هديكچ و تــسين نميا یفاك هزادنا هب تملاــس متــسيس هك رکفت نيا ريخا ههد ود یط :همدقم ،اذل .تسا هتفرگ رارق یــسررب دروم یناهج حطس رد تــسا نتفاي ءاقترا و دوبهب دنمزاين .دشاب ديفم نآ ءاقترا یاه همانرب یارجا رد دناوت یم لنسرپ یاه هاگديد یسررب یاه ناتسراميب رد نامرد رداك هاگديد زا راميب ینميا گنهرف نييعت فده اب هعلاطم نيا :فده .تسا هدش ماجنا دابآ مرخ یشزومآ نانكراك زا رفن 280 ،دش ماجنا 1393 لاــس رد هك يعطقم هعلاطم نيا رد :اه شور و داوم .دندش باختنا یا هقبط یريگ هنومن زا هدافتــسا اب دابآ مرخ رهش یشزومآ یاه ناتــسراميب راميب ینميا گنهرف شجنس همانشسرپ و یدرف تاصخــشم همانشسرپ ناگدننك تكرــش )Hospital Survey on Patient Safety Culture:HSOPSC( ناتــسراميب رد 250 .دندرك ليمکت ار ،اکيرمآ نامردو تشادهب تاقيقحت و تيفيك سناژآ طسوت هدش رشتنم رازفا مرن زا هدافتسا اب تاعلاطا ليلحت و هيزجت .دنداد تدوع لماك روطب ار اه همانــشسرپ رفن ینعم یارب 0/05 زا رتمك یاطخ نازيم اب اه هتفاي نايب.دش ليلحت و هيزجت 16 هخسن SPSS .دش هتفرگ رظن رد یرامآ یراد هاگديد رد دابآ مرخ رهش یهاگشناد یاه ناتسراميب رد ینميا گنهرف هك دنداد ناشن :اه هتفاي ريغ شنكاو ،رمتسم یاقترا و موادم شزومآ یاه هطيح و هدوبن یبولطم حطــس رد نانكراك ينميا زا تيريدم تيامح ، زاب تاطابترا ،عياقو يهد شرازگ يناوارف ،تاهابتــشا هب يهيبنت هجوت دنمزاين هك دنتسه ینميا گنهرف داعبا نيرتمهم زا اهاطخ نداد دروخزاب و طابترا ،راميب .دنشاب یم یگديسر و رد یرييغت یاه همانرب یحارط هب هك دوش یم داهنشيپ اه ناتسراميب ناريدم هب :يريگ هجيتن شيارفا و اهاطخ شهاك یاتسار رد ناراميب ینميا ظفح گنهرف ات دنيامن مادقا ناتــسراميب .دوش تيوقت اه نآ شرازگ راميب ینميا گنهرف ، ینامرد – یتشادهب لنسرپ ، ناتسراميب :یديلك تاملك
،یدومحم یلعرافغ ،نایمیقم میرم ،دنولاد مایپ ،یرحب سجرن ، یمظاک دیؤم اضریلع ،دنورلااس نیهش هداز میهاربا دازرف
موس هرامش ،مراهچ هرود ،مراهچ لاس 1394 زيياپ
دنورلااس نيهش یيامام یراتسرپ هدکشناد یملع تئيه وضع ،یبرم مولع هاگــشناد ،تيتاپه تاقيقحت زكرم ،دابآ مرخ .ناريا ،دابآ مرخ.ناتسرل یکشزپ یمظاك ديؤم اضريلع :لوؤسم فلؤم مولع هاگشناد ،یکشزپ هدکشناد یملع تئيه وضع
ناريا ،دابآ مرخ .ناتسرل یکشزپ
[email protected] :سردآ
یرحب سجرن ،یيامام هورگ ،یروراب تــشادهب یارتكد یوجشناد یکشزپ مولع هاگشناد ،یيامام و یراتسرپ هدکشناد .ناريا ،دابانگ ،دابانگ دنولاد مايپ .ناتسرل یکشزپ مولع هاگشناد ،یراتسرپ سانشراك .ناريا ،دابآ مرخ نايميقم ميرم هددکــشناد ، یراتــسرپ هورگ یملع تايه وــضع دازآ هاگشناد ،دابآ فجن دحاو ،یيامام و یراتــسرپ ناريا ، ناهفصا ،دابآ فجن ،یملاسا يدومحم يلع رافغ هدکشناد ،یلخاد هورگ یملع تئيه وضع،رايــشناد ،دابآ مرخ ،ناتسرل یکشزپ مولع هاگــشناد ،یکشزپ .ناريا هداز ميهاربا دازرف یکشزپ مولع هاگشناد ،رامآ هورگ یملع تئيه وضع .ناريا ،دابآ مرخ .ناتسرل
همدقم و تارطخ زا ندوــب نميا قح ،اه ناــسنا قوقح نيرتزراب زا یکي هب راميب ينميا )1(تسا تملاس تامدخ تفايرد ماگنه ،اه بيسآ يانعم هب ،تملاس تامدخ تيفيك يلصا ياه هفلوم زا يکي ناونع هيارا نيح رد راميب هب بيسآ و همدص هنوگ ره ندش دراو زا زيهرپ تبقارم رد یياه تفرشيپ مغريلع )2(تسا يتشادهب ياه تبقارم تبقارم یاه متسيس رد یروحم راميب و راميب ینميا زونه ،یتملاس هب .)3(تسا یيا هدننك نارگن عوضوم ايند رــسارس رد یتملاــس گرزب یاه شلاچ زا یکي ،ايند مامت رد یکــشزپ یاهاطخ یترابع ديامن یم ديدهت ار اهروشك یمامت هك تــسا تملاــس ماظن مهم و نميا یفاك هزادنا هب تملاس متسيس هك رکفت نيا ريخا ههد ود یط یناهج حطس رد تــسا نتفاي ءاقترا و دوبهب دنمزاين و )1(تــسين تفرشيپ و هعسوت ،رگيد يوس زا ،تــسا هتفرگ رارق یــسررب دروم ناگدنهد هئارا و نامرد و تشادهب یاه نامزاــس هب راميب ینميا رد نيب زا یارب یلح هار و هدومن یياسانش ار رطخ ات دركدهاوخ کمك هدز نيمخت ،دوجوم دهاوش ساسارب .)4(دنيامن وجتسج نآ ندرب کي هب ،راميب هد ره زا هعسوت لاح رد ياهروــشك رد هك دوــش یم یم دراو تحارج و بيسآ یناتسراميب تامدخ تفايرد نيحرد رفن رد یقيقد رامآ هعسوت لاحرد ياهروــشك رد هکنيا دوجو اب .ددرگ .)5(تسا رتشيب بتارم هب نآ لامتحا اما ،درادن دوجو صوصخ نيا نيئاپ هب طسوتم هرمن دارفا % 82هيمورا رهــش رد یياقب هعلاطم رد .)6(دنا هدرك شرازگ ار راميب ینميا گنهرف رد گنهرف )7(تسا نآ گنهرف ینامزاس ره یــساسا ءزج راهچ زا یکي صخشم هورگ کي یاه یهاگآ و اه تخانش ،تاكاردا هعومجم ینعي یراتفر و یناجيه ،یتخانش رصانع یاراد نآ یاضعا هك دنيوگ یم ار ،اه شرگن ،اه شزرا هدروآرف ینميا گنهرف .)8(دنتــسه دوخ صاخ هك تسا یهورگ و یدرف یراتفر یاهوگلا و اه یگتــسياش ،تاكاردا و )9(دنك یم نييعت ار ینامرد یتشادهب نامزاس یياراك و شور ،دهعت ،دارفا یعامتجا و ینف یاهدرکلمع و اه شقن هدننك سکعنم عقاو رد گنهرف )10(تسا ،دنوش یم عقاو ینارحب یاه تيعقوم رد هك یتقو هك دراد دوجو تقيقح نيا و تسا اه شزرا ،تاكاردا لوصحم ینميا کي ینامرد و یتشادهب تلايهست مامت رد ینميا گنهرف داجيا نودب رد .)1(داد دهاوخن خر راميب زا تبقارم رد رادياپ و یناهگان هعــسوت :تسا هدــش نايب ترابع هــس رد راميب ینميا گنهرف فيرعت نوتم ار راميب ینميا هب طوبرم لئاسم لح و طابترا ،یياسانش هك یگنهرف مهارف ار ثداوح یارب ینامزاس یريگداي هك یگنهرف .دنك یم قيوشت متسيس ظفح رد یيوگباوج و راتخاــس ،عبانم هك یگنهرف .دنك یم
گنهرف کي ياه هصخاــش .)12 ،11(دنك یم مهارف ار رثؤم ینميا ،تاهابتشا زا يريگداي هب تبسن ،تيري دم دهعت :لماش يوق ينميا هب تبسن نداد نيرمت و قيوشت ،راميب ينميا هب نداد اقترا و تي دنس و يهد شرازگ متسيس زا هدافتسا ،هوقلاب تارطخ يياسانش ،يميت راك ينميا اب طابترا رد ناتسراميب رد هداد خر راوگان ثداوح ليلحت هيزجت .)10( دشاب يم نانكراك نيب رد راميب ينميا گنهرف ،يبايزرا و راميب تسا نيئاپ ،درادناتسا نازيم زا راميب ینميا گنهرف هك یياهدحاو رد ینميا گنهرف زا بسانم وج دوجو .داد دهاوخ خر رتشيب زين تاهابتشا ناتسراميب رد اه نآ رضم تارثا و تاهابتشا نازيم زا دحاو کي رد راميب .)11(دهاك یم تروص رگيد یاه ناتسا رد ینميا گنهرف هراب رد ناريا رد یتاعلاطم یرقم هعلاطم جياتن هلمج زا .دــنا هتــشاد یتوافتم جياتن هك هتفرگ گنهرف دوجوم تــيعضو دايز ًاتبــسن هلصاف زا یكاح ،ناراکــمه و رياس رد ینامرد زكارم زا هعلاطم دروم یاه ناتسراميب رد راميب ینميا داد ناشن ناراکمه و هداز هيقف هعلاطم یاه هتفاي .)13(تــساهروشك هب تبــسن نانكراك ،راميب ینميا گنهرف هناگ هدزاود داعبا نيب زا هك ريغ تسايس و ثداوح شرازگ تاعفد ،رداك تيعضو ندوب بــسانم يدابع هعلاطم رد .)14(دنتشاد یرتمك قفاوت ناتسراميب رد یهيبنت مولع هاگــشناد بختنم ینامرد یتــشادهب زكرم رد ناراکمه و درف هرمن )%22 هعلاطم تحت ناراتسرپ نيب زا هك داد ناشن نارهت یکشزپ ناتــسراميب هب لوبق لباق ینميا هرمن )% 60( و یلاع و بوخ ینميا ینميا گنهرف لك رد هك )15( دنداد صاصتخا دوخ لاغتــشا لحم یدبع شهوژپ ياه هتفاي .تسا هدرك شرازگ بولطم اتبسن ار راميب هد ره رد راميب ينميا گنهرف زايتما هك دهد يم ناــشن ناراکمه و دحرد ينميا گنهرف دوجو ياهدمايپ دعب ود و ينميا گنهرف دــعب ناراکمه و ینابرقناج هعلاطم یاه هتفاي اما .)16(تسا طسوتم نيياپ بوخ حطس رد ار ناتسراميب لمع قاتا رد راميب ینميا یلك تيعضو هکنيا و راميب ینميا نوزفازور تيمها هب هجوت اب )17(دندرك یبايزرا نيا اذل ،هدشن ماجنا دروم نيا رد یيا هعلاطم ناتسرل ناتسا رد لاحب ات رد نامرد رداك هاگديد زا راميب ینميا گنهرف نييعت فده اب هعلاطم .دش ماجنا )93-94( یاه لاسرد دابآ مرخ یشزومآ یاه ناتسراميب اه شور و داوم رهش رد )1394( لاس رد هك تسا يعطقم هعلاطم کيرضاح شهوژپ
،)d=0/05(ريداقم نتفرگرظن رد اب هنومن مجح .دــش ماجنا دابآ مرخ
نتفرگ رظن رد اب هكدش هدز نيمخت رفن )139( دودح رد )z= 1/96(
،)design effect( حرط رثا نتفرگ رظن رد و اه هنومن یلامتحا شزير ناگدننك تكراشم .دــش دروآرب رفن )280( دودح یياهن هنومن مجح زا معا دابآ مرخ رهش یشزومآ یاه ناتسراميب نانكراك هعلاطم نيا رد لنسرپ و یژولويدار ،هاگشيامزآ لنسرپ ،اهامام ،ناکشزپ ،ناراتسرپ زا هب ليام و هتشاد راك هقباس هام شش لقادح هك دندوب یراتسرپ رتفد شور زا ناگدننك تكراشم باختنا تهج .دندوب هعلاطم رد تكرــش جنپ هك بيترت نيا هب ،دش هدافتسا یا هيمهس -یا هقبط یريگ هنومن ناونعب )اضر ماما ،یميحر ،نايلسع ،یندم ،رياشع(یشزومآ ناتسراميب نيا یاه شخب زا مادكره هب سپس و هدــش هتفرگ رظن رد هقبط جنپ مجح لك زا یا هيمهس ،لغاش لنسرپ دادعت ساسا رب اه ناتــسراميب هب زين شخب ره رد ناگدننك تكراشم باختنا .تفاي صاصتخا هنومن ماجنا شخب رد لغاش لنسرپ تسيل زا هدافتــسا اب و یفداصت تروص .دش تاصخشم همانــشسرپ زا هعلاطم نيا رد تاعلاطا یروآ عمج تهج ن اتسراميب رد راميب ينميا گنهرف شجنــس همانــشسرپ و یدرف )Hospital Survey on Patient Safety Culture-HSOPSC(
نامردو تشادهب تاقيقحت و تيفيك سناژآ طــسوت هدــش رشتنم رب لمتشم یدرف تاصخشم همانشسرپ .دــش هدافتسا ،)18(اکيرمآ هتشر ،تيسنج ،نس هلمج زا اهريغتم زا یخرب یبايزرا تهج یتلااوس ،ناتسراميب رد راك هقباس ،مادختسا عون ،یلغش هتسر ،یليصحت عطقم و و يصصخت راك هقباس ،هتفه رد راك تعاس ،ريخا دحاو رد راك هقباــس ینميا تيفيك شجنس همانــشسرپ .دوب ناراميب اب يراك سامت عون راميب ينميا فلتخم دعب )12( هك دشاب يم لاؤس )42( ياراد راميب زا نانكراك يلك کرد :لماش داعبا نيا .دهد يم رارق شجنس دروم ار ريغ خساپ و تاهابتشا شرازگ نازيم ز ا نانكراك کرد ،راميب ينميا ميقتسم ناريدم ياه تيلاعف زا نانكراك کرد ،تاهابتشا هب يهيبنت کرد ،ناتسراميب رد و يراك ياهدحاو رد ينميا ء اقترا اب هطبار رد دوخ نانكراك کرد ،نامزاس رد تيفيك ءاقترا هب طوبرم تاعلاطا زا نانكراك ،ناتسراميب حطــس رد و يراك دحاو نورد رد يميت راك حطــس ز ا کرد ،ناتسراميب رد و یراك دحاو رد زاب تاطابترا زا نانكراك کرد بسانت زا نانكراك کرد ،تاهابتــشا اب طابترا و دروخ زاب زا نانكراك لاقتنا و لقن هوحن زا نانكراك کرد ،يراك مجح و ناراتــسرپ دادعت ،لاؤــس ود هدنرادرب رد نينچمه و رگيد دحاو هب دحاو کي زا راــميب راميب ينميا يارب ار يا هرمن هچ ناگدنهد خساپ هك نيا دروم رد يکي دروم دنچ هتشذگ هام )12( يط ،هك نيا يرگيد و دنريگ يم رظن رد تسدب يارب همان شسرپ نيا رد .دشاب يم ،دنا هتشاد اطخ يهد شرازگ
هدافتسا ترکيل يا هطقن 5 سايقم زا ناگدنهد خــساپ تارظن ندروآ -210( نيب راميب ینميا گنهرف سايقم زا لصاح هرمن .تسا هدش ینميا هرمن یفيك یدنب ميسقت نينچمه هعلاطم نيا رد .دشاب یم )42 )50( زا رتشيب یواــسم تارمن هك بيترت نيا هب ، دــش ماجنا راميب "بولطم ینميا گنهرف" ناونعب )رتلااب و 105 تارمن ( لك دــصرد ناونعب )104 زا رتمك تارــمن ( لك دصرد )50( زا رتمك تارــمن و نيا یسراف هخسن .دندــش هتفرگ رظن رد "بولطمان ینميا گنهرف"
دييات )0/86( اب نآ یياياپ و هدــش یجنسرابتعا ناريا رد همانشسرپ زين ناريا یکشزپ مولع یاه هاگشناد رد هعلاطم دنچ رد و )15( هدش یروآ عمج هلجرم رد .)21،20 ،16 ،19 ،6(تــسا هدش هتفرگ راکب رد هدش ركذ شور اب ناگدننك تكراــشم باختنا زا سپ تاعلاطا .دمآ یم لمعب توعد هعلاطم رد تكرش تهج اه نآ زا ،یريگ هنومن و یبتك تياضر مرف ؛هعلاطم رد تكرــش یارب اه نآ ليامت تروصرد تاصخشم همانشسرپ سپس وديدرگ یم ليمکت ناشيا طسوت هناهاگآ .تفرگ یم ارق اه نآ رايتحا رد راميب ینميا شجنس همانشسرپ و یدرف تروص رد و دش یم ليمکت نارگشسرپ روضح رد اه همانــشسرپ نيا .دش یم هداد بسانم خساپ اه نآ هب لاوس اي ماهبا وجو مرن زا هدافتــسا اب اه همانــشسرپ تحص یــسررب زا سپ تاعلاطا و یفيصوت رامآ زا .دــش ليلحت و هيزجت )16( هخــسن SPSSرازفا تاصخــشم شرازگ تهج نيگنايم و یناوارف عيزوت یاه صخاــش رد ینميا گنهرف تيعضو و ناگدننك تكراــشم یلغــش و یدرف زيلانآ یاه نومزآ و یليلحت رامآ زا .دش هدافتسا فلتخم یاه هطيح یسررب تهج نوارب نمريپسا یگتسبمه نومزآ و هفرطکي سنايراو زا رتمك)p( .دش هدافتسا اهريغتم زا یخرب اب ینميا گنهرف طابترا .دش هتفرگ رظن رد یرامآ یراد ینعم یارب )0/05(
اه هتفاي ناشن هعلاطم نيا رد ناگدننك تكراــشم یدرف تاصخشم یسررب و لاــس )33/96± 8( اه نآ نــس رايعم فارحنا و نيگنايم هك داد 79/8 یليصحت کردم .دنا هدوب مناخ )رفن 180( اه نآ دصرد )72/3(
دصرد 59/8 و یسانشراك ناگدننك تكراــشم زا )رفن190( دصرد تكراشم تمدخ لحم شخب یسررب .دندوب راتسرپ )رفن 144( اه نآ سناژروا شخب هب طوبرم یناوارف نيرتــشيب هك داد ناشن ناگدننك و نلااسگرزب هژيو تبقارم یاه شخب سپس و )رفن 48 ،دصرد 19/2(
درومرد یناوارف نيرتمك و ) رفن 33 ،دصرد 13/2دروم ود ره( یحارج
تكراشم تيرثكا .دش هدهاشم )رفن 5 ،دصرد 2( شدرگ رد لنسرپ اب ميقتسم طابترا هك دنتشاد نايب )رفن 229 ،دصرد 95/8( ناگدننك لودج رد ناگدننك تكراشم تاصخشم زا رگيد یخرب .دنراد ناراميب
.دوش یم هدهاشم 1 هرامش
یدرف ی اهريغتم زا یخرب رايعم فارحنا و نيگنايم .1لودج ريغتم
)رايعم فارحنا( نيگنايم
)لاس( تمدخ لحم ناتسراميب رد راك هقباس 7/63)5/89(
)لاس( تمدخ لحم شخب رد راك هقباس 5/83 )4/62(
)لاس( یلعف هفرح رد راك هقباس 9/59 )6/69(
)تعاس( هتفه رد یراك تاعاس دادعت 36/05 )54/15(
ناــشن راميب ینميا گنهرف رظن زا ناگدننك تكراــشم یــسررب راميب ینميا گنهرف لك هرــمن رايعم فارحنا و نيگنايم هــك داد راك هطيح رد هرــمن نيرتــشيب .تــسا هدوب )129/89 ±18/12(
هطيح رد هرمن نيرتمك و ) 15/15 ±2/74( اه شخب نورد یــميت .دش هدهاــشم )7/63 ± 2/29( اهاطخ هب یهيبنت ريغ یاه شنكاو هطيح :لماش دنوش يم بوــسحم توق هطقن هك يقطانم ،نياربانب زاين هك يطاقن اما .دشاب يم ناتسراميب رد اهدحاو نورد يميت راك ،رمتــسم یاقترا و موادم شزومآ لماــش ،دنراد دوبهب و ءاقترا هب زاب ، عياقو يهد شرازگ يناوارف ،تاهابتشا هب يهيبنت ريغ شنكاو
طابترا ،راميب ينميا زا تــيريدم تيامح ،يطابترا ي راجم ندوب ینميا گنهرف تيعضو یــسررب .دندوب ،اهاطخ نداد دروــخزاب و ناتسراميب هك داد ناشن دابآ مرخ یاه ناتسراميب کيکفت هب راميب هرمن نيرتمك "ب" ناتسراميب و )142/28±17/17(نيرتشيب "د"
.دنا هدرك بسك راميب ینميا گنهرف دروم رد ار )123/61± 14/44(
مرخ رهش یاه ناتسراميب کيکفت هب راميب ینميا گنهرف تيعضو .دوش یم هدهاشم )2( هرامش لودج رد دابآ
فلتخم ناتسراميب کيكفت هب نانكراك هاگديد زا ینميا گنهرف یاه هطيح رايعم فارحنا و نيگنايم .2لودج یاه هطيح راميب ینميا گنهرف فلا ناتسراميب
ب ناتسراميب ج ناتسراميب
د ناتسراميب ه ناتسراميب
اه ناتسراميب
)n =40(
)n =40(
)n =23(
)n =9(
)n =38(
)n =241(
رايعم فارحنا ± نيگنايم رايعم فارحنا ± نيگنايم
رايعم فارحنا ± نيگنايم رايعم فارحنا ± نيگنايم
رايعم فارحنا ± نيگنايم رايعم فارحنا ± نيگنايم
اه شخب نورد یميتراك 14/92 ± 2/86
14/91 ± 2/74 14/24 ± 2/45
16/44 ± 2/30 16/34 ± 2/32
15/15 ± 2 /74
یاقترا رد یتيريدم تامادقا راميب ینميا 13/80 ± 3/07
13/16 ± 2/91 13 ± 2/33
2/77 ± 2/33 13/03 ± 2/69
13/46 ± 2/94
رمتسم یاقترا و موادم شزومآ 10/47 ± 1/86
10/58 ± 2/33 9/76 ± 2/14
11/11 ± 2/42 10/66 ± 1/88
10/47 ± 1/98
راميب ینميا زا ريدم تيامح 4/92 ± 2/79
7/47 ± 2/99 8/80 ± 3
8 ± 2/96 8/37 ± 2/62
12/18 ± 2/59
راميب ینميا زا یلك کرد 12/47 ± 2/35
12/08 ± 3/21 11/52 ± 3/03
12/11 ± 2/52 11/51 ± 2/34
9/34 ± 2/51
اهاطخ نداد دروخزاب و طابترا 9/48 ± 2/35
8/97 ± 2/35 9/24 ± 2/40
10/88 ± 1/36 9/21 ± 2/33
8/28 ± 2/30
زاب تاطابترا 8/25 ± 2/41
8/37 ± 2/13 7/78 ± 1/85
10 ± 2/5 8/34 ± 2/22
8/20 ± 2/60
عياقو یهد شرازگ یناوارف 8/43 ± 0/51
7/63 ± 3/03 7/61 ± 3/01
9/11 ± 2/26 8/10 ± 2/52
12/93 ± 3/30
اه شخب نيب یميت راك 13/34 ± 3/66
10/97 ± 2/66 12/83 ± 2/21
15/55 ± 2/26 13/29 ± 2/52
10/31 ± 2/50
لنسرپ یراك راب 10/24 ± 2/46
10/00 ± 2/85 10/77 ± 2/47
10/77 ± 2/68 10/77 ± 2/68
50/2±31/10
راميب لاقتنا و تفيش ضيوعت 13/12 ± 2/87
12/91 ± 2/57 13/95 ± 3/23
14/71 ± 3/54 12/83 ± 2/63
13/15 ± 2/50
اهاطخ هب یهيبنت ريغ شنكاو 7/81 ± 2/32
7/86 ± 2/19 7/23 ± 2/35
8/55 ± 2/07 6/92 ± 2/06
7/63 ± 2/29
راميب ینميا گنهرف لك هرمن 132/14 ± 18/58
123/61 ±14/44 125/94 ± 21/03
142/28 ± 17/17 129/22 ± 15/92
129/89 ± 18/12
گنهرف هرمن هك داد ناــشن هفرطکي سنايراو زيلانآ نومزآ جياتن و )p =0/186( فــلتخم یلغــش یاه فيدر رد راــميب یــنميا ینعم یرامآ فلاتخا )p =0/062( دابآ مرخ رهش یاه ناتسراميب ار یراد ینعم فلاتخا نومزآ نيا جياتن اما ،تــسا هتشادن یراد تمدخ لحم یاه شخب ساــسا رب راميب ینميا گنهرف هرمن رد نيرتشيب ساسا نيا رب .)p =0/002( داد ناشن ناگدننك تكراشم نيرتمك و یراتسرپ تامدخ رتفد رد لغاــش نانكراك رد تارمن .تشاد دوجو ناكدوك شخب رد رد لغاش نانكراك رد تارمن هطيح هرمن نيب هك داد ناشن نوارب نمريپــسا یگتسبمه نومزآ لاغتــشا نامز تدم ، )p =0/002( نــس اب راميب ینميا گنهرف رد لاغتشا نامز تدم ،)p =0/006( تمدخ لحم ناتــسراميب رد هفرح رد لاغتــشا نامز تدم و )p =0/032( تمدخ لحم شخب یلو دراد دوجو یراد ینعم و ميقتسم طابترا )p =0/021(ینونك راد ینعم طابترا نيا )p =0/864( هتفه رد یراك تاعاس دروم رد دادعت دندرك یم رکف )رفن 69 ،دصرد 37/5( نانكراك تيرثكا .دوبن ناتسراميب رد هتشذگ هام 12 یط هدــش شرازگ ثداوح یبيرقت نانكراك دصرد )19/6( ،تسا هدوب دروم )1-2( اه نآ تمدخ لحم دصرد )16/8( ،هدادن یور یا هثداح چيه هك دندوب دقتعم )رفن 36(
دصرد )10/3( ،دروم )6-10( ار یلامتحا ثداوــح دادعت )رفن 31(
)6/5( و دروم )11-20( ار یــلامتحا ثداوح )رفن 19( ناــنكراك دروم )21( ار یلامتحا ثداوح دادعت )رفن 12( ناــنكراك زا دصرد .دندز یم نيمخت دراد ناکما تردنب هك دنا هدرك شرازگ نانكراك زا دــصرد )29/5(
هدش حلاصا راميب هب ندناــسر بيسآ زا لبق هك یهابتــشا دادخر ندناسر ررض هوق دقاف تاهابتشا دروم رد نازيم نيا .دوش شرازگ هب ناسر بيسآ هوقلاب تاهابتشا دروم رد و دصرد )28/8( راميب هب تكراشم نانكراك تيرثكا نينچمه .تسا هدوب دصرد )33/1( راميب هك دنتــشاد راهظا )رفن 117 ،دصرد 47/2( هعلاطم نيا رد هدننك و دوش یم هدرب راکب اه نآ هيلع رب ناشتاهابتشا دننك یم ساــسحا رد ناشتاهابتشا هك دندوب نارگن عوضوم نيا زا اه نآ دصرد )48/4(
105 ،دصرد 42/3( نانكراك تيرثكا .دوــش جرد یلنسرپ هدنورپ یدح زا رتارف اه نآ یراك راب هك دنا هدوب قفاوم عوضوم نيا اب )رــفن دصرد )7/7( طقف و دنك نيمضت ار راــميب ینميا دناوتب هك تــسا یارب یفاك لنسرپ ؛اه نآ یراك دحاو رد هك دنا هدوب دقتعم )رفن19(
دقتعم نانكراك زا )رفن 73( دصرد )29/7( .دراد دوجو اهراك ماجنا یاقترا یارب یبسانم یراك یاضف ناتــسراميب تيريدم هك دندوب دندوب دقتعم اه نآ دصرد )36/1( و تــسا هدرك مهارف راميب ینميا
ینميا هب یو نداد تيولوا رگنايب ناتسراميب ريدم یاه تيلاعف هك .تسا راميب ثحب رد راميب ینميا گــنهرف لك هرمن هك داد ناــشن رضاح هــعلاطم یبولطم حطس رد ،دابآ مرخ رهــش یهاگــشناد یاه ناتــسراميب بلطم نيا ديؤمزين ناريا رد رگيد تاعلاطم یاه هتفاي .دــشاب یمن یاه ناتسراميب هك داد ناــشن ناراکمه و یرقم هعلاطم ،دنتسه گنهرف تيعضو زا نارهت یکشزپ مولع هاگشناد هب هتسباو یمومع یريصن هعلاطم رد .)13(دــندوبن رادروخرب یبــسانم راميب ینميا تياعر صوصخ رد هــعلاطم دروم یاه ناتــسراميب هيلك زين روپ تيعضو رد راميب ینميا رب ینتبم شهوژپ و شزومآ یاه صخاش فده اب ناراکمه و یرهظم هعلاطم اما .)22(دنتشاد رارق یفيعض اب نارهت رهــش ياه ناتــسراميب ردراميب ينميا تيعضو يبايزرا ناشن ،تفرگ ماجنا راميب ينميا رادتسود ياهدرادناتسا زا هدافتسا هك هدوب دصرد 77 راميب ینميا یاهدرادناتسا تياعر نازيم هك داد نيرتشيب ،رضاح هعلاطم رد .)23(ديدرگ یبايزرا بولطم حطس رد هطيح رد هرمن نيرتمك و اه شخب نورد یميت راك هطيح رد هرمن تاعلاطم یاه هتفاي .دش هدهاشم اهاطخ هب یهيبنت ريغ یاه شنكاو ناراکمه و یرقم هعلاطم هلمج زا دنتسه اتسار نيمه رد زين رگيد ناگدنهد خساپ ديد زا هك تسا هداد ناشن نارهت یاه ناتسراميب رد راك ،بختنم یاه ناتسراميب رد راميب ینميا گنهرف داعبا نيرت یوق رمتسم دوبهب -موادم شزومآ و ناتسراميب یاهدحاو نورد یميت راك هب طوبرم هطيح زين ناراکــمه و یياقب هعلاطم رد .)13( دوــب داعبا وزج دصرد 80 تبثم خساپ نيگنايم اب اهدحاو نورد رد يميت شنكاو دعب ناراکمه و یدبع هعلاطم رد .)6(دــش هتخانش يوق نيرتمك اب ناتــسراميب هــس رد عومجم رد اهاطخ هب يهيبنتريغ بسك ار زايتما نيرتشيب يشخب لخاد رد يهورگ راك دعب و زايتما یميت راك دعب ،ناريا رد هدــش ماجنا تاعلاطم رثكارد .)20( دندرك اطخ هب یهيبنت ريغ شنكاو دــعب و زايتما نيرتلااب یــشخب نورد بسك ناتسراميب رب مكاح ینميا گنهرف رظن زا ار زايتما نيرتمك یاه ناتــسراميب رد یيا هعلاطم جياتن .)16 ،6 ،13،20(دــنا هدومن ناونعب اهدحاو نورد یميتراك دعب هك داد ناشن یدوعس ناتسبرع یهيبنت ريغ یاهدروخرب دعب ود و ینميا گنهرف دــعب نيرت یوق راميب هب طوبرم تاعلاطا لدابت و لاقتنا و تاهابتشا هب خــساپ رد
.)24(دنا هدوب راميب ینميا گنهرف داعبا نيرت فيعض ناونعب توق هطقن هك يقطانم هــك دنداد ناــشن رضاح هعلاطم یاه هتفاي رد اهدحاو نورد يميت راك هطيح :لماــش دنوــش يم بوــسحم ،دنراد دوبهب و ءاقترا هب زاين هك يطاقن اما .دــشاب يم ناتــسراميب هب يهيبنت ريغ شنكاو ،رمتسم یاقترا و ینامزاس یريگداي لماش ،يطابترا ي راجم ندوب زاب ،عياقو يهد شرازگ يناوارف ،تاهابتشا ،اهاطخ نداد دروخزاب و طابترا ،راميب ينميا زا تــيريدم تيامح هطقن ،رضاح هعلاطم اب هباشم ناراکمه و یياقب هعلاطم جياتن .دندوب دش هتخانــش اهدحاو نورد یميت راك هطيح ینميا گنهرف توق هطقن ام هعلاطم جياتن فلاخ رب تاهابتشا هب یهيبنت ريغ خساپ اما هعلاطم .)6( ديدرگ یفرعم هــعلاطم نيا رد ینميا گنهرف فــعض ،راك لحم رب مكاح یهيبنت گنهرف هك داد ناشن ناراکمهو یرقم ،ناشيا یراك تاعاــس و نانكراك عيزوت و دادعت هب طوبرم لئاــسم نيرتمهم زا تاطابترا یــگنوگچ و راميب ینميا زا رــيدم تيامح هعلاطم رد .)13(دشاب یم اه ناتسراميب نيا رد هجوت دنمزاين لئاسم نورد یميت راك دعب ،رضاح هعلاطم نوچمه زين ناراکمه و يدبع جياتن فلاخرب اما داد صاصتخا دوخ هب ار زايتما نيرتــشيب اهدحاو نيرتمك ياراد اهاطخ هب یهيبنت ريغ شنكاو دعب ،رــضاح هعلاطم نيب یميت راك ،ناراکمه و يدبع هعلاطم رد نــينچمه دوب زايتما جياتن ساسا رب .)16(دوب داعبا نايم رد زايتما نيرتمك ياراد اهدحاو ود ،راميب ینميا هناگ 12 داعبا نيب زا ،ناراکمه و یتاولص هــعلاطم عقاوم رد یهيبنت ريغ خساپ و رمتــسم اقترا و موادم شزومآ دعب ياه ناتسراميب رد ینميا گنهرف توق طاقن ناونع هب اطخ نداد خر یميت راك دعب ،نيا رب هولاع ،دندش نييعت یصوصخ و یهاگــشناد رد ینميا گنهرف توــق هطقن زين ناتــسراميب ياهدحاو نورد .)21(دش هتخانش یهاگشناد ياه ناتسراميب راميب ینميا گنهرف هرمن رد یراد ینعم فلاتخا رضاح هعلاطم رد .دش هدهاشم ناگدننك تكراشم تمدخ لحم یاه شخب ساسا رب تامدخ رتفد رد لغاش نانكراك رد تارمن نيرتشيب ساــسا نيا رب ناكدوك شخب رد رد لغاش نانكراك رد تارمن نيرتمك و یراتسرپ لغاش نانكراك رد ینميا هرمن ندوب رتشيب تلع هك تــشاد دوجو اي دحاو نيا لنسرپ ندوب رت هربخ هب ناوت یم ار یراتــسرپرتفد رد .داد تبسن صوصخ نيا رد رتشيب تمدخ نمض یاه هرود ندنارذگ ینميا گنهرف زايتما نيرتــشيب ،ناراکمه و یرقم هعلاطم رد اما ،رضاح هعلاطم رد .)13( دوــب ناكدوك شخب نانكراك هــب طوبرم تيريدم هك دندوب دــقتعم نانكراك زا )رــفن 73( دــصرد )29/7(
مهارف راميب ینميا یاقترا یارب یبسانم یراك یاضف ناتــسراميب ريدم یاه تيلاعف هك دندوب دقتعم اه نآ دصرد )36/1( و تسا هدرك ياه هتفاي .تسا راميب ینميا هب یو نداد تيولوا رگنايب ناتسراميب ثعاب نامزاس تيريدم دهعت هك دهد یم ناــشن زين پيل شهوژپ نودب و دوش یم نامرد و تشادهب شخب رد اطخ و تامدص شهاك هب ار ینميا ناوت یمن تيريدم حطــس نيرتلااب ینابيتشپ و کمك هعلاطم رد یرقم نينچمه .)25(دومن داجيا نامرد رد فده ناونع یاهزاين نداد رارق تيولوا اب یتسياب ناريدم هك درك نايب شرگيد تهج رد و دنوش هاگآ نانآ تاراظتنا زا فلتخم قرط هب ،ناراتــسرپ .)19( دنرادرب ماگ ناراميب هب هدش هئارا تامدخ تيفيك دوبهب قفاوم عوضوم نيا اب )رــفن 105 ،دصرد 42/3( نانكراك تــيرثكا ینميا دناوتب هك تــسا یدح زا رتارف اه نآ یراك راب هــك دنا هدوب دنا هدوب دقتعم )رفن19( دصرد )7/7( طــقف و دنك نيمضت ار راميب دوجو اهراك ماجنا یارــب یفاك لنــسرپ ؛اه نآ یراك دحاو رد هك ،ناراکمه و نايركاذ هعلاطم هلمج زا رگيد تاعلاطم یاه هتفاي .دراد لنــسرپ ياهاطخ زورب ليلاد زا هك دنتــسه بلطم نيا ديؤم زين هئارا و ناراتــسرپ يلااب يراكراــب هب ناوت یم یتــشادهب تبقارم هراشا نانآ یگتسخ هجيتن رد و یتــشادهب ياه تبقارم ناگدنهد و مهمرايسب لماوع زا یکي ناراتــسرپ يراك راب رگيد ترابعب .درك دناوت یم تــسا نانآ نامرد تيفيك و ناراميب ینميا رب راذگ ريثات یتشادهب ياه تبقارم ناگدنهد هئارا و ناراتسرپ يريگ ميمصت يور فيعضت ثعاب و دشاب هتشاد ريثات يراك فلتخم ياه شور ماجنا رد ار ،کشزپ و راتسرپ نيب يراکمه ،هدش راتــسرپ و راميب نيب هطبار شهاك و یلغش یگدوــسرف ثعاب نينچمه و ،)26(دنك شودخم یاه هتفاي .)27(دوــش یم ناتسراميب ینامرد رداك یلغــش تياضر رتمك تبقارم ثعاب لااب يراك راب هك داد ناشن زين نوسردنا هعلاطم هدننك تكراشم نانكراك تيرثكا .)28( دوش یم راميب بولطم دح زا ساسحا هك دنتشاد راهظا )رفن 117 ،دصرد 47/2( هعلاطم نيا رد دصرد )48/4( و دوش یم هدرب راکب اه نآ هيلع رب ناشتاهابتشا دننك یم یلنسرپ هدنورپ رد ناشتاهابتشا هك دندوب نارگن عوضوم نيا زا اه نآ دهد یم ناشن ناراکمه و یمشاه قيقحت زا لصاح جياتن .دوش جرد و دنياــشوخان ياهدروخرب ،اطخ شرازگ عناوم لماوع زا یکي هــك و ناراکمه و ناکشزپ ،ناريدم هلمج زا نامزاــس بسانمان شنكاو ددرگ یم بجوم اطخ تدش اب ريدم شنكاو بسانت مدع نينچ مه نهوك هعلاطم .)29(دننکن شرازگ ار دوخ ياهاطخ ناراتــسرپ هك يلك گنهرف ندوب بسانمان ليلاد زا هك داد ناــشن زين ناراکمه و
يهد شرازگ مدع ،هعلاطم دروم ياهناتسراميب مامت رد راميب ينميا مدع ،يهيبنت ياه خــساپ عون زا سرت تلع هب هداد خر ياــهاطخ و اهاطخ ددجم رارکت و یريگداي عبنم ناونع هب اهاطخ زا هدافتسا هعلاطم رد .)30( درب مان ناوت یم ار ،هدنيآ ثداوح زا يريگشيپ مدع ناکما تردنب هك دنا هدرك شرازگ نانكراك زا دصرد )29/5( ،رضاح هدش حلاصا راميب هب ندناسر بيسآ زا لبق هك یهابتشا دادخر دراد ررض هوق دقاف تاهابتشا دروم رد نازيم نيا .دوــش شرازگ ،تــسا بيسآ هوقلاب تاهابتشا دروم رد و دصرد )28/8( راميب هب ندناسر یيا هتفاي صوصخ نيا رد .تسا هدوب دصرد )33/1( راميب هب ناسر دناوت یم مك یهد شرازگ نازيم نيا و دــشن تفاي نوتم رد طبترم یزاس گنهرف مدع و اطخ رثؤم یهد شرازگ متسيس ناصقن ليلدب لنسرپ نتشاد هتبلا .دشاب یم باعرا و شنزرس نودب اطخ شرازگ نيا رد زين اطخ لامتحا عقومب صيخشت رد رهام و برجم ینامرد .تسا رثؤم صوصخ اب راميب ینميا گنهرف هطيح هرمن نيب هك داد ناشن رضاح هعلاطم نامز تدم ،تمدخ لحم ناتسراميب رد لاغتشا نامز تدم ،نــس هفرح رد لاغتــشا نامز تدم و تمدخ لحم شخب رد لاغتــشا هك ینعم نيا هب . دراد دوجو یراد ینعم و ميقتسم طابترا ینونك شيازفا هفرح و شخب ،ناتسراميب رد راك هقباس تدم ،نــس هچره هعلاطم یاه هتفاي .دباي یم شيازفا یــنميا گنهرف هرمن ،دباي یم و راك هقباس نيب تــسا بلطم نيا ديؤم زين ناراکمه و هداز هيقف )p=0/006( دراد دوجو یرادانعم طابترا راميب ینميا گنهرف هرمن ینميا گنهرف هرمن ،رتشيب راك هقباس یاراد دارفا هك ینعم نيا هب ،ناراکمه و یرقم هعلاطم یاه هتفاي اما )14(دندرك بسك ار یرتلااب رد دارفا یراك هقباس نيب و دنا هدومن شرازگ ار سوکعم یياه هتفاي دش تفاي یردانعم طابترا راميب ینميا گنهرف کرد و ناتسراميب ینميا گنهرف زا یرتــشيب زايتما رتمك راك هقباــس یاراد دارفا و رحبت و کرد هــکنيا هب ناوت یم ار اــه توافت نيا .)13(دنتــشاد دباي یم شيازفا ،راك هقباــس شيازفا اب ینميا گنهرف زا نانكراك تبسن ،دنتــسه رتايوپ لمع تقد و یملع رظن زا رت ناوج دارفا اي شيازفا اب راميب ینميا گنهرف زا نانكراك کرد شيازفا هــتبلا .داد هعلاطم جياتن رد رگيد یوس زا .دسر یم رظنب رت یقطنم راك هقباس تاصخشم اب راميب ینميا گنهرف دعب )12( نيب ناراکمه و یفيرش )31(دشن هدهاشم یرادانعم فلاتخا ناگدننك تكرش کيفارگومد هطبار نيا رد ار فلتخم یياه هتفاي توافتم تاعلاطم یلك روطب هك .دنا هدومن شرازگ گنهرف هرمن و هتفه رد یراك تاعاس نازيم نيب رضاح هعلاطم رد
یرقم هعلاطم جياتن هك یلاح رد .دوبن راد ینعم طابترا ،راميب ینميا گنهرف زايتما هك یروطب داد ناشن ار فلاخم یياه هتفاي ناراکمه و تاعاس یاراد ناگدنهد خساپ فلتخم یاه هورگ نيب رد راميب ینميا ؛)p =0/005(تشاد یرادانعم فلاتخا ناتسراميب رد فلتخم یراك گنهرف عضو ،دنشاب لوغشم راك هب یرتشيب تاعاس دارفا هچره و شهاك و یگتسخ ار رما نيا تلع و دهن یم لوفا هب ور راميب ینميا هعلاطم نينچمه .)13(تــسا هدومن ركذ نانكراك تقد و زــكرمت تعاس )12( زا اه تفيش هك یماگنه هك داد ناشن ناراکمه و زرجار زا شيب اي دنشاب هتشاد یراك هفاضا ناراتــسرپ ،دنوــش رت ینلاوط یرادانعم روطب اطخ داديور رطخ ،دننك راك هتفه رد تعاس )40(
.)32(دباي یم شيازفا دروم ناتــسراميب جنپ رد هك دوب نيا رب ینبم رضاح هعلاطم جياتن شرازگ ثداوح یبيرقت دادعت دــندرك نايب نانكراك تيرثكا ،رظن )1-2( اه نآ تمدخ لحم ناتسراميب رد هتشذگ هام 12 یط هدش یاه ناتسراميب رد ناراکمه و یلادرجلا هعلاطم جياتن .تسا هدوب دروم هام 12 رد هك دندرك نايب نانكراك دصرد 60 هك داد ناــشن نانبل ليلدب دناوت یم هك )33(دندرکن شرازگ ار یا هثداح چيه هتــشذگ رد اه نآ یباي هشير و ليلحت مدع و یکشزپ یاهاطخ یاــشفا مدع علاطا مدع ليلدب اهاطخ نيا نايرج رد نانكراك هك دشاب متسيس کرد داعبا رثكا رد هك داد ناشن رضاح هعلاطم .دنريگ یمن رارق یناسر زين ناراکمه و نهوك هعلاطم .دوب بسانمان نانكراك ینميا گنهرف دروم داعبا رثكا ندش يبايزرا بــسانمان هب هجوت اب هك داد ناــشن گنهرف ندوب بسانمان ليلاد نيرتمهم دــسر يم رظن هب يــسررب دوجو مدع ،هعلاطم دروم ياه ناتسراميب مامت رد راميب ينميا يلك ،اه ناتسراميب طيحم رد نميا و بسانم ینامرد تايلمع و متسيس ينامرد و يتشادهب ياه نامزاس دــشرا ناريدم يدج تيامح مدع هداد خر ياهاطخ يهد شرازگ مدع ،ييارجا ناريدم نآ عبت هــب و اهاطخ زا هدافتــسا مدع ،يهيبنت ياه خــساپ عون زا سرت تلع هب يريگــشيپ مدع و اهاطخ ددجم رارکت و یريگداي عبنم ناونع هب نيرتراوــشد زا یکي ديوگ یم سكار )30(دــشاب ،هدنيآ ثداوح زا دربراك ،راميب ینميا ديدج یاهدرکيور هب تبقارم لاقتنا یاه هبنج یتنس زكرمت اريز ،تسا هثداح یسررب رد یهيبنت ريغ شور یقطنم ببس ،هتساوخ ان هثداح دروم رد شنزرس فده ناونعب صخــش رب تاعلاطم یاه هتفاي .)34(تسا هدــش رييغت یارب کانسرت یفده هب و هنارگ تيامح یوج داجيا هك دنتسه بلطم نيا ديوم طبترم
ناتسراميب یکيزيف طيحم یاهدرادناتسا هب هجوت ،شنزرس زا رود عوقو للع هب ندرب یــپ و نآ ليلحت و اطخ حيضوت ،تازــيهجت و يريگشيپ ياه شور یياسانش و اهاطخ زا ینامزاــس يريگداي ،نآ و راميب لاقتنا یاهدرادناتسا یحارط ،هدنيآ رد تاهابتــشا رارکت زا تمدخ نمض شزومآ ،اهدرادناتــسا نيا یارجا و راميب زا تبقارم ینميا کرد شيازفا رد رگيد رثؤم تلاخادمو هنيمز نيا رد نانكراك .دنراد تيمها ینامرد زكارم نانكراك رد راميب يريگ هجيتن ناتــسراميب رد ینميا گنهرف کرد هك داد ناــشن رضاح هعلاطم هطيح و هدوبن یبولطم حطــس رد دابآ مرخ رهش یهاگــشناد یاه هب يهيبنت رــيغ شنكاو ،رمتــسم یاقترا و موادم شزومآ یاــه ،يطابترا يراجم ندوب زاب ،عياقو يهد شرازگ يناوارف ،تاهابتــشا زا اهاطخ نداد دروخزاب و طابترا ،راميب ينميا زا تيريدم تيامح یگديسر و هجوت دنمزاين هك دنتسه ینميا گنهرف داعبا نيرتمهم
و ینوناق تامازلا هب یگتسب راميب ینميا رثؤم یارجا کي .دنشاب یم ،ناراميب یاهزاين هب ینامزاس یيوگخساپ داجيا ،اهدرادناتسا یارجا اب یراکمه و تكراشم و اه ناتسراميب رد راميب ینميا گنهرف داجيا ندرك هنيداهن دسر يم رظن هب نينچمه و نانآ یاه هداوناخ و ناراميب ي هئارا ي هويش رد ناراميب نداد رارق تيروحم ،راميب ينميا گنهرف شيازفا ثعاب ،ينوناق عناوم عفر و ناراميب و نانكراك شزومآ ،تامدخ .دوش يم راميب ينميا ياهدرادناتسا تياعر نازيم یناردق و ركشت تنواعم )1778( هرامش اب بوصم یشهوژپ حرط لصاح هلاقم نيا زا هليسونيدب هك ،دشاب یم ناتسرل یکشزپ مولع هاگشناد یشهوژپ هك ناتسراميب نانكراك و یشهوژپ دحاو مرتحم نانكراك و تنواعم .ميئامن یم رکشت ،دنتشاد ار همزلا یراکمه ام اب
References
1. Wong P, Helsinger D, Petry J. Providing the right infrastructure to lead the culture change for patient safety. Joint Commission Journal Quality Improvement, 2002;28:363-72
2.Ebrahimpour F, Shahrokhi A, Ghodousi A. Patients’ safety and nurses’ medication administration errors. Iranian Journal of Farensic Medicine. 2014; 20 (1) :401-408.[ Persian]
3.Aghaei Hashjin A, Kringos DS, Manoochehri J, Ravaghi H, Klazinga NS. Implementation of patient safety and patient centeredness strategies in Iranian hospitals. PLoS ONE, 2014; 9(9): e108831.
4. Hoffman D, Marks B. An investigation of the relationship between safety climate and medication errors as well as other nurse and patient outcomes. Personal Psychology; 2006; 4:847-69.
5. Nasiry pour AA, Hagshenas Kashani F, Rabeei F. Develop strategies for improving patient safety in clinical departments of 15 khordad hospital in Tehran. Journal of Health and Treatment Management. 2011; 2(3,4): 7-17.
[Persian]
6. Baghaee R, Nourani D, Khalkhali H, Pirnejad H. Evaluating patient safety culture in personnel of academic hospitals in Urmia university of medical sciences in 2011.Journal of Urmia University of Medical Sciences 2012;10(2):155- 164.[Persian]
7.
8. Committee on the Work Environment for Nurses and Patient Safety Board on Health Care Services. Keeping Patients Safe: Transforming the Work Environment of Nurses. Washington: The National Academies Press.2004 9. Schein EH. Organizational culture and leadership.2ndEd. San Francisco, CA: Jossey-Bass; 2009
10. Exton, J. The safety attitudes questionnaire: psychometric properties, benchmarking data, and emerging research."
BMC Health Services Research.2006; 6(1): 44.
11. Piotrowski MM, Hinshaw DB. The safety checklist program: creating a culture of safety in intensive care units.
Joint Commission Journal Quality Improvement. 2002; 28:306-15.
12. Zohar D, Livne Y, Tenne-Gazit O, Admi H, Donchin Y. Healthcare climate: a framework for measuring and
improving patient safety. CritIcal Care Medicine. 2007; 35:1312-17.
13. Schein EH. Organizational culture and leadership. 2nd Ed. San Francisco, CA: Jossey-Bass; 2009
14. Moghri j, Akbari Sari A, Rahimi Forooshani A, Arab M. Patient safety culture status in general hospitals affiliated to Tehran University of medical sciences. Hakim. 2013; 16(3): 243- 250. .[Persian]
15.
16. Faghihzadeh S, Motamed N, Shoghli AR, Asuri M, Safaian Amoli M. Assessment of nurse viewpoints on patient safety culture in Amol hospitals in Iran, 2012. Preventive Care in Nursing and Midwifery Journal (PCNM); 2014- 2015; 4(2): 45-55.[Persian]
17. Ebadi- Fardazar F, Rezapoor A, Tanoomand Khoushehmehr A, Bayat R, Arabloo J, Rezapoor Z. Study of patients' safety culture in selected training hospitals affiliated whith Tehran University of Medical Sciences. Journal of Hospital.
2012; 11 (2):55-64. [Persian]
18. Abdi Z, Maleki MR, Khosravi A. Perceptions of patient safety culture among staff of selected hospitals affiliated to Tehran University of Medical Sciences. Payesh.2011;10(4):411-419[Persian].
19. Janghorbani M, Raisi A, Dehghani S, Mousavi A. Assessment of safety status in operating rooms of Shahid Beheshti, Isfahan, Iran hospital by the World Health Organization Standards for Safety-Friendly Hospitals. Health Information Manage. 2013; 9(7): 1066-72. .[Persian]
20. Rockville, MD. Hospital survey on patient safety culture: items and dimensions. (June 2014). Agency for Healthcare Research and Quality. available at; http://www.ahrq.gov/professionals/quality-patient-safety/patientsafetyculture/
hospital/userguide/hospdim.html
21. Mogarri J. The psychometric properties of the Farsi version of “Hospital Survey on Patient Safety Culture” In Iran’s hospitals. Iranian Journal of Public Health. 2012; 41(4):80-86
22. Yaghobifar M, Takbiri A, HaghGoshaee E, Tabaraee Y. The survey of patient safety culture and recognizing its weaknesses and strengths in Sabzevar hospitals. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2013; 20 (2) :154-164.[Persian]
23. Salavati S, Fanoosi T, Dehghan D, Tabesh H. Nurses’ perspectives on patient safety culture. Iranian Journal of Nursing. 2013; 26 (84) :24-33.[Persian]
24. Nasiripour Zh., Goudarzi Z. , Keshmiri F. , Pourreza A. Comparison of the education and research indicators of patient safety status between selected hospitals of Tehran University of Medical Sciences based on the WHO standards. Bimonthly Educational Strategies in Medical Sciences. 2014; 7 (4) :241-248.[Persian]
25. Mazhari Z, Adel A. Patient safety status in hospitals of Tehran: patient safety friendly hospitals standards: 2013.
Payavard. 2015; 8 (5) :379-389.[Persian]
26. Alahmadi HA. Assessment of patient safety culture in Saudi Arabian hospitals. Quality & Safety Health Care, 2010; 19(5): e17.
27. Leap LL. “Error in Medicine” .JAMA 1994; 272(23):1851-57.
28. Zakerian S, Abbasinia M, Mohammadian F, Fathi A, Rahmani A, Ahmadnezhad I. The relationship between workload and quality of life among hospital staffs. Journal of Ergonomics. 2013; 1 (1):43-56. .[Persian]
29.
30. Aiken LH, Clarke SP, Sloane DM, Sochalski J, Silber JH. Hospital nurse staffing and patient mortality, nurse burnout, and job dissatisfaction. JAMA. 2002;288:1987-93
31. Andersson EM, Hallberg I, Edberg AK. Nurses’ experiences of the encounter with elderly patients in acute confessional state in orthopedics care. International Journal of Nursing Studies. 2003; 40:437–448.
32. Hashemi F,Nikbakht Nasabadi A, Asghari F. Factors associated with nursing errors reported in a qualitative study, Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2012;4(2):53-64 .[Persian]
33.
34. Kohn LT, Corrigan JM, Donaldson MS,. To error is human: building a safer health system. Washington (DC):
National Academy Press; 2000.
35. Sharifi S, Izadi-tame A, Hatamipour K, Sadeghigooghary N, Safabakhsh L. Patient safety culture from Mazandaran clinical nurses’ perspective. Iranian Journal of Nursing. 2014; 27 (88):77-87.[ Persian]
36. Rogers AE, Hwang WT, Scott LD, Aiken LH, Dinges DF. The working hours of hospital staff nurses and patient safety. Health Affairs. 2004;2 3( 4): 202-212
37. ElJardali F, Jaafar M, Dimassi H, Jamal D, Hamdan R. The current state of patient safety culture in Lebanese hospital: a study at baseline. International of Journal of Quality of Health Care, 2010; 22(5): 386-95.
38. Roux G, Halstead JA. Issues and trends in nursing; essential knowledge for today and tomorrow. America: Jones and Bartlett Pub.2009.
Abstract
Introduction: Over the past two decades, this thought that the health system is not safe enough and need to improve, has been studied globally. So, assessing the views' of medical staff would be beneficial for improving health safety programs.
Aim: This study was done to determine patient safety culture from the perspective of the medical staff in Khorramabad teaching hospitals.
Methods and Materials: A cross-sectional study was done in (2015) that (280) medical staff who selected by convenience sampling by using stratified sampling then quota sampling participated. Data were gathered by questionnaires; Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPSC) that printed in Quality & Research in Health in USA and demographic questionnaire. All data analyzed by SPSS16 and findings with (p<0.05) presented.
Results: findings showed that the safety culture at the university hospitals of Khoramabad in staff view point is not desirable and among twelve patient safety culture dimensions, the most important dimensions need to address includes; organizational learning, continuous improvement, non-punitive response to errors, frequency of adverse event reporting, communication openness, management support for patient safety, feedback and communication about error.
Conclusion: It is suggested to nurse managers that planned change in hospitals for improving safety culture for decreasing errors and increasing reporting them.
Key words: hospital, medical staff, patients’ safety culture.
Shahin Salarvand , Alireza Moayyed Kazemi , Narjes Bahri , Payam Dalvand , Maryam Moghimian , Ghafar Ali Mahmoudi , Farzad Ebrahimzadeh
Salarvand S.
Instructor, Faculty of Nursing and Mid- wifery, Hepatitis research center, Lorestan University of medical sciences, Khor- ramabad, Iran
Corresponding author:
Moayyed Kazemi A.
Assistant professor, Medical Faculty, Lorestan University of Medical Sciences, Khorramabad, Iran
Address: [email protected] Bahri N.
PhD Student of Reproductive Health, Department of Midwifery, Faculty of Nursing and Midwifery, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
Dalvand P.
BSN, Lorestan University of Medical Sciences, Khorramabad, Iran.
Moghimian M.
Nurse Instructor Department of Nursing ,Faculty of Nursing&
Midwifery, Najafabad Branch, Islamic Azad University Najafabad, Isfahan, Iran
Mahmoodi G.A.
Associate professor, Medical Faculty, Lorestan University of Medical Sciences, Khorramabad, Iran Ebrahimzadeh F.
Nurse Instructor, Statistics Department, Lorestan University of Medical Sciences, Khorramabad, Iran.
Quarterly Journal of Nursing Management Fourth Year,Vol 4, No3, Autumn 2015