١
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺐﯿﺳ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد يورﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻧﺎﻣز ﻞﺣاﺮﻣ رد نژوﺮﺘﯿﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
ﯽﻟﺎﺑﺮﺗ ﻢﯿﺣر
1
يرﻮﭘ ﯽﻠﻗ مﻮﯿﻘﻟاﺪﺒﻋ ،*
ﯽﮑﻣﺮﺑ ﯽﻀﺗﺮﻣ ،2
هداز ﻦﯿﺴﺣ نﻼﺻاﺮﯿﻣا ،2
ﻢﯿﻫاﺮﺑا لآ ﯽﻘﺗﺪﻤﺤﻣ ،3 2
1 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻋارز ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد
ﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ﯽﮑﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا ﺖﺴﭘ*
لﻮﺌ : [email protected]
2 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
3 - ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ هﺎﮕﺘﺴﯾا ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﺑﺮﻣ
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺳرﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا نژوﺮﺘﯿﻧ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻧﺎﻣز ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﺑ
ور ي ﺪﺻرد ﺐﯿﺳ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
، ﺸﯾﺎﻣزآ ﯽ رد لﺎﺳ
1391 رد هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﯿﺑدرا رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رد 3 راﺮﮑﺗ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ
ﺶﯾﺎﻣزآ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ :
1 - ﯽﻫددﻮﮐ زا
ﻦﯿﻟوا يرﺎﯿﺑآ ﺎﺗ ﯽﮔﺪﯿﺳر (T1) 2 ﯽﻫددﻮﮐ- زا ﺖﺷﺎﮐ ﺎﺗ ﭘ نﺎﯾﺎ ﯽﻫﺪﻠﮔ (T2) 3 ﯽﻫددﻮﮐ- زا
ﯽﻫﺪﻠﮔ
ﺎﺗ ﯽﮔﺪﯿﺳر (T3) 4 فﺮﻋ - ﯽﻠﺤﻣ (T4) 5 ﺪﻫﺎﺷ- ﯽﻨﻌﯾ نوﺪﺑ فﺮﺼﻣ دﻮﮐ (T5) . ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺪﺻرد ﺮﻔﺴﻓ هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و يﺎﻫ
ﺐﯿﺳ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺗﺮﺗ
رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1 و 5 ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﺷ ﺪﻧ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ راﺪﻘﻣ
ﺮﻔﺴﻓ ﮔ زا ﯽﻫددﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﻫﺪﻠ
ﻪﺑ ﯽﮔﺪﯿﺳرﺎﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا زا ﯽﻫددﻮﮐ و ﯽﮔﺪﯿﺳرﺎﺗ ﺪﻣآ ﺖﺳد
. ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
ﺰﯿﻧ رد رﺎﻤﯿﺗ فﺮﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻣز يﺎﻫ
نژوﺮﺘﯿﻧ ﻪﺑ ﺖﺳد ﻣآ ﺪ ، رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺪﺻرد ﺮﻔﺴﻓ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺰﯿﻧ رد زا ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﻤﻫ ﻦﯿﺑ رﺎﻤﯿﺗ
ﺪﻫﺎﺷ ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ سﺎﺳاﺮﺑ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد زا
ﺶﯾﺎﻣزآ
، دﺮﺑرﺎﮐ دﻮﮐ
،نژوﺮﺘﯿﻧ ﺐﺳﺎﻨﻣ نﺎﻣز رد و راﺪﻘﻣ ﻪﺑ
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺒﺜﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﻔﺴﻓ و
،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻔﯿﮐ هﺪﻏ يﺎﻫ ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﺷ .
يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ :
ﺐﯿﺳ و نژوﺮﺘﯿﻧ ،ﺮﻔﺴﻓ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﯽﻨﯿﻣز
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺐﯿﺳ ﮏﯾ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻨﯿﻣز ﺎﺳ
هﺮﯿﺗ زا و مﻮﻧﻻﻮﺳ ﺲﻨﺟ زا ﻪﻟ Solanaceae
ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ و L
Solanum tuberosum ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﮑﯾ و
زا فﺮﺼﻣﺮﭘ ﻦﯾﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺗﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺮﻟﺎﮐ مﺪﻨﮔ و ﺞﻧﺮﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ود رﺎﺘﮑﻫ ﺮﻫ رد ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ و هﺪﺷ ﺖﺸﮐ نﺎﻬﺟ رد هدﺮﺘﺴﮔ رﻮﻃ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ) 1 .( اﺰﻓا رد يدﺎﯾز ﺶﻘﻧ ﻪﮐ ﻢﻬﻣ يﺎﻫدﻮﮐ زا ﯽﮑﯾ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾ
ﯽﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ دراد لﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐﺪﺷﺎﺑ
ﺻﺎﻨﻋ ءﺰﺟ ﺖﻬﺟ فﺮﺼﻣ ﺮﭘ ﺮ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر راﺪﻘﻣ و ددﺮﮔ
هﺎﯿﮔ ﮏﺸﺧ نزو رد نآ 5
- 1 ﻪﮑﻨﯾا ﻦﻤﺿ و ﺖﺳا ﺪﺻرد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ دﺮﺑرﺎﮐ و فﺮﺼﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ
ﺖﺳا سﺎﺴﺣ و ﻖﯿﻗد يﺮﻣا ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ﺖﻋارز رد نژوﺮﺘﯿﻧ .
زﺎﯿﻧ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﯾ و ﺮﺘﻤﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ دﺮﺑرﺎﮐ ﻧ مﺎﮕﻨﻫ ﺮﯾد ﺎﯾ دوز فﺮﺼﻣ و
نژوﺮﺘﯿ
هﺪﻏ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
) 6 .(
اﺪﻘﻣ فﺮﺼﻣ ،ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا ماﺪﻧا ﯽﺸﯾور ﺪﺷر ،نژوﺮﺘﯿﻧ دﺎﯾز ر
ار ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ
،هدﻮﻤﻧ ﮏﯾﺮﺤﺗ هﺪﻏ ﻞﯿﮑﺸﺗ
ﻣ ﺮﯿﺧﺎﺗ ﻪﺑ ار ﺎﻫ ﯽ
ﯽﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﯽﺳرﺮﯾد ﺚﻋﺎﺑ و دزاﺪﻧا ﻔﯿﮐ ﺶﻫﺎﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﻓا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ،دﻮﺷ
ﻪﺑ ار نآ ﺖﯿ
دراد لﺎﺒﻧد )
4 ﺐﯿﺳ.(
ﯽﻨﯿﻣز ﻢﻬﻣ ﺮﺗ زا ﻊﺒﻨﻣ ﺰﯿﭼ ﺮﻫ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ
) تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ (
و
،ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ يراﺪﻘﻣ
داﻮﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯿﺴﻠﮐ
ﺖﺳا ) 5 ( . هﺪﻏ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﻔﺴﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
نآ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪﺻرد ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾا زا ﻪﮐ هﺪﺷ ﯽﻨﯿﻣز
ﻦﯾا زا ﻪﮐ هﺪﺷ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻖﯾﺮﻃ
ﯽﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ رد ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ نآ رد تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺰﺘﻨﺳ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﺖﻠﻋ دﻮﺷ
. ﺚﻋﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
ﺐﯿﺳ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ دﻮﺧ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد نآ هﺮﯿﺧذ و كﺎﺧ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ بﺬﺟ رد ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﻪﮐ هﺪﺷ ﯽﻨﯿﻣز
ﺳا عﻮﻤﺠﻣ رد ﻪﮐ هﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ﺰﺘﻨﺳ و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ هﺪﻏ ﺖﻓﺎﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ حﻼﻣا و داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ رد ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ هدﺎﻔﺘ
يﺎﻫ
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﻣ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
دﻮﺷ ) 10 .(
هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا يﺎﻫ
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ رد حﻼﻣا ﻦﯾا دﺎﯾز دﻮﺟو ﻪﮐ اﺮﭼ،ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯿﻣز
هﺪﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻨ ﯽﻣ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
دﻮﺷ .
٢
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺐﯿﺳ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ،ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
ﺸﯾﺎﻣزآ ﯽ ﯽﻋارز لﺎﺳ رد 1391
رد هﺎﮕﺘﺴﯾا يزروﺎﺸﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﯿﺑدرا ) نﺎﯿﻣﺎﺳ ( رﺎﮐ و اﺮﺟا نآ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ
ﺰﯿﻧ ﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد رد مﺎﺠﻧا ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎ
ﺮﮔ ﺖﻓ . ﻦﯾا
ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ حﺮﻃ ترﻮﺻ
كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ 3
زا و مﺎﺠﻧا راﺮﮑﺗ ﺐﯿﺳ هﺪﻏ
ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﺷ . ﻞﺻاﻮﻓ ﺖﺷﺎﮐ
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﻒﯾدر يور 25
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻒﯾدر ﻦﯿﺑ و ﺮﺘﻣ ﺰﯿﻧ
75 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ و ﺎﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﻢﮐاﺮﺗ 53300
د رﺎﺘﮑﻫ رد ﻪﺗﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧر
ﺪﺷ . لﻮﻃ
ﺎﻫ ﻒﯾدر ﺖﺷﺎﮐ ي
ﺰﯿﻧ 4 ﺰﯿﻧ تﺮﮐ ﺮﻫ رد و ﺮﺘﻣ 5
ﻒﯾدر رﻮﻈﻨﻣ ﺖﺷﺎﮐ ﺪﯾدﺮﮔ
. ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد 5
رﺎﻤﯿﺗ ﺖﺷاد دﻮﺟو ترﺎﺒﻋ ﻪﮐ
ﺪﻧدﻮﺑ زا :
1 - ﯽﮔﺪﯿﺳرﺎﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا زا ﯽﻫددﻮﮐ )
(T1 2 - ﯽﻫﺪﻠﮔ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺗ ﺖﺷﺎﮐ زا ﯽﻫددﻮﮐ )
( T2 3 - ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺎﺗ ﯽﻫﺪﻠﮔ زا ﯽﻫددﻮﮐ )
(T3
4 - ﯽﻠﺤﻣ فﺮﻋ رﺎﻤﯿﺗ )
ﻪﮐ راﺪﻘﻣ و نﺎﻣز نﺎﻤﻫ ﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ نازروﺎﺸﮐ
( ) (T4 5 - دﻮﮐ فﺮﺼﻣ نوﺪﺑ ﯽﻨﻌﯾ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ
) (T5 رد ﻪﮐ 3 راﺪﻘﻣ ،لوا رﺎﻤﯿﺗ 115
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد
3 ﻂﺴﻗ راﺪﻘﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﻠﺤﻣ فﺮﻋ رﺎﻤﯿﺗ رد و 184
ﺺﻟﺎﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
رد د رﺎﺘﮑﻫ و ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود ر ﻪﺑ ﯽﻫﺪﻠﮔزا ﺪﻌﺑ
ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﺮﮐذ ﻞﺣاﺮﻣ رد يوﺎﺴﻣ رﻮﻃ .
ﯿﻧ ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ كﺎﺧزا يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰ
ﻪﯿﺻﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﻖﻤﻋ رد كﺎﺧ ﻪﯾﺰﺠﺗ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﺳﻮﺗ يدﻮﮐ ي
30 ﯽﺘﻧﺎﺳ مﺎﺠﻧا يﺮﺘﻣ ﻪﺑ سﺎﺘﭘ دﻮﮐ سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ
ﻻﺎﺑ ﻞﯿﻟد
ندﻮﺑ ﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ ﯽﻟو ﺪﺸﻧ ﻪﯿﺻﻮﺗ ،كﺎﺧ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﻢ
ﻓ دﻮﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هروا و ﺮﻔﺴ 150
و 250 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﺎﺘﮑﻫ رد .
رد
ﻊﻗﻮﻣ ، تﺮﮐ ﺮﻫ زا ﺰﯿﻧ ﺖﺷادﺮﺑ 3
زا و هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا نآ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﻒﯾدر يﺎﻬﺘﻧا و اﺪﺘﺑا
ﻒﯾدر ﺮﻫ ﺖﺷادﺮﺑ ﺖﻬﺟ هﺪﺷ بﺎﺨﻧا
ﺰﯿﻧ 5 /0 ﺮﺘﻣ
ﻪﺑ ﺎﺣ ناﻮﻨﻋ هﺪﯾدﺮﮔ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﯿﺷ و
ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺣﺎﺴﻣ زا ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﺎﻫ 75
/6 زا ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﻫ
ﺮ و هﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺷادﺮﺑ تﺮﮐ ناﺰﯿﻣ
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ
هﺪﻏ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ هزاﺪﻧا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ .
ياﺮﺑ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد ﺰﻧﻮﺟ شور زا ﺐﯿﺗﺮﺗ
) 9 ( مﺎﯿﻠﯾو و ) 12 (
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
1 - ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد :
ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ )
لوﺪﺟ 1 ( هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺎﻫ
ﺐﯿﺳ ي ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز 1
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد هﺪﺷ راد
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﯽﮔﺪﯿﺳرﺎﺗ ﯽﻫﺪﻠﮔ زا ﯽﻫددﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ردﺮﻔﺴﻓ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ يا )
(T3 ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺎﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا زا ﯽﻫددﻮﮐ و
) (T1 دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ود ﺮﻫ 115
ﻪﺑ و رﺎﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
43 /0 و 41 /0 ﺻرد ﻪﺑ ﺪ ﯽﻟﺎﺣ رد ﺪﻣآ ﺖﺳد راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ
دﻮﮐ فﺮﺼﻣ نوﺪﺑ ﯽﻨﻌﯾ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﺰﯿﻧ نآ )
(T5 راﺪﻘﻣ ﺎﺑ ، 38
/ 0 ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﺪﺻرد )
ﻞﮑﺷ 1 .(
ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا
ﻪﺑ ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺎﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا زا ﯽﻫددﻮﮐ و ﯽﮔﺪﯿﺳر ﺎﺗ ﯽﻫﺪﻠﮔ زا ﯽﻫددﻮﮐ ﯽﻨﻌﯾ نژوﺮﺘﯿﻧ فﺮﺼﻣ نﺎﻣز يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ زا رﺎﻤﯿﺗ ود ﻦﯿﺑ هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد ظﺎﺤﻟ يﺎﻫ
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﯿﻣز ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ رد ود ﺮﻫ و دراﺪﻧ دﻮﺟو يراد
. ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ظﺎﺤﻟ زا ﺰﯿﻧ ﺪﻫﺎﺷ و ﯽﻠﺤﻣ فﺮﻋ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ دراﺪﻧ دﻮﺟو يراد
. ﯽﻣ ﻞﮐ رد ناﻮﺗ
ﺪﻘﻣ رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ﯽﻣ كﺎﺧ زا ﺮﻔﺴﻓ بﺬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ نﺎﻣز و را
زا ﺶﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺲﮑﻋﺮﺑ و دﻮﺷ
نآ هزاﺪﻧا )
184 رﺎﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ (
ﺖﺳرد ﻪﺑ كﺎﺧ زا ﺮﻔﺴﻓ بﺬﺟ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا مﺪﻋ ﺪﻨﻧﺎﻣ
هﺪﻏ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻋرﺰﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﻨﯿﻣز دﻮﺷ
. هدازﺪﻤﺤﻣ و ﯽﻧﺎﺒﻘﯾ )
1387 ( ناﺰﯿﻣ ﺴﻓ مﺎﻗرا ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ﺮﻔ ﺐﯿﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﯽﻨﯿﻣز يﺎﻫ
نﺎﺘﺳا ار نﺎﺘﺴﻠﮔ ﻦﯿﺑ
425 ﺎﺗ 645 ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔppm
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ نآ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻢﻗر ﺎﮐرﺎﺒﯾر و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ نآ راﺪﻘﻣ
طﻮﺑﺮﻣ ﺰﯿﻧ
ﻪﺑ ﻢﻗر ﺎﻧﻮﻓرﺎﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﯽﺘﻋﺎﻤﺟ ﻦﯾﺮﻤﺛ ) 1386 ( دﺎﯾز راﺪﻘﻣ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ دﺮﮐ شراﺰﮔ )
زا ﺶﯿﺑ 80 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد
رﺎﺘﮑﻫ ( ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ، ﻪﺑ ﺪﺑﺎﯾ
يدﻮﮐ ﺢﻄﺳ رد هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ يرﻮﻃ 80
ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺖﺳد
ﻦﯿﯾﺎﭘ و ﺪﻣآ يدﻮﮐ حﻮﻄﺳ رد ﺖﻔﺻ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
160 و 200 ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ كﺮﺘﺸﻣ رﻮﻃ
. رد ﺮﻔﺴﻓ دﻮﺒﻤﮐ
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻫ
دﺮﮔ ﺪﻧراد يﺮﺘﻤﮐ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻪﮐ د .
مﻼﺳا و ﻦﯾﺮﺑﺪﻠﺧ هداز
) 1384 ( ﺮﻔﺴﻓ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺰﺘﻨﺳ ﻢﯿﻈﻨﺗ رد ﻪﺑ ﺎﻫ
دراد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ صﻮﺼﺧ .
٣
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد يورﺮﺑ فﺮﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫنﺎﻣز رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ - 1 ﻞﮑﺷ ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
ب - ﺘﭘ ﺪﺻرد ﻢﯿﺳﺎ : هﺪﻏ ﻢﺳﺎﺘﭘ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ )
لوﺪﺟ 1 ( هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز 5
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﻪﺑ يدﻮﮐ فﺮﺼﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﻤﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و هﺪﺷ راد
رد و كﺮﺘﺸﻣ ﺢﻄﺳ ﮏﯾ رد ﯽﮕﻤﻫ و هﺪﻣآ ﺖﺳد
ﯽﻟﺎﺣرد ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ
هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﺻرد ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﺰﯿﻧ ﯽﻨﯿﻣز )
(T5 ﺎﺑ و 89 /1 ﻪﺑ ﺪﺻرد ﺖﺳد
ﺪﻣآ ) ﻞﮑﺷ 2 .(
نﺎﻣز و ﯽﻠﺤﻣ فﺮﻋ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا فﺮﺼﻣ راﺪﻘﻣ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ فﺮﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
184
و 115 ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا رﺎﺘﮑﻫ رد ﺺﻟﺎﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ رد يراد
هﺪﻏ ﻢ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ رد ﯽﮕﻤﻫ و دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺢﻄﺳ .
ﯽﻣ ﻞﮐ رد ﺐﯿﺳ ﻂﺳﻮﺗ كﺎﺧ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ بﺬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
ﯽﻣ ﯽﻨﯿﻣز دﻮﺷ
.
ﯽﺘﻋﺎﻤﺟ ﻦﯾﺮﻤﺛ ) 1386 ( ﺘﻣ ﺮﺛا و ﻪﺗﻮﺑ ﻢﮐاﺮﺗ ،نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ زا هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﺻرد ﻪﮐ دﺮﮐ شراﺰﮔ رد ﻪﺗﻮﺑ ﻢﮐاﺮﺗ ﻞﺑﺎﻘ
هﺪﺷ ﺮﺛﺎﺘﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ دﻮﺑ
. ﺰﯿﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ درﻮﻣ رد داد نﺎﺸﻧ
ﺮﯿﺛﺎﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ
ﻦﯾا يور ار يراد
ﻪﺑ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺖﻔﺻ ﻪﺑ يدﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﻪﯿﻘﺑ و ﺢﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺪﻫﺎﺷ ﺢﻄﺳ ﻪﮐ يرﻮﻃ
ﺢﻄﺳ ﮏﯾ رد كﺮﺘﺸﻣ ترﻮﺻ
) ﻄﺳ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺢ
( ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﺰﻣادآ ) 1999 ( هﻮﯿﻣ ﻢﻌﻃ و ﺖﯿﻔﯿﮐ رد ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ هﺮﯿﺧذ ﻪﮐ ﺖﺷاد نﺎﯿﺑ ﺖﺳا ﺎﻫ
. ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ناﺰﯿﻣ
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ هﺪﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ و دراد ﺮﯿﺛﺄﺗ نآ هزاﺪﻧا يور ﺮﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ يﺎﻫ ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ يدﺎﯾز ﺪﺣ ﺎﺗ ار ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﻫد ) ،دﻮﺳ و ﺎﻣرﺎﺷ
2001 .(
نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﻣرﺎﺷ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ )
1976 ( ﺪﯿﺳا ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ راﺪﻘﻣ ،ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﺐﯿﺳ ﮏﯿﺑرﻮﮑﺳآ ﯽﻣ ﯽﻨﯿﻣز
دﻮﺷ .
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﺻرد يورﺮﺑ فﺮﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫنﺎﻣز رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ - 2 ﻞﮑﺷ ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
٤
لوﺪﺟ 1 - ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺮﻔﺴﻓ
و ﺳﺎﺘﭘ ﻢﯿ رد ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ نﺎﻣز
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺐﯿﺳ رد فﺮﺼﻣ
ﯽﻨﯿﻣز
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
يدازآ ﻪﺟرد
ﺮﻔﺴﻓ ﺪﺻرد
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﺻرد
كﻮﻠﺑ 2
0002ns
/0 007ns
/0
رﺎﻤﯿﺗ 4
**
0008 /0
* 7/
0
ﺎﻄﺧ 8
00009
/0 01
/0
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
- 36
/2 72
/4
**
و * و لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد يراد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑns
% 1 و
% 5 و راد ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1 - ا ،ﯽﻧازرا . 1378 . ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ حﻼﺻا )
ﻪﻤﺟﺮﺗ .(
نﺎﻬﻔﺻا ﯽﺘﻌﻨﺻ هﺎﮕﺸﻧاد ﺮﺸﻧ ﺰﮐﺮﻣ .
124 ص .
2 - داﺰﻬﺷ ،ﻦﯾﺮﻤﺛ ﯽﺘﻋﺎﻤﺟ .
1386 . ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﻢﮐاﺮﺗ و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ
ﻧور يور ﺮﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﺪﺷر ﺪ
زا ﯽﺧﺮﺑ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و تﺎﻔﺻ ﯽﻔﯿﮐو ﯽﻤﮐ
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز . ،ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ 127
ص .
3 -
،ﻦﯾﺮﺑﺪﻠﺧ ﻦﻤﻬﺑ . مﻼﺳا ،
،هداز هﺮﻫﺎﻃ . 1380 . ﻪﯾﺬﻐﺗ ي ﯽﻧﺪﻌﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻟﺎﻋ ) ﻪﻤﺟﺮﺗ .(
هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ : ﺖﺳرﻮﻫ ﺮﻨﺷرﺎﻣ . تارﺎﺸﺘﻧا هﺎﮕﺸﻧاد زاﺮﯿﺷ . 945
.ص
4 - ف ،ﯽﺴﯿﺋر .
م و . ر . رﻮﭘ ﻪﺟاﻮﺧ .
1371 . ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ،تزا يﺎﻫدﻮﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ .
5 - يﺪﻤﺤﻣ
،هدﻮﺘﺳ ﺪﯿﻤﺣ . 1388 . ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﯿﻌﺿو ﺪﯿﻟﻮﺗ و يروآﺮﻓ ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز رد نﺎﺘﺳا نﺎﺳاﺮﺧ يﻮﺿر . شراﺰﮔ دﺎﻬﺟ يزروﺎﺸﮐ نﺎﺘﺳا نﺎﺳاﺮﺧ
يﻮﺿر .
6 - س ،ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ .
1377 . ﺳرﺮﺑ ز هﺮﮕﻨﮐ ﻦﯿﻤﺸﺷ ،ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ رد ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا و هﺪﻏ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽ حﻼﺻا و ﺖﻋار
ناﺮﯾا تﺎﺗﺎﺒﻧ .
ص 150 - 145 .
7 - دﻮﻌﺴﻣ ،ﯽﻧﺎﺒﻘﯾ .
لﻼﺟ ،هدازﺪﻤﺤﻣ ، .
1387 . يروﺮﻣ ﺮﺑ ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ و
ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ي زا ﯽﺧﺮﺑ مﺎﻗرا ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز
نﺎﺘﺳا نﺎﺘﺴﻠﮔ . ﮏﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا ﻪﻠﺠﻣ يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺪﻠﺟ نﺎﺘﺴﻠﮔ
،لوا هرﺎﻤﺷ لوا . ص 79 - 69 .
Adams, P. 1999. Plant nutrition demystified. Acta Hort. 481:341-344.
- 8
9- Jones, J. B. 2001. Laboratory guide for conduction soil tests and plant analysis. CRC press LLC, U. S.
10- Sharma, R. C., Singh, M., Sud, K.C. 1976. Relative response of potato to three sources of potassium.
Indian. J. Agro. 21: 341-348.
11- Sharma, R. C., Sud, K. C. 2001. Potassium Management for Yield and Quality of Potato. CPRI, Shimla- 171 001 (HP): 363-381.
12- William, H. 2000. Official methods of analysis of AOAC international. 17 nd ed. USA: AOAC International: Pages 36: 14, 37:7-8.
