Desgining a Framework for Acquisition of Competitive Intelligence 0.2 Using Best Worst Method (BWM)
Mona Jami Pour
*Corresponding author, Assistant Prof., Department of Management, Faculty of Management, Hazrat-e Ma’soumeh University (HMU), Qom, Iran. E-mail: monajami@ut.ac.ir
Elham Rahmati
MA. Department of Marketing, Faculty of Management, Hazrate Masoumeh University, Qom, Iran.
E-mail: elh01elh@yahoo.com
Mahnaz Hossein zadeh
Assistant Prof., Department of Industial Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: mhosseinzadeh@ut.ac.ir
Ghazale Taheri
PhD Candidate, Department of Management, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran. E-mail: ghazale_thr@semnan.ac.ir
Abstract Objective
Given the rich database in social media and the need to gain competitive intelligence from such data- driven technologies, the companies are in need of a framework for acquiring Competitive Intelligence 0.2 to as the guidelines. Despite the importance of Competitive Intelligence 0.2 in the literature, most studies have focused on competitive intelligence acquisition tools such as text mining, visualization, emotion analysis, and relationship analysis. However, there is no comprehensive and practical framework that encompasses various aspects of Competitive Intelligence 0.2. Therefore, the purpose of the present study is to design a Competitive Intelligence 2.0 framework that helps organizations sustain and continue to their activities in such a dynamic competitive environment. Due to budget constraints in organizations and the complexity of the dimensions presented in the framework, it is finally attempted to rank and determine the importance of each dimension using multidisciplinary decision making tools in order to determine the priorities in investment.
Methodology
The present applied study is descriptive in terms of data collection. In order to prioritize the identified categories, dimensions, and sub-categories, the standard BWM questionnaire was designed and distributed among eight marketing and social media executives and experts who had practical experience in the field. Accordingly, the researchers will identify the priorities and weights of the categories, dimensions and subcategories.
Findings
The proposed framework consists of three components of process, content and context, which is more comprehensive than the other frameworks presented before. Despite the many differences from traditional competitive intelligence, Competitive Intelligence 0.2 also requires contextual factors such as the need for infrastructure, organizational culture, organizational readiness, and business processes.
Besides, sub-indicators of "the distributed computations across the organization" from the technology dimension and "exploiting the potential of social networks to attract joint venture" were eliminated from the socio-strategic deminsion of the framework.
Conclusion
In this study, competitor intelligence factor 0.2 was the most important factor in the content of competitive intelligence 0.2. Given this, in order to improve the status of the company regarding this dimension, it is recommended that the companies take measures such as identifying the strengths and weaknesses of competitors using customer-contextual comparative commentary, raising awaness of the competitors' advertisments and product services by analyzing the competitor website, identifying the rivals’ new products through competitor website analysis and etc. "extracting concepts and patterns" is the most weighed factor of "Competitive Intelligence", so the companies need to have up- to-date tools and techniques to discover practical knowledge, concepts, and patterns hidden in massive volumes of data within social networks to proactively identify opportunities and threats in the competitive environment. On the other hand, the "technology" dimension is the most weighted among the other components of the "Competitive Intelligence Background 0.2". Technological infrastructures such as supplying suitable hardware and software to launch systems, having teams of experts in technology, securing accounts, secrets and company information, and improving the compatibility of new technology with the organization's former technology are necessary in the application of new technologies in organizations. This may be the reason for the importance of this index in the present study.
Keywords: Competitive intelligence 0.2, Social commerce, Social media, Web 0.2, Best-Worst Method (BWM).
Citation: Jami Pour, M., Rahmati, E., Hossein zadeh, M., & Taheri, Gh. (2019). Desgining a Framework for Acquisition of Competitive Intelligence 0.2 Using Best Worst Method (BWM). Journal of Business Management, 11(3), 651-676. (in Persian)
---
Journal of Business Management, 2019, Vol. 11, No. 3, pp. 651-676 DOI: 10.22059/jibm.2019.261261.3126
Received: July 01, 2018; Accepted: January 06, 2019
© Faculty of Management, University of Tehran
ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ بﻮﭼرﺎﭼ ﻲﺣاﺮﻃ 0
/ 2 هﺮﻬﺑ ﺎﺑ شور زا يﺮﻴﮔ
ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ ـ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ BWM )
(
ﻲﻣﺎﺟ ﺎﻧﻮﻣ رﻮﭘ
*
،لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ﻪﻣﻮﺼﻌﻣ تﺮﻀﺣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﻳدﺎﺘﺳا
) س ( ناﺮﻳا ،ﻢﻗ ، . ﻪﻣﺎﻧﺎﻳار
monajami@ut.ac.ir:
ﻲﺘﻤﺣر مﺎﻬﻟا
ﻪﻣﻮﺼﻌﻣ تﺮﻀﺣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ ،ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﻛ )
س ( ناﺮﻳا ،ﻢﻗ ، . ﻪﻣﺎﻧﺎﻳار
elh01elh@yahoo.com :
هداز ﻦﻴﺴﺣ زﺎﻨﻬﻣ
ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺘﻌﻨﺻ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﻳدﺎﺘﺳا .
ﻪﻣﺎﻧﺎﻳار
mhosseinzadeh@ut.ac.ir :
يﺮﻫﺎﻃ ﻪﻟاﺰﻏ
يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد ،ﻲﻧﺎـﮔرزﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ ،
ﺪـﻣ ،دﺎـﺼﺘﻗا هﺪﻜـﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳ
رادا مﻮـﻠﻋ و
،ي
ا ،نﺎﻨﻤـﺳ ،نﺎﻨﻤـﺳ هﺎﮕـﺸﻧاد ناﺮـﻳ
. ﻪـﻣﺎﻧﺎﻳار :
ghazale_thr@semnan.ac.ir
هﺪﻴﻜﭼ فﺪﻫ : رﻮﻬﻇ ترﺎﺠﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يروﺎﻨﻓ يﺎﻫ بو 0 / 2 ﻪﺑ صﻮﺼﺧ ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ
،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻞﻜـﺷ ﻊـﻤﺟ يروآ تﺎـﻋﻼﻃا و هﻮـﺤﻧ ﺐـﺴﻛ
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر ار ﺮﻴﻴﻐﺗ هداد ﺖﺳا . يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ هﺪﺷ زا ﻦﻳا ﻂﻴﺤﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﺷ مﻮﻬﻔﻣ يﺪﻳﺪﺟ ﻪﺑ مﺎﻧ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر 0 / 2 راﺪﻳﺪﭘ
دﻮﺷ ﻪﻛ هﻮﺤﻧ ﺐﺴﻛ نآ زا تﺎﻬﺟ ﺎﺑ يرﺎﻴﺴﺑ عﻮﻧ ﻲﻠﺒﻗ نآ دراد توﺎﻔﺗ . فﺪﻫ ﻦﻳا ﺶﻫوﮋـﭘ ﻲـﺣاﺮﻃ ﻲﺑﻮﭼرﺎـﭼ ياﺮـﺑ ﺐـﺴﻛ ﻦـﻳا عﻮـﻧ
،يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺮﺑ
يﺎﻨﺒﻣ هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫراﺰﺑا يروﺎﻨﻓ بو 0 / 2 و ﻪﺑ رﻮﻃ صﺎﺧ ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﺳا .
شور : ﺎـﺑ ﺲﭙـﺳ و ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ نﺎـﮔﺮﺒﺧ زا ﻞﻜـﺸﺘﻣ ﻲﻧﻮﻧﺎـﻛ هوﺮـﮔ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺎﺑ و ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﺖﺴﺨﻧ ،رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳﺪﺑ
ﺮﺘﺸﻴﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ زا ﻲﺠﻨﺳﺮﻈﻧ
، ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻳﺎﻬﻧ بﻮﭼرﺎﭼ ﻪﺳ
ﻪـﻔﻟﺆﻣ ﻲﻠـﺻا
» ﺪـﻨﻳاﺮﻓ ﺐـﺴﻛ يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎـﻗر
0 / 2
«
،
» ﻪـﻨﻴﻣز ﺐـﺴﻛ
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر 0 / 2
« و
» ياﻮﺘﺤﻣ ﺐﺴﻛ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر 0 / 2 « ﺪﺷ ﻦﻳوﺪﺗ . ـ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺲﭙﺳ ﻦﻳﺮﺗﺪـﺑ
BWM) (
ﺺﺧﺎﺷﺮﻳز و دﺎﻌﺑا ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ يﺎﻫ
،هﺪﺷ ﺪﻣ ﻂﺳﻮﺗ ناﺮﻳ رازﺎﺑ ﻲﺑﺎﻳ داﺮﻓا و ي ﻠﻤﻋ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻪﻛ ﻲ
ﺪﻨﺘﺷاد
، نزو و ﻲﻫد ﻪﺒﺗر هﺪﺷ يﺪﻨﺑ ﺪﻧا .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ : ﻪﺘﻓﺎﻳ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﺎﻫ
10 ﻪﻟﻮﻘﻣ ﻪﺳ ﻦﻳا ﻢﻬﻣ ﺪﻌﺑ
هﺪﻴـﺳر ﺰـﻴﻧ ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ هوﺮﮔ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻪﺑ ﻪﻛ
،ﺪـﻧا ﻪـﺑ
ترﺎـﺒﻋ ﻪـﺒﺗر ﺐـﻴﺗﺮﺗ زا ﺪـﻧا
: ﺪـﻌﺑ
ﺎﺒﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ 0
/ 2 ؛ جاﺮﺨﺘﺳا ﻫﺎﻔﻣ ﻢﻴ ﺎﻫﻮﮕﻟا و
؛ رازﺎﺑ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ 0
/ 2 ؛ ﻪﺋارا زرا و ﻲﺑﺎﻳ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎﻗر ﻲ 0 / 2
؛ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر يﺰﻳ اﺮـﺑ ي ﺐـﺴﻛ
ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎﻗر ﻲ 0 / 2
؛ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺐﺴﻛ
رﺎﻛو
؛ داﺮﻓا ؛ يروﺎـﻨﻓ ؛ ترﺎـﻈﻧ ﻊـﻤﺟ و روآ ي
ﻪﻧﺎـﺳر زا تﺎـﻋﻼﻃا ﺎـﻫ
ي ﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻲ
؛ ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ي
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ / دﺮﺒﻫار ي 0 / 2 و ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي روﺎﻨﻓ ي 0 / 2 .
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ : ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪﻔﻟﺆﻣ و دﺎﻌﺑا زا يا يﺎﻫ
ﻢﻬﻣ رﺎﻴﺴﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ لﺪﻣ 0
/ 2 ﺮﻈﻧ زا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﻪـﺒﺗر ﺖـﻴﻤﻫا يﺪـﻨﺑ
ـﺷ ﺪﻧﺪ .
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر رد ﺮﺼﻋ ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
، ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ زا ﺪﻨﻧاﻮﺗ و ﺪـﻨﻨﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ لﻮﺻا يﺎﻤﻨﻫار ﺐﺴﻛ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺪﻧﺮﺒﺑ هﺮﻬﺑ نآ زا .
هژاوﺪﻴﻠﻛ ﺎﻫ : ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ 0
/ 2 بو ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ترﺎﺠﺗ ، 0
/ 2 ﻪﻧﺎﺳر ، ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ ـ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ شور ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
BWM ) .(
دﺎﻨﺘﺳا : ﻲﻣﺎﺟ ﻦﻴﺴﺣ ؛مﺎﻬﻟا ،ﻲﺘﻤﺣر ؛ﺎﻧﻮﻣ ،رﻮﭘ ﻪﻟاﺰﻏ ،يﺮﻫﺎﻃ ؛زﺎﻨﻬﻣ ،هداز
) 1398 .(
ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﺐـﺴﻛ بﻮﭼرﺎﭼ ﻲﺣاﺮﻃ 0
/ 2 ﺎـﺑ
هﺮﻬﺑ ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ ـ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ شور زا يﺮﻴﮔ
BWM) ( ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ . ،
11 ) 3 ( ، 651 - 676 .
---
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ، 1398 ود ، ر ه 11 ، هرﺎﻤﺷ 3
، ﺺﺻ . 651 - 676
10.22059/jibm.2019.261261.3126 DOI:
رد ﻳ ﺖﻓﺎ : 10 / 04 / 1397 ، ﺬﭘ ﻳ شﺮ : 16 / 10 / 1397
ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد©
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ رد
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ
، ﺶﻴﭘ ياﺮﺑ ﻲﻨﻴﺑ
ﻖـﻴﺒﻄﺗ دﻮـﺒﻬﺑ ،تاﺮـﻴﻴﻐﺗ
ﻲﻫﺎـﮔآ ﺐـﺴﻛ و ﻂﻴـﺤﻣ ﺎـﺑ يﺮﻳﺬـﭘ و رﺎـﺘﻓر زا
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺒﻗر يﺎﻫ ،ﺎ راﺰﺑا ي ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ يدﺮﺒﻫار دﻮﺷ
) ﺎﺟﺎﺗﺎﻫ ،1
2011 وﺮـﻣور و زودﺎﻧاﺮﮔ ،ﺎﻜﻳرﺎﮔ و ،2
2018 (.
ﻞـﻳﻻد ﻪـﻠﻤﺟ زا
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﻫ
ﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻪﺑ ،ﻲ
ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ مﺎﮕﻨﻫدوز ﺖﺻﺮﻓ
ﻫ و ﺎ يﺎﻫﺪـﻳﺪﻬﺗ ﻲﺘﺑﺎـﻗر
) اد و ﻮـﻫز ،وز ﺎﺘﭘﺎﮕـﺳ
،3
2018 ( ،
دﺮﻜﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ )
4ﻲﺷ ، 2011 ( يروآﻮﻧ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ، )
،نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻜﻳرﺎﮔ 2018
( ، ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮـﻴﮔ يدﺮـﺒﻫار ي )
ز و ،
ﮓﻧﺎﺳ و ﻲﻟ ،ﻮﺋﺎﻴﻟ
،5
2011 ،ﺖﺷﺮﺳ نﺎﻤﺣر و هدازﺪﺳا و 2015
( ﺪﻴﻟﻮﺗ و ﺶـﻧاد يدﺮﺑرﺎـﻛ نﺎﻣزﺎـﺳ رد
)
يرﻮـﻓ و اﻮـﮕﻧاﻮﻣ ،6
2018 ( ﺖﺳا . نﺎﻣزﺎﺳ ﭻﻴﻫ رد ﺎﻫ هدﻮﺒﻧ ﻞﻓﺎﻏ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ زا ﻲﻧﺎﻣز و هرود
ﻦـﻳا ﺐـﺴﻛ هﻮـﺤﻧ هزوﺮـﻣا ﺎـﻣا ،ﺪـﻧا
ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺮﻴﻴﻐﺗ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ )
ﺖﻳار ﺮﺸﻴﻠﻓ و ﺪﻳا ، ،7
2009 .(
هداد ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻊﺒﻨﻣ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد
ﻪـﺑ يﺎـﻫ ﺖـﺳد
زا هﺪـﻣآ
ﻪﻣﺎﻧزور ،ﺖﻌﻨﺻ تﻼﺠﻣ هداد هﺎﮕﻳﺎﭘ ،ﺎﻫ
شراﺰﮔ ،ﻦﻳﻼﻧآ يﺎﻫ يﺎﻫ
هرود
،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا يا ﻦﻴﻣﺄﺗ و ﺎﺒﻗر
ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ )
و وز
،نارﺎﻜﻤﻫ 2018
.(
هداد ،هزوﺮﻣا شراﺰﮔ نﻮﭽﻤﻫ بو ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫ
يﺎﻫ ﻪـﻈﺤﻟ و ﻦـﻳﻼﻧآ يﺮـﺒﺧ تﻻﺎـﻘﻣ ،رازﺎـﺑ يا
هداد ﻪﻜﺒﺷ رد نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ رﺎﺘﻓر ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﻊﺒﻨﻣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
) ،نارﺎـﻜﻤﻫ و ﺎﻜﻳرﺎﮔ 2018
ﻤﻫ و وز و ،نارﺎﻜ
2018 .(
بو ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻫراﺰﺑا و يروﺎﻨﻓ رﻮﻬﻇ 0
/ 2 ﻪﻧﺎﺳر ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺪـﺷ ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ مﻮـﻬﻔﻣ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺚﻋﺎﺑ ه
و ﺖﺳا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ مﺎﻧ ﻪﺑ يﺪﻳﺪﺟ مﻮﻬﻔﻣ 0
/ 2 حﺮﻄﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ
يروﺎـﻨﻓ ﻦـﻳا زا تﺎـﻋﻼﻃا ﺐﺴﻛ ﺮﺑ ﻪﻛ ـﻫ
ﺗ ﺎ ﺄ دراد ﺪـﻴﻛ
) ﺪﺘﺳﺮﮔد
8ت
، 2016 (.
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
0 / 2
، مﻮﻬﻔﻣ يﺪﻳﺪﺟ زا يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺖﺳا
ﻪﻛ ﺎﺑ هﺮﻬﺑ ﻦﺘﻓﺮﮔ زا تﺎـﻃﺎﺒﺗرا ﺪـﻨﭼ
ﻪـﺑ
ﻖﻴﻤﻋ و ﺪﻨﭼ هدﺮﺘﺴﮔ تﻼﻣﺎﻌﺗ ،ﺮﺗ
ﺪﻴﻟﻮﺗ ياﻮﺘﺤﻣ ،ناﺮﺑرﺎﻛ ﺎﺑ ﺮﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮﻳﺎﺳ و ﺮﺑرﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
بو ﻂﻴـﺤﻣ رد دﻮـﺟﻮﻣ يﺎـﻫ
0 / 2 ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﻳآ
. و ﻪﻳﺰﺠﺗ مﺰﻠﺘﺴﻣ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻦﻳا ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﻧﺎﺳر ﻞﻴﻠﺤﺗ
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ يروﺎـﻨﻓ ﺮﻳﺎﺳ و
يﺎـﻫ
بو ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ 0
/ 2 ﺖﺳا ) مﺎﻴﻧﻮﻛ
،9
2013 .(
مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻳﺪﺟ
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ـ هﺪـﻴﻣﺎﻧ ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲـﻣ
نﺎـﺸﻧ ،دﻮـﺷ
ﻲﻣ ﺪﻫد ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻲﻣ ناﻮﺗ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ار ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ زا ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ زا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻪـﻠﻤﺟ
،ندﻮـﺑ زﺎـﺑ
،ﺖﻛرﺎـﺸﻣ
،يدﺮﻓ يدازآ
،يرﺎﮔزﺎﺳدﻮﺧ ﻪﺑ
كاﺮﺘﺷا و يراﺬﮔ دﺎﺠﻳا
ﺪﻴﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ،يرﺎﻜﻤﻫ )
،تﺪﺘـﺳﺮﮔد 2016
،تﺪﺘـﺳﺮﮔد و 2015
.(
ﻪﻧﺎﺳر و رازﺎـﺑ يﺎﻫﺪـﻧور ،ﺎـﻬﻧآ تﺎﻳﺎﻜـﺷ ،نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ تﺎﺳﺎﺴﺣا و رﺎﺘﻓر ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد تﺎﻋﻼﻃا يروآدﺮﮔ ياﺮﺑ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ راﺰﺑا ،ﺎﺒﻗر ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫدﺮﺒﻫار ﻒﺸﻛ )
سﺎـﮕﻨﻳد و يﺮﺗﻮـﻬﻴﻨﮔآ ،ﻲﻧﺎـﺘﻳا ،10
2017 و ﻢﻴـﻛ و ﮓـﻧاژ ،يدﻮـﻳد ،
11ﮓﻨﻴﺟ
، 2016 ( ﻪﺑ ﻪﻛ ﺶﻳاﺰﻓا يﺎﻳاﺰﻣ يدﺮﺒﻫار رد ﻪﻨﻴﻣز ﺪﻴﻟﻮﺗ
،ﺪﻣآرد ﺶﻫﺎﻛ ﻪﻨﻳﺰﻫ و ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ
ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ دﻮـﺷ
) ﻲﻳﺎﺿر ﺖﻟود يدﺎﺑآ
، ﻲﭼرﺎﻜﺷ و ﻲﻠﻌﻨﻳز هداز
، 2011 (.
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻖﻳﺮﻃ زا ار تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳا مﺮﻔﺘﻠﭘ ندﺮﻛ ﺪﺻر
عﻮـﻨﺘﻣ يﺎـﻫ
هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ
ﺪﻧروآ ) ،نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻧﺎﺘﻳا 2017
( يﺎﻨﺑ ﻪﻛ يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﺐـﺴﻛ
ﻲﺘﺑﺎﻗر 0 / 2 نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا رد ﺎﻫ
ﺖﺳا ) ﺪﺘﺳﺮﮔد ت ، 2016 .(
ﻪﻳﺰﺠﺗ ﻦﻳا و
ﻲﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﺑ ياﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺖﺳد تﺎﻋﻼﻃا ندروآ ﺖﺳد
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Haataja 2. García, Granados & Romero
3. Xue, Zhou & Dasgupta 4. Shi
5. Xu, Liao, Li & Song 6. Maungwa & Fourie
7. Wright, Eid & Fleisher 8. Degerstedt
9. Quoniam 10. Itani, Agnihotri & Dingus
11. Kim, Dwivedi, Zhang & Jeong
،لوا رد ﺎﺑ ﻪﻄﺑار تﻻﻮﺼﺤﻣ رازﺎﺑ شﺮﻳﺬﭘ
، ﺪـﻨﻛ ﻚـﻤﻛ ﺎـﺒﻗر لﻮـﺼﺤﻣ رازﺎﺑ و ﺖﻛﺮﺷ تﺎﻣﺪﺧ )
ﻢﻴـﻛ ،نارﺎـﻜﻤﻫ و 2016
.(
ﻪﻧﺎﺳر ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ تﺮﻬﺷ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻂﺑاور ،ماﺪﺨﺘﺳا ،رازﺎﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻞﺜﻣ ﻲﻓاﺪﻫا ياﺮﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
) نﻼﭘﺎﻛ
ﻦﻴﻠﻨﻳﺎﻫ و ،1
2011 ( لﻮﺼﺤﻣ ﻲﺣاﺮﻃ ، )
ﺲﻧاﺮﺑ
،2
2008 ( تﺎﻃﺎﺒﺗرا و يرﺎﺠﺗ
) ﻦﺴﻧﺎﺟ و ﻞﺑﻮﺳ ،ﮓﻧاژ ، يرﻮﻳدﻮﭼ
،3
2009 ( ﺰﻴﻧ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
.
ﻪﺘﻔﮔ يﺎﻳاﺰﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ بو ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ زا هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ
0 / 2 نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻞﻳﺪـﺒﺗ تروﺮـﺿ ﻚـﻳ ﻪـﺑ ﺎﻫ
ﺐﺴﻛ ﻲﺗآ ﺪﻧور اﺮﻳز ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﺎﻫرﺎﻛو
ﻪﻧﺎﺳر و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ترﺎﺠﺗ ﺖﻤﺳ
ﺖـﺳا يوﺮـﺸﻴﭘ لﺎﺣ رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ .
ﻖـﺒﻃ
ﻴﺑ ،دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫرﺎﻣآ زا ﺶ
42 ﻪﻜﺒﺷ لﺎﻌﻓ ناﺮﺑرﺎﻛ ،نﺎﻬﺟ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺻرد ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
) ترﺎﻤﺳا اﻳ ﺎـﺴﻨ ﻳ
4ﺖ ، 2018 .(
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ رﺎﻣآ ﻦﻳا ،ﺪﻫد
ﻦﻳﻮـﻧ ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ يﺎـﻫراﺰﺑا ﻦﻳﺮﺗﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ زا ﻲﻜﻳ يزﺎﺠﻣ ﻊﻣاﻮﺟ
هﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﺎـﻴﻧد رد ﺪـﻧا
) ،رﺎﻴﻬﺑ و خﺮﻫﺎﺷ ﻲﺘﺷﺪﻫد 1397
.(
ﻪﻧﺎﺳر ﺎﻗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ برﺎﺠﺗ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ردﺎﻗ ﺮﺑرﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ اﻮﺘﺤﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻠﺑ
هﺮﻬﺑ ناﺮﺑرﺎﻛ ﻲﻌﻤﺟ شﻮﻫ و ﻲﻨﻏ ﺪﻨﻨﻛ يرادﺮﺑ
) ،تﺪﺘﺳﺮﮔد 2015
ﻲﻠﻳروا و ،5
2007 .(
ناﺮﺑرﺎـﻛ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷﺪﻴﻟﻮﺗ ياﻮﺘﺤﻣ
ﻦﻴﻣﺄـﺗ و ﺎﺒﻗر ،ﺎﻫرازﺎﺑ ،تﻻﻮﺼﺤﻣ هرﺎﺑرد يﺮﺛﺆﻣ تﺎﻋﻼﻃا
ﻪﻜﺒـﺷ ﻦـﻳﻼﻧآ يﺎـﻀﻓ رد نﺎﮔﺪـﻨﻨﻛ رﺎـﻴﺘﺧا رد ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﻲﻣ راﺮﻗ ﺎﻫ ﻚﻳ ﻪﺑ ور ﻦﻳا زا ،ﺪﻫد
ﻲﺘﺑﺎﻗر تﺎﻋﻼﻃا ﻲﻨﻏ ﻊﺒﻨﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ
) ،نارﺎﻜﻤﻫ و ﻢﻴﻛ 2016
( . ﺎﺑ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ دﻮﺟو تﺎﻋﻼﻃا ﻲﻨﻏ
رد ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و تروﺮﺿ ﺐﺴﻛ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎـﻗر
زا ﻂﻴـﺤﻣ ﻦﻴـﻨﭼ يروﺎـﻨﻓ يﺎـﻫ
هداد ﺖﻛﺮﺷ ،يرﻮﺤﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ ياﺮﺑ ﺎﻫ
0 / 2 ﻪﺑ ار هزﻮﺣ ﻦﻳا رد ﺎﻤﻨﻫار لﻮﺻا و تﺎﻣاﺪﻗا ﺎﺗ ﺪﻧراد زﺎﻴﻧ ﻲﺑﻮﭼرﺎﭼ
ﺪﻫد راﺮﻗ ﺎﻬﻧآ رﺎﻴﺘﺧا رد .
ﻲﻠﻋ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺖﻴﻤﻫا ﻢﻏر 0
/ 2 تﺎﻴﺑدا رد )
،نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻧﺎﺘﻳا 2017
ﮔ ؛ ،نارﺎـﻜﻤﻫ و ﺎﻜﻳرﺎ
2018 ،نارﺎﻜﻤﻫ و وز و 2018
( يوﺎﻛ ﻦﺘﻣ نﻮﭼ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ يﺎﻫراﺰﺑا ﺮﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ ، )
ﺎﻫز و ﻲﻫ ،6
2013
،نارﺎﻜﻤﻫ و وز و 2018
( يﺮﺼﺑ ، يزﺎﺳ ) ،نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻜﻳرﺎﮔ 2018
( تﺎـﺳﺎﺴﺣا ﻞﻴﻠﺤﺗ ، )7
ﻲـﻟ و نﻮـﻟ ،ﮓـﻧﻮﺌﺟ ،8
2017 ( و
ﻂﺑاور ﻞﻴﻠﺤﺗ )
ﻮﺋﺎﮔ ﮓﻧاو ،ﮓﻧﺎﺗ ، و
9ﻦﻳ ، 2018 ( ﻪﺘﺷاد ﺰﻛﺮﻤﺗ و ﺪﻧا
ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا ﻪـﻛ يدﺮﺑرﺎـﻛ و ﻊﻣﺎـﺟ بﻮﭼرﺎﭼ نﻮﻨﻛﺎﺗ
ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ 0
/ 2 ﺮﺑ رد ار ﺖﺳا هﺪﺸﻧ حﺮﻄﻣ دﺮﻴﮔ .
،ور ﻦﻳا زا فﺪﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮـﺿﺎﺣ ﻲـﺣاﺮﻃ بﻮﭼرﺎـﭼ ﺐـﺴﻛ
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
0 / 2 ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ رد ﻆﻔﺣ ﺎﻘﺑ و مواﺪﺗ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫ رد ﻦﻴﻨﭼ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ
يرﺎﻳ ﻲﻣ ﺪﻧﺎﺳر .
نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻪﺟدﻮﺑ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺋارا دﺎﻌﺑا ندﻮﺑ ﻊﻣﺎﺟ و ﺎﻫ
،ﺮﻈﻧ ﺪﻣ بﻮﭼرﺎﭼ رد هﺪﺷ ﻲﻣ شﻼﺗ ﺎﻬﺘﻧا رد
ﺎـﺑ ﺎـﺗ دﻮـﺷ
ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫراﺰﺑا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺒﺗر ﻪﺑ ،ﻪﺼﺧﺎﺷﺪﻨﭼ يﺮﻴﮔ
ﻪـﺑ دﺎﻌﺑا زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﺖﻴﻤﻫا ﻦﻴﻴﻌﺗ و يﺪﻨﺑ رد ﺖـﻳﻮﻟوا ﻦﻴـﻴﻌﺗ رﻮـﻈﻨﻣ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ يراﺬﮔ .
ﺶﻫوﮋﭘ يﺮﻈﻧ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ
يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ﻪﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ رﻮﻃ
ﺮﻓ ﻲﻠﻛ ا ﺪﻨﻳ ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ﻚﻴﺗﺎﻤﺘﺴﻴﺳ يﺰﻳر
هﺪﺷ
، يﺎﺘﺳار رد ﻊﻤﺟ
و ﺪـﻴﻟﻮﺗ ،ﻞـﻴﻠﺤﺗ و ﻪـﻳﺰﺠﺗ ،يروآ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Kaplan & Haenlein 2. Bruns
3. Jansen, Zhang, Sobel & Chowdury 4. www.Smart Insights.com
5. O'Reilly 6. Hu & Zhu
7. Sentiment analysis 8. Jeong, Yoon & Lee
9. Gao, Tang, Wang & Yin
ﻪﺑ ،ﻂﺒﺗﺮﻣ ،ﻖﻴﻗد تﺎﻋﻼﻃا رﺎﺸﺘﻧا ﻲﻠﻤﻋ و ﻊﻗﻮﻣ
ﻪﻛ ﺖﺳا يا رد
ﺎـﺑ ﻪﻄﺑار ،ﺎـﺒﻗر ،نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﺎﻛﺮـﺷ
و ﺎـﻫرازﺎﺑ ، ﺮﻳﺎـﺳ
ﻞـﻣاﻮﻋ
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﻳآ
. نآ زا فﺪﻫ
لﺎﻨﮕﻴـﺳ ﻪـﺋارا ،ﻲﺟرﺎﺧ ﻂﻴﺤﻣ ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ و ﻲﺑﺎﻳزرا
زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ و ﻪـﻴﻟوا راﺪـﺸﻫ يﺎـﻫ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻢﻴﻤﺼﺗ رد نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ يﺮﻴﮔ
يدﺮﺒﻫار ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﻜﻴﺘﻛﺎﺗ و ﺖﺳا هﺪﺷ
) ﻮﻠﮔﻮﻛﻻﻮﻛ ،1
2011 ( . ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻒﻳرﺎﻌﺗ
وﺪﺟ رد ل 1 نﺎﻴﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ .
لوﺪﺟ 1 . ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻒﻳرﺎﻌﺗ
ﻊﺒﻨﻣ ﻒﻳرﺎﻌﺗ
ار ﻳ ﺖ نارﺎﻜﻤﻫ و
) 2009 ( ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ
ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻪﻛ
رد
،نآ
،نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا رد ﻪﻄﺑار ﺎﺑ ﺎﺒﻗر و ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻂﻴﺤﻣ ﻊﻤﺟ
يروآ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ﺎـﺗ
زا ﺎﻬﻧآ ﺎﺑ فﺪﻫ دﻮﺒﻬﺑ
،دﺮﻜﻠﻤﻋ رد ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮﻴﮔ و ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺰﻳر يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ دﻮﺧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻛ .
،ﻮﻠﻗزﻮﻛ سﺎﻣﻮﻛا و زر
2
) 2016 ( ﺖﺳا ﺖﺑﺎﻗر و يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ مﻮﻬﻔﻣ ود ﻞﻣﺎﺷ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ
.
ﺮـﻔﻧ ود ﻞﻗاﺪـﺣ ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺪﻧور ﻪﺑ ﺖﺑﺎﻗر زا
هوﺮـﮔ ،ﺎـﻫ
ﻢﻴﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ،ﺎﻫ ﺐﺴﻛ و ﺎﻫ د هرﺎﺷا ﺎﻫرﺎﻛو و ﻪﺘﺷا
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻫ
ياﺮﺑ ﺎ ﺶﻴﭘ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻨﻴﺑ ﻲﻃ هرﺎـﺷا نﺎﻣز
دراد .
،زﺪﻧﺎﻧﺮﻓ ودوﻮﻴﻛ و
ﻮﮕﻟاﺪﻴﻫ )3
2017 ( يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر يراﺰﺑا ﺪﻴﻔﻣ ياﺮﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ يدﺮﺒﻫار ﺖﺳا . اﺮﻳز
،تﺎﻋﻼﻃا ﺶﻧاد و يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ار رد ﺮـﺳاﺮﺳ نﺎﻣزﺎـﺳ
،ﻢﻫاﺮﻓ
،ﻪﻳﺰﺠﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻊﻳزﻮﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
ﺎﺑ رﻮﻬﻇ ﻂﻳاﺮﺷ
،ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ ﺪﻨﻳاﺰﻓ ه يا زا ﺷﻮﻫ يﺪﻨﻤ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ راﺰﺑا ي ﻲﺳﺎﺳا ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﻴﻟوا
ﺖﺻﺮﻓ ﺎﻫ و يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ هﻮﻘﻟﺎﺑ
ﻖﻳﺮﻃ زا ﻊﻤﺟ يروآ
، ﻪﻳﺰﺠﺗ و تﺎﻋﻼﻃا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲـﻄﻴﺤﻣ
ﻲـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺪـﻨﻨﻛ
) وز نارﺎـﻜﻤﻫ و ،
2011 .(
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ﻪﺑ ﺐﺴﻛ راد زﺎﻴﻧ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻧ
ﻪﺑ اﺮﻳز ،ﺪ ﻬﻧآ
ﻣ ﻚﻤﻛ ﺎ ﻲ ﺪﻨﻛ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و رﺎﺘﻓر زا ﺎﺗ ﺎﺒﻗر يﺎﻫ
دﻮﺧ ي هﺎﮔآ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) ،ﺎﺟﺎﺗﺎﻫ 2011 ( . نﺎﻘﻘﺤﻣ هﺮﻬﺑ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ يﺮﻴﮔ
نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ زا ﺖـﻳﺰﻣ
ﻪـﺑ ﻲﻳﺎـﻫ دراد هاﺮـﻤﻫ
. ﻪـﻠﻤﺟ زا
ﺟرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻪ
ﻴﻤﺼﺗ زا نﺎﻨﻴﻤﻃا ﻢ
يدﺮﺒﻫار يﺎﻫ ،
رازﺎﺑ ﺶﻧاد ﺶﻳاﺰﻓا ،
ﺎـﺒﻗر ﺎـﺑ ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﺖﻣﺪﺧ و لﻮﺼﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ دﻮﺒﻬﺑ ،
ﺑ قﺎﺒﻄﻧا ياﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ناﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎ
تاﺮﻴﻴﻐﺗ ،ﻂﻴﺤﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﺑﺎﻗر ﺶﻳاﺰﻓا ،
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ دﺎﻤﺘﻋا زا ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ ﻪـﻄﺑار رد
ﺎﺑ ﺐﺴﻛ ﻂﻴﺤﻣ تﻻﻮﺤﺗ
رﺎﻛو ، ﺎﺒﻗر تﺎﻣاﺪﻗا ،
ﺮﺘﻬﺑ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ﻪﺋارا ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ياﺮﺑ
يﺮﻴﮔ ،يدﺮﺒﻫار ﻪـﺑ نﺪﻴـﺸﺨﺑ ﺖﻳﺎﺿر
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫزﺎﻴﻧ دﺮـﺒﻫار ﻲﺣاﺮﻃ و ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ و يﺮﻴﮔ
ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ يﺎـﻫ )
ار ـﻳ ﺖ نارﺎـﻜﻤﻫ و ،
2009 و ﻲﻤﻴﻧﻮـﺘﻠﭘ و
يرﻮﻳو ،4
2008
.(
شور ﻪﻘﺒﻃ يﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﻪﻴﻟوا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻞﻣﺎﺷ ،ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻊﺑﺎﻨﻣ يﺪﻨﺑ
) و نوﺮﮔﺮﺑ
5ﺮﻠﻴﻫ
، 2009 .(
ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﻪﻴﻟوا هﺎﮕﺸﻳﺎﻤﻧ رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ ،ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻨﻴﻤﺳ ﺎﻳ يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ
و ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫ )
6ﺮﻴﻧ ، 2010 (
و هداد ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﺷ هداد هﺎﮕﻳﺎﭘ
ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺖﻛﺮـﺷ ﻲـﻠﺧاد دﺎﻨـﺳا و تﻼـﺠﻣ ،ﻲـﺘﻧﺮﺘﻨﻳا ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮﻳﺎﺳ و ﻦﻳﻼﻧآ يﺎﻫ
) ،ﺮﻠﻴﻫ و نوﺮﮔﺮﺑ 2002
.(
ﻪﻧﺎﺳر رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ وﺮﮔ
ﻘﺒﻃ ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ ﻊﺑﺎﻨﻣ ه ﻪ
ﻲـﻣ يﺪﻨﺑ ﺪﻧﻮـﺷ
.
ﻪـﺑ ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا ﻊـﺒﻨﻣ ﻚـﻳ ناﻮـﻨﻋ
ﻫ ،ﻲﺘﺑﺎﻗر تﺎﻋﻼﻃا ﻢ
ﻊﺒﻨﻣ ﻢﻬﻣ و تﺎﻋﻼﻃا ﻢﻫ
ﻪﻠﻴﺳو يا كاﺮﺘﺷا ﻪﺑ ياﺮﺑ ﻪﻓﺮﺻ ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ ياﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا رﺎﺸﺘﻧا و يراﺬﮔ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺖﺳا ناﺮﻴﮔ .
ﺖﻛﺮﺷ ﻲﻠﺻا ﻪﺤﻔﺻ ﻪـﺑ
رﻮـﻃ
،ﻦﻳﺰﮕﻳﺎـﺟ تﻻﻮـﺼﺤﻣ ،ﺪـﻴﻟﻮﺗ طﻮـﻄﺧ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ تﺎـﻋﻼﻃا لﻮـﻤﻌﻣ
ﻲﻣ ﻪﺋارا ار يروآﻮﻧ و ﻞﻤﻜﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪـﻫد
) ﻦﻴﻨﻛاﺮـﮔ
ﻚـﻳوﻮﻧاوﻮﺟ و كﻻﺎـﻛ ، ،7
2015 ( . ﻪﻧﺎـﺳر ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ ياﺮـﺑ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Colakoglu 2. Köseoglu, Ross & Okumus
3. Fernández Arias, Quevedo Cano & Hidalgo Nuchera 4. Peltoniemi & Vuori
5. Bergeron & Hiller 6. Nair
7. Gračanin, Kalac & Jovanović
ﺷﻮﻫ يﺪﻨﻤ ﻲﺘﺑﺎﻗر
، ﻲﻣ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ بﻮﺧ ﻲﻌﺒﻨﻣ ﺪﻨﻳآ
. ﺷﻮﻫ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ يﺪﻨﻤ
ﻲﺘﺑﺎﻗر
ار دﻮـﺧ تﺎـﻋﻼﻃا زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻖـﻳﺮﻃ زا
ﺲﻴﻓ ،ﺮﺘﻴﻳﻮﺗ گﻼﺑو ،كﻮﺑ
و ﺎﻫ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﻧﺎﺳر يدﺮﺑرﺎﻛ يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﻧروآ
) يرﻮﻳو ،1
2011 (.
بو 0 / 2 ﻪﻧﺎﺳر و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻪﻧﺎﺳر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ زا ﻲﻜﻳ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ يﺎﻫ
ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يدﺮﺑرﺎﻛ بو ﻪـﻧاروﺎﻨﻓ و ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﺋﺪـﻳا يﺎﻫ
0 / 2
ﻲﻣ هزﺎﺟا و هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ دﻮﺷ لدﺎﺒﺗ و ﻖﻠﺧ ،ناﺮﺑرﺎﻛ هﺪﺷﺪﻴﻟﻮﺗ ياﻮﺘﺤﻣ ﺪﻫد
. ﺎﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا مدﺮـﻣ يدﺮﺑرﺎـﻛ يﺎـﻫ
ﻲﻣ كاﺮﺘﺷا ،دﺎﺠﻳا ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺪﻧزادﺮﭙﺑ يزﺎﺠﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد تﺎﻋﻼﻃا لدﺎﺒﺗ و يراﺬﮔ
) نﻮـﻣ و ﻮﺋﺎﺗ ،يﺎﮕﻧا ،2
2015 ،نﺪـﻳﺎﻧﺪﻧاو و
گﺮﺒﻨﻜﻟاو و ﺰﻨﻤﻟ ،3
2016 ( ﻪﺑ و ﻞﻴﻬﺴﺗ يﺎﻫراﺰﺑا ناﻮﻨﻋ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ هﺪﻨﻨﻛ
نوﺮﺑ و نورد يﺎﻫ
ﺎﻛﺮـﺷ و نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﻪـﺑ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ي
كﺮﺘﺸﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ يرﺎﺠﺗ )
زﺪﻟﺎﻓ و ﺪﻟﻮﮕﻨﻣ ،4
2009 ( يﺎـﻫدﺮﺒﻫار ،ﻲﻟﺎﻣ تﺎﻴﻠﻤﻋ دﺎﺠﻳا ،ﺶﻧاد كاﺮﺘﺷا دﺎﺠﻳا ،
ﺖﻣﺪﺧ هﺮﻴﻏ و ﺪﻧﺮﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﺪﻨﻨﻛ ﻲﻧﺎﺳر
) درﺎﭽﻴﻟ و ﻲﺒﻴﺒﺣ ،چورﻻ ،5
2013 .(
ﻪﻧﺎﺳر زا ﻲﻔﻳرﺎﻌﺗ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
لوﺪﺟ رد 2
ﺖﺳا هﺪﺷ يروآدﺮﮔ .
لوﺪﺟ 2 . ﻪﻧﺎﺳر ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻊﺒﻨﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ
6ﻦﻫﻮﻛ ) 2011 ( ﻪﻧﺎﺳر مﺮﻔﺘﻠﭘ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ نداد ﺮﻈﻧ ،ﺖﻛرﺎﺸﻣ رد ناﺮﺑرﺎﻛ ندﺮﻛ ﺮﻴﮔرد ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻳﺎﻫ
) ﺖﻨﻣﺎﻛ ( ﻪﺑ اﻮﺘﺤﻣ دﺎﺠﻳا و ناﻮﻨﻋ
طﺎﺒﺗرا ياﺮﺑ يراﺰﺑا ﺎﺑ
ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺚﻋﺎﺑ ،مدﺮﻣ مﻮﻤﻋ و ناﺮﺑرﺎﻛ ﺮﻳﺎﺳ رد
بو 0 / 2 ﻲﻣ .ﺪﻧﻮﺷ
ﻮﻜﻧﺎﺟ )7
2014 ( ﻪﻧﺎﺳر ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ ﻲﮔﮋﻳو زا ﻲﻜﻳ
تﺎﻣﺪﺧ يﺎﻫ بو ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ
ﺖﺳا ﻲﻣ هزﺎﺟا ﻪﻛ ،ﺪـﻨﻨﻛ ﺚـﺤﺑ و ﺪـﻨﻳﺎﻴﺑ ﻢﻫ دﺮﮔ ناﺮﺑرﺎﻛ ﺪﻫد
ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻛﺮﺷ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻞﻣﺎﻌﺗ عﻮﻧ ﺮﻫ رد و ﺪﻨﻨﻛ راﺮﻗﺮﺑ طﺎﺒﺗرا .
ﻻ ﺋ
8ﻮ ) 2017 ( ﻪﻧﺎﺳر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ ﻳﺎﻫ
ﻲ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷﺪﻴﻟﻮﺗ تﺎﻳﻮﺘﺤﻣ ﻪﻛ ﺮﺑرﺎﻛ
ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎـﮕﻳﺎﺑ ﻦﻳﻼﻧآ ترﻮﺻ
كاﺮﺘﺷا ﺎﻳ ﻲﻣ يراﺬﮔ ﺪﻧﻮﺷ ﻲﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﺪﻧﻮﺷ
.
يروآﻮﻧ يﺎﻫ يروﺎﻨﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ
،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا نﺎﻣزﺎﺳ
ﺎﻫ ار ﻲﻨﻏ هدﺮﻛ ﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ و و
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ يرﺎﻴﺴﺑ يﺎﻫ نﺎﻣزﺎـﺳ
زا ،ﺖﺳا هﺪﻴﺸﺨﺑ دﺎﺠﻳا ﻞﻴﺒﻗ
لﺪﻣ يﺎﻫ ﺐﺴﻛ رﺎﻛو ﺪﻳﺪﺟ و ﻚﻴﻨﻜﺗ يﺎﻫ
،ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ
،ﺎﺿﺎﻘﺗ دﺎﺠﻳا هﻮﻴـﺷ يﺎـﻫ
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺪﻳﺪﺟ و هﻮﻴﺷ يﺎﻫ يﺮﻴﮔدﺎﻳ و ﺶﻳاﺰﻓا
،يروآﻮﻧ كاﺮﺘﺷا
،ﺶﻧاد يرﺎـﻜﻤﻫ و
طﺎـﺒﺗرا )
سدﺎـﮔ و سﺎـﻛورﻻد ،لارآ
،9
2013 .(
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ﺰﻴﻧ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺳر ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫراﺰﺑا ﻪﺑ مواﺪﻣ رﻮﻃ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎﻫ
،ناﺮﺑرﺎـﻛ ﻦﻴـﺑ رد ﺪـﻧﺮﺑ ﺶﻨـﻴﺑ كرد ياﺮـﺑ
تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ درﻮﻣ
ﻪﻗﻼﻋ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻜﺘﻣ دﻮﺧ يﺎﺒﻗر ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ )
ندرﻮﮔ و ﻦﻓ ،10
2014 (.
مﻮﻬﻔﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ 0
/ 2 ﺐﺴﻛ ياﺮﺑ نآ ﺖﻴﻤﻫا و رﺎﻛو
ﺷﻮﻫ مﻮﻬﻔﻣ يﺪﻨﻤ
ﺪﻧﻮﺴﭘ ﺎﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر 0
/ 2 بو هزﻮﺣ رد رﻮﻬﻇﻮﻧ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ زا ﻲﻜﻳ ، 0
/ 2 ﻪﻧﺎﺳر و ﺖﺳا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ .
مﻮـﻬﻔﻣ ﻦﻳا
ﻪﻛ دراد ﺖﻟﻻد ﻦﻳا ﺮﺑ بو رﻮـﻬﻇ ﺎﺑ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ترﺎﺠﺗ ﺮﺘﺴﺑ رد
0 / 2 بو ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ يﺎـﻫراﺰﺑا و 0
/ 2
ﻪﻧﺎـﺳر ﺪـﻨﻧﺎﻣ يﺎـﻫ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Vuori 2. Ngai, Tao & Moon
3. Van den Eijnden, Lemmens & Valkenburg 4. Mangold & Faulds
5. Laroche, Habibi & Richard 6. Cohen
7. Junco 8. Lau
9. Aral, Dellarocas & Godes 10. Fan & Gordon
،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﻛﺮﺷ
ﺎﻫ ﻲﻤﻧ ﻧاﻮﺗ ﻨ ياﺮﺑ ﺪ مﺎﺠﻧا ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮﻴﮔ ﺎﻫ ﻂﻘﻓ ﺷﺎﺑ دوﺪﺤﻣ دﻮﺧ ﻲﮕﺘﺴﻳﺎﺷ و ﺖﻴﺣﻼﺻ ﻪﺑ ﻨ
ﺪ ﻪﻜﻠﺑ ، ﺐﺴﻛ ﻪﺑ
ﺪﻧراد زﺎﻴﻧ ﻂﻴﺤﻣ ﻦﻳا زا ﺶﻧاد )
،مﺎﻴﻧﻮﻛ 2013 .(
رﺎـﺑ ﻦﻴﺘـﺴﺨﻧ ياﺮـﺑ ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﻟﺎﻗ رد يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻦﻳا
ﺪﺘﺳﺮﮔد ﻂﺳﻮﺗ ت
) 2015 ( ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ .
زا ﺮﻓ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ هﺎﮔﺪﻳد ا
ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﺪﻨﻳ زا
ﺷور ياﺮﺑ ﻲ ﻊﻤﺟ ﺗ و تﺎﻋﻼﻃا يروآ ﺗ و ﻪﻳﺰﺠ
ﻢﻴﻤـﺼﺗ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘـﺸﭘ ياﺮﺑ ﻲﻠﻴﻠﺤ يﺮـﻴﮔ
يدﺮـﺒﻫار ﺖـﺳا
) ﻲﻓرﻮـﻣ
،1
2016 ( و
ﻪﺑ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻦﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ دﻮﺷ
) ﺮﺋﺎﺠﻜﻟا و يﺪﻧﺮﺑ ،2
2009 .(
ﻲﺷور ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻢﻴﻤﺼﺗ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ياﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ رد يﺮﻴﮔ
ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﺖﺳا يا
) يﺮﮔ لاورﺪـﻧو و ،3
2014 (
ﻢﻴﻤـﺼﺗ زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ ﻪـﻛ زا يﺮـﻴﮔ
ﻖﻳﺮﻃ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا تﺎﻋﻼﻃا يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و
ﻪﻜﺒﺷ ﺖﺧﺎﺳ و ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻲﻣ ترﻮﺻ ﺎﻫ
دﺮﻴﮔ ) ﻒﻧﺮﺑ و ﻲﻟ ،4
2011 (.
ﻪﻧﺎﺳر ور ﻦﻳا زا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻲﻣ دﻮﺧ ناواﺮﻓ يﺎﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ
0 / 2 راﺬـﮔﺮﻴﺛﺄﺗ رﺎﻴـﺴﺑ
ﺪﻨﺷﺎﺑ . هداد يﺎﻫ ﺐﺴﻛ ﻖﻳﺮﻃ زا هﺪﺷ ﻪﻧﺎﺳر
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ هداد ﺎﺑ
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ يﺎﻫ .
لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ﻪﻧﺎﺳر
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺮﻈﻧ يﺎﻫ هرﺎﺑرد ار ناﺮﺑرﺎﻛ ﻲﻠﻛ ﻪﺒﻨﺟ ﺮﻫ
ﺮﺑ رد ﻲﮔﺪﻧز زا يا ﻲﻣ
ﺮﻴﮔ ﻧ ﺪ . ﻪﻧﺎﺳر ياﻮﺘﺤﻣ ﺎﺘﻣ ﺎﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
د هدا ﻲﻳﺎﻫ رد هرﺎـﺑ
ﻲﮔﮋﻳو نﺎﻣز ،نﺎﻜﻣ ،ﺮﺑرﺎﻛ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ دراد رﺎﻛ و ﺮﺳ هﺮﻴﻏ و
. هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺖﺻﺮﻓ ،ﻚﺷ نوﺪﺑ زا يرادﺮـﺑ
رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻧﺎﺳر
دراد دﻮﺟو ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ )
يروا و ﺮﻴﻧرﻮﻓ ،5
2011 .(
ياﻮـﺘﺤﻣ يدﺎـﻳز راﺪﻘﻣ ،ﻪﺠﻴﺘﻧ رد هﺪـﺷﺪﻴﻟﻮﺗ
ﺖﻳﺎﺳ رد ﺮﺑرﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ
ﺖﺳا سﺮﺘﺳد رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ )
نارﺎﻜﻤﻫ و يﺎﮕﻧا ،
2015 ( و ﺖـﺻﺮﻓ
ﺶﻟﺎـﭼ و ﺎـﻫ يﺎـﻫ
ﻲﺑ ﻪﻘﺑﺎﺳ يا ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ ﻪﺋارا ﺎﻫ
ﺪﻫد
، آ اﺮﻳز ﻬﻧ ﺮﻈﻧ زا ﺎ ﺎﻫ هﺎﮔﺪﻳد ، ﺖﻔﮔ و ﺎﻫ و
ﻮﮔ ﺎﻫ نﻮﻴﻠﻴﻣ ي هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺧ ﺮﺑرﺎﻛ ﺎﻫ
ﻲـﻣ ﺪـﻨﻨﻛ
) ﻲﻫ
، ﻲﻟ و اژ ،6
2013 .(
ﺎﺟﺎﺗﺎﻫ ) 2011 ( ﺖﻔﻫ ﻪﻧﺎﺳر ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻪﺘﺳد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﺷ گﻼﺑو ﻦﻤﺠﻧا ،ﺎﻫ
ﺖـﻔﮔ يﺎـﻫ و
،ﻮـﮔ
گﻼﺑوﺮﻜﻴﻣ ﺖﻳﺎﺳ ،ﺎﻫ
ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺚﺤﺑ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺖﻳﺎﺳ ،يﺮﺒﺧ كاﺮﺘﺷا ﻪﺑ يﺎﻫ
بو و ﻪﻧﺎـﺳر يراﺬـﮔ ﺖﻳﺎـﺳ
يﺎـﻫ
ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ ﺖﻛﺮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ار
تﺎﻋﻼﻃا ﺐﺴﻛ يﺎﺘﺳار رد ﺎﻫ ﺖﺳا هدﺮﻛ حﺮﻄﻣ
. ﻘﻴﻘﺤﺗ ﻲﻠﻛ فﺪﻫ تﺎ
ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ
0 / 2 ﻲﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻞﻜﺷ ناﻮﺗ
ﻪﻜﺒـﺷ ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
يروﺎـﻨﻓ
ياﺮـﺑ ار ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺐـﺴﻛ
ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻪﺑ
ﺖﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﺑ و
ﺲﻜﻋﺮ ﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺪﻳﺎ
ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎﻫ رﺎﮔزﺎـﺳ
دﻮـﺷ . ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ بﻮﭼرﺎﭼ ،صﺎﺧ ﻲـﻣ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ
ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺪـﻨﻛ
يروﺎـﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘـﺳا رﻮـﻈﻨﻣ ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻛﺮﺷ و ﺎﻫ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫ
ﻢﻫ يروﺎﻨﻓ و ﻢﻫ شور رﺎﻛ يﺎﻫ دﻮﺧ ﺪﻨﻫد ﺮﻴﻴﻐﺗ ار )
ﺰﺘﻳﻮﺒﻴﻟ
،7
2006
.(
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺑﺮﺠﺗ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﺑ يرﺎﻴﺴﺑ
ﻪﻧﺎﺳر زا هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ رد ي
ﺘﺑﺎﻗر ﻲ
، بو مﻮﻬﻔﻣ رﻮﻬﻇ نﺎﻣز زا 0
/ 2 ﻪـﺟﻮﺗ ،
هدﺮﻛ ﺪﻧا . ﻦﻳزارﺎﺳ و ﺮﻳﺎﺘﻣ ،نﻮﺴﻳرﺎﻫ )8
2012 ( ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد
» ﻲﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
ار ﺎﻫ
ﺪﻨﻛ ﺖﻳاﺪﻫ «
ﻢﺸﭼ ،ﺖﻌﻨﺻ ﻚﻴﻣﺎﻨﻳد مﺎﻧ ﻪﺑ ﻲﻠﺻا ﺪﻌﺑ ﺞﻨﭘ ﺖﺻﺮﻓ ،هﺪﻨﻳآ داﺪﻳور ،ﻲﺘﺑﺎﻗر زاﺪﻧا
/ ار يﺮﺘﺸﻣ ﺶﻨﻴﺑ و رازﺎﺑ هزاﺪﻧا
ﻦﻳﻮﻧ و ﻲﺘﻨﺳ ظﺎﺤﻟ زا تﺎﻋﻼﻃا ﺐﺴﻛ راﺰﺑا سﺎﺳا ﺮﺑ )
ﻪﻧﺎﺳر ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ (
ﺺﺧﺎﺷ و هدﺮﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ار راﺰـﺑا ﺮﻫ يﺎﻫ
ﻪـﺋارا
ﻲﻣ ﺪﻨﻫد . تﺪﺘﺳﺮﮔد )
2016 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
» ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺖﺧﺎﺳ «
ﺮـﺑ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ياﺮﺑ ﻲﻟﺪﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Murphy 2. Brandi & Elkjaer
3. Gray & Vander Wal 4. Li & Bernoff
5. Fournier & Avery 6. He, Zha & Li
7. Liebowitz 8. Harrysson, Metayer & Sarrazin
داد ﻪـﺋارا ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ و داﺮﻓا ،يﺪﻴﻠﻛ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻞﻣﺎﻌﺗ ،ﻢﻴﺗ ،اﻮﺘﺤﻣ يﺎﻨﺒﻣ .
ﻢﻴـﻛ و نارﺎـﻜﻤﻫ )
2016 ( ﻖـﻴﻘﺤﺗ رد
» يﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ
ﺮﺘﻴﻳﻮﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻧﺎﺳر رد ﻲﺘﺑﺎﻗر :
نﻮﻔﻳآ 6 و سا ﻲﺴﻜﻠﮔ 5
« زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ شور
درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي
اﺮـﺑ ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ ي
ﺎﻘﻣ ﻳ ﻪـﺴ ود
ﺷﻮﮔ عﻮﻧ ﻲ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺎﻣزآ ﻳ ﺸ ﻲ ﻓﺎﺸﺘﻛا ﻲ مﺎﺠﻧا ﺪﻧداد زا و شور هﺪﻴﻘﻋ وﺎﻛ
1ي ﻳﺎ ﻠﺤﺗ ﻴ ﻞ تﺎﺳﺎﺴﺣا ﺪﻧدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا
. عﻮـﻤﺠﻣ رد
229.948 ﺖﻴﻳﻮﺗ
ﻪﺑ تﺪﻣ ﻊﻤﺟ هﺎﻣ رﺎﻬﭼ روآ
ي ﺪﺷ و ﺰﺠﺗ ﻳ ﻪ ﻠﺤﺗ و ﻴ ﻞ ﻮﺗ ﻢﺠﺣ ﻴﻳ ﺖ
ﻪـﻈﺣﻼﻣ ﻞـﺑﺎﻗ فﺎﻜـﺷ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ يا
ﺑﻴ ﻦ لﺎﺒﻧد و رازﺎﺑ ﺮﺒﻫر دراد دﻮﺟو رازﺎﺑ هﺪﻨﻨﻛ
. هداد يﺎﻫ ﺮﺧ ﺪﺼﻗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻳ
ﺪ ﻧﻴ ﺰ روآدﺮﮔ ي ﺪﻧﺪﺷ . ا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻳ
،ﻦ د ﻳ هﺎﮔﺪ ﺎﻫ ي
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ناﺮﺑرﺎﻛ ﺑ شوﺮﻓ دﺮﻜﻠﻤﻋ فﺎﻜﺷ ﻴ
ﻦ ﺿﻮﺗ ار ﺎﺒﻗر ﻴ
ﺢ ﻲﻣ ﺪﻫد . نﻮـﺴﻧﺎﻣﺮﻫ و تﺪﺘﺳﺮﮔد )2
2016 ( دﻮـﺧ ﺶﻫوﮋـﭘ رد
» ﺎﻤﺣ ﻳ ﺖ ﻌﻤﺟ ﻲ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ زا ي
ﺘﺑﺎﻗر ـ ﻲ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ
« ﻲﻃ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ يا نﺎﮔﺮﺒﺧ ﺎﺑ
، ﻮﮕﻟا رﺎﻬﭼ ي ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎـﻗر ﻲ ﺘﻛرﺎـﺸﻣ ﻲ
جاﺮﺨﺘﺳا هدﺮﻛ ﺪﻧا . ﻳا ﻦ ترﺎﺒﻋ ﺎﻫﻮﮕﻟا ا
ﺪﻧ زا بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
، ﻪﺒﻨﺟ دﺮﻓ ي / ﻌﻤﺟ ﻲ
، ﻞﻣﺎﻌﺗ رد نﺎﻣز ﻲﻌﻗاو و ﻪﻌﺳﻮﺗ رﺎﻜﻤﻫ ي .
ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﻳﺎﺳ 0
/ 2 لوﺪﺟ رد 3 ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ يروآدﺮﮔ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ .
لوﺪﺟ 3 . ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ ﭘ ﻴ ﺸ ﻴ ﻦ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎﻗر ﻲ 0 / 2
نﺎﻘﻘﺤﻣ /
لﺎﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ناﻮﻨﻋ
رﺎﻣآ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﻪﻌﻣﺎﺟ ي
ﺶﻫوﮋﭘ شور
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
ﺎـــــــﺟﺎﺗﺎﻫ ) 2011 ( ﻪﻧﺎﺳر ﺎﻫ ي ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﻊﺒﻨﻣ ي
ﺘﺑﺎـﻗر ﻲ رد
زﺎﺳوراد ﺖﻛﺮﺷ ي
13
رد نﺎـﮔﺮﺒﺧ زا ﺮﻔﻧ 6
ﺎﺳﺎﻨﺷ ﺖﻛﺮﺷ ﻲﻳ
ﺪﻧﺪﺷ . ﻛ شور
،ﻲــﻔﻴ ﺎــﺑ ﻪﺒﺣﺎــﺼﻣ
درﻮــﻣ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ و نﺎــﮔﺮﺒﺧ ي
اﺮــﺑ ي ﭘ هدﺎــﻴ يزﺎــﺳ ﺖــﺴﺗ و
هﺪﺷ ﻪﺋارا ﻪﺧﺮﭼ .
ﺪﻨﻤــﺷﻮﻫ ﻪــﺧﺮﭼ ﻪﻌــﺳﻮﺗ
ي ﺘﺑﺎــﻗر ﻲ ﻪﻜﺒــﺷ
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ
ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻞـﺣاﺮﻣ ﻞﻣﺎـﺷ ﻪـﻛ ر
يﺰـﻳ و
اﺪﻫ ﺖﻳ ﻪﻧﺎﺳر يﺎﻫ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﻪﺑ ﺸﺨﺑ ناﻮﻨﻋ ﻲ زا
ﺳ ﻢﺘﺴﻴ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎﻗر
،ﻲ ﻊﻤﺟ روآ ي هداد و ﺎﻫ
ﻪﻜﺒﺷ زا تﺎﻋﻼﻃا ﺎـﻫ
ي ﻋﺎـﻤﺘﺟا
،ﻲ جاﺮﺨﺘـﺳا
ﺪﻨﻤــﺷﻮﻫ ي هداد زا ﺎــﻫ ي ﻋﺎــﻤﺘﺟا ﻪﻜﺒــﺷ ﻲ
و
زرا و رﺎﺸﺘﻧا ﻲﺑﺎﻳ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي
ﺎـﻤﺘﺟا ﻪﻜﺒـﺷ ﻲﻋ
ﺖﺳا .
و ﮓﻧاو ،ﻮﺋاژ
3ﺎﻣ ) 2015 ( ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﺐﺴﻛ بﻮﭼرﺎﭼ ي
ﺘﺑﺎﻗر ﻲ ﻣ زا گﻼﺑوﺮﻜﻴ ﺎﻫ ﻻ و ﺖﻨﻣﺎﻛ ﻚﻳ و
ﺎﻫ ﮓﺘﺸﻫ ي رد ناﺮﺑرﺎﻛ
ﻣ گﻼﺑوﺮﻜﻴ ﺎﻫ ﺑدا روﺮﻣ
تﺎﻴ ﻪــﻘﺒﻃ
يﺪــﻨﺑ ﺪﻨﻤــﺷﻮﻫ عﻮــﻧ ود ي
ﺘﺑﺎــﻗر ﻲ زا
ﻣ گﻼﺑوﺮﻜﻴ ﺎﻫ
ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ﻞﻣﺎـﺷ ﻪﻛ ي
و ﺎـﺒﻗر
ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺤﻣ ﻂﻴ ﺘﺑﺎﻗر ﻲ . ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ ي زا ﺎـﺒﻗر
ﺮﻃ ﻖﻳ ﻠﺤﺗ ﻞﻴ ﺎﻓوﺮﭘ
،ﻞﻳ ور ﺎﻫداﺪـﻳ تﺎـﻃﺎﺒﺗرا و
ﻣ رد ﺎﻬﻧآ گﻼﺑوﺮﻜﻴ ﺎـﻫ ﺪﻨﻤـﺷﻮﻫ و ي ـﺤﻣ ﻂﻴ
ﺘﺑﺎﻗر ﻲ ﺮﻃ زا ﻖﻳ ﻠﺤﺗ ﻞﻴ هﺪـﺷﺮﺸﺘﻨﻣ تﺎـﻋﻼﻃا
ﻣ رد گﻼﺑوﺮﻜﻴ ﺎﻫ ﺤﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﻂﻴ
ـﻛ نﻼ و
ﺤﻣ ﻂﻴ ﺐﺴﻛ ﺖﺳا رﺎﻛو
.
تﺪﺘﺳﺮﮔد ) 2015 ( ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎﻗر ﻲ ﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻲ :
ﻣز ﻪﻨﻴ يﺎﻫ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﻨﻜﺗ ﻲـﻜﻴ
اﺮﺑ شزرا و ي نﺎﻣزﺎـﺳ ﺎـﻫ ي
ﻪﻜﺒﺷ ا ي ﺎــﺑ ﻪﺒﺣﺎــﺼﻣ
9 زا ﺮــﻔﻧ
هزﻮـــــﺣ رد نﺎــــﮔﺮﺒﺧ ﺪﻨﻤـــﺷﻮﻫ ي ﺘﺑﺎـــﻗر ﻲ رد
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ي ﺪﺋﻮﺳ ي ﻓﺎﺸﺘﻛا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲ
ﺎﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﺑ
ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ي
ﺘﺑﺎﻗر ﻲ ﭘ بﻮﭼرﺎﭼ يدﺎﻬﻨﺸﻴ
ﺣ رﺎـﻬﭼ ﻞﻣﺎـﺷ ﺎﻬﻧآ ﻪـﻄﻴ
ﻠﺻا ﻲ ﺖﺳا : 1 . ﺣ ﻪـﻄﻴ رﺎـﺘﻓر ي : ،ﺶـﻘﻧ لﺪـﻣ
رﺎﻛ ﻞﺣاﺮﻣ لﺪﻣ ي
شزرا و ﺎـﻫ ي رﺎـﺘﻓر
،ي 2 .
ﺣ ﻪﻄﻴ رﺎﺘﺧﺎﺳ ي : ﻃﺎﺒﺗرا لﺪﻣ
،ﻲ اﺮﻓ لﺪﻣ يﺪﻨﻳ
شزرا و ﺎﻫ ي رﺎﺘﺧﺎﺳ
،ي 3 . ﺣ ﻪﻄﻴ تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ :
ﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﻲ ﻠﺤﺗ ،ﻪﻜﺒﺷ ﻞـﻴ رﺎـﻜﻤﻫ
،ي ،ﻞـﻣﺎﻌﺗ
ﺮـﺼﺑ تﺎـﻃﺎﺒﺗرا ،ﻪﻧﺎﻗﻼﺧ ﺮﻜﻔﺗ ي
تﺎـﻋﻼﻃا و
ﭘ هﺪـــﻴﭽﻴ و 4 . ﺣ ﻪـــﻄﻴ ﺗﺎـــﻋﻼﻃا ﻲ : لﺪـــﻣ
و ﻲــﮔﮋﻳ يﺎــﻫ ﻋﺎــﻤﺘﺟا
،ﻲ و تﺎــﻋﻼﻃا لﺪــﻣ
شزرا ﺎﻫ ي روﺎﻨﻓ ي .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
1. Opinion mining 2. Degerstedt & Hermansson
3. Zhao, Wang & Ma
