تبیین و بررسی شاخص¬های روش¬های تحقیق کاربردی در طراحی صنعتی

یدربراک قیقحت یاه شور یاه صخاش یسررب و نییبت

*

یتعنص یحارط رد

**یرومیت هرارش .ناریا ،ناجنز ،ناجنز دحاو ،یملاسا دازآ هاگشناد ،یرامعم هورگ یبرم )92/9/3 :ییاهن شریذپ خیرات ،92/7/6 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ ات قیقحت ماجنا هوحن نییعت ،دــش ییاسانش یا هلئــسم و تفرگ ماجنا یجنــسزاین هکنآ زا سپ ،قیقحت کی ماجنا یارب ذاختا تسیاب یم یشهوژپ ره ماجنا رد هک تسا یتامیمصت نیتسخن زا ،قیقحت شور ناونع تحت بولطم هجیتن هب ندیــسر هتــشاد نآ رب ار یتعنص یحارط هلمج نآ زا و یرنه یاه هزوح نیققحم همه هراومه ،قیقحت رد لرــتنک زا همهاو .ددرــگ خــساپ نیا لابند هب شهوژپ نیا اذل .دنراد هاگن موتکم ار نآ نایب رد لقادح ای و دننکن عاجرا یصخــشم قیقحت شور هب ات توافت اهنآ اب ایآ و تسا فیرعت و نییعت لباق رگید مولع یانبم رب یتعنص یحارط رد قیقحت یاه شور ًلاوصا ایآ هک دشاب یم یتعنص یحارط رد یتاقیقحت یاه هنومن عاونا دزاس صخشم هک تــسا نیا شهوژپ نیا رگید فده نینچمه .دراد یرادانعم رد قیقحت یاه شور فیراعت یروآدرگ اب شــهوژپ نیا ،فادها نیا اب .دنجنگ یم قیقحت یاه شور زا هتــسد مادک بلاق رد نیا نیرتدربراکرپ ًاددجم ،هتشر نیا یاهدرکیور و اهزاین اب بــسانتم و هداد روبع یتعنص یحارط رتلیف زا ار اهنآ ،رگید مولع ماجنا رد ار نیققحم ،هتشر نیا رد جیار تاقیقحت یانبم رب یدربراک یاه هنومن هئارا اب تیاهن رد و هدومن فیرعتزاب ار اه شور .دشخب یم یرای حیحص یریسم رد ناشیاه شهوژپ

یدیلک یاه هژاو .قیقحت شور هنومن ،یتعنص یحارط ،قیقحت شور ،قیقحت

تحت هک دشاب یم "یدربراک یاهوگلا هئارا و یتعنص یحارط رد قیقحت یاه شور یاه صخاش یسررب و نییبت " ناونع اب یشهوژپ حرط زا هتفرگرب رضاح هلاقم ^* .دیسر ماجنا هب ناجنز یملاسا دازآ هاگشناد تیامح .E-mail: sht_id2000@yahoo.com ،0241-4270156 :ربامن ،09124415423 :نفلت ^{* *}

اب هشیدنا و رکف هـسیاقم و هلباقم زا تـسا ترابع قیقحت هژاو کی حرط ،یقیقحت رـه ماجنا یارب و )3 ،1375 ،هداـس( تـیعقاو ،)48 ،1381 ،این ظفاح( قیقحت دنیارف نامه ای هتفای ماظن یوگلا .تسا یرورض قیقحت یاه هیضرف و فادها هب یبایتسد روظنم هب دوش ثعاب و دزاس رثأتم ار قیقحت دنیارف دناوت یم هک یعوضوم لئاق یملع لیسناتپ نآ یارب ،رنه هزوح نارگشهوژپ زا یرایسب هک کی قلطم لرتنک دـنچ ره هک دـشاب یم "قیقحت لرتنک" ،دنوـشن نآ هب ناوت یمن زگره هک تسا یلآ هدیا ،دشاب هک یعون ره زا قیقحت لرتنک لباقریغ و لرتنک لباق یاه هبنج یقیقحت ره و تفای تسد رد نآ زا رت یلوا و یناـسنا مولع رد نکیل ؛)13 ،1377 ،فاکـیا( دراد رب هک تسا رنه لرتنک لباقریغ یاه هبنج نیا ،رنه شا هعومجمریز نکمم رما نیا تلع .دراد ناحجر و یرترب نآ لرتنک لباق یاه هبنج دنمرنه دیدش یگتسباو و اه کرحم هب عیرس ییوگخساپ هب زاین تسا فیرعت دوش یم ثعاب هک دـشاب دوخ نهذ یونعم و یناحور داعبا هب هک رگید دروم .دشابن ریذپ ناکما قیقحت لرتنک روظنم هب ییاهرتماراپ ،دشاب یم رنه رد یتاقیقحت یاه هطیح ندمآ رظن هب یملعریغ بجوم تسا جیار یناسنا مولع رد هک تسا "یریگ هجیتن رد تیعطق مدع"

مولع رد یترابع هب .دریگ یم رارق هجوت دروم زین رنه رد نآ عبت هب و نآ اما ،تسناد یعطق ار یباوج چیه ناوت یمن هاگچیه رنه و یناسنا .دنشاب یبسن دنناوت یم هطیح نیا رد اه خـساپ ،تسا ملـسم هک هچ یکی هک قیقحت شرازگ هیهت نایرج رد ققحم یفرط یب نـینچمه رد بلغا ،دـشاب یم یقیقحت شرازگ عوـن ره هیهت یـلصا طورـش زا تحت رنه هزوح تاقیقحت هجیتن رد و یناـسنا مولع هزوح تاقیقحت

.دریگ یم رارق ققحم رظن دروم یاه شزرا و اه هزیگنا ریثأت تسا هناهاگآ یدنیارف ،یحارط هک تسا نیا تسا ملسم هچنآ لیلحت و هیزجت و شزادرپ ،تاعلاطا یروآ عمج ،تخانش نودب هک ،رگید یوس زا ،ددرگ یمن زاغآ زگره نآ رد قیقحت هلحرم ،اه هداد یحارط روهظ اب .تسا نآ ماجنا شور نییعت مزلتسم یقیقحت ره هـشیر هک یتاعوضوم عاونا نوماریپ یتاقیقحت یاه هژورپ ،یتعنص روظنم نیمه هب .دیدرگ زاغآ تـشاد هتـشر نیا ثحابم رد انبم و هب و قیقحت دـنیارف لیمکت یارب بـسانم قـیقحت شور باـختنا .دشاب یم یرورض یرما یحارط دنیارف لیمکت نآ لابند یحارط هزوـح رد یـفاک تاـعلاطم ماـجنا سوـسحم نادـقف هک ییاه لدم هئارا و قیقحت یاه شور یـسررب هنیمز رد یتعنص تاعلاطم نآ یانبم رب دنناوتب هتـشر نیا نایوجـشناد و نیققحم ًابلاغ ،دنیامن اـنب کیمداکآ تاعلاطم ساـسارب ار دوخ یـتاقیقحت زا یـشان یگتفـشآ کی اب ار یـتعنص یـحارط هزوـح یاـه هژورپ تیاهن رد و قـیقحت هویـش نـییعت و نـییبت رد اه هقیلـس لاـمعا دادعت نتفرگ رظن رد اب اذل .دزاس یم هجاوم یتاقیقحت هژورپ دوخ نیودت موزل و تیروف ،هنیمز نیا رد هدـش ماجنا یاه شهوژپ مک یتعنص یحارط تاقیقحت و اه هژورپ ماجنا یارب لمعلاروتسد کی یاه شهوژپ عاونا یدنب هدر ،اتسار نیا رد .دشاب یم یرورض رایسب هئارا اب هارمه هدافتـسا دروم قیقحت یاه شور بـلاق رد یـتعنص .دشاب رثؤم رایسب دناوت یم ،یدربراک یاه هنومن

1 . قیقحت يارجا هوحن و شور ،هعلاطم عون

:تفرگ دهاوخ ماجنا یشهوژپ هزوح هس رد ًلامع رضاح شهوژپ 1 . .هبرجت یانبم رب رگید مولع رد قیقحت یاه شور یسررب

2 . هب یتعنص یحارط رد قــیقحت یاه شور جارختــسا و میمعت قیقحت یاه شور یزاس موهفم و لیلحت یانبم رب و یدادرارق تروص

.رگید مولع رد 3 . یزاــس موهفم و لیلحت یانبم رب یدرــبراک یاه هنومن هــئارا

.رگید مولع رد یزاوم یاه هنومن ًلاوصا هکارچ ،دــشاب یم یفیک تاقیقحت عون زا ،رضاح شهوژپ درکیور نیا اب .دشاب یمن یروآ عمج لباق یصخشم یرامآ یاه هداد

:ددرگ یم نیودت ریز تروص هب شهوژپ نیا یارب قیقحت شور یاه شور یریگدنیآرب و نییعت یارب :یفیصوت قــیقحت شور

رگید مولع رد قیقحت و لیلحت روظنم هــب :اوتحم لیلحت -یفیصوت قــیقحت شور قیقحت یاه شور زا مادک ره دروم رد هدش تفای تاعلاطا یدنب هقبط

یتعنص یحارط هب اهنآ میمعت و رگید مولع رد روظنم هب :یزاس لدم و یزاس هیبش -یفیصوت قیقحت یاه شور

یدربراک یاه هنومن قلخ

همدقم

فلتخم یاه تمسق ماجنا تهج قیقحت شور عون هس یترابع هب هدافتسا دروم فده کی هب لین یاتــسار رد لاح نیع رد و قیقحت

.دریگ یم رارق

2 . قیقحت فیرعت

و )8 ،1366 ،رولاد( یشهوژپ دنیارف کی ناونع هب قیقحت یارب همتاخ یزاس تاعلاطا و یزادرپ هیرظن هب تیاهن رد هک مظنم یتیلاعف نآ زا ییاه هنومن ریز رد هــک دراد دوجو یددعتم فیراعت ،دــبای یم :تسا هدش هدروآ زا رت کیتامتسیس و رت قیمع ،رت یمسر یدنیارف دیاب ار قیقحت تبث ،لیلحت و هیزجت بجوم دناوت یم هک درک بوسحم یملع لیلحت ندنارورپ هب و دوش هدــش لرتنک تادهاشم کیتامتــسیس و ینیع ًلاامتحا ای و ینیب شیپ تیاهن رد و اــه هیرظن ای لوصا ،یلک نیناوق .)35 ،1384 ،تسب( دوش رجنم اهدادیور ییاهن لرتنک و یبرجت ،هدش لرتنک ،هتفای ماظن یسررب زا تسا ترابع قیقحت هلیسوب اه هدیدپ نیا نیب یلامتحا طباور هک اه هدیدپ دروم رد یداقتنا

.)8 ،1374 ،رجنیلرک( دنوش یم تیاده هیضرف و هیرظن رادروخرب یلک تاصخشم یرس کی زا یقیقحت ره یلک روط هب لیلد هب هلئــسم کی لح ددصرد قیقحت ره هک انعم نادب ،تــسا صخشم لحارم یرس کی یانبم رب زاین کی فــشک و ییاــسانش موزل ،قیقحت کی ماجنا ندوب یا هلحرم و کیتامتــسیس .دشاب یم و لحارم فذح و فارحنا زا یریگولج یارب یلک بلاق کی زا یوریپ نیح رد یترابع هب .دیامن یم باجیا ار قیقحت فادها هب یزای تسد ای کی باختنا هک دنیآ یم مه درگ تاعلاطا زا یا هرکیپ ،یــیازفا شناد نیا هب ار یرتشیب شناد میناوتب رتهب ات دنک یم کمک شور و هویش اه هویش دوبهب ،قیقحت یسانش شور فده ور نیا زا .مییازفایب هرکیپ دروم یملع قیقحت کی تیاده و تیریدم یارب هک تسا ییاهرایعم و .)17 ،1377 ،فاکیا( تسا هتفرگ رارق هدافتسا

3 . قیقحت هنیشیپ

یتعنص یحارط هتشر یــسدنهم و یتعنص تیهام هک اجنآ زا و تاقیقحت رد یللاخا ،تعنص هب هتسباو یاه هتــشر هیقب نوچمه هرابود زا تعنامم تهج اذل ،دنک یمن داجیا قیقحت هویــش باختنا هلمج زا یــسدنهم مولع ریاــس رد هک دوجوم ثحابم هب نتخادرپ هدش یعس ،تسا هتفرگ رارق یــسررب دروم هریغ و کیناکم ،عیانص یرنه تیهام نامه هک ثحبم نیا فعض طاقن یور رب ًامیقتــسم داجیا ینامز یعقاو شلاچ تقیقح رد .ددرگ دیکأت ،تسا هتشر نیا زا لاح نیع رد .دنوش یم هزوح نیا دراو یرنه ثحابم هک دوش یم هعومجمریز ار یرنه یاه شهوژپ ،نارظن بحاص زا یرایسب هک اجنآ رد تاعلاطم و تاقیقحت ماجنا ،دنناد یم یناــسنا مولع یاه شهوژپ یقلت یراک هرابود و هدوهیب ،ثبع یراک ار قیقحت یاه شور هــنیمز رد هک یا هتفایراشتنا و یمــسر تاعلاطم بلغا ،هجیتن رد .دننک یم دادعت ،یّمک رظن زا ،هتفرگ تروص رنه رد قیقحت یاه شور هــنیمز نیا ماجنا موزل رب دوــخ نیا هک دریگ یمنربرد ار یا هظحلام لــباق یتاقیقحت هعماج زاــین نّیبم و دراذگ یم هّحص یتاقیقحت نــینچ ،دوش یم هدهاشم رگید یاه هتشر رد هک روط نآ نینچمه ؛دشاب یم یحارط ًاصوصخ یرنه عونتم یاه هتشر عیسو فیط و هنماد یمامت یدربراک رظن زا لاح نیع رد و دهد یمن رارق ششوپ تحت ار یتعنص یاه هورگ زا یرایــسب رد .درادن ار هتــشر نیا هب میمعت تیلباق مه زا هتفرگرب هک دوش یم یتاوزج هب رصحنم ًافرص تاعلاطم نیا ،یرنه یاه سلاک رد هطوبرم دیتاسا و تسا یناسنا مولع بتک زا ییاه شخب تسا حضاو .دنهد یم رارق نایوجشناد رایتخا رد ار اهنآ دوخ یروضح رد رقف و یتاقیقحت فیعض یاه ناینب لیلد هــب زین تاوزج نیا رد نایوجشناد ،یدربراک یاه هنومن و اه لاثم و طبترم تاحیضوت هئارا یشان هک دنشاب دوخ یتاقیقحت یاه حرط تلاضعم ریگرد نانچمه بسانم قیقحت شور باختنا هنیمز رد حیحص میمصت ذاختا مدع زا .دشاب یم نآ دربراک هوحن و یهجوت لباق دادعت ،شــهوژپ نیا ماجنا یارب و اتــسار نیا رد یسانشراک و دشرا یسانشراک عطاقم رد یتعنص یحارط همان نایاپ و دــشرا یــسانشراک ،یرتکد همان نایاپ زین یدادعت نــینچمه و قیقحت یاه شور نییعت تباب زا رنه شهوژپ هتشر رد یسانشراک

قیقحت و یسررب دروم هدش حرط تاعوضوم اب بسانتم هدافتسا دروم فعض ،اه همان نایاپ نیا یمامت رد هــجوت بلاج هتکن .دنتفرگ رارق .دشاب یم بسانم قیقحت شور باختنا و صخشم یژتارتــسا ذاختا دروم قیقحت شور هب دروم هس ای ود رد اهنت یروآ تفگــش زرط هب یقیقحت شور دقاف ،اه همان نایاپ هیقب ًابیرقت و دوب هدش هراشا هدافتسا هدافتسا دروم قیقحت شور زین یرامش تشگنا دادعت و دندوب صخشم یانعم هب هک دندوب هدومن رکذ ینادیم و یا هناخباتک عون زا ار قیقحت دوخ قیقحت هویش یاج هب ار تاعلاطا یروآدرگ شور هک تسا نآ .دنا هدیزگرب زئاح هتکن ،اه همان نایاپ زا رــیغ تاقیقحت و تاعلاطم دروــم رد هکلب "قیقحت شور" هن ،تاعلاطم نیا بلغا رد هک تسا نآ تیمها رارق هعلاطم و یسررب دروم "یحارط شور" یتح ای "¹قیقحت حرط"

قیقحت یاه شور یسررب عوضوم ،دراوم بلغا رد اذل .تــسا هتفرگ مه ةمه ییوگ .تسا هدش افتکا رصتخم تاراشا هب اهنت ای و یفتنم یحارط هزوح هب دورو هوحن ًافرص تسیاب یم یتعنص حارط کی مغ و بسانم قیقحت شور ذاختا صوصخلا یلع و یتاقیقحت هناوتشپ و دشاب بلاج هتکن هتبلا .تسا رادروخرب تیمها مود هجرد زا حرط کی یارب هب یدروم قیقحت شور ،تاقیقحت نیا بلغا رد هک تــسا نآ هجوت ار قابطنا تیلباق نیرتشیب ،عوضوم کی هبناج همه یــسررب لیلد و اه شور هیقب زا شیب هجیتن رد و )Hakim, 2000, 59) هتــشاد یتعنص یحارط تاعلاطم اب طبترم و رثؤم شور اهنت ناونع هب ًابیرقت هدش ماجنا تاقیقحت یانبم ای و هتفرگ رارق یواکاو و یــسررب دروم .تسا هدوب

4 . قیقحت شور عاونا

هتسد ود هب یتــسیچ رظن زا یلک روطب اه شهوژپ هک یلاح رد روط هب ،)96 ،1391 ،رایشوه( دنوش یم یدنب میسقت یفیک و یمک و تیهام بــسحرب ای و دننک یم لابند هک یفده ساــسا رب صاخ هوحن ساسا رب یتح دراوم یخرب رد ای ،)53 ،1381 ،این ظفاح( شور ،لصا رد .دنوش یم یدنب هتسد یفلتخم عاونا هب زین اه هداد یروادرگ کی رد قیقحت هک دزاس یم صخــشم هک تسا قیقحت عون تیلک .دریگ یم رارق یقیقحت یاه یدنب هتسد زا کیمادک رد عماج درکیور هس هب ،بسانم قیقحت شور و یژتارتــسا کی باختنا ،یلک روطب :تسا هتسباو مهم لماع 1 . ،"ارچ" اب قیقحت تلااؤس بلغا :قیقحت هلئسم و شــسرپ عون نامه ای "هنوگچ" ای و "یــک" ،"اجک" ،"یــسک هچ" ،"یزیچ هچ"

،تسا فورعم زین ^35WH تسرهف هب هک ²گنیلپیک تلااؤس تسرهف .دنوش یم زاغآ رتشیب ،دنوــش یم زاغآ "هنوگچ" و "ارچ" اب هک ییاه شــسرپ ،یخیرات قیقحت یاه شور زا هدافتسا هب رجنم بلغا و دنتسه ینییبت تسا تلع نادب رما نیا .دندرگ یم یفیصوت ای و یــشیامزآ ،یدروم مزلتسم هکدنراد راکورس یّلع یاهدنویپ اب ییاه شــسرپ نینچ هک اهنآ عویش و یناوارف یسررب تبــسن هب نامز لوط رد اهنآ یریگدر

.)17 ،1378 ،نیی یک( دشاب یم شور ود هب ،دنوــش یم زاغآ "یزیچ هچ" اب هک ییاه شــسرپ و یفیصوت قیقحت شور هــب :دنریگ رارق یــسررب دروم دــنناوت یم دننامه .دنشاب زین یبیکرت تاقیقحت تسا نکمم هتبلا هک یفاشتکا ای و یفیصوت -یشیامزآ تاقیقحت ای و یفیصوت-یشیامیپ تاقیقحت تاقیقحت عون نیا نینچمه .یفیصوت -یدروم هعلاطم تاقیقحت یتح و "یسک هچ" ،"رادقم هچ" ریظن یتلااؤس و ریداقم اب تــسا نکمم هرمز رد هک دنشاب هتشاد راکورس زین "اجک" ای "یزیچ هچ" یتح ای

.)K.Yin, 2003, 5( دنریگ یم رارق یشیامیپ تاقیقحت هب رجنم و دنوــش یم زاغآ "یطابترا هچ" اب هک ییاه شــسرپ

.دوش یم یدادیور سپ ای یلع ،یگتسبمه تاقیقحت 2 . هیلک لاثم ناونع هب .یعقاو یاهدادیور رب ققحم لرتنک نازیم ققحم هک دنتسه یتاقیقحت هرمز رد )یشیامزآ( یبرجت تاقیقحت ،یــشیامیپ ،یخیرات تاقیقحت رد و دراد ار طیارــش لرتنک ناکما .درادن ار طیارش لرتنک ناکما ققحم ،یفیصوت و یهوژپدروم 3 . یاهدادیور اب ساــیق رد رصاعم یاهدادیور رب زــکرمت نازیم یخیرات ای قیقحت کی ندوب رصاعم .)19 ،1378 ،نیی یک( یخیرات نآ ماجنا بــسانم قیقحت شور باختنا رد یمهم لماع ،نآ ندوب هعلاطم هب هک یتاقیقحت و یخیرات تاقیقحت ًلاومعم .دشاب یم قیقحت رب زکرمت هب یزاین هک دنتسه یتاقیقحت هرمز رد دنزادرپ یم دانــسا .دنرادن رصاعم یاهدادیور یا هعسوت ،یداینب ،قیقحت هناگ هس عاونا یمامت رد تروص ره رد ،1375 ،هداس( دشاب یم تیمها زئاح قیقحت ندوب یدربراک یلمع و ،قیقحت کی ماجنا هوحن یبایزرا رایعم ناونع هب قیقحت شور و )30 نییعت قیقحت فادها هب ندیسر یارب ار قیقحت کی یشم طخ مه .دــشاب یم هدمآ تــسدب جیاتن حیحصت یارب ییانبم مه و دنک یم تاناکما نینچمه و قیقحت عوضوم تیهام و اه فده هب هتسب ،ور نیازا ،دهد یم رارق ققحم رایتخا رد قیقحت شور کی هک یرازبا و ییارجا کی ماجنا لحارم نیرت مهم زا یکی ،بسانم قیقحت شور کی باختنا ،بسانم قیقحت شور کی باختنا ،رگید ترابع هب .دشاب یم شهوژپ رت نازرا و رت ناسآ ،رت عیرس ،رت قیقد ققحم هک دش دهاوخ نآ هب رجنم .)47 ،1370 ،یحایر( دبای تسد هدش حرطم یاه شسرپ خساپ هب زا یرایــسب دننامه ،یرنه یاه شهوژپ رد دــسر یم رظن هــب و یلیلحت تاعلاطم بلغا هکنآ لیلد هب ،یناــسنا مولع یاه شهوژپ یفیک تاقیقحت ،دشاب یم ناگدننک تکرش ای ققحم تارظن بسحرب یسررب اب .دشاب یم هدافتسا و دانتــسا دروم یّمک تاقیقحت زا شیب ندوب یفیک رب ناوــت یم زین یفیک تاقیقحت یاه یگژیو رــت قیقد هحص یتعنص یحارط نآ عبت هــب و رنه هزوح رد تاقیقحت بــلغا اکتا زا تسا ترابع یفیک تاقیقحت یاه صخاــش نیرت مهم .دراذگ و هدرتسگ یاه شسرپ حرط ،قیقحت رد ناگدننک تکرش تارظن هب و یتیاور لیلحت و فیصوت و ینتم و یملاک تاعلاطا یروآ عمج ،یلک اب اه هداد و میهافم هعلاطم( هدش یروآ عمج نوتم و تاملک یحیرشت یریگ هزادنا زا یربخ ،تاقیقحت هنوگ نیا رد .)ییارقتسا لیلحت کمک حلاطصا هب و ینهذ تروص هــب قیقحت جیاتن هئارا و ارجا و تــسین ،رایشوه(دوش یم ماجنا رگشهوژپ ریسفت و مهف بسحرب هناریگوــس صوصخ هب و یرنه تاقیقحت مامت رد ًابیرقت هک اجنآ زا .)97 ،1391

یاه همان نایاپ و تلااقم ،یشهوژپ یاه حرط زا معا ،یتعنص یحارط تیمها زئاح ناگدننک تکرش یاه هاگدید و تارظن ،هریغ و ییوجشناد رظن هب اذل ،درادــن دوجو یریگ هزادنا یارب یزیچ عقاو رد و تــسا .یّمک هن و دنشاب یم یفیک عون زا تاقیقحت نیا یمامت ًابیرقت دسر یم اب طبترم یاه هنومن و اه لاثم نتفای یارب مامتها ،لاح نیع رد و یا همان نایاپ تاقیقحت عاونا دادعت هک دیدرگ بجوم یتعنص یحارط دانتسا دروم هیقب زا شیب یلمع روط هب هک- دوجوم یتعنص تاقیقحت اه شور نیرتدربراکرپ نییعت یارب یصخاش ناونع هب -دنا هتفرگ رارق ناوت یم هک تسانعم نادب نیا .دوش هتفرگ راک هب یتعنص یحارط رد هیقب زا شیب یتعنص یحارط رد هک یــقیقحت یاه شور نیرت مهم هتبلا .دومن رکذ حرش نیا هب ،ار دوــش یم عاجرا اهنآ هب و دراد دربراک قیقحت یاه شور ریاس هک تسین نآ هلزنم هب نیا هک تسا یهیدب .دریگ یمن رارق هدافتسا دروم یتعنص یحارط رد

5 . یحارط رد دربراکرپ قــیقحت یاه شور

یتعنص

،فده ،تاقیقحت عون نیا رد :⁴یدربراک قــیقحت شور .5.1 ای هدروآرف هرابرد یصخــشم دربراک هک تسا یا هزات شناد فــشک و )12 ،1376 ،نارگید و نیج( دنک یم لابند ار تیعقاو رد یدنیآرف لئاسم لح تهج رد ار یداینب تاقیقحت نیناوق و اه هیرظن و لوصا تاقیقحت یارب یداینب تاقیقحت یترابع هب .دریگ یم راک هب ییارجا یدربراک تاقیقحت ینامز رظن زا یلو دنراد ییانبریز هبنج یدربراک ،1390 ،یجرف( دنتــسه ارگ میمصت بلغا و تدم هاتوک و دراد مدقت ددعتم یاه شسرپ هب ینآ و عیرــس ییوگخــساپ ددصرد و )130 طسوت ًاتدمع و دنتسه امرفراک یاراد بلغا تاقیقحت نیا .دــشاب یم اه تکرش و اه ناگرا ،اه نامزاس ،یصوصخ و یتلود ییارجا تاسسؤم .دنتسه ازدمآرد بلغا و دنراد یداصتقا یاه ناینب .دنوــش یم ماجنا .تسا "شناد یلمع دربراک" نآ راعش هک اجنآ زا :یتعنص یــحارط رد یدربراک قــیقحت شور لوصحم کی ،شور کــی دوبهب و دــشر ،یدربراک تاقیقحت فده لیلد هب و ،)93 ،1389 ،هدازرــبکا یلع( دــشاب یم تیلاعف کی ای و هب ،دریگ یم ماجنا یتعنص یحارط هنیمز رد هک یتاقیقحت بلغا هکنآ هجیتن رد ،دریذپ یم ماجنا قوف فده اب ندوب یلمع و یدربراک لیلد تاقیقحت عون زا یتعنص یحارط تاقیقحت بلغا دومن اعدا ناوت یم زکرمت یعقاو لئاسم لح رب هک تاقیقحت نیا رد .دشاب یم یدربراک قیقحت جیاتن زا و دنتسه قیقحت یرجم دوخ یتعنص ناحارط ،دنراد .دنیامن یم یرادرب هرهب ناشیاه حرط هئارا رد ًامیقتسم

:یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن .هعطق کی یریذپ فاطعنا ای یگدننکش رد داوم ریثأت یسررب

.لوصحم کی یکیمونوگرا یاه یسررب .هعطق کی لکش رد داوم عون یسررب .لوصحم کی باختنا رب دارفا یناور ای یکیزیف لماوع ریثأت یسررب .لوصحم کی ای هعطق کی تخاس هوحن یسررب

ییاسانش دنیارف زا تسا ترابع :⁵هعسوت و قیقحت شور .5.2 و یفرعم ،دیلوت ،یحارط ،شنیرفآ ،اه هشیدنا شیادیپ ،دادعتسا ای زاین .)95 ،1382 ،یکاخ( هزات یروانف ماظن ای دنیارف و لوصحم کی راشتنا یاهدنیارف ای و دنا هدش هتخاس هک یتلاوصحم یزاس هنیهب و هعسوت تسا تاقیقحت عون نیا هدمع فادها زا ،دنشاب یم دوجوم هک یدیلوت یشخب تاجناخراک و اه تکرش زا یرایسب رد روظنم نیمه هب بلغا و ورملق نوچ .دشاب یم راک هب لوغــشم ⁶"هعسوت و قیقحت" ناونع اب زین نآ هخرچ یارجا ،تسا عیسو رایسب هعسوت و قیقحت یاه تیلاعف ناحتما یعقاو طیارش رد لیمکت زا سپ تلاوصحم .دشاب یم هنیزهرپ هدنیآ هب هک اجنآ زا .دنسرب یشخبرثا زا یصاخ حطس هب ات دنوــش یم ای همانرب قبط رب هک دشاب یم "یتآ هعسوت و دشر" نآ راعش دراد رظن .دور یم شیپ یا هژیو حرط هنوگره شور نیا :یتعنص یحارط رد هعسوت و قیقحت شور تایبرجت ای و تاقیقحت زا لصاح دوجوم شناد رب ینتبم مظنم تیلاعف دیدج یاه شور و اهدنیارف ،اهرازبا ،اه هدروارف ،داوم دیلوت روظنم هب هک ،قیقحت عون نیا فده هک اجنآ زا .دوش یم لماش ،ار دریگ یم تروص ،هدازربکا یلع( تسا یروانف هعسوت یترابع هب ای و ینف شناد نیودت هعسوت و قیقحت عون زا یتعنص تاقیقحت زا یرایسب اذل ،)93 ،1389 لوصحم کی دیلوت و یحارط دنیارف ندوب رب هنیزه لیلد هب .دشاب یم فقوت یاج هب دنهد یم حیجرت عیانص نابحاص زا یرایــسب ،دیدج یرگنزاب دروم ار دوخ دوجوم تلاوــصحم ،لوصحم کی دیلوت دنور نیا .دننک هضرع رازاب هب ،هدومن فرطرب ار اهنآ تلاکــشم و هداد رارق ای و دیآ دیدپ لوصحم دیلوت زا دعب تسا نکمم دیلوت و یحارط هخرچ زاین اب بسانتم ،نآ هدنیآ یاه هعسوت یارب لوصحم یحارط نیح رد ،یکیژولونکت دیدج یاهدرواتسد دننامه اهوگلا ریاس ای و فرصم رازاب بنج رد عیانص بلغا هــک تــسا لیلد نیمه هب .ددرگ ینیب شیپ دیلوت تلاوصحم ات دنراد هعــسوت و قیقحت شخب ،دوخ یاه تیلاعف .دنشخب اقترا ار هدش :یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن یاه صخاش رظن زا هدش دیلوت لوصحم کی حرط ندوب بسانم

.هریغ و یگنهرف ،یکیتتسا ،یکیمونوگرا .لوصحم کی دیلوت دنیارف ندوب بسانم تکرش یاه تسایس اب بسانتم لوصحم کی دیلوت ندوب بسانم

.رازاب یاه تسایس ای کی تخاس همانرب ای تکرش کی یلک همانرب رییغت ای هعــسوت

.لوصحم .لوصحم کی دیلوت شیازفا هوحن یسررب .لوصحم ای لااک کی دیلوت دیدج یاه لدم و اه شور یسررب هیزجت و یروآ عمج تهج یدنیارف :⁷یبایزرا قیقحت شور .5.3 و یروآ عمج زا سپ .دــشاب یم یریگ میمصت یارب تاعلاطا لیلحت و رب یبایزرا و نییعت ینیع ییاهرایعم و طباوض ،اه هداد ریسفت و لیلحت هچ زا رتهب -تسا رتهب هلیسو نآ زا هلیسو نیا( دوش یم ماجنا نآ هیاپ .تسا "اه هداد هسیاقم" نآ راعش .)نازیم هچ هب و تهج قیقحت عون نیا :یتعنص یحارط رد یبایزرا قیقحت شور تیمها زئاح رایسب لوصحم کی دیلوت و یحارط یاهدنیارف نیح رد

لوصحم کی حرط دروم رد هک یتامیمصت یمامت هک انعم نادب .تسا یانبم رب ًامتح ،ندش ییاهن زا شیپ ،ددرگ یم ذاختا نآ دیلوت دنیارف ای نیا .دنا هدش یدنب تیولا و هتفرگ رارق هسیاقم دروم یبایزرا تاقیقحت یاه هنومن هک یتلاوصحم دیلوت دروم رد صوصخلا یلع ،قیقحت شور نآ زا ؛دبای یم تیمها رتشیب رایسب ،)یجراخ ای یلخاد( دنراد دوجوم حرط هک یلوصحم هک دنک عناق ار راذگ هیامرس و هدننکدیلوت هک تهج ای و دنک تباقر رازاب رد دوجوم یابقر اب دناوت یم دش دهاوخ دیلوت و دناوت یم یبایزرا عون نیا یاه کلام .دیابرب اهنآ زا ار تقبس یوگ یتح .دشاب نآ لاثما و یکیتتسا ،یکیمونوگرا ،یگنهرف ،یداصتقا

:یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن رگید رازبا و متسیس هب تبسن رازبا ای متسیس کی ندوب بسانم

.اهنآ لاثما و درکراک ای تمیق رظن زا ،رت کیمونوگرا رــگید تلاوصحم نایم رد 1 هرامــش لوصحم

.دشاب یم اهنآ لاثما ای و رت نازرا ،رتآراک ،رت کیتتسا و کرد ،هعلاطم اب قیقحت نیا :⁸یخیرات قــیقحت شور.5.4 ادیپان و ناهنپ میهافم و یناعم تفایرد هب ،هتشذگ یاهدادیور حرش و )1375 ،هداس( دزادرپ یم یخیرات ثداوح ریس رد هتفهن یاه مایپ و ،یخیرات ثداوح و اه هدیدپ کرتشم و یمومع یاه یگژیو یسررب اب نآ راعش .)53 ،1381 ،این ظفاح( دراد اهنآ زورب لیلاد لیلحت رد یعس .تسا "تسا هدوب هچنآ"

ناوت یم تأرج هب :یتعنص یحارط رد یخیرات قیقحت شور و رنه خیرات یسررب هنیمز رد اه شور نیرتدربراکرپ زا یکی دومن اعدا رد .دشاب یم یخیرات قیقحت شور ،یتعنص یحارط خیرات نآ عبت هب قیرط زا ،ار هتشذگ قیاقح هک تــسا نآرب ققحم شلات ،شور نیا ،تاعلاطا نیا مقس و تحص یسررب و یبایشزرا ،تاعلاطا یروآ عمج و مظنم یتروص هب اــهنآ لیلحت و هیزجت و لدتــسم لیلاد بیکرت ای ضرف اب طابترا رد ار یعافد لباق شهوژپ جیاتن و دنک هئارا یــنیع .)65 ،1383 ،نارگید و یردان( دریگب هجیتن قیقحت هژیو یاه هیضرف تهج نآ زا یتعنص یحارط رد قــیقحت زا عون نیا ،درکیور نیا اــب یاهوگلا و اهدرواتسد زا یرایسب اب ار ناحارط هک تسا تیمها زئاح ،قیقحت عون نیا رد نیققحم .دزاــس یم انــشآ هفرح نیا رد دوجوم ،یسانش هعماج دننامه رگید یاه هتشر رد هک دنشاب یناسک دنناوت یم هنیمز رد لاثم ناونع هب .دنراد صصخت هریغ ای و عیانص ،هفسلف ،خیرات نامه ناققحم هک هدش هدهاشم دراوم یرایسب رد یکشزپ تلاآرازبا ییاسانش رد تاقیقحت عون نیا تروص ره رد .دنــشاب یم ناکــشزپ هدنیآ عیاقو ینیب شیپ نینچمه و اهدرواتــسد ،اهدادیور ،اه کبس تاقیقحت عون نیا زا یرایسب .دنشاب یم تیمها زئاح رایسب ،یحارط و نازومآ شناد دننامه هعماج رگید راشقا طسوت دنناوت یم نینچمه .دنریگ رارق هجوت دروم یمومع تامولعم ناونع هب لاثم یارب

:یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن ،فلتخم تلاوصحم یلماکت دنور و لوحت ریس نوماریپ قیقحت -

.هریغ و فلتخم یاه کبس ،دیلوت یاهدنیارف ای و حارط کی ای کبــس کی راثآ هعومجم هنیمز رد قــیقحت -

کی داجیا تهج ار اهرامآ سپــس ،دنک یم یریگرامآ هب مادقا ادتبا ،هدیدپ کی یاه یگژیو و تیهام ،هعلاطم نآرد .دیامن یم لیلحت رییغت دنچ بلاق رد ،رضاح لاح هب طوــبرم دنیارف کی ای و لوصحم کــی ییاه هدیدپ اب .دریگ یم ماجنا اهریغتم نیب هطبار فشک فده اب ،ریغتم و )99 ،1381 ،رولاد( دراد راکورــس ،دنهد یم خر لاح نامز رد هک .دشاب یم "اه هداد زا یمظنم هعومجم" نآ راعش یحارط رد رگنانهپ ای یبای هنیمز ،یشیامیپ قیقحت شور ،لوصحم کی دیلوت هخرچ میمرت روظنم هب تعنص هزوح :یتعنص یرایسب و دیامن یم یرایــسب یرادرب هرهب تاقیقحت عون نیا جیاتن زا .دوش یم ارجلاا مزلا تاقیقحت هنوگ نیا جیاتن ساــسارب اه یحارط زا تخس رایــسب یتعنص یحارط رد ار اه هداد زا یرایــسب هک اجنآ زا لباق دراوم یضعب رد یتح و دوــمن یریگ هزادنا ناوت یم هدــیچیپ و یکیتتسا تاصتخم و قیلاع دننامه- دنتسین شیامیپ و یریگ هزادنا قیقحت جیاتن ،تاقیقحت تسد نیا زا یرایسب رد اذل -یرامآ هعماج تروص یاه یحارط ًلاــمع و هدوبن قبطنم دوجوم یاه تیعقاو رــب هوبنا یسررب اب عوضوم نیا .دنریگ یمن رارق یرادرب هرهب دروم ،هتفرگ ماجنا لوصحم کی دیلوت و حرط فده اب هک ییوجشناد یاه همان نایاپ هجاوم فرصم و دیلوت رازاب هب دورو رد تــسکش اب بلغا و دنا هتفرگ رتسب دنناوت یم تاقیقحت عون نیا هتبلا .دشاب یم تابثا لباق ،دنا هدیدرگ لباق ًاموزل و دنزاــس مهارف رت قیقد و رت فرژ یتاقیقحت ماجنا یارب ار .دنشاب یمن دیلوت و یحارط دنیارف کی زاغآ یارب هدافتــسا و دانتسا هدش یروآدرگ تاعلاطا هکنآ هب هجوت اب ،قیقحت عون نیا رد نینچمه هدشن باختنا حیحص یرامآ هعماج تسا نکمم و دــشاب یم ینادیم دناوت یمن بلغا ،دشاب هدشن هتفرگ رظن رد یبسانم دادعت هب ای و دشاب زا .دیامن بلج یراذگ هیامرس کسیر دروم رد ار هیامرس نابحاص رظن هب رجنم تسا نکمم تاقیقحت نیا ندوب ینادیم راتخاس ،رگید یوس و قلخ رد تیقلاخ و ددرگ حارط هب ناگدننک هدافتسا تارظن لیمحت .دهد رارق ریثأت تحت ار عیدب لوصحم کی عادبا

:یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن .رازاب رد لوصحم کی ریثأت مدع ای ریثأت یسررب و هعلاطم - .لوصحم کی یحارط موزل یسررب و هعلاطم - .لوصحم کی رمع هخرچ ای و هدافتسا هقیرط یسررب و هعلاطم - دیلوت و تخاس یاه هسورپ و اهدنیارف عاونا یــسررب و هعلاطم -

.لوصحم کی و ینیع فیصوت روظنم هب :¹¹اوتحم لیلحت قیقحت شور.5.7 هب ،یترابع هب .دریذپ یم ماجنا راد ماظن تروصب میهافم یاوتحم یفیک مایپ نآ هک دریذپ یم تروص یطابترا یاه مایپ یملع لیلحت یانعم کی و مایپ کی ،هدنتسرف کی نیاربانب .دــشاب لوصحم کی دناوت یم .دشاب یم "دوش یم هلدابم یمایپ" زین نآ راعش و میراد هدنریگ یمامت :یتعنص یحارط رد اوــتحم لیلحت قیقحت شور لماح ،دنوش یحارط تسا رارق ای و دنا هدــش یحارط هک یتلاوصحم و اه مایپ نیا کرد و فــشک .دنــشاب یم دوخ نابطاخم یارب یمایپ ناحارط مهم فیاظو زا یکی ،تلاوصحم رد اهنآ ندناجنگ و هدافتسا ای کیتویمس دننامه یمولع زا هدافتسا ،هنیمز نیا رد .دشاب یم یتعنص

.ددعتم ناحارط لوصحم کی یور رب صاخ تلاوــحت زا عون کی نداد ناــشن - لاثما ای و یکیمونوگرا ،یمزیناکم ،یدرکراک،یکیتتسا تلاوحت دننامه

.اهنآ .یتعنص یاه بلاقنا و تعنص ای رنه خیرات هعلاطم - بلغا هک قیقحت نیا :⁹یفیک ای یفیصوت قیقحت شور.5.5 حیرشت و مظنم و یعقاو ،ینیع فیصوت اب ،دراد ار شرازگ کی تلاح هتــشر کی ای و هدیدپ کی ،تیعقوم کی ،لوصحم کی ءزج هب ءزج جاتنتسا ای تلاخد هنوگره نودب رتــشیب تخانش فده اب ،طیارــش ،تــسا لاح نامز هب لوا هجرد رد نآ زکرمت .دریذپ یم ماجنا ینهذ طوبرم دوجوم طیارش هب هک زین ار هتشذگ راثآ و اهدادیور ًابلاغ دنچره تاقیقحت .)125 ،1371 ،تسب( دهد یم رارق یسررب دروم ،دنوش یم یاه شسرپ .دنریگ یم رارق یفیصوت تاقیقحت هرمز رد زین "یفاشتکا"

،کیرده( دوش یم زاغآ "دوب هچ " و "تــسه هچ" اب قیقحت عون نیا .دشاب یم "تسه هچنآ" نآ راعش و )30 ،1378 رد :یتعنص یحارط رد یــفیک ای یفیصوت قیقحت شور نایم رد تاقیقحت زا عون نیا ،رنه هخاش هب طوبرم تاقیقحت هنیمز دهد یم صاصتخا دوخ هب ار دربراک نیرتشیب ،رگید قیقحت یاه شور هنیمز رد دنناوت یم ،هدیدپ کی فیصوت فده اب ،یتعنص یحارط رد و و یحارط یاه شور و اهدنیارف ،داوم زا معا دوجوم مولع شرتــسگ یدرکلمع مزیناکم و یکیتتسا ،یکیمونوگرا یاه یگژیو ،دوجوم دیلوت .دریگ رارق هدافتسا دروم ،صاخ تلاوصحم یرس کی ای لوصحم کی نکمم و دریگ یم دوخ هب شرازگ هبنج ،تاقیقحت نیا جیاتن رتشیب .ددرگ رشتنم یمومع -یملع یتح ای یملع هلاقم ،باتک بلاق رد تسا تاقیقحت تادنتسم زا یشخب دناوت یم تاقیقحت نیا یاه شرازگ یتح شور زا یرامعم رد قیقحت شور تاعلاطم رد هتبلا .دــشاب یدربراک هدمآ نایم هب نخس ،)275 ،1384 ،تورگ( یزاسلدم و یزاس هیبش فده اب دوجوم طیارش یــسررب رب ینبم قیقحت تیهام لیلد هب هک .دوش یم هدناجنگ یفاشتکا -یفیصوت تاقیقحت بلاق رد ،یزاس هیبش

:یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن هعماج ،یسانشناور ،یرتموپورتنآ ،هیاپ مولع هنیمز رد تاقیقحت - تلاوصحم یرس کی ای لوصحم کی نوماریپ هریغ و داصتقا ،یسانش

.)انبم یفیصوت تاقیقحت اب زرا مه( صاخ کی ای لوصحم کی دوجوم یاه هنومن ،رازاب هنیمز رد تاقیقحت - مه( هدیدپ کی فیصوت ،راک طیارش فیصوت ،صاخ تلاوصحم یرس

.)یدربراک یفیصوت تاقیقحت اب زرا کی ای هدیدپ کی ،لوصحم کی یاه یگژیو یسررب و هعلاطم -

.عوضوم دوجوم عناوم و تلاکشم ای فلتخم یاه شور نوماریپ تاقیقحت - تفایزاب و طاقسا ،هدافتسا ،عیزوت ،دیلوت ،یحارط یاه شور هنیمز رد

.فلتخم تلاوصحم نیا ¹⁰:رگنانهپ ای یبای هنیمز ،یشیامیپ قیقحت شور.5.6 ،)144 ،1390 ،یجرف( تساه هداد یروآ عمج شور کی هک قیقحت

رایسب دناوت یم اه مایپ رت قیقد و رت حیحص لاقتنا رد ،یسانش هناشن ملع دیامن باختنا ار یزمر ،دیامن تقد دیاب راگنزمر نینچمه .دشاب رثؤم .دشاب کرد لباق و هتشاد انعم بطاخم گنهرف رد هک

:دراد دوجو اوتحم لیلحت عون هس - دیلوت زا دعب یلیلحت یشور :یفیصوت یاوتحم لیلحت شور

.میراد هدنریگ کی و مایپ کی ،مایپ هدنتسرف کی هک دشاب یم لوصحم :یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن فرصم رازاب دراو و هدش هتخاس هک یلوصحم نوماریپ تاقیقحت -

.تسا هدش لوصحم کی شوح و لوح هک یــتاغیلبت نوماریپ تاقیقحت -

.دریگ یم تروص هطبار هک تسا یــشور :یطابنتسا یاوتحم لیلحت شور و مایپ کی ،مایپ هدنتسرف کی هک دنک یم یسررب ار هعماج اب لوصحم

.میراد )هعماج( هدنریگ کی :یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن رب مکاح گنهرف اب لوصحم کی دیلوت هطبار نوماریپ تاقیقحت -

.لوصحم نآ زا هدافتسا نارود کی ریسم هک تسا یــشور :یطابترا یاوتحم لیلحت شور هدنتسرف کی هک دهد یم رارق یسررب دروم ار لوصحم اب یعقاو طابترا و )اه هصیصخ و مئلاع ،یطابترا یاهدنیارف ،شیادیپ( مایپ کی ،مایپ .میراد هدنریگ کی :یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن -یتحار( سح کی یاقلا یارب هک یلوصحم رد مئلاع یسررب - نآ و تسا هدش هدافتسا نآ رد یصاخ یرصب مئلاع زا ،)هریغ و ییآراک

.دننک یم فیرعت حوضو هب ار لوصحم مئلاع ای یا هنیمز ،هــناواکدروم ،یدروم قــیقحت شور.5.8

K.Yin, 1981,( یبرجت تسا یقیقحت یهوژپ دروم :¹²یهوژپدروم ،دروم کی ،سوملم هدیدپ کی بناوج مامت قیمع هدهاشم هب هک ،⁾⁹⁷ رد .دزادرپ یم هنایارگ لک درکیور اب صاخ دنیارف کی ای لوصحم کی رد هک دشاب یم یفیصوت قیقحت شور هیبش رایــسب شور نیا عقاو

،هدازربکا یلع( دزادرپ یم هدرتسگ و قیمع هعلاطم هب صاخ یدروم "هنوگچ" و "ارچ" ،"یزیچ هچ" اب نآ یاه شــسرپ .)102 ،1389 .دشاب یم "عوضوم کی بناوج مامت هعلاطم" نآ راعش و دوش یم زاغآ یهوژپ دروم ای یا هنیمز ،هناواکدروم ،یدروم قیقحت شور کی داعبا هبناج همه و قیمع هعلاطم لیلد هب :یتعنص یحارط رد ناوت یم تأرج هب ،لوصحم یجورخ هئارا موزل هطــساو هب و عوضوم قیقحت عون زا ،ییوجــشناد یاه همان نایاپ رتــشیب ًابیرقت دومن اعدا تعنص رد هک یتاقیقحت یــتح ،هطبار نیا رد .دنــشاب یم یدروم نتفای ای و دیدج لوصحم کی حرط موزل لیلد هب ،دوــش یم ماجنا .دنور یم شیپ یدروم تاقیقحت تیروحم اب ،اهراکهار و تلاکــشم ینهذ تارکفت ،تابصعت نوچ ،تاقیقحت زا عون نیا رد لاح نیع رد هجیتن رد ،دراذگ یم ریثأت قیقحت دنور رب رگــشهوژپ تقد نازیم و لابقتسا اب رگید یا هراپ و دنوش قفوم اه حرط زا یا هراپ تسا نکمم .دنوشن هجاوم بطاخم هعماج :یتعنص یحارط اب طبترم تاقیقحت هنومن .هناخراک کی رد دیلوت شهاک تلع دروم رد تاقیقحت - رد ناگدننک هدافتسا زا یهورگ دروخرب هوحن دروم رد قیقحت - یگنهرف و یدربراک یاهوگلا ساسا رب صاخ لوصحم کی اب ههجاوم

.هریغ و .لوصحم کی دیلوت و تخاس ،یحارط دنیآرف یسررب - راثآ هعومجم ای دنیارف کی ،لوصحم کی یخیرات لماکت ریس - قیقحت شور بیکرت( یناکم و ینامز تاصتخم رب دیکأت اب حارط کی

.)یدروم و یخیرات .رگید تلاوصحم اب لوصحم کی طابترا یسررب - هعماج زا هورگ کی هریغ و یعامتجا ،یداصتقا تیعضو یسررب - کی دیلوت و یحارط یاهرایعم نییعت تهج رد یعامتجا داهن کی ای

.لوصحم و ینامز تاصتخم حیرــشت اب لوصحم کی یبایرازاب تیعضو -

.نآ یناکم

هجیتن

هب رگید مولع یانبم رب یتعنص یحارط رد قــیقحت یاه شور .دشاب یم نییبت و نییعت لباق یــسدنهم و یناــسنا مولع صوصخ زا یریگدنیآرب یانبم رب رتشیب هک هدــش هئارا یاه هنومن و اه لاثم یاه هنومن هئارا ناکما ،تسا هدوب هتشر رد دوجوم یاه شهوژپ عاونا روط هب یتعنص یحارط رد قیقحت یاه شور عاونا یارب ار یدربراک زا شیب قیقحت یاه شور یخرب تسا یهیدب .دهد یم ناشن یلمع ینامز رگید یخرب و دراد دربراک یتعنص یحارط رد اه شور ریاــس .دهد یم یناشوپمه رگید مولع اب یتعنص یحارط هک دبای یم دربراک یاه شهوژپ بلغا و ییوجشناد یاه همان نایاپ رتشیب ًابیرقت لاثم یارب یدروم قیقحت شور هب دیدج لوصحم کی دیلوت فده اب یتعنص اب ،یدربراک قیقحت شور هــک تــسا یلاح رد نیا .دریذپ یم ماجنا مولع یاهدرواتسد همجرت هطــساو هب و شناد یلمع دربراک فده اه شور نیرتدربراکرپ زا یکی ،دیدج تلاوصحم دیلوت تهج رد رگید

یحارط ثحابم هکنآ هطساو هب عقاو رد .تــسا یتعنص یحارط رد یناوارف یگدرتــسگ زا ًاتاذ تعنص رد درکیور عونت لیلد هب یتعنص ،لوصحم یحارط دنور هکنآ لیلد هب یفرط زا و دنتــسه رادروخرب لمتحم رایسب نیا اذل ،دنک یم بلط ار یتاعلاطم ددعتم یاه هنماد فلتخم یاه شور زا یبیکرت ،یتعنص یحارط شهوژپ کی هک تسا نییعت فده اب دوجوم یاه هنومن هک اجنآ ،لاثم یارب .دشاب قیقحت و یخیرات قیقحت شور زا ،دوــش یم یــسررب اه ناصقن و اهدوبمک قیقحت لک تیهام هکیلاح رد ،دوــش یم هدافتــسا ًاماوت یفیصوت یاهدرکیور هطــساو هب ای و یدروم قیقحت شور یانبم رب دناوت یم .دشاب هدش یدنب هرکیپ ،هعسوت و قیقحت شور یانبم رب ،یا هعسوت زا هکنآ رگم دسر یمن ماجنارس هب یا هژورپ چیه ًابیرقت لاح نیع رد

اه تشون یپ

1 Research Design.

2 Kipling.

3 Why, What, Who, Where, When, How.

4 Applied Methodology.

5 R&D Methodology.

6 R&D.

7 Evaluation Methodology.

8 Historical Methodology.

9 Description Methodology.

10 Survey Methodology.

11 Content Analysis Methodology.

12 Case Study Methodology.

عبانم تسرهف

رد تامیمصت یزاــس هنیهب -یــملع شور ،)1377( لا .لــسار ،فاکــیا .نارهت ،نیورآ رشن ،ییولک یفیرش روصنم :همجرت ،یدربراک یاه شهوژپ :مجرتم ،یراتفر و یتیبرت مولع رد قیقحت یاه شور ،)1384( ناج ،تسب

.نارهت ،دشر تاراشتنا ،یناقلاط سگرن ،یفیرش اشاپ نسح ،ریذپان تیریدم رب تــیریدم ،)1381( یــس چا ،سیدنایرت ،یک .رآ ،نیج

.نارهت ،عافد عیانص یتاقیقحت و یشزومآ هسسؤم ،یناسنا مولع رد قیقحت شور رب یا همدقم ،)1380( اضردمحم ،این ظفاح

.نارهت ،)تمس( اههاگشناد یناسنا مولع بتک نیودت و هعلاطم نامزاس ،یملاسا دازآ هاگشناد ،تیریدم رد قیقحت شور ،)1382( اضرملاغ ،یکاخ

.نارهت ،یملع تاراشتنا زکرم ،یــسررب و یبای هنیمز ،هعلاطم ،شیامزآ :قیقحت عاونا ،)1366( یلع ،رولاد

.19-7صص ،10 هرامش ،شرورپ و شزومآ تاراشتنا ،تیبرت و میلعت همانلصف هسسؤم ،یتیبرت مولع و یسانش ناور رد قیقحت شور ،)1381( یلع ،رولاد

.نارهت ،شیاریو رشن :مامضناب – قیقحت شور و لوصا اب ییانشآ ،)1370( نیــسحملاغ ،یحایر

.نارهت ،هیقارشا رشن ،قیقحت شرازگ هیهت یگنوگچ ،یدربراک یاه هبنج رب دیکأت اب قیقحت یاه شور ،)1375( یدهم ،هداــس

.نارهت ،فلؤم رشن تاراشتنا ،رنه رد قیقحت یملع یاهــشور ،)1389( یدهم ،هدازربکا یلع

.زیربت ،هدوتس ،یتیبرت مولع و یــسانشناور رد قیقحت یاه شور ،)1390( للهارصن ،یجرف

.نارهت ،شهوژپ ناروپ نــسح :مجرتم ،یراتفر مولع رد شهوژپ ینابم ،)1374( نا درف ،رجنیلرک

.نارهت ،رون یاوآ تاراشتنا ،دنز یفجن رفعج ،یفیرشاشاپ اب – یهوژپ دروــم یاه شور و قیقحت حرــط ،)1378( تربار ،نیی یــک هدنیآ یگنهرف هــسسؤم ،یبیان گنــشوه :همجرت ،لبمک یت .دلانود همدقم

.نارهت ،نارهت نایوپ :همجرت ،یرامعم رد قیقحت یاه شور ،)1384( دیوید ،گناو .ادنیل ،تورگ

.نارهت ،پاچ و تاراشتنا هسسؤم ،نارهت هاگشناد ،رف ینیع اضریلع رتکد یگنوگچ و قیقحت یاه شور ،)1383( میرم ،یقارن فیس ،للها تزع ،یردان

.نارهت ،ردب تاراشتنا و تاقیقحت رتفد ،یناسنا مولع رد نآ یبایشزرا قیقحت ،)1378( یج اربد ،گر ،دراــنوئل ،نم کیب ،تبازلا یرت ،کــیرده رتفد ،یدزیا دواد و یــبارعا دمحمدیــس :همجرت ،لمع یامنهار -یدرــبراک

.نارهت ،یگنهرف یاه شهوژپ رشن ،شناد تقیقح ،شهوژپ ،)1391(دار یراختفا همطاف و نارهم ،رایشوه

.نارهت ،شناد ةوکشم

- Hakim C. )2000), Research Design- Successful Designs for Social and Economic Research, 2^end Edition, Routledge )Taylor

& Francis Group), London and New York.

- K.Yin R. )2003), Case study Research Design and Methods, Thousand Oaks: Sage Publication Inc, USA: CA.

- K.Yin R. )1981), The case study as a serious research strategy, Knowledge: Creation, Diffusion, Utilization, Vol.3, No.1, 97-114.

اه یدنب تیولوا و اه سایق و دــشاب هدرک روبع یبایزرا قیقحت رتلیف دیلوت لیلد هب یتعنص تاقیقحت یمامت نینچمه .دشاب هتفرگ ماجنا کیتویمس ملع هب تدش هب ،تسا ناسنا اهنآ بطاخم هک یتلاوصحم تیمها اوتحم لیلحت قیقحت شور اذل و تسا هتسباو یسانش هناشن ای زا هچنآ ،هجیتن رد .دــنک یم ادیپ اه یراذگ هناــشن رد ار دوخ صاخ دربراکرپ قیقحت یاه شور هک تسا نآ دیآ یم تسدب شهوژپ نیا هدرتــسگ فیط هب هجوت اب دنناوت یم یبوخ هب ،یتعنص یحارط رد یبیکرت تروص هب ای و هدش کیکفت یتعنص یاه شهوژپ و تاقیقحت دراد یگتسب نآ هب نیا و دنریگ رارق هدافتسا دروم اه هژورپ ماجنا رد

یدربراک یاه هنومن .دشاب یم تقیقح مادک فشک لابند هب ققحم هک هیقب زا شیب هک هدیدرگ باختنا یتاقیقحت عاونا یانبم رب هدش رکذ یاه بوچراچ میظنت تــسا یهیدب لاح نیع رد .تــسا هدوب جیار ،اهنآ هدافتــسا و موزل دراوم نییبت و یــتعنص یحارط رد قــیقحت عون نییعت اب و دوش نیققحم یاه هاگدید حیحصت هب رجنم دناوت یم تیاهن رد و هدش یهد تهج ،یتاعلاطم یاه یزیر همانرب ،قیقحت شور .دیآ لصاح یرت حیحص جیاتن