حزب عدالت و توسعه و هژمونی کمالیسم

(1)

نسیلاوک یًَهصّ ٍ ِعسَت ٍ تلادع بسح

یعاس دوحا

1*

سبیـ٘اد تبمیمحت ٚ ّْٛػ ذحاٚ ٖاشٟت داصآ ٜبٍـ٘اد یػبیػ ّْٛػ

ُدازدوحه یضتره

٘اد

ٗیث ظثاٚس یشتود یٛزـ تبمیمحتٚ ّْٛػ ذحاٚ ُِّٕا

: تفبیسد خیسبت ( 2

/ 11 / 1391 - :تیٛلت خیسبت 28

/ 9 / 1392 )

ُدیکچ َبػ صا 2002 تٟر سد یػٛؼحٔ ؾخشچ ،ٝیوشت سد ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖذیػس تسذل ٝث بث یشیٌ

ٝث سٛـو ٗیا یرسبخ تػبیػ ذٔآ دٛرٚ

. تؼیِبٕو شعبخ ،ؾخشچ ٗیا ٖبیٔبظ٘ ٚ بٞ

ٗیٙچٕٞ ٚ سلاٛىػ

شتـیث اس اسبى٘آ یثشغ ٖاساذفشع

ٜشیت تخبػ .

ْلاػا ةاضحا ذٙ٘بٕٞ بٟ٘آ ذیبؿ ٝث ٖدشو تـپ بث یّجل یاشٌ

ٜصٛٔآ ٚ َٛكا

ْلاػا تیٛمت یپسد ،ةشغ صا ی٘ادشٍیٚس ٚ ٓؼیِبٕو یبٞ

سد یجٞزٔ فلاتئا دبزیا ٚ ییاشٌ

دٛث ٝمغٙٔ

ذ٘

. اشث یذیذر َٛكا ،ی٘بٔص غغمٔ ٗیا سد ذٙچ شٞ

سٛـو ٗیا یّخاد ٚ یرسبخ تػبیػ ی

؛ذؿ فیشؼت یػبػا َٛكا بث ٖآ كیجغت ٚ ةضح ٗیا یرسبخ تػبیػ صا ٝٞد هی یرٚشخ ٚ دشوسبو بٔا

یٔ ٖبـ٘ یتؼیِبٕو یرسبخ تػبیػ بث بٟٙت ٝ٘ ،اشٌٛ٘ یٔلاػا ٝیٚس ٗتفشٌ ؾیپ سد بث بٟ٘آ ٝو ذٞد

ْلاػا اشٌ

یبٞ

یٔ تٚبفتٔ یّجل

،ذٙـیذ٘ا ػشػ یبجلس بث ٝىّث تؼیِبٕو( ُخاد سد دٛخ ٝٙیشید ٚ تخ

یبٞ

ٚ ٜذیػس یتؿآ ٝث ٓؼیِبٕو ٟٓٔ َٛكا شػ شث ،)سلاٛىػ یشیٌسبو ٝث

تػبیػ سد ذیذر یبٞدشىیٚس

یرسبخ ظمف فذٞ ٝث ٖذیػس یاشث هیتوبت شییغت بٞ

ی ٝو تػا یتٙػ شتـیث

یرسبخ تػبیػ سد

ٜدٛث یّكا تیِٛٚا بٞسلاٛىػ .ذ٘ا

لک

ُشاٍ دی اّ

ْلاػا ییاشٌ

،

ٓؼیِبٕو ،یرسبخ تػبیػ ،سلاٛىػ ،ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ،ٝیوشت .

1* Email: ahmadsai@yahoo.com

(2)

ِهدقه دٛخ خیسبت َٛع سد ٝیوشت

ٝث

ُیلاد

ٝث ٚ ٝتؿاد تیٕٞا فّتخٔ

ٝمغٙٔ جحبجٔ ٖٛ٘بو سد یػٛ٘

یا

تسذل بث ْٛػ ٜساضٞ ُیاٚا .تػا ٝتفشٌ ساشل لاػا صا یذیذر فیع یثبی

ْ اشٌ

یبٞ

شٍید سبث ،اشٌٛ٘

بخ تػبیػ ٚ سٛـو ٗیا

ٝمغٙٔ جحبجٔ ٖٛ٘بو سد ٖآ یرس

ٗیث ٚ یا تفشٌ ساشل یِّّٕا

ٚ ٗیا

سد ی٘اشٍ٘

غٕر یبٞ

حشغٔ ٝیوشت یرسبخ ٚ یّخاد ؿ

صا یجٞزٔ ٜٚشٌ ٗیا ٝو ذ

ٜاس سد ؽلات

یٔلاػا یبٞسٛـو ٗیث فلاتئا دبزیا تٟر تجػ

ْلاػا ٟٝجر تیٛمت ییاشٌدبیٙث تیٛمت ٚ ییاشٌ

ٝمغٙٔ سد ؼیِبٕو َٛكا صا ی٘ادشٍیٚس ٚ

ٓ ذؿ ذٞاٛخ .

یِٚ

َبػ ٖبٕٞ سد ٗیتؼخ٘ یبٞ

بث

ٖذؿ قخـٔ

دشجٞاس تیؼلاٚ ،ةضح ٗیا یّخاد ٚ یرسبخ تػبیػ یبٞ

یشٍید یبٞ

سبىؿآ

ؿ مشف بٟٙت ٝ٘ ٝو ذ ذؿ دس ٝیِٚا یبٞ

،

ْلاػا یتؿآ صا ٝىّث اشٌ

بٞ

ٗخػ ٓؼیِبٕو َٛكا بث ٝث

ذٔآ ٖبیٔ

. ػ َبح ؤ ٝو تػا ٗیا َا

ٟٓٔ

ٗیشت شث ٓوبح َٛكا تػبیػ

ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ

ٚ تؼیچ ٝؼػٛت یرسبخ تػبیػ شث ٓوبح )ٓؼیِبٕو( یتٙػ َٛكا بث ُثبمت سد َٛكا ٗیا بیآ

تػا ٝیوشت

؟ ؽشتؼٌ ،ی٘ٛٔاشیپ ظیحٔ بث ظثاٚس ٝؼػٛت ٚ ٖبٍیبؼٕٞ بث تلاىـٔ ٖدشو شفك

پٚسا ٝیدبحتا سد تیٛضػ ،یثشغ تیٛٞ ٝئاسا یاشث ؽلات ٚ ةشغ بث ظثاٚس

ٜشٟث ،ب تسذل صا یشیٌ

ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ شث ٓوبح ٟٓٔ َٛكا صا یرسبخ تػبیػ سد ْش٘

ذٙتؼٞ

ٝو َٚا ٝٞد دشوسبو ی٘اشٕىح

ةضح ٗیا ٓؼیِبٕو َٛكا بث ٖآ كیجغت ٚ

تیؼلاٚ ٗیا یبیٌٛ

یث یتؿآ ٚ شظ٘ ناشتؿا ٝو تػا

ٝمثبػ

ْلاػا ٗیث یا اشٌ

بٞ

تؼیِبٕو ٚ بٞ

ٚ تػا ٝتفشٌ ُىؿ

ا ٝتؿزٌ ٝٞد هی تػبیػ

ْلاػ .تػا ذیذر ٓیٞبفٔ سد ٓؼیِبٕو َٛكا فیشؼتصبث ،بٞاشٌ

ٖٛٔصآ تٟر ٗیا

تػا صبی٘ ٝیضشف بت

تیٛٞ ٚ یرسبخ تػبیػ ٚ ٝیوشت سد تسذل تخبػ ،اذتثا

یتؼیِبٕو ٖآ

ؿ یػسشث دٛ

ةضح یرسبخ تػبیػ ذیذر دشىیٚس فّتخٔ دبؼثا ،ٖآ صا ذؼث ٚ

بت دشیٌ ساشل یثبیصسا ٚ ُیّحت دسٛٔ ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ٖذؿ قخـٔ بث

یشیٌ تٟر ٚ دبؼثا یبٞ

ٖاضیٔ ،دشىیٚس ٚد شٞ

تٚبفت ٚ یسبٌصبػ تػبیػ بث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ

یػسشث یاشث .دٛؿ ٗؿٚس ٝیوشت یتؼیِبٕو یرسبخ ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ ذٕٙؿٚس

ٚ ٝؼػٛت

ٝیضشف

،سبتؿٛ٘

یشظ٘ ةٛچسبچ صا

ٝ یسبٍ٘ا ٜصبػ تفشٌ ٓیٞاٛخ ٜشٟث1

.

1. Constructivism

(3)

ُزاس یجراخ تسایس ٍ یراگًا

ٜصبػ ٝیشظ٘ صبغآ ٛردٛػ یدبلتلا ٖبؼ٘ا ْٟٛفٔ ذم٘ اس یرسبخ تػبیػ دسٛٔ سد یسبٍ٘ا

یٔ

غلاٚ ُیّحت ضوشٔ سد ٝو ذٙ٘اد دساد ساشل ٖبیاشٌ

.

ٗیا صا

ٓیٞبفٔ ٚس

، ؽصسا بٞسبزٙٞ ،بٞ

بی سبىفا

یٔ بٟ٘آ ٝیرٛت ٚ قخـٔ غفبٙٔ شث ذیوأت یاشث یساضثا بٟٙت اس یػ .ذٙ٘اد

ٜصاذ٘ا بت یرسبخ تػب یا

یٔ ٓیٕلت ٖاشٍیصبث ٝو تػا یضیچ ٗتخبػشث ُٕػ یسبٍ٘ا ٜصبػ ٜبٌذید صا .ذ٘شیٌ

، تیٛٞ

،بٞ

ًٙٞشف ٚ بٞسبزٙٞ

یٔ یصبث یٕٟٔ ؾم٘ یرسبخ تػبیػ سد بٞ

تیٛٞ .ذٙٙو تِٚد غفبٙٔ ٚ بٞ

بٞ

ُٔبؼت ،بٞسبزٙٞ اس بٞ

ًٙٞشف ٚ یٔ بٞ

بیٔ ُٔبؼت ٝو تػا ذٙیآشف ٗیٕٞ ٚ ذ٘صبػ تِٚد ٖ

اس بٞ

یٔ ؾیپ ،ٖبی٘بٔص ٚ یؼیفؿ(ذٙـو 1390

قك ، . 4 - 12 ).

تِٚد تیٛٞ صا ٝو یسٛلت ٚ نسد بث بٞ

یٔ دٛخ یّٔ غفبٙٔ فیشؼت ٝث ذ٘ساد دٛخ ٗیا ذٙیآشث شتـیث بٟ٘آ یرسبخ تػبیػ ٚ ذ٘صادشپ

ت٘ٚ سٚبث ٝث .تػا غفبٙٔ صا فیشؼت تیٛٞ

یٔ ُىؿ اس غفبٙٔ بٞ

ٕٝـچشػ ضی٘ غفبٙٔ ٚ ذٙٞد

تفس ٚ بٞسب ث ٝ یشیٌسبو تِٚد یٛػ صا یرسبخ تػبیػ

یٔ بٞ

ٖاشٍـٙو ،ُٔبؼت ٗیا سد ٝو ذ٘ٛؿ

یٔ اس ییبٙؼٔ یبٞسبتخبػ ذ٘صبػ

.

ْبیپ یشػ هی یٔ ٓٞ یاشث ییبٞ

ذٙتػشف

،

ْبیپ ٗیا ٚ تی٘ بث اس بٞ

یٔ دٛخ سٛلت تؿادشث ٝیبپ شث ٚ ذٙزٙػ

سبىٕٞ بی تیلس ،ٕٗؿد ،تػٚد اس شٍیذٕٞ ،دٛخ یبٞ

یٔ

ذٙ٘اد سبظت٘ا ٝیبپ شث ٚ یبٞ

یٔ ُٕػ شٍیذىی صا دٛخ تػبیػ ٝو تػا ذمتؼٔ تیٕػا.ذٙٙو

یٔ شیؼفت ٖاشٍیصبث :تػا ةبخت٘ا ٟٝٙپ یرسبخ ذٙٙو

، یٔ ٓیٕلت یٔ اشرا ٚ ْلاػا ،ذ٘شیٌ

.ذٙٙو

ٜصاذ٘ا بت ٓو تػد یرسبخ تػبیػ ٓیٕلت ٖاشٍیصبث ٝو تػا یضیچ .تػا ٗتخبػشث ُٕػ یا

یٔ

ذٙؿبث ٝو ذ٘شیٌ

Smith, 2001, p.8(

. )

ٜصبػ صا ٖاسبٍ٘ا یٛػ

یٞد ُىؿ سد خیسبت شیحأت شث شٍید

تِٚد یرسبخ تػبیػ ذمتؼٔ ٚ ٝتؿاد ذیوأت بٞ

تؼٞ

ذٙ

ٝو بث تِٚد هی تیٛٞ

عٛرس ٝث یؿصسا

یٔ ُىؿ سٛـو ٜذٙیآ ٚ ٝتؿزٌ

دشیٌ

اشیص . تِٚد

ٝث ٝتؿزٌ خیسبت تیاٚس بث بٞ

ُىؿ اس ٖآ ،فبخ

ساشل دٛخ صٚشٔا دشىّٕػ ٝ٘اٛتـپ یٔ

ذٙٞد

(Porcel, 2001, p.147) .

یرسبخ تػبیػ یسبٍ٘ا ٜصبػ شظ٘ صا

، ٝو تػا یػبٕترا ٚ یتخبٙؿ یبٞذٙیاشف صا یثبتصبث

تِٚد ٖاشجٞس صا ٖبٌذ٘شیٌ ٓیٕلت ٚ بٞ

ٜاس یٔ نسد اس تیؼلاٚ ٖآ ذٙیاشف ٗیا ٖٚسد سد .ذٙٙو

ذیذٟت ٚ ٖبٕٙؿد ،ٖبتػٚد ،)ٓیتؼٞ یو بٔ( دٛخ تیٛٞ ٝو تػا بٞ

فیشؼت ٓیٕلت ٚ ٝتفشٌ

یٔ

ذ٘ٛؿ ْبز٘ا ٗىٕٔ ُٕػ بت دٛؿ

ٔ یرسبخ تػبیػ ،ُو سد . ؤ

تیٛٞ صا نشتـٔ عبؼحا شث شح

تػا ٜذؿ ٜدبٟ٘ ٖبیٙث یّٔ

Adam khan, 2010, p.4(

تػبیػ )

یتیٛٞ یبٞ

ٝو

ٝػٕٛزٔ ٝث یبٞ

(4)

سبثسد ذیبمػ صا یلخـٔ

ٜ یػبیػ ٝؼٔبر یٔ ٝتفٌ

دٛؿ - ٚ یحاشع اس ٖآ ٖبٌذ٘شیٌ ٓیٕلت ٝو

ٛٔ

یٔ ساشل ٜدبفتػا دس اس یرسبخ تػبیػ ٝث یـخث تیػٚشـٔ یاشث یٍتؼجٕٞ عبؼحا بت ذٙٞد

ذٙٙو ذیؼث -

ُىؿ سد ذ٘ساد یسٛحٔ ؾم٘ یرسبخ تػبیػ یشیٌ

Aggestam, 1999( ).

ت٘سبث یحأت سد1

ش شث تیٛٞ یسازٌ

:تػا ذمتؼٔ یرسبخ تػبیػ

1 . تیٛٞ

ذٙ٘بٕٞ

ت ؾم٘ ٓو تػد تیٛٞ :ٖبجیتـپ

ٝیرٛ

ػبیػ ٜذٙٙو .دساد ٜذٟػ شث اس یرسبخ ت

تػبیػ شٌا یتح ٖاساذٔ

شتـیث ٚ یدبٔ غفبٙٔ یپسد سبىؿآ

،یّٔ یبٞ تیٛٞ ٝث عبرسا بث ،ذٙؿبث

ٝث ٚ ٝیرٛت اس دٛخ سبتفس ،بٞ ٜدٛت ٝرٛت دسٛٔ یٔٛل ٚ یجٞزٔ

صا ْدشٔ ی٘بجیتـپ تّر َبج٘د

تػبیػ یبٞ

دٛخ .ذٙتؼٞ

2 . :تػا عٚشـٔ ٓٞ ٚ ٗىٕٔ ٓٞ ٝچ٘آ ٝث ٖداد ُىؿ ُىؿ ٖاشٍید ٚ دٛخ صا سٛلت ٝث تیٛٞ

یٔ

ٚ ذٙٞد

ٝث

ٖآ َبج٘د یٔ ٓیػشت اس یرسبخ تػبیػ شث ٓوبح یّو طٛغخ ٜاس ٗیا صا .ذٙٙو

3 . شیحأت تیِٛٚا شث یسازٌ

تفبیٞس ذٙتؼٞ یػذٔ ٖاسبٍ٘ا ٜصبػ :بٞ

ذٙ٘بٔ ییبٞ

غلاٚ

تسذل ،ییاشٌ

ٟٓجٔ ْٟٛفٔ ٝث اس ضیچ ٕٝٞ ٚ ذ٘ساذ٘ اس یرسبخ تػبیػ ٗییجت عبرسا یّٔ تسذل ٚ یّٔ غفبٙٔ

یٔ

سبٍ٘ا ٜصبػ شظٙٔ صا بٔا .ذٙٞد

،ی یٔ

سٛـو تتاشٔ ّٝؼّػ ٗییؼت شث تیٛٞ ٝو ذؿ یػذٔ ٖاٛت

ٚ ٖآ یپسد یاشث یسازٌ تػبیػ تیِٛٚا

ٖذیػس یٔ شیحأت بٟ٘آ ٝث .دسازٌ

4 . شیحأت ٝٙیضٞ شث یسازٌ

یشیٌسبو ٝث تػبیػ

ٝٙیضٞ ؾٞبو بی ؾیاضفا :بٞ

ٝث یشیٌسبو تػبیػ

شث

یٔ ٝجػبحٔ غٔاٛر یتیٛٞ یبٙجٔ

ٝزیت٘ سد ٓیطس ٚ ٖاشجٞس تیػٚشـٔ ؾٞبو بی ؾیاضفا .دٛؿ

ٝٙیضٞ كیدبلٔ صا ،یتیٛٞ ی٘بجٔ ٝث ٝرٛت یشیٌسبو ٝث

.تػا تػبیػ

5 . ت٘ ٚ بٞذٔبیپ ٝث ٖذیـخث ّٗیؼت

ٝزی :بٞ

ٖآ ذػاٛل ٚ یصبث یٍٍ٘ٛچ ،ٗیؼٔ تیٛٞ

ُىؿ

ٗیث ْبظ٘ سد یشیٌسبی و ٗییؼت اس ُِّٕا

ٚ بٞذٔبیپ تٟر ٗیذث ٚ ٜدش

ٝزیت٘

یبٞ

یشیٌسبو ٝث اس

یٔ ٗییؼت تیٛٞ ،ٖاشٍیصبث شٌا .ذٙو ٝث بٟ٘آ ؾِبچ ْبرشف ٝىٙیا ٖبىٔا ،ذٙؿبث ٝتؿاد سبٌصبػ ییبٞ

ؽٚس ٚ ؽصبػ صا ٜدبفتػا دسٛٔ یبٞ

ٝ٘بچ ٚ یػبّٕپید ٝث یٔبظ٘ ساضثا شییغت ی٘ص

ٙو یّػ ،ذ ٜذػبمِا

،ٜبٙپ كح(دٛث ذٞاٛخ شتـیث 1390

قك ، . 90 - 89 ) .

1. Barent

(5)

نسیلاوک

، ِیکرت رد تردق ٍ تسایس تخاس

صا شظ٘

ٌٝ٘ٛ ٝث ٝیوشت سد تسذل سبتخبػ ،یخیسبت مسبؼتٔ ٚ تٚبفتٔ ٖٛ٘بو ٚد ٝو ٝتفبی ْبظ٘ یا

تسذل یٙؼی

ْلاػا ؼیِبٕو ٚ ییاشٌ

ٓ شیغ

،یٙید

ٓٞ ٚ ساذیبپ ٝػصبٙٔ

بث یضیٔآ تِٕبؼٔ شیغ یتؼیص

ٝتؿاد ٓٞ

.ذ٘ا یشیٌسد بـ٘ ،ساذیبپ

ٖ

ٝـیس ٜذٙٞد سد ؾیاشٌ ٚد شٞ كیٕػ یبٞ

ٖٚسد ٝؼٔبر

ٝیوشت

ث تػا ٜدٛث

ٝ یّىؿ ؾیاشٌ ٝو یبٞ

یجٞزٔ

َبح ٗیػ سد تیٕػس ٝث یػبػا ٖٛ٘بل سد ٝو

ؾم٘ ،ٜذـ٘ ٝتخبٙؿ یدبیص

تفبیٞس سد ،غىػ تٟر سد ٚ تػا ٝتؿاد ٖآ یرسبخ تػبیػ یبٞ

ُیبٕت یبٞ

هیئلا ٚ یتؼیِبٕو

ٖشل هی ٝث هیدض٘

ٝث ٖاٛٙػ ؾیاشٌ هی شتشث

،ٝیوشت تػبیػ سد

تأ شیح یدبیص سٛـو ٗیا غفبٙٔ فیشؼت سد یشیٌ تٟر ٚ

ٖآ یبٞ

ٗیث ْبظ٘ سد

ُِّٕا .تػا ٝتؿاد

تیلخؿ شٍید فلاخ شث .تػا سادسٛخشث یؼلاٚ ؾیبتػ صا ٝیوشت سد نسٛتبتآ ،ٝ٘بیٔسٚبخ یبٞ

سد

ٖٚسد

ٜصاذ٘ا ٝث نسٛتبتآ تیٕٞا ٚ ؽصسا ،ٝؼٔبر یا

ٜدٛث

ُیذجت ٝو یطِٛٛئذیا ٝث

«

ٓؼیِبٕو »

ذؿ تػا ٜ یسٟٕٛر تیجخت یاشث ی٘بٕخػ تفلاخ یبغِا صا ذؼث . شیغ

یٙید ؽصٛٔآ نسٛتبتآ ،

یٔلاػا ، یثدا دشو فزح اس یفٛك تمیشع ٚ یثشػ تب

ٝث ٚ ؽصسا صا بٟ٘آ یبر ةلام٘ا یبٞ

ْبِٟا یسٟٕٛر ٜذٙیآ یاشث ٝؼ٘اشف .تفشٌ

(Taspinar, 2008, p.5)

ٗیا ٝث .

ُیِد فذٞ ، یّكا

ٚ دشجٞاس تیجخت یٚ

ؽٚس

ٛث ٖسذٔ تِٚد بث ٖآ كیجغت ٚ ْلاػا یزیسذت فزح ،ٓؼیسلاٛىػ د

.(Sencer, 1996, p. 41)

تذٔ یاشث ٝیوشت سد تٞزٔ ٝو دٛث ٓؼیِبٕو ثاشیٔ عبػا شث ی٘لاٛع

ٝث تٔٛىح دبٕ٘ ٖاٛٙػ ذؿ ٝتفشٌ شظ٘ سد یتٙػ یبٞ

. شىفت ،َبح ٖبٕٞ سد ذض

یٙید یضیبٕت ظخ

ٍٙؿٚس ٗیث ٗیث ٚ شزحت ٚ یش

لا تتىٔ .ذؿ یسبو ٝظفبحٔ ٚ ٝؼػٛت ی

ٓؼی

، صا دسبخ اس تٞزٔ

یلخؿ شٔا هی ٚ ٝؼٔبر ٜدٚذحٔ

یٔ

تؼ٘اد یٌذ٘بٔ تمػ ٗیػ اس ْلاػا بٟ٘آ ٚ ،یدبلتلا یبٞ

ذٙتؼ٘اد یجٞزٔ ٚ یػبیػ

(Taspinar, 2008)

ٗیا بث یِٚ.

دٛرٚبث ،َبح سٛلت

یبٞ

یتؼیسلاٛىػ

ا ذؼث ٝیوشت یػبیػ ْبظ٘ صا سٛـو ضٌشٞ ٝیوشت ٝو تػا ٗیا تیؼلاٚ ،یسٟٕٛر ساشمتػا ص

ػا ٜدٛج٘ یؼلاٚ یتؼیسلاٛىػ ت

. (Fuller, 2004, p.52)

نسیلاوک یجراخ تسایس تؼیِبٕو

ٜبٌذید صا ْبِٟا بث بٞ

غفبٙٔ ذیبث ٝو ذٙتؼ٘اد یثشغ سٛـو هی اس ٝیوشت ،نسٛتبتآ یبٞ

صا اس دٛخ

ٜاس

ٓٞ

و یشیٍیپ ةشغ یبی٘د بث یتؼیص .ذٙ

دٛرٚبث تػبیػ سد دشىیٚس ٗیا كٕػ

(6)

خ ٚ یّخاد لا ٝیوشت ْدشٔ شتـیث ،ٝیوشت یرسب

ی ؾیاشٌ ٚ ٜذٔبی٘ سبث هی یبٞ

یٔلاػا ٚ یٙید

ٝث تسٛك یخیسبت ٝٙیـیپ ٚ ثاشیٔ سد ٝـیس ٝو ذیـو ؾِبچ ٝث اس ٓؼیسلاٛىػ ،یذر

دساد ی٘بٕخػ یسٛتاشپٔا .

تٔ سبیؼث ،ٗیٛ٘ ٝیوشت یرسبخ تػبیػ یبٕٙٞاس أ

ا شح ٝو تػا یِٛكا ص

ت سد أ ٝیوشت ٗیٛ٘ یسٟٕٛر غیػ بث

،ییبٞبع(ذؿ ٝتخبػشث ٓؼیِبٕو ٖاٛٙػ 1380

ف ، . 204 ) .

شث یٙتجٔ ٓؼیِبٕو ٗیا

ؾؿ َٛكا ٝ٘بٌ

تػا یػبػا ٖٛ٘بل سد ٝو 1937

ٜذؿ حیشلت بٟ٘آ شث

:تػا یّٔ

ییاشٌ

یسٟٕٛر ،ٓؼیسلاٛىػ ،

ْدشٔ ،یٞاٛخ تِٚد ،ییاشٌ

.یجّع حلاكا ٚ ییاشٌ

عبػا شث صا ؾیث ٚا ثاشیٔ ٖاساذػبپ ،تؿازٌ نسٛتبتآ ٝو ی٘بیٙث

8 دشو ؽلات ٝٞد ٖٚذث ذ٘

ٝث ٝرٛت ییبیفاشغر تیؼلٛٔ

یٍٙٞشف ٚ شیٍث یبر ییبپٚسا ٚ یثشغ یبٞدبٟ٘ ٖٚسد سد ،دٛخ

٘ .ذ

،یتؼیِبٕو شىفت سد ٗیاشثبٙث تیِٛٚا ٝ٘بیٔسٚبخ ٝمغٙٔ

تؼخ٘

.دٛج٘ ٝیوشت یرسبخ تػبیػ یاشث

ث سد ٓؼیِبٕو َٛكا ت دساٛٔ صا یسبیؼ

أ .تػا ٝتؿاد سٛـو ٗیا یرسبخ تػبیػ شث یٕیمتؼٔ شیح

تأ ت تحت ٝو ٜدٛث تیتشت ٗیذث یرسبخ تػبیػ شث بٟٙیا یسازٌ شیح أ

ٖاشجٞس ،َٛكا ٗیا شیح

ٝؼٔبر ذیذر یسٟٕٛر یٌظیٚ ٚد بث یا

ٟٓٔ

بٙث دشو یبٞسٛـو صا اس ٝیوشت ،َٚا یٌظیٚ :ذ٘

یٔ سٚد ٖآ ُئبؼٔ ٚ ٝمغٙٔ

ٌظیٚ ٚ دشو

ٝث شتـیث ٝچ شٞ اس ٖآ یرسبخ تػبیػ ،ْٚد ی تٕػ

ةشغ یٔ تیاذٞ

دشو

.(Cornell, 2001, p.34)

ٛتشپ سد

ُكا یبٞ

ٝیوشت ،ٜذؿ دبی عٛضٛٔ ٗیا

بٞ

ٝث اس ٖاٛٙػ دشجٞاس دٛخ یرسبخ تػبیػ

فیشؼت دشو :

1 .

ٜشٟث ةشغ یتؼٙك ٚ یدبلتلا تسذل صا یسادشث

،

2 .

ٝث ٖذؿ ٝتخبٙؿ یاشث ؽلات هی ٖاٛٙػ

ةشغ ٖذٕت سد ٖذؿ ٝتفشیزپ ٚ ییبپٚسا تّٔ

،

3 .

ٝ٘بیٔسٚبخ یبٞسٛـو سٛٔا سد ٖدشى٘ ّٝخاذٔ

،

4 . ـلبٙٔ سد ّٝخاذٔ صا ضیٞشپ یبٞ ٝ

ٝمغٙٔ یبٞسٛـو ٖبیٔ

،

5 .

ٝمغٙٔ یبٞسٛـو ٕٝٞ بث ٝج٘برٚد ظثاٚس ٝؼػٛت

،

6 . ا ظثاٚس ٝؼػٛت یدبلتل

ٝمغٙٔ یبٞسٛـوبث یسبزتٚ

ٚ یذیٔا(

،ییبضس 1390

، ف . 237 )

ٛیپ

ٗتػ

ٝث ییبپٚسا يسضث ٜداٛ٘بخ ٝث فذٞ هی ٖاٛٙػ

یدشجٞاس سٛـو ٗیا ٝو دٛث ٜذؿ تجػ ،

ؽلات ٕٝٞ

ث ٖآ ٝث ٖذیػس یاشث اس دٛخ یبٞ

ٝ دشیٌ سبو ٗیاشثبٙث . ٝمغٙٔ ،فذٞ ٗیا ٝیبػ سد

ٝث ٝ٘بیٔسٚبخ

ٖاشحث ءبـٙٔ ٖاٛٙػ

ٗیث يسضث یبٞ

تػبیػ ٝكشػ سد یٞبٍیبر ٖاذٙچ ،یِّّٕا

(7)

ذ٘ سٛـو ٗیا یرسبخ ،ُخاد ٚ دسبخ سد حّك ،یتؼیِبٕو ٚ یتٙػ یرسبخ تػبیػ .تؿا

ٝرٛت ٚ ةشغ بث یسبىٕٞ

ٗتؿاذ٘

یٔ ُٔبؿ اس ٝ٘بیٔسٚبخ ٝمغٙٔ ٚ قشؿ ٝث .ذؿ

ِیکرت رد ِعسَت ٍ تلادع بسح رصع

ٝتؿزٌ ٝٞد هی سد

ٓو تػد

،شٞبظ سد ٝیوشت یرسبخ تػبیػ سد یػبػا ؾخشچ

ٝث دٛرٚ

تػا ٜذٔآ .

شتـیث بٙؿسبو

ٖبػ ئبؼٔ

شىف ٝزیت٘ ،دشىیٚس شییغت ٗیا ٝو ذٙتؼٞ دبمتػا ٗیا شث ٝیوشت ُ

ث ٝیوشت یرسبخ تػبیػ ذیذر ٖاسبٕؼٔ

ٝ ذٕحا ٜظیٚ

دٚاد

ّٛغٚا ، 1

ٜدٛث ٖآ ٝرسبخسٛٔا شیصٚ

تػا . یٚ

ٗیضٍیبر ٚ ٜداد ساشل ذم٘ دسٛٔ اس دٛخ عٛجتٔ سٛـو یرسبخ تػبیػ تٟر ٗیا صا

اسا ی یٔ ٝ دبؼت ٚ ٖصاٛت تػا ذمتؼٔ ٝو ذٙو َ

دساذ٘

ٌ ٝ٘بٟث ٝث ٚ ؼ

،ةشغ ٖبٟر بث ظثاٚس ؽشت

ٝیوشت یرسبخ تػبیػ ،یتیٛٞ ؽشٍ٘ بث یٚ .تػا ٜذؿ ؽٛٔاشف قشؿ ٚ ٝ٘بیٔسٚبخ یبیفاشغر یٔ یٟرٚ ذٙچ ٚ عٛٙتٔ اس دساد یوشت ٚ یٔلاػا ،یثشغ تیٛٞ سد ٜظیٚ یٞبٍیبر ٝو ذ٘اد

. ٗیا

تػبیػ ،خیسبت ٚ تیٛٞ

یٔ ْضّٔ اس ٖاساذٔ

یبفیا ٝث بت ذٙو ٜذؿ دبی كعبٙٔ سد دٛخ یتیٛٞ ؾم٘

ْاذلا شو .ذٙؿبث ٝتؿاد اس شتلابث تػد بٟ٘آ سد یتح ٚ ٜد

یٚ شىفت صا یشٍید ؾخث

، شفك

ٖدشو ٖبٍیبؼٕٞ بث تلاىـٔ

.تػا

َلاذتػا ٚا یٔ

ٗیا ذٙو

ُح ذٙٔصبی٘ سٛـو فلاتخا

یبٞ

ٖبٍیبؼٕٞ بث ٝج٘برٚد

.تػا

اضِا صا شٔا ٗیا ٖٛچ تبٔ

ُیذجت

تسذل ٝث ٝیوشت

ٝمغٙٔ

ی٘بٟر ٚ یا تػا

(Grigoriadis, 2010, p.5)

ٝیوشت ُیذجت فذٞ بث یٚ.

ٝمغٙٔ تسذل ٝث یا

ٚ ی٘بٟر غپػ

، حشغٔ اس دٛخ ٜذیا شو

د . ظفح بث ذیبث ٝیوشت ،یٚ شظ٘ صا

ّپٛئط ٚ یخیسبت ثاشیٔ

ی

ٚ دٛؿ ُیذجت یضوشٔ سٛـو هی ٝث دٛخ یىیت اس دٛخ یتٙػ ؾم٘ ذیبث

ٝث

ٝیؿبح سٛـو هی ٖاٛٙػ ا

ٗیث ٗییبپ حغػ یاساد ٚ ی ذٙو بٞس یِّّٕا

.(Kaya & Karavehli,

2009, p.25)

َلاذتػا یٔ ٖبـ٘ ٝیوشت یرسبخ تػبیػ سبٕؼٔ یبٞ

یذیذر فیشؼت بٟ٘آ ٝو ذٞد

صا

« دٛخ » ٚ

« دٛخ یتؼیو »

شثاشث سد

«

ٖاشٍید »

ٝث ٝو ذ٘دشو ٝئاسا

َبج٘د

،یتیٛٞ دشىیٚس ٗیا غفبٙٔ

.ذؿ شییغت سبچد ٓٞ سٛـو ٗیا ح یٕٔٛػ سٛلت غىػ شث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةض

،

ٝظفبحٔ یػبیػ ةضح هی سبو

تػا هی بت

تیٞبٔ صا ٝو ذٙتؼٞ ٖبىثسا للهاذجػ یاشٌٛ٘ ٖادشٌبؿ بٟٙیا .یجٞزٔ ةضح یٚسذٙت

ٜبفس ةضح

1. Davutoglu

(8)

ٝؼػٛت یػبیػ ٗیٛ٘ ٝخبؿ ٚ ٝتفشٌ ّٝكبف تِٚد ظفح ٚ ذ٘دشو ةبخت٘ا اس اشٌ

یٙید شیغ ٚ

ْدشٔ

اشٌ

ٝٔب٘شث ءضر

ٟ٘آ یبٞ

ٖبٔسآ ٚ َٛكا ظفح شث ٚ ذؿ ب بث یتؼیِبٕو یبٞ

دشىیٚس ذیذر

تأ ذیو ذ٘ساد ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖادشٕتِٚد . دٛرٚبث

ٚ ٜدٛث ٖبىثسا یاشٌٛ٘ ٖادشٌبؿ ٝىٙیا

ْلاػا ثاشیٔ بٟ٘آ یتلایىـت سبتخبػ ٝٞد ییاشٌ

1990

؛تػا دٛخ ٖبیٙیـیپ بث بٔا ٗیا

تٚبفت یبٞ

یػبػا اس :ذ٘ساد

1 . شٞ

ث ةضح ٚد

ٗیث ٝكشػ سد ٝیوشت یشجٞس ٝ ت یِّّٕا

أ

ٝتؿاد ذیو ذ٘ا

؛ ةضح سد ،ؾم٘ ٗیا یِٚ

ٖاشحث ُح ْٟٛفٔ ٝث تِاذػ ةضح سد یِٚ ٜدٛث یّو ٜبفس مسبؼت سد یشٍیز٘بیٔ ٚ بٞ

بٞ

ٜدٛث

تػا

، 2 . ت یٔلاػا تیٛٞ ٝث ةضح ٚد شٞ ٝىٙیا بث أ

ٝتؿاد ذیو ذ٘ا

؛

ٝث ٜبفس ةضح

ٟٝجر ُیىـت َبج٘د یا

ةشغ شثاشث سد ت ٗید یدشف ٚ یٍٙٞشف ُئبؼٔ شث شتـیث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یِٚ دٛث

أ ذیو

بؼٔ بت دساد ی

یػبیػ ُ

،

3 . فِبخٔ ،ٜبفس ةضح

ٗتػٛیپ ٚ بپٚسا ٝیدبحتا ٝث ٝیوشت

ٝث

ٝیدبحتا ُیىـت َبج٘د دٛث یٔلاػا یا

.

بٔا

ٗتػٛیپ تیِٛٚا صا بپٚسا ٝیدبحتا ٝث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یػبػا یبٞ

،تػا

4 . سد دسٛٔ

ٔ ٚ ُئبؼٔ

ىـ ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ،سٛـو ٗیا یّخاد تلا یؿٚس

ٚ یؼلاٚ

ُٕػ شثاشث سد اشٌ

ؽٚس ٜبفس ةضح هیطِٛٛئذیا

ٝتفشٌسبىث ػا

ت

Bilgin, 2008,p.415) .)

،یسبٍ٘ا ٜصبػ یتیٛٞ ؽشٍ٘ ةٛچسبچ شثبٙث

ْلاػا اشٌ

یبٞ

سد یـیذ٘اصبث بث َٚا ٝرسد سد اشٌٛ٘

تیٛٞ ،دٛخ یجٞزٔ ٚ یٙید شىفت

ٖبؿ فیشؼتصبث اس شو

ٚ ٜد ؽلات صا یِاشجیِ فیشؼت بث ذ٘دشو

،دٛخ ث یّجل ةاضحا هیطِٛٛئذیا ٚ یتٙػ ؽشٍ٘ صا

ٝ

ٜظیٚ

تیع ترس .ذ٘شیٍث ّٝكبف ٜبفس ةضح

َبػ سد ٝو دٛث یؼو ٖبٕٞ ٖبغٚدسا 1997

دشو ْلاػا

«

ٖبٌدبپ ذربؼٔ

تػبٔ یبٞ

»

ٚ 10 ٜبٔ

ذؼث بٔا دشو ُٕحت غجح بٞ

ٚ تِاذػ ةضح ٖذ٘اٛخ یجٞزٔ

ٗیا .دشو یمّت ٗیٞٛت اس ٝؼػٛت

ٜٚشٌ

ْلاػا صا اشٌ

بٞ

ذیذر یتیٛٞ ٝث یٞد ُىؿ بث ؽلات

ذ٘دشو بت ؽصسا ٗیث صا یٔلاػا یبٞ

هی

ٛػ ؽصسا ٚ ؽصسا ٚ یتؼیِبٕو یتٙػ یبٞ

صا یِاشجیِ یبٞ

یٛػ .ذٙٙو ساشلشث ذ٘ٛیپ شٍید

ی٘بٔص

ٌُ للهاذجػ صا ٝو

، ةضح ذؿسا ٖاشجٞس صا ٚ ٝیوشت یسٟٕٛر غییس ٝؼػٛت ٚ تِاذػ

ٜذیػشپ بؼؿ یاشرا یٙؼٔ ٝث ةضح ٗیا یصٚشیپ بیآ ٝو ذؿ ی

تػا ٝیوشت سد یٔلاػا ش

؟

ٗیا ٌٝ٘ٛ

سبٟظا شظ٘

شو ٝو د

« خ یٔلاػا اس بٔ

ٝظفبحٔ ذیذر ةضح هی بٔ ذیٙى٘ ةبغ فلاتخا .ٓیتؼٞ سبو

(9)

ثب٘ ٝث شزٙٔ تػبیػ ٚ ٗید ذؿ ذٞاٛخ ٚد شٞ یدٛ

.»

غضٛٔ سد بی شٍید یشیٌ

ی تیع ترس ،

سا تفٌ سد تبثبخت٘ا سد یصٚشیپ صا غپ ٖبغٚد

ٚ

ٝتفٞ بث ٌٛ

شجٔاٛ٘ سد هیٚصٛی٘ ٝٔب٘

2002

ٝث یٙؿٚس

ٝ٘بػس ٗیا .تػا ٝتفشٍ٘ ُىؿ تٞزٔ یبٙجٔ شث بٔ ةضح :دشو ْلاػا ذٙتؼٞ ٝیوشت یبٞ

ٝو ؽلات یٔ

،یزِبو( ذٙٞد یبر ٝمجع ٗیا سد اس بٔ ذٙٙو 1388

قك ، . 77 - 76 ) .

بسح یجراخ تسایس یاّدرکيٍر

ِعسَت ٍ تلادع

ٟٓٔ

سد ٝیوشت یرسبخ تػبیػ یبٞدشىیٚس ٗیشت ٜسٚد

ذیذر یٔ اس ٝكلاخ دساٛٔ ٗیا سد ٖاٛت

:دشو

فلا )

ِقطٌه رترب صقً یافيا یارب شلات یا

ٝٞد ٖبیبپ بت 1990

چیٞ بٔ ، یا ٜسٚد

یٕ٘ اس یٙیث بؼٔ ٝث ٜصاذ٘ا ٗیا ٝث ٝیوشت ٝو ٓ ی

ٝ٘بیٔسٚبخ ُ

.ذؿبث عبؼح ع سد سٛـو ٗیا

َٛ

بت یٔ یثشغ یتسذل اس دٛخ ٜسإٛٞ دٛخ خیس ٝو ٝتؼ٘اد

تػا ٝتؿاذ٘ ٖآ یرسبخ تػبیػ سد یتیِٛٚا ْلاػا ٖبٟر یتح ٚ ٝ٘بیٔسٚبخ .

شتـیث ؽلات

تِٚد ٝث( ٖآ ٖادشٔ

ضر تِٚد

ْلاػا یبٞ

ٓو ٝث فٛغؼٔ )اشٌ

یٔلاػا ٚ یٙید تیٛٞ ٗتخبػ ً٘س

َاشجیِ ٖدشو ٝٙیدبٟ٘ یاشث ؽلات ٚ ْدشٔ

- یسلابػ ْدشٔ

شغ ا صا بٔا .تػا ٜدٛث یث یاذتث

ٜساضٞ

ْلاػا صا یذیذر فیع ٖذٔآ سبو یٚس بث ،ْٛػ اشٌ

یبٞ

ؽشٍ٘ ٚ یرسبخ تػبیػ ٝتؿزٌ ،اشٌٛ٘

فشٌ ساشل ذم٘ دسٛٔ یثشغ یبٞسبتخبػ سد شتـیث دٚسٚ یاشث ٖآ یذؼث هت ت

شییغت ٚ ییبٞ

سد

ث دسبخ یبی٘د ٝث سٛـو ٗیا دشىیٚس

ٝ ث ؛ذٔآ دٛرٚ

ٝ یّىؿ غفبٙٔ بٟ٘آ ٝو ٕٝٞ ٝث اس دٛخ یّٔ

بت یضوشٔ یبیػآ صا يسضث ٝ٘بیٔسٚبخ تلاٛحت .ذ٘دص ٜشٌ عسبف ذیّخ بت بمیشفآ صا ٚ ةشػ ٖبٟر

ٚ ةشغ صا ی٘ادشٍیٚس یٙؼٔ ٝث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ سد ذیذر دشىیٚس ٝتجِا تؼی٘ بپٚسا ٝیدبحتا اشیص .

نشت چیٞ بٞ

ٖبٔص خ یرسبخ تػبیػ َٚا تیِٛٚا صا اس ةشغ دسبخ دٛ

ٜدشى٘

لاػا ٜسٚد سد ٝو تػا ذیؼث ٚ ذ٘ا

ْ اشٌ

بٞ

.ذٙتفبیث قبفتا ٗیا ٓٞ

ی٘بٟر یشٍیصبث تیٛمت فذٞ یبتػاس سد ٝ٘بیٔسٚبخ ْٟٛفٔ صا ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖاشجٞس یٔ ٜدبفتػا ذٙٙو

. ذؿبج٘ يسضث یٟٔٛفٔ بٟ٘آ یاشث ٝ٘بیٔسٚبخ ْٟٛفٔ ذیبؿ

؛ یّپ ،ْٟٛفٔ ٗیا بٔا

بٟر یشٍیصبث ٝو تػا یٔ عشتػد ُثبل اس ٝیوشت ی٘

ذٙو ،شٌصشث(

1390 ) بٟ٘آ ٝتؿزٌ ٝٞد هی سد

جیشمت

ًب سد

ٕٝٞ

بؼٔ

ی ُ يسضث ٚ هچٛو

ْلاػا ٝمغٙٔ

بٞسبث ٚ ٜدشو شظ٘

ؽلات شو

ٜد ذ٘ا بت ؾٙت سد بٞ

(10)

فذٞ ٗیٙچ ٚ دشىیٚس ٗیا .ذ٘صادشپث یشٍیز٘بیٔ ٝث بٞ

ی

ٝٔب٘شث سد ی یبر ٝیوشت تذٔ ٖبیٔ یبٞ

یٔ

ؽدٛخ ٗیا ٝو دشیٌ

ػاس سد

ُیذجت تٟر بٟ٘آ تذٔ ذّٙث فذٞ یبت تسذلشثا ٝث ٖذؿ

ٝمغٙٔ

تػا ی٘بٟر تسذل ٚ یا فذٞ .

اسبى٘آ صا ث ٝ

ٗتفشٌ سبو یبفیا ،ذیذر یرسبخ تػبیػ

ٗیث تػبیػ سد ی٘بٟر ؾم٘

ُِّٕا تػا

.(Karacasulu & Karakir, 2011, pp.111-113)

ب )

ُرْب یجراخ تسایس رد مرً تردق زا یریگ

د ٕٝی٘ صا ٝٞد ْٚ

1980

ٝث ، تِٚد ،سٛـو ٗیا یرسبخ تػبیػ یبٞدشىیٚس سد شییغت َبج٘د ٖادشٔ

ٓٞ ،تخػ ٚ ْش٘ تسذل صا بت ذ٘دشو ؽلات اسبى٘آ تیدٚذحٔ یِٚ ذٙٙو ٜدبفتػا ٖبٔص

ٖآ یبٞ

ٝیوشت یرسبخ تػبیػ سد دشىیٚس ٗیا ٝو داذ٘ اس تكشف ٗیا ْٛػ ٜساضٞ ُیاٚا بت ی٘بٔص غغمٔ

س صا ذؼث .دٛؿ ٝتؼرشث ٝرٛت ٖٛ٘بو سد ْش٘ تسذل ،ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖذٔآ سبو یٚ

ْبمٔ

ٝث سٛـو ٗیا یبٞ

ْلاػا صا ذیذر شیٛلت ٝیاسا .تفشٌ ساشل ّٛغٚا دٚاد ٚ ٖبغٚدسا ٜظیٚ

ٝو یػبیػ ث

ٝث ذ٘اٛت

ٟٓٔ ،ذؿبث سبٌصبػ یسلابػ ْدشٔ َٛكا بث ُٔبو ُىؿ ْش٘ تسذل ٝجٙر ٗیشت

ٗیٙچ ٝیاسا .تػا ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یبجلس َبجمتػا دسٛٔ تٞزٔ ٚ ْلاػا صا یشیٛلت

آ سلاٛىػ

ٜشٟث یٍٍ٘ٛچ بٔا .ذؿ ُخاد سد بٟ٘

فذٞ .ذؿ جحث یبر ؽشٍ٘ ٗیا صا یشیٌ

ٗیا بٟ٘آ ٝىّث دٛج٘ یّخاد ُیبؼٔ ظمف ْلاػا صا یشیٛلت ٗیٙچ ٝیاسا صا ةضح ٖادشٕتِٚد صا ذٙ٘اٛتث بت ،ذ٘داد ساشل دٛخ یرسبخ تػبیػ یاشث یساضثا اس عٛضٛٔ

ٝث ٖآ ْش٘ تسذل ٖاٛٙػ

ٝث ٖبؿسٛـو ؾم٘ ٖدشث لابث تٟر ْلاػا ٖبٟر یبٞسٛـو یاشث َذٔ ٖاٛٙػ

ٜشٟث ٝمغٙٔ ٚ

ٜشٟث ءبـٙٔ .ذ٘شیٍث تسذل صا یشیٌ

صبث ٚ یّخاد تبحلاكا ْبز٘ا ،ْش٘

ؽشٍ٘ فیشؼت

سد ْلاػا ٝث هیطِٛٛئذیا

ٜشٟث .تػا ٜدٛث ٝیوشت ٝؼٔبر ُخاد

ٙٞشف ٚ یخیسبت تیٛٞ صا یشیٌ

یٍ

ٜشٟث ٗیٙچٕٞ ٚ نشت دشىیٚس صا یشٍید ٝجٙر ،یىیتیّپٛئط تیؼلٛٔ صا یشیٌ

صا یشیٌ ٜشٟث سد بٞ

دٛخ یاشث یتیّثبل ٗیٙچ صا ٜدبفتػا بث ذ٘ساد سبظت٘ا ٝو تػا ْش٘ تسذل

« جِبح ؾم٘

» ُیبؼٔ سد اس

ٝمغٙٔ

ٝث یا .ذ٘سٚآ دٛرٚ

ج ) اب تلاکطه ىدرک رفص اًْآ اب طباٍر شرتسگ ٍ ىاگياسوّ

بػ صا َ 2002 ت ٚ تِاذػ ةضح تػبیػ ٗتفشٌ ؾیپ سد بث ٝؼػٛ

« فك ش بث تلاىـٔ ٖدشو

ٖبٍیبؼٕٞ

» دشث(

- بٟ٘آ بث یػبیػ ٚ یدبلتلا ظثاٚس دٛجٟث یپسد )دشث ذٙتؼٞ

،بتػاس ٗیا سد ٚ

(11)

ٗیا ٗیٙچٕٞ .تفبی دٛجٟث ٝیسٛػ ٚ شغل ،یدٛؼػ ٖبتؼثشػ ،ٖادٛػ ،ٝیسٛػ ،ٖاشیا بث ٝیوشت ظثاٚس

ٛف٘ ؾیاضفا یپسد ةضح ث ی٘ٛٔاشیپ ظیحٔ سد ٝیوشت ر

ٝ

ٜظیٚ

ٝ٘بیٔسٚبخ ٚ یضوشٔ یبیػآ تػا

(Davutoglu, 2008) .

تٟر یساضثا ،ٖبٍیبؼٕٞ بث ظثاٚس ؽشتؼٌ

ٖذیػس

ٟٓٔ یفذٞ ٝث یٙؼی شت

ٗتػٛیپ ٝیدبحتا ٝث

بپٚسا تػا یٔ یٟیجـت هی بث ّٛغا دٚاد . شٞ ٝیوشت ٝو ذیٌٛ

ٜصاذ٘ا ذّٙث بیػآ سد اس دٛخ ٖبٕو

ؽشیت ،ذـىث یٔ بپٚسا سد ُىؿ ٗیشتٟث ٝث

یٕىحتؼٔ ٜبٍیبر ٝیوشت شٌا تػا ذمتؼٔ ٚا .ذٙیـ٘

ٝتؿاذ٘ بیػآ سد ث

تؿاد ذٞاٛخ بپٚسا ٝیدبحتا سد تیٛضػ یاشث یٕو غ٘بؿ ،ذؿب . (Onis &

Yilmaz, 2009, p. 9)

یٔ هیظتاشتػا كٕػ ةبتو سد ٚا ٜذؿ جػبث ٝیوشت ییبیفاشغر كٕػ :ذیٌٛ

ٜصٛح صا یسبیؼث ضوشٔ سد ْبٕت بث ذیبث سٛـو ٗیا عبػا ٗیا شث ٚ دشیٍث ساشل هیتیّپٛئط یبٞ

ٓتؼیػ

ٝمغٙٔ یبٞ

صا یداذؼت ٗیث سد ٝیوشت .ذؿبث َبؼف ُٔبؼت سد دٛخ یٍیبؼٕٞ سد یا

ٜصٛح ٝیوشت .دساد ساشل یضوشٔ یبیػآ ٚ ةشغ ،ْلاػا ٖبٟر ،ٝ٘بیٔسٚبخ ٖٛچٕٞ هیتیّپٛئط یبٞ

یٔ ی٘بٔص

ٝث ذ٘اٛت

ٝمغٙٔ تسذل تسٛك ا

ٜصٛح ٗیا ٕٝٞ بث ٝو دٛؿ شٞبظ ی ٖبٍیبؼٕٞ ٕٝٞ ٚ بٞ

ذؿبث ٝتؿاد یثٛخ ظثاٚس

(Davutoglu, 2001, p.132)

ؾِبچ.

ٍٝ٘ٛچ ٝیوشت ٝو تػا ٗیا یّكا

ٝث ٚ قشؿ ٝث ٜبٍ٘ ٚ ةشغ ٝث یتٙػ ٜبٍ٘ ٚد ةشغ شٍید تسبجػ

ٝمغٙٔ ٚ ییاشٌ

سد اس ییاشٌ

ذٙو َبج٘د دٛخ یرسبخ تػبیػ .

د ) ارا یارب شلات ي

ِ ٍ یبرغ یتيَّ

يتسَیپ یبرغ یاّراتخاس رد

بث

ٖذٔآشث س سد ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح أ

ػ ٗیا ،تسذل ع ؤ

سد َا

ٗٞر

ُیّحت ُىؿ ٝیوشت ٖاشٌ

ٞاٛخ ةشغ ٗیضٍیبر قشؿ ٝث ٜبٍ٘ ٚ یٔلاػا یبٞسٛـو ،ٜبفس ةضح ذٙ٘بٕٞ بیآ ٝو تفشٌ

ٙ ذ

بیآ ؟ذؿ آ

یاشث ؽلات ٚ بىیشٔ

ٗتػٛیپ بپٚسا ٝیدبحتا ٝث

ٝث بپ ٖاٛٙػ سد یتٙػ َٛكا ٗیشتساذی

ٝیوشت یرسبخ تػبیػ ٗیا ؟ذؿ ذٙٞاٛخ دسبخ تؼخ٘ تیِٛٚا صا

ؾػشپ بٞ

ْبٟثا ٚ بٞ

شعبخ

تؼیِبٕو ٖبیٔبظ٘ ٚ بٞ

یٙید شیغ یثشغ صا شتـیث اس

بٞ

ٜشیت دشو بٟ٘آ یرسبخ تػبیػ داذ٘ٚشث یِٚ .

،َبػ ذٙچ صا شتٕو سد تجػ

ٓو ی٘اشٍ٘ ٗیا ٖذؿ ً٘س

ٝو ذؿ بٞ

سبىؿآ ّٜٛر آ

ٖ

، یساذٙتـیٛخ

تػبیػ شثاشث سد بٞسلاٛىػ .دٛث ةضح ٗیا یبٞ

ػ ٗیا ی٘بٔص ؤ

یشیٌ تٟر بث ٝو ذؿ ٜذیػشپ ٌُ للهاذجػ ٝیوشت سٟٕٛر غییس صا َا ذیذر یبٞ

؟تفشٌ ذٙٞاٛخ ّٝكبف ةشغ بث فلاتئا صا بٟ٘آ بیآ ،ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح

ٚا :داد خػبپ ٍٝ٘ٛٙیا

(12)

تٟر ث سٛـو هی یشیٌ

ٝ ؽصسا ّٝیػٚ

آ یبٞ

یٔ ٗییؼت ٖآ ظثاٚس ٝ٘ سٛـو ٖ

ٟٓٔ .دٛؿ ٗیشت

تٟر ْاذو سد ٝو تػا ٗیا عٛضٛٔ

ؽصسا ،یشیٌ

یٔ ٝؼػٛت ٝیوشت یبٞ

ؽصسا ٗیا .ذثبی بٞ

ؽصسا صا ذٙتسبجػ .یدبلتلا ٓؼیِاشجیِ ،دشٔ ٚ ٖص ٗیث یشثاشث ،ٖٛ٘بل ٝث ْاشتحا ،هیتاشوٛٔد یبٞ

ٝث بٟٙیا یٙؿٚس یٔ ٖبـ٘

تٟر ْاذو سد ٝیوشت ٝو ذٙٞد یٔ توشح

ذٙو

(Karacasulu &

Karakir, 2011, p.113)

ی٘ٛٙو ٝیوشت .

سٛـو هی

ْدشٔ

سلابػ ٚ بفٛىؿ ،داصآ ساصبث یبٙجٔشث ،

ٗیػ سد ٚ تبجحبث ٗتؿاد

ٝو دشو ذٞاٛخ تثبح ٖبٍیبؼٕٞ بث ُٔبو حّك سد یٔلاػا تیٛٞ

ةب٘ یذحتٔ

تِٚد صا شت ت یاشث تػبٙٔ یغیحٔ ٗیٙچٕٞ ٚ سلاٛىػ یتؼیِبٕو یبٞ

أ یٔ

غفبٙٔ ٗ

دٛث ذٞاٛخ ةشغ

(Zahedi & Bacik, 2010) .

ُیّحت یٔ ٖبـ٘ اس ٗیا ٝیوشت یرسبخ تػبیػ بث ظجتشٔ یبٞ

نشت ٝو ذٙٞد ٝٞد هی سد بٞ

ٝتؿزٌ

ؽلات شو

ٜد ةشغ ٗیث ذ٘ا قشؿ ٚ )ةشغ بث فلاتئا( ییاشٌ

ٝمغٙٔ( ییاشٌ

ٖصاٛت )ییاشٌ

ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ یبٞسبتفس ٝو ذٙٙو دبزیا

ٝث ٓٞ

ٖبـ٘ اس ٗیا شٞبظ

یٔ

ذٞد .

ٖبٕتفٌ ُیّحت بث یِٚ

تیؼلاٚ ،ةضح ٗیا یػبیػ ٖبٍجخ٘ یبٞ

قخـٔ یشٍید یبٞ

یٔ

ؽصسا ،ٌُ للهاذجػ ٖبٕتفٌ ُیّحت سد .دٛؿ ٝیوشت یبٞ

شتٕو یٔ تفبی قشؿ سد ٚ دٛؿ

ٖٛچٕٞ یٕٟٔ ٚ ساذیبپ غ٘اٛٔ ٝىٙیا ٝث ٝرٛت بث بٔا .تػا ٜدٛث ةشغ ٖذٕت بٟ٘آ ٜبٍتػبخ تٚبفت یبٞ

شیؼٔ سد یٍٙٞشف ٚ یٙید

ٗتػٛیپ دٛرٚ یثشغ یبٞسبتخبػ ٚ بپٚسا ٝیدبحتا ٝث ٝیوشت

تِٚد ،دساد اسبى٘آ ٖادشٔ

ؽلات یٔ

بت ذٙٙو ٚ قشؿ صا اس دٛخ شیؼٔ ،غ٘اٛٔ ٗیا صا سزٌ یاشث

ؽصسا ٚ ةشغ ٖآ ییبٟ٘ ذلمٔ ٝو ذٙٙو ةبخت٘ا ٝ٘بیٔسٚبخ .دٛث ذٞاٛخ یثشغ یبٞ

ا ٝیدبحتا سد تیٛضػ ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ تیِٛٚا صا ٖبٙچٕٞ بپٚس

تػا

(Hal, 2006, p.160)

. ٝو ذٙچ شٞ

ةضح ٗیا صا تٚبفتٔ ،ٖآ ٓیمتؼٔ تػاٛخسد ُىؿ سد

تِٚد یٔ ُٕػ یّجل یبٞ

ذٙو یِٚ ؛ سد بپٚسا ٝیدبحتا یبضػا صا ،دٛخ تیٕوبح َٚا َبػ ٖبٕٞ

ٖبٔص بت ذٙتػاٛخ عٚشؿ یاشث یلخـٔ یذٙث

تفٌ

ٌٞٛٚ

ب ٝو تػا ٗیا تیؼلاٚ .ذٙٙو ْلاػا

ْلاػا اشٌ

ٖبی ذیػس ٝزیت٘ ٗیا ٝث

ٜ ا ُؼوٚشث صا ٝیوشت تفشـیپ ٚ ذؿس شیؼٔ ٝو ذ٘

ٚ ٝ٘بیٔسٚبخ

یٔ

تختیبپ ٚ ٝىٔ صا ٝ٘ دسزٌ

.ٜدص ٖاشحث یبٞ

ٗیاشثبٙث

ْلاػا اشٌ

ٖبی ذیذر ذٙچ شٞ

صا دبمت٘ا ٝث

ؽٚس یتٙػ یبٞ

،ذٙتػٛیپ تلٚ چیٞ ٖبؿدٛخ یِٚ ذٙتخادشپ

تیِٛٚا صا اس ٝٙیشید فذٞ ٗیا

(13)

دسبخ یرسبخ تػبیػ هیدض٘ ُؼوٚشث یبٞدساذ٘بتػا ٝث شتـیث ٝچ شٞ ذ٘دشو ؽلات ٚ ذ٘دشى٘

.ذ٘ٛؿ .ذٙـخث ٓیىحت اس بىیشٔآ بث دٛخ هیظتاشتػا ظثاٚس ذ٘دشو یؼػ ،شٍید یٛػ صا

ٚ ٝیوشت ظثاٚس آ

ٖبیٙث شث یىتٔ بىیشٔ

ّپٛئط یٛل یبٞ

ی

ٝٙیٔص شث ٚ یىیت ت یٛل یبٞ

ٝٙیدبٟ٘ یخیسب

صا .تػا ٜذؿ

ٜبٌذید

ّپٛئط ی جیشمت ٝغثاس ٗیا ،یىیت

ًب یٌظیٚ ْبٕت ُٔبح تسذلشثا هی ٝغثاس یبٞ

ٜسبل یضوشٔ سٛـو هی بث یا تػا

ةّٛغٔ ٝو

ّپٛئط تیؼلٛٔ ٗیشت ی

یىیت اس بیػاسٚا ٝمغٙٔ سد -

بمیشفآ دساد هیظتاشتػا ظثاٚس ٗیا تیجخت ٚ ٓیىحت . شضبح ٖبٔص سد

یسٚشض تػا

(Davutoglu,

(2008, p.89

. عٛضٛٔ ٗیشتضیٍ٘اشث جحث صا یىی ُییاشػا بث اسبى٘آ ٝغثاس یرسبخ تػبیػ یبٞ

.تػا ٜدٛث ٝتؿزٌ ٝٞد هی سد ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ؾیبـٌ بث ٝیوشت ی٘بٔص غغمٔ ٗیا سد

ٝث تجخٔ

یٛػ

ٜٚشٌ

یٙیغؼّف یبٞ

ٝث

ٜظیٚ

دبمت٘ا ،عبٕح یبٞ

تػبیػ ٝرٛتٔ یذر اشػا یبٞ

ی ُی

شو د . بٔا ٚ یٕػس ظثاٚس ٝث ٝرٛت بث ٝو تػا ٗیا یّكا جحث یدشجٞاس

ٚد

،ٝتؿزٌ سد فشع ٗیا

ؾٙت ظثاٚس ٚ غفبٙٔ ٝتؼ٘اٛت ذح ٝچ بت یظفِ تلادبزٔ ٚ بٞ

ٝث جؼ٘

ت ساذیبپ ت تحت اس بٟ٘آ أ

شیح

ذٞد ساشل یٔ ٖبـ٘ تلاٛحت ٝث یؼلاٚ ؽشٍ٘ ؟

ٝو ذٞد ٝٞد هی سد فشع ٚد ظثاٚس ذٙچ شٞ

ؾٙت بث ٝتؿزٌ

اٛٔ ییبٞ

ٓیمتؼٔ ظثاٚس یِٚ ذؿ ٝر فشع ٚد

ٝتفبی ْٚاذت

ٚ یسبىٕٞ

یٔبظ٘ یبٞ

یتیٙٔا ٚ یدشجٞاس حغػ سد .تػا ٜذ٘بٔ

ٝـیس ٚ ی٘بجٔ ٝث یؼلاٚ یٞبٍ٘ ٗتؿاد یسٚشض فشع ٚد تفشـیپ َبحسد یسبىٕٞ یبٞ

تػا .

ٝو تػا تػسد صا ذؼث

11 ٝو یّٔاٛػ صا یدٚذحٔ داذؼت بٟٙت ،شجٔبتپػ تجػ

ظثاٚس دبزیا ةٛخ

ث ٗی ٚد ٝٞد سد فشع 1990

ٜذ٘بٔ یلبث ،دٛث ٜذؿ

ٖآ سد ٚ ،ی٘بٔص غغمٔ

یخشث یسبتخبػ ُٔاٛػ

ظثاٚس یساشلشث ٝث اس فشع ٚد تجخٔ

دٛث ٝتؿاد اٚ

، یذیذر ی٘بجٔ ٓٞ شضبح َبحسد بث

ٖاٛٙػ

ؽصسا یٔ ذٙٞاٛخث شٌا فشع ٚد ٝو ذ٘ساد دٛرٚ نشتـٔ غفبٙٔ ٚ بٞ

ٝٙیٔص سد ذٙ٘اٛت بث دذؼتٔ یبٞ

بىٕٞ ٓٞ

ؽصسا ٗیا صا .ذٙٙو یس یٔ نشتـٔ غفبٙٔ ٚ بٞ

ٚ ٖبیث یداصآ ،ٖٛ٘بل تیٕوبح ٝث ٖاٛت

دشو ٜسبؿا ٖٛ٘بل تیٕوبح ٚ یٛل ی٘ذٔ ٝؼٔبر ،تبػٛجغٔ

(Ayturk, 2009, pp.66-7)

. صا یىی

ٟٓٔ

چیٞ سٛـو ٚد ٝو ٜدٛث ٗیا ،بٟ٘آ ظثاٚس یساذیبپ ُیلاد ٗیشت

ٖبٔص ظثاٚس سد یذر ُىـٔ

ٝتؿاذ٘ ٝج٘برٚد

٘ا چیٞ ٚ ٜدٛج٘ ُثبمٔ فشع ٝیّػ ًٙر یاشث ؽلات سد ضٌشٞ ٚد ٖآ ٚ ذ

ٜبٌ

ٝث ذیذٟت ٖاٛٙػ یدشجٞاس

ٜدشى٘ ُٕػ ٓٞ ٝیّػ ٝث ٝو ٜدٛث خیسبت َٛع سد دذؼتٔ ُٔاٛػ ٝىّث ؛ذ٘ا

(14)

.تػا ٜدشو هٕو بٟ٘آ ظثاٚس یساذیبپ

ٗیاشثبٙث ٚ ٝیوشت ظثاٚس ٓیىحت ٚ یساذیبپ

ُییاشػا سد

ـٔ ٖٚذث ٝ٘بیٔسٚبخ ٝمغٙٔ

تػا ٜدٛث یخیسبت ٝثب

(Bengio, 2009, pp.47-8)

.

نسیلاوک اب یتضآ ٍ ِعسَت ٍ تلادع بسح یٔ ٖبـ٘ ٝتؿزٌ ٝٞد هی سد ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ ذٙیآشث سد ٝو ذٞد

یسبیؼث

ٝٙیٔص صا تؼیِبٕو بث بٞ

ٝٙیٔص بٞ

ٜذیػس ٓٞبفت ٝث بٟ٘آ بث ٚ ٝتؿاد نشتـٔ یشىف یبٞ

سد ٚ ذ٘ا

یٔص یخشث

ٝٙ

یٔ ُٕػ ٚ ٜدشو شىف تٚبفتٔ ٖبٙچٕٞ شٍید یبٞ

صا یسبیؼث غلاٚسد .ذٙٙو

تػبیػ یاشث .تػا ٜدٛث نسٛتبتآ یتؼیِبٕو شىفت ُٔبو یاشرا ،ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یبٞ

ْلاػا ٖبٍجخ٘ ،ٕٝ٘ٛ٘

للهاذجػ ٚ ٖبغٚدسا تیع ترس یشجٞس ٝث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یاشٌ

ٝث ٝ٘ اس ٓؼیسلاٛىػ ،ٌُ

ْاضِا ٖاٛٙػ

ٝث ٝىّث ٖاٛٙػ

« سٚبث »

ٝتفشیزپ ةٛچسبچ سد توشح ٝث ٚ ذ٘ا

صا ذؼث ٝچ ٚ یتبثبخت٘ا تبغیّجت یبٞسبؼؿ سد ٝچ بٟ٘آ .ذ٘ساد یّٕػ ٚ یّٕػ سٚبث سلاٛىػ َٛكا ؽصسا ٝث بٟٙت ٝ٘ ،تِٚد ُیىـت ی٘بٕتفٌ ٚ تبیثدا سد اس بٟ٘آ ٝىّث ،ذ٘دشى٘ تـپ یتؼیِبٕو یبٞ

.ذ٘دشو حشغٔ ذیذر

ٓٞبفت ٗیا بٞ

ٝٙحك سد یخیسبت تیلس ٚد ٗیث ُٔبؼت عٛ٘ صا یذیذر شلػ عٚشؿ ٜذٙٞد ٖبـ٘

ٝٙیٔص بزٙیا سد .تػا ٝیوشت یػبیػ تٚبفت یبٞ

ٝٙیشید تثبلس اشیص .تؼی٘ جحث دسٛٔ یشىف یبٞ

یٔ یٟیذث اس ّٝئؼٔ ٗیا سٛـو ٗیا یػبیػ ٝٙحك سد بٟ٘آ

ٝٙیٔص شػ شث جحث ؛ذٙو یشىف یبٞ

سد ٛ٘ یداذیٚس ٝو تػا نشتـٔ

.تػا سٛـو ٗیا سد تسذل ُمح ضوشٔ ٚد ییٚسبیٚس ٗیاشثبٙث

ٗیا سد بٟ٘آ یشىف ناشتؿا ،ٖآ یتٙػ تیلس بث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح یرسبخ تػبیػ كیجغت بث یٔ سبىؿآ بٞسٛحٔ

:دٛؿ

)فِا

ٝث ییبػبٙؿ ٚ ٝیوشت یسٟٕٛر صا یثشغ تیٛٞ ٝئاسا یاشث ؽلات ٝ٘ ییبپٚسا تّٔ ٖاٛٙػ

:یا ٝ٘بیٔسٚبخ ث ؽلات

ٝث یثشغ تیٛٞ ٝئاسا یاش

ِبٕو سد یػبػا ُكا ٖاٛٙػ ی

تیِٛٚا بٟٙت ٝ٘ ،ٓؼ

ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح تؼخ٘

تػا یؼلاٚ ٚ یذر سبیؼث بٟٙیا ٝىّث ٗیا سد دٛخ ٖبیٙیـیپ صا شت

اس

ٜ تؼیِبٕو بث ٝؼیبمٔ سد ٚ ٝتؿادشث ْذل مفٛٔ ،بٞ

ی ت

ٜدسٚآ تػذث ٓٞ ییبٞ

ذ٘ا

،

)ة پٚسا ٝیدبحتا سد تیٛضػ یاشث ؽلات دشجٞاس :ب

ٚ دبحتا شث ٝیىت ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح

بث یٛل ظثاٚس ٚ ٛتب٘ بث فلاتئا آ

اشػا ٚ بىیشٔ

ی یبتػاس سد .تػا ٜدٛث بپٚسا ٝیدبحتا ٗیٙچٕٞ ٚ ُی

(15)

یاشث ٝیوشت یٚصسآ ٚ ُیبٕت

ٗتػٛیپ تػبیػ ٝث اس دٛخ یذٙجیبپ سٛـو ٗیا بپٚسا ٝیدبحتا ٝث یبٞ

ٝٙیٔص سد ةشغ ٚ بپٚسا ٝیدبحتا تخٔ یبٞ

ْلاػا فّ

شو تػا ٜد

(Shafiq, 2009, p.37) .

)د ٝو تػا تػسد :بٟ٘آ بث ٝج٘برٚد ظثاٚس یاشلشث ٚ ٖبٍیبؼٕٞ بث تلاىـٔ ُح تٚسشض

ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح تٔٛىح تحت ٝیوشت یرسبخ تػبیػ یث

ذیدشت ٝث ٝتؿزٌ صا ؾیث

ٜذؿ ضوشٕتٔ ٝ٘بیٔسٚبخ یبیفاشغر تػا

ٚ یِ

سد ؼیِبٕو شلػ ت

ٕػ سٛلت فلاخشث بٞ

،یٔٛ

ا ٗیٔأت تٟر سد ٖبٍیبؼٕٞ بث ُٔبؼت ٚ یدبلتلا یسبىٕٞ ٚ دٛج٘ غغل ٝ٘بیٔسٚبخ بث ٝغثاس تیٙٔ

.دٛث یِٛجل ُثبل ذح سد بٞصشٔ

َبح ٗیا بث ةشغ

بت ٝتفشٌ ٛتب٘ صا ٝو دٛث شتشث تیِٛٚا ییاشٌ

ٜذحتٔ تلابیا بث ظثاٚس آ

یٔ ُٔبؿ اس بپٚسا ٝیدبحتا تٕػ ٝث توشح ٚ بىیشٔ

ٝ٘بیٔسٚبخ .ذؿ ٚ

،ْلاػا یبی٘د شتـیث

یٔ ٝتفشٌ شظ٘ سد ٗییبپ تیِٛٚا سد ٓؼیسٚشت ٖٛچٕٞ یخحبجٔ ٝث بی ٚ ذ٘ذؿ

حلاػ ٚ یٔ دٚذحٔ یؼٕر سبتـو یبٞ

ذؿ ذ٘

(Robbins, 2009)

،

)د

ٝغثاس ظفح ٚ یساشلشث یاشث ؽلات

،بىیشٔآ ٚ ةشغ بث یدشجٞاس

)ٜ

.تٞزٔ شث یتجٔ یرسبخ تػبیػ یشیٍیپ صا ضیٞشپ زٌ ٝٞد هی سد تِٚد ٝتؿ

ٖآ ٚ سبى٘ا اس دٛخ ٖدٛث یجٞزٔ بٞسبث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖادشٔ

یٔ ٚ ٜدشو یمّت دٛخ ٝث ٗیٞٛت اس تٟر ذٙیٌٛ

ؽصسا اس بٟ٘آ یرسبخ تػبیػ یشیٌ

یِاشجیِ یبٞ

یٔ ٗییؼت .تٞزٔ ٝ٘ ذٙو

یٔ غپ ٝث شتـیث تتاشٔ ٝث ٝتؿزٌ ٝث تجؼ٘ ٝیوشت سد تسذل ٖٛ٘بو ٚد ٗیا ٝو تفٌ ٖاٛت

تٟر

ٌ

ٜذیػس نشتـٔ یشی :دساد اس دٛخ ٜظیٚ ُیلاد یلبفتا ٗیٙچ ٚ ذ٘ا

)فِا

ْلاػا ْاشتحا ٚ دبمتػا )ٖبیشر ٚد ٗیث یتؿآ( ٝیوشت یتؼیِبٕو ٚ یتٙػ َٛكا ٝث بٞاشٌ

:

تِٚد ػشث ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ةضح ٖادشٔ

ّٝكبف بث ،ٗیـیپ یٔلاػا ةاضحا غى صا یشیٌ

یبٞدشىیٚس ذٙت

تؼیِبٕو یػبػا َٛكا سد ،ٝتؿزٌ

ٜذیػس ٓٞبفت ٝث ٖبیٔبظ٘ بث ی

ٝث .ذ٘ا ٝو یّىؿ

فذٞ صا ٝو یثشغ یبٞسبتخبػ ٝث ٗتػٛیپ یاشث ؽلات تؼیِبٕو یبٞ

تؼخ٘ فذٞ ٝث ،دٛث بٞ

ْلاػا تِٚد یتح .تػا ٜذؿ ُیذجت بٞاشٌ

سبو ٝظفبحٔ ةضح هی اس دٛخ ،ةضح ٗیا ٖادشٔ

ٝث یٔ یفشؼٔ یجٞزٔ ٚ یٔلاػا ةضح یبر

،ذٙٙو

)ة ف سد ٝیوشت توشح ذٙیاش

یسلابػ ْدشٔ

ؽلات : نشت ْبوب٘ یبٞ

ٝٞد سد بٞ

یاشث ٝتؿزٌ یبٞ

و دشو سٛجزٔ اس بٟ٘آ بپٚسا ٝیدبحتا ٝث ٗتػٛیپ

ْدشٔ َٛكا ،ٜذؿ ٝو ٓٞ ْاضِا ٝث ٝ اس یسلابػ

(16)

غیشػ ٝیوشت ٝو ٜذؿ تجػ سبجرا ٗیا ،ٗیاشثبٙث .ذٙٙو اشرا ٚ ٝتفشیزپ ٓٞ یبٞسٛـو شیبػ صا شت

ع اس ذٙیاشف ٗیا دٛخ حغػ شٔا .ذٙو ی

ُلاذح دٛرٚ صٚ

ْدشٔ َٛكا صا ییبٞ

ذٙیاشف سد یسلابػ

یخیسبت ٖبٔسآ ٝث ٖذؿ هیدض٘ یاشث تیلس ٖبیشر ٚد شٞ .تػا شیزپب٘ سبى٘ا سٛـو ٗیا تسذل یصبث سد یسلابػ ْدشٔ ذػاٛل تیبػس ٝث ْضّٔ ،دٛخ

ٜذؿ یػبیػ یبٞ

،ذ٘ا

)د تیمفٛٔ

ْلاػا یدبلتلا ٚ یػبیػ یبٞ

ٞد هی سد بٞاشٌ

ْاذلا ،ٝیوشت ذٙچ شٞ :تیِبؼف ٝ یبٞ

ٝٞد صا اس یدبلتلا ذؿس ٚ ییبفٛىؿ یاشث یػبػا 1980

تػبیػ َٛجل بث ٚ ُیذؼت حشع یبٞ

ٗیث قٚذٙك یسبتخبػ ٝث بٟٙت ٝ٘ ْٛػ ٜساضٞ ُیاٚا بت یِٚ دشو صبغآ ی٘بٟر ه٘بث ٚ َٛپ یِّّٕا

ْسٛت بث ٝىّث ،ذیػش٘ فبخ تیمفٛٔ

ٜذٙٙىؿ یبٞ

ؿ صا .ذؿ ٝراٛٔ یا بث ٚ ْٛػ ٜساضٞ عٚش

تػبیػ یشیٌسبىث یٔبوب٘ شث ذؿ كفٛٔ سٛـو ٗیا ،یدبلتلا ذیذر یبٞ

ٚ ذٙو ٝجّغ یّجل یبٞ

ٝث تػشػ بث اس ٜاس ٗیا ساٚذیٔا بٟ٘آ ،سٛـو ٗیا ذؿس صاذ٘ا ٓـچ سد .ذٙو یع یشتـیث تجؼ٘

َبػ بت ذٙتؼٞ

2023 دبلتلا ٓٞد ٝجتس ٝث ٝیوشت یسٟٕٛر ذِٛت َبػ ٗیٔذك تجػبٙٔ ٝث ٖبٟر

،ذٙثبی تػد )د تیؼلاٚ صا ٖبیٔبظ٘ ذیذر نسد سد :سٛـو ٗیا غفبٙٔ ٚ بٞ

90 ؽلات ٗیشتـیث ٝتؿزٌ َبػ

تؼیِبٕو

َبػ سد ٚ دٛث ٜذؿ یشپػ سٛـو ٗیا یصبػ یثشغ شث بٞ

یٔبوب٘ ٝث شیخا یبٞ

دٛخ یبٞ

تیمفٛٔ ٚ

ٜذؿ ٜبٌآ شتـیث غفبٙٔ ٗیا ٝث ٖذؿ هیدض٘ سد تیلس ةضح یبٞ

حث سد یتح .ذ٘ا ج

یّٔ

نشت ٗیث یجؼ٘ ٓٞبفت ٝث ٝتؼ٘اٛت ٝٞد هی سد ،بٟ٘آ تیلس ةضح ،ییاشٌ

یدشو تیّلا ٚ بٞ

تفٌ عٚشؿ ٚ بپٚسا ٝیدبحتا ٝث ٗتػٛیپ عٛضٛٔ .ذثبی تػد َبػ سد ٗتػٛیپ یبٌٞٛٚ

2005 ،

ْلاػا یساذٔبٔص شلػ سد ٝو دٛث یذٙیبؿٛخ داذیٚس .داد یٚس بٞاشٌ

ِجیتً

َبػ سد 2002

تِاذػ ةضح یتلٚ

ٝؼػٛت ٚ ٖبیٔ سد ی٘اشٍ٘ صا یرٛٔ ،ذیػس تسذل ٝث

تؼیِبٕو ٚ بٞ

ث یثشغ یبٞسٛـو

ٝ ٝو ذٔآ دٛرٚ

ًلابٕتحا یجٞزٔ ٜٚشٌ ٗیا تـپ بث

َٛكا ٝث ٖدشو

یپسد ،ةشغ صا ی٘ادشٍیٚس ٚ ٓؼیِبٕو یٔلاػا یبٞسٛـو ٗیث فلاتئا دبزیا

ٚ ییاشٌدبیٙث تیٛمت

ٝمغٙٔ سد .دٛث ذٙٞاٛخ

ی٘اشٍ٘ ٗیا صا یؿب٘ بٞ

یرسبخ تػبیػ یاشث بٟ٘آ ٝو دٛث یذیذر َٛكا

.ذ٘دشو فیشؼت اسبى٘آ

،ذیذر دشجٞاس عبػاشث صا ذؼث اسبى٘آ

80 ،ٝ٘بیٔسٚبخ ٝث یٟرٛت ٓو َبػ

(17)

ٜسبثٚد

ٝمغٙٔ َبؼف شٍیصبث هی ٝث

ُیذجت یا

ٗٞر ٝث َاؤػ ٗیا ٚ ذؿ ذؿ سدبجتٔ بٞ

بیآ ٝو یشیٌسد

ٚ یتٙػ ییٚسبیٚس سبىؿآ

ؼیِبٕو ٚ ٜٚشٌ ٗیا ٗیث ت

سلاٛىػ ٖبیٔبظ٘ ٚ بٞ

ٜذ٘ص ذؿ ذٞاٛخ بیآ ؟

یلشؿ ٟٝجر ُیىـت یاشث ؽلات سد ٚ ةشغ صا ی٘ادشٍیٚس َبحسد ٝیوشت تػا

؟

بٔا

ٝزیت٘

ْلاػا دشوسبو صا ٝٞد هی اشٌ

یبٞ

یٔ ٖبـ٘ ٝؼػٛت ٚ تِاذػ ٗتؿاد بث بٟ٘آ ٝو ذٞد

ْلاػا صا تٚبفتٔ یؿشٍ٘

اشٌ

یبٞ

ٗیـیپ (

ٜٚشٌ

ّجت یبٞسبؼؿ سد ٝچ ،)ٖبىثسا ٚ یتبثبخت٘ا تبغی

ؽصسا ٝث بٟٙت ٝ٘ ،تِٚد ُیىـت صا ذؼث ٝچ ذ٘دشى٘ تـپ یتؼیِبٕو یبٞ

، تبیثدا سد اس بٟ٘آ ٝىّث

،دٛخ تیٛٞ فیشؼت صبث بث ٚ ٜدشو حشغٔ ذیذر ٖبٕتفٌ ٚ

ْلاػا صا یٙیٛ٘ ٜشٟچ ٝئاسا اس ییاشٌ

ٚ ٜدشو ذٙتؼ٘اٛت ٝث ُٔبؼت یث

ٝمثبػ .ذٙثبی تػد دٛخ یتٙػ تیلس بث یا ىیٚس

یرسبخ تػبیػ دش

ؽصسا ٝث یذٙجیبپ سد ٝو داد ٖبـ٘ ،یساد تٔٛىح َٚا َبػ ذٙچ سد بٟ٘آ ٚ یتؼیِبٕو یبٞ

تػبیػ سلاٛىػ صا شتسلاٛىػ ،ٝیوشت یتٙػ یبٞ

ذٙتؼٞ

ةشغ شٌا .

ٟٓٔ اس ییاشٌ

ٚ ٜصٛٔآ ٗیشت

تخػ سبیؼث ذیذر تٔٛىح ،ٓی٘اذث ٓؼیِبٕو َٛكا سد فذٞ

تٔٛىح صا شت ؽلات ٝتؿزٌ یبٞ

یٔ

ٙو بت ذ

ٗتػٛیپ

ٖٛٔاشیپ ٚ ذ٘بػس ْبز٘اشػ ٝث اس بپٚسا ٝیدبحتا سد ٝیوشت ذیذر شیؼٔ اس ییاشٌ

تفشٌ ؾیپ سد فذٞ ٗیا ٝث ٖذیػس تػا ٝ

َبػ سد ذٙچ شٞ . دبمت٘ا یخشث شیخا یبٞ

یبٞ

صا یظفِ

تػبیػ شث ٖبیٔبظ٘ فشع

ْلاػا یبٞ

اشٌ

بٞ

سد یِٚ ٜذؿ دساٚ

عٕٛزٔ

تػبیػ شثاشث سد بٟ٘آ ،

ٗیا یرسبخ ح

ةض

ٜداد ٖبـ٘ یساذٙتـیٛخ دٛخ صا .ذ٘ا

ٚ بپٚسا ٝیدبحتا سد تیٛضػ یاشث ؽلات

تأ ظثاٚس ْٚاذت ،سٛـو ٗیا ٖدٛث ییبپٚسا شث ذیو یدشجٞاس

بث آ ٚ یٕػس ظثاٚس ظفح ،بىیشٔ

بث هیتبّٕپید

ُییاشػا یسبىٕٞ ْٚاذت ٚ یتیٙٔا ٚ یٔبظ٘ یبٞ

ٚد یظفِ تلادبزٔ ٗیػ سد فشع

یٔ ٖبـ٘ دذؼتٔ

غت ٝو ذٞد فذٞ ٚ َٛكا سد ی٘اذٙچ شیی

بٞ

ی ٝیوشت یرسبخ تػبیػ

ٜداذ٘ یٚس

.تػا

عباٌه )فلا یسراف

1 . ( ییبضس ٕٝعبف ٚ یّػ ،یذیٔا 1390

،)

«

٘بٕخػ ی :ٝیوشت یرسبخ تػبیػ سد ذیذر ییاشٌ

قخبؿ

ٝ٘بیٔسٚبخ سد ٖآ یبٞذٔبیپ ٚ بٞ

» ، یجراخ طباٍر ِهاٌلصف ،

ٜسبٕؿ ،ْٛػ َبػ 3

،

.قك 231 - 267 .

(18)

2 . ،شٌصشث

ٖبٟیو ( 1390 ،)

« ةشػ ٖبٟر تلاٛحت ٛتشپ سد ٝیوشت ٚ ٖاشیا ظثاٚس

»،

ضوشٔ

صٍّصپ

ًِایهرٍاخ کيصتارتسا تاعلاطه ٍ یولع یاّ

:تیبػ صا ٝتفشٌشث ،

http://fa.merc.ir/default.aspx?tabid=127&ArticleId=1571

3 . (شفؼر ،ٜبٙپ كح 1390

،)

« ،تیٛٞ

ل

ٝ٘بیٔسٚبخ سد یرسبخ تػبیػ ٚ تیٔٛ

» ، تسایس ِهاٌلصف ،

ٜسٚد 41

ٜسبٕؿ ، 1 .قك ، 81 - 96 .

4 . للها حٚس ٚ سرٛ٘ ،یؼیفؿ (ٖبی٘بٔص

1390 ،)

«

ٝیشظ٘ ٜبٌذید صا یرسبخ تػبیػ ْٟٛفٔ

غلاٚ یبٞ

)یسبٍ٘ا ٜصبػ ٚ ٓؼیِاشجیِ ،ییاشٌ

» ، یداصتقا ٍ یسایس تاعلاطا

ٜسبٕؿ ، 285

،

.قك 114 - 129 .

5 . ( داٛر ،ییبٞبع 1380

،)

«

ٝیوشت یرسبخ تػبیػ ؽشٍ٘ سد ٖاشحث شكبٙػ ٓؼیِبٕو

» ِلجه ،

دربّار

ٜسبٕؿ ، 21 .قك ، 203 - 236 .

6 . ( ْاشٟؿ ،یزِبو 1388

،)

«

ْلاػا هیطِٛٛئذیاشیغ دشىّٕػ یرسبخ تػبیػ سد ٝیوشت ٖبیاشٌ

» ،

شراسگ ِيرطً

ٜسبٕؿ ، 212 .قك ، 75 - 77 .

ب ) یسیلگًا 1.Adam Khan, Selina, (2010), "The Realist/Constructivivst Paradigm:U.S. Foreign Policy Toward Pakistan and India", Reflection, No 8, pp.1-33.

2.Aggestam, lisbeth, (1999), "Role Conceptions and the Politic of Identity in Foreign Policy", A Rena Working Papers at:

http://www.deutscheaussenpolitik.de/resources/seminars/gb/approach/

document/wp99_8.htm.

3. Ayturk, Ileker (2009), "Between Crises and Cooperation: The Future of Turkish-Israeli Relations", Insight Turkey,Vol. 11, No. 2, pp.57-74.

4.Bengio, Ofra,(2009), "Altercating Interests and Orientations between Israel and Turkey: A View from Israel", Insight Turkey,

(19)

Vol. 11 , No. 2, pp.43-55.

5.Cornell, Erik,(2001), "Turkey in the 21 Centuy: Opportunities, Challenges, Threats", London: Curzon Press.

6.Davutoglu, Ahmet, (2001), "Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararas Konumu", Küre Publishing, istanbul.

7.Davutoglu, Ahmet, (2008), "Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007", Insight Turkey, Vol. 10. No.1. pp.77-96.

8.Fuller, Graham,(2004), "Turkey's Strategic Model: Myths And Realities", Washington Quarterly, Vol. 27, No. 3. pp.51-64.

9.Grigoriadis, loannis, N. (2010), "The Davutoglu Doctrine and Turkish Foreign Policy", Middle Eastern Studies Programme (Working Paper), No 8, pp 1-12 at: www.eliamep.gr.

10.Bilgin, Hasret Dikici, (2008), "Foreign Policy Orientation of Turkey's Pro-Islamist Parties: A Comparative Study of the AKP and Refah", Turkish Studies, Vol. 9, No. 3 . pp.407-421.

11.Hale, William, (2005), "Christian Democracy and the AKP:

Parallels and Contrasts", Turkish Studies, Vol. 6, No. 2, pp.293-310.

12.Karacasulu, Nilüfer (2011), "Iran-Turkey Relations in the 2000s, Pragmatic Rapprochement", Ege Academic Review, Vol. 11, No. 1.

pp.111-119.

13.Kaya, M.K ,(2009), "The Eastern Dimension in Turkish Foreign Policy Grows", TurkeyAnalyst, Vol. 2, No. 18.

14.Onis, Ziya & Suhnaz Yilmaz, (2009), "Activism in Turkey during the AKP Era", Turkish Studies, Vol. 10, No. 1 . pp.7-24.

15.Parcel, Quer, (2001), "the Place of History in the Making of Foreign Policy", in Kubalkova. M.E. Sharpe.

16.Robins, Philip,(2007), "Turkish Foreign Policy Since 2002:

between a Post- Islamist Government and a Kemalist State", International Affairs, Vol. 83. pp.289-304.

17.Sencer, Ayata, (1996) "Patronage, Party and State: The Politicization of Islam in Turkey", Middle East Journal, Vol. 50, No.

1. pp.40-56.

(20)

18.Shafiq, Mounir,(2009), "Turkey’s Justice and Development Party through Arab Eyes", Insight Turkey, Vol. 11, No. 1. pp.33-41.

19.Smith, S.(2001), "Reflectivist and Constructivism Approach in International Theary", Columbia: University of South Carolina,Press.

20.Taspinar, Ömer, (2008), "Turkey’s Middle East Policie,s Between Neo-Ottomanism and Kemalism", Carnegie Middle East Center, at:

www.CarnegieEndowment.org/pubs.

21. Zahedi, Dariush and Bacik Gokhan,(2010), "Kemalism is Dead, Long Live Kemalism", at:

http://www.foreignaffairs.com/articles/66391/dariush-zahedi-and- gokhan-bacik/kemalism.