های ترتیزک بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ

(1)

هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک

یشزومآ هورگ زبس یاضف و ینابغاب مولع

جرد تفایرد یارب هلاسر یصصخت یرتکد

یغاب تلاوصحم یلوکلوم کیتنژ و یژولونکتویب شیارگ ینابغاب مولع هتشر

ناونع :

پیتونژ یکیتنژ عونت یسررب کزیترت یاه

رگشهوژپ :

یمیحر دیحو

امنهار داتسا :

ینیدلا بحم یدهم رتکد یربنق اضریلع رتکد

رواشم داتسا :

نایمانهب یدهم رتکد این یزیزع اویش رتکد

تشهبیدرا 98

(2)

(3)

ناونع و :روآدیدپ مان پیتونژ یکیتنژ عونت یسررب

یمیحر دیحو /کزیترت یاه

داتسا نا امنهار : ینیدلا بحم یدهم رتکد -

یربنق اضریلع رتکد

داتسا :رواشم نا نایمانهب یدهم رتکد

- این یزیزع اویش رتکد

خیرات :عافد 09

/ 02 / 1398

دادعت حفص :تا 115

.ص

نایاپ هرامش :همان

زبس یاضف و ینابغاب مولع

:هدیکچ کزیترت ( Lepidium sativum L.

هب قلعتم ) رد هتک تتسا یمهم یاه یزبس زا یکی و وب بش هداوناخ

یم تشک درس و هلدتعم قطانم دوش

دیاش( ایسآ یبرغ و یزکرم قطانم رد هایگ نیا هک تسا نیارب داقتعا .

.دشاب هتفای شرتسگ ایند طاقن هیقب هب سپس و دشاب هدش یموب )ناریا و قطاتنم مامت رد کزیترت ناریا رد

یم تشک فلتخم تاعافترا هعلاطم نیا .دوش

روظنم هب پیتونژ یکیتنژ عونت یبایزرا اب کزیترت یاه

هدافتسا

،کیژولوفروم یاهرگناشن زا .تسا هدش ماجنا کیژولوتیس و هرثؤم داوم ،یلوکلوم

64 اتب کزتیترت پتیتونژ

فتلتخم لاس ود رد یلیبدرا ققحم هاگشناد یتاقیقحت هعرزم رد رارکت هس رد عبرم سیتلا حرط زا هدافتسا 1395 و 1396 و دندش باختنا ترک ره زا کیژولوفروم یاه یسررب یارب هایگ جنپ .دش تشک 15

تفتص

یلوکلوم زیلانآ .دش یریگ هزادنا کیژولوفروم و هرثؤم داوم ،

کیژولوتیس سیدرتپ یزکرم هاگشیامزآ رد زین

.دش ماجنا نارهت هاگشناد ناحیروبا سنایراو زیلانآ

15 ناشن کیژولوفروم تفص نیب راد ینعم توافت هدنهد

پیتونژ زا تارییغت بیرض .دوب کزیترت یاه 66

/ 11 اتت یتنز هتناوج دصرد تفص یارب دصرد 6

/ 32 دتصرد

ج هقاس فلاغ رد هناد دادعت تفص یارب ( لوا لاس رد یبنا

1395 لاتس یارب تارییغت بیرض .دوب توافتم )

( مود 1396 زا زین ) 7 / 8 ات ینز هناوج دصرد تفص یارب دصرد 75

/ 37 فتترا تفتص یارتب دصرد نیتلوا عا

.دوب توافتم فلاغ هناوج دصرد

زا ینز 3 / 43 ات دصرد 3 / 88 لاسرد دصرد 1395

زا و 67 / 55 ات 76 / 91 رد

لاس 1396 .دوب توافتم زا یلصا هقاس لوط لوا لاس رد

7 / 21 یتناتس اتت یناتمور پتیتونژ رد رتتم 1

/ 69

یتناس زا تفص نیا مود لاس رد و دوب توافتم یررهش پیتونژ رد رتم 7

/ 25 اتت هیتسور پیتونژ رد 06

/ 57

.دوب توافتم ناتسجرگ پیتونژ رد .دتش هدهاتشم دتنله پیتونژ رد یگرب درکلمع نیرتشیب لاس ود ره رد

ت جیاتن لماع هب هیزج لاس رد هک داد ناشن یلصا یاه

1395 لماع هس 7 / 78 لاس رد و سنایراو دصرد مود

26 / 78 .دندرک هیجوت ار عونت دصرد هشوخ هیزجت هجیتن ساسا رب

پیتونژ یا و هورگ هس رد لوا لاس رد اه

.دتتنتفرگ رارتتق هورتتگ راتتها رد مود لاتتس رد هداد

دتتیلوت یاهدتتناب هلیتتسوب یلوتتکلوم یاتته تتسوت هدتتش

رگناشن زا .تتفرگ رارق زیلانآ دروم یکیتنژ عونت یسررب یاربISSR

20 رگزاتغآ هدافتتسا دروتمISSR

18

اتتعومجم .دتتندوب لکتتش دتتنا رگزاتتغآ 277

هتتک دتتش دتتیلوت دتتناب 188

دتتندوب لکتتش دتتنا نآ دتتناب

( 4 / 67 اهرگزاغآ نیب رد .)دصرد .داد ناشن ار یلکش دنا حطس نیرتشیبI17

تاعلاطا نازیم یلکش دنا

آ

(4)

( ( یرگناشن صخاش ،)PIC ( رگزاغآ کیکفت تردق ،)MI

للآ دادعت ،)Rp ( هدش هدهاشم یاه

دادتعت ،)Na

للآ ( رثؤم یاه ربارب ین و نوناش عونت صخاش و )Ne

3 / 0 و 2 / 0 ، 34 / 1 ، 65 / 1 ، 14 / 5 ، 74 / 4 ، 44 / 0 .دوب

هشوخ هیزجت هداد ساسا رب یا

و یلوکلوم یاه یتونژ دراکاج هباشت بیرض

پ یتسقت هورتگ راتها رد ار اته

.درک یدنب زیلانآ زا هدافتسا اب کزیترت پیتونژ جنپ سناسا تابیکرت

GC/MS دادتعت

22 - 18 ار بتیکرت

.درک یئاسانش لتیزنب و ناتسکولیساتکا ،لورکاوراک ،لیتم ارگه ناسکولیس یرتولکیس لماش بیکرت راها

دودح هک دندوب کزیرترت سناسا هدمع تابیکرت لیرتین

% 55 پیتونژ هدش یئاسانش تابیکرت لماتش ار اته

یم .دوب تابیکرت نیب فیعض یگتسبمه رگناشن یئایمیش تابیکرت نیب یگتسبمه زیلانآ .دندش

مزومورک دادعت .دش ماجنا کزیترت پیتونژ هد یموزومورک شرامش هدودحم رد اه

14 n= 2 ایلاتیا پیتونژ رد

ات 20

= 2n پیتونژ رد ناتسجرگ و ناملآ یاه

توافتم .دوب

داد ناشن ار یتوافتم عونت حطس ،توافتم یئایفارغج قطانم ،قیقحت نیا هجیتن ساسا رب دن

تیولوا نیاربانب .

هب یاه همانرب یداژن

کزیترت دیاب صوصخم قتیقحت نتیا .دتنداد ناتشن ار یرتشیب عونت هک دشاب یقطانم

یم یکیتنژ عونت شیازفا هک داد ناشن نینچمه ازتفا ثعاب دناوت

هرتهب تتیلباق شی نارتیا رد کزتیترت یرو

.ددرگ

هژاو :یدیلک یاه رگناشن ،کیژولوفروم تافص ،موزومورک دادعت ،هرثؤم هدام تابیکرت ،کزیترت

ISSR

ب

(5)

1 فده و همدقم -

1 - 1 - همدقم

و ییوراد ناهایگ زا هدافتسا زبس

ی اه هقباس یا هب هزادنا و ناتهایگ زا یرایتسب .دراد رتشب خیرات

زبس ی اه تسادروم ف هدا یئوراد تابیکرت یواح ناسنا رثؤم

هدوب ی دنا ناراتکمه و لسپات(

،1

2006 .)

و ییوراد ناهایگ زا هدافتسا زبس

ی اه هب ناونع ادتیپ جاور یراتمیب لتماوع دیدهت لباقم رد یخساپ

یور و یلا( تسا هدرک ،2

2004 .) زا شیب 80 هب کیدزن( ناهج مدرم دصرد 5

)رفن درایلیم یارب ،

یرامیب نامرد یم هدافتسا یهایگ یاهوراد زا زونه اه

ت .دننک ًابیرق ی ک مراتها یاتهوراد هت

ی ه هدتش

دنتسه یهایگ أشنم یاراد ایند و

هراتصع ناهایگ زا ًامیقتسم ای هدتش یریگ

دنا نموتین و رتک(

،3

2002 ) . کزیترت . L Lepidium sativum ناناسوب بش هداوناخ هب قلعتم

دشر اب یاه یزبس زا یکی4

زا یکی یزبس نیا .تسا عیرس هم

رت ی ن تتشک درتس و هتلدتعم قطاتنم رد هتک تتسا یناتهایگ

م ی دوش و تسا ناریا و ایسآ برغ یموب هایگ نیا هک تسا نیا رب داقتعا . رتگید و اتپورا هتب اجنآ زا

ناراکمه و ناژ( تسا هتفای شرتسگ قطانم ،5

2009 ،اسراپ ؛ 1960 ا هقباس .) یزبس نیا زا هدافتس

نرق هب 16 یدلایم مرب ی ددرگ نوئل و وجمرب ( ،6

1994 رتثا کزیترت هتفرگ ماجنا تاعلاطم قبط .)

ناطرس تابیکرت هیلع رب یتظفاحم دتشر هدننک راهم یرتکاب و از

Pseudomonas aeruginosa

ناراکمه و هیساک( دراد )کیتویب یتنآ هب تمواقم تیلباق یاراد(

،7

2002 ترت .) رد نیتنچمه کزی

1- Tapsell et al

2 -Lai and Roy

3 -Cragg and Newman

4 -Brassicaceae

5- Zhan et al

6- Bermejo and Leon

7- Kassie et al

(6)

2 پیتونژ یکیتنژ عونت یسررب

کزیترت یاه

یرامیب و تباید ،لااب نوخ راشف نامرد هب هیلک یاه

ناراکمه و اتپوگ( تسا هتفر راک ،1

2010 .)

سنج Lepidium دودح

150 هنوگ هک دراد هنوگ L. sativum L.

هنوگ ریز هس هب vulgare

,

crispum و

latifolium یم یسقت هشیر و هقاس ، رب تایصوصخ ساسا رب

لاوتپ( دوش اوئاتی

،2

1981 .) یم یپیتونژ و یپیتونف شنیزگ یانبم عونت عباتنم تیریدتم و یتکیتنژ عوتنت زا یهاتگآ .دتشاب

زا هدافتسا تیلباق ،یکیتنژ ریاخذ تظافح نمض یکیتنژ همانرب

اه ار یحلاصا ی مأتت

ی ن یتم .دتیامن

یکیتنژ عبانم تیریدم و یکیتنژ عونت زا یهاگآ نیاربانب هب

ناونع رب هم یازجا همان

یحلاتصا یاه

یم یقلت شور .دوش هتنوگ رد یکیتنژ عونت دروآرب یارب یفلتخم یاه

هتک دراد دوتجو یهاتیگ یاه

هلمجزا م ی ناوت یازوزیآ ،یرهاظ تافص زا هدافتسا هب نیئتورپ ،اته

هرتیخذ یاته یاهرگناتشن و یا

( دومن هراشاDNA هداز نابرق

،لضفا و باقن 1394

.)

حلاصا تیقفوم هایگ نارگ

یتشحو نادنواتشیوخ و ناتهایگ رد دوجوم یکیتنژ عونت نازیم هب ی

نآ یتخاوتنکی :دراد تتیمها لتیلد دتنا هتب یعیبط عونت زا هدافتسا نآ رب هولاع .دراد یگتسب اه

یم دیلوت یناهایگ ًلاوا اریز ،تسا بولطمان یعارز ناهایگ رد یکیتنژ یمدیپا هب تبسن هک دنوش

اته

یطیحم یاهریغتم و سآ

ی ب پ ذ ی دنر یم درکلمع شهاک ثعاب نیا و .دوش

ناث ی

ًا یتشحو نادنواشیوخ

یم تسد زا دنتسه دیفم ینژ عبانم یاراد هک یعارز ناهایگ ،نایموصعم( دنور

1382 .)

تیعمج ای دارفا نیب رد یکیتنژ هلصاف زا علاطا هتنوگ یدنواتشیوخ تباور زا یهاتگآ و اه

یاته

رظندروم نامزاس ناکما یحلاصا همانرب رد هنومن و یثراوت ریاخذ یهد

یریگ رثؤتم پتیتونژ زا و اته

هرهب یم هارف ار عونت زا رتهب یرادرب ناراکمه و امراش ( دزاس

،3

2015 شیازفا .) عوتنت

زا یتکیتنژ

یرادیاپ ،یطیحم تارییغت اب یراگزاس یارب ناهایگ رد ییاناوت داجیا قیرط تدمدنلب

نآ اته هتب ار

تحت تبثم یلکش ثأت

ی ر م رارق ی .دهد یارتش رتییغت یلااتب تعرتس رتیظن یلیلاد هب هک یماگنه

یمیلقا - رارتق ارتقنا رطخ رد دهد بسانم خساپ نآ لباقم رد دناوتب هایگ هچنآ زا شیب یطیحم

یم بسانم یاهراکهار زا یکی .دریگ

« ناتهایگ لاتقتنا رد رتشب تلاخد

4» هتب دعاتسمان یارتش زا

یارش بسانم رت یم یطیحم .دشاب

د شقن یتم یارتش نیا رد یناسنا لماع تلاخ دتناوت

هتب ناونع

و شقن رب کحم یلیلد دوخ هک ،دیآ رامش هب یکیتنژ ریاخذ ظفح رد هم لماوع زا یکی مها

تی ت

یم تسد نیا زا یتاقیقحت دشاب

ناراکمه و ریاک(

،5

2005 ).

1-Gupta et al

2 -Povalyaeva

3 -Sharma et al

4- Assisted migration or Assisted colonization

5 -Kier et al

(7)

3 فادها و همدقم

دوجوم رامآ قبط هنلااس

دودح 30000 هنوگ دوجوم هدنز هشیمه یارب زا

نیب یم ور دن و شیب

زا 5400 هنوگ زا ناروناج و 5700 هنوگ یهایگ رد یارش ینارحب و رد رعم ارقنا رطخ دنتسه

هک ات نایاپ نرق رضاح یمین زا هنوگ اه تادوجوم ی

،هدنز ینعی یمین زا عوتنت یتتسیز نیتمز ار زا

تسد یهاوخ داد و نیا رما رد یاهروشک ناهج

موس تعرس اب یرتشیب

رد لاح عوقو .تسا قبط

رامآ دوجوم روشک رد ناریا

5 / 5 دصرد زا هنوگ اه ی ارتقنا لاتح رد یهاتیگ م

ی دنتشاب هتک نتیا

،نازیم 550 ربارب رادقم پ ی ش بی ن ی هدش سوت هیداحتا بی ن للملا ی تظافح زا تعیبط یلیلج( تسا1

دازمج و ،2

1999 ) هب نتخادرپ اخذ

ی ر هتجوت اتب یفرط زا .تسا رادروخرب یصاخ تیمها زا یثراوت

هک ناریا دننام یروشک یتسیز تینما و هدنیآ رد یئاذغ عبانم تیمها هب ظاحلزا

خ ا ناهایگ هاگتس

لوا هبتر زئاح یعارز و یشحو م

ی دشاب زا شیتب دوجو و 1900

موتب هتنوگ عوتضوم ،نارتیا رد داز

،یکیتنژ عونت هعلاطم هنوگ

ا سوکا و ی زا تظافح یترابع هب ای و یمتسی

اخذ ی ر و یثراوت هتمانرب اه ی

نادناود یتیمها یاراد هنیمز نیا رد یشهوژپ م

ی دشاب ،ناراتکمه و روپ یدهاز(

1389 ظتفح .)

عونت زا یکی یکیتنژ هم

رت ی ن هنوگ زا تظافح فادها دنتتسه هدتش دیدهت ای و رطخ لاح رد یاه

زا یهاگآ و عونت

زرا تاعلاطا یکیتنژ ار یدنمش

هب روظنم حرط ر تی ز ی ژتارتتسا ی اه رد یدربراتک ی

هنیمز نیا هب

تسد یم ناراتکمه و یتاتپیرت( دتهد ،3

2003 .) زا ا تی ن ور نتیا یباتیزرا و ییاتسانش

یهایگ یکیتنژ عونت عیسو هرتسگ

، هم زا رت ی ن ولوا ی ت اه ی هتجوت موزل و هدش بوسحم یتاقیقحت

سم یدج ئ س و نیلو ی

تسا ناراذگ زرواشک شخب بلط ار ی

یم دنک

، زا ات ی ک وس هب روظنم تتظافح

روتشک زا یهاتیگ داوتم ینوناتقریغ جورتخ زا یریگولج و یلم سلاپ مرژ زا تنایص و

، هتب تبتسن

سانش ه هبرصحنم و یموب یهایگ داوم ندرکراد نیب زکرم رد نآ تبث و ناریا درف

زا تتظافح یللملا

هتیراو و ماقرا یهایگ یاه

دتنمناوت زا یفاتک تخانتش و علاطااتب رگید یوس زا و دوش مادقا4

ی اه ی

دوجوم یکیتنژ

، همانرب رد دنمشزرا لیسناتپ نیا زا نیب و یلم یداژنهب یاه

دوتش هدافتسا یللملا (

هد یدمحم ناراکمه و همشا

،5

2007 ).

نارتیا و ایتسآ برتغ یموتب هک تسا یهایگ کزیترت م

ی دتشاب نآ شرورتپ و تتشک و هتب

ط رو

هدرتسگ ا ماجنا ناریا طاقن بلغا رد ی م

ی دوش ناراکمه و ناژ(

،6

2009 یئوراد صاوخ هب هجوت اب .)

بیسپه ( نآ دایز رایسب ناراکمه و اه

،7

2010 ،یتکیتنژ عونت یسررب تیمها هب رظن و ) هنافتسأتم

ظاحلزا دوتجوم عوتنت اتب عونت نیا هسیاقم و روشک رد یکدنا رایسب تاعلاطم یکیتنژ عونت یسررب

1- International Union for Conservation of Nature (IUCN)

2- Jalili and Jamzad

3-Tripathi et al

4- International Union for the Protection of New Varieties of Plants (UPOV)

5- Mohammadi-Dehcheshmeh et al

6- Zhan et al

7- Hepsibha et al

(8)

4 تونژ یکیتنژ عونت یسررب

پی کزیترت یاه

، مدقم یوضترم( تسا هتفریذپ تروص رگید یاهروشکرد 1392

ناراکمه و این غابص ؛ ،1

2014 .)

کزیترت یکیتنژ عونت یسررب اذل هتب

روظنم دوتبهب هتب کتمک و یتکیتنژ هرتیخذ نتیا زا تتظافح

و یحلاصا تلاکشم هدر

دنب .تسا یرورض نآ ی

1-2 - فادها یم ریز حرش هب شهوژپ ماجنا زا فده یلک روط هب .دشاب

1 - رد عونت دوجو زا یهاگآ عمج

ی ت اه کیژولوفروم یاهرگناشن زا هدافتسا اب کزیترت ی

2 - و یسررب هورگ دنب پیتونژ ی کیژولوفروم تافص زا هدافتسا اب اه

3 - لماوع یسررب ای

هدننکداج کیژولوفروم تافص زا هدافتسا اب عونت

4 - لکتشدنا و عونت دوجو زا یهاگآ ی

عمج رد ی ت اته ی کزتیترت یاهرگناتشن زا هدافتتسا اتب

یلوکلوم 5 - و یسررب هورگ دنب پیتونژ ی زا هدافتسا اب اه

یسررب یاه یلوکلوم

6 - یلوکلوم و کیژولوفروم تافص نیب طابترا مدع ای طابترا یسررب

7 - یموزومورک شرامش پیتونژ زا یدادعت

عوتنت یتسررب زا لتصاح جیاتتن هتب هتجوت اتب اته

یکیتنژ و یکیژولوفروم 8 - پتیتونژ زا یدادعت هرثؤم هدام نییعت عوتنت یتسررب زا لتصاح جیاتتن هتب هتجوت اتب اته

یکیتنژ و یکیژولوفروم

1 -Sabaghnia et al

(9)

5

2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق

2-1 - خ ا عیزوت و هاگتس

ءادبم هتک تتسا نتیا رتب داتقتعا اتما .تتسا هدتشن هتخانش لماک روط هب زونه کزیترت قیقد

یم ایسآ برغ بونج و زکرم هب قلعتم کزیترت هیلوا هاگتساوخ هتیقب هب سپس و )ناریا دیاش(دشاب

یتم ایند مامت هب طوبرم کزیترت شرورپ هرتسگ .تسا هتفای شرتسگ ایند طاقن رد اتمومع و دتشاب

دشر لدتعم قطانم یم

یم و دنک ( دبای شرورپ لاس لوط مامت رد دناوت

ناراکمه و نژ ،1

2009 .)

و یتبرغ لامتش ،یلامتش ،یزتکرم قطاتنم هب طوبرم کزیترت یئایفارغج راشتنا هزوح ناریا رد ،نامرهق( تسا یقرش بونج 1373

.)

2-2 - کزیترت یژولویب کی و عیرس دشر اب هایگ کی کزیترت رب .تسا هلاس

لگ ،لماک اه یاراد اه

4 لگ و دیفس رب

هشوخ هوهق زا اهرذب گنر ،کنیجروخ نآ هویم .تسا کاوک و دنلب یاه هوهق ات نشور یا

هرتیت یا

هدرتگ لمع یبوخ هب تارشح و دراد دوجو ناشفا هدرگرگد و دوخ تروص ود ره هب کزیترت .تسا یم ماجنا ار یناشفا دنهد

سندراک و زورک(

،2

1998 .) رب ،نشور زبس کزیترت یاه و کرتک نودب

فاکش یاراد هبل ظنمان یاه

یعرف هقاس .دنتسه هتشگرب یاه نآ

یتم ادتج یلتصا هقاتس یلااب زا

.دنوش اریتک و یبرع غمص نیشناج کزیترت رذب باعل .تسا دنت عط یاراد نآ ناوج هقاس و رب

تسا ناراکمه و ناودار(

،3

2007 .) یواتح کزتیترت رذتب 12

% یئتورتپ ،ن 4

% و یتبرا 74

% رتبیف

ناراکمه و یواکوگ(

،4

2004 .)

% 25 - 20 دودح و سناسا 25

/ 5

% ناراتکمه و اتتاد( تتسا نغور ،5

2011 .)

1- Zhen et al

2- Quiros and Cardenas

3 - Radwan et al

4 - Gokavi et al

5- Datta et al

(10)

کزیترت یاه

2-3 - شرورپ و تشک کزیترت

هوهق اهرذب ه نزو و نشور یا

راز هناد آ نیب ن 1,6 ات 2 یم مرگ وتلیک کتی و دتشاب نآ زا

یواتح

500 ات 600 هناوج .تسا رذب رازه رذب ینز

2 ات 3 یتم لوط هب زور تاجیزبتس زا کزتیترت .دتماجنا

لاومعم و تسا کنخ لصف 3

ات 6 یم تشک زا دعب هتفه ناوت

آ هایگ نیا .دومن تشادرب ار ن تبتسن

کاخ رد یلو درادن ینادنا عقوت کاخ سنج و یطیحم یارش هب داوتم اتب یوتق یاه

آ داتیز یتل

تسا رتشیب یدیلوت لوصحم تیفیک و تیمک .

هتب هتجوت اتب یزبتس نتیا تدم زارد هدافتسا یارب

هاتوک شیور هرود آ

تشک رابکی هتفه ود ره هک تسا مزلا ن آ

هتلمج زا کزتیترت .درک دیدجت ار ن

یتاجیزبس یم لگ هب عیرس ترارح رثا رب هک تسا

. دور

دودح نیمز راتکه کی رد تشک یارب 8

ات 10 رتم ره یارب و مرگولیک دودتح عتبرم

10 مرتگ

یم هدافتسا رذب تشک رد .دوش

اه ی هلصاف یفیدر 2

فیدر یور هایگ 10

ات 15 یتناس هلتصاف و رتم

نیب ه زا فیدر ود 30

ات 40 یتناس یم رتم .دشاب نیا کتی زا رتشیب لاومعم یزبس تتشادرب راتب

یمن تتشادرب لوتصحم تروتص نتیا رد هتک دشاب هتشاد ه یمود تشادرب تسا نکمم یلو دوش

تشاد دهاوخن ار لوا نیا تیفیک هدش ،تسویپ(

1388 .)

2-4 - کزیترت یئوراد صاوخ

دانسا و دهاوش یخیرات یرایسب هاوگ نیا تیعقاو تسا هک ناریا زا هلمج نهک نیرت ندمت یاه

یرشب تسا هک اب ناهایگ ییانشآ ییوراد هتشاد

و نایناریا زا هلمج ینامدرم دنتسه هک راشرس زا

هبرجت یاه دنمشزرا رد هنیمز هدافتسا زا ناهایگ ییوراد یم هکاتیرس .دنشاب زا1

وا رد اتسوا زین مان

هدرب و هدش هب ناونع نیلوا کشزپ رد ناهج دای یم اروها ،دوش ادزم

هد رازه هاتیگ شخبافتش رد

رایتخا وا تشاذگ ات هب یاوادم نامدرم دزادرپب . وبا یلع انیس اب یرایسب زا ناهایگ ییوراد ییانشآ

هتشاد و اب هرهب یدنم زا صاوخ ینامرد اهنآ زا یرایسب نارامیب

دوتخ ار اوادتم هدوتمن . تتسا رد

یسررب هنوگ یاه

،یهایگ هژاو persica رد

رانک مان یملع یرایسب زا هنوگ اه هدید یم دوتش هتک

فرعم یناریا ندوب نآ هایگ ،یرگرز( تسا 1371

.)

1-Seritakeh

(11)

7

قیقحت هنیشیپ و ینابم

بش هداوناخ زا تسا یهایگ کزیترت نرتق هتب یزبتس نتیا زا هدافتتسا هقباتس هک ناناس وب

16

یدلایم مرب ی ددرگ نوئل و وئجمرب(

،1

1994 ،روفلوتس ،نیراتموک ،دتیئونولاف یواتح کزیترت رذب .)

یرت ،دیزوکیلگ آ و لورتسا ،نپرت

یتم فتلتخم یاهدتیئولاکل ناراتکمه و لاودار( دتشاب

،2

2007 .)

رب یتم هدافتتسا یدتبک راوتع و کیبروکتسا یراتمیب نامرد رد و کرحم کزیترت یاه دوتش

ناراکمه و ینارغم(

،3

2005 رتمک ناتمرد هتب دوش فرصم ریش و یاا هارمه هب رگا کزیترت رذب .)

یم کمک درد دنک

ینلایگ و یگراخلا(

،4

2010 .) اتی رذتب فرتصم اب زین شراوگ هاگتسد تلالاتخا

یم دوبهب کزیترت رب ناراکمه و هیساک( دبای

،5

2002 زا یریگولج یارب نینچمه کزیترت رذب .)

تنوفع یم هدافتسا یاراق و یئایرتکاب یاه ناراکمه و راکاوید( دوش

،6

2010 یواتح یزبتس نیا .)

تلاونیزوکولگ یهجوت لباق ینامرد تیصاخ هک تسا7

ناراکمه و یل( دراد ،8

2010 زا .) نامز اه ی

کزیترت رذب یدق هب

ناونع یتم ایند هب دازون هک ناوج نارتخد تیوقت یارب یوقم ییوراد ،دتندروآ

یم هدافتسا لاوراگآ و امراش( تسا هدش

،9

2011 وگوگوتکلااگ .) شیازفا ثعاب کزیترت رد دوجوم10

یم یهدریش ( دوش

یاباگ ،11

2002 یکاروخ نغور .) ات هک کزیترت رذب رد دوجوم

٪58 ار رذب نزو

یم لماش زین ناراکمه و تیموس( تسا هتفر راک هب زین ییانشور دیلوت یارب ،دوش

،12

2010 روذب .)

بیسپه( دنتسه چراق دض و یرتکاب دض ،نیلم ،یوقم ،هدنهد نیکست کزیترت ناراتکمه و اته

،13

2010 نامرد یارب کزیترت رذب نینچمه .) دردولگ

اطرس ، ،دردرتس ،ناتتسپ ن تامر

ی تس یمرتت و

ناراتتتتتکمه و لتتتتتیگآ( تتتتتتسا هتتتتتتفر راتتتتتکب ناوختتتتتتسا یگتتتتتتسکش ،

1989 .)

1- Bermejo and Leon

2- Radval et al

3- Maghrani et al

4- Alkhargy and Gilani

5- Kassie et al

6- Diwakar et al

7-Glucosinolates

8- Lee et al

9- Sharma and Agarwal

10-Galactogogue

11- Gabay

12- Sumeet et al

13- Hepsibha et al

(12)

کزیترت یاه

2-5 - یکیتنژ عونت تیمها ،یژوتلوکا نوتچمه فتلتخم موتلع رد یرایتسب تیمها زا یکیتنژ عونت یفیک و یمک تخانش

کاپودوس( تسا رادروخرب تاتابن حلاصا و کیتنژ ،یمونوسکات ،یژولویب ،1

2002 .) هلصاف زا علاطا

تیعمج ای دارفا نیب رد یکیتنژ هتنوگ یدنواشیوخ باور زا یهاگآ نینچمه و اه

هتمانرب رد اه یاه

نامزاتتس ناتتکما ،یحلاتتصا پیتونژ زا رثؤتتم یرتتیگ هتتنومن و تتسلاپ مرژ یهد

هارتتف ار اتته

یم

،یناشیمدبع(دزاس 1377

.)

تتسا تتیمها زئاتح رایتسب ناهایگ حلاصا ثحب رد یکیتنژ عونت .

حلاتصا کتی یتروتص رد رگ

یم همانرب رد دناوت تنا سناش هک دشاب قفوم دوخ یحلاصا یاه

دوتجو وا یارتب بتسانم داوتم باخ

هم یهایگ یکیتنژ عبانم هک تسا ور نیا زا .دشاب هتشاد بوتسحم رشب یعیبط عبانم ریاخذ نیرت

یم

،ینادجو( دنوش 1372

نژ لاقتنا و یزاسادج ،ییاسانش .) پیتونژ رد هک دیفم یاه

و یموتب یاه

هدش هریخذ و هدمآ دوجوب یدامتم نورق یط اهنآ یشحو نادنواشیوخ ییلااب رایسب تیمها ،تسا

یم و هتشاد یتکیتنژ و یپیتوتنف عوتنت هتعلاطم .دشاب هتشاد عماوج تفرشیپ رد یمهم شقن دناوت

پیتونژ ییاسانش یارب ،یتکیتنژ ریاتخذ زا هدافتتسا و یباتیزرا ،ظتفح روتظنم هتب ، ه هباشم یاه

فت و ییاتسانش ،یحلاتصا یاته هتمانرب عورش زا لبق سلاپ مرژ عونت هعلاطم پتیتونژ کتیک

زا اته

وکنارف( تسا تیمها زئاح رایسب رگیدکی ،2

2001 تافتص یتسررب هتعلاطم قتیرط زا عونت یسررب )

یازوزیا دننام ینیئتورپ یاهرگناشن و کیژولوفروم دتیفم ناتهایگ نیتب عونت نیمخت رد ها رگا اه

تفرشیپ هب هجوت اب اما ،تسا بولطم تاناکما یلوکلوم یژولویب رد ریگمشا یاه

هدتش داجیا یرت

یم هک تسا قیقد و رتشیب تاعلاطا اهنآ رب هیکت اب ناوت

،یناتشیمدبع( دروآ تتسدب یرت 1377

زا .)

یاهرگناشن ،اهرگناشن نیا هلمج حوطتس رد عوتنت صیختشت رد یداتیز ییآراک هک دنتسهDNA

هورگ ،اهرگناشن نیا .دنراد فلتخم نآ نیتب هباتشت و یتکیتنژ یاه

یتم صختشم ار اته دنزاتس

رد و

هنوگ نورد عونت نیمخت نآ یلماکت باور هعلاطم و اه

و رثوتم رایتسب زین یشحو نادنواشیوخ اب اه

یتتم اراتتک راتتموک (دنتتشاب

،3

1999 هتتگن .) یرادرتتب هرتتهب و یباتتیزرا ،تایتتصوصخ تتتبث ،رثؤتتم یراد

نویسکلک یاهرگناتشن زا هدافتتسا تلاکتشم نیا لح هار زا یشخب .دراد یپ رد یدایز تلاکشم اه

هتتفای نامزاس تاعلاطا بسک روظنم هب نازرا و هداس ًاتبسن یلوکلوم نویتسکلک کتی نورد رد رتت

یم یم رارق یطیحم یارش ریثات تحت هایگ یرهاظ تایصوصخ هکنیا هب هجوت اب .دشاب اذتل ،دنریگ

1- Sudupak

2- Franco

3- Kumar

(13)

پیتونژ یدنب یسقت یلماتک و بوتلطم راتیعم دتنناوت یتمن تایتصوصخ نیا ساسا رب ًافرص اه

.دشاب هارتف یهایگ کیتنژ عبانم عونت نییعت رد ار یمهم رازبا هوقلاب روط هب یلوکلوم یاهرگناشن

یم ک و عیرس یاه شور هک هزادنا ره .دنروآ عادبا هنومن یدایز دادعت لیلحت و هیزجت یارب هنیزه

یم رتزراب یلوکلوم یاهرگناشن شقن ،دنوش .دوش

2-6 - اهرگناشن تنژ یاهرگناشن زا هدافتسا ناتسنا .دراد رتشب خیراتت اتب رتبارب یتمدق کی

روتطب نیتتسخن یاته

ان عمج هب هک ینامز ،هناهاگآ هوتیم و روذب یروآ

رتترب یاته یتم

،دتنتخادرپ یاهرگناتشن زا عتقاو رد

یم هدافتسا کیژولوفروم هناشن ناونع هب هک ار یتافص یلک روطب .دندرک

لتماح ییاتسانش یارتب یا

ار دور راک هب تفص نآ یم رگناشن

دروتم کتیتنژ رگناتشن ناوتنع هتب یتفص هکنآ یارب سپ . یئوگ

.دشاب هتشاد یلک یگژیو ود لقادح دیاب دریگ رارق هدافتسا 1 - .دشاب توافتم درف ود نیب

2 - .دسرب ثرا هب جاتن هب نیدلاو زا یم هدهاشم لباق شا اب و یتحار هب تافص نیا یهاگ یتب هتک یتفتص ره یلک روطب .دنشاب

ن

فیدر رد توافت زا یشان ،دشاب توافتم دارفا موزومورکDNA

ته جاتتن هب هک تسا دارفا نآ یاه

یم لقتنم توافت نیا .دوش

یم اه نتیا .دنوتش هتفرگ راک هب کیتنژ رگناشن ای هناشن ناونع هب دنناوت

توافت توافت نیا زا یخرب .دنبای رهاظت فلتخم لاکشا هب تسا نکمم اه باق تافص رد اه

هدهاشم ل

یم رادیدپ دوجوم رهاظ و لکش و گنر دننام کتیژولوفروم رگناتشن ار اهرگناتشن هتنوگ نیا ،دندرگ

یم .دنیوگ تواتتفت زا یتتخرب فتتیدر رد دوتتجوم یاتته

تروتتص هتتب تتتسا نتتکمم دوتتجوم ود نیتتبDNA

نیئتورپ هزادنا اب ییاه شور اب هک ،دننک زورب فلتخم یاه

هدهاشم لباق ییایمیشویب فلتخم یاه و

یم هعلاطم یم نیئتورپ حطس رد یلوکلوم یاهرگناشن اهرگناشن نیا هب .دنشاب

عاوتنا زا هتک ،دتنیوگ

یم نآ هتسد اما .درک هراشا یازوللآو یازوزیآ هب ناوت توافت زا رگید یا

فتیدر نیتب دوتجوم یاته

یاه یتم لرتنک ار یصاخ تفص هن ،دنرادن یرهاظت چیهDNA

یاهدیتسا فتیدر رد هتن و دتننک

نیئتورپ ۀنیمآ یم یاج رب یریثات اه

توافت زا هتسد نیا .دنراذگ یم ار اه

شور اب ناوت فتلتخم یاه

اهرگناتشن نیا دادعت .داد رارق هدافتسا دروم رگناشن ناونع هب و درک یبایدر و ندید لباق ،ییاسانش یقتسم لیلحت و هیزجت قیرط زا قف و هدوب دایز یم تبث لباقDNA

.دنشاب

2-7 - یکیتنژ یاهرگناشن عاونا

(14)

Title and Author: Genetic diversity assessment of Garden Cress genotyypes / Vahid Rahimi

Supervisor:

Dr Mehdi Mohebodi- Dr Alireza Ghanbari Advisors:

Graduation date:

Dr Mahdi Behnamian- Dr Shiva Azizi nia 2019/04/29

Number of pages: 115 Abstract

Garden cress (Lepidium sativum L.) belongs to the Brassicaceae family, and is an important vegetable crop cultivated in temperate and cold climates. However, it is believed to have originated in the central and south west of Asia (perhaps Iran), and then it spread to other parts of the world. In Iran, Lepidium sativum occurs in all regions and agro- ecologies at different altitudinal ranges. The study was conducted to assess the genetic diversity of garden cress genotypes using morphological, molecular, cytological and essential oil markers. A total of 64 garden cress genotypes were planted in Square Lattice Design with three replications at Mohagheg Ardabili Agricultural Research Center during 2016/2017 cropping season. Five plants were tagged for morphological data collection and fifteen quantitative traits were recorded.

Molecular, essential oil and cytological analysis were conducted at the Central Genetics Laboratory of Aboureihan campus, University of Tehran.

Analysis of variance was computed for 15 morphological traits and significant variation between Garden cress genotypes was recorded.

Coefficients of variation (CV) ranged from 11.66% for the ‘Emergence Percentage’ to 32.6% for the ‘Number of seeds per silique of lateral axis ‘in the first year (2016) while Coefficients of variation differenced from 8.7% for the ‘Emergence Percentage’ to 37.75% for the ‘First silique height’ in second year (2017). The ‘Emergence percentage’ varied from 43.3% to 88.3% in the 2016 and 55.67% to 91.76% in the 2017. In 2016 year, the length of the main shoot stood in a range of 21.7cm in the Romania genotype to 69.1 cm in the

(15)

Shahre- rey genotype and in the second year (2017) this trait varied from 25.7 cm in the Russia genotype to 57.06 cm in the Georgia genotype. In the both year the highest leaf yield were observed in the Netherland genotype. The principle component analysis (PCA) revealed that the first three components had 78.7% at year 2016 and 78.26% of total variance at year 2017. Based on cluster analysis, genotypes were classified into three and four different cluster groups in the first and second year.

Molecular data was generated by ISSR bands and was used for the computing of gene diversity. Out of twenty ISSR primers, eighteen showed polymorphism. A total of 277 bands were generated, of which 188 bands (67.4%) were polymorphic. Among the primers, I17 produced the highest level of polymorphism. The mean values of polymorphism information contents (PIC), marker index (MI), resolving power (Rp), observed number of alleles (Na), effective number of alleles (Ne), Nei’s gene diversity (h), and Shannon's information index (I) were found at rates 0.44, 4.74, 5.14, 1.65, 1.34, 0.2 and 0.3, respectively. Cluster analysis based on molecular data using Jaccard’s similarity coefficient and UPGMA algorithm was classified genotypes into 4 groups.

The characterization of five genotypes of garden cress essential oils by GC/MS analyses, were identified 18-22 violate constituents.

Four compounds, including Cyclotrisiloxane hexamethyl, carvacrol, octasiloxane and Benzyl nitrile were the main elements that constituted about 55% of essential oil in studied genotypes. The correlation analysis between phytochemical compositions showed the weak relationship between these compounds.

Chromosome count of ten genotypes of the garden cress was carried out. The variation in chromosome number ranging from 2n= 14 in Italian garden cress to 2n=20 in Germany and Georgia garden cress

(16)

کزیترت یاه genotypes.

Based on this research result different geographical regions , showed different levels of variation; thus garden cress improvment priority should be given for those regions that have genetic diversity.

This research also indicated the presence of genetic diversity that can be exploited to improve the productivity of garden cress in Iran.

Keywords: Chromosome number, Essential oil compounds, Garden cress, ISSR Marker, Morphological traits,

(17)

(18)

University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resources

Department of Horticultural Sciences

Dissertation submitted in partial fulfillment for the degree of Doctor of Philosophy

in Biotechnology and Molecular Genetics in Horticultural Crops

Investigation of genetic variation in garden cress genotypes

By:

Vahid Rahimi

Supervisor:

Mehdi Mohebodini (Ph. D) Alireza Ghanbari (Ph. D)

Advisor:

Mahdi Behnamian (Ph. D) Shiva Azizi Nia (Ph. D)

April 2019