ﺪﻠﺟ 14 هرﺎﻤﺷ ، 4 ، نﺎﺘﺴﻣز 1395 ص ، . 734 - 723 Vol. 14, No. 4, Winter. 2017, p. 723-734
ﺮﺛا لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ يور ﺪﯿﺳا و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ و
ﺖﺤﺗ ﺎﯾﻮﺳ ﯽﻔﯿﮐ
ﻂﯾاﺮﺷ ﻢﮐ ﯽﺑآ
ﯽﻋراز ﺐﻨﯾز
1
- *
نﺎﯿﺸﻧاد ﺮﻔﻧﺎﻬﺟ - 2
ﯽﻣﺎﮔرﻮﺧ ﯽﻠﻋ
3
:ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 20
/ 02 / 1394
:شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 16
/ 10 / 1394
هﺪﯿﮑﭼ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺮﺛا ﺶﻨﺗ ،بآ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺮﯾدﺎﻘﻣ و يور ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺪﯿﺳا ﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﮏ ﺮﺑ ﺪﺻرد ﻦﻏور و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻧاد ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ طﺎﺒﺗرا نآ ﺎﻫ ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻦﻏور و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
،ﺎﯾﻮﺳ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺖﯿﻠﭙﺳا رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺐﻟﺎﻗ
حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ رﺎﻬﭼ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ لﺎﺳ رد نﺎﺘﺳﺮﻟ نﺎﺘﺳا يزروﺎﺸﮐ غﺎﺑ رد راﺮﮑﺗ
1392 .ﺪﺷ اﺮﺟا ﻞﻣﺎﻋ يﺎﻫ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ يرﺎﯿﺑآ يﺎﻫ رد
ﺳ ود ) ﺢﻄ 60 و 120 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ زا ﺮﯿﺨﺒﺗ ﮏﺘﺸﺗ سﻼﮐ ﺮﯿﺨﺒﺗ (A
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻞـﻣﺎﻋ و ﯽﻠـﺻا
ﺐﯿﮐﺮﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﯽﻋﺮﻓ ﻞﻣﺎﻋ لﻮﻠﺤﻣ
ﯽﺷﺎﭘ نﻮﻣرﻮﻫ و (فﺮﺼﻣ ،فﺮﺼﻣ مﺪﻋ) يور ﺮﺼﻨﻋ ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ،ﺮﻔﺻ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﺳ رد
5/
0 ، ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮﻣ رد
ﺮﻈﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ نﺎﺸﻧ
درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﮐ داد
،ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯿﺗ يﺎﻫرﺎﻤ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ راﺮﻗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ دﻮﺟو هﺪﻣآ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﯿﻔﯿﮐ
رد ﻪﻧاد تﺮﮐ يﺎﻫ ﺶﻨﺗ هﺪﯾد ﺮﺗدﻮﻬﺸﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ .دﻮﺑ ﻪﻧاد
ﺎﺑ ﻦﻏور دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻨﻌﻣ راد و يﻮﻗ .ﺖﺷاد تاﺮﺛا ،ﻪـﻧﺎﮔ ﻪـﺳ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﯽﻨﻌﻣ يراد ﻦﻏور ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و
ﻪﻧاد ﺳا ﻪﺘﺷاد ﺖـﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎﺑ .ﺖ ﺪﯿـﺳا
ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ناﺰـﯿﻣ
ﻦـﻏور ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ و ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﻧاد
ﺶﯾاﺰـﻓا .ﺖـﻓﺎﯾ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ فﺮﺼﻣ و
ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ يور ﺮﯿﺨﺒﺗ ناﺰﯿﻣ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐﺒﺳ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
،ﻪـﻧاد ﻦـﻏور و ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ .ﺪـﺷ لﻮـﻠﺤﻣ ﯽـﺷﺎﭘ و يور 5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧاد
رد .
،عﻮﻤﺠﻣ و يور دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺶﻨﺗ ﺮﺛا رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ
و هﺪﺷ ناﺮﺒﺟ
.ﺪﻧداد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﻧاد ﺖﯿﻔﯿﮐ
هژاو يﺎﻫ :يﺪﯿﻠﮐ ﺖﻈﻠﻏ ،ﻪﻧاد ﺖﯿﻔﯿﮐ ،بآ ﺶﻨﺗ
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
ﺎﺑ ﺎﯾﻮﺳ مﺎﻧ ) ﯽﻤﻠﻋ Glycine max L.
( ﯽﻫﺎﯿﮔ ﮏﯾ ﻪـﮐ ﺖﺳا ﻪﻟﺎﺳ
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد اراد ندﻮﺑ 20 ﺎﺗ 28 ﻧاد ﻦﻏور ﺪﺻرد ﻻﺎﺑ و ﻪ
ندﻮﺑ ﺪﺻرد ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ زا و ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻢﻬﻣ
ﻦﯾﺮﺗ ﻪﻧاد يﺎﻫ ﯽﻨﻏور ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ رد
نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ ﻪﺑ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ دور ) Soja, 2011 (
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ . ﻦﯾا
دوﺪـﺣ ﻪﮐ
95 فﺮﺼﻣ ﺪﺻرد ﻪﻧاﺮﺳ
ي ﻦﻏور رﻮﺸﮐ ﻞﺧاد زا
ﻖﯾﺮﻃ تادراو ﻦﯿﻣﺄـﺗ
ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺰﯾر و ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺖﻬﺟ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﺸﮐ د ﻪـﻧا يﺎـﻫ ﯽـﻨﻏور
ﻪﺑ صﻮﺼﺧ ﺎﯾﻮﺳ رد ﺮﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ يروﺮـﺿ ) ﺖـﺳا Asadi and Faraji,
.(2009 ﺖﺸﮐ ﺎﯾﻮﺳ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ هﺎﯿﮔ ﮏﯾ ﯽﻨﻏور ﺪﻨﻤﺷزرا رد بوﺎﻨﺗ ﯽﻋارز
1 - مﺮﺧ ﺪﺣاو ،ﺖﻋارز هوﺮﮔ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ،ﯽﻣﻼـﺳا دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد ،دﺎﺑآ
مﺮﺧ ناﺮﯾا ،دﺎﺑآ
2 - ﻮﻀﻋ ﺖﺌﯿﻫ ﯽﻤﻠﻋ نﺎﻣزﺎﺳ ،تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ شزﻮـﻣآ و ﺞﯾوﺮـﺗ ،يزروﺎـﺸﮐ ﻪـﺴﺳﻮﻣ
تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ حﻼﺻا و ﻪﯿﻬﺗ لﺎﻬﻧ و
،رﺬﺑ
،جﺮﮐ ناﺮﯾا
3 - ﯾدﺎﺘﺳا ،ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ،رﺎ مﺮﺧ ﺪﺣاو ،ﺖﻋارز هوﺮﮔ
،دﺎـﺑآ دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد
مﺮﺧ ،ﯽﻣﻼﺳا ناﺮﯾا ،دﺎﺑآ
*) - :لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ
Email: [email protected] (
DOI: 10.22067/gsc.v14i4.46637 ناﺮﯾا
رد لﺎﺳ يﺎﻫ ﺮﯿﺧا حﺮﻄﻣ اﺬﻟ ،هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ءﺎـﻘﺗرا ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﻦـﯾا
لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﺖﺳا
ﺎﯾﻮﺳ . ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ يرﺎﯿﺴﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽـﻋارز زا
ﺶﻨﺗ ﮐ ﻢ ﯽﺑآ ﺮﺛﺄﺘﻣ ، ﯽﻣ دﻮﺷ و ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﺖﯿﻌﺿو ﯽﺑآ رد ﻞﺣاﺮﻣ هﮋﯾو يا زا
يژﻮﻟﻮﻨﻓ ﻪﺑ دﻮﺧ هﮋﯾو هرود ﺪﺷر
،ﯽﺸﯾاز ﺖﯿﻤﮐ و ﺖﯿﻔﯿﮐ نآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ
راﺮﻗ ﯽﻣ .دﺮﯿﮔ ﺖﻠﻋ ﻦﯾا ﺮﻣا ﻪﺑ لﺎﻤﺘﺣا ﺮﯿﯿﻐﺗ ،دﺎﯾز رد
ﺮﻫﺎـﻈﺗ نژ يﺎـﻫ
لﺮﺘﻨﮐ هﺪﻨﻨﮐ تﺎﻔﺻ ﻪﻧاد ﯽﻔﯿﮐ .ﺖﺳا ﯽﮑﺸﺧ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺶﻨـﺗ
ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺐﻠﻏا ﺎﺑ ﺶﺑﺎﺗ و ﻪـﺟرد ﻻﺎـﺑ تراﺮـﺣ يرﻮـﺷ ،
ﻻﺎـﺑ ي كﺎـﺧ ،
ﺳﺮﺘﺳد ﯽ ﻢﮐ داﻮﻣ يﺬﻐﻣ كﺎﺧ و ﻪـﺑ ﺐﯿـﺳآ ﻪـﺸﯾر
رد كﺎـﺧ و مﺮـﮔ
ﺖﺳا طﺎﺒﺗرا رد ﺖﺨﺳ )
Wilkinson and Davies, 2010 .(
ﻢﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪـﯾﺬﻐﺗ رد فﺮﺼﻣ
،هﺎـﯿﮔ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ زا ﯽـﮑﯾ
شور دﻮﺒﻬﺑ يﺎﻫ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﺖـﺳد و ﻞﯿـﺴﻧﺎﺘﭘ ﺮﺜﮐاﺪـﺣ ﻪـﺑ ﯽﺑﺎـﯾ
هﺮﻬﺑ .ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ رد يرو لﻮﻠﺤﻣ
ﯽﺷﺎﭘ ﻦﯾا ﺮﺻﺎﻨﻋ ﮏﯾ
شور ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺖﻬﺟ ءﺎﻘﺗرا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻤﮐ ﯽﻔﯿﮐ و رﺬﺑ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ
ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺎﯾﻮﺳ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ندﺮﺑ ﻻﺎﺑ رد ﻪﮐ يا ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺪـﯿﻔﻣ بآ دﻮﺒﻤﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ )
Ghasemian et al., 2010 .(
يور
،
زا ﯽﮑﯾ ﻢﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ هدﻮﺑ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ ﺰﺘﻨﺳ رد و
لﺎـﻌﻓ ندﺮـﮐ
ار ﯽﻠــﺻا ﺶــﻘﻧ ﻢﯾﺰــﻧآ دراد
ياﺮــﺑ و ﻦﯾﺪــﻨﭼ
ﺪــﻨﻧﺎﻣ ﻢﯾﺰــﻧآ
تارﺪﯿﻬﻧآ
،زﺎﻧژورﺪﯿﻫد زاﺪﯿﺴﮐا
و زاﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﻪﺑ ناﻮـﻨﻋ رﻮﺘﮐﺎـﻓﻮﮐ ﻞـﻤﻋ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ هوﻼﻋ ﺮﺑ زا ،ﻦﯾا ﺖﺳﻼﭘوﺮﻠﮐ ﺰﯿﻧ ﺎﻫ
ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ ﯽﻣ ﺪﯾﺎﻤﻧ ) Ayad
et al., 2010 .(
ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ
،كﺎﺧ ﺖﺑﻮﻃر كﺮﺤﺗ
ﺮﺼﻨﻋ يور رد
كﺎﺧ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ و ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﺪﺷر
،ﻪﺸﯾر هﺎـﯿﮔ ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﯽﻔﻋﺎﻀﻣ ﺎﺑ دﻮﺒﻤﮐ يور ﻪﺟاﻮﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ ) Bagci et al., 2007 ﺞﯾﺎﺘﻧ .(
ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﻬﺟ طﺎﻘﻧ زا يرﺎﯿﺴﺑ رد يور دﻮﺒﻤﮐ
و
هدﺮﺘـﺴﮔ ﻒﯿﻃ رد كﺎـﺧ عاﻮـﻧا زا يا
،ﺎـﻫ ﻪـﻤﯿﻧ ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد ﺎـﺑ ﮏـﺸﺧ
كﺎﺧ يﺎﻫ كﺎﺧ ﺎﺑ يﺮﯿﺴﻣﺮﮔ ﻖﻃﺎﻨﻣ ،ﯽﮑﻫآ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ضﺮﻌﻣ رد رﺎﯿﺴﺑ
اﻮﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫ كﺎﺧ و يﺎﻫ ﺎﺑ ﯽﻨﺷ ﺖﻓﺎﺑ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ ) Akay,
.(2011 ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ
يﺎﻫ Yasari et al, 2012 دﺮﺑرﺎـﮐ
رد يور
و كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ، تاﺮﺛا ﺮﺑ يﺪﯿﻔﻣ ﺪﺻرد راﺪـﻘﻣ و ﻪـﻧاد ﻦـﻏور و
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ لﻮﺼﺤﻣ ﺎﯾﻮﺳ دراد . ﺎﺘﻧ ﺞﯾ ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﺒﻣ ﺰﯿﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺖﺒﺜﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ يور ﺮﺑ ﯽﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ) ﺪﺷﺎﺑ
Bybordi et al., 2010
Chandra et al., 2009 ; .(
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻢﯿﻈﻨﺗ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻫ ﺪﺷر ﻪﺑ ترﻮﺻ نوﺮﺑ
،از رد يرﺎﯿﺴﺑ زا
دراﻮﻣ رد ﺶﻫﺎﮐ ﺶﻨﺗ رﺎﺛآ ﺮﺛﺆﻣ ﺎﻫ هدﻮﺑ .ﺖﺳا ﺶـﻘﻧ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ
) ( SA تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﺶﻨـﺗ زا يرﺎﯿﺴﺑ رﺎﺛآ ﺶﻫﺎﮐ رد نآ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو
يﺎـﻫ
) ﺖـﺳا هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺛ ﯽﻄﯿﺤﻣ Hayat et al., 2007
.(
ﻢـﻫ ﻦﯿـﻨﭼ ﺪﯿـﺳا
ﺮﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﺷر
،هﺎﯿﮔ ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز بﺬﺟ ،رﺬﺑ و لﺎﻘﺘﻧا
،نﻮﯾ ﺖﻋﺮـﺳ
ﻪﻧزور ﺖﯾاﺪﻫ ،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
،يا راﺪﻘﻣ
،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﯽﻫﺪﻠﮔ و نﺪﯿﺳر ﺮﯿﺛﺄﺗ هﻮﯿﻣ
ﯽﻣ ) دراﺬﮔ Belkhadi et al., 2010 .(
ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷر رد ﺮﺛا دﺮﺑرﺎﮐ SA
مﺪـﻨﮔ رد ) Azimi et al., 2013 ) ﺎﯾﻮـﺳ ،(
Drazic et al., 2005 و (
) ترذ Farahbakhsh et al., 2011 (
.ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺮﺛا
ﺖﺒﺜﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ رد
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ
ﺮﯿﻏ ﺰﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز
ﻂﺳﻮﺗ Popova et al., 2009 شراﺰﮔ
هﺪﺷ .ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺑ يﺎـﯾاﺰﻣ
ﯽﺳﺮﺘﺳد ﻢﮐ و نﺎﺳآ يدﺎﺼﺘﻗا ﻪﯿﺟﻮﺗ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ،نآ ندﻮﺑ ﻪﻨﯾﺰﻫ
و دراد ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ ﮏـﯾ هار رﺎـﮐ ﺪﻨﻤـﺷزرا ﻪـﺑ هﮋـﯾو رد ﻪـﺻﺮﻋ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ يزروﺎﺸﮐ ﻦﯾﻮﻧ رد
صﻮﺼﺧ ﯽﻨﻏور نﺎﻫﺎﯿﮔ حﺮﻄﻣ
.ددﺮـﮔ
هار يﻮﺠﺘﺴﺟ ﺎﻫرﺎﮐ
شﺮﺘﺴﮔ ﺖﻬﺟ ﺎﺑ ﺖﺸﮐ
و فﺮـﺼﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﻆـﻔﺣ
بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ رﻮﺘﮐﺎﻓ لﺮﺘﻨﮐ ،تﻻﻮـﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺪﻨﻨﮐ
ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﺪﺷر يﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ مﺎﻤﺗ ﺮﺑ هﺎﯿﮔ
ﺗﺄ ﺮﯿﺛ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ اﺬﻟ .ﺖﺳا راﺬﮔ
ﺖﻬﺟ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ و يور تاﺮﺛا ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮﺑ
دﺮﮑﻠﻤﻋ
طﺎﺒﺗرا و ﻪﻧاد نآ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﺑ ﻦﻏور و ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ ﻪـﻧاد ﺎﯾﻮـﺳ رد ﻂﯾاﺮـﺷ
ﻢﮐ ﯽﺑآ .ﺪﺷ اﺮﺟا
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
لﺎـﺳ نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا 1392
نﺎﺘـﺳا يزروﺎـﺸﮐ غﺎـﺑ رد
مﺮﺧ ﺮﻬﺷ رد ﻊﻗاو نﺎﺘﺳﺮﻟ ﺪﺷ اﺮﺟا دﺎﺑآ
لﻮﻃ. ﯽﯾﺎـﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻞـﺤﻣ
ياﺮـﺟا
ﺶﯾﺎﻣزآ 48 و ﻪـﺟرد 20 ضﺮـﻋ ،ﯽﻗﺮـﺷ ﻪـﻘﯿﻗد ﯽﯾﺎـﯿﻓاﺮﻐﺟ
33 و ﻪـﺟرد
30 ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﯿﻗد عﺎﻔﺗرا و
زا ﺢﻄﺳ ﺎﯾرد 1171 ﺮﺘﻣ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ .دﻮﺑ ﻪﺟرد و ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ
ﻨﻣ تراﺮﺣ ،ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ رﺎﻣآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻘﻄ 520
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ و
5/
17 ﻪﺟرد ﯽﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ ﯽﻣ ﻪﺑ يرﺎﻣآ حﺮﻃ .ﺪﺷﺎﺑ ،ﻪـﺘﻓر رﺎـﮐ
ﻞـﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ
ﺖﯿﻠﭙﺳا تﻼﭘ ﻪﮐ دﻮﺑ رد رﺎﻬﭼ راﺮﮑﺗ اﺮﺟا ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا ﻞﺤﻣ ﻦﯿﻣز .ﺪﺷ
ﻞﺒﻗ لﺎﺳ ﻪﮐ ﻪﺑ
ترﻮﺻ ﻢﺨﺷ اﺪﺘﺑا رد هدﻮﺑ ﺶﯾآ ﺲﭙﺳ ،هدز
رد ود ﺖﺑﻮﻧ
ﻪﺑ ترﻮﺻ دﻮﻤﻋ ﮏﺴﯾد ﻢﻫ ﺮﺑ هدز
ﺪﺷ و ﺢﯿﻄﺴﺗ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺎﺠﻧا ﺮﻟﻮﻟ
.ﺖﻓﺮﮔ ﺖﻬﺟ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯿﯿﻌﺗ طﺎـﻘﻧ زا ،حﺮـﻃ ياﺮـﺟا ﻞـﺤﻣ كﺎﺧ
ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ﻖﻤﻋ رد ﻪﻋرﺰﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ 60
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﻪﺑ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﻞـﻤﻋ
و هروا ﯽﻓﺮـﺼﻣ دﻮـﮐ ناﺰـﯿﻣ ،كﺎﺧ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺖﻓﺎﯾرد زا ﺲﭘ .ﺪﻣآ ﺮﭘﻮﺳ ،تﺎﻔﺴﻓ 50 و 100 ﺖـﺷﺎﮐ زا ﻞـﺒﻗ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻦﯿـﻣز ﻪـﺑ
ﻪﺑ يور زا ،يﺬﻐﻣﺰﯾر ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﺑ رد و ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ندﻮـﺑ ﮏـﯾدﺰﻧ ﻞﯿﻟد
) ﺎﯾﻮﺳ هﺎﯿﮔ ﯽﻧاﺮﺤﺑ ﺪﺣ ﻪﺑ نآ راﺪﻘﻣ ﮏﯾ
ﯽﭘ ﯽﭘ ﯽـﺸﯾور ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد (ما
ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ
نآ رد لوﺪﺟ 1 جرد .ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ
ﻞﻣﺎﺷ راﺮﮑﺗ ﺮﻫ 12
ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ تﺮﮐ ﺮﻫ و تﺮﮐ رﺎـﻬﭼ
ﻂـﺧ
لﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﺞﻨﭘ
رد ﺮﺘﻣ ﻒﯾدر ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﺎـﻫ
رد ﺮـﻫ
تﺮﮐ 50 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﻦﯿﺑ .دﻮﺑ ﺎـﻫراﺮﮑﺗ ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ذﻮـﻔﻧ مﺪـﻋ بآ
ﻪـﺑ
تﺮﮐ يﺎﻫ دوﺪﺣ ﺮﮕﯾد ﺞﻨﭘ
ﺮﺘﻣ ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯿﺒﻌﺗ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻖﻤﻋ رد روﺬﺑ.
ﻪﺳ -
ﺞﻨﭘ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺖﺳد ﺎﺑ ي يور
ﻪﺘﺸﭘ ﺮﺧاوا رد ﺖﺸﮐ .ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ ﺎﻫ
دادﺮﺧ هﺎﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ مﺮﯿﻫ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يرﺎﮐ ﻪﺑ
ﻨﻣ رﻮﻈ هﺮـﮔ ﻞﯿﮑﺸﺗ يﺎـﻫ
ﺖﯿﺒﺜﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ رد روﺬﺑ ،ﻪﺸﯾر زا ﻞـﺒﻗ
مﻮـﯿﺑوﺰﯾر يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺎـﺑ ﺖـﺷﺎﮐ
مﺎﺠﻧا ﺖﺷﺎﮐ تﺎﯿﻠﻤﻋ مﺎﻤﺗا زا ﺲﭘ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا .ﺪﻧﺪﺷ ﺢﯿﻘﻠﺗ مﻮﮑﯿﻧﻮﭘاژ ﺪﺷ . ،ﺮـﯿﺨﺒﺗ ناﺰـﯿﻣ و ﻪـﻋرﺰﻣ يﻮـﺟ ﺖﯿﻌـﺿو ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﺲﭙـﺳ
يرﺎﯿﺑآ هﺮﮔ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺎﺗ يﺪﻌﺑ يﺎﻫ رﺎﻬﭼ
- ﺶـﺷ ﺪﻫﺎـﺷ ﻖﺑﺎـﻄﻣ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
، ﺲﭙﺳ رﺎﻤﯿﺗ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﺎﺑ 120 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ ﮏﺘﺸﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺮﯿﺨﺒﺗ
سﻼﮐ زا ﺮﯿﺨﺒﺗ لﺎﻤﻋاA
ﺪﺷ . ﺮﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﺑ ﺮﯿﺨﺒﺗ ناﺰﯿﻣ زور
سﺎﺳا
ﻪﻓﺎﺿا بآ ﮏﺘﺸﺗ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻣز و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ
60 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ يرﺎﯿﺑآ ﺪﯿﺳر
ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ مﺎﺠﻧا
ﺖﻓﺮﮔ ﻦﯾﺪﺑ. تﺮﮐ يرﺎﯿﺑآ رﺎﺑ ود ﺎﺑ ترﻮﺻ ،ﺪﻫﺎﺷ يﺎﻫ
تﺮﮐ رد ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﺖـﺸﮐ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يرﺎﯿﺑآ ﺖﺑﻮﻧ ﮏﯾ
دﻮﺟو ﯽﺷرﺎﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ مﺎﺠﻧا نﺎﻣز لﻮﻃ رد ،نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ ﻞﺼﻓ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻧ تﺎﻋﻼﻃا. بآ و ﺶﯾﺎﻣزآ ياﺮﺟا ﻞﺤﻣ ﯽﯾاﻮﻫ رد
لوﺪﺟ 2 ﻪـﺋارا
هﺪﺷ .ﺖﺳا ﻒﻠﻋ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ ،هﺎﯿﮔ ﺪﺷر هرود لﻮﻃ رد يﺎﻫ
زﺮﻫ ﻪﺑ ترﻮﺻ زا ﻦﯿﺟو
ﻞﺣاﺮﻣ 4 - 2 ﻪﺳ رد ﯽﻫﺪﻠﮔ ﺎﺗ ﯽﮔﺮﺑ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺑﻮﻧ
ﻪﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﻦﯿـﯿﻌﺗ
ﻢﮐاﺮﺗ ) ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺞﻨﭘ ﺮﺘﻣ رد ( ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ﺎﺗ ﺞﻨﭘ ماﺪﻗا ﯽﮔﺮﺑ ﻪﺑ
ﮏﻨﺗ
يور ﺮﺼﻨﻋ ،ﯽﻫﺪﻠﮔ زا ﻞﺒﻗ .ﺪﯾدﺮﮔ نﺎﻫﺎﯿﮔ (فﺮـﺼﻣ و فﺮـﺼﻣ مﺪﻋ)
ﻪﺑ ترﻮﺻ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ رﺎـﺘﮑﻫ رد ﺮـﺘﯿﻟ ﮏﯾ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ و ـﺑ
ﻪ .ﺖـﻓر رﺎـﮐ
رﺎﻤﯿﺗ ﯽﻫد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﺎﭘ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺑ
گﺮﺑ ﻪ ﻪـﮐ ﯽﯾﺎﻫ
رد تﺮﮐ ﺖﻈﻠﻏ ود ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ 5/
0 و ﯽـﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮـﻣ
) (mM ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ و
ﺮﻔﺻ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺪﻫﺎﺷ عوﺮـﺷ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ زﺎﻏآ
،ﺶﻨﺗ لﺎﻤﻋا نﺎﻣز رد و رد و ﯽﻫﺪﻠﮔ لﻮـﻠﺤﻣ
ﯽـﺷﺎﭘ .ﺖـﻓﺮﮔ ترﻮـﺻ
رد ﺖﺷادﺮﺑ تﺎﯿﻠﻤﻋ ﻪﻠﺣﺮﻣ
ﯽﮔﺪﯿﺳر ﻂـﺧ ود فﺬﺣ ﻦﻤﺿ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ
ﺖﺣﺎﺴﻣ زا يرﺎﻨﮐ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رﺎﻬﭼ دوﺪﺣ
ﺖﻬﺟ ﯽﺑﺎﯾزرا رد تﺎﻔﺻ نﺎﻣز نﺪﯿﺳر زا ﺮﻫ تﺮﮐ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ 10 ﻪﺗﻮﺑ
ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻓدﺎﺼﺗ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ) ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ و رد رد
و ﻊـﺑﺮﻣ ﺮـﺘﻣ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ناﺰﯿﻣ) ﯽﻔﯿﮐ و (ﻪﻧاد ﻦﻏور
درﻮﻣ ﻪﻧاد (ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا
.ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ هزاﺪـﻧا يﺮـﯿﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ و ﻦـﻏور ناﺰـﯿﻣ ﻪـﻧاد
ﻪـﺑ ﺎـﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ
هﺎﮕﺘﺳد .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا لاﺪﺠﮐ و ﻪﻠﺴﮐﻮﺳ يﺎﻫ
لوﺪﺟ
1 - ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﺤﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﺼﺨﺸﻣ
Table 1- Physical and chemical properties of soil experimental site
كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ Soil texture
ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا كﺎﺧ
PH
Cu Zn Mn Fe K P ﮏﻫآ
Lime (%)
ﺖﯾاﺪﻫ ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا
) mmos cm-1 (
EC
ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ O.C (%) )
(ppm ﯽﺳر مﻮﻟ
Clay loam 7.9 1.3 1.1 7.5 11 295 4.8 28.2 0.59 1.19
لوﺪﺟ 2 - ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ رﺎﻣآ هﺎﮕﺘﺴﯾا
لﺎﺳ يزروﺎﺸﮐ 92
مﺮﺧ دﺎﺑآ
Table 2- Meteorological data of the agricultre Khorramabad station in 2013
ﺮﯿﺨﺒﺗ ناﺰﯿﻣ ﻃر ﺮﺜﮐاﺪﺣ
ﺖﺑﻮ ﯽﺒﺴﻧ
ﻞﻗاﺪﺣ
ﺖﺑﻮﻃر ﯽﺒﺴﻧ
ناﺰﯿﻣ
شرﺎﺑ ﺎﻣد ﺮﺜﮐاﺪﺣ
ﺎﻣد ﻞﻗاﺪﺣ
هﺎﻣ Month
Evaporatio n (mm) Max.RH (%)
Min.RH (%) Precipit
ation (mm) Max temp (ºC) Min temp
(ºC)
8.9 46.483
8.87 0
34.27 14.07
دادﺮﺧ Jun.
11.767 36.58
6.645 0
40.483 18.522
ﺮﯿﺗ Jul.
11.612 40.387
7.255 0
39.309 17.638
دادﺮﻣ Aug.
7.854 42.419
7.161 0
36.47 14.07
رﻮﯾﺮﻬﺷ Sep.
8.9 47.3
9.066 0
29.853 8.006
ﺮﻬﻣ Oct.
ﺲﭘ زا ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺪﺻرد ﻦﻏور زا ﻪﻧاد ﻞﺻﺎﺣ نآ بﺮـﺿ رد
دﺮـﮑﻠﻤﻋ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﻧاد ﻪﻧاد ﻦﻏور
ﺮﺑ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﺐﺴﺣ رد
رﺎـﺘﮑﻫ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ .ﺪـﺷ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺑ ﺰﯿﻧ
ﻪ هداد .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯿﻤﻫ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
مﺮﻧ يرﺎﻣآ راﺰﻓا ﻪﯾﺰﺠﺗSAS
هﺪﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و نﻮـﻣزآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎﻫ
ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد يا ﺞﻨﭘ
ﺪﺻرد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ زا
مﺮﻧ راﺰﻓا MSTAT-C .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺮﯿﺛﺄﺗ مﺎﻤﺗ ياﺮﺑ يرﺎﯿﺑآ
،تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺰﺟ ﯽﻨﻌﻣ
راد .ﺪﺷ
ﺪﯿﺳا و يور ﺮﺛا هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ مﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﻟﺎﺳ
هﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ
ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺟو ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ،نﺪﺷ فﻼﺘﺧا
ﯽﻨﻌﻣ راد ﻦﯿـﺑ رد حﻮﻄـﺳ
لوﺪﺟ) ﺖﺳا 3
ﺮﺘﻣ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ .(
ﻊﺑﺮﻣ ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ
و يور .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗSA
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد يور رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﺑ ﮏـﯾ
ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎﺑSA 5/
2875 رد ،ﻪﻧاد ﺮﺘﻣ ﻖﻠﻌﺗ ﻊﺑﺮﻣ يور رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ و ﺖﺷاد
رد 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ لوﺪﺟ) ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ردSA
6 .(
،بﻮــﻠﻄﻣ يرﺎــﯿﺑآ ﻂﯾاﺮــﺷ رد لﻮــﻠﺤﻣ
ﯽــﺷﺎﭘ و يور 5/
0 ﯽــﻠﯿﻣ رﻻﻮــﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺎﺑ
4/
3112 ﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﻧاد ﻪـﯿﻘﺑ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺖﺷاد ار نا
فﻼﺘﺧا حﻮﻄﺳ ﯽﻨﻌﻣ
يراد ﯽﺗرﻮﺻ رد ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ،ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻪﮐ
و يور فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﮏﯾ
ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺶﯿﺑSA
ﺮﺗ ﻦﯾ ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا
)6 / 34 ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد هﺪﻫﺎﺸﻣ (ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ار
ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ رد ﺮﺛا ضراﻮﻋ ﺶﻫﺎﮐ ـﺗ
ﺶﻨ
ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ ﻪﻠﯿﺳو ي ﺖﺒﺴﻧSA داد رد. ﻂﯾاﺮﺷ يرﺎﯿﺑآ هﺎـﯿﮔ ،ﻞﻣﺎﮐ ﺎـﺑ
هﺮﻬﺑ يﺮﯿﮔ ﻪﯿﻠﮐ زا ﻂﯾاﺮﺷ
،ﯽﻄﯿﺤﻣ ماﺪﻧا ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ
ﯽـﺸﯾور و ﺪـﯿﻟﻮﺗ
يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻦﯾ داﺪﻌﺗ فﻼﻏ ار ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽـﻣ ﺪـﻨﮐ و رد
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد ﺰﯿﻧ زا ﻦﯾا ﺢﻄﺳ ﻞﺻﺎﺣ ﯽﻣ دﻮﺷ و ﺮﻫ ﻪﻧﻮﮔ
ﯽﺸﻨﺗ ﺚـﻋﺎﺑ داﺪـﻌﺗ ﺶﻫﺎـﮐ فﻼـﻏ
و ﻪـﻧاد ﯽـﻣ دﻮـﺷ ) Imam and
Zavareh, 2005 .(
ﺶﻨﺗ رد ﻢﮐ ﯽﺑآ ﯽﺧﺮﺑ ، زا ﻞﮔ يﺎـﻫ ﺢﯿـﻘﻠﺗ هﺪـﺷ
ﻖﻓﻮﻣ ﻪﺑ ﺖﻓﺎﯾرد تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ياﺮﺑ ﯽﻓﺎﮐ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ و ﺮـﭘ ندﻮـﻤﻧ ﻪـﻧاد
و ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺨﻧ
ًارﺎﭼﺎﻧ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد ﺮﺘﻤﮐ ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ ﺎﺑ تﺎﺷراﺰﮔ ﻞﺻﺎﺣ زا
ﺶﯾﺎـﻣزآ Mastrodomenico et al., 2013 دﺮﺑرﺎـﮐ .دراد ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ
ﺮﺘﻣ رد ار ﺎﯾﻮﺳ ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،يور دوﺪﺣ ﻊﺑﺮﻣ
8 / 15 ﺪﺻرد .داد ﺶﯾاﺰـﻓا زا
نآ ﯽﯾﺎﺟ ﻪﮐ ﺮﺼﻨﻋ يور رد ﺰﺘﻨﺳ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ هدﺮﮔ ﻪﻟﻮﻟ ﺮﺠﻨﻣ ،هدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ
ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا هدﺮﮔ ﯽﻧﺎﺸﻓا ﻞﯿﮑـﺸﺗ و ﻪـﻧاد
ﯽـﻣ دﻮـﺷ ) Morshedi and
Naghibi, 2004 .(
لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺪﯿﺳا اد داﺪـﻌﺗ ﺮـﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﻟﺎﺳ ﺮـﺛا ﻪـﻧ
،ﺶﻨﺗ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ و ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﻦﯾ ﺎﺑ راﺪﻘﻣ 08 / 2314 ﺖـﻈﻠﻏ رد ﻪﻧاد
ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺖﻈﻠﻏ ،بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ رد .ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ 5
/0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ
فﻼﺘﺧا ﺎﺑ 15 عﻮﻗو ﺎﺑ و يﺪﺻرد ﻢﮐ
ﯽﺑآ ﺖﻈﻠﻏ ، ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺎﺑSA
فﻼﺘﺧا 21 .ﺖـﺳاراد ار ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ ﺮﺜﮐاﺪـﺣ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺪﺻرد
ﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦ
، داﺪـﻌﺗ ،ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﮏﯿﻠﯿـﺴﻟﺎﺳﺪﯿﺳا ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﻪـﻧاد
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﺖﺒﺴﻧ ي ﻪﺑ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﻤﯿﺗ ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ
ﯽﻣ دﻮﺷ لوﺪﺟ) 5 يور دﺮﺑرﺎﮐ .(
ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﻪﮐ ار لﻮﻃ ﻞـﺼﻓ
ﺪﺷر زا يرﺎﯿﺑآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻣ
،دﺮﯾﺬﭘ ﯽـﻣ دﻮـﺒﻬﺑ ﻪـﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮـﺷ رد و ﺪـﺸﺨﺑ
ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﻧاد
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ي )9 / 2045 (رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻂﯾاﺮﺷ زا
ار ﺶﻨﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎـﮐ ،ﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ ﺶﻫﺎـﮐ ﺐـﺟﻮﻣ يور دﻮـﺒﻤﮐ .ﺪـﺷ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ و دﺮـﮑﻠﻤﻋ نآ ﺐـﻗﺎﻌﺘﻣ ﻪـﮐ هﺪﺷ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و لﻮﻠﺤﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﯿﻧ ﻪﻧاد ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺪﺑﺎﯾ
) Efe and Yarpuz, 2011 .(
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ يﺎﻫ Pable and Patil, 2011 ﻪﮐ
نﺎﺸﻧ ﻧداد ﺪ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺮﺼﻨﻋ زا يور ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد هﺎـﯿﮔ رد ﺎﯾﻮـﺳ ﯽـﻣ ،ددﺮـﮔ
ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ دراد ﺐﺟﻮﻣ ﺶﻨﺗ. ﺶﻫﺎﮐ
19 يﺪﺻرد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ
يرﺎﯿﺑآ بﻮﻠﻄﻣ ﺪﺷ لوﺪﺟ) 3 ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا .(
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ار ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪـﺑ
ﺶﻫﺎﮐ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ هدﺎﻣ و يزﺎﺳ رد هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ داد
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻪﮐ ـﺑ
ﻪ ﻞـﯿﻟد
ﻋ بﺬﺟ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ و كﺎﺧ زا ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨ
لﺎﻘﺘﻧا ﻪﺘﻓﺎﯾ زا گﺮﺑ
ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﻧاد زا يﺎﻫﺪﻣﺎﯿﭘ ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻤﮐ بآ ﺶﻫﺎـﮐ .ﺪﺷﺎﺑ ،هدﻮﺑ ﺖﻋﺮـﺳ
ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺖﯾاﺪﻫ ناﺰﯿﻣ ،ﻦﺑﺮﮐ ﻪﻧزور
يا و بﺬﺟ بآ رد ﺮﺛا ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷر
،ﻪﺸﯾر زا ﻞﻣاﻮﻋ ﻞﯿﺧد رد ﺶﻫﺎﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ رد ﻂﯾاﺮـﺷ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ
ﯽﻣ ) ﺪﻨﺷﺎﺑ Liu et al., 2004 .(
Kobraee and Shamsi, 2012 ﺰـﯿﻧ
ﺶﻫﺎﮐ 2/
24 ﺎﺗ 4/
53 ﺎﯾﻮـﺳ ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد
ﯽﮑﺸﺧ ار رد .ﺪﻨﺘﺷاد نﺎﯿﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻢـﻫ
ﻦﯿـﻨﭼ ﻪـﮐ ﯽـﻘﯿﻘﺤﺗ رد ،
ﻂﺳﻮﺗ Mak et al., 2014 ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺶﻫﺎﮐ ﻪـﻧاد
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﮑﺸﺧ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺎﯾﻮﺳ نﺎﻫﺎﯿﮔ .ﺪﺷ
هﺎﯿﮔ ،ﻞﻣﺎﮐ يرﺎﯿﺑآ رد ﺎﺑ
درﻮﺧﺮﺑ يرا ﺶﯿﺑ ﺮﺗ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﺮﺘﻣ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﻊﺑﺮﻣ ﺖﺳا
دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد
)2 /1 ﺮﺑاﺮﺑ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ زا (ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ي ار ًﻻﺎـﻤﺘﺣا ﻪﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﺑﻪ ﺖﻠﻋ ﺪﺷر هرود ﯽﻧﻻﻮﻃ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ،ﺮﺗ ﯽﺳﺮﺘﺳد
هﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ و
بﺬﺟ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ فﺮـﺼﻣ .ﺪـﺷﺎﺑ ﺖـﺳا هﺪﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و
ﺪﯿﺳا ﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﮏ ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ ﺰﯿﻧ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد صﻮﺼﺧ
ﺪﺷ ﺶﯿﺑ. ﺮﺗ ﻦﯾ
،ﻂﯾاﺮﺷ ود ﺮﻫ رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪـﺑ ﺢﻄـﺳ ﮏـﯾ
ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺮﺛا .دﻮﺑSA
ﮏﯾﺮﺤﺗ هﺪﻨﻨﮐ و ﺖﺒﺜﻣ ﻂـﺳﻮﺗ SA
نﺎـﻘﻘﺤﻣ
يﺮـﮕﯾد ﻪـﻠﻤﺟ زا Singh and Usha, 2003
؛ El-Tayeb, 2005
هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا و يور فﺮﺼﻣ ﺎﺑ .ﺖﺳا
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ،
ﺶﯾاﺰﻓا 30 ﻪـﻈﺣﻼﻣ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﯾﻮﺳ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
لوﺪﺟ) ﺪﺷ 6 و يور ماﻮﺗ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ .(
ﯽـﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮـﻣ ﻂﯾاﺮـﺷ ردSA
دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺶﻨﺗ ﻪﻧاد
4/
1 ﺮﺑاﺮﺑ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ زا ﯽﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ناﻮﺗ
،ﺖﻔﮔ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد ﯽﮑﺸﺧ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ ترﺪﻗ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ هدﻮﺑ ﺪﯾﺎـﺷ ﺖـﺳا
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺚﻋﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﺶﯾاﺰﻓا
لﺎﻘﺘﻧا داﻮـﻣ
ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ ﻪﻧاد ﺎﻫ هﺪﺷ و رد ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻻﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ دﻮﺟو دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿـﺑ
ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ و ﻪـﻧاد ﺮـﺘﻣ رد
ﻊـﺑﺮﻣ
) 958**
/0 نﺎﺸﻧ(r=
ﯽﻣ ﺪﻫد ﻪﮐ نآ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ﻢـﻫ
ﺖـﻬﺟ ﺎـﺑ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد ﻪﺑ ،ﺖﺳا ﻦﯿﻤﻫ ﺶﻫﺎﮐ ﻞﯿﻟد ﺎﯾ
ﺮـﺑ ﺖﻔـﺻ ﻦـﯾا ﺶﯾاﺰـﻓا
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺰﯿﻧ ﺮﺛﺆﻣ لوﺪﺟ) دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ 4
.(
و يور ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا رد ،SA
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾ دﺮﺑرﺎـﮐ رد ﻦـﻏور راﺪﻘﻣ
و يور 5 /0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﻪﺑ SA ناﺰﯿﻣ 23 / 26 ﺪـﺻرد ﻪـﺑ ﺖـﺳد رد .ﺪـﻣآ
ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮﻣ هوﺮـﮔ ﮏـﯾ رد يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا يور حﻮﻄﺳ ،SA
ﮔ راﺮﻗ لوﺪﺟ) ﺪﻨﺘﻓﺮ 6
رد .(
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ ﻪﺳ ،ﻪﻧﺎﮔ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ وSA
رد ﻦـﻏور راﺪﻘﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ و لﺎﻣﺮﻧ ﻂﯾاﺮﺷ ود ﺮﻫ رد يور .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻧاد
،SA ﻪـﮐ ﻪـﻧاد ﻦﻏور ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻢـﻬﻣ
ﻦﯾﺮـﺗ
ﯽﮔﮋﯾو ﺖـﺳﺎﯾﻮﺳ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻨﻏور هﺎﯿﮔ ﺮﻫ ﯽﻔﯿﮐ
، و هﺪـﺷ ﺶﯿـﺑ ﺮـﺗ ﻦﯾ
ﺖﻈﻠﻏ رد راﺪﻘﻣ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ ﻻﻮﻣ ر ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ
33 / 25 ﺪﺻرد
ﺪﺷ ﺖﺒﺛ
، ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﯽﻟو ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ .ﺖـﺷاد راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ ردSA
دﺮﺑرﺎﮐ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ردSA ﯽﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ 17
/2 و ﺪﺻرد
ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺞﻨﭘ
.داد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻦﻏور ناﺰﯿﻣ ﺪﺻرد لﻮـﻠﺤﻣ
ﯽـﺷﺎﭘ
يور راﺪﻘﻣ ﺎﺑ 33 / 25 ﺪﺻرد ﺐﺟﻮﻣ ﺼﺘﺨﻣ ﺶﯾاﺰﻓا يﺮ
رد ناﺰﯿﻣ ﻦـﻏور
لوﺪﺟ) ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻧاد 3
تﺎـﺷراﺰﮔ ﺎـﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ .(
Banks, 2004
دﻮـﺒﻤﮐ .دراد ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ يور
يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ ﺚـﻋﺎﺑ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ زا
يداﺪـﻌﺗ زا
ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ ﯽﺘﻧآ ﻧاﺪﯿﺴﮐا ﺖ ﺮﺠﻨﻣ و هﺪﺷ ﻪﺑ
تارﺎﺴﺧ ﺪﯾﺪﺷ و هدﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ
يﺎﺸﻏ يﺪﯿﭙﯿﻟ ﯽﻣ دﻮﺷ زا ﻦﯾا ور دﻮﺒﻤﮐ ﺮـﺼﻨﻋ يور ﯽـﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ ﺚـﻋﺎﺑ
ﺶﻫﺎﮐ ﻣ ناﺰﯿ ﻦﻏور ﻪﻧاد ) دﻮﺷ Yilmaz et al., 1997 .(
شراﺰﮔ هﺪﺷ
ﺖﺳا ﻪﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ يور رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ 38 دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺻرد
،ﻪﻧاد
9 ﺪﺻرد ناﺰﯿﻣ ﻦﻏور و ﺶﺷ ﺪﺻرد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻧاد ار ﺶﯾاﺰـﻓا ﯽـﻣ ﺪـﻫد
) Morshedi and Naghibi, 2004 .(
رﺎﻤﯿﺗ رد ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ ،يرﺎﯿﺑآ يﺎﻫ
) ﻪﻧاد ﻦﻏور ناﺰﯿﻣ 3/
24 ﻪﺑ (ﺪﺻرد ﺶﻨﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﻖﻠﻌﺗ
لوﺪـﺟ) ﺖﺷاد 3
.(
رد ﺶﻨﺗ ﻊﻗاو ﯽﮑﺸﺧ ﺪﺻرد ار ﻦﻏور ﺪـﺻرد و ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ
ﺎـﺑ ار
ﺪﺻرد ﺎﺑ ﯽﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ لوﺪﺟ) ﻦﻏور
8
،(
ﺶﯾاﺰﻓا ﯽـﻣ ﺪـﻫد
ﻪﮐ ﻦﯾا ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﻊﯾﺮﺴﺗ ﯽﮔﺪﯿﺳر رد هﺎﯿﮔ
ﯽﻣ ﺷﺎﺑ ﺪ.
Bouchereau
et al., 1996 ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد رﺎﻬﻇا
ﻪﺑ ﺖﻠﻋ لﻼﺘﺧا رد
ﺪﻨﯾآﺮﻓ يﺎﻫ ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ رﺬﺑ ﺐﯿﺳآ و ﻪﺑ تﻼﯿﻤﯿﺳآ لﺎﻘﺘﻧا ﺎﻫ
ﻪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻧاد
Zahedi et al., 2009 رد ﻦـﻏور ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻧداد شراﺰﮔ ﺰﯿﻧ
دﺎﯾز لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ
ﻞﯿﻟد لﺎﻘﺘﻧا و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺶﻫﺎﮐ دﺪـﺠﻣ
رد .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺶﯾﺎـﻣزآ رد ﻪـﮐ ﯽﺗرﻮﺻ
Eslam et al., 2010 ﺪـﺻرد
ﺖﺤﺗ ﻪﻧاد ﻦﻏور ﺮﯿﺛﺄﺗ
راﺮﻗ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺖﻓﺮﮕﻧ
ﺎـﺑ. يور دﺮﺑرﺎـﮐ رد
ﻪﻧاد ﻦﻏور ﺪﺻرد ،ﻞﻣﺎﮐ يرﺎﯿﺑآ ار ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺪﻧور
لﺎﺒﻧد ﻦـﯾا ﯽﻟو دﺮﮐ
ﺮﯿﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺐﯾاﺮﺿ .دﻮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
هدﺎﺳ ﻦﯿـﺑ ﯽـﮔﮋﯾو يﺎـﻫ
ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ نﺎﺸﻧ
اد ﻪﮐ ﺪﻧد ﺪﺻرد ﻦﻏور داﺪـﻌﺗ ﺎﺑ ﻪـﻧاد رد ﺮـﺘﻣ ﻊـﺑﺮﻣ
) 751**
/0 ) ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و (r=
706**
/0 (r=
دراد ﯽﯾﻻﺎـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺒﻤﻫ
لوﺪﺟ) 8 ﻦﯾا ﻦﻤﺿ .(
ﺎﺑ ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا وSA رد يور دﺮﺑرﺎﮐ
،ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﻧور ﻦﻏور يدﻮﻌﺻ
ﺖﺷاد ﯽﭘ رد ار
، و هدﺎـﺳ تاﺮـﺛا ﺎـﻬﻨﺗ ﺎﻣا
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ يور رد يرﺎﯿﺑآ ﯽﻨﻌﻣ
راد .ﺪﺷ نﺎﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﮐ هرﺎﺷا ﺪـﺷ ﺎـﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا
،SA ﺪﺻرد ﻦﻏور ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻓﺎﯾ
، ﯽﻟو ﻦﯾا ﺮـﺠﻨﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﺑ
ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﻏور .ﺪﺸﻧ ﺮﺘﻤﮐ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﻤﺿ ﺪﺻرد
ﺶﻫﺎﮐ ،ﻦﻏور دﺮﮑﻠﻤﻋ
ار ﻦﻏور ﯽﻤﻧ ناﻮﺗ ناﺮﺒﺟ
ﻢﻫ .دﺮﮐ
،ﻦﯿﻨﭼ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻦﻏور دﺮﮑﻠﻤﻋ ياراد يور ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ي دﻮـﺑ
) لوﺪﺟ 3 ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ .(
El-Habbasha, and Abd El-Salam, 2010
، ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا تﺎﻌﻓد داﺪﻌﺗ لﻮﻠﺤﻣ
ﯽﺷﺎﭘ
،گﺮﺑ و خﺎﺷ يور دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد و
ﻦﻏور ﻢـﻫ يﺮـﮕﯾد ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا نﻮـﭼ
Kidman and
Paul, 2001 ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﻏور ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﺖـﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا راﺪﻘﻣ ﯽﻓﺮﺼﻣ يور راﺮـﻗ
ـﻓﺮﮔ .ﺖ ﻂﯾاﺮـﺷ رد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،ﺶﻨـﺗ
ﻦﻏور 23 لوﺪـﺟ) ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎـﮐ ﻞـﻣﺎﮐ يرﺎـﯿﺑآ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد 3
.(
ﺖﺤﺗ ﺎﯾﻮﺳ ﻦﻏور دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨﮐ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يور و يرﺎﯿﺑآ
ﺶﯿــﺑ ﺮــﺗ ﻦﯾ و بﻮــﻠﻄﻣ يرﺎــﯿﺑآ رد راﺪــﻘﻣ لﻮــﻠﺤﻣ
ﯽــﺷﺎﭘ ﺎــﺑ يور
51 / 595 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد لوﺪـﺟ) ﺖـﻓﺮﮔ ﻖﻠﻌﺗ رﺎﺘﮑﻫ 4
ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦـﯾا رد .(
ﻪـﻄﺑار ﺖـﺒﺜﻣ و ﯽـﻨﻌﻣ راد ي ﻦﯿـﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد و دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻦـﻏور
) 99**
/0 دﻮﺟو (r=
دراد لوﺪﺟ) 8 ﻪﺑ .(
ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺳر
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﻧاد ﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﺆ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ ﺮﺛ ﻦﻏور
ﻪﻧاد ﻪﺑ صﻮﺼﺧ
ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻢﮐ ﯽﺑآ .ﺪﺷﺎﺑ اﺬﻟ تاﺮﯿﯿﻐﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ـﺳﺎﺳا ﻦﻏور
ًﺎ طﻮـﺑﺮﻣ ﻪـﺑ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺖﺳا ﻪﮐ ﺎﺑ ﯾﺎﺘﻧ ﺞ Jackson, 2000 ﻢﻫ
ﯽﻧاﻮﺧ .دراد
،هدﺎـﺳ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ مﺎﻤﺗ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﻢﻫﺮـﺑ
ﺶﻨـﮐ و ود
ﻪﺳ رﺎﻤﯿﺗ زا ﺮﯿﻏ ﻪﺒﻧﺎﺟ يرﺎﯿﺑآ ردSA
ﯽﻨﻌﻣ راد لوﺪـﺟ) ﺪﺷ 3
فﺮـﺼﻣ .(
و يور 5 /0 ﯽــﻠﯿﻣ رﻻﻮــﻣ ﻪــﻧاد ﻦﯿﺌﺗوﺮــﭘ ناﺰــﯿﻣ ﺮﺜﮐاﺪــﺣ ﺚــﻋﺎﺑSA
) 72 / 42 ﻂﯾاﺮﺷ رد (ﺪﺻرد ﻢﮐ
ﯽـﺑآ ﯽﺘﺑﻮـﻃر ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد .ﺪـﺷ و
5 /0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ .ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ يرﺎـﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد يور حﻮﻄﺳ ،SA
ﺖﻈﻠﻏ دﺎﯾز ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺶﯿﺑ
ﺮﺗ ﮏـﯾ ﻪﯿﺒﺷ ﻞـﻣﺎﻋ
ﺶﻨـﺗ از ﻞـﻤﻋ
راﺪﻘﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ هدﻮﻤﻧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
ﻪﻧاد ﯽـﻣ دﻮـﺷ و ﺮـﺘﻤﮐ ﺖـﻈﻠﻏ
ﺐﺟﻮﻣ ) ﺶﯾاﺰﻓا 63 / 39 نآ (ﺪﺻرد هﺪﺷ
ﺖﺳا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ. ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
ﻪﻧاد ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻢﮐ
ﯽﺑآ هﺎـﺗﻮﮐ ﺐـﺟﻮﻣ ﺶﻨﺗ .ﺪﺷ ﺖﺒﺛ هرود نﺪـﺷ
ﻪـﻧاد رد ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ هﺮﯿﺧذ نﺎﻣز ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﺸﯾاز ﺪﺷر ﯽـﻣ
دﻮـﺷ رد ﻪـﮐ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻧاد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد نآ ﻪﺠﯿﺘﻧ ) ﺪﺑﺎﯾ
Sajedi and Rajali,
ﻖﺒﻃ .(2011 ﺞﯾﺎﺘﻧ Roustaie et al., 2012 ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ ﺶﻨﺗ
،ﯽﺘﺑﻮﻃر ﺪﺻرد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻧاد ﺎﯾﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺶﯾاﺰﻓا رد
ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﮏﻤﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ و يﺰﻤﺳا لدﺎﻌﺗ لﻮﻠﺳ
رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﺘﺑﻮﻃر
يور ﯽــﻣ ﺪــﻫد ) Pour Mousavi, 2005 ﺚــﻋﺎﺑ يور زا هدﺎﻔﺘــﺳا .(
راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺶﯾاﺰﻓا 7
/ 38 .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﺻرد ﺮﯿﺛﺄﺗ
رد يور يراﺬـﮔ
ﻂﯾاﺮﺷ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ هدﻮﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﺎﺑ ﻪﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ رد مﺪﻋ ﻂﯾاﺮﺷ
ﺶﻨﺗ و
،ﺶﻨﺗ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﻪﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ دوﺪﺣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ و ﮏﯾ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻠﻋ .ﺖﻓﺎﯾ ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﺧﺮﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪﺑ
روﺰﯿﻟﺎـﺗﺎﮐ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﺧﺎﺳ ﯽـﻣ
دﻮـﺷ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ﺎـﯾ و ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ
يﺎـﻫ
ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺶﯾاﺰﻓا و هﺮﯿﺧذ يﺎﻫ
يا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ Banks,
ﯽﻨﺒﻣ2004 ﺮﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ ﻪﻧاد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺎﯾﻮﺳ
ﺎﺑ فﺮﺼﻣ يور ﺮﺼﻨﻋ
دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺪـﺻرد ﺎـﺑ ﯽـﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘـﺴﺒﻤﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد.
و ﻦـﻏور
لوﺪﺟ) ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ 8
ﻖـﺒﻃ .(
تﺎـﺷراﺰﮔ Naseri et al.,
ﯽﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ2010 و
ﯽﻨﻌﻣ راد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ و
ﻦـﻏور ﻪـﻧاد )
79**
/0 (r=
نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ دﻮﺟو
دراد ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ. دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﻠﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ
،يور هدﺎﺳ تاﺮﺛا رد ﺎﻬﻨﺗ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ وSA
ﻢﻫﺮﺑ ﺶﻨـﮐ نآ ﺎـﻫ ﯽـﻨﻌﻣ راد
مﺪﻋ .ﺪﺷ فﻼﺘﺧا دﻮﺟو ﯽﻨﻌﻣ
راد ﯽﻣ ار ﺮﺛا ﺮﺑ ناﻮﺗ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪـﻧاد و زا
ﯽﻓﺮﻃ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد .ﺖﺴﻧاد
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾ ﺖـﻈﻠﻏ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ
5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ فﻼﺘﺧا ﺎﺑSA
7/
18 ﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺪﺻرد ﺪﺷ هﺪﯾد ﺪ
توﺎﻔﺗ ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ .ﺖـﺷاﺪﻧ
، ﺎـﺑ
ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺎـﺑ .ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎـﮐ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻮﺗ يور فﺮﺼﻣ أ
ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ م يﺎﻫ
5/
0 و ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ رﻻﻮﻣ ﻪـﺑSA ﺐـﯿﺗﺮﺗ
8/
6 و 9/
13 ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺻرد ﺪـﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ .ﺪﺑﺎﯾ
ﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺖﻈ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﻪﺑ
هاﺮﻤﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ هﺎﯿﮔ رد يور
لﻮـﺼﺣ ﺐﺒﺳ ﺎﯾﻮﺳ ﺶﯿـﺑ
ﺮـﺗ ﻦﯾ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ناﺰـﯿﻣ ﯽـﻣ
دﻮـﺷ
لوﺪﺟ) 6 هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .(
ﻪـﺑ ،بﻮﻠﻄﻣﺎـﻧ ﻂﯾاﺮـﺷ ﻪﮐ ﺪﻧا صﻮـﺼﺧ
ﺪـﻫد ﺮـﯿﯿﻐﺗ ار ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﺖـﯿﻔﯿﮐ و ﻪـﻧاد ﺐـﯿﮐﺮﺗ ﺖـﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﯽﮑﺸﺧ ) Anwar et al., 2006 ﺎﺑ .(
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻦـﯾا رد ﻪـﮐ اﺮـﺷ ﻂﯾ دﻮـﺒﻤﮐ بآ
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾ ﺖـﻓا دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد و ﻦـﻏور ﺎﯾﻮـﺳ خر ﯽـﻣ ﺪـﻫد و يور ،
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮﯿﻏ ﺶﻘﻧ
ﻞﺑﺎﻗ يرﺎﮑﻧا ﺮﺑ ﺖـﻬﺟ و ﺪـﻧراد تﺎﻔﺻ ﻦﯾا
ﻪﺑ ﺖﺳد ندروآ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ بﻮﻠﻄﻣ .دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻪﻓﺮﺻ
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ ﺖـﺤﺗ ﺎﯾﻮـﺳ هﺎﯿﮔ ﻪﯾﺬﻐﺗ رد يور ﺮﺼﻨﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ
ﺎﻗ ﺶﻘﻧ ،ﯽﺘﺑﻮﻃر ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑ
ﺶﻫﺎﮐ رد ار يا تاﺮﺛا
ءﻮﺳ ﺶﻨﺗ ﯽـﺑآ و
دﻮﺒﻬﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ دراد ﺪﯿﺳا و يور دﺮﺑرﺎﮐ. ﻪﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺖﻈﻠﻏ هﮋﯾو
ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ رﻻﻮﻣ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ياﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ
ﺮﺜﮐاﺪﺣ لﻮﺼﺣ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد رد ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﯿﺳا .ﺪﺷ
تاﺮﯿﺛﺄـﺗ ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ﯽـﺒﯾﺮﺨﺗ
ﺶﻨﺗ ﺰﯿﻧ ار ﻪﻧاد ﺮﺑ ﻞﯾﺪﻌﺗ
ﯽﻣ ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ ﺖﻈﻠﻏ و ﺪﻨﮐ ﻪﺑ رﻻﻮﻣ
ﻞﯿﻟد اراد
داﺪﻌﺗ ندﻮﺑ ﺶﯿﺑ ﻪﻧاد
ﺮﺗ رد ﺮﺘﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻊﺑﺮﻣ ﻪﻧاد
ﺶﯿﺑ يﺮـﺗ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ار
ﯽﻣ رد .ﺪﯾﺎﻤﻧ ﻢﮐ ﻂﯾاﺮﺷ
،ﯽﺑآ ﺪﺻرد زا ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻦﻏور ﻪﺘـﺳﺎﮐ
و
ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ هدوﺰﻓا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺶﻨﺗ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ .ﺪﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ ناﺰﯿﻣ
ﻪﻧاد
ﻪﺑ ﺖﺳد ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﺖﻠﻋ .ﺪﻣآ ار
ﯽﻣ ناﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ داﺪﻌﺗ دﺎﯾز ﻪﻧاد رد
ﺮﺘﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﮑﯾ زا ياﺰﺟا ﺮﺛﺆﻣ رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ
رد .ﺖﺴﻧاد
،ﺶﻨﺗ و ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ (ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﻦﻏور ﺪﺻرد) ﻪﻧاد ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺜﮐاﺪﺣ
ﺎﺑ
و يور دﺮﺑرﺎﮐ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﻪﺑ SA لﻮـﻠﺤﻣ .ﺪـﻣآ ﺖﺳد ﯽـﺷﺎﭘ
هﺎـﯿﮔ
ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﺎﯾﻮﺳ ﻦﯿﯾﺎﭘ
ﺮﺗ ﺪﯿﺳا ﯿﻟﺎﺳ ﮏﯿﻠﯿﺴ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ راد راﺪـﻘﻣ
رد ﻦﻏور ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ مﺪﻋ فﺮﺼﻣ دﺮـﮑﻠﻤﻋ .ﺪﺷ SA
ﻪـﻧاد ﯽﮕﺘـﺴﺒﻤﻫ
ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ يراد داﺪﻌﺗ ﺎﺑ رد ﻪﻧاد ﻦـﻏور دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﻊـﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ ﻪـﻧاد
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ .ﺖﺷاد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﻦﻏور
ﻪﻧاد رد ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ
ﻞـﯿﻟد
ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد .ﺖﺳا
دﻮﺟو ﺎﺑ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺶﻨﺗ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﺖﺴﻧاﻮﺗ رد ﯽﺧﺮﺑ ﯽـﺳرﺮﺑ تﺎﻔـﺻ زا
هﺪﺷ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ي ﺪﻨﮐ لﺎﻤﻋا
، ﺎﻣا رد
،عﻮﻤﺠﻣ ﺗﺄ ﺮﯿﺛ ﻪﺑ يور ﺐﺗاﺮﻣ
ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ دﻮﺑ نﺎﺸﻧ
هﺪﻨﻫد ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺮﺛا رد يور
دﺮﮑﻠﻤﻋ ندﺮﺑ ﻻﺎﺑ ﯽﻣ
ﺎﺑ ﺪﺷ و يور زا سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ . ﮏﯾ
ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﯽﻫدزﺎـﺑ ﺖـﻬﺟSA
ﺎﺑ يور فﺮﺼﻣ و ﻻﺎﺑ 5
/0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮﺜﮐاﺪـﺣ ياﺮـﺑ
ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻣ .دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ناﻮﺗ
References
1. Akay, A. 2011. Effect of zinc fertilizer applications on yield and element contents of someregistered chickpeas varieties.African Journal of Biotechnology 10(61): 13090-13096.
2. Anwar, F., Zafar, S. N.,and Rashid, U.2006. Characterization of Moringa oleifera seed oil from drought and irrigated regions of Punjab, Pakistan. Grasas Y Aceites 57(2):160-168.
3. Asadi, M. A., and Faraji, A. 2009. Applied principles of agriculture oilseeds (soybean, cotton, canola and sunflower). Agricultural Extension and Education Publications.
4. Ayad, H. S., Reda, F., and Abdalla, M. S. A. 2010. Effect of putrescine and zinc on vegetative growth, photosynthetic pigments, lipid peroxidation and essential oil content of geranium (Pelargonium graveolens L.).
World Journal of Agricultural Sciences 6(5): 601-608.
5. Azimi,M. S., Daneshian, J., Sayfzadeh, S., Zare, S. 2013. Evaluation of Amino Acid andSalicylic Acid application on yield and growth of wheat under water deficit. International Journal of Agriculture and Crop Sciences 5(8): 816-819.
6. Bagci, S. A., Ekiz, H., Yilmaz, A., and Cakmak, I. 2007. Effect of zinc deficiency and drought on grain yield of field-grown wheat cultivars in central Anatolia. Journal of Agronomy and Crop Sciences 193(3): 189-206.
7. Banks, L.W. 2004. Effect of timing of foliar zinc fertilizer on yield component of soybeans. Australian Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry 22(17): 226-231.
8. Belkhadi, A., Hediji, H., Abbes, Z., Nouairi, I., Barhoumi, Z., Zarrouk, M., Chaibi, W., and Djebali, W. 2010.
Effects of exogenoussalicylic acid pre-treatment on cadmiumtoxicity and leaf lipid content in Linum usitatissimum L. Ecotoxicology andEnvironmental Safety 73(5): 1004–1011.
9. Bybordi, A., and Mamedov, G. 2010. Evaluation of Application methods efficiency of zinc and iron for canola (Brassica napus L.). Notulae Scientia Biologicae 2(1): 94-103.
10. Bouchereau, A., Clossais, B. N., Bensaoud, A., Beport, L., and Renard, M. 1996. Water stress effects on rapeseed quality. European Journal of Agronomy 5(1-2): 19-30.
11. Chandra, D., and Khandelwal, R.B. 2009. Effect of zinc and phosphorus on yield, nutrient uptake and oil content of mustard grown on the gypsum-treated sodic soil. Journal of the Indian Society of Soil Science 57(1): 66-70.
12. Drazic, G., and Mihailovic, N. 2005. Modification of cadmium toxicity in soybean seedlings by salicylic acid.
Plant Science168(2): 511–517.
13. Efe, L., and Yarpuz, E. 2011. The effect of zinc application methods on seed cotton yield, lint and seedquality of cotton (Gossypium hirsutum L.) in east Mediterranean region of Turkey. AfricanJournal of Biotechnology 10(44): 8782-8789.
14. El-Habbasha, S. F., and Abd El-Salam, M. S. 2010. Response of two canola varieties (Brassica napus L.) to nitrogenfertilizer levels and zinc foliar application. International Journal of Academic Research 2(2): 60-66.
15. El-Tayeb, M.A., 2005. Response of barley grains to the interactive effect of salinity and salicylic acid. Plant Growth Regul45(3): 215-225.
16. Eslam, B. P., Monirifar, H., and aher Ghassemi, M.T. 2010. Evaluation of late season drought effects onseed and oil yields in spring safflower genotypes. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 34: 373-380.
17. Farahbakhsh, H., and Shamsaddin Saiid, M. 2011. Effects of foliar application of salicylic acid on vegetative growth of maize under saline conditions. African Journal of Plant Science 5(10): 575-578.
18. Ghasemian, V., Ghalavand, A., Soroosh zadeh, A., and Pirzad, A. 2010. The effect of iron, zinc and manganese on quality and quantity of soybean seed. Journalof Phytology 2(11): 73-79.
19. Hayat, S., Ali, A., and Ahmad, A. 2007. Salicylic Acid: Biosynthesis, Metabolism and Physiological Role in Plants. Salicylic Acid: a Plant Hormone 1-14.
20. Imam, Y., and Zavareh, H. 2005. Drought tolerance in higher plants (analysis of the physiological and molecular biology) (translation). Center for Academic Publication.
21. Jackson, G. D. 2000. Effect of nitrogen and sulfur on canola yield and nutrient uptake. Agronomy Journal 92(4):
644-649.
22. Kidman, F., and Paul, K. B. 2001. Effect of zinc fertilization on yield, protein and oil of canola. Plant Soil 112:
327-329.
23. Kobraee, S., and Shamsi, K. 2012. Effects of drought stress on dry matter accumulation and morphological traits in soybean. International Journal of Biosciences 10(2): 73-79.
24. Liu, F., Andersen, M. N., and Jensen, C. R. 2004. Root signalcontrols pod growth in drought-stressed soybean during the critical, abortion-sensitive phase of pod development. Field CropsResearch 85: 159-166.
25. Mak, M., Babla, M., Xu S-C., O’Carrigan, A., Liu, X-H., Gong, Y-M., Holford, P., and Chen, Z-H.2014.Leaf
mesophyll K+, H+ andCa2+ fluxes are involved in drought-induced decrease inphotosynthesis andstomatal closure in soybean. Environmental and Experimental Botany 98: 1-12.
26. Mastrodomenico, A. T., Purcellb, L. C., and King, C. A. 2013. The response and recovery of nitrogen fixation activity in soybean to water deficit at different reproductive developmental stages. Environmental and Experimental Botany 85: 16– 21.
27. Morshedi, A., and Naghibi, H. 2004. Effects of foliar application of Cu and Zn on yield and quality of canola grain (Brassica napus L.). Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 11(3): 15-22. (In Persian with English Abstract).
28. Naseri, R., Fasihi, K., Hatami, A., and Poursiahbidi, M. M. 2010. Effect of planting pattern on yield, yield components, oil and protein contents in winter safflower cv. Sina under rainfed conditions. Iranian Journal Crop Sciences 12(3): 227-238. (In Persian with English Abstract).
29. Pable, D., and Patil, D. B. 2011. Effect of sulphur and zinc on nutrientuptake and yield of soybean. International Journal of AgriculturalSciences 7(1): 129-132.
30. Popova, L. P., Maslenkova, L. T., Yordanova, R. Y., Ivanova, A. P., Krantev, A. P., Szalai, G., and Janda, T.
2009. Exogenous treatment with salicylic acid attenuates cadmium toxicity in pea seedlings. Plant Physiology and Biochemistry 47(3): 224-231.
31. Pour Mousavi, S. M. 2005. The impact of manure on indicators of growth, agronomic and physiological characteristics of soybean in conditions of water stress. MSc Thesis, Faculty of Agriculture, Zabol. (In Persian).
32. Roustaie, K. h., Movahhedi Dehnavi, M., Khadem, S. A., and Owliaie, H. R. 2012. Effect ofdifferent super absorbent polymer and animal manure ratios on the quantitative and qualitative characteristics of soybean under drought stress. Journal of Crops Improvement 14(1): 33-41.(In Persian with English Abstract).
33. Sajedi, N. A., and Rajali F. 2011. Effects of drought stress, zinc application and mycorrhizal inoculation on uptake of micronutrients in Maize. Iranian Journal of Soil Research 25(2):83-92. (In Persian with English Abstract).
34. Singh, B., and Usha, K. 2003. Salicylic acid induced physiological and biochemical changes in wheat seedlings under water stress. Plant Growth Regulation 39(2): 137-141.
35. Soja, E. 2011. Tecnologias de produção de soja: região central do Brasil 2012 e 2013. Londrina: Embrapa Soja 261 p.
36. Wilkinson, S., and Davies, W. J. 2010. Drought, ozone, ABA and ethylene: new insights fromcell to plant to community. Plant, Cell & and Environment 33(4): 510–525.
37. Yasari, E., and Vahedi, A. 2012. Micronutrients Impact on Soybean (Glycine max(Merrill)) Qualitative and Quantitative Traits. International Journal ofBiology 4(2): 112-118.
38. Yilmaz, A., Ekiz, H., Torun, B., Gultekin, I., Karanlik, S., and Bagci, S. A. 1997. Effect of different zinc application methods on grain yield and zinc concentration in wheatcultivars grown on zinc-deficient calcareous soils. Journal of Plant Nutrition 20(4): 461-471.
39. Zahedi, H., Noor-mohammadi, G. H., Shirani-Rad, A. H.,Habibi, D., andMashhadi- Akbar-Boojar, M. A. 2009.
The effects of zeolite and foliar applications of seleniumon growth, yield and yield components of threecanola cultivars under drought stress. World Applied Sciences Journal 7(2): 255-262.
