های اجرایی کودکان دارای نشانگان نارسایی توجه

(1)

لیبدرا - یلیبدرا ققحم هاگشناد -

یسانشناور هدکشناد -

ییانثتسا ناکدوک یللملا نیب شیامه هناخریبد www.peec-uma.ir

یزاب یشخبرثا شنک رب یتخانش یاه

هجوت ییاسران ناگناشن یاراد ناکدوک ییارجا یاه

ینایک هفطاع 1

، راشفا یربک 2

یزاریش دومحم و 3

1 - ،یمومع یسانشناور دشرا یسانشراک :لوئسم هدنسیون مولع هدکشناد

،ناتسچولب و ناتسیس هاگشناد ،یسانشناور و یتیبرت

ناریا ،نادهاز [email protected] 2 - .ناریا ،نادهاز ،ناتسچولبو ناتسیس هاگشناد ،یسانشناور و یتیبرت مولع هدکشناد ،یمومع یسانشناور دشرا یسانشراک

3 -

،رایشناد هدکشناد مولع یتیبرت و

،یسانشناور هاگشناد

ناتسیس و

،ناتسچولب

،نادهاز ناریا .

هدیکچ ملق و )یتنس(یتسد یتخانش یاهیزاب یشخبرثا یسررب فده اب شهوژپ نیا :فده -

شنک رب یذغاک ناکدوک ییارجا یاه

ا یشیامزآ هبش رضاح شهوژپ شور :شور .تسا هدش ماجنا هجوت صقن ناگناشن هب لاتبم نومزآ شیپ عون ز

- کی نومزآ سپ

هجوت صقن یاراد ناکدوک ار شهوژپ نیا یرامآ هعماج .دوب هورگ 6

- 8 رد یریگ هنومن شور اب .دنداد لیکشت دهشم رهش هلاس

زا سرتسد 10

یاهرازبا .دندش باختنا شهوژپ ی هنومن ناونعب هدش نییعت یاهکلام ساسارب دنولا یشخبناوت زکرمزا رفن

م شهوژپ سایق

( پنسا یاه 1980

،) تراک یدنب هتسد نومزآ ،ناکدوکرلسکو ماقرا یانخارف نومزآ (نیسناکسیو یاه

1948 )

(رازفا مرن اب هتسباو یت یرامآ نومزآ قیرط زا هدش یروآ عمج تاعلاطا .دوب SPSS-16

رارق یرامآ لیلحت و هیزجت دروم )

هتفای .دنتفرگ هکداد ناشن هتسباو یت نومزآ جیاتن :اه

نیگنایم تارمن شنک روط هب نومزآ سپرد شیامزآ هورگ ییارجا یاه

ملق و یتسد یتخانش یاهیزاب،شهوژپ زا لصاح جیاتن هب هجوت اب :یریگ هجیتن .دندوب نومزآ شیپ زا رتشیب یرادانعم یذغاک–

شنک یزاس دنمناوت و دوبهب یارب نیارب انب .تسا رثوم هجوت صقن هب لاتبم ناکدوک ییارجا درکلمع رب ناکدوک ییارجا یاه

ملق و یتسد یتخانش یاهیزاب زا ناوت یم هجوت صقن یاراد -

و کبدیف ورن شور زا رت هنیزه مک رایسب هک دومن هدافتسا یذغاک

د هک ییاهرازفا مرن زا یخرب .دشاب یمدریگ یم رارق هدافتسا دروم یتخانش یشخبناوت ر

هژاو یزاب :یدیلک یاه شنک ،یتخانش یاه

.هجوت صقن ناگناشن ،ییارجا یاه

(2)

همدقم یبصع دشر تلالاتخا 1

یدشر صیاقن اب و دننک یم زورب دشر ی هرود لیاوا رد لاومعم هک دنتسه ییاهیرامیب زا یهورگ

اک بیرخت ببس ددرگ یم صخشم لاماک یدشر صیاقن نیا ی هرتسگ .دوش یم یو یلغش ای یلیصحت ،یعامتجا ،یصخشدرکر

ای یعامتجا یاهتراهم یلک صیاقن هب و عورش ییارجا یاهدرکراک لرتنک ای یریگدای یاصتخا رایسب تیدودحم کی زا و توافتم شوه یدشر للاتخا لماش تلالاتخا نیا .دوش یم متخ یشوه 2

یطابترا تلالاتخا ، 3

، یگدنامدوخ رد فیط تلالاتخا 4

،

یدشر یتکرح تلالاتخا 5

یریگدای للاتخا ، 6

یهجوت مک للاتخا ، -

یلاعف شیب 7

یهجوت مک للاتخا .دنوش یم -

یلاعف شیب

یلاعف شیب ای یهجوت یب موادم یوگلا -

یرگشناکت 8

شیب ای یهجوت یب اب هک دشاب هتشاد لخادت درف دشر ای درکراک اب هک

یرگشناکت و یلاعف

،اکیرمآ یکشزپناور نمجنا(دوش یم صخشم 1393

.) هعومجم ریز زا یکی یهجوت مک للاتخا یاه

شیب–

یصخشت کلام طقف یلاعف A(

(یهجوت یب دراد ار) )ADD

9 هناشن اب هکدراد مان لکشم بلغا ،تایئزج هب هجوت مدع بلغا یاه

یمن شوگ دسر یم رظن هب دینک یم تبحص وا اب یتقو بلغا ،هجوت ظفح رد لمعلاروتسد بلغا ،دنک

،دنک یمن لابند ار اه

تیلاعف یهدنامزاس رد بلغا شساوح یتحار هب بلغا ،دنک یم مگ ار لیاسو بلغا ،ینهذ فیلاکت زا یرود بلغا ،دراد لکشم اه

یکشزپناور نمجنا(دوش یم صخشم هرمزور یاهراک ماجنا رد یراکشومارف بلغا ،وش یم ترپ یجراخ یاهکرحم ربارب رد آ ،اکیرم 1393 تلاکشم .) (یشان

هزوح )ADD اه ی هدرتسگ یا زا یگدنز درف ار هلمجزا

،تملاس تلاکشم یطابترا و تفرشیپ

،یلیصحت

،لاغتشا تیریدم

،یلکراب( یلام

،یفروم

،رشیف 2008 ) لماش یم نارگشهوژپ .دوش رد

یسانش ببس اب هطبار نیا

،للاتخا لماوع ینوگانوگ ار

حرطم هدرک دنا هلمجزا تاعلاطم کیتنژ یلوکلوم هک یاهنژ هنیمز ( لماوع زاس ار )ADD

ییاسانش

یم

؛دننک هولاع رب زا یطیحم لماوع ،نیا هلمج

شقن مومس یطیحم دننام(

،برس یندوزفا

،اه یاهگنر یعونصم و ()نیتوکین

،گنیرک

،نوسناج نوسدیوید

و

،لین 2012 تاعلاطم .) تخیر

تسیز هناسانش

،ییایمیش - یبصع

یندب ش یتخان و یدرکراک اب

هجوت ساسا هب بصع

یتخانش للاتخا ییاسران هجوت

یریگرد رب یحاون

یبصع صاخ دننام بول

،یناشیپ 10 بول هنایهآ ،یا

پماکوپیه و

هچخم رد نیا للاتخا

،ینیمتدرک،شنار،یمیمص(دنراددیکأت 1395

نیا .) یبصع یحاون طابترا

یکیدزن اب شنک اه ی

زین ییارجا دنراد

،نیوگ(

1391 ) یوحن هک ثعاب هدش تسا ناققحم یناوارف صیاقن دوجوم رد شنک اه ی ییارجا ار هب ناونع

هتسه یلصا للاتخا نیا و دنسانشب

نیا صیاقن ار یهیجوت یارب تلاکشم ییاسرانرد

،رشیف و یفروم ،یلکراب(دننادب هجوت 2008

؛

ناورب 2009

،نوساوس ؛ 2003

،ولیراگ ؛ 2011 ریم ،شیاشخب ؛رابدرب یضایف ،یدردف یحلاص ،یدهشم ،راگزیهرپ زا لقن هب ،

،ینیسح 1393 .) شنک

،هجوت زا معا هدیچیپ یتخانش یاهدنیارف زا یا هعومجم هک تسا یحلاطصا ییارجا یاه یرادزاب

11

،

ر همانرب یزی 12 ، یراک هظفاح 13

یهدنامزاس و 14

هب و دریگ یم رب رد اهراتفر تیریدم و دنمفده فیلاکت ماجنا روظنم هب هک ار

دنک یم میظنت ار راتفر داد نورب یترابع ،رشیف ،یفروم ،یلکراب(

2008 ا .) نیلو شنک ییارجا

، زا یکی هجوت ،تسا هجوت

(3)

درکراک نیرتمهم هبنج زا و نهذ یلاع یاه

ا یاه شوه راتخاس رد هک تسا یتخانش راتخاس یلص ،

شقن زین کاردا و هظفاح

کی رب زکرمت ،هجوت زا روظنمدراد یمهم دعب

زا طیحم و هدیدان نتفرگ ریاس دراوم یم دشاب . هجوت کی هدیدپ یبصع یناور

هدیچیپ تسا هک مزلتسم یاهراتخاس یزغم

ددعتم یم دشاب و رد یرایسب زا روما زا هلمج شزومآ

،یملع طابترا یعامتجا

،

لماکت یفطاع

،یناور یراگزاس یناور

تسا رثوم یریگدای و هنازور روما ماجنا ،یعامتجا ،نیوگ(

1391 ) رادیاپ هجوت نینچمه .

یارب تصرف ندرک مهارف قیرط زا ییاناوت نیا هک تسا ررکم و یپ رد یپ تیلاعف کی یطرد دنمفده خساپ ظفح ییاناوت یم هجوت کیرحت دناوت

دبای دوبهب

،نیوگ ( 1391 ) یرادزاب رگید شنک . .تسا یراتفر

یرادزاب کی ترابع هک تسا دنیارف تسا

زا

ییاناوت یارب رظتنم

،ندنام فقوت خساپ و مدع ییوگخساپ هدیدپ هب

اه و یشنکاو و هتساوخان یاهراتفر ثداوح ،

یخرب ساسا رب

شنک نیرتمهم زا یکی دهاوش ناکدوک رد هک ییارجا یاه

تسا یرادزاب ،تسه فعض راچد هجوت ییاسران هب لاتبم (

،رشیف ،یفروم،یلکراب 2008

) شنک زا رگید یکی . اه

یراک هظفاح ییارجا ی هک تسا

هنلااعف یراک تسدو یزاس هریخذ

.تدم هاتوک و نیعم ینامز هرود کی یارب تاعلاطا ن ناگناشن هب لاتبم دارفا هک تسا هداد ناشن یتخانش بصع تاعلاطم

صق

ییاسران یاراد هجوت دوجوم ییاسران ،دراد یراک هظفاح رد یمهم شقن پماکوپیه هک ییاجنآزا و دنشاب یم پماکوپیه رد ییاه

تسا هیجوت لباق دارفا نیا رد یراک هظفاح رد .

هداد باختنا هکنیا ادتبا:دنک یم افیا یلصا شقن ود یراک هظفاح دیاب هک ییاه

هج و دنریگ رارق شزادرپ دروم و شزادرپ تیلوئسم هکنیا رگید دروم و دنک یم نییعت ار اهنآ شزادرپ و هجوت صیصخت ت

دراد هدهعرب تدم هاتوک روط هب ار یملاکریغ و یملاک داوم یرادهگن یابلم(

- ،نملوه ،جیورل 2013

نامرد نونک ات .) ییاه

شنک دوبهب یارب یدایز شیب ای یهجوت مک للاتخا یاراد ناکدوک ییارجا یاه

یلاعف - طسوت یسررب دروم یرگشناکت

( یمارهب :هلمج زا تسا هتفرگ رارق نارگشهوژپ 1390

یپوت یاهیزاب داد ناشن ) -

شنک رب یپوتریغ صقن ناکدوک ییارجا یاه

( نایکسارک ،شخبادخ ،یحیبذ ،یجنگ .تسا شخب رثا یلاعف شیب و هجوت 1390

اقترا رب روحم کدوک ینامرد یزاب داد ناشن)

شنک یاه ( ،داژن یتعیرش ،حلاف دازآ ،یدمحم ،ناییاضر .تسا شخب رثا ییارجا 1391

یزاب هک دنداد ناشن ) یا هنایار یاه

شنکرب .تسا شخب رثا یلاعف شیب و هجوت صقن ناکدوک ییارجا یاه

(یروشاع ،دنوکریش ،یسیو ،داژن نایمشاه 1394

ناشن )

شنکرب کبدیفورون هک داد هجوت صقن ناکدوک ییارجا یاه

( یچزیربت ،ینامیلس ،ینامیرن .تسا شخب رثا یلاعف شیب و 1394

)

رب یتخانش یشخبناوت داد ناشن دوبهب

یرادهگن هجوت و تفرشیپ ( ناکدوک یلیصحت ،یدهشم ،راگزیهرپ .دراد ریثات )ADHD

،رابدرب یضایف ،یدردف (داژن مشاه

1393 یتخانش ینامرد هورگ هک داد ناشن ) -

شنک دوبهب رب یراتفر اه

هب لاتبم دارفا ییارجا ی

تشد ،یروشاع ،یدابآ ملس ،رگنهآ روی شداد ،یرهشوی داژن یسیع .دراد ریثات یشنک نوزف /هجوت ییاسران للاتخا (یگرزب 1395 یزاب هک دنداد ناشن ) شنکرب یا هنایار یاه

لاز .تسا شخب رثا یلاعف شیب و هجوت صقن ناکدوک ییارجا یاه

یبطق ،یدرک ،نمادکاپ ،یکیب (

1395 یزاب داد ناشن ) شنک یاقترا رب یموب بختنم یاه

،یمیمص .تسارثوم ییارجا یاه

( ینیمتدرک ،شمار 1395

شنک دوبهب رب یناجیه یراک هظفاح شزومآ هکداد ناشن ) .تسا رثوم ییارجا یاه

یزاب یشور تسا

(4)

یم هک دشاب هتشاد رب رد ار دارفا هجوت تیفرظ شیازفا تیلباق دناوت .

هیرظن قبط هژایپ یتخانش دشر

، یشوه دشر رد یزاب

.دراد یتایح شقن ناکدوک یم دشر ...و کاردا ،زکرمت ،تقد ،هظفاح ،یکلااچ لیبق زا فلتخم یاهورین یزاب نایرج رد

.دننک

باتزاب زا هک تسا ییاهیزاب نوهرم کدوک یتخانش کاردا یارب یا هچیهام یبصع دشر یرمت و رارکت اب و هدش زاغآ هیلوا یاه

ن

دبای یم لماکت یرت هدیچیپ یاهدنیارف هب و هتفای همادا (

،هژایپ 1957 لقن ،تسرپادخ زا 1393

.) ( یربنزیاک و گربنزیآ 2013

،تسرپادخ زا لقن 1393

یم یزاب و دراد دوجو یتبثم هطبار نازومآ شناد یریگدای و یزاب نیب هک دنداد ناشن ) ثعاب دناوت

،هجوت،کاردا ،یرادید هظفاح دوبهب یم و نابز دشر ارگاو رکفت تیقلاخ

دوش ینامرد شور یزاب هدش ماجنا تاعلاطم هب هجوت اب .

شنک دوبهب یارب یعجرا یلو دشاب یم هجوت صقن للاتخا هب لاتبم ناکدوک ییارجا یاه

یزاب اه ملق و یتسد یتخانش ی -

ینتبم هک یذغاک

،هجوت رب یراک ی هظفاح و یرادزاب یم

ناوت ن نامرد یارب د هجوت صقن للاتخا

رارق هدافتسا دروم ات دریگب

یزاب ایآ هک تسا هلاسم نیا دییات لابند هب رضاح شهوژپ فده نیاربانب .تسا هتفرگن رارق یسررب دروم نونک یتخانش یاه

ملق و یتسد -

شنک دوبهب رب یذغاک

؟تسا رثوم هجوت صقن ناگناشن هب لاتبم ناکدوک رد ییارجا یاه

شور رضاح شهوژپ نومزآ شیپ عون زا نآ حرط و یشیامزآ هبش تاقیقحت عون زا

.دشاب یم یهورگ کی نومزآ سپ_

یریگ هنومن شور و هنومن و هعماج ناکدوک لماش شهوژپ نیآ یرامآ هعماج:

6 - 8 رد هک دش یم هجوت صقن ناگناشن اب هلاس

کنیلک تکرش باختنا یارب .دندوب نامرد هب لوغشم دهشم رهش یشخبناوت یاه سرتسد رد یریگ هنومن شور زا اهدننک

کنیلک زا یکی هک دنولا کینیلک ادتبا هک تروص نیا هب .دش هدافتسا زا سپ و دش باختنا تسا دهشم رهش رد یشخبناوت یاه

یگنهامه لقادح ینس طیارش ،هنابلطواد تکرش(دورو یاهکلام هب هجوت اب و مزلا یاه

6 رثکادح و 8

باصن دح هرمن بسک ،لاس

درخ رد یتیلولعم دنچ(دورو مدع و )پنسا همانشسرپ رد هجوت صقن سایقم ه هعلاطم اب نامزمه ینامرد یزاب همانرب نتشاد ،اه

هورگ مجح نارگنامرد رثکا هکنیا ساسارب ،هنومن مجح لقادح نییعت روظنم هب .دش باختنا شهوژپ هنومن هورگ یاضعا )رضاح شهوژپ رد نیب یشیامزآ هبش یاه

8 - 12 ار رفن ،ناراکمه و یراجیب( دنا هدرک داهنشیپ 1388

،ینیسح زابخ زا لقن 1395

.)

شهوژپ نیا رد هنومن مجح 10

توافت و هنومن دارفا دوبمک لیلد هب .تسا رفن هورگ کیرد هنومن مجح لک ،هنومن یاضعا یاه

.دنتفرگ رارق اهرازبا

(5)

1 - (پنسا سایقم )SNAP

15 سا یدنب هجرد سایقم هب فورعم رضاح سایقم : لاسرد ،پن

1980 و نلاون ،نوسناوس طسوت

(ساسارب ماهلپ رد رظندیدجت اب نامزمه .تسا هدش هتخاس )DSM

( یاهکلام رظندیدجت دروم رازبا نیا )DSM

.تسا هتفرگرارق

کی زا سایقم نیا یارب هک تسا هدش لیکشت ناملعم و نیدلاو تهج دحاو مرف

یشبنج نوزف /هجوت ییاسران یاهراتفر فیصوت

و ینامرفان یاراد روکذم سایقم.تسا هدش هتخاس یاهلباقم 30

لاؤس هک تسا 10 ،هجوت ییاسران هب طوبرم لاؤس 10

لاؤس

هب طوبرم و یرگ شناکت /یشبنج نوزف

10 ینامرفان هب طوبرم لاؤس هدرخ تارمن زا شهوژپ نیا رد .دشاب یم یاهلباقم

سایقم شن یارب یصخاش ناونع هب هجوت ییاسران ًابلاغ هنا

یاه و رابتعا زا پنسا سایقم .دش هدافتسا هجوت ییاسران ینیلاب

بسانم ییاور نومزآ لک خابنورک یافلآ بیرض و هدوب رادروخرب

97 ،نوسناوس( تسا هدش شرازگ % 2012

،یمیمص زا لقن هب

،ینیمتدرک ،شنار 1395

رد و .) یلماع لیلحت جیاتن و تسا هتفرگ رارق یبایراجنه دروم ناریا ور(

،هک تسا هداد ناشن )هزاس ییا

هک تسا یدعب دنچ یسایقم 37

نییبت ار سنایراو % سایقم لک ییایاپ بیرض .دنک یم

89 هجوت ییاسران سایقم هدرخ و %

83 ،ینیمتدرک ،شنار ،یمیمص(تسا هدش شرازگ % 1395

.)

2 - ناکدوکرلسکو شوه ماقرا یانخارف نومزآ 16

کی ،نومزآ نیا : شوه سایقم زا تست هراپ

ود رد هک تسا ناکدوک رلسکو

تمسق یانخارف رد .تسا هدش یحارط سوکعم و میقتسم ماقرا یانخارف کت دادعا یرس کی رگشیامزآ میقتسم ماقرا

یمقر

ار یفداصت یم

رارکت هدش هتفگ بیترت نامه هب ار دادعا دیاب یندومزآ و دناوخ و هدوب مقر ود زا لکشتم ادتبا دادعا یرس .دیامن

ره زا دعب راب

هریجنز رثکادح ات دوش یم هفاضا دادعا یرس هب مقر کی ،هئارا هک دوش یم عطق ینامز نومزآ .دوش مقر تفه

راب ود یندومزآ لک دادعت ناونع هب هظفاح درکلمع .دنک رارکت تسردان ار دادعا یرس کی ،یلاوتم

یرس یتسرد هب هک ییاه

مزآ رابتعا .دوش یم یراذگ هرمن ،دنا هدش یروآدای نو

- میقتسم ماقرا یانخارف نومزآ زاب 81

نیا .تسا هدش شرازگ % نومزآ

هب هجوت و تدم هاتوک هظفاح شجنس یارب یبسانم رازبا

،لرپا( دوریم رامش 2012

،ینیمتدرک ،شنار ،یمیمص زا لقن 1395

.)

رازبا کی زین سوکعم ماقرا یانخارف تست هراپ یارجا شور .تسا یراک هظفاح یبایزرا یارب مهم

زین نومزآ نیا یانخارف لثم

ماقرا دیاب یندومزآ هکنیا زج هب تسا میقتسم ماقرا لک دادعت ناونع هب نومزآ .دنک یروآدای اهنآ هئارا سوکعم بیترت هب ار

دروم رازبا نیا .دوش یم یراذگ هرمن تسرد یروآدای یافلآ بیرض هک تسا هداد ناشن جیاتن و تسا هتفرگ رارق یبای راجنه

خابنورک تست هراپ نیا یارب 65

شور اب رابتعا بیرض و%

ییامزآ زاب 83

سورگ(تسا هدش شرازگ%

- ،تنرام 2009 زا لقن

،ینیمتدرک ،شنار ،یمیمص 1395

.)

3 - تراک یدنب هتسد نومزآ آ :نیسناکسیو یاه

دروم ییارجا یاهدرکراک شجنس یارب یرازبا ناونع هب نیسناکسیو نومز

یم رارق هدافتسا ریگ

.د د تیقفوم راتفر ،ینهذ یریذپ فاطعنا ،عازتنا ییاناوت ،یدربهار یزیر همانرب دنمزاین نومزآ نیا ماجنا ر

درکلمع شجنس یارب هدرتسگ روط هب نومزآ نیا .تسا یشناکت یاهخساپ لرتنک و هتفای نامزاس یوجتسج ،فده هب فوطعم

(6)

پول یناشیپ یم هتفرگ رارق هدافتسا دروم دریگ

نومزا نیا . 64

راد تراک یندومزآ و د ریز ار اهتراک رگنومزآ دناروخسپ ساسارب اه

هلوقم راهچ رد هدش یراذگ یاج یاهتراک یراذگ هرمن .دننک یم یرازگ یاج هدش هئارا وگلا تراک راهچ 1

تسرد هلوقم) 2

)

لک ی اطخ 3

یگدناماجرب یاطخ ) 4

اطخ ریاس ) ناریا تیعمج یارب ار نومزآ نیا رابتعا .دوش یم ماجنا اه

ییامزآزاب شور اب ی

اب ربارب 85

،روپیلع ،رذآ لد ،ناتسداد ( تسا هداد شرازگ % 1389

.)

،اهنآ نیدلاو زا شهوژپ رد هدننک تکرش ناکدوک یراکمه بلج و شهوژپ ماجنا تهج :لیلحت و هیزجت شور و ارجا شور نومزآ و هدش نییعت اهکلام ساسارب ،هلحرم نیلوا رد .دش هتفرگ یبتک همان تیاضر دادعت هب پنسا

10 رد تکرش یارب رفن

نومزآ ناگدننک تکرش همه زا یدعب هلحرمرد و .دندش باختنا شهوژپ ماقرآ یانخرف ،نیسناکسیو یاهتراک یدنب هتسد ،یاه

هب یهورگ تروص هب هتفه ره هبنش راهچ ،هبنش یاهزور ناگدننک تکرش .دش هتفرگ نومزآ شیپ ناونع هب بقع ولج ور تدم 90 قد هک زغم هاگشاب تاراشتنا بتک زا ،رازاب رد دوجوم یرکف یاهیزاب لماش( یتخانش یاهیزاب لکوترپ ساسارب هقی

رد )تسا هدش لیدبت یزاب تروص هب رگنامرد طسوت 8

نومزآ دعب و دنتفرگ رارق هلخادم دروم ،هسلج نومزآ شیپ رد هک ییاه

هراب ود نومزآ سپ ناونع هب زین ار دوب هدش هتفرگ نومزآ سپ ات نومزآ شیپ نیب ( هورگ زا

3 یریگدای رثا ات تشاد هلصاف هام

هداد یروا عمج زا سپ .دش هتفرگ )دوش مک نومزآ و رایعم فارحنا و نیگنایم (یرامآ لیلحت و هیزجت دروم ،ماخ یاه

( رازفا مرن اب )هتسباو یت یرامآ یرادانعم SPSS-16

ا رد هلخادم همانرب .دنتفرگ رارق ) لودجرد شهوژپ نی

1 .تسا هدش شرازگ

(7)

لودج 1 ملق و یتسد یتخانش یاهیزاب همانرب . یذغاک–

هرامش فده

تاسلج یاوتحم

1 طابترا یرارقرب

ناتساد ،ندیشک یشاقن و تاناویح تپاپ و یزاب کنکداب ،دعاوق نایب ،ییوگ

نتفرگ هزیاج یوحن

2 یزاب و هجوت شیازفا

و خساپ یراد

نامزاس یهد یزاب

رترب نهذ

نامزاس یهد رترب نهذ یزاب

4 هطفاح و هجوت شیازفا

یراک کشوم میاق و رپ غلاک یزاب

نامزاس یهد هزاس و وگل اب یزاب

)ندرک بارخ و نتخاس( اه

6 یباختنا هجوت و خساپ یرادزاب

پورتسا یزاب گنر

اه

7 یباختنا هجوت و خساپ یرادزاب

گنر پورتسا یزاب رارکت

8 عمج

یدنب هتشذگ تاسلج یط رد تازایتما یارب و دش رارکت لبق تاسلج یاهیزاب عاونا

.دندرک تفایرد هزیاج دندوب هدرک تفایرد

جیاتن صخاش سایقم هدرخ هب طوبرم یفیصوت یاه ،)بقع و ولج هب ور(ماقرا یانخارف یاه

شنک یاطخ ،تسرد خساپ( ییارجا یاه

لودج رد نومزآ سپ و نومزآ شیپ هلحرم ود ره رد هجوت ییاسران ،)لک یاطخ و اهاطخ ریاس،یگدناماجرد 2

.تسا هدش هئارا

لودج 2 شنک تارمن رایعم فارحنا و نیگنایم . نومزآ سپ و نومزآ شیپ رد ییارجا یاه

(8)

اهریغتم نومزآ شیپ

نومزآ سپ

نیگنایم رایعم فارحنا

ولج هب ور هظفاح 37

/ 2 2 / 5 63

/ 2 5 / 5

بقع هب ور هظفاح 1

/ 1 8

/ 1 31

/ 1 5 / 2

تسرد هلوقم 62

/ 1 5 / 2 6

/ 3 2

/ 1

یگدناماجرد یاطخ 5

/ 20 64

/ 6 5

/ 15 00

/ 6

اهاطخ ریاس 9

/ 23 58

/ 4 5

/ 20 70

/ 4

لک یاطخ 5

/ 30 24

/ 9 5

/ 29 02

/ 6

هجوت صقن 5

/ 23 32

/ 2 1

/ 22 10

/ 2

لودج جیاتن 2

هفلوم یارب ، بیترت هب تارمن نیگنایم نومزآ شیپ هلحرم رد بقع و ولج هب ور ماقرا یانخارف نومزآ یاه

2 / 5

و 8 / 1 تارمن نیگنایم نومزآ سپ هلحرم رد و 5

/ 5 و 5 / 2 هفلوم یارب .دشاب یم بیترت هب هلحرم رد نیسناکسیو نومزآ یاه

هفلوم ریز نیگنایم نومزآ شیپ اه

بیترت هب 5 / 2 ، 5 / 20 ، 23 / 9 و 5 / 30 بیترت هب تارمن نیگنایم نومزآ سپ هلحرم رد و 6

/ 3 ،

5 / 15 ، 5 / 20 و 5 / 29 تارمن نیگنایم ،نومزآ شیپ هلحرم رد زین پنسا نومزآ هجوت ییاسران هفلوم .دشاب یم 5

/ 23 رد و

تارمن نیگنایم ،نومزآ سپ هلحرم 1

/ 22 دوش یم هدهاشم هکروط نامه .دشاب یم توافت

تکرش تارمن نیگنایم رد یاه

ناشن ار نومزآ سپ و نومزآ شیپ هلحرم نیگنایم نیب توافت جیاتن .دشاب یم هلخادم دعب و هلخادم لبق تیعقوم ود ناگدننک .دهد یم لودجرد 3

یندومزآ تارمن هسیاقم تهج هتسباو یت نومزآ جیاتن ، هفلوم رد اه

نیسناکسیو یاهتراک ،ماقرا هظفاح یاه هجوت و

.تسا هدش هداد ناشن نومزآ سپ و نومزآ شیپ تیعقوم ودرد لودج 3 یندومزآ تارمن توافت یرادانعم تهج هتسباو یت نومزآ . شنک رد اه

نومزآ سپ و نومزآ شیپ رد ،ییارجا یاه

(9)

اهریغتم یدازآ هجرد

هتسباو یت شزرا یرادانعم حطس

ولج هب ور هظفاح 9

512 / 5 0005

/ 0

هب ور هظفاح بقع 9

004 / 3 01

/ 0

تسرد هلوقم 9

287 / 3 01

/ 0

یاطخ یگدناماجرد 9

534 / 4 0005

/ 0

اهاطخ ریاس 9

301 / 6 0005

/ 0

لک یاطخ 9

132 / 5 0005

/ 0

هجوت دوبمک 9

58 / 5 0005

/ p<0

لودج رد 3 هفلومرد ناگدننک تکرش تارمن توافت هک تسا نیا رگنایب جیاتن ، ولج هب ور ماقرا یانخارف نومزآ یاه

ود رد

( نومزآ سپ و شیپ تیعقوم 0005

>/ ،p df=9 ، 512 / 5 t= هفلوم رد ناگدننک تکرش توافت نینچمه .دشاب یمرادانعم )

(بقع هب ور ماقرا یانخارف 01

>/ ،p 9 df= ، 004 / 3 t= هفلوم تارمن .تسا رادانعم ) شیپ تیعقوم ود رد زین نیناکسیو نومزآ یاه

( تسرد هلوقم رد بیترت هب نومزآ سپ و 01

/

>0 ،p 9 df= ، 287 / 3 t= ( یگدناماجرد یاطخ و ) 0005

/

>0 ،p 9 df= ، 534 / 4 t= )

( اهاطخ ریاس و 0005

>/ ،p 9 df= ، 301 / 6 t = ( لک یاطخ و ) 0005

>/ ،p 9 df= ، 132 / 5 t= هرمن توافت .دنشاب یم رادانعم ) رد اه

( زین نومزآ سپ و نومزآ شیپ رد هجوت دوبمک هفلوم 0005

> / ،p 9 df= ، 58 / 5 t= یم رادانعم ) یاهیزاب هجیتن رد .دشاب

شنک دوبهب رب یتخانش .دشاب یم رثوم ییارجا یاه

یریگ هجیتن و ثحب

(10)

شهوژپ رضاح فده اب یسررب ملق و یتسد یتخانش یاهیزاب یشخبرثا -

شنکدوبهب رب یذغاک یاراد ناکدوک ییارجا یاه

هجوت دوبمک ناگناشن جیاتن .دش ماجنا

داد ناشن هتسباو یت لیلحت زا لصاح هک

شنک نیگنایم یاراد ناکدوک ییارجا یاه

یزاب تفرگ هجیتن ناوتیم نیاربانب .تشاد یرادانعم توافت نومزآ سپ و نومزآ شیپرد هجوت دوبمک ناگناشن یتخانش یاه

ملق و یتسد شنک دوبهب رب یذغاک–

جیاتن .دراد یرادانعم رثا هجوت دوبمک ناگناشن یاراد ناکدوک ییارجا یاه ب شهوژپ نیا

ا

هتفای ( یمارهب شهوژپ یاه 1390

یپوت یاهیزاب یشخبرثا رب ینتبم ) -

شنک رب یپوتریغ شیب و هجوت صقن ناکدوک ییارجا یاه

( نایکسارک ،شخبادخ ،یحیبذ ،یجنگ شهوژپ جیاتن اب و یلاعف 1390

اقترا رب روحم کدوک ینامرد یزاب یشخب رثارب ینتبم )

شنک اژن یسیع شهوژپ جیاتن و ییارجا یاه (یگرزب تشد ،یروشاع ،یدابآ ملس ،رگنهآ روی شداد ،یرهشوی د

1395 رد )

یزاب ریثات صوصخ شنکرب یا هنایار یاه

،نمادکاپ ،یکیب لاز ،شهوژپ جیاتن و یلاعف شیب و هجوت صقن ناکدوک ییارجا یاه

(یبطق ،یدرک 1395

یزاب داد ناشن هک ) شنک یاقترا رب یموب بختنم یاه

سارثوم ییارجا یاه نییبت رد .دشاب یم وسمه .ت

یزاب هک نیا هب هجوت اب تفگ ناوت یم شهوژپ لصاح هتفای ،یزاب نایرج رد .تسا ناکدوک ینهذ دشر هدننک تیاده عبنم اه

یکاردا دشر .دننک یم دشر کاردا ،زکرمت ،تقد ،هظفاح ،یکلااچ لیبق زا کدوک فلتخم یاهورین -

نوهرم کدوک یتخانش

یزاب هک تسا ییاه باتزاب زا

دنیارف هب و هتفای همادا نیرمت و رارکت اب ،هدش زاغآ هیلوا یاه .دیای یم لماکت یرت هدیچیپ یاه

یزاب هفلوم و دنشاب زغن رد یسپانیس تاطابترا و نورون هزادنا شیازفا دنناوت یم اه ماجنا ماگنه هظفاح و زکرمت و هجوت یاه

یزاب گ یم رارق یتیردند دشر ریثات تحت اه

،تسرپادخ(دنری 1393

ملق و یتسد یتخانش یاهیزاب .) -

رد هدافتسا دروم یذغاک

تیلاعف هب زاین یزاب ماجنا یارب هکنیا لیلد هب شهوژپ نیا و هجوت رد یرادیاپ و هجوت هب زاین ینعی .دراد زغم یتخانش یاه

دنراد دعب و لبق هلحرم هب تشگرب و یروآدای هب زاین نینچمه دنراد هجوت میسقت یدایز یاهتیلاعف یزاب نیح رد ینعی

خساپ یرادزاب ،یهد نامزاس ،یراک هظفاح ،هجوت :هلمج زا یتخانش ببس هجیتن رد دشاب یم حیحص روط هب یزاب ماجنا همزلا اه

شنک یاقترا شهوژپ .دنوش یم ییارجا یاه

رضاح رگید دننام شهوژپ

اه تیدودحم زا اه

یی زین رادروخرب یم . دشاب هلمجزا نیا

تیدودحم اه

یم ناوت هب دادعت هنومن نییاپ هب لیلد طیارش صاخ و کلام اه دورو ی و جورخ شهوژپ هراشا .درک اب نینچمه

هک .دنتفاین یتصرف یریگیپ نومزآ یارجارد نارگشهوژپ ینامز تیدودحم هب هجوت رد دیاب

میمعت یهد جیاتن .درک طایتحا

نیاربانب داهنشیپ یم دوش ات رد شهوژپ اه ی زا ،یتآ دادعت هنومن اه ی یرتشیب هدافتسا زین لرتنک و شیامزآ هورگ ود رد و دوش

دوش ماجنا زین یرگیپ نومزآ نینچمه .دنوش یسررب .

یرازگساپس میرازگساپس شهوژپ نیا یارجارد یراکمه یارب دنولا یشخبناوت زکرم ،مرتحم تیریدم و ناردام و ناکدوک یمامت زا نایاپ رد

(11)

تشون یپ اه

1. Neurodevelopmental Disorders 2. Intellectual Developmental Disorder 3. Communication Disorders 4. Autism Spectrum Disorder 5. Motor Disorders 6. Specific Learning Disorder 7. Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder 8. Impulsiveness 9. Attention Deficit Disorder 10. Frontal 11. Suppression 12. Planning 13. Working memory 14. Organization 15. Swanson, Pelham & Nolan 16. Wechsler Intelligence Scale

(12)

(13)

عبانم (.اکیرمآ یکشزپ ناور نمجنا 1393

للاتخا یرامآ و یصیخشت یامنهار .) ( یناور یاه

DSM-5 .ف همجرت.)

.ژ ،یرفولین .ع ،دنمرف .آ ،ییارخف .ع ،ییاضر اشتنا خیرات (دنمجرا :نارهت .ولماش .ف ،رذآ یمشاه

،یلصا نابز هب ر 2013

.)

(.ر.ع ،یدارم،.ج ،ینسح،.م،یلوتک یماطسب 1393

شقن.) شنک ییاسران اه

ی رد ییارجا نییبت

شیب /هجوت ییاسران میلاع یلاعف

.راتفر و هشیدنا هلجم .نلااسگرزب 9

( 3 ،) 39 - 37 .

(.ر ،ینیسحریم ،.ر.ع،شیاشخب 1393

اعف شیب للاتخا مئلاع شهاکرب ینامرد یزاب یشخبرثا .) ( هجوتدوبمک/یل

و )ADHD

.ملایا یکشزپ مولع هاگشناد یشهوژپ یملع هلجم .ناکدوک یلیصحت درکلمع دوبهب 22

( 6 ،) 13 - 1 .

(.ر.م،رابدرب یضایف ،.ج ،یدردف یحلاص ،.ع،یدهشم ،.ن،راکزیهرپ 1392

یتخانش ینامرد هورگ یشخبرثا .) -

دوبهب رب یراتفر

شنک ن للاتخا هب لاتبم دارفا ییارجا یاه .یتخانشناور تملاس رد شهوژپ .یشنک نوزف /هجوت ییاسرا

7 ( 3 ،) 12 - 2 .

(.ا ،روپیلع ،.ر ،رذلآد ،.پ،ناتسداد 1389

یسانشناور .یشنک نوزف/هجوت ییاسران للاتخا هب لاتبم ناکدوکرد ییارجا یرو شنک.)

،یناریا ناسانشاور :یلوحت 25

( 7 ،) 27 - 39 .

،نایئاضر

،.ا ،.پ ،دازا حلاف ،.ع ،یدمحم (.ک،داژن تعیرش

1391 یبایزرا.) یشخبرثا یاهیزاب

یاهنایار هجوت نازیمرب نایلاتبم

هب

یگدنام بقع ی هلجم .ینهذ

لوصا تشادهب لاس.یناور 2

( 14 ،) 98 - 109 .

(.م ،ینیمت درک ،.س ،شمار ،.ز ،یمیمص 1395

شنکرب یناجیه یراک هظفاح شزومآ یشخبرثا .) هب لاتبم ناکدوک ییارجا یاه

سران للاتخا یملع همان هامود .شبنج نوزف /هجوت ییا

- .یکشزپ مولع رد شهوژپ یاهدربهار یشهوژپ 9

( 5 ،) 381 - 391 .

یسیع داژن ( .ز ،یگرزبتشد ،.ج ،یروشاع ،.ح،یدابآ ملس ،.م،رگنهآروپشاداد ،.س،یرهشوب 1395

ریثات .) یزاب یاه هنایار رب یا

هجوت رادیاپ و هظفاح لاعف نازومآ شناد ییادتبارسپ

لاتبم هب للاتخا ییاسران / هجوت

یکشزپ هدکشناد هلجم .یلاعف شیب

.دهشم یکشزپ مولع هاگشناد 59

( 5 ،) 321 - 311 .

( .آ،نایکسارک،.ر ،شخبادخ ،.ر ،یحیبذ ،.ک،یجنگ 1390

ریثأت .) یزاب یرگنامرد کدوک

روحم هناشن شهاکرب یاه

یراتفر

ناکدوک اب للاتخا هجوت ییاسران نوزف/

یشنک . هلجم ناور یسانش .ینیلاب 3 ( 4 ،) 26 - 15 .

(.ز ،تسرپادخ 1393

ینهذ ناوت مک نازومآ شناد هجوت و زکرمتو یرادید هظفاحرب ینامرد یزاب یشخبرثا یسررب .) شزومآ

.ییانثتسا تیبرت و میلعت .ریذپ 14

( 6 ،) 9 - 1 .

(.س،ثلاث دیهش ،.ج.م.دابآ میهاربا یرغصا ،.ر.ح،فابرعش نایدمحماقآ،.ن،ینیسحزابخ 1395

.) نامرد یشخبرثا ینتبم

رب شریذپ

و دهعت رب شیازفا مظن ییوج یتخانش

،ناجیه بات یروآ و شهاک بانتجا هبرجت یا رد نانز لاتبم هب ناطرس همان نایاپ .ناتسپ

.دهشم یسودرف هاگشناد ،یتیبرت مولع و یسانشناور هدکشناد،دشرا یسانشراک

(14)

،.ع،نلابابدهاز ،.ا.م ،یلیعامسا،.م ،ینامیرن (.ع ،یمساقلاوبا

1392 شنک شزومآ یشخبرثا هسیاقم.) رد ینامرد یزاب و ییارجا یاه

.ینیلاب یسانشناور هلجم .باسح رد ییاسران هب لاتبم نازومآ شناد یلیصحت تفرشیپ و هجوت یرادهگن و یراک هظفاح دوبهب 5 ( 4 ،) 17 - 1 .

( .ن ،یچزیربت ،.ا ،ینامیلس ،.م ،ینامیرن 1394

یسررب .) ریثأت

یشخبناوت یتخانش

رب دوبهب یرادهگن هجوت

تفرشیپ و یلیصحت

یضایرADHD شناد نازومآ یاراد .للاتخا هسردم یسانش ناور ی هلجم .

4 ( 2 ،) 134 - 118 .

(.ج ،یروشاع ،.ن ،دنوکریش ،.ن ،یسیو ،.ف ،داژن نایمشاه 1394

هسیاقم.) یشخبرثا شزومآ

کبدیفورون یاهزاب و

هنایار یا رب

ییاناوت هجوت و هتسویپ همانرب

شناد یزیر نازومآ

لاتبم هب للاتخا صقن یملع هلجم .هجوت -

.کارا هاگشناد یشهوژپ 18

( 8 ،) 92 -

81 . (.ه،نیوگ 1391 .ناجنز شناد :ناجنز .هداز یبتجم .م ،یبجر .ا ،هداز دسا .ح همجرت .یتخانش یسانشناور ی هنیمز .)

،.ح ،یدرک ،.م ،نمادکاپ ،.ه.ب ،یگیب لاز (.م،یبطق

1393 یزابرثا .) یموب بختنم یاه -

هناشن شهاک رب یلحم دوبمک یاه

.یدربراک یسانشناور رد شهوژپ و شناد.ییادتبا عطقم نازومآ شناد یلاعف شیب/هجوت 17

( 4 ،) 94 - 85 .

Melby-Lervåg M, Hulme C. (2013). Is working memory training effective? Ameta meta- analytic review. Developmental psychology.49 (2), 22-70.

Barkley, R. A., Murphy, K. V., & Fischer, M. (2008). ADHD in Adult: What science says? New York. Guilford Press.

Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, J. C., & Neale, J. M. (2012). Abnormal Psychology.

Eleventh Edition, United States of America, John Wiley & Sons, Inc.

Lezak, M.D., Howieson, D.B. (2004) Loring DW. Neuropsychological Assessment. New York:

Oxford niversity Press.

Sterman, M.B., Egner, T. (2006). Foundation and practice of neurofeedback for the treatment of epilepsy. Applied psychophysiology and biofeedback. 31(1):21-35.

(15)

The Effectiveness of Cognitive Games on Executive Actions for Children with Attention Deficit Symptoms

Atefe Kiani1, Kobra Afshar2, Mahmood Shirazi3

1- Master of General Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran, [email protected]

2- Master of General Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran.

3- Associate Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran

Abstract

Objectives: The Purpose of this Study was to Investigate the Effectiveness of (handwritten) and pencil-based cognitive games on executive actions in children with attention deficit Symptoms. Method: The present research method is a quasi-experimental, pretest-posttest of one group. The statistical population of this study was children with a 6-8 year old

deficiency in Mashhad. the sample of 10 people from Alvand rehabilitation center were selected through a sampling method based on selected criteria. The research tools were Snap (1980), Wechsler cocktail breeding test, Wisconsin Card Classification Test (1948). Data were analyzed by SPSS-16 software using t-test. Results: The results of t-test showed that the average of performance scores in the experimental group was significantly higher than the pre-test. Conclusion: According to the results of the research, manual cognitive games and pen-paper are effective on the performance of children with attention deficit disorder.

Therefore, to improve and empower the executive practices of children with a disability, cognitive games and pen-paper can be used, which is much less costly than the Nero- feedback and some of the software used in cognitive rehabilitation.

(16)

Keywords: Cognitive games, executive actions, attention deficit disorder.

(17)