متس اه ی کرت ی ب ی م ی ژرنا تامدخ دنناوت ی
مظنم روط هب هک دنهد هئارا
لوت دنور زا ی
د تشپ ی ناب ی ارب ،دننک ی را اب لاثم هئا بآ ی را ی )پمپ(
یا ب زا سپ )هدننک کنخ( تشادر یا
ندرک کشخ( شزادرپ )
تامازلا
ژرنا ی ناكم ی ك ی ارف رد ی دن لوت ی د زرواشک تلاوصحم ی
ن ی ز مها زا ی ت ح ی تا ی اهراک لماش و تسا رادروخرب ی
ناسنا ی ح و ی ناو ی و
نچمه ی ن ارب تخوس ی
ناكم ی ساز ی
،نو لاعف و ژاپمپ ی
ت اه ی د ی رگ غ و ی ر قتسم ی م لوت ی د ش داوم و دوک ی
م ی ا یی زرواشک ی م ی اب .دشاب
ای ن سب رد ،لاح ی
را ی اوم زا
،در ژرنا فرصم ی
زرواشک رد ی
هب لد ی ل ی هنارا اه ی ق ی تم تسا راگزاسان 26]
. [ هعلاطم قبط
1IPCC
لاس رد 1996 هناخلگ یاهزاگ ، تیلاعف اب طبترم یا
لماش ،یناسنا یاه 50
،ناتم زاگ زا دصرد 70
نژورتین زا دصرد ید
و دیسکا
20 نبرک زا دصرد ید
یم یزرواشک شخب زا هدش رشتنم دیسکا .دشاب
هدوت تسیز ندنازوس و یلیسف یژرنا فرصم تلع هب ،اه
یلوت نیرتگرزب نیمود هب یزرواشک شخب هناخلگ زاگ هدننکد
رد یناهج رابراوخ نامزاس شرازگ قبط .تسا هدش لیدبت ایند رد یا
لاس 2011 دیلوت لوئسم یزرواشک شخب ، 21
هناخلگ یاهزاگ زا دصرد تسایند رد یدیلوت یا
25] و [14 .
زرواشک ناریا رد ی دودح رد ادودح
10 داصتقا لک زا دصرد
٪20 زا لاغتشا و یب ش زا
٪20 تارداص یغ ر تفن ی كشت ار ی ل
م ی دهد 18] .[ ا تلود ی نار امح هب دهعتم ی
ت ههد رد و تسا هدش نازرواشک زا اه
ی هتشذگ اب ار یژرنا نازرا تمیق
م هئارا ی .دهد
1 Intergovernmental Panel On Climate Change (IPCC)
3
زاسدازآ مغر هب ی
ارب رازاب رد ی
ضعب ی دورو زا ی شک تفآ لثم( اه ژرنا ،)اه
ی لاس ات اه ی خا ی ر ق اب ی تم اه ی ی هنارا ا ی مات ی ن م ی .دوش
هداد ساسا رب اه
ی ناهج کناب ی
، ق ی تم زنب ی ن هرود لوط رد 2017
- 1998 زا 54 / 0 هب 13 / 1 ل ره رد رلاد ی
رت ( 109 ازفا )دصرد ی
ش
ی هتفا تسا
، لاح رد ی هداد هک اه ی ارب هباشم ی ا داصتقا ی نار 88 / 0 و 36 / 0 ازفا( تسا هدوب ی
ش
٪350 .) هكنانچمه فرصم
یژرنا
رد طسوتم زرواشک
ی ا ی نار ب ربارب هس ی رتش اه هداد .تسا ناهج حطس زا ی
مسر ی م ناشن ی ئوزاگ هک دهد ی
ل اراد ی ب ی رتش ی ن مهس
تخوس لک رد اه
ی سف ی ل ی زرواشک رد هدش فرصم ی
( 94٪ )
،تسا رد یلاح هك ط رد قرب فرصم ی
اه لاس ی 1988 ات 2014
م ی گنا ی ن لاس دشر ی هنا
٪45 ار هبرجت هدرک تسا 24] نیمود قرب یژرنا .[ و تفن زا دعب یزرواشک شخب رد فرصم رپ یژرنا لماح
یم زاگ ورتكلا هب طوبرم یزرواشک شخب رد قرب فرصم هدمع شخب .دشاب پمپ
هاچ بآ ژاپمپ روظنم هب اه یم یزرواشک یاه
.دشاب
هناخلگ ندرک مرگ روظنم هب یشیامرگ فراصم رد ،شخب نیا یفرصم قرب زا یرتمک دصرد نینچمه یرادماد ،اه
اه یرادغرم و اه
یم رارق هدافتسا دروم شخب ییانشور و شیامرس یارب زین یزرواشک شخب رد یفرصم قرب یژرنا زا یرگید تمسق .دریگ
یاه
هناخلگ نوچمه یرادغرم ،اه
یرادماد ،اه یم صاصتخا .. و اه
هب ،یزرواشک شخب رد قرب فرصم دشر دنور عیرست یلصا لیلد .دبای
تسایس یارجا شک نلاک یاه
تسایس یارجا هب ،یزرواشک شخب رد رو رادقرب یاتسار رد ،یژرنا شخب رد روشک نلاک نلاک یاه
هاچ ندومن یمرب یزرواشک بآ یاه
تسایس هب هجوت اب .ددرگ هاچ ندومن رادقرب رد قرب فرصم شیازفا اب ،روبزم یاه
هب ،بآ یاه
هفرص لیئوزاگ فرصم رد یهجوت لباق نازیم تسا هدش ییوج
6] اب .[ همانزارت یسررب ههد یژرنا یاه
شخب ،ناریا رد ریخا یاه
دیلوت لوئسم یزرواشک 34
/ 2 نبرک لک زا دصرد ید
هدروآرف نایم نیا رد هک هدوب روشک رد یدیلوت دیسکا یفرصم یتفن یاه
مهس 90 رادومن .دراد یدصرد 1
هدروآرف و قرب ،یعیبط زاگ( یزرواشک شخب یلیسف یژرنا عاونا فرصم ، ن یاه
هزاب رد ار )یتف
ینامز 95 - 1357 یم ناشن .دهد
رادومن 1 ینامز هزاب رد یزرواشک شخب یلیسف یژرنا فرصم : 95
- 1357
:عبنم 8] .[
رادومن زا هک روطنامه 1
یم طابنتسا هنارای دوجو و یژرنا ندوب نازرا تلع هب ،دوش
هدروآرف فرصم رادقم ،اه یادتبا زا یتفن یاه
لاس 1357 شیب ،نونکات هداهن ریاس فرصم رادقم زا رت
لاس زا اما .تسا هدوب اه 1377
هب عرازم زیهجت هب ماو و هنارای صاصتخا اب
پمپ ورتكلا هتفرگ دوخ هب یدوعص دنور یعیبط زاگ و قرب یژرنا فرصم نازیم ،یزرواشک شخب رد یقرب یاه
رد هک یروطب دنا
لاس گ و قرب یژرنا فرصم رادقم ریخا یاه هدروارف فرصم زا یعیبط زا
ینارگن نیا نایم نیا رد اما .تسا هتفرگ یشیپ یتفن یاه
مشچ فرصم شیازفا اب هک دراد دوجو هدنیآ رد یژرنا فرصم رادقم نیا ریگ
هدیدع تلاكشم راچد رود نادنچ هن یا ریظن یا
۰ ۵ ۱۰ ۱۵ ۲۰ ۲۵ ۳۰
۳۵ )1357-95( یزرواشک شخب رد یژرنا فرصم
یتفن یاه هدروآرف فرصم (
هكشب نویلیم
) )ماخ تفن هكشب نویلیم لداعم( قرب یژرنا فرصم
یعیبط زاگ فرصم (
ماخ تفن هكشب نویلیم لداعم )
4
ینارگن لحم زا ناریا رد یدیلوت قرب یژرنا اریز .دوب میهاوخ هدولآ یاوه یاه نیا هک هدوب )یتفن یاه هدروآرف( ریذپاندیدجت عبانم
یم یژرنا رادقم ور نیا زا .دشاب )... و ییامرگ نیمز ،یدیشروخ( ریذپدیدجت عبنم لحم زا دناوت
پ ی ش بی ن ی اضاقت ی ژرنا ی ارب ی
ر همانرب ی ز ی ژرنا ی
، لومرف دنب ی ژتارتسا ی صوت و اه ی ه اه ی س ی تسا اه ی ژرنا ی سب ی را تسا مهم .
تخانش م ی ناز ژرنا فرصم ی
ود هب
لد ی ل مها ی ت ز ی دا ی ارب ،لاوا .دراد ی
ا ی هكن س ی تسا ناراذگ مصت و تلود ی
م گ ی ناگدنر مصت ی تام داصتقا ی ب ی رتش ی ژرنا دروم رد ی
رورض و بسانم ی
م تسد هب ی
آ اب اهنآ ،دنرو ی
د م هوحن ی ناز ژرنا فرصم ی
شخب رد اه ی داصتقا ی زرواشک شخب دننام فلتخم ی
ار
رتهب هنیزه فرصم تیریدم یارب اربانب .دننادب
ی
،ن قحت ره ی ق ی ملع بوچراچ رد هک ی
ارب ی ضوت ی ح ا ی ن تسا هدش ماجنا عوضوم
مها ی ت ناث .دراد ی
،ا ارب ی ر همانرب ی ز ی لم حطس رد ی
ی ا تح ی داصتقا حطس رد ی
، داصتقا تاماقم ی
تلود ی تلود هلمج زا(
ی صوصخ و ی )
نی زا پ هب ی ش ب ی ن ی یژرنا فرصم رادقم اه شخب
ی فلتخم رد نامز لصاوف ی
رط زا ار فلتخم ی
ق زاس لدم ی بسانم دراد 11] .[ اب
هب هجوت هدش رکذ دراوم لصا تکراشم ،
ی م رضاح هعلاطم ی
ناونع هب دناوت شیپ
یزرواشک شخب رد یژرنا عاونا فرصم رادقم ینیب
ارب ی یلصا عبانم ژرنا
ی زرواشک هدمع ی
ا ی نار .دشاب
2 قیقحت هنیشیپ و یرظن ینابم .
شیپ هدرک فیرعت هدنیآ ثداوح زا نداد ربخ ملع و رنه ار ینیب شیپ دنیآرف .دنا
،یخیرات تاعلاطا نتفرگ لماش لاومعم ینیب
شیپ هک اجنآ زا .تسا یضایر یاهوگلا زا یعاونا کمک هب هدنیآ هب نآ شرتسگ میمصت دنیآرف رد هدنیآ عیاقو ییوگ
یگ شقن یر
یم افیا یمهم شیپ ،دنک
نامزاس زا یرایسب یارب ینیب دوجوم عضو نییبت رد نانادداصتقا زا یخرب .تسا تیمها زئاح اهداهن و اه
هیرظن رب ینتبم یاهوگلا رب تسایس یارب یبسانم یاهرازبا اهوگلا نیا دنچره .دنراد دیکات یداصتقا یاه
رامش هب یداصتقا یراذگ
رد اما ،تسا هتفر شیپ هنیمز
هدوبن قفوم نادنچ ینیب هب هجوت نودب ات دندش نآ رب یدربراک داصتقا نانادیضایر ور نیا زا .دنا
هیرظن شیپ یداصتقا یاه شیپ یارب و دننک راذگاو ناشدوخ هدهع رب ار یداصتقا یاهریغتم ینیب
شور زا ینیب یرس مان هب ییاه
مت یداصتقا یاهریغتم اریز ؛دنیوج هرهب ینامز یم و دراد رب رد ار دوخ هب طوبرم تاعلاطا ما
ره حیضوت یارب عبنم نیرتیوق ناوت
تسناد ریغتم دوخ ار ریغتم 9]
.[
میسقت کی رد دنب
ی شور یلک اه
ی پ ی ش بی ین رس رد ی اه ی یم ار ینامز و یطخ هتسد ود هب ناوت
یطخ ریغ سقت
ی م .درک
پ شور نیرتدربراکرپ ی
ش بی ین شور ،یطخ ARIMA
لاس رد .تسا شور ریخا یاه
رتدیدج ی انبم رب ی شور ARIMA عادبا
هک تسا هدش ARFIMA
مان شور نیا .تسا هدش یراذگ رد اه
پ تهج ی ش بی ین رس هتشذگ راتخاس ییاسانش و ی
اه ی اب ینامز
نیرتمک هدش هدافتسا اطخ .دنا
اهدنیآرف هک ییاج نآ زا ی
ب اب هک دراد دوجو ناكما نیا دنتسه انام ،تدمدنلب هظفاح ی
رتش ازجا ی
لدم مخت ار دنیآرف ناوتبARMA
ی ن لدم اما ؛دز مخت هنوگ نیا هک ییاه
ی ن هدش هدز بطت یعقاو ریداقم اب یتخس هب دنا ی
ق پ ی اد
یم سفت و دننک ی
ناشر لد .تسا راوشد ی
ل راوشد نیا ی
، هاتوک تاذ دوجو اهرتماراپ رد تدم
ی دنیارف یمARMA
لباقم رد اما ؛دشاب
لدم یاه ARFIMA رتماراپ زا
یاهرتماراپ و تدمدنلب یگتسباو یاربd هاتوک یگتسباو یاربARMA
یم هرهب تدم روطنامه .درب
لووس هک (2
1992 ،تسا هدرک نایب ) اهرتماراپ زا هدافتسا
ی ارب عونتم ی هنوگ اه ی مخت ،یگتسباو فلتخم ی
ن سفت و ی ر لدم اه ار
یم ناسآ دنک 1] .[
لاس زا 1970 هام تخانش روظنم هب ،نونکات ی
ت اضاقت ی ژرنا ی هعسوت روشک ود ره رد ی
هتفا ،هعسوت لاح رد و شیپ
ینیب ماجنا
هدش و ا ی ن شور تلاوحت هب تخانش
ی تسا هدش رجنم مهم مه هب.
ی ن لد ی ل ط ی ف هدرتسگ ا ی لدم زا ارب اه ی زجت ی ه لحت و ی ل و
پی ش بی ن ی اضاقت ی ژرنا ی فرگ رارق سرتسد رد .ت
زجت ی ه لحت و ی ل دنور ی ک غ شور ی ر نلاقع ی ضوت هک تسا ی
ح من ی ردقچ هک دهد
غتم شزرا ی
ر پ ی ش بی ن ی عت هدش یی ن ازم زا .تسا هدش یا
ی لصا ی ا ی ن ا هتكن ی ن تسا هک ا ی ن دان ی هد لامتحا لماعت نتفرگ ی
لماوع
اربانب .تسا طبترم ی
ن م ی هب اهنت ار نآ ناوت هار ناونع
ی ارب ی زرا ی با ی لوا ی ه داقم ی ر پ ی ش بی ن ی غتم هدش ی ر زا هدافتسا .تفرگ رظن رد
Sowell2
5
اهن شور یی زرواشک رد ی
ن ی زا قد تاعلاطا هب ی
ق ره دروم رد ی
ک اهدربراک زا ی
اهن یی پ ،روتکارت(
پم غ و ی هر رد لاومعم هک تسا )
اهروشک ی غ هعسوت لاح رد ی
نكممر ور زا هدافتسا اب .تسا ی
درك سداصتقا جن ی
، روئت ی داصتقا ی کرت ی ب ی شور زا اه ی رامآ ی ارب ی
عت یی ن ( هلداعم یا س ی متس ارب )تلاداعم زا ی
پ ی ش ب ی ن ی اضاقت ی ژرنا ی م هدافتسا ی ا .دوش ی ن ن ی زا هداد هب اه ی لوط رد ار راگزاس
دم ت نامز ی قطنم ی ب .دراد ی رتش اب ققحم ،نآ زا ی
د غت خرن یی تار صاخ ی ارب ار ی ضوت ی ح غتم ی اهر ی ضرف ی ارف لوط رد ی
دن پ ی ش بی ن ی
دشاب تسردان تسا نكمم هک دنک ضرف
11] .[
( راکزارط و ییابیز 1383
هعلاطم رد ،) توک طباور یا
ا ه لماح عاونا فرصم و هدوزفا شزرا نیب تدمدنلب و تدم رد ار یژرنا یاه
یوگلا بوچراچ رد سویلسوج و نوسناهوی یعمجمه نومزآ زا هدافتسا اب یزرواشک شخب هرود یارب یرادرب حیضوتدوخ
79 -
1364 یم ناشن جیاتن .دنداد رارق یسررب دروم رف و قرب فرصم هب هدوزفا شزرا زا تدمدنلب یلع هطبار هک دهد
آ هدرو یتفن یاه
( هدامآ .دراد دوجو 1392
شور زا هدافتسا اب ،) مه یاه
نسناهوی یگتشابنا تفایهر و
شخب رد یژرنا یاضاقت لیلحت هبARDL
اشک تخادرپ ناریا یزرو تسا ه
دنداد ناشن و شور رد یژرنا یفرصم یتمیق ششک
نیب تدمدنلب رد فلتخم یاه 3
/ 0 - ات 327 / 0 -
هاتوک رد نیب تدم 09
/ 0 - ات 102 / 0 - تسا ریغتم مک تلع هب شخب نیا رد یژرنا یاضاقت نیاربانب ؛
یم ششک .دشاب
ناراكمه و هدامآ
( 1393 هعلاطم ،) پ لیلحت ناونع تحت یا شی
لدم زا هدافتسا اب سراف جیلخ بوف نیزنب تمیق ینیب یاه
ARIMA و
ARFIMA
شیپ یارب لدم ود زا .دنداد ماجنا لاس یادتیا زا نیزنب یگتفه تمیق ینیب
2009 لاس مهدزاود هتفه ات 2012
و دش هدافتسا
لدم هک داد ناشن جیاتن ARFIMA
لدم هب تبسن ARIMA
شیپ یارب نیزنب تمیق ینیب
ترب دراد یر یاطخ و نآ رتمک تسا .
( ناراكمه و نایجرف 1397
هعلاطم رد ،) یا
شیپ ناونع اب لدم و ینیب
رد )قرب و نیزنب ،لییوزاگ ،دیفس تفن( یژرنا فرصم یزاس
شور زا هدافتسا اب یزرواشک شخب ARIMA
هداد و لاس یاه یاه
2014 - 1988 شیپ هب لاس یط یژرنا فرصم ینیب یاه
2027-2016 ادرپ
لاس یط و درک دهاوخ یط ار یلوزن ریس قرب فرصم ،داد ناشن جیاتن .دنتخ شخب رد یژرنا فرصم یتآ یاه
.درک دهاوخ یط ار یرترادیاپ طیارش ناریا یزرواشک رد نیا رد یكیروئت رظنم زا هک یتاعلاطم هلمج زا .تسا هتفریذپ ماجنا یدایز تاعلاطم ،ریخا ههد ود رد ،تدمدنلب هظفاح هزوح
وح یم ،تسا هدش ماجنا هز رتروپ و کیوک نوچ یتاعلاطم هب ناوت
- ( کادوه 1983
3) ونیا و دلوبیاد ، (
2001
4) سمووا و کینرود ،
( 2003
5) رجنرگ و نمتید و (
2002
6) هک تسا هتخادرپ عوضوم نیا یسررب هب یبرجت رظنم زا زین تاعلاطم یخرب .درک هراشا
یم ( چسوبدور و دلوبیاد نوچ یتاعلاطم هب ناوت 1991
7) ( سرتلاو و رلساه ، 1995
8) ( تویذ و ویچ و 2002
9) درک هراشا یگمه هک
لدم یرترب هب ARFIMA
.دنراد هراشا زدنانرف
(10
2005 هب ،) پ یسررب ی ش بی ن ی ق ی تم اهلااک ی هتخادرپ زاگ و نیزنب و ماخ تفن
و .تسا ی قحت رد ی ق و یبصع هكبش لدم زا دوخ ARIMA
قحت جیاتن .تسا هدومن هدافتسا ی
ق و ی ارب داد ناشن ی
هرود اه ی 2
ات 4 لدم هزور ARIMA
شیپ یم تسدب یرتهب ینیب .دهد
هناباچ (11
2014 لدم زا هدافتسا اب ،) ARFIMA
هكبش و یبصع یاه
شیپ هب یبیکرت لدم هداد ناشن جیاتن .دنتخادرپ لدوپدرون یدیلوت قرب یژرنا تمیق یتآ ریداقم ینیب ARFIMA
یرتمک یاطخ
شیپ رد شیپ یارب همادا رد هک دراد ینیب اریرپ و توبلب .تسا هدش هدافتسا لدم نیا زا ینیب
(12
2015 ا اب ،) لدم زا هدافتس
ARFIMA شیپ هب
هدنیلاآ راشتنا رادقم ینیب شیپ رادقم هداد ناشن جیاتن .دنتخادرپ ایند رد نبرک ی
لدم اب هدش ینیب
3 Geweke and Porter-Hodak
4 Diebold and Inoue
5 Doornik and Ooms
6 Dittman and Garanger
7 Diebold and Rudebusch
8 Hassler and Wolter
9 Chio and Zivot
10 Fernandez
11 Chaabane
12 Belbute and Pereira
6
ARFIMA شیپ رد ییلااب تردق لدم نیا و دراد یعقاو ریداقم اب یکدنا و ییزج فلاتخا
کیووكناج .دراد یتآ ریداقم ینیب
13
( 2017 شیپ هب ،) ا فرصم ینیب
شور زا هدافتسا اب ایبرس رد یژرن ARIMA
شیپ هرود .دنتخادرپ لاس یط ینیب
یاه 2027 -
2016 یم لاس یط هک داد ناشن جیاتن .دشاب .درک دهاوخ یط ار یدوعص ریس تفن یارب اضاقت هدش رکذ اه
فاح دوجو یسررب صوصخ رد ،یزرواشک شخب رد یزرنا فرصم تیمها و روکذم تایبدا رورم هب هجوت اب لخاد رد تدمدنلب هظ
هعلاطم شیپ یارب هک یلاحرد تسا هتفرگن تروص یا یم رظن هب یرورض نآ دوجو یسررب یتآ ریداقم ینیب
.دسر هجوت اب نیاربانب
شیپ یارب ،هعلاطم فده هب یجنسداصتقا دركیور شور ود زا یزرواشک شخب رد یژرنا عاونا فرصم ریداقم ینیب
ARIMA و
ARFIMA دهاوخ هدافتسا
.دش
3 شور و داوم . اه
3 - 1 . لدم ARIMA
لدم یمومع دنیارف ARIMA(p,d,q)
یم ار :تشون ریز هطبار تروصب ناوت
𝑌𝑡 = 𝜑0+ 𝜑1𝑌𝑡−1+ 𝜑2𝑌𝑡−2+ ⋯ + 𝜑𝑝𝑌𝑡−𝑝+ 𝜀𝑡− 𝜃1𝜀𝑡−1 − 𝜃2𝜀𝑡−2− ⋯ − 𝜃𝑞𝜀𝑡−𝑞 )1( دنیارف رد ARIMA(p,d,q)
،
،p و d دادعت و یگتشابنا هبترم ،نویسرگردوخ دنیارف تلامج دادعت دادعت رگنایب بیترت هب q
،دشاب انام هعلاطم دروم ینامز یرس هک یتروص رد .دنتسه کرحتم نیگنایم دنیارف تلامج رد هک دوب دهاوخ رفص اب ربارب d
دنیارف هجیتن ARIMA(p,d,q)
دنیارف هب لیدبت ARMA(p,q)
یم اجنآ زا .دوش انامان ینامز یرس یداصتقا یاهریعتم بلغا هک
اهریغتم نیا یارب ،دنتسه .دوش نییعت دیابd
یوگلا نیمخت یارب ARIMA
ای ARMA سکاب شور زا
زنیكنج- یم هدافتسا14
یاراد هک دوش 4
تسا هلحرم 15]
. [ هلحرم
یعقاو ریداقم هلحرم نیا رد هک تسا ییاسانش لوا ،p
وd یم نییعتq نومزآ زا هلحرم نیا رد .دنوش
هتفرگ هرهب یددعتم یاه
یم نومزآ نیا هلمج زا .دوش یم اه
یگتسبمه رادومن هب ناوت (AFC)
یئزج یگتسبمه رادومن ای (PAFC)
یكید نومزآ و -
15رلوف
رد .درک هراشا هتفای میمعت صخاش ییاسانش زا دعب مود هلحرم
هفقو تلامج دادعت و یلصا یاه وAR
اب لدم یاهرتماراپMA
یلومعم تاعبرم لقادح شور زا هدافتسا یم دروآرب16
زا یلومعم تاعبرم لقادح شور یاجب دراوم یضعب رد هلحرم نیا رد .دنوش
تسرد رثکادج شور ییامن
یم هدافتسا17
تنا زا سپ موس هلحرم رد .دوش لدم باخ
ARIMA و تقد ،نآ یاهرتماراپ نیمخت و
یم رارق نومزآ و یسررب دروم وگلا رابتعا نومزآ زا هلحرم نیا رد .دریگ
یم هتفرگ کمک نویسرگر یلک و یكت یاه هلحرم .دوش
شیپ مراهچ شیپ هب هدش دروآرب یوگلا زا هدافتسا اب هلحرم نیا رد ،تسا ینیب
هنومن لخاد رد ینامز یرس ینیب هنومن جراخ ای و
یم مادقا دوش 1] .[
3-2 . لدم ARFIMA
یرس زا یرایسب هک تسا هدوب تقیقح نیا یرسک هتشابنا یاهدنیآرف هب طوبرم نیزاغآ هطقن هن یداصتقا یاه
و دنتسهI(0)
هن نآ .I(1) هفقو رد اه ینعم یگتسبمهدوخ ینلاوط رایسب یاه
یم ناشن دوخ زا یراد ونع هب نآ زا هک دنهد
" نا ییاریم
13 Jankovic
14 Box-Jenkinz
15 Dickey-Fuller
16 Ordinary Least Squares
17 Maximum likelihood
7
گیلوبرپیه
"18
یم هدرب مان یم هتفرگ لضافت راب کی یرس نیا زا یتقو .دوش
یم رظن هب دوش لضافت رابكی هک دسر
نآ یارب یریگ
دشاب دایز 22]
.[ فم هقبط کی ،نیاربانب ی
د لدم زا ارب اه ی رس کی ی اراد هک ینامز ی
تدمدنلب هظفاح راتفر دشاب
دنیآرف ،
ARFIMA(p,d,q) اهدنیآرف نیا .تسا
اهدنیآرف طسب ی
سرگردوخ ی
و ن م ی گنا ی ن هتشابنا کرحتم ARIMA
.تسا نآ رد هک
لضافت رتماراپ گ
ی ر یم ی واییت و نم( دنک رایتخا ار یحیحص ریغ ددع دناوت ،19
2006 یناققحم تاعلاطم هب هجوت اب نانادداصتقا .)
سن و تربلدنم نوچ (20
1968 سکویوج و رجنرگ ،) (21
1980 سوه و )
22گنیك ( 1981 دنیآرف اب ) ARFIMA
.دندش انشآ
یانامان ینامز یرس یارب {𝑥𝑡}
لدم ARFIMA(p,d,q) یم فیرعت ریز یلک تروص هب
:دوش
φ(L)(1 − 𝐿)𝑑(𝑥𝑡) = 𝜃(𝐿)𝜀𝑡 )2(
نآ رد هک 𝜀𝑡
،دیفس هفون ،هفقو رگلمعL
(1 − 𝐿)𝑑 لضافت رگلمع
و تسا یرسک یریگ (-0/5,0/5)
ϵ هلمج دنچ .تساd یا
یاه
L−𝜃2𝐿2− ⋯ − 𝜃𝑞𝑞 𝜃(𝐿)= 1 − 𝜃1
𝐿𝑃، 𝜑𝑃 𝐿2− ⋯ − L−𝜑2
φ(𝐿)= 1 − 𝜑1 ، ناشن بیترت هب
هدنهد
یاهدنیآرف و MA
یرس ناوتب هكنیا یارب یفاک و مزلا طرش .دنتسهAR {𝑥𝑡}
دنیارف کی یاراد ار ARFIMA
نیا تسناد
هک تسا (1 − 𝐿)𝑑 𝑥𝑡
دنیآرف کی ، هبساحم یارب .دشاب ARMA
(1 − 𝐿)𝑑 هلمج ود طسب زا دیاب
هدافتسا ریز بیترت هب یا
درک 16] :[ (1 − 𝐿)𝑑 = 1 − 𝑑𝐿 +𝑑(𝑑 − 1)
2𝑙 𝐿2− ⋯ )3(
هبساحم اب (1 − 𝐿)𝑑
( هلداعم رد زین رگید زج کی 2
یم صخشم ) لدم و دوش
ARFIMA یم لماک
.دوش
لدم ARFIMA لماک لدم عقاو رد
زا یرت ARIMA حیحصریغ ریداقم هک تسا
هزاجا ینامز یرس هب و درادرب رد زین ار d
یم لیسنارفید یرسک روط هب هک دهد رگا .دوش یریگ
0<d<0.5 هتفگ ،دشاب
یم یم تدمدنلب هظفاح یاراد یرس هک دوش .دشاب
هب ترابع رگید نیا اهدنیآرف یرادیاپ یرتشیب ار زا دوخ ناشن هداد و عبات یگتسبمهدوخ اهنآ
رایسب هتسهآ رت زا عبات یگتسبمهدوخ
ARIMA اریم
یم نیا .دنوش عون
زا
،اهدنیارف دنیارف
« هفون ی هایس
23» یم هدیمان دنیآرف یارب .دنوش
≤d<1 یتشگرب نیگنایم ،0.5
رب هناكت کی رثا عقاو رد .)تسا دودحمان سنایراو یاراد نوچ( دشاب انامان سنایراوک رگا یتح تسا یرثا ،دنیآرف هدنیآ ریداقم
یارب و تشاد دهاوخن -0.5<d<0
یم هتفگ نایم هظفاح دنیآرف دوش نواب( دراد یفنم تدمدنلب یگتسباو ای تدم
2013 رگا .) d=0
دنیآرف
« دیفس هفون
» یم بوسحم رگا و دوش
تسا قبطنم )دحاو هشیر( هتسسگ یاهدنیآرف رد یفداصت ماگ تکرح اب دنیآرفd=1
دنیآرف و
« هوهق هفون یا
24» یم هدیمان یم دوش
( لكش رد ار دراوم نیا هصلاخ روطب ناوت 1
نآ رد هک داد ناشن ریز تروص هب )
فلتخم ریداقم تایصوصخ تسا هدش هتفرگ رظن ردd
13] .[
18 Hyperbolic Attenuation
19 Man & Tiao
20 Mandelbrot and Ness
21 . Granger and Joyeux
22 Hosking
23 Black noise
24 Brown noise
8
لكش 1 م توافتم تایصوصخ : فلتخم ریداق
d
ارب ی رس ییانام یتسیاب ادتبا اهوگلا تخاس ی
معت رلوف یكید نومزآ زا هدافتسا اب ار هطوبرم ی
م هتفای لد .درک یسررب ی
ل ن ی زا هب
هداد اه ی هداد نیا زا هک یلدم ره هک تسا نیا انام یم تسد هب اه
یم ار دیآ انبم ار نآ و تسناد تابثاب ناوت
ی ربتعم ی ارب ی
پی ش بی ین هرود ریاس هب ار نآ راتخاس و هدروآ رامش هب اه
ی معت ینامز ی
م رس هک یتروصرد تسا یهیدب .داد ی
دشابن انام ینامز
رس زا یتمسق رد نآ راتخاس ی
یمن ار ینامز ناوت
هرود هیقب هب لدم زا هدافتسا یارب دعب هلحرم رد .داد میمعت ینامز یاه
ARIMA
نویسرگردوخ تلامج دادعت دیاب و (p)
کرحتم نیگنایم تلامج دادعت یگتسبمهدوخ عباوت زا هدافتسا اب ،(q)
و (AC)
یئزج یگتسبمهدوخ (PAC)
سکاب لحارم ساسارب یم هبساحم زنیكنج_
لدم هبساحم یارب زین و دنوش ARFIMA
دیاب ادتبا
بساحم یارب هدش رکذ لحارم هیقب سپس ،ریخ ای تسا تدمدنلب هظفاح یاراد لدم هک درک یسررب یم یط لدم ه
دوش 1] .[
شیپ روظنم هب ،هعلاطم فده هب هجوت اب هدروارف( یژرنا عاونا فرصم ینیب
لدم زا یزرواشک شخب رد )قرب و یتفن یاه یاه
ARIMA و
ARFIMA هداد .تسا هدش هتفرگ هرهب
ینامز هزاب هنلااس تروصب هعلاطم فرصم رادقم یاه 95
- 1357 زا هک هدوب
همانزارت یاه همانرب رتفد یژرنا عمج یزیر
شیپ .تسا هدش یروآ هداد زا هدافتسا اب روکذم یژرنا عاونا فرصم ریداقم ینیب
قوف یاه
لاس یارب یاه
1410 - 1396 لدم اب .تسا هتفرگ تروص بختنم یاه
4 جیاتن . شیپ روظنم هب یم ادتبا یژرنا فرصم ینیب
یرس ییانام تسیاب رد .دنوش یسررب رظن دروم یاه
ییانام یسررب یارب نایم نیا
یكید نومزآ زا ،رظن دروم یاهریغتم -
یكید نومزآ زا یلضافت هفقو نییعت تهج و رلوف -
.تسا هدش هدافتسا هتفای میمعت رلوف
لودج 1 نومزآ زا لصاح جیاتن یم ناشن ار هتفرگ تروص یاه
هدروآرف ،جیاتن ساسارب .دهد ( هبترم رد قرب و یتفن یاه
0 انامان )
سه لضافت رابكی اب و دنت هدش انام یریگ
میمعت رلوف یكید نومزآ .دنا نیزیب و کیئاکآ رایعم زا هدافتسا اب ار یلضافت هفقو هتفای
یم ناشن .تسا هدش هدافتسا کیئاکآ هفقو هرامآ زا یرس ندوب ینلاوط تلع هب هک دهد
لودج 1 : نومزآ جیاتن هفقو و رلوف یكید ییانام یاه
مزآ اب یلضافت ی هتفای میمعت رلوف یكید نو
هتفای میمعت رلوف یكید نومزآ *رلوف یكید ییانام نومزآ
یژرنا
نیزیب رایعم کیئاکآ رایعم هنیهب I(1) I(0)
1 2 0 -4/776 -2/425 یتفن یاههدروآرف
1 1 0 -5/53 -2/4 قرب
حطس رد ینارحب ریداقم*
5 اب ربارب دصرد 96
/ 2 - یم .دشاب
:عبنم هدنراگن تابساحم
9
هفقو نییعت تهج همادا رد یاه
وp لدمq یاه ARIMA و
ARFIMA یاهرادومن زا ،هعلاطم یاهریغتم
وAC هدافتساPAC
هفقو نییعت جیاتن .تسا هدش ( لودج رد هنیهب یاه
2 یم هدهاشم هک روطنامه .تسا هدش هداد شرازگ ) لدم دوش
یاه ARIMA
( اب ربارب قرب و یتفن یژرنا دروآرب یارب بسانم 0
, 1 , 2 ( و ) 1 , 1 , 1 لدم و ) بسانم یاه ARFIMA
و یتفن یژرنا دروآرب یارب
( اب ربارب قرب 0
, ,d 2 ( و ) 0 , ,d 1 یم ) .دنشاب لودج
2 هفقو نییعت جیاتن : هنیهب یاه
لدم PAC AC *یژرنا
ARFIMA ARIMA I(1) I(1)
(2,d,0) (2,1,0) 0 2 یتفن یاههدروآرف
(1,d,1) (1,1,1) 1 1 قرب
هدنراگن تابساحم :عبنم
( لودج 2 لدم دروآرب جیاتن ،) لدم دروآرب زا لصاح جیاتن .دهد یم ناشن ار هعلاطم دروم یاهریغتم رظن دروم یاه
ARIMA و
ARFIMA هدروآرف یارب
یم ناشن یتفن یاه هدروآرف یژرنا هک دهد
رتماراپ اریز هدوبن یرسک هتشابنا دنیآرف یاراد یتفن یاه d
ینعم یرامآ رظن زا یمن راد
لدم دروآرب جیاتن لباقم رد اما .دشاب یاه
ARIMA و
ARFIMA یم ناشن قرب یژرنا
فرصم هک دهد
رتماراپ و هدوب یرسک هتشابنا دنیآرف یاراد یژرنا نیا حطس رد یرامآ ظاحل زاd
5
% ینعم یم راد .دشاب
لودج 3 لدم دروآرب جیاتن : یاه
ARIMA و
ARFIMA
ARFIMA ARIMA
هرامآ لدم کیئاکآ
حطس
لامتحا z هرامآ رادقم بیرض کیئاکآ هرامآ لدم
حطس لامتحا
هرامآ رادقم
z بیرض یژرنا
31 / 73 -
08*
/
0 1/70 0/34
34 / 68 -
1*
/
0 1/75 0/2 AR
- - - MA یاهدروآرف
یتفن
- - - 0/5 0/67 0/1 d
64 / 47 -
00***
/
0 98/35 0/99
45 / 45 -
92 /
0 0/09 0/08 AR
00***
/
0 7/86 -1/1 -0/65 -0/45 -0/44 MA قرب
- - - 0/00*** 4/22 0/45 d
هدنراگن تابساحم :عبنم
یم هدهاشم هک روطنامه هدروآرف دوش
یاراد یتفن یاه یمن تدمدنلب هظفاح
شیپ روظنم هب لیلد نیمه هب و دشاب هدروارف ینیب
-
لدم زا یتفن یاه ARIMA
یم هدافتسا شیپ تهج هک هدوب تدمدنلب هظفاح یاراد قرب یژرنا اما .دوش
لاسرد نآ فرصم ینیب -
لدم زا هدنیآ یاه ARFIMA
یم هدافتسا شیپ زا لصاح جیاتن .دوش
دم ود ره زا هدافتسا اب ینیب لودج رد ل
4 هدش هداد ناشن
.تسا
10
لودج 4 شیپ : لدم اب یزرواشک شخب یژرنا عاونا فرصم یتآ ریداقم ینیب یاه
ARIMA و
ARFIMA
شیپ ریداقم لاس هدروآرف فرصم هدش ینیب
یاه
لدم ساسا رب یتفن ARIMA
)هكشب نویلیم(
شیپ ریداقم لدم ساسا رب قرب یژرنا فرصم هدش ینیب
ARFIMA )ماخ تفن هكشب نویلیم لداعم(
1396 66
/ 15 078
/ 23
1397 94
/ 14 91
/ 24
1398 18
/ 14 97
/ 26
1399 31
/ 13 61
/ 29
1400 56
/ 12 77
/ 31
1401 78
/ 11 54
/ 34
1402 03
/ 11 58
/ 37
1403 31
/ 10 90
/ 40
1404 61
/ 9 54
/ 44
1405 94
/ 8 52
/ 48
1406 30
/ 8 86
/ 52
1407 69
/ 7 62
/ 57
1408 10
/ 7 80
/ 62
1409 55
/ 6 47
/ 68
1410 02
/ 6 65
/ 74
هدنراگن تابساحم :عبنم
رادومن 2 شیپ فرصم دنور : هدش ینیب
ینامز هزاب رد یزرواشک شخب رد یژرنا عاونا ی 1410
- 1396
هدنراگن تابساحم :عبنم
5 و ثحب . یریگ هجیتن
لودج هب هجوت اب 4
رادومن و 2 هدروآرف فرصم دنور ، لاس رد یتفن یاه
شیپ یاه قرب فرصم .دوب دهاوخ یلوزن رظن دروم ینیب
لاس رد نامز تشذگ اب شیپ یاه
،شخب نیا رد قرب هجوت لباق دشر یلصا تلع .درک دهاوخ یط ار یدوعص دنور رظن دروم ینیب
۰ ۱۰ ۲۰ ۳۰ ۴۰ ۵۰ ۶۰ ۷۰ ۸۰
۱۳۹۶ ۱۳۹۷ ۱۳۹۸ ۱۳۹۹ ۱۴۰۰ ۱۴۰۱ ۱۴۰۲ ۱۴۰۳ ۱۴۰۴ ۱۴۰۵ ۱۴۰۶ ۱۴۰۷ ۱۴۰۸ ۱۴۰۹ ۱۴۱۰ یزرواشک شخب رد یژرنا عاونا هدش ینیب شیپ فرصم دنور
( 1410 - 1396 )
هكشب نویلیم بسحرب هدش ینیب شیپ یتفن یاه هدروآرف فرصم ماخ تفن هكشب نویلیم لداعم بسح رب هدش ینیب شیپ قرب یژرنا فرصم
11
ا ب فرصم ینیزگیاج یژتارتس تفن یاج هب قر
و یم تلود طسوت زاگ دشاب
شخب رد قرب یژرنا فرصم ریگمشچ یشیازفا دنور.
نارگن یزرواشک .تسا ریذپاندیدجت عبانم لحم زا یدیلوت قرب اریز تسا هدننک
هنیهب روظنم هب تدش شهاک و یژرنا فرصم یزاس
هفرص هلمج زا یفلتخم یاهراكهار یتسیاب یزرواشک شخب رد نآ رد ییوج
یژرنا زا هدافتسا یلیسف یاه
هب و یژرنا یریگراک یاه
دریگ رارق رظندم شخب نیا رد ون یژرنا زا هدافتسا ینونک دنور هب هجوت اب.
دیدجت یگژیو و یلیسف یاه نآ یریذپان
نینچمه و اه
یژرنا هنوگنیا فرصم یفنم تارثا لیلد هب س یور رب اه
یتملا طیحم و ناسنا ترورض ،تسیز
یژرنا زا هدافتسا ون یاه
دیدجت و ریذپ
بانتجا روشک یزرواشک شخب رد یم رظن هب ریذپان
.دسر یژرنا یژرنا دیلوت لحم رد ریذپدیدجت عبانم ینیزگیاج هکاجنآ زا اما
تسایس نییعت و فرصم تیریدم ات تسا مزلا نیاربانب ،هدوب ینلاوط و ربنامز یدنیآرف قرب اج زا شیپ یژرنا هنیهب یاه
ینیزگی
یرس رد تدم دنلب هظفاح هکاجنآ زا .دریگب تروص عبانم قرب یژرنا فرصم رادقم ینامز
تارییغت هک تسا بلطم نیا رگنایب
شیپ لباق و هدوبن یفداصت اهرازاب هنوگنیا هجیتن رگا یتح .تسا ینیب
ناشن هک ار یا ار تسا نیگنایم هب تشگرب یگژیو دوجو رگ
ایب مه زاب میریگب رظن رد کوش هچنانچ هک تسا نیا رگن
تروص هب تدمدنلب رد فرصم ریداقم ،دوش دراو ییاهرازاب نینچ هب ییاه
یم تکرح دوخ نیگنایم تمس هب یكیلوبرپیه شیپ لباق هفلؤم یاراد اهرازاب نیا ینعی .دننک
یم عقاو رد و هدوب ینیب ریداقم ناوت
شیپ هتشذگ ریداقم ساسا رب ار هدنیآ ربانب .درک ینیب
تسایس رد یتسیاب نیا یراذگ
ظاحل یگژیو نینچ دوجو ،هطوبرم یژرنا یاه
.دوش هتفرگ نآ یانبم رب تامیمصت و هدش زا
اجنآ هک شیپ ینیب قیقد یم یزرواشک قرب یژرنا فرصم ریداقم دناوت
رد نیمخت
یاضاقت هدنیآ نآ رثؤم
،دشاب اذل نیا عوضوم هب تسایس ناراذگ و همانرب نازیر کمک دهاوخ درک ات حطس تیامح زا نازرواشک ار
رد
نیا هنیمز صخشم
،دنیامن نمض هكنیا تلود یم دناوت اب هدافتسا زا جیاتن لصاح زا تاعلاطم شیپ
،ینیب تامادقا هناریگشیپ تهج
داجیا و ظفح لداعت رد ار یژرنا فرصم ماجنا
دهد رد. تیاهن هیصوت یم شیپ تهج دوش یرس یاهریغتم ریداقم ینیب
ادتبا ینامز
لدم قیرط زا سپس نییعت یتسرد هب یگتشابنا هجرد تیعضو شیپ بسانم یاه
.دریگ تروص ینیب
عجارم .ح ،هدامآ[1]
، .ف ،یتفع ناراب
، .ا ،ینیما
، 1393 شیپ . لدم زا هدافتسا اب سراف جیلخ بوف نیزنب تمیق ینیب یاه
ARIMA و
ARFIMA لاس ،یداصتقا مولع همانلصف .
8 ، هرامش 29 .
.ح ،هدامآ[2]
، 1392 هرامش ،مود لاس ،ناریا یژرنا داصتقا همانلصف ،یزرواشک شخب رد یژرنا یاضاقت لیلحت . 8
تاحفص ، 43
-
21 . یتمینغ ،.ح ،یمشیربا [3]
.م ،ییاضر ،.م ،یرارحا ،.ح ،درف 1390
. لیلحت رب ینتبم ،سراف جیلخ لیئوزاگ تمیق ینیب شیپ
هكبش و یكینكت یبصع یاه
هرامش ،متفه لاس ،یژرنا داصتقا همانلصف . 24
تاحفص ، 192
- 171 .
ینیما[4]
.ا ،درف 1380 . اضاقت دروآرب ی
اپ ،راوناخ ی نا سانشراک همان ی
ش هاگشناد ،داصتقا هورگ ،دشرا ی
زار .
.ح ،یبارهم یدابآرشب[5]
، .س ،یوقن
، 1390 ،یزرواشک داصتقا تاقیقحت .ناریا یزرواشک شخب رد یژرنا یاضاقت عبات دروآرب .
دلج 3 هرامش ، 2 تاحفص ، 162
- 147 .
.آ ،هدازرقاب[6]
1396 .یزرواشک شخب رد قرب فرصم دنور رب یرورم .
،.غ نایردان ،.ح ،شات [7]
1387 لیسناتپ یبایزرا . ع یاهروشک رد یژرنا تدش شهاک یایازم و اه
تاعلاطم همانلصف ،کپوا وض
هرامش ،مجنپ لاس ،یژرنا داصتقا 16
تاحفص ، 184
- 157 .
همانزارت[8]
( یزرنا یاه 95-1357
همانرب رتفد ،) .یژرنا و قرب نلاک داصتقا و یزیر
.م ،یدرجرهم عراز [9]
، .م ،یدابآ ءایض 1389
سوت هلجم ،ناریا یزرواشک شخب رد یژرنا فرصم رب رثوم لماوع یسررب . و هع
هرامش ،موس لاس ،هیامرس 5
تاحفص ، 153
- 133 .
12
.م ،راکزارط ،.م ،ییابیز [10]
1383 هتوک طباور یسررب . ،یزرواشک شخب رد یژرنا فرصم و هدوزفا شزرا تدم زارد و تدم
هرامش ،یزرواشک و کناب همانلصف 6
تاحفص ، 171
- 157 .
کچوک ،.ع ،ییابیكش[11]
.س ،هداز 1388 لدم . و یزاس شیپ یزرواشک مولع هلجم ،ناریا رد یزرواشک شخب یژرنا فرصم ینیب
و طیحم هرامش ،اكیرمآ تسیز 5
:تاحفص ، 308
- 312 .
.ص .ینیسح ،.ر ،یسدقم ،.ل نایجرف[12]
1397 لدم . یژرنا همانزارت .ناریا یزرواشک شخب رد یژرنا فرصم یزاس 4
( 2018 ،)
265-260 .
[13]
.ر ،ولبلاط ،.ت ،یدمحم 1387
ییایوپ . یاه مروت و ةطبار مروت و نانیمطا مدع یمسا
اب هدافتسا زا یوگلا
ARFIMA-
GARCH
لاس .یداصتقا همانشهوژپ ، 10
هرامش . 13 تاحفص ، 170
- 137 .
[14] Alves, M. R., Moutinho, V. 2014. Decomposition of energy-related GHG emissions in agriculture over 1995-2008 for European countries, Applied Energy, 114: 949-957.
[15] Banerjee, A., Urga, G., 2005. Modelling structural breaks, long memory and stock market volatility:
An overview. Journal of Econometrics 129: 1-34.
[16] Bardo, S. (2008), Long Memory in Stock Returns: Research over Markets. PhD Thesis. Academy of Economic Studies – Bucharest.
[17] Belbute, J.M. and Piereira, A.M. 2015. An alternative reference scenariofor global CO2 emissions from fuel consumption: An ARFIMA approach, Journal of Economics Letters, 136: 108-111.
[18] Central Bank of the Islamic Republic of Iran.2015. Economic analysis report.
[19] Chaabane, N. 2014. A hybrid ARFIMA and neural network model for electricity price production, International Journal of Electrical Power and Energy Systems, 55:187-194.
[20] Fernandez,v .2005. Forecasting commodity prices by classification methods: The cases of crude oil and natural gas spot prices.
[21] IPCC. 2014. Climate change 2014: synthesis report.Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Geneva:
Switzerland.
[22] Jankovic, R. 2017. Forecasting energy consumption in Serbia using ARIMA model, 3rd virtual In:
international conference on science, technology and managementinenergy, Macedonia.
[23] Man KS, Tiao GC.2006. Aggregation effect and forecasting temporal aggregates of long memory processes International Journal of Forecasting. 22: 267-281Ministry of Energy. 2016. Energy balance sheet.
[24] MOE. 2016. Predicting the enrollment of higher education. Retrieved from http://www.edu.tw/News_Plan.
[25] Pang, jiaxing., Zhang, Lu., Chen, Xingpeng. and Lu, Zhongmingnan. 2019. Carbon emission, energy consumption and economic growth: Evidence from the agricultural sector of Chinas main gain-producing areas, Science of the Total environment, 665: 1017-1025.
[26]Swarnkar,N.,Singh,S.2013.AnalysisonelectricalenergyconsumptionofagriculturalsectorinUttarakha ndstate.Int.J..Emerg.Technol.Adv.Eng.3, 344–347.
13
Forecasting Energy Consumption in Agricultural Sector of Iran
Mina Alipour2 1,
Parisa Pakrooh
2 Ph.D. Candidate in Agricultural Economics Engineering at University of Tabriz [email protected]
1 MS.C in Agricultural Economics Engineering at University of Tabriz [email protected]
Abstract
The agricultural sector as one of economical sector, provide most important food and non-food economical value productions. Agricultural activities require energy such as fossil fuels, which are considered as inputs in agriculture; therefore, the role of this sector in greenhouse gas emissions is not undeniable, so, investigation the trends of energy consumption is needed to manage energy demand and reduce pollutants in this sector. Hence, in this paper, we forecast the consumption of energy types (oil products and electricity) in the agricultural sector by using the ARIMA and ARFIMA models.
Consumption data of 1978-2016 years have been used for estimation and prediction did for the 2017- 2032. The results showed that oil products do not have long-term memory, but the electricity have long- term memory. Based on the results of selected models for each energy, the trend of oil products consumption in the forecast years is decreasing and the consumption of electricity in the forecasting years will be upward over time. Considering the increasing trend of electricity consumption in this sector, appropriate policies proposed.
Keywords: ARIMA, ARFIMA, Electricity, Forecasting, Oil.
