ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ زا ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ
نﺎﯾرﻮﺠﻬﻣ سﺎﺒﻋ
،
1ﻞﺻا يﺪﯿﻌﺳ ﺎﺿر ﺪﻤﺤﻣ
2
،
نﺎﯾﺮﻔﻌﺟ ارﺎﺳ ،
3داﮋﻧ ﺎﻫﺎﻃ ﻢﯾﺮﻣ
،
1ﻞﮔ ﮏﺑﺎﺑ هداز
4
1 - هوﺮﮔ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و يروﺎﻨﻓ
،يزروﺎﺸﮐ هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﯿﭘ
،رﻮﻧ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﯾا
2 - ﺰﺒﺳ ﺪﺣاو ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ناﺮﯾا ،راوﺰﺒﺳ ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،راو
3 - ناﺮﯾا ،هﻮﮐداﻮﺳ ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،هﻮﮐداﻮﺳ ﺪﺣاو ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ
4 - هوﺮﮔ
،ﯽﻤﯿﺷ هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﯿﭘ
،رﻮﻧ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﯾا
) رﺎﺗ ﯾ رد ﺦ ﯾ ﺖﻓﺎ : 26 / 06 / 98 رﺎﺗ ﯾ ﺬﭘ ﺦ ﯾ شﺮ : 24 / 09 / 98 (
هﺪﯿﮑﭼ
ﻦﯿﺗﻻژ ﺑ ﻪ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﺘﺷاد ﻪﻄﺳاو ﮑﺗ يﺎﻫ
يدﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻨ ﺐﺳﺎﻨﻣ
، وراد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ رد يدﺎﯾز يﺎﻫدﺮﺑرﺎﮐ ﯽﯾ
دراد ﯽﺸﯾارآ و .
هدروآﺮﻓ ﯽﺒﻧﺎﺟ يﺎﻫ
زا ﻞﺻﺎﺣ ندﺮﮐ ﺰﯿﻤﺗ ﻊﺒﻨﻣ ،ﯽﻫﺎﻣ
ﯽﻨﻏ ﯽﻣ نژﻼﮐ زا ﺪﻨﺷﺎﺑ
. يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو جاﺮﺨﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﺰﯿﻧ و ﻊﺒﻨﻣ ﻪﺑ نژﻼﮐ ﺎﯾ ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﺋر و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ،ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ
نآ
دراد ﯽﮕﺘﺴﺑ .
ﭘ ﺢﻄﺳ شور ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ زا ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا ياﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ يدورو ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻪﺳ ﺎﺑ ﺦﺳﺎ
Rutilus frisii kutum رﺎﮐ ﻪﺑ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ . ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ تاﺮﺛا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ﻦﮑﻨﺑ ﺲﮐﺎﺑ يرﺎﻣآ حﺮﻃ )
225 / 0 075– /0 رﻻﻮﻣ ( ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ، يرو
رد ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ
) 180 - 60 ﯿﻗد ﻪﻘ (،
جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و )
50 - 30 داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد (
ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ،ﻪ ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺺﺧﺎﺷ و ، يدرز و يﺰﻣﺮﻗ ،ﯽﯾﺎﻨﺷور
ﺦﺳﺎﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ،ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا ياﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ 11
/0 رﻻﻮﻣ
، ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز يرو
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯾ رد 116
د ﻪﻘﯿﻗ
، جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و 38
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد دﻮﺑ داﺮﮔ
. ﺦﺳﺎﭘ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻞﻣﺎﺷ ،هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ
، ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺺﺧﺎﺷ ،
يﺎﻫ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ يدرز و يﺰﻣﺮﻗ ،ﯽﯾﺎﻨﺷور
17 /2 ،ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ لﺎﮑﺳﺎﭘ ﯽﻠﯿﻣ 145
مﺮﮔ
، 03 /6
، 80 /6 و 58 / 38 دﻮﺑ ﺪﻧ . ﺖﯿﺑﻮﻠﻄﻣ ﺎﺑ ار ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ شور ﻻﺎﺑ
) 99 /0 (
ﺪﻧﺰﺑ ﻦﯿﻤﺨﺗ .
نﺎﮔژاو ﺪﯿﻠﮐ :
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ،لژ مﺎﮑﺤﺘﺳا ،ﻦﮑﻨﺑ ﺲﮐﺎﺑ يرﺎﻣآ حﺮﻃ ،ﯽﺒﻧﺎﺟ يﺎﻫ هدروآﺮﻓ ،ﻦﯿﺗﻻژ .
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ لﻮﺌﺴﻣ
:
com . yahoo
@ mrezasaeidi
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﯽﺘﺴـﯾز يﺎـﻫﺮﻤﯿﻠﭘﻮﯿﺑ ﻦﯾﺮـﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﯿﺗﻻژ
، ﻪﻄـﺳاﻮﺑ
رﻮﻃ ﻪﺑ ،بﻮﻠﻄﻣ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﺋر و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﺘﺷاد يا هدﺮﺘﺴﮔ رد ﻪﻠﻤﺟ زا اﺬﻏ ﺖﻌﻨﺻ رد
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺳد ،ﺖﺳﺎﻣ
، ﯽﻨﯾﺮﯿﺷ
نﺎﻧ و دﺮـﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ 1،2،3]
.[ ﺮـﯿﺧا يﺎـﻫ لﺎـﺳ رد
،
ﻞـﺑﺎﻗ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻊﯾﺎﻨـﺻ رد نژﻼـﮐ و ﻦﯿـﺗﻻژ ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﺶﯾاﺰـﻓا لﺎﺣ رد ﺖـﺳا
. رد نژﻼـﮐ يﻻﺎـﺑ ﺪـﺻرد ﻞﯿﻟﺪـﺑ
زا ﺎـﯿﻧد گرﺰـﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺜﮐا ،وﺎﮔ و كﻮﺧ ﺖﺳﻮﭘ ناﻮـﻨﻌﺑ نآ
ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻞـﯾﻻد ﻪـﺑ ﺎـﻣا ،ﺪـﻨﻨﮐ ﯽـﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﯿﺗﻻژ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﯿﻟوا هدﺎﻣ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ - ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا
، درﻮـﻣ يا هﺪـﻨﯾاﺰﻓ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎـﺟ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ 5،] 4 . [ ﻦﯿﺗﻻژ ناﻮﺨﺘﺳا و ﺖﺳﻮﭘ زا هﺪﺷ جاﺮﺨﺘﺳا
شﺮﯾﺬﭘ ﻞﺑﺎﻗ ﺖﯾدﻮﻬﯾ و مﻼﺳا ياﺮﺑ كﻮﺧ ،ﺮـﮕﯾد ﯽـﻓﺮﻃ زا ،هدﻮﺒﻧ
ﻣ رد ﻢﻫ يوﺎﮔ ﻦﯿﺗﻻژ ﺖـﺳا ماﺮﺣ وﺪﻨﻫ ﺐﻫﺬ
6] . [ ﻪـﺑ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ
يوﺎـﮔ نﻮﻨﺟ يرﺎﻤﯿﺑ عﻮﯿﺷ لﺎﻤﺘﺣا ﻞﯿﻟد زا يرﺎـﻤﯿﺑ ﻦـﯾا لﺎـﻘﺘﻧا ،1
يز ﯽﮑﺸـﺧ تﺎـﻧاﻮﯿﺣ يﺎـﻫ ﺖـﻓﺎﺑ زا هﺪـﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﻦﯿﺗﻻژ ﻖﯾﺮﻃ ﺖﺳا ﺰﯿﮕﻧاﺮﺑ لاﻮﺳ .
لﺎـﺣ رد ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ترﻮﺻ ﻪﺑ نﺎﻘﻘﺤﻣ ور ﻦﯾا زا
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﻦﯿﺗﻻژ ﻊﺑﺎﻨﻣ ندﺮﮐ اﺪﯿﭘ ياﺮﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ .
ﺐـﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا
،
رد ﯽﻠﺻا ياﺰﺟا زا ﯽﮑﯾ تﺎﻌﯾﺎﺿ
ﯽﻫﺎﻣ هدﻮﺑ يدﺎـﯾز راﺪـﻘﻣ ﻪـﺑ ﻪﮐ
ناﻮﺨﺘﺳا رد ﺲﻠﻓ و
دﻮﺷ ﯽﻣ ﺖﻓﺎﯾ ﯽﻫﺎﻣ 7]
. [ ي ﻪـﻫد ود لﻮﻃ رد
ﻪﺘﺷﺬﮔ
، ﻪـﺑ ور رﻮـﯿﻃ و ﯽﻫﺎـﻣ زا هﺪـﻣآ ﺖـﺳﺪﺑ ﻦﯿـﺗﻻژ ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا هدﻮﺑ يرﺎﺠﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﻣا ، زا
رﻮـﯿﻃ ناﻮﺨﺘﺳا و ﺖﺳﻮﭘ ﻦﯿﺗﻻژ
ﺳا دوﺪﺤﻣ نآ ﻦﯿﯾﺎﭘ هدزﺎﺑ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺖ
. ﻪـﺑ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد
ﻪـﻄﻘﻧ زا ناراﺪﻧﺎﺘﺴـﭘ يﺎـﻫ ﻦﯿـﺗﻻژ ياﺮﺑ ﺮﺘﻬﺑ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﯽﺒﻫﺬﻣ و ﯽﻗﻼﺧا يﺎﻫﺮﻈﻧ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ حﺮﻄﻣ
. ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد
، ﺪـﯿﻟﻮﺗ
ﺞﯾار ﯽﻠﯿﺧ ﯽﻫﺎﻣ ﻦﯿﺗﻻژ دوﺪﺣ ﻂﻘﻓ و ﺖﺴﯿﻧ
1 % ي ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ
رد ﻦﯿﺗﻻژ ﻢﯿـﻈﻋ ﻢـﺠﺣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻣا ،ﺪﻫد ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار نﺎﻬﺟ
ﺪﻧراﺪﻧ ﯽﮐارﻮﺧ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﯿﻫﺎﻣ ﺪﯿﺻ )
21 ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد ﺪﺻرد 79
لﻮﮐﺎـﻣ ﺪـﺻرد (
رد ﯽﮐارﻮـﺧ نﺎـﯿﻫﺎﻣ عاﻮـﻧا تﺎﻌﯾﺎـﺿ ﺎـﯾ و ﻦﯿــﺣ
ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺰﯾر رود ﻪﮐ يروآﺮﻓ )
ناﻮﺨﺘـﺳا ،ﺲﻠﻓ ،ﺖﺳﻮﭘ
ﻪﻟﺎﺑ و ( ﺶﻫوﮋﭘ نﺪﯿﺳر ﺮﻤﺛ ﻪﺑ ﺚﻋﺎﺑ رد ﯽﯾﺎﻫ
ﻦـﯾا جاﺮﺨﺘـﺳا ﻪﻨﯿﻣز
ﺪﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﯿﻫﺎﻣ تﺎﻌﯾﺎﺿ زا ﺪﻨﻤﺷزرا ي هدﺎﻣ يرﻮـﻃ ﻪﺑ ،ﺖﺳا ه
ﺖــﺳا هﺪــﺷ نﺎــﯾﺰﺑآ زا ﻦﯿــﺗﻻژ ﺪــﯿﻟﻮﺗ رﺎــﻣآ ﺪــﺷر ﺚــﻋﺎﺑ ﻪــﮐ 2،4،5،6،7] . [
ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﻫﺎﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ ياراد
يﺎـﻫ ﯽﮔﮋﯾو
ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ
ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﯽﻣ ناراﺪﻧﺎﺘﺴﭘ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
و بوذ ﻪـﻄﻘﻧ ياراد ﺎـﻬﻧآ
ﺮﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻪﻨﯿﺗﻻژ يﺎﻣد ي
ﺪﻨﺘﺴﻫ ناراﺪﻧﺎﺘﺴﭘ ﻦﯿﺗﻻژ زا 2،5]
. [ ﻦﯾا ﺎﺑ
ﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ،لﺎﺣ ﯽﯾﺎـﯾرد يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ زا ﯽﺧ
، يﺮﺗﻻﺎـﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴـﯾو ار
نﺎﺸﻧ ناراﺪﻧﺎﺘﺴﭘ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻧداد
8] . [ ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻫ شور
راﺬﮔ ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ نآ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﺋر صاﻮﺧ ﺮﺑ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻧﺪ
. رﻮﻃ ﻪﺑ
،ﯽﻠﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا شور
و يﻮـﻗ رﺎﺸـﻓ ،ﯽﻤﯾﺰﻧآ ،ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ ،يﺪﯿﺳا يﺎﻫ
ﺑﺎﻨﻣ زا نژﻼﮐ جاﺮﺨﺘﺳا ياﺮﺑ تﻮﺻاﺮﻓ شراﺰـﮔ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﯽﯾﺎـﯾرد ﻊ
ﺖﺳا هﺪﺷ 5،9،10،11]
.[ يﻮـﻠﻋ ﻂـﺳﻮﺗ ﻪـﺘﻓﺮﮔ مﺎـﺠﻧا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد
نارﺎﮑﻤﻫ و ﺐﻠﻃ )
1385 ( ﻪـﻟﺎﺑ و ﺖـﺳﻮﭘ ﯽﯾﺎـﯿﻠﻗ و يﺪﯿﺳا ﻦﯿﺗﻻژ
ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﮕﯾد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﺑ گﺎﻓﻮﺘﯿﻓ ﯽﻫﺎﻣ .آ
نﺎـﯿﺑ ﺎـﻬﻧ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ يﺪﯿـﺳا ﻦﯿﺗﻻژ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد يا هﺮﻘﻧرﻮﭙﮐ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﮐ
زا نآ رادرﻮـﺧﺮﺑ يﺮﺘﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮـﺑ
. ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ ﺎـﺑ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﻪﺴـﯾﺎﻘﻣ
ﺮﮕﯾد ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻦﯿﺗﻻژ ﺎﺑ گﺎﻓﻮﺘﯿﻓ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪـﮐ ﺪـﻧدﻮﻤﻧ مﻼـﻋا
رد گﺎـﻓﻮﺘﯿﻓ ﯽﯾﺎـﯿﻠﻗ و يﺪﯿـﺳا ﻦﯿـﺗﻻژ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﺎـﺑ ﻪﺴـﯾﺎﻘﻣ
،ﺪﻨﻔـﺳﻮﮔ ،وﺎـﮔ ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﯽﻌﺑﺎـﻨﻣ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ و يﺪﯿﺳا ﻦﯿﺗﻻژ و ﯽﻫﺎـﻣ ﻪﺳﻮﮐ ﺖﺳﻮﭘ ،غﺮﻣ يﺎﭘ ،كﻮﺧ هﺮـﯿﻏ
زا ﯽـﺧﺮﺑ رد دراﻮـﻣ
ﺮــﺘﻬﺑ ﺖــﺳا 12] . [ نارﺎــﮑﻤﻫ و نﺎــﯾرﻮﺠﻬﻣ )
2013 ( تﺎﯿﺻﻮﺼــﺧ
ار ﯽـﻧاﺮﯾا ﯽﻫﺎـﻣ ﻞـﯿﻓ ﺖﺳﻮﭘ زا هﺪﺷ جاﺮﺨﺘﺳا ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﺋر ﺪـﻧداد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .
بوذ ﻪـﻄﻘﻧ ﻦﯾﺮـﺗ ﻦﯿﯾﺎـﭘ و ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ رد
ﯽــﻨﯿﺗﻻژ يﺎــﻫ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ
ﻪـﺑ طﻮــﺑﺮﻣ رد
رﺎﻤﯿﺗ يﺎــﻫ ﺪﯿــﺳا
2 0/ لﺎﻣﺮﻧ ﺎﯿﻠﻗ – 2 لﺎﻣﺮﻧ ﺪﯿـﺳا و 2 لﺎـﻣﺮﻧ ﺎـﯿﻠﻗ - 2 لﺎـﻣﺮﻧ دﻮـﺑ . ﺎـﺑ
و ﻦﯿﺗﻻژ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﮐ ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎـﮐ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴـﯾو ،ﺎـﻣد ﺶﯾاﺰـﻓا
.
تاﺮـﯿﯿﻐﺗ رد ﺎـﯿﻠﻗ ﺖـﻈﻠﻏ ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد ﺪﯿﺳا ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﺛﺎﺗ لﺎﺣ ﻦﯿﻋرد ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺪﯾدﺮﮔ شراﺰﮔ ﺮﺗﻻﺎﺑ
5] . [ ،ﺮـﮕﯾد ﯽﺸﻫوﮋﭘ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
مﺮﻬﻣﻮﻧ و ﯽﯾﻮﺘﮔاو )
2009 ( رد ﯽﺳرﺮﺑ ﺲـﻠﻓ زا ﻦﯿـﺗﻻژ جاﺮﺨﺘـﺳا
ﺳ ﯽﻫﺎﻣ رﺎﻤﺳﻮ
، ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴـﯾو 5/
7 زاﻮـﭘ ﯽﺘﻧﺎـﺳ و
ترﺪـﻗ
لژ 252 مﺮﮔ ار ﻪﻨﯿﻬﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
13] . [ ﺪﯿﻔـﺳ ﯽﻫﺎـﻣ
ﯽـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎﺑ )
Rutilus frisii Kutum (
هداﻮﻧﺎـﺧ زا ي
رﻮـﭙﮐ
نﺎﯿﻫﺎﻣ Cyprinidae هدﻮـﺑ رﺰـﺧ يﺎﯾرد رد
يﺎـﻫ نﺎﺘـﺳا رد و
دﻮـﺷ ﯽﻣ ﺖﻓﺎﯾ ناﺮﯾا رد نارﺪﻧزﺎﻣ و نﻼﯿﮔ .
ًﺎـﺒﯾﺮﻘﺗ 4 - 3 ﺪـﺻرد زا
ﻞﮐ نزو ار ﯽﻫﺎﻣ ﻦﯾا ﺲﻠﻓ
هداد ﻞﯿﮑﺸﺗ مﺎﮕﻨﻫ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﮐ
هدﺎﻔﺘـﺳا
رود ﺰﯾر دﻮﺷ ﯽﻣ . ﻦﯾا تﺎﻌﯾﺎﺿ نژﻼـﮐ زا ﯽﺑﻮـﺧ ﻊـﺒﻨﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ
زا ناﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ هدﻮﺑ آ
ن ﻦﯿﺗﻻژ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد دﻮـﻤﻧ هدﺎﻔﺘـﺳا
2] . [ شور
ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﯽﯾا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ
ﯽﺿﺎﯾر و يرﺎﻣآ يﺎﻫ ﮏﯿﻨﮑﺗ زا هدﻮﺑ
ﻪـﮐ
ﯽﻣ يﺎـﻫ ﺮـﯿﯿﻐﺘﻣ و ﺦﺳﺎﭘ ﻦﯿﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﻂﺑاور ﺎﻬﻧآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ناﻮﺗ
دﺮـﮐ ﺺﺨﺸـﻣ ار ﻞﻘﺘﺴـﻣ .
ﻪــﺑ ار ﻞﻘﺘﺴـﻣ ﺮـﯿﯿﻐﺘﻣ ﺮﯿﺛﺎـﺗ شور ﻦـﯾا
ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
، ﺎﯾ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﺎﻫ ﺪﻨﯾاﺮﻓ يور ﺮﺑ ﻢﻫ ﺎﺑ .
ﻦـﯾا ﺮـﺑ هوﻼﻋ
،
شور ﻦـﯾا ﺎـﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫ ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ تاﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﯾر لﺪﻣ ﮏﯾ ،ﯽﺑﺮﺠﺗ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﯽﺿ
ار رﺎﯿﺘﺧا رد ﯽـﻣ راﺮﻗ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﺪــﻫد 14] . [ ، ﺮــﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋــﭘ زا فﺪــﻫ ﻂﯾاﺮــﺷ يزﺎــﺳ ﻪــﻨﯿﻬﺑ
جاﺮﺨﺘﺳا زا ﻦﯿﺗﻻژ ﺲـﻠﻓ و ﺦـﺳﺎﭘ ﺢﻄـﺳ شور ﻪـﺑ ﺪﯿﻔـﺳ ﯽﻫﺎـﻣ
تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ
نآ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ .
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
2 - 1 - داﻮﻣ
دﻮﻤﺤﻣ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد ﯽﻠﺤﻣ رازﺎﺑ زا هزﺎﺗ ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ آ
دﺎﺑ
ﺟ ﻊﻤ آ ﺪﯾدﺮﮔ يرو .
يﺎﻣد رد رﺰﯾﺮﻓ رد ﺎﻫ ﺲﻠﻓ 18
- ﻪﺟرد
ﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ تﺎﺸﯾﺎﻣزآ نﺎﻣز ﺎﺗ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﺪﻧ
. هدﺎﻔﺘﺳا ﮏﯿﺘﺳا ﺪﯿﺳا
دﻮﺑ نﺎﻤﻟآ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﺖﺧﺎﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد هﺪﺷ .
2 - 2 - هدﺎﻣآ ﺪﻨﯾآﺮﻓ و يزﺎﺳ
زا ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا
ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ
ﻮﻤﺤﻣ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯽﻠﺤﻣ يﺎﻫرازﺎﺑ زا ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ اﺪﺘﺑا دﺎﺑآ د
ﻪﯿﻬﺗ بآ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ ، ﻮﺸﺘﺴﺷ
هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺦﯾ ﺎﺑ و ﻞﻘﺘﻨﻣ
ﺪﯾدﺮﮔ .
ﺲﭙﺳ ﺎﻫ ﺲﻠﻓ ﻼﻣﺎﮐ ناواﺮﻓ بآ ﺎﺑ ﺰﯿﻤﺗ
ﺎﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺶﮑﺑآ رد و
زا بآ آ ن دﻮﺷ جرﺎﺧ .
ﺎﻫ ﺲﻠﻓ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﻪﺑ
ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ يﺎﻫ ﻪﺘﺴﺑ
يﺎﻣد رد و ﻞﻘﺘﻨﻣ 18
تﺪﻣ لﻮﻃ رد داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد –
يراﺪﻬﮕﻧ تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺪﺷ
ﺪﻧ . ﻨﻣ ﻪﺑ ﺖﺳاﺮﻔﯾد تﺎﯿﻠﻤﻋ مﺎﺠﻧا رﻮﻈ
ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ ،
يﺎﻣد رد ﺢﺒﺻ ﺎﺗ ﺐﺷ زا 7
داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ لﺎﭽﺨﯾ رد .
و ﻦﻓﻮﻤﺴﯿﻟ شور زا ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2009 ( ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ مﺎﺠﻧا تﺎﺣﻼﺻا ﯽﻤﮐ ﺎﺑ .
يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺲﻠﻓ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ 1 ﻪﺑ 4 ) ﯽﻧزو / ﯽﻤﺠﺣ ( ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ رد
ﺎﺑ ﻢﯾﺪﺳ ﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻒﻠ
) 225 /0 - 075 /0 رﻻﻮﻣ ( ﺰﯿﻧ و رد
نﺎﻣز تﺪﻣ يﺎﻫ
60 ﺎﺗ 180 رﺎﻤﯿﺗ درﻮﻣ لﺎﭽﺨﯾ يﺎﻣد رد ﻪﻘﯿﻗد
ﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﻨ . ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ
، ﺮﯿﻏ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺚﻋﺎﺑ
ﺲﻠﻓ يور يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﮕﻧر و ﯽﻧژﻼﮐ ﺪﯾدﺮﮔ
. ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﺎﺑ يزﺎﺳ ﯽﺜﻨﺧ
ناواﺮﻓ بآ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺲﻠﻓ ﻦﺘﺴﺷ اﺪﯿﭘ ﻪﻣادا ﯽﻧﺎﻣز ﺎﺗ 2
هدﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ pH
دوﺪﺣ 8 ﺪﺳﺮﺑ . رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ نداد راﺮﻗ ﺎﺑ ﯽﯾادز ﯽﻧﺪﻌﻣ تﺎﯿﻠﻤﻋ
2. Top Water
لﻮﻠﺤﻣ 4 / 0 رﻻﻮﻣ تﺪﻤﺑ EDTA
30 ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ مﺎﺠﻧا ﻪﻘﯿﻗد .
رد
ﺪﻌﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ا ، ﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ و هدﻮﻤﻧ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺮﺸﺑ ﻞﺧاد ﻪﺑ ار ﺎﻫ ﺲﻠﻓ اﺪﺘ
1 ﻪﺑ 6 ) ﯽﻧزو / ﯽﻤﺠﺣ ( ﺖﺤﺗ و هﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻓﺎﺿا ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﻫ نآ ﻪﺑ
ﯽﯾﺎﻣد ﻂﯾاﺮﺷ 30
ﺎﺗ 50 رد ﺎﺳ ﻪﺟ تﺪﻣ ﻪﺑ ،داﺮﮔ ﯽﺘﻧ 120
ﻪﻘﯿﻗد
ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا تﺎﯿﻠﻤﻋ مﺎﺠﻧا
ﺪﺷ . ﯽﻨﯿﺗﻻژ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﻬﺘﻧا رد
ﺬﻏﺎﮐ زا ﺲﭙﺳ و يرﻮﺗ ﻪﭼرﺎﭘ زا رﻮﺒﻋ ﺎﺑ اﺪﺘﺑا ار هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ هرﺎﻤﺷ ﻦﻤﺗاو ﯽﻓﺎﺻ 4
ﻪﻠﺣﺮﻣ رد و هدﻮﻤﻧ ﺮﺘﻠﯿﻓ آ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺮﺧ
يﺎﻣد رد ﻼﺧ ﺖﺤﺗ نوآ 55
ﮏﺸﺧ تﺎﯿﻠﻤﻋ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد
ﺗ ار ندﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا ،ددﺮﮔ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽﻨﯿﺗﻻژ يﺎﻫ ﻪﻗرو ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز ﺎ
9] .[ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
،ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺺﺧﺎﺷ ،لژ مﺎﮑﺤﺘﺳا
يﺎﻫ
،ﯽﯾﺎﻨﺷور يدرز ﺰﯿﻧ و يﺰﻣﺮﻗ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ ﺦﺳﺎﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻪﻨﯿﻬﺑ بﺎﺨﺘﻧا و تﺮﭙﺴﮐا ﻦﯾاﺰﯾد راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ 10
و
يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺪﯾدﺮﮔ
ﺪﻧ .
2 - 3 - هزاﺪﻧا و يﺮﯿﮔ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو گﺮﺑﺪﻠﯿﮔ و نﻮﺴﻧرآ شور ﻪﺑ ﻦﯿﺗﻻژ يﺎﻫ
) 2007 ( ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ ترﻮﺻ .
ﻦﯾﺪﺑ ،رﻮﻈﻨﻣ 20 لﻮﻠﺤﻣ زا ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ
ﺖﻈﻠﻏ رد ﻦﯿﺗﻻژ 33
/3 ) % ﯽﻧزو / ﯽﻤﺠﺣ ( يﺎﻣد رد 40°C
راﺮﻗ
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو و ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺮﺘﻣﻮﮑﺴﯾو زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
لﺪﻨﯿﭙﺳا ﻪﺑ ﺰﻬﺠﻣ ﺪﻠﯿﻔﮐوﺮﺑ 31
ﺳ و S ﺶﺧﺮﭼ ﺖﻋﺮ 100rpm
هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﺪﻧ . ﻪﻧﻮﻤﻧ هزاﺪﻧا زا ﻞﺒﻗ ﺎﻫ نﺪﺷ ﻞﺣ ياﺮﺑ يﺮﯿﮔ
تﺪﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﺗﻻژ ﻞﻣﺎﮐ 30
يﺎﻣد رد ﻪﻘﯿﻗد 60
داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺷاد ﻪﮕﻧ 15]
. [
2 - 4 - هزاﺪﻧا ﯽﻟژ ترﺪﻗ يﺮﯿﮔ
ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ﺎﺗ ﻦﯿﺗﻻژ 67
/ 6 ) % ﻧزو ﯽ
ﻦﯿﯿﺗوﺮﭘ / ﯽﻤﺠﺣ ( ﺮﻄﻘﻣ بآ رد 60
رد داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟ ﺪﺷ ﻞﺣ
ﺪﻧ .
لﻮﻠﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻢﻬﺑ ﻦﯿﺗﻻژ ﻞﻣﺎﮐ نﺪﺷ ﻞﺣ نﺎﻣز ﺎﺗ
ﺪﺷ هدز ه
ﺎﺑ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ ﯽﻃﻮﻗ ﮏﯾ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و 3
ﯽﺘﻧﺎﺳ و عﺎﻔﺗرا ﺮﺘﻣ 5/
2
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺮﻄﻗ ﺮﺘﻣ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ
. ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ترﺪﻗ نﻮﻣزآ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ
تﺪﻣ ﻪﺑ ﯽﻟژ 18
يﺎﻣد رد ﺖﻋﺎﺳ 2
/0 4± داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻪﺑ
د ﯽﻃ رﻮﻈﻨﻣ ﺪﺷ هداد راﺮﻗ لژ ﯽﮔﺪﯿﺳر نارو
ﺪﻧ . تﺪﻣ ﯽﻃ زا ﺲﭘ
ﺮﻈﻧ درﻮﻣ نﺎﻣز
، ﻪﻧﻮﻤﻧ لژ ترﺪﻗ رد ﺎﻫ
ﻪﮑﯿﻟﺎﺣ فﺮﻇ رد نﺎﻨﭽﻤﻫ
لﺎﭽﺨﯾ زا جوﺮﺧ زا ﺲﭘ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ ،ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ ) ﺮﺜﮐاﺪﺣ 30 ﻪﯿﻧﺎﺛ ( هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ . زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ رﺎﮐ ﻦﯾا
ﺖﻓﺎﺑ هﺎﮕﺘﺳد ترﻮﺻ ﺮﯾز ﯽﻫﺎﮕﺘﺳد ﻂﯾاﺮﺷ رد و ﺞﻨﺳ
ﺖﻓﺮﮔ :
ﻪﻧاﻮﺘﺳا نﻮﺘﺴﯿﭘ ﺮﻄﻗ ﺎﺑ ﯽﻧﺪﭼ يا
7/
12 ﯽﻠﯿﻣ ذﻮﻔﻧ ﺖﻋﺮﺳ ،ﺮﺘﻣ
1mm/s ذﻮﻔﻧ ﻖﻤﻋ و 4
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ . وﺮﯿﻧ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ )
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ
مﺮﮔ ( ﻖﻤﻋ ﻪﺑ نﻮﺘﺴﯿﭘ ذﻮﻔﻧ ياﺮﺑ مزﻻ 4
ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺑ و ﺖﺒﺛ ،لژ رد ﺮﺘﻣ
ﺪﯾدﺮﮔ شراﺰﮔ لژ ترﺪﻗ ناﻮﻨﻋ 7]
. [
2 - 5 - ﯽﺠﻨﺳ ﮓﻧر
يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر يﺮﯿﮔزاﺪﻧا ياﺮﺑ ﻣ
ﻒﻠﺘﺨ ﺐﻟﺮﺘﻧﺎﻫ هﺎﮕﺘﺳد زا
) Hunter Lab, Color Flex, USA (
ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﮓﻧر
ﺞﻨﺳ
، هﺮﺒﯿﻟﺎﮐ ﺪﯿﻔﺳ و هﺎﯿﺳ ﻪﺤﻔﺻ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ اﺪﺘﺑا هﺪﺷ
رد و
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻣادا راﺮﻗ نﻮﻣزآ درﻮﻣ و ﻞﻘﺘﻨﻣ هﺎﮕﺘﺳد ﻞﺧاد ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺘﻓﺮﮔ ﺪﻨ .
رﻮﻧ بﺎﺗزﺎﺑ سﺎﺳا ﺮﺑ ،
ﺺﺧﺎﺷ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﮕﻧر يﺎﻫ ) L*
ﯽﯾﺎﻨﺷور (،
) a*
ﺰﻣﺮﻗ ي ( و ) b*
يدرز ( ﺖﺷاددﺎﯾ و يﺮﯿﮔزاﺪﻧا ﺪﻧﺪﺷ
16] . [
2 - 6 - يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
زا ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ زا ﻦﯿﺗﻻژ جاﺮﺨﺘﺳا
ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻦﮑﻨﺑ ﺲﮐﺎﺑ حﺮﻃ ﻞﻣﺎﺷ ﻞﻘﺘﺴﻣ
لﻮﻠﺤﻣ ﺖﻈﻠﻏ
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ )
225 /0 - 075 /0 رﻻﻮﻣ ( رد يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ،
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ )
180 60 – ﻪﻘﯿﻗد ( جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و
) 50 30– داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد (
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﺪﺷ
.
،ﯽﻧﻮﯿﺳﺮﮔر ﺐﯾاﺮﺿ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺲﻧﺎﯾراو ﺰﯿﻟﺎﻧآ لواﺪﺟ
و ﻢﺳر
ﻪﺨﺴﻧ تﺮﭙﺴﮐا ﻦﯾاﺰﯾد راﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ يﺎﻫرادﻮﻤﻧ 10 ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ )
X1
( ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ،
يرو ) X2
( ﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و جا
) X3
( يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ يزﺎﺳ ﻪﻨﯿﻬﺑ ياﺮﺑ
ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا جاﺮﺨﺘﺳا ﻞﻘﺘﺴﻣ )
لوﺪﺟ 1 .(
Table 1 The experimental range and levels of the variables
Range and levels Variable
High (+1) 0
Low (-1) Symbol
0.225 0.150
0.075 Sodium hydroxide concentration X1
(M)
180 120
60 Soaking time in sodium hydroxide solution X2
(min)
30 40 50 Extraction temperature X3
(oC )
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﮕﻧر يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ و ﯽﻟژ ترﺪﻗ ،ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد تﺎﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ (Y)
ﺮﺑ ﺎﻫ نﻮﻣزآ .
ﮑﻨﺑ ﺲﮐﺎﺑ حﺮﻃ يﺎﻨﺒﻣ و يدورو ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻦ
17 ﺞﻨﭘ ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ
ﯽﺣاﺮﻃ نﻮﻣزآ ﺮﻫ رد راﺮﮑﺗ رﺎﻬﭼ و يﺰﮐﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ رد راﺮﮑﺗ ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﻧ ) لوﺪﺟ 2 .(
Table 2 Experimental design of independent variables in the Box-Benken design for extraction of gelatin from Caspian whitefish scale
Sodium hydroxide concentration (M)
Soaking time in sodium hydroxide solution (min)
Extraction temperature (oC )
0.15 60
30 1
0.225 120
30 2
0.15 120
40 3
0.15 120
40 4
0.075 60
40 5
0.225 60
40 6
0.225 120
50 7
0.15 60
50 8
0.075 180
40 9
0.075 120
50 10
0.15 120
40 11
0.15 180
50 12
0.15 120
40 13
0.15 120
40 14
0.15 180
30 15
0.075 120
30 16
0.225 180
40 17
3 - ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
زا ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ 075
/ 0 ﻪﺑ 225 /0 رﻻﻮﻣ و
يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا لﻮﻠﺤﻣ رد
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ا
ز 60 ﻪﺑ
180 ﺖﺑﺎﺛ يﺰﮐﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ رد ﺮﮕﯾد ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﻪﻘﯿﻗد هدﻮﺑ
،
رد و ﺶﯾاﺰﻓا اﺪﺘﺑا ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ناﺰﯿﻣ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ
) ﻞﮑﺷ 1a (.
ﯿﯿﻐﺘﻣ ﺮﺛا ﺢﻄﺳ رد ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو يور ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮ 1
دﻮﺑ راد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد )
لوﺪﺟ 3 (.
هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ دﺪﻋ ﻢﻤﯾﺰﮐﺎﻣ
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ياﺮﺑ )
17 / 2 ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ لﺎﮑﺳﺎﭘ ﯽﻠﯿﻣ (
مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ هدﻮﺑ
ﻪﺨﺴﻧ تﺮﭙﺴﮐا ﻦﯾاﺰﯾد راﺰﻓا 10
ﺪﺷ هدز ﻦﯿﻤﺨﺗ .
مود ﻪﺟرد تاﺮﺛا
ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻪﺳ
، ﮑﺴﯾو تاﺮﯿﯿﻐﺗ يور ﺮﺑ ار يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ رد ﻪﺘﯾزﻮ
ﺢﻄﺳ 5 داد نﺎﺸﻧ ﺪﺻرد ﺪﻧ
. يﺎﻫ لژ ،ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺎﺑ ﻦﯿﺗﻻژ
ﺖﺨﺳ يﺎﻫ لژ ،ﻻﺎﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺎﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ و هﺪﻨﻨﮑﺷ هﺎﺗﻮﮐ ﺪﻨﻫد ﯽﻣ ﺮﯾﺬﭘ فﺎﻄﻌﻧا .
ﺖﺤﺗ ﯽﻨﯿﺗﻻژ يﺎﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو
،ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ،ﺎﻣد ،ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻫ ﯽﺼﻟﺎﺧﺎﻧ و ﺎﻫ ﯽﻧدوﺰﻓا ،pH
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ 17]
. [ لﻮﻠﺤﻣ رد يﻻﺎﺑ يﺎﻣد رد ﯽﺑآ يﺎﻫ
40 ﻪﺟرد
ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﯽﻨﺗﻮﯿﻧ رﺎﺘﻓر ﻦﯿﺗﻻژ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ .
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو
ﺎﻣد ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ و ﻦﯿﺗﻻژ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻨﯿﺗﻻژ يﺎﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا 18]
. [ و ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺎﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﻠﮐرﻮﻃ ﻪﺑ
ژ ،ﻻﺎﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺪﻧدﺮﮔ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ بﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻ
13] . [ نارﺎﮑﻤﻫ و ﺐﻠﻃ يﻮﻠﻋ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﻣآ ﻞﻤﻌﺑ ﯽﺳرﺮﺑ رد
) 1385 ( ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ گﺎﻓﻮﺘﯿﻓ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ و يﺪﯿﺳا ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو 4
و 6 ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ زآﻮﭘ ﯽﺘﻧﺎﺳ 12]
. [ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو يﺎﻫ
ﻆﯿﻠﻏ
ﻨﯿﺗﻻژ ﯽ يﺎﻫ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﻪﺑ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﯿﺑ ﮏﯿﻣﺎﻨﯾدورﺪﯿﻫ
لﻮﮑﻟﻮﻣ ﺎﻫ ي نآ دراد ﯽﮕﺘﺴﺑ 19]
.[ ﺖﻈﻠﻏ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا
رد جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﻞﮑﺷ
1b هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﺖﺳا . ،ﺖﺷاد ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺮﺑ ﯽﺳﻮﺴﺤﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻣد ،سﺎﺳا ﻦﯾاﺮﺑ رد ﯽﻄﺧﺮﯿﻏ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ،ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ نﺎﻨﭼ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ هدوﺪﺤﻣ )
30 ﺎﺗ 45 داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد (
رد و ﺶﯾاﺰﻓا
ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻦﯾا ،
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ دﺪﻋ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﻪﺑ
ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ F دراد يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺑ ﺮﮕﯾد رﻮﺘﮐﺎﻓ .
رد
،ﺎﻣد ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﻪﻄﺳاﻮﺑ
ﻪﮑﻨﯾا ﺐﺟﻮﻣ ﺠﺗ ﺰ ﻪﯾ ﯽﻠﭘ يﺎﻫ ﺪﯿﺘﭙﭘ
يﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﻻﺎﺑ يﺎﻫ نﺎﻣز رد و ﺮﺗ
زا ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ
نﺎﻣز 150 ﺎﺗ 180 ﻪﻘﯿﻗد دﺮﮔ ﺪﯾ . ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ اﺮﺘﺴﺑﻮﺳ ناﺰﯿﻣ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﻞﯿﻟﺪﺑ اﺪﺘﺑا رد ،ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ
،
نزو ﺎﺑ ﯽﻨﯿﯿﺗوﺮﭘ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﯿﺗوﺮﭘ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺖﻋﺮﺳ دﻮﺷ ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ .
زا ﺮﺗﻻﺎﺑ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
15 /0 ﻂﯾاﺮﺷ رد ،رﻻﻮﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺰﯿﻧ و اﺮﺘﺴﺑﻮﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﮐ
ﯽﻠﭘ
ﯽﯾﺎﻫﺪﯿﺘﭙﭘ ﺑ
،ﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎ اﺪﯿﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ناﺰﯿﻣ
دﻮﻤﻧ . و جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز
ﺮﺑ
رد ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻞﮑﺷ
1 c هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﺖﺳا . ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ جاﺮﺨﺘﺳا ي
زا 30 ﺎﺗ 45 داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ،
ﺪﻧور زا نآ زا ﺪﻌﺑ و ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﺸﻫﺎﮐ
ﺪﯿﭘ دﻮﻤﻧ ا .
يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ رد
زا 60 ﻪﺑ 150 ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ،ﻪﻘﯿﻗد ﺮﺘﻣارﺎﭘ
ﺶﻫﺎﮐ ﺲﭙﺳ و ﺶﯾاﺰﻓا
دﻮﻤﻧ اﺪﯿﭘ . ﺑ رﻮﻄ يﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ نﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻣد ،ﯽﻠﮐ ﯽﻠﭘ
ﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﯿﺗوﺮﭘ يزﺎﺳاﺪﺟ رد ﺖﻟﻮﻬﺳ و يﺪﯿﺘﭙﭘ ﯽﻣ ﯽﺟاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ رد ددﺮﮔ
. تراﺮﺣ ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ رد
،
نﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ياﺮﺑ ﯽﻠﻣﺎﻋ ﯽﻠﭘ
هﺪﺷ ﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ يﺎﻫﺪﯿﺘﭙﭘ
يﺎﻫ هﺮﯿﺠﻧز ﺐﯾﺮﺨﺗ تﺎﯿﻠﻤﻋ و ﯽﻠﭘ
يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ يﺪﯿﺘﭙﭘ
ترﻮﺻ دﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣ . ناﺰﯿﻣ ،يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺲﻠﻓ يﺎﻫ ﻦﯿﯿﺗوﺮﭘ يور ﺮﺑ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﯽﺳﺮﺘﺳد ﻃ ﻪﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ،ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ نﺎﻣز رد ﻪﮐ يرﻮ
يﺎﻫﺪﻧﺎﺑ ﯽﻠﭘ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﮕﻧر و ﺎﻫ ﯽﺑﺮﭼ ﻪﯾﺰﺠﺗ ،يﺪﯿﺘﭙﭘ
نآ ﺪﯾدﺮﮔ . ﺞﯾرﺪﺘﺑ ،نﺎﻣز ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ رد ﯽﻠﭘ
هﺪﺷ دﺎﺠﯾا يﺎﻫﺪﯿﺘﭙﭘ
ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ،هﺪﺷ ﯽﺋﺰﺟ ﻪﯾﺰﺠﺗ رﺎﭼد ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﻂﺳﻮﺗ ﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻨﯿﺗﻻژ لﻮﻠﺤﻣ اﺪﯿﭘ ﯽﻟوﺰﻧ ﺪﻧور ﻪ
دﻮﻤﻧ 5،15،20،21] . [
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ آ
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺲﻧﺎﯾراو ﺰﯿﻟﺎﻧ
ﺪﯾدﺮﮔ يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﮐ رد
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﯽﺸﻫﺎﮐ ﺪﻧور رد
دﻮﺑ . و وژ
ﻦﯿﺘﺴﻨﮔر ) 2005 ( نﻮﯾ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ
ﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ و نژورﺪﯿﻫ يﺎﻫ تاﺮﯿﯿﻐﺗ يور يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞ
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻦﯿﺗﻻژ
ﺘﺷاد ﺎﮑﺳﻻا كﻻﻮﭘ ﯽﻫﺎﻣ ﺖﺳﻮﭘ ﺪﻨ
22] . [
زا يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ياراد ،ﺪﯿﻔﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﻠﻓ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ .
رد لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ ﺖﺳﻮﭘ )
73 / 1 ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ لﺎﮑﺳﺎﭘ ﯽﻠﯿﻣ (
ﯽﻫﺎﻣ ﺰﯿﻧ و
دﺮﺳ ﯽﺑا ) 55 / 1 ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ لﺎﮑﺳﺎﭘ ﯽﻠﯿﻣ (
ﺪﯾدﺮﮔ شراﺰﮔ 23،22]
. [
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ و يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز )
،ﯽﻄﺧ تاﺮﺛا
مود ﻪﺟرد و ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ (
ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو تاﺮﯿﯿﻐﺗ يور ﺮﺑ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ
يراد ﺢﻄﺳ رد 1 راد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺪﻨﺘﺷاد
. هداد ﻦﯿﺑ يﺰﯿﭼﺎﻧ توﺎﻔﺗ
ﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو درﻮﻣ رد ﯽﺑﺮﺠﺗ و هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ نﺎﺸﻧ ﻪ
هﺪﻨﻫد لﺪﻣ ﺎﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ هداد يﻻﺎﺑ شزاﺮﺑ
يرﺎﻣآ ﺦﺳﺎﭘ ﺢﻄﺳ
دﻮﺑ .
Table 3 ANOVA results obtained by Box-Benken design for viscosity of gelatinextracted from Caspian whitefish scale
Sum of Mean F p-value
Source Squares df Square Value Prob > F
Model 3.30 9 0.37 44.35 < 0.0001 significant
A-SH. C 0.41 1 0.41 49.53 0.0002
B-S.T 0.68 1 0.68 82.78 < 0.0001
C-E.T 0.14 1 0.14 16.67 0.0047
AB 0.56 1 0.56 68.03 < 0.0001
AC 9.025E-003 1 9.025E-003 1.09 0.3309
BC 0.22 1 0.22 26.72 0.0013
A2 0.14 1 0.14 17.19 0.0043
B2 0.75 1 0.75 90.37 < 0.0001
C2 0.27 1 0.27 32.79 0.0007
Residual 0.058 7 8.268E-003
Lack of Fit 0.058 3 0.019 2.78 0.0678 not significant
Pure Error 0.000 4 0.000
Cor Total 3.36 16
ﻖﺒﻃ ﻞﮑﺷ 2 a ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ زا
075 / 0 ﻪـﺑ
225 / 0 رﻻﻮﻣ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا و يرو ﻪﻃﻮﻏ
زا 60 ﻪـﺑ 180 ،ﻪـﻘﯿﻗد
ﺖـﺑﺎﺛ يﺰـﮐﺮﻣ ﻪـﻄﻘﻧ رد ﺮـﮕﯾد ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد هدﻮـﺑ
رد ناﺰـﯿﻣ ،
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ رد و ﺶﯾاﺰﻓا اﺪﺘﺑا ،ﯽﻟژ ترﺪﻗ .
ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺪﻫﺎﺸﻣ نﻮﯿﺳﺮﮔر ﺐﯾاﺮﺿ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ه
ﺪـﯾدﺮﮔ ﻪـﻃﻮﻏ نﺎـﻣز ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﻪـﮐ
يرو ﺪﯿﺴـﮐورﺪﯿﻫ ﺖـﻈﻠﻏ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺶﯾاﺰﻓا يور ﺮﺑ
ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻢﯾﺪﺳ دﻮﺑ
. رد ﯽـﻟژ ترﺪـﻗ يور ﺮـﺑ ﻞﻘﺘﺴـﻣ يﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﺮﺛا
ﺢﻄﺳ 1 دﻮﺑ راد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺪﻧ
) لوﺪﺟ 4 .(
ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﯽـﻟژ ترﺪﻗ
ﻦﯿـﺗﻻژ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﯽﻋﻮﻧ ﻪﺑ و هدﻮﺑ ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﺑﺎﯾزرا رد ﻢﻬﻣ رﻮﺘﮐﺎﻓ ﮏﯾ ار يﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ
. ﯽـﻣ ﻦﯿﯾﺎـﭘ مﻮـﻠﺑ دﺪﻋ ﺎﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ زا
،نﻮﯿﺳﻻﻮﺴـﭙﮑﻧاوﺮﮑﯿﻣ ،رﻮﻧ ﻪﺑ سﺎﺴﺣ يﺎﻫ ﺶﺷﻮﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ناﻮﺗ دﻮـﻤﻧ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻮﭙﻣﺎﺷ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ و ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻦﺘﺴﺑ ﻪﻄﻘﻧ ﺎﺑ يﺎﻫ بﺎﻌﻟ
3،17،19] . [ ﻦﯿﺘﺴﮔر و وژ )
2005 ( ﺎـﻫ ﻦﯿـﺗﻻژ ﻪـﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ مﻼﻋا
ﺗﻻﺎﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ،ﻦﯿﯾﺎﭘ مﻮﻠﺑ دﺪﻋ ﺎﺑ ﺶﯾﺎـﻫر رد ﻻﺎـﺑ مﻮـﻠﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮ
ﻧراد ﻢﻌﻃ ﺪ 22] . [ گﺮﺑﺪﻠﯿﮔ و نﻮﺴﻧرآ )
2007 ( ﺪـﻧدﺮﮐ نﺎﯿﺑ ود ﻪـﮐ
و ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴـﯾو ،ﻦﯿـﺗﻻژ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯿﯿﻌﺗ رد ﻢﻬﻣ ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻟژ ترﺪﻗ
. ﻦﯿﯾﺎـﭘ ﯽﻟژ ترﺪﻗ ياراد ﯽﻫﺎﻣ ﻦﯿﺗﻻژ يﺮـﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻧاﻮﯿﺣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 15]
.[
ﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ،ﺮﯿﺧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد دوﺪـﺣ لژ مﺎﮑﺤﺘـﺳا ﻦ
148 شراﺰـﮔ مﺮـﮔ
رﺪـﻨﯾورﺎﻫ و ﻪـﻠﯿﻤﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ هﺪﯾدﺮﮔ )
2002 ) ( 181
مﺮــﮔ ( نارﺎــﮑﻤﻫ و ﺎــﮕﻧﻮﯿﻣ ، )
2004 ) ( 229 مﺮــﮔ ( ﺖــﺳا ﺮــﺘﻤﮐ
23،24] . [ نﻮﻤﻟﺎـﺳ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﻟژ ترﺪﻗ زا راﺪﻘﻣ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ )
108
مﺮﮔ ( دﺎـﮐ و ) 90 مﺮـﮔ ( ﺎﮑـﺳﻻا كﻻﻮـﭘ و )
98 مﺮـﮔ ( دﻮـﺑ ﺮﺘﺸـﯿﺑ
4،15]
، 22 .[ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ و جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا
رد ﻞﮑﺷ 2b ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
ﺖـﻈﻠﻏ و ﺎـﻣد ﺮـﺛا ﯽـﺳرﺮﺑ ﺎـﺑ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ود ﻦﯾا ﻦﯿﯾﺎﭘ حﻮﻄﺳ رد ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺪـﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽـﻣ دﺎـﺠﯾا ار ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺶﻫﺎﮐ ،ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ رد و .
ﺎـﺑ
ﻪـﮐ ﺪـﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸـﻣ ،اوﺎـﻧآ لوﺪـﺟ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ يﺎـﻣد ﺮﯿﺛﺎـﺗ
ترﺪـﻗ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ رد ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ جاﺮﺨﺘﺳا دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻟژ .
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ يرﺎـﺠﺗ يﺎـﻫ ﻦﯿـﺗﻻژ ﯽـﻟژ ترﺪـﻗ
دﻮﺷ ﯽﻣ نﺎﯿﺑ مﻮﻠﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ .
60 90 120 150 180
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 0.5
1 1.5 2 2.5
viscosity (cp)
A: SH. C (M) B: S.T (min)
30 35 40 45 50
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 0.5
1 1.5 2 2.5
viscosity (cp)
A: SH. C (M) C: E.T (o c)
30 35 40 45 50
60 90
120 150
180 0.5
1 1.5 2 2.5
viscosity (cp)
B: S.T (min) C: E.T (o c)
Fig 1 Response surface plots of viscosity of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (a) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and
Soaking time (ST) (x2) on viscosity of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (b) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and
Extraction temperature (ET) (x3) on viscosity of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (c) Soaking time (ST) (x2) and Extraction temperature
(ET) (x3) on viscosity of gelatin extracted from Caspian whitefish scale
يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﻟژ ترﺪﻗ 100
ﺎﺗ 300 يﺎـﻫ ﻦﯿﺗﻻژ ﺎﻣا ،هدﻮﺑ
مﻮﻠﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ 260
- 250 ﺪﻨﺘﺴـﻫ ﺮـﺗ بﻮـﻠﻄﻣ مﺮـﮔ .
ﻦﯿـﺗﻻژ ﺮـﮔا
يﻮﻗ مﻮﻠﺑ ﺎﺑ ﻦﯿﺗﻻژ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﺑﻮﺧ نﺪﺷ ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺮﯿﻏ رد ، 3
ﻒﯿﻌــﺿ مﻮــﻠﺑ ﺎــﺑ ﻦﯿــﺗﻻژ ،ترﻮــﺻ ﻦــﯾا دﻮــﺷ ﯽــﻣ هﺪــﯿﻣﺎﻧ 4
6،12،25،26] . [
ﻦﯿﺘﺴﻨﮔر و نارﻮﺑ )
2009 ( ﺪﯿـﺳا ﺖـﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ مﻼﻋا
زا 1/
0 ﺎــﺗ 45 /1 لژ مﺎﮑﺤﺘــﺳا ﺶﻫﺎــﮐ ﺐــﺟﻮﻣ لﺎــﻣﺮﻧ ﻦﯿــﺗﻻژ
زا ﯽﺟاﺮﺨﺘــﺳا ﺪــﯾدﺮﮔ گﺎــﻓﻮﺘﯿﻓ ﯽﻫﺎــﻣ ﺖــﺳﻮﭘ
27] . [ ﻦﯿــﻨﭽﻤﻫ
مرﻮﻬﻣﺎﻧ و ﯽﯾﻮﻬﮕﻧاو )
2009 ( لژ مﺎﮑﺤﺘـﺳا ﻪـﮐ ﺪـﻧدﻮﻤﻧ شراﺰـﮔ
ﺎــﺑ ﯽﻫﺎــﻣ ﮏــﻟﻮﻣرﺎﻣ ﺲــﻠﻓ ﻦﯿــﺗﻻژ حﻮﻄــﺳ نﺪــﺷ ﺮﺘﺸــﯿﺑ
نﻮــﯾ
ﻫ ﻞﯿﺴﮐورﺪﯿ دﻮﻤﻧ اﺪﯿﭘ ﯽﺸﻫﺎﮐ ﺪﻧور ،
13] . [ ﺎـﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد
نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ رد يرو ﻪﻃﻮﻏ
،جاﺮﺨﺘـﺳا يﺎﻣد و
دﻮـﻤﻧ اﺪـﯿﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﺲﭙﺳ و ﺶﯾاﺰﻓا اﺪﺘﺑا ﯽﻟژ ترﺪﻗ ناﺰﯿﻣ )
ﻞﮑـﺷ
2c ( . ﺎﻣد ﻪـﮐ دﻮـﻤﻧ ﺮﯿﺴـﻔﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا ناﻮﺗ ﯽﻣ ار ﺮﻣا ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﺎـﻫ
ي
ﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻻﺎﺑ ﻨ
ﺗوﺮﭘ ﺐﯾﺮﺨﺗ تﺎﺒﺟﻮﻣ ﺪ يرﻮـﻄﺑ ،هدروآ ﻢﻫاﺮـﻓ ار ﻦﯿﯿ
هاﺮـﻤﻫ ﻪﺑ ار ﯽﻟژ ترﺪﻗ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﻨﯿﯿﺗوﺮﭘ يﺎﻫ ﺖﻨﻤﮔاﺮﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﮐ ﻫاﻮﺧ ﻨ ﺖﺷاد ﺪ 7]
. [ ﻦﺘﻓر ﻻﺎﺑ جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد 30
زا ﺎﺗ 45 ﻪـﺟرد
يﺎـﻣد ﻊﻗاو رد ،هﺪﺷ ﯽﻟژ مﺎﮑﺤﺘﺳا ﻦﺘﻓر ﻻﺎﺑ ﺚﻋﺎﺑ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ 45
دﻮـﺑ ﯽـﻟژ ترﺪﻗ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ياﺮﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ يﺎﻣد ﻪﺟرد .
يﺎـﻣد زا 45 ﻪـﺑ
50 ﻪـﺑ ﺎـﻫ ﻦﯿﯿﺗوﺮﭘ ﻞﯾﺪﺒﺗ و نژﻼﮐ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻞﯿﻟﺪﺑ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد
يﺎﻫ هﺮﯿﺠﻧز ﯽﻠﭘ
ﯽـﻟژ ترﺪـﻗ ناﺰـﯿﻣ ،ﻢﮐ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ يﺪﯿﺘﭙﭘ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ آ
ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ هﺪﻣ
اﺪـﺘﺑا ﯽـﻟژ مﺎﮑﺤﺘـﺳا ناﺰـﯿﻣ ،ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ زا ماﺪﮐ ﺮﻫ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺲﭙﺳ و ﺶﯾاﺰﻓا .
نﺎـﻣز رد يرو ﻪـﻃﻮﻏ يﻻﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﻻﺎﺑ يﺎﻫﺎﻣد و
جاﺮﺨﺘـﺳا ي و
ﺶﯾاﺰـﻓا ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ
ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺐﺒﺳ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﭘ
ﺎـﺑ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﺑ ﺎﻫﺪﯿﺘﭙﭘ
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو يﺮﺗ
ﯽـﻟژ ترﺪـﻗ ﺶﻫﺎﮐ تﺎﺒﺟﻮﻣ ﻪﮐ هﺪﺷ ار
ﯽـﻣ ﻢﻫاﺮﻓ آ
ﺪـﻧرو 1،6] . [ يدﺪـﻌﺘﻣ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ هﺪـﯾدﺮﮔ ﺮﺸـﺘﻨﻣ
ﻪـﮐ
رد توﺎﻔﺗ ﺪﻗ يﺎـﻫ ﻪـﻧﻮﮔ زا هﺪـﺷ جاﺮﺨﺘـﺳا يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ ﯽﻟژ تر
ار نﺎﯿﻫﺎﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ شراﺰﮔ
. فﻼﺘـﺧا ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ ،سﺎﺳا رد
يﺎﻣد ،لژ ترﺪﻗ يﺮﯿﮔزاﺪﻧا شور ،ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ يزﺎﺳ هدﺎﻣآ هﻮﺤﻧ رد ﻢـﻫ ﺎﺑ تﻻﺎﻘﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ تاﺰﯿﻬﺠﺗ و يﺮﯿﮔزاﺪﻧا ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻤﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻞﺑﺎﻗ .
ﺎـﭘ حﻮﻄـﺳ ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﻞﻘﺘﺴـﻣ يﺎـﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻦﯿﯾ
3. Frot bloom 4. Faible bloom
يرو ﻪــﻃﻮﻏ نﺎــﻣز ،ﻢﯾﺪــﺳ ﺪﯿﺴــﮐورﺪﯿﻫ ﺖــﻈﻠﻏ ،ﻞﻣﺎــﺷ رد
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ نﻮﯿﺴـﮐاﺮﻓ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﺪـﻧاﻮﺗ ﯽﻣ جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد و
ﻊـﻤﺠﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻣادا رد ﻪﮐ هﺪﯾدﺮﮔ ﻻﺎﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ ﯽﻨﯿﺗﻻژ يﺎﻫ ددﺮﮔ ﯽﻣ نﺪﺷ دﺮﺳ ﻊﻗﻮﻣ رد ﺎﻫ نآ ﺮﺘﺸﯿﺑ
. ،اﺬـﻟ جاﺮﺨﺘـﺳا ﻦﯿـﺗﻻژ
ﻻﺎﺑ مﻮﻠﺑ دﺪﻋ ﺎﺑ ﻗ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻪﯿﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎ 24،28،29]
. [
Table 4 ANOVA results obtained by Box-Benken design for gel strength of gelatin extracted from Caspian whitefish scale
Sum of Mean F p-value
Source Squares df Square Value Prob > F
Model 2980.99 9 331.22 35.53 < 0.0001 significant
A-SH. C 36.13 1 36.13 3.88 0.0897
B-S.T 480.50 1 480.50 51.55 0.0002
C-E.T 0.13 1 0.13 0.013 0.9111
AB 20.25 1 20.25 2.17 0.1840
AC 256.00 1 256.00 27.46 0.0012
BC 20.25 1 20.25 2.17 0.1840
A2 21.32 1 21.32 2.29 0.1742
B2 1011.58 1 1011.58 108.52 < 0.0001
C2 979.21 1 979.21 105.05 < 0.0001
Residual 65.25 7 9.32
Lack of Fit 65.25 3 21.75 1.37 0.0822 not significant
Pure Error 0.000 4 0.000
ﺰﻧﺎﺟ ) 1977 ( ﯽﻤﮐ ﮓﻧر ياراد ﺪﯾﺎﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﻦﯿﺗﻻژ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ مﻼﻋا
ﺪﺷﺎﺑ 30] . [ ﺗﻻژ ﮓﻧر ﻪـﺑ و ﻪﺘـﺷاد راﺮﻗ نآ ﻪﯿﻟوا ﻊﺒﻨﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﻦﯿ
دراﺪﻧ ﯽﮕﺘﺴﺑ نآ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ 31]
. [ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
نﺎﻣز و ﺖﻈﻠﻏ ،جاﺮﺨﺘﺳا يﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ و دﺎـﯾز اﺪـﺘﺑا ﯽﯾﺎﻨﺷور ﺺﺧﺎﺷ ،ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ رد يرو ﻪﻃﻮﻏ ﺪـﯾﺎﻤﻧ ﯽـﻣ اﺪـﯿﭘ ﯽﺸـﻫﺎﮐ ﺪﻧور ﻪﻣادا رد )
ﻞﮑـﺷ 3a .(
ﺮـﺛا ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ
يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ يدرز و يﺰـﻣﺮﻗ
نﺎﺸـﻧ ،
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد )
يﺎﻫ ﻞﮑﺷ 4a
ﺎﺗ 4c : 5a ﺎـﺗ 5c .(
ﺺﺧﺎـﺷ و a*
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺪﻧور ،ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ يﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ رد b*
.
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﯽﯾﺎﻨﺷور ناﺰﯿﻣ ،جاﺮﺨﺘﺳا يﻻﺎﺑ يﺎﻫﺎﻣد رد ،ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ اﺪﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻦﯿﺗﻻژ يﺎﻫ دﻮـﻤﻧ اﺪـﯿﭘ ﺶﻫﺎـﮐ يدرز و يﺰـﻣﺮﻗ مو
.
نﺪـﺷ يا هﻮـﻬﻗ يﺎـﻫ ﺶﻨـﮐاو ﺖـﺳا ﻦـﮑﻤﻣ ﻻﺎـﺑ تراﺮﺣ لﺎﻤﻋا ﺪـﯾﺎﻤﻧ ﮏـﯾﺮﺤﺗ يدﺎـﯾز ﺪـﺣ ﺎﺗ ار ﯽﻤﯾﺰﻧآ .
يﻻﺎـﺑ يﺎـﻣد ﻊـﻗاو رد
دازآ ﻪـﻨﯿﻣآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا ﺪـﯿﻟﻮﺗ و ﺎـﻫ ﻦﯿﯿﺗوﺮـﭘ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺚﻋﺎﺑ جاﺮﺨﺘﺳا ﺪـﻨﯾآ ﯽﻣ دﻮﺟﻮﺑ ﺰﯿﻟورﺪﯿﻫ يﻻﺎﺑ تﺎﺟرد رد ﻪﮐ هدﻮﻤﻧ .
نﻮـﯾ ﺮﯿﺛﺎـﺗ
ﺴﮐورﺪﯿﻫ ﺶﻫوﮋـﭘ زا يرﺎﯿﺴـﺑ رد ﯽﻫﺎﻣ تﺎﻌﯾﺎﺿ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يور ﻞﯿ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﺎﻫ 2،5،21]
.[ ﻦﺘﺴـﮑﺷ ﺎـﺑ هوﻼـﻋ ﺎـﯿﻠﻗ ﻊـﻗاو رد
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ جوﺮﺧ ﺐﺟﻮﻣ ،يﺪﯿﺘﭙﭘ ﯽﻠﭘ يﺎﻫ هﺮﯿﺠﻧز ﯽﻨﯿﯿﺗوﺮﭘ ﺮﯿﻏ
ددﺮﮔ ﯽﻣ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ و ﯽﺑﺮﭼ ﺮﯿﻈﻧ
. ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺮـﯿﯿﻐﺗ ياﺮﺑ ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ و نﺪـﺷ ﯽﯾﺎـﯿﻠﻗ ﺖﻤـﺳ ﻪـﺑ pH
ﻊﯾﺮﺴـﺗ
هﻮﻬﻗ يﺎﻫ ﺶﻨﮐاو مﺎﺠﻧا ﺪـﺷﺎﺑ ﯽﻣ نﺪﺷ يا
. ﻦـﯾا ﺖـﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰـﻓا
ﺪﯿﺴـﮐورﺪﯿﻫ لﻮـﻠﺤﻣ رد ﺲـﻠﻓ يرو ﻪـﻃﻮﻏ نﺎﻣز تﺪﻣ و ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺲـﻠﻓ يور رد هﺮـﯿﺗ و يا هﻮـﻬﻗ يﺎـﻫ ﻪﻧاﺪﮕﻧر دﺎﺠﯾا ﺚﻋﺎﺑ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯾدﺮﮔ . دراد دﻮﺟو ﺲﻠﻓ ﻞﺧاد رد ﻞﯿﻧﻮﺑﺮﮐ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ .
نﺪـﺷ ﺮﺘﺸـﯿﺑ
ﯿﺴـﮐورﺪﯿﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﻞﺧاد ﺲﻠﻓ يرو ﻪﻃﻮﻏ نﺎﻣز ﺚـﻋﺎﺑ ،ﻢﯾﺪـﺳ ﺪ
و ﻞـﯿﻧﻮﺑﺮﮐ ،دازآ مﺮـﻓ ﻪﺑ ﻪﻨﯿﻣآ يﺎﻫﺪﯿﺳا زا يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ددﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﻤﯾﺰﻧآ نﺪﺷ يا هﻮﻬﻗ يﺎﻫ ﺶﻨﮐاو ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ هﺪﻣآ ﺪﯾﺪﭘ ﺪﯿﺋﺪﻟآ ﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ار درﻼﯿﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ 32،33]
.[
يﺎﻫ ﻦﯿﺗﻻژ ﺖﯿﻓﺎﻔﺷ ﺶﻫﺎﮐ رد يﺪﻌﺑ ﻞﻣﺎﻋ ،ﺮﮕﯾد ﯽﻓﺮﻃ زا ا ﺪﻌﺑ هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﮕﻧر ،يﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻧﺪﻌﻣ و ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ تﺎﯿﻠﻤﻋ ز
دراو ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ جاﺮﺨﺘﺳا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ هدﻮﺑ ﯽﯾادز ار يدرز و يﺰﻣﺮﻗ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ناﺰﯿﻣو هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻨﯿﺗﻻژ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا .
يور ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﺮﺛا ،ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد
ﺢﻄﺳ رد ﯽﮕﻧر يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ 1
ﺪﻧدﻮﺑ راد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد
) لواﺪﺟ 5،6،7 .(
60 90 120 150 180
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 100
110 120 130 140 150
Gel Strength (g)
A: SH. C (M) B: S.T (min)
30 35 40 45 50
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 100
110 120 130 140 150
Gel Strength (g)
A: SH. C (M) C: E.T (o c)
30 35 40 45 50
60 90
120 150
180 100
110 120 130 140 150
Gel Strength (g)
B: S.T (min) C: E.T (o c)
g 2 Response surface plots of gel strength of gelatin Fi extracted from Caspian whitefish scale (a) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and
soaking time (ST) (x2) on gel strength of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (b) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and
Extraction temperature (ET) (x3) on gel strength of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (c) Soaking time (ST) (x2) and Extraction temperature
(ET) (x3) on gel strength of gelatin extracted from Caspian whitefish scale
60 90 120 150 180
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 4
4.5 5 5.5 6 6.5
L*
A: SH. C (M) B: S.T (min)
30 35 40 45 50
0.07 0.11
0.15 0.19
0.23 4
4.5 5 5.5 6 6.5
L*
A: SH. C (M) C: E.T (o c)
30 35 40 45 50
60 90
120 150
180 4
4.5 5 5.5 6 6.5
L*
B: S.T (min) C: E.T (o c)
Fig 3 Response surface plots of L* of gelatin extracted from Caspian whitefish scale (a) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and
Soaking time (ST) (x2) on L*of gelatin extracted from Caspian whitefish scale
(b) Sodium hydroxide concentration (SH.C) (x1) and Extraction temperature (ET) (x3) on L*of gelatin
extracted from Caspian whitefish scale (c) Soaking time (ST) (x2) and Extraction temperature
(ET) (x3) on L*of gelatin extracted from Caspian whitefish scale
