هرود
23 هرﺎﻤﺷ
1 رﺎﻬﺑ 1400
ﻪﺤﻔﺻ يﺎﻫ 198 - 183
:ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﯽﻣرو و ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﯽﻫﺪﻠﮔ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
نﻮﺗﺎﺧ ﺲﮔﺮﻧ رﺎﮐﻮﺟ
ﻦﺴﺣ ﻢﻈﻌﻣ ،1
ﻞﯿﺻا رﻮﭘ
2
*
1 ﺶﻧاد . ،ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ
هﺪﮑﺸﻧاد ، ،يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ ﺖﺷر ،نﻼﯿﮔ هﺎﮕﺸﻧاد
.ناﺮﯾا ،
2 .
،دﺎﺘﺳا ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ هﺪﮑﺸﻧاد ،
ﺖﺷر ،نﻼﯿﮔ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ .ناﺮﯾا ،
/05/26 :ﻪﻟﺎﻘﻣشﺮﯾﺬﭘﺦﯾرﺎﺗ 1398/11/04 :ﻪﻟﺎﻘﻣﺖﻓﺎﯾردﺦﯾرﺎﺗ 1399
هﺪﯿﮑﭼ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ و ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻣرو
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺮﺑ ﺪﺷر و ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻞﮔ ﯽﺸﻫوﮋﭘ زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ ﻪﺑ
ترﻮﺻ ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ
ًﻼﻣﺎﮐ
ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ 12 ﻪﺳ ياراد رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ و رﺎﻤﯿﺗ راﺮﮑﺗ
ﺮﻫ ياﺮﺑ و ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻂﯾاﺮﺷ رد ناﺪﻠﮔ رﺎﻬﭼ راﺮﮑﺗ رد
ﯽﻣرو ،لوا رﻮﺘﮐﺎﻓ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رﺎﻬﭼ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
،(ﺪﻫﺎﺷ) ﺮﻔﺻ ﺢﻄﺳ 10
، 15 و 20 ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ناﺪﻠﮔ كﺎﺧ ﻢﺠﺣ ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺖﯿﻟﺮﭘ و ﺖﯿﭘﻮﮐﻮﮐ
رد ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ،مود رﻮﺘﮐﺎﻓ و دﻮﺑ يوﺎﺴﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺳ
ﺮﻔﺻ ﺢﻄﺳ
،(ﺪﻫﺎﺷ) 150 و 300 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﻃﻮﻏ يرو خﻮﺳ ﺎﻫ ﻪﺑ تﺪﻣ 48 ﺖﻋﺎﺳ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﯾدﺮﮔ لﺎﻤﻋا ﻪﺑ
ﺖﺳد هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا هﺪﻣآ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﮐ
و ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ رﺎﻤﯿﺗ ﯽﻣرو
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ،گﺮﺒﻠﮔ ﻞﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺺﺧﺎﺷ ،گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ،ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﺮﺜﮐا ﺮﺑ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا گﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و گﺮﺑ ﺮﻔﺴﻓ ﻢﻫ .ﺪﻨﺘﺷاد ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد يراد
ﯽﻣرو ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﻨﭼ ﺮﺛا ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﯽﻨﻌﻣ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد يراد ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﺪﺻرد ﮏﯾ
) 28 /0 ﯽﻠﯿﻣ ) گﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ،(گﺮﺒﻠﮔﺮﺗ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ 07
/2 ) ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو ،(ﺪﺻرد 11
نزو و (مﺮﮔ
) ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ 1/
1 ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ و (مﺮﮔ ) هﺪﻨﻫد
11 /8 ﯽﻠﯿﻣ ﻢﻫ .ﺪﺷ (ﺮﺘﻣ ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز ﻦﯿﻨﭼ
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد هﺪﻨﻫد ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ راد
ﻪﺑ ﺖﺳد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا هﺪﻣآ ﯽﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺢﻄﺳ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ 20
ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ و ﺪﺻرد 300
ﯽﻠﯿﻣ ﯽﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻊﯾﺮﺴﺗ و ﺪﺷر 10
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺎﺑ زور رﺎﻬﭼ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا و زور .ددﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يراد
ﺪﯿﻠﮐ هژاو :ﺎﻫ ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺺﺧﺎﺷ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ
هﺪﻨﻫد .گﺮﺒﻠﮔ ﻞﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ،ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ،
Effect of Gibberellic Acid and Vermicompost on Growth and Flowering of Daffodil Flower
Narges Khatun Jokar1, Moazzam Hassanpour Asil2*
1. Former M.Sc. Student, Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran.
2. Professor, Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran.
Received: January 24, 2020 Accepted: August 16, 2020
Abstract
In order to evaluate the effects of gibberellic acid and vermicompost on growth and flowering of daffodil flower, a factorial experiment has been conducted under greenhouse conditions, based on completely randomized design with 12 treatments and three replications and four samples in each replication. The first factor involves vermicompost in four levels, namely 0 (control), 10%, 15%, and 20% of potted soil (V/V) and the second factor, three levels of gibberellic acid, 0 (control), 150, and 300 mg/L, all applied by dipping the bulbs for 48 hours.
Results of analysis variance of the data show that the impactsof gibberellic acid and vermicompost on most traits such as leaf area, vase life, number of leaves, chlorophyll index, TSS, leaf phosphorus, and leaf potassium have displayed significant effects (P<0.01), compared to the control. Also gibberellic acid and vermicompost have had significant impacts (P<0.01) on carotenoid (0.28 mg.g-1Fw), leaf nitrogen (2.07%), root fresh weight (11 g), root dry weight (1.1 g), and stem diameter (8.11 mm). Also, the duration of flowering stem appearance has had significant effects (P<0.05). This study’s results show that the application of vermicompost at 20% level and gibberellic acid with a concentration of 300 mg/L have improved the growth and accelerated flowering with an average of 10 days, increasing the vase life of flowers with an average of four days with a noticeable difference, compared to the control.
Keywords: Carotenoid, chlorophyll index, leaf area, stem diameter, petal TSS.
1 ﻪﻣﺪﻘﻣ . ) زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ
Narcissus tazetta L.
هداﻮﻧﺎﺧ زا (
ﻪﺳاﺪﯿﻠﯾرﺎﻣآ خﻮﺳ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﻪﺑ و هدﻮﺑ راد ناﻮﻨﻋ
ﻞﮔ يﺎﻀﻓ
،دازآ
ﯽﻧاﺪﻠﮔ و دراد دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻧﺪﯾﺮﺑ ﻪﺧﺎﺷ ﺶﺨﺑ رد .
ﯽﺑﻮﻨﺟ يﺎﻫ
ﻪﺑ ناﺮﯾا نﺎﺘﺴﻣز ﻞﯿﻟد ﺲﮔﺮﻧ ﻢﯾﻼﻣ يﺎﻫ
دﻮﺟو ﯽﻌﯿﺳو يﺎﻫراز
ﻦﯾا زا .دراد رادﻮﺧﺮﺑ ﺖﯿﻤﻫا زا ﻞﮔ ﻦﯾا درﻮﻣ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ور
ﺖﺳا )
, 2012 Daneshvar & Heidari
( ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا .
و
لﻮﻃ ﺮﻤﻋ ﻞﮔ يﺎﻫ
،هﺪﯾﺮﺑ ﯽﮑﯾ زا ﺚﺣﺎﺒﻣ رد ﻢﻬﻣ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ
زا ﺲﭘ ﺖﺷادﺮﺑ و ﺖﻌﻨﺻ ﻞﮔ يرﺎﮐ .ﺖﺳا هزوﺮﻣا شروﺮﭘ
ﻪﺑ ﻞﮔ ﺖﻌﻨﺻ ﮏﯾ لﺎﻐﺘﺷا
از و ﻞﯾﺪﺒﺗ روآزرا هﺪﺷ
ﺖﺳا و
شﻼﺗ يﺎﻫ ﯽﻧاواﺮﻓ ﺖﻬﺟ ندﺮﺑﻻﺎﺑ ﺖﯿﻤﮐ و ﻦﯾا ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻞﮔ
رد لﺎﺣ مﺎﺠﻧا .ﺖﺳا ﻞﮔ يﺎﻫ هزﺎﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﺲﮔﺮﻧ هﺪﺷ رﺎﯿﺴﺑ
باﺬﺟ هدﻮﺑ ﯽﻟو ﺮﻤﻋ ﯽﻫﺎﺗﻮﮐ رد دوﺪﺣ 8 - 4 ﺪﻧراد زور
) Baninaeim & Samsampour, 2016
.( ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﻤﻋ
ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﻞﮔ يﺎﻫ ﯽﻧﺪﯾﺮﺑ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻆﻔﺣ نآ يﺮﻫﺎﻇ
ﺎﻫ
ﻪﺑ ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ
،ﺮﺗ ﻖﯾﺮﻃ زا لﺎﻤﻋا
ﯽﺧﺮﺑ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻞﺒﻗ
و
ﺪﻌﺑ
،ﺖﺷادﺮﺑ زا يﺪﻨﻤﻗﻼﻋ
فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﺧ ﻞﮔ
ﻪﺧﺎﺷ ﯽﻧﺪﯾﺮﺑ و يﺎﻫرازﺎﺑ شوﺮﻓ ار ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻣ راﺮﻗ ﺪﻫد
)
Mashahiri & Hassanpour Asil, 2018
( . ) ﻪﻧﻮﮔ
paper
whites
(
Narcissus tazetta
يور ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ هﺪﻨﻫد ﻦﯾﺪﻨﭼ
هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا .دراﺪﻧ يزﺎﯿﻧ ﺎﻣﺮﺳ ﻪﺑ و دراد ﻞﮔ 15
ﺎﺗ 46
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻞﮔ و هدﻮﺑ ﺮﺘﻣ گﺮﺒﺳﺎﮐ ﻪﺳ و ﻞﮔ مﺎﺟ ﮏﯾ زا ﺎﻫ
ﺮﯿﯿﻐﺗ
جﺎﺗ ﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ﻢﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ رد گﺮﺒﻠﮔ ﻪﺳ و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻞﮑﺷ ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ﻞﮑﺷ يرﻮﭙﯿﺷ ﺖﻤﺴﻗ ،هراﻮﺟﺎﺗ ﺎﯾ و ﺪﻫد
خﻮﺳ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫ راد
)
, 2013 Khoshkhui
.(
ﻢﯿﻈﻨﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻬﺟ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫ
ﻞﮔ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻦﯿﻟﺮﺒﯿﺟ .دراد يرﺎﯿﺴﺑ دﺮﺑرﺎﮐ هﺪﯾﺮﺑ ﻪﺧﺎﺷ يﺎﻫ
ﺎﻫ
ﺧﺮﺑ رد ﮏﯾﺮﺤﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ زا ﯽ
ﻞﯾﻮﻃ و ﯽﻟﻮﻠﺳ ﻢﯿﺴﻘﺗ ،ﻞﮔ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﮏﯾﺮﺤﺗ ،لﻮﻠﺳ نﺪﺷ
ﯽﻣ ﻞﯿﺧد ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ و ﻞﮔ ﺮﻄﻗ ،ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷﺎﺑ
)
Edrisi & Mirzaei, 2017
.(
نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﻞﮔ ﺖﯿﻤﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ،ﯽﺘﻨﯾز
ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ
نآ د ﺎﻫ .درا ﻪﺑ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ داﻮﻣ زا هزوﺮﻣا ﺖﺸﮐ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ .دﻮﺷ
زا ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﯿﭘ ﺮﺘﺴﺑ نوﺮﻘﻣ ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﻪﺑ ﻪﺒﻨﺟ زا و ﺖﺴﯿﻧ ﻪﻓﺮﺻ
ﺖﺴﯾز ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد نآ ﺖﺷادﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻪﺑ ور ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ يﺮﻄﺧ ﮓﻧز ﺖﺳا يدﻮﺑﺎﻧ رو .ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﻣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ
ﻪﻟﺎﺑز ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻊﯾﺮﺳ ﺐﯾﺮﺨﺗ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻟآ يﺎﻫ
مﺮﮐ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ و ﯽﮐﺎﺧ يﺎﻫ ﯽﻣ ﻞﺻﺎﺣ ﺎﻫ
ﻪﮐ دﻮﺷ
ﯽﻣ ﻪﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﻧاﻮﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﺖﯿﭘ ﺮﺘﺴﺑ يﺎﺟ
)
Alvarez
et al., 2017
.(
ﯽﻣرو ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺎﺑ ﯽﻧﺪﻌﻣ هدﺎﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ
ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺑ و هﮋﯾو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻟآ دﻮﮐ
ﯽﻨﻏ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺎﺑ هﺪﺷ ﻢﯾﺰﻧآ ،ﺎﻫ
ﯽﺷراﻮﮔ هﺎﮕﺘﺳد طﺎﺨﻣ و ﺎﻫ
مﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﮐﺎﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ شروﺮﭘ رد
هدﺮﺘﺴﮔ لﺎﺒﻘﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﻬﺟ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ يا
)
Bachman &
Metzger, 2008
.(
مﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﮐﺎﺧ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﯾﺰﺠﺗ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
ﻪﯾﻮﻧﺎﺛ داﻮﻣ ﯽﻟآ كﺎﺧ ﺶﻘﻧ ﯽﻤﻬﻣ ﺪﻧراد ﺚﻋﺎﺑ و ﻊﯾﺮﺴﺗ
ﯽﻧﺪﻌﻣ نﺪﺷ داﻮﻣ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ )
Rakesh et al., 2015
.(
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫﺮﺘﺴﺑ
،ﯽﻟآ ي ﻪﺑ
ﻞﯿﻟد ﺮﯿﺛﺄﺗ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﯽﮔﮋﯾو حﻼﺻا ﺎﻫ
ي ﺶﻫﺎﮐ ،كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ
ضراﻮﻋ ﺖﺴﯾز
ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ،نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﺘﻬﺑ ﺪﺷر و
هار رﺎﮐ ﺎﻫ ي ﻢﻟﺎﺳ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﯽﻣ فﺮﺼﻣ .ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻫﺮﺘﺴﺑ
،ﯽﻟآ ي ﻪﺑ
هﮋﯾو ﯽﻣرو ،ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
هار زا ﯽﮑﯾ ﺎﻫ
ي ﺎﻫزﺎﯿﻧ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ ي
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾاﺬﻏ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻣرو ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا .دﻮﺷ
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
شور زا ﯽﮑﯾ ﺎﻫ
ي ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ زا ﺮﺘﻬﺑ
زروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻌﯾﺎﺿ ي
ﻪﺑ ﯽﻣ بﺎﺴﺣ ﺪﯾآ
)
Bahaloo et al., 2018
.(
ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺎﻫ
نﺎﺸﻧ ﯽﻠﺒﻗ
ﯽﻣ ﻪﻓﺎﺿا ﺪﻫد ﯽﻣرو ندﺮﮐ
ﺮﻄﻗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﻗﺎﺳ ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ﻪﻧاﻮﺟ داﺪﻌﺗ و ﺎﻫ
ي ﻪﮐ ﺪﺷ يﺮﻔﻌﺟ ﻞﮔ
ﻪﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻞﯿﻟد ﺪﺳر ﺮﯿﺛﺄﺗ
لدﺎﺒﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ ندﻮﺑﻻﺎﺑ ،نآ ﺖﺒﺜﻣ
ﯽﻣرو ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
)
Hidalgo et al., 2007
( .
ﺶﻫوﮋﭘ ناﺮﮔ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﺪﯿﺳا رد
ﺖﻈﻠﻏ ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﺪﺷر ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺪﺷ لﻮﯾﻼﮔ رد ﻞﮔ رﺎﻤﺷ ﺶﯾاﺰﻓا و هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا
)
Sarkar et al., 2014
.(
ﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺮﺑ
ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻦﻣﻼﮑﯿﺳ يﺎﻫ
30 و 45 ﯽﻠﯿﻣ رد مﺮﮔ
ﻞﮔ رﻮﻬﻇ ﯽﺘﺧاﻮﻨﮑﯾ ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺮﺘﯿﻟ ﺎﻫ
ﻦﻣﻼﮑﯿﺳ رد ﺪﺷ
)
Norouzi et al., 2012
.(
رﺎﻤﯿﺗ دﺮﺑرﺎﮐ
ﺖﻈﻠﻏﺎﺑ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ 100
و 150 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ
ﺺﺧﺎﺷ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻞﯾﻼﮔ ﻞﮔ ار هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ يﺎﻫ
ﻪﺑ داد ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ ﻪﺗﻮﺑ رد ﺖﻠﻣرﻮﮐ داﺪﻌﺗ زا ﺮﯿﻏ
50
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻦﯾ ﺮﯿﺛﺄﺗ ) ﺖﺷاد ار
Hassanpour
Asil et al., 2017
.(
ﻪﮐﺎﺠﻧآزا ﺶﻫوﮋﭘ
يﺎﻫ ﺤﻣ رد يدوﺪ
صﻮﺼﺧ ﺮﺛا
ﺗﯿ رﺎﻤ ﯽﻣرو ﻞﮔ يور ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ يﺎﻫ
خﻮﺳ راد و ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ تاﺮﺛا رﺎﻤﯿﺗ ﻢﻫ نﺎﻣز ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ و
ﯽﻣرو ﻦﯾا ،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻢﻫاﺮﻓ ﻦﻤﺿ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗدرﻮﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ندﻮﻤﻧ
ﺟ زا ،ﺖﻌﯿﺒﻃ ﺎﺑ رﺎﮔزﺎﺳ و نازرا ﺖﺸﮐ ﺮﺘﺴﺑ ﮏﯿﻟﺮﺒﯿ
ﺪﯿﺳا
دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﺪﻨﯾاﺮﻓ
يرﺎﮔﺪﻧﺎﻣ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ندﺮﺑﻻﺎﺑ و ﺪﺷر
هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﮔ ﻦﯾا دﻮﺷ
. ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ هار رﺎﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻬﺟ ي
ﻞﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﻟآ تﺎﻌﯾﺎﺿ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ هﺪﯾﺮﺑ ﻪﺧﺎﺷ يﺎﻫ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ .
2 شور و داﻮﻣ . ﺎﻫ
ﻦﯾا نﺎﺘﺴﻣز و ﺰﯿﯾﺎﭘ رد ﺶﻫوﮋﭘ 97
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
خﻮﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا نﻼﯿﮔ هﺎﮕﺸﻧاد يﺎﻫ
ﯽﺘﻧﺎﺳ رﺎﻬﭼ ﺮﻄﻗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺲﮔﺮﻧ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺞﻨﭘ لﻮﻃ و ﺮﺘﻣ
ﺮﺘﻣ
ﺲﮔﺮﻧ يزروﺎﺸﮐ ﯽﻧوﺎﻌﺗ ﺖﮐﺮﺷ زا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد ﻊﻗاو نارﺎﮐ
هرد ،ﺮﻬﺷ مﻼﯾا نﺎﺘﺳا .ﺪﻧﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ
ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ترﻮﺻ
حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ
ًﻼﻣﺎﮐ راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ رد و
رﺎﻬﭼ راﺮﮑﺗ ﺮﻫ ناﺪﻠﮔ
ﺮﺘﯿﻟ رﺎﻬﭼ ﻢﺠﺣ ﺎﺑ و
خﻮﺳ ﮏﯾ ﺖﺸﮐ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺪﻠﮔ ﺮﻫ رد .
،لوا رﻮﺘﮐﺎﻓ ﯽﻣرو
) ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻪﮐ (V
،(ﺪﻫﺎﺷ) ﺮﻔﺻ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد 10
، 15 و 20 ﺪﺻرد
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ،مود رﻮﺘﮐﺎﻓ .ﺪﺷ لﺎﻤﻋا ناﺪﻠﮔ كﺎﺧ ﻢﺠﺣ )
GA3
( 95 صﻮﻠﺧ ﺪﺻرد رد
ﻪﺳ
،ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﺮﻔﺻ
،(ﺪﻫﺎﺷ) 150 و 300 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد
خﻮﺳ ﺲﮔﺮﻧ يﺎﻫ نﺎﺑآ رد
.ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ هﺎﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺖﺸﮐ ﺮﺘﺴﺑ
ﯽﻤﺠﺣ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ) ،ﺖﯿﭘﻮﮐﻮﮐ و ﺖﯿﻟﺮﭘ طﻮﻠﺨﻣ 1:1
ﻪﯿﻬﺗ (
ﺪﯾدﺮﮔ
، ﺖﺒﺴﻧ ﺲﭙﺳ ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ترﻮﺻ
ﻪﺑ ﯽﻤﺠﺣ ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻓﺎﺿا ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺘﺴﺑ ﻪﺑ و ﺪﻣآ ﺖﺳد
)
Mashahiri & Hassanpour Asil, 2018
( ﻪﻧﻮﻤﻧ .
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﯾﺰﺠﺗ ياﺮﺑ
كﺎﺧ ﯽﺳﺎﻨﺷ هﺪﮑﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ
هﺎﮕﺸﻧاد نﻼﯿﮔ
ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣ راﺮﻗ
ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﻓﺮﮔ ﻪﻠﺻﺎﺣ
زا ﺶﯾﺎﻣزآ
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ رد
) لوﺪﺟ 1 هﺪﻣآ ( .ﺖﺳا
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﯿﻬﺗ 150
و 300
ﯽﻠﯿﻣ ،ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ 15
/0 و 3/
0 مﺮﮔ كﺮﻣ) ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
و ﻦﯾزﻮﺗ وزاﺮﺗ ﺎﺑ (نﺎﻤﻟآ ﻪﺑ
ﻪﻠﯿﺳو ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ هﺮﻄﻗ ﺪﻨﭼ
ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺳر ﻢﺠﺣ ﻪﺑ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ و ﻞﺣ لﺎﻣﺮﻧ ﮏﯾ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ) 1000 ﯽﻠﯿﻣ .(ﺮﺘﯿﻟ
خﻮﺳ ﺖﺸﮐ زا ﻞﺒﻗ ﺎﻫ
60 چرﺎﻗ رد ﻪﯿﻧﺎﺛ ﮏﯾ ﻞﯿﻣﻮﻨﺑ ﺶﮐ
ﺪﺿ (ﺮﻄﻘﻣ بآﺮﺘﯿﻟ ﮏﯾ رد ﻞﯿﻣﻮﻨﺑ ردﻮﭘ مﺮﮔ ﮏﯾ) راﺰﻫ رد ﻈﻠﻏ رد و ﺪﻧﺪﺷ ﯽﻧﻮﻔﻋ ﺖ
توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﻪﺑ تﺪﻣ 48 ﻪﻃﻮﻏ ﺖﻋﺎﺳ ) ﺪﯾدﺮﮔ رو
Mashahiri &
Hassanpour Asil, 2018
.(
لوﺪﺟ
1 ﯽﻣرو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ . ﺶﯾﺎﻣزآ رد هدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻞﮐ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
) (pH
يرﻮﺷ
) (dS/m
ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ
) (%
ﯽﻟآ هدﺎﻣ
) (%
نژوﺮﺘﯿﻧ
) (%
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
) (%
ﺮﻔﺴﻓ
) (%
ﻦﻫآ
)
mg/kg
( يور
)
mg/kg
( ﺰﻨﮕﻨﻣ
)
mg/kg
( ﺲﻣ
)
mg/kg
( ﻢﯿﺴﻠﮐ
)
mg/kg
( ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ
)
mg/kg
(
3/
6 45 /2 98 / 23 35 / 41 3/
1 73 /0 61 /0 45 /2 98 / 28 35 / 41 3/
1 73 /0 61 /0
ﺪﺷر هرود لﻮﻃ رد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ خﻮﺳ
،ﺎﻫ 2 20±
ﻪﺟرد ﺴﻠﺳ سﻮﯿ و زور رد 2
17±
ﻪﺟرد ﺴﻠﺳ سﻮﯿ ﺐﺷ رد
ﻢﯿﻈﻨﺗ .ﺪﺷ ﻪﺑ يرﺎﯿﺑآ مﺎﺠﻧا هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﺘﺳد ترﻮﺻ
ﻦﯿﺑ زا ياﺮﺑ .ﺖﻓﺮﮔ رد ﯽﻌﯿﺒﻃ رﻮﻧ دﻮﺒﻤﮐ ﻞﮑﺸﻣ ندﺮﺑ
،يﺮﺑا يﺎﻫزور تﺪﺷ ﺎﺑ ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ رﻮﻧ
1000 ﻣ ﯿ وﺮﮑ ﺮﺑ لﻮﻣ
ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﻧﺎﺛ ﯿﻪ و تﺪﻣ نﺎﻣز 12 ﺖﻋﺎﺳ ﯽﯾﺎﻨﺷور و 12
ﺖﻋﺎﺳ ﯽﮑﯾرﺎﺗ ﺖﺸﻫ) ﺢﺒﺻ ﺎﺗ ﺖﻔﻫ بوﺮﻏ ( .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
نﺎﯾﺎﭘ زا ﺪﻌﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﺎﻔﺻ ﯽﺸﯾاز هرود ﻦﺘﻓﺎﯾ
ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز
ﻞﮔ ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﺗ ﺖﺷﺎﮐ نﺎﻣز) هﺪﻨﻫد ﺢﻄﺳ ،(هﺪﻨﻫد
ﻪﺑ گﺮﺑ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻠﯿﺳو گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﺞﻨﺳ لﺪﻣ)
ADC
BioScientific Ltd. AM 300
ﺲﯿﻠﮕﻧا رﻮﺸﮐ ، ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ و (
ﻪﺑ ﻞﮔ ﯿﺠﯾد ﺲﯿﻟﻮﮐ ﻪﻠﯿﺳو ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺺﺧﺎﺷ .ﺪﺷ ﺖﺒﺛ لﺎﺘ
ﻪﺑ گﺮﺑ لﺪﻣ) ﺪﭙﺳا هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻠﯿﺳو
SPAD 502 PLUS
رﻮﺸﮐ ،
هزاﺪﻧا (ﻦﭘاژ ﻪﺑ گﺮﺒﻠﮔ ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ناﺰﯿﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ
شور
Lichtenthaler )
گﺮﺒﻠﮔ ﻞﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ و (1987
ﻪﺑ ﺮﺘﻣﻮﺘﮐﺮﻓر هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻠﯿﺳو ﯽﺘﺳد
لﺪﻣ) Atago
رﻮﺸﮐ ، ﻦﭘاژ
(
هزاﺪﻧا ﻦﯾا رد .ﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ گﺮﺒﻠﮔ زا ﯽﺗﺎﻌﻄﻗ شور
هﺮﻄﻗ و ﻪﯿﻬﺗ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ هﺎﮕﺘﺳد رﻮﺸﻨﻣ يور نآ هرﺎﺼﻋ زا يا
ﻞﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻬﺟ طﻮﺑﺮﻣ دﺪﻋ و ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﺪﺻرد ﺐﺴﺣﺮﺑ ﻪﮐ گﺮﺒﻠﮔ ﺪﺷ ﺖﺋاﺮﻗ ،دﻮﺷ
)
Hettiarachchi & Balas, 2005
.(
ﻪﺑ گﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ گﺮﺑ ﺮﻔﺴﻓ ،لاﺪﻠﺠﮐ شور
ﻪﺑ ﻪﻠﯿﺳو ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﮑﭙﺳا لﺪﻣ)
Ltd.T80 PG Instrument
ﻪﺑ گﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و (ﺲﯿﻠﮕﻧا رﻮﺸﮐ ﺖﺧﺎﺳ ﯽﺠﻨﺳ ﻪﻠﻌﺷ شور
هزاﺪﻧا ) ﺪﺷ يﺮﯿﮔ
Khanmohammadi et al., 2009
.(
ﺮﻤﻋ
ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﻞﮔ يﺎﻫ هﺪﯾﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ شور
Fernando et al.
)
( 1999
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ .ﺪﺷ ﻦﯾﺪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻞﮔ ﺎﻫ لﺎﻘﺘﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﺑ
،هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد
ﻪﺑ بآ نﺎﯾﺮﺟ ﺮﯾز هداد شﺮﺑ برﻮﻣ ترﻮﺻ
ﻪﻗﺎﺳ لﻮﻃ و ﺪﺷ دوﺪﺣ رد ﺎﻫ
30 ﯽﺘﻧﺎﺳ .ﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﺮﺘﻣ
ﻪﺧﺎﺷ ﺲﭙﺳ ﻦﻟرا ﻞﺧاد رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ يﺎﻫ
يوﺎﺣ يﺎﻫ 500
ﯽﻠﯿﻣ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺮﺘﯿﻟ 150
ﯽﻠﯿﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ
ﻦﯿﻟﻮﻨﯿﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد تﺎﻔﻟﻮﺳ يﺎﻣد رد هﺪﺷ
1 23±
ﻃر و سﻮﯿﺴﻠﺳ ﻪﺟرد ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮ
5 70±
رد ﺪﺻرد
يرﻮﻧ هرود لﻮﻃ ﺎﺑ ﺖﻨﺳورﻮﻠﻓ ﺪﯿﻔﺳ رﻮﻧ ﻂﯾاﺮﺷ 12
ﺖﻋﺎﺳ
.ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ
رد يﺮﯿﮔراﺮﻗ لوا زور زا ﯽﯾ
ﻞﮔ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﺎﺗ يراﺪﻬﮕﻧ لﻮﻠﺤﻣ ار دﻮﺧ ﯽﺘﻨﯾز شزرا ﺎﻫ
ﯽﮔﺪﯿﺳﻼﭘ و ﮓﻧرﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﺪﻧداد ﺖﺳد زا گﺮﺒﻠﮔ
،ﺎﻫ ﯽﮔدﺮﻣﮋﭘ ﻞﮔ
و ﺎﻫ ﻢﺧ نﺪﺷ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ندﺮﮔ ﻞﮔ ﺎﻫ
ﯽﺑﺎﯾزرا ﺪﺷ و ﺐﺴﺣﺮﺑ زور
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻣد .
1 18±
ﻪﺟرد ﺴﻠﺳ سﻮﯿ ﯽﯾﺎﻨﺷور هرود لﻮﻃ و 12
ﺖﻋﺎﺳ
ﻪﻧﺎﺒﺷ رد دﻮﺑ زور نﺎﯾﺎﭘ رد .ﺪﺷ شرﺎﻤﺷ ﺰﯿﻧ گﺮﺑ داﺪﻌﺗ .
جرﺎﺧ زا ﺲﭘ ،ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺸﯾر ،ناﺪﻠﮔ زا هﺎﯿﮔ ندﺮﮐ
اﺪﺟ ﺎﻫ
ﺖﺴﺷ زا ﺲﭘ و ﺪﻧﺪﺷ ﮏﺸﺧ و ﻮﺷو
ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو ندﺮﮐ
ﻪﺑ ﯿﺳو ) سﺎﺴﺣ يوزاﺮﺗ ﻪﻠ 001
/0 ﮏﺸﺧ نزو .ﺪﺷ نزو (
زا ﺪﻌﺑ ﻪﺸﯾر 48
يﺎﻣد رد نوآ رد ﻦﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﺖﻋﺎﺳ 72
ﻪﺟرد ﺴﻠﺳ سﻮﯿ ﻪﺑ .ﺪﺷ ﻦﯾزﻮﺗ سﺎﺴﺣ يوزاﺮﺗ ﻪﻠﯿﺳو
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
و يا
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يرﺎﻣآ راﺰﻓا
ﻪﺨﺴﻧ) SAS
3/
1/
9 لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ( 5
ﺪﺻرد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺰﯿﻧ ﺎﻫرادﻮﻤﻧ و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﮐﻮﺗ نﻮﻣزآ زا ﺰﯿﻧ ﺎﻫ
ﻪﺑ مﺮﻧ ﻪﻠﯿﺳو راﺰﻓا
Excel
ﻪﺨﺴﻧ) 2010 .ﺪﯾدﺮﮔ ﻢﺳر (
3 ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ .
3 . 1 ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز . ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ لوﺪﺟ) ﺎﻫ
2 داد نﺎﺸﻧ (
ﻣ ﺮﺛا ﻪﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﯽﻣرو و
نﺎﻣز ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .دﻮﺑ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﯽﻣرو و ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد رد ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ
300 ﯽﻠﯿﻣ ﯽﻣرو و ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ ﺢﻄﺳ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
20
،ﺪﺻرد ﻢﮐ ﺮﺗ ﻬﻇ نﺎﻣز ﻦﯾ ﻪﻗﺎﺳ رﻮ
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ
46 / 65 ،دﺎﺘﻓا قﺎﻔﺗا زور ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز ﻦﯾ
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 66
/ 75 دﻮﺑ زور
لوﺪﺟ) 3 رﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ .(
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز رد ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد رد ﻊﯾﺮﺴﺗ و
ﻤﯾﺮﻣ ﻞﮔ ﯽﻫﺪﻠﮔ نﺎﻣز ﺪﺸ
. ﻦﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺎﻫ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺰﺘﻨﺳ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺰﻧآ ﯾﻢ يﺎﻫ ﺰﯿﻟورﺪﯿﻫ ﻊﺑﺎﻨﻣ
هﺮﯿﺧذ يا خﻮﺳ
هﺪﺷ ﻪﺑ و لﺎﺒﻧد نآ ةرود شروﺮﭘ هﺎﯿﮔ ار ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ و ﺪﻨﻫد
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ رد ﻪﻗﺎﺳ لﻮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد ﻞﮔ رد ﺎﻫ ي
ﻪﺧﺎﺷ هﺪﯾﺮﺑ رد و هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻞﮔ ﺎﻫ ي خﻮﺳ راد
ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺪﻧدﺮﮔ ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ
ﻪﺑ ﺖﺳد ﻦﯾا زا هﺪﻣآ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻢﻫ ﯽﻧاﻮﺧ دراد )
Edrisi &
Mirzaei, 2017
.(
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﮐ هﺪﺷ شراﺰﮔ رﺎﻤﯿﺗ
ﻦﻣﻼﮑﯿﺳ ﻞﮔ رد ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ هﺎﺗﻮﮐ ياﺮﺑ ﯽﮐﺮﺤﻣ
ندﺮﮐ
و ﺖﺳا ﯽﺸﯾاز ﻪﺧﺮﭼ ﻪﺑ دورو ﻊﯾﺮﺴﺗ و ﯽﺸﯾور هرود ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ ﯽﺘﺧاﻮﻨﮑﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ،
ﻞﮔ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻣ ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻊﯾﺮﺴﺗ و ﺎﻫ
) دﻮﺷ
Mielke et al.,
.(2008
ﺶﻫوﮋﭘ ناﺮﮔ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﻪﮐ
ﻣرو دﺮﺑرﺎﮐ ﯽ
ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﻪﻧاﻮﺟ ﺶ ﻧز
ﯽ
، هﺎﺗﻮﮐ دﻮﺒﻬﺑ وﺪﺷر هرود ندﺮﮐ
هزاﺪﻧا يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ يﺮﯿﮔ
) ﺪﯾدﺮﮔ مﻮﯿﻠﯿﻟ ﻞﮔ رد هﺪﺷ
Ladan
Moghadam et al., 2012
.(
3 . 2 گﺮﺑ ﺢﻄﺳ .
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﺖﺳد لوﺪﺟ) ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا هﺪﻣآ 2
داد نﺎﺸﻧ (
ﻪﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﯽﻣرو و
ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا گﺮﺑ ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ يراد
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺎﻣا .ﺖﺷاد ﺪﺻرد ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﺪﯿﺳا و
ﯽﻣرو ﯽﻨﻌﻣ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ .ﺪﺸﻧ راد
لوﺪﺟ
2.
ﻪﺧﺎﺷ ﻞﮔ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ هﺪﯾﺮﺑ
ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ﺺﺧﺎﺷ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
داﺪﻌﺗ گﺮﺑ
ﺮﻤﻋ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ
ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد
ﺢﻄﺳ گﺮﺑ
رﻮﻬﻇ نﺎﻣز
ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ هﺪﻨﻫد
ﻪﺟرد
يدازآ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ 61**
/2 7828/05** 40/47** 345/25** /008** 1223/83** 95/65** 3 ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو 54*
/0 494/73** 20/58** 10/36** /615** 1374/93** /719** 2 ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ 81**
/0 12/59ns /102ns 22/25ns /097** 51/45ns /137** 6 ﺪﯿﺳاﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ×ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو 15
/0 20/34 /025 44/35 /013 41/42 /043 24 ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻄﺧ
29 /
14 /614 /705 17/81 59/ 11/45 /092 (% )تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
و * ،**
ﯽﻨﻌﻣ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧns
حﻮﻄﺳ رد يراد 1
و 5 ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا مﺪﻋ و ﺪﺻرد ﯽﻣ يراد
.ﺪﻨﺷﺎﺑ
لوﺪﺟ ﻪﻣادا 2
زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ هﺪﯾﺮﺑ ﻪﺧﺎﺷ ﻞﮔ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ . ﮏﺸﺧ نزو
ﻪﺸﯾر
ﺮﺗ نزو
ﻪﺸﯾر
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
گﺮﺑ
ﺮﻔﺴﻓ
گﺮﺑ
نژوﺮﺘﯿﻧ
گﺮﺑ
لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ
گﺮﺒﻠﮔ ﻞﮐ
ﻪﺟرد
يدازآ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ 40**
/0 40/47** /011** /0214** /178** 14/81** 3 ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو
20**
/0 20/58** /001** /0055** /022** /174** 2 ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
01**
/0 /102** /0001ns /0013ns /012** /011ns 6 ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ×ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو 05
/0 /025 /0008 /0002 13/37 /016 24 ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻄﺧ
05
/7 /705 /622 /983 /001 /961 (% )تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
و * ،**
ﯽﻨﻌﻣ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧns
حﻮﻄﺳ رد يراد 1
و 5 ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا مﺪﻋ و ﺪﺻرد ﯽﻣ يراد
.ﺪﻨﺷﺎﺑ
لوﺪﺟ 3 ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ . ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﺪﯿﺳا ﯽﻣرو و ﺳﻮﭙﻤﮐ تﺎﻔﺻ ﺮﺑ ﺖ ﻪﺧﺎﺷ ﻞﮔ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣ
زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ هﺪﯾﺮﺑ
ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣ تﺎﻔﺻ
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
) (%
ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺪﯿﺳا
)
mg.L-1
( ﻪﻗﺎﺳ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ) (day
ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ
ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ) (mm
ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ
)
mg.g-1FW
( گﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ
) (%
ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو
) (g
ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو
) (g
ﺮﻔﺻ 0
66ef
/ 75 13c
/5 7/d
1 47
/1 g 75g
/3 26g
/0
150 66e
/ 74 19c
/5 88dc
/1 5/g
1 27g
/4 40g
/0
300 33e
/ 74 38c
/4 45bcd
/2 76ef
/1 85f
/4 6/f
0
10 0
74e
15bc
/6 55a
/3 74ef
/1 82def
/2 70def
/0
150 73de
19bc
/6 01abc
/3 80d
/1 03def
/4 66def
/0
300 66d
/ 72 31bc
/6 46bcd
/2 76e
/1 8cd
80bcd
0/
15 0
33 / 71 cd 28
/6 bc 13bdc
/2 97
/1 c 33
/6 ef 63
/0 ef
150 71cd
33 /6 bc 88abcd
/2 84
/1 d 33
/7 e 73
/0 def
300 71cd
45 /6 bc 38a
/3 94
/1 c 9bc
90 /0 bc
20 0
69c
42bc
/6 86abc
/2 98
/1
c
66c
/7 76de
0/
150 33
/ 67 b 23
/7 ab 28ab
/3 02
/2 b 33
/9 b 93
/0 b
300 46
/ 65 a 11
/8 a 63a
/3 07
/2 a 11a
1/
1 a
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ دﻮﺒﻧ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﮐﻮﺗ نﻮﻣزآ سﺎﺳاﺮﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﻮﺘﺳﺮﻫ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ﯽﻣ راد
.ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ نﺎﺸﻧ
ﺶﯿﺑ ﻪﮐ داد ﺖﻈﻠﻏ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
300
ﯽﻠﯿﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ 51
/ 65 ﯽﻠﯿﻣ و دﻮﺑ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
ﻢﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗ 04
/ 44
ﯽﻠﯿﻣ ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ 1
- ﻢﻫ .(ﻒﻟا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﻨﭼ
ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻢﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﺢﻄﺳ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ گﺮﺑ 64
/ 42 ﯽﻠﯿﻣ ﺑﺮﻣﺮﺘﻣ و ﻊ
ﺶﯿﺑ ﯽﻣرو زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﺢﻄﺳ 20 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﺻرد 8/
70 ﯽﻠﯿﻣ ﻞﮑﺷ) ﺖﺳا ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
1 - .(ب رﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ هدﻮﺑ ﯽﻠﺒﻗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻮﺴﻤﻫ ﻖﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺪﺷ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﺮﺑ
)
Mashahiri & Hassanpour Asil, 2018
.(
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ
ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻣرو زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ناﺮﮔ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﺑ ﻢﻫاﺮﻓ ﺖﻠﻋ ندﺮﮐ
،ﺮﻔﺳوﺰﯾر ﻪﯿﺣﺎﻧ رد ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ لدﺎﻌﺘﻣ
ﺶﯿﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ياﺮﺑ يژﺮﻧا ﻊﺒﻨﻣ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﺗ
ﺪﯿﻔﻣ يﺎﻫ
كﺎﺧ ﺑ و دﻮﺒﻬ ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ لدﺎﺒﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻞﺜﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ رد ،ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا و ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ
ﯽﻤﺘﺧ ﯽﺘﻨﯾز ﻞﮔ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺶﻘﻧ ﺮﺛﺆﻣ دراد ي )
., 2014 et al Sadeghi
.(
ﻢﻫ شراﺰﮔ ﻦﯿﻨﭼ
هﺪﺷ ﻪﮐ ﯽﻣرو ندﺮﮑﻬﻓﺎﺿا ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﺑ ﺖﺸﮐ ﺮﺘﺴﺑ
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺣﺎﺴﻣ گﺮﺑ
و ﻪﺸﯾر نزو و
داﺪﻌﺗ
گﺮﺑ رد هﺎﯿﮔ
Malva silvestris L.
ﻦﯾا .ﺪﺷ
ﺶﻫوﮋﭘ ناﺮﮔ دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ار ﯽﮔﮋﯾو ﺐﺒﺳ ﻪﺑ
ﯽﻣرو يرﺎﺘﺧﺎﺳ يﺬﻐﻣ داﻮﻣ ندﻮﺑاراد و ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻪﺘﺴﻧاد ﻪﮐ ﺪﻧا
ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ دﻮﺒﻬﺑ ار ﺖﺸﮐ ﺮﺘﺴﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد هﺎﯿﮔ ﺪﺷر رد ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ و هﺪﯿﺸﺨﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ
دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا )
Nourafcan et al., 2015
.(
3 . 3 ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ . ﻞﮔ
هﺪﻨﻫد
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ لوﺪﺟ) ﺎﻫ
2 نﺎﺸﻧ (
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻪﮐ داد ﺟ
ﯿ ﻟﺮﺒ ﯿ ﮏ ﺳا ﯿ ﺪ ﯽﻣرو و ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ ﺺﺧﺎﺷ ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد هﺪﻨﻫد
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد .دﻮﺑ راد
زاﺮﯿﺷ ﺲﮔﺮﻧ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ (ب،ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﺛﺄﺗ (ﻒﻟا .1 ﻞﮑﺷ نﻮﺘﺳ)
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫ 5
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﮐﻮﺗ نﻮﻣزآ ﺪﺻرد (.ﺪﻧراﺪﻧ يراد
ﻢﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﻨﭼ ﺟ
ﯿ ﻟﺮﺒ ﯿ ﮏ ﺳا ﯿ ﺪ و
ﻣرو ﯽ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ ﺮﺑ
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هﺪﻨﻫد
ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺖﻈﻠﻏ رد
يﺎﻫ 300 ﯽﻠﯿﻣ و ﺮﺘﯿﻟ ﺮﺑ مﺮﮔ
ﯽﻣرو ﺢﻄﺳ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ 20
ﺶﯿﺑ ﺎﺑ ﺪﺻرد ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ 11
/ 8 ﯽﻠﯿﻣ ﻢﮐ و دﻮﺑ ﺮﺘﻣ ﺮﻄﻗ ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﻗﺎﺳ 13
/ 5 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ
لوﺪﺟ) ﺪﺷ 3
.(
ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ نﺎﻫﺎﯿﮔ ضﺮﻌﻣ رد ﻪﮐ
ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﺪﯿﺳا ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﺟرﺎﺧ نﺎﺸﻧ ﺶﻨﮐاو نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻧﺮﯿﮔ
ﯽﻣ .ﺪﻨﻫد ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺪﯿﺳا ﻪﺑ ﺪﺷر ياﺮﺑ كﺮﺤﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ هﺎﯿﮔ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﺷر زﺎﻏآ رد و دﻮﺷ
ﻪﺘﺧﺎﯾ گرﺰﺑ و يا ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﯾ نﺪﺷ
) دﻮﺷ
Xu et al.,
.(2006
ﯽﻠﺒﻗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ رﺎﻤﯿﺗ
ﯽﻣرو ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﻞﮔ رد
ﺺﺧﺎﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ يﺮﻔﻌﺟ عﺎﻔﺗرا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﻫ
،هﺎﯿﮔ
ﻪﺧﺎﺷ رﺎﻤﺷ ،ﯽﻠﺻا ﮥﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ و ﻞﮔ ﺮﻄﻗ ،گﺮﺑ رﺎﻤﺷ ،ﺎﻫ
ﺪﯿﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ هﺎﯿﮔرد ار ﻞﮔ رﺎﻤﺷ )
Atiyeh et al.,
(2002
. ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﺶﻫوﮋﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ناﺮﮔ
ﯽﻣرو ﺮﻄﻗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ سﻮﺘﻧﺎﯾﺰﯿﻟ ﻞﮔ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ،ﺪﺷ هﺪﻨﻫد
ﺎﺑ ناﺮﮔ
ﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ) دراد ﺖﻘﺑ
Bahaloo et al.,
(2018
. 3
. 4 ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ .
ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺖﺳد لوﺪﺟ) ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا هﺪﻣآ 2
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ (
رﺎﻤﯿﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﯽﻣرو و ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ يراد
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا .ﺖﺷاد ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ
ﺪﯿﺳا ﯽﻣرو و ﺮﺑ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﺮﻤﻋ
ﯽﻨﻌﻣ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺪﺸﻧ راد
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺪﯿﺳا ﺶﯿﺑ داد نﺎﺸﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﻈﻠﻏ 300 ﯽﻠﯿﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ 25
/ 11 و دﻮﺑ زور
ﻢﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ 72
/9
ﻞﮑﺷ) ﺪﺷ زور 2
- ﻢﻫ .(ﻒﻟا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﻨﭼ
حﻮﻄﺳ
ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻢﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 55
/8 ﺶﯿﺑ و زور ﺮﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣرو زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺢﻄﺳ رد ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ
20
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﺪﺻرد 22
/ 12 ﻞﮑﺷ) دﻮﺑ زور 2
- ب .(
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻠﺒﻗ يﺎﻫ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﺪﯿﺳا
ﺐﺟﻮﻣ ﺖﻟﺎﺧد رد ﺰﺘﻨﺳﻮﯿﺑ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ و
ﻦﯿﻧﺎﯿﺳﻮﺘﻧآ ﺎﻫ
و
ﻪﺑ ﺮﯿﺧﺄﺗ ﻦﺘﺧاﺪﻧا ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﯽﻣ دﻮﺷ و ﺶﺨﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
يﺮﮕﯾد زا ﻦﯾا ﺶﯾاﺰﻓا) ﺮﯿﺛﺄﺗ (ﻞﮔ ﯽﯾﺎﺠﻠﮔ ﺮﻤﻋ
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد
ﻆﻔﺣ گﺮﺑ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺖﺳﺎﻫ
ﻪﮐ هاﺮﻤﻫ ﺎﺑ ﻆﻔﺣ ﺢﻄﺳ
نژوﺮﺘﯿﻧ گﺮﺑ ﯽﻣ ) ﺪﺷﺎﺑ
Mutui et al., 2001
( .
c
bc b
a
20 30 40 50 60 70 80
0 10 15 20
گﺮﺑ ﺢﻄﺳ )mm2(
حﻮﻄﺳ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻣرو ﻒﻠﺘﺨﻣ )
ﯽﻤﺠﺣ ﺪﺻرد )
ب
b
b
a
20 30 40 50 60 70
0 150 300
گﺮﺑ ﺢﻄﺳ )mm2(
ﻒﻟا
ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺮﺒﯿﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ )
mg/lit (
