هدکشناد یعبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هورگ تتاابن حلاصا و تعارز
نایاپ دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان
یزرواشک یسدنهم هتشر تعارز شیارگ
طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت بیس دشر فلتخم لحارم رد نژورتین فرصم و ینیمز
ایرگآ مقر
:رگشهوژپ
یماهلا اضردمحم
:امنهار داتسا
رتکد هبوت دمحا
رتکد یلق مویقلادبع یروپ
:رواشم داتسا
رتکد شخبناهج هبادُس
رتکد یراخف لوسر
دادرم هام 1398
ناونع و :روآدیدپ مان فلتخم لحارم رد نژورتین فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
بیس دشر یماهلا اضردمحم / ایرگآ مقر ینیمز
داتسا نا امنهار : رتکد و هبوت دمحا رتکد
یلق مویقلادبع یروپ
داتسا :رواشم نا رتکد
و شخبناهج هبادُس رتکد
یراخف لوسر
خیرات :عافد 19
/ 05 / 1398
حفصدادعت :تا 96
.ص
نایاپ هرامش :همان
هرامش / تاتابن حلاصا و تعارز هورگ همان نایاپ
:هدیکچ :فده زا شیب 80 نیمارت تاجی برس زریرق زا نارسنا یتفاریرد تاررتین دصرد یم
بیرس نیرب نریا رد دورش ینیمز
Solanumtuberosum L.( )
تساهنآ زا یکی ،زریقحت نریا ماجنا زا فده نیاربانب ،
درنور و یرنارحب ةرطقن نیریعت
بیس دشر فلتخم لحارم رد نژورتین فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دوب ایرگآ مقر ینیمز
شور :شهوژپ یسانش شیامزآ نیا
عارز لاسرد ی 97 - 96 عر م رد رتمولیکرد یصخش ه 5
ترورص هرب و لیبدرا برغ
کولب حرق هیاپ رب لیروتکاف هرس رد سلار نژوررتین دورک لمارش ارهرامیت دش ارجا رارکت هس رد یفداصت لماک یاه
حطس 80 ، 160 و 240 درشر زا توافتم هلحرم هس رد نژورتین طیسقت رامیت هس و راتکه رد سلا نژورتین مرگولیک
هتفرگ رظن رد هایگ رد فرصم لماش هک دوب
3 / 1 ،تشاک هلحرم رد 3
/ 1 و یدرنب هدغ عورش هلحرم رد 3
/ 1 هرلحرم رد
دوب اه هدغ ندشرپ هتفای اه : تافرص ،دررکلمع یا جا و درکلمع ،یژولوفوم ،یژولونف تافص هلمج زا یسررب دروم تافص رثکا ناشن جیاتن
نینویتم و نیسیلا درکلمع و دصرد ،هتساشن ،هلمج زا یفیک یارهرامیت یاررب ،ررت و ورش نزو رد تاررتین عمجت و
ررثکا هرک درش هدهارشم رین تافص نیب یگتسبمه یسررب رد نینچمه دندوب راد ینعم ،یرامآ رظن زا ،یسررب دروم گتسبمه یاراد رکیدکی اب تافص ی
و درش تافرص ررثکا شیا رفا بجوم ،نژورتین دوک حوطس شیا فا دندوب راد ینعم
ین یدوک دهاش حطس یدورک حطرس یسررب دروم تافص رتشیب رد هک یروق هب ،دوب تافص نیا رادقم نیرتمک یاراد
240 یدوک حطس اب کرتشم تروص هب ایو ییاهنت هب مرگولیک 160
درندوب رادرقم نیرترشیب یاراد راتکه رد مرگولیک
فرصم نینچمه )هدغ هتساشن دصرد ج هب(
3 / 1 یرسقت مورس حطرس( هدغ ندشرپ هلحرم رد دوک رین )ط
د رترشیب ر
تاررتین عرمجت تافرص ج هب داد صاصت ا دو هب ار رادقم نیرتشیب و هدش اهنآ شیا فا بجوم ،یسررب دروم تافص اهنآ رد هک وش و رت نزو رد نیرتشیب
فرصم( طیسقت لوا حطس رد 3
/ 1 دمآ تسد هب )تشاک هلحرم رد دوک
هجیتن :یریگ حطس ات نژورتین دوک حوطس شیا فا 160
حطس دحاو رد هدغ درکلمع شیا فا ثعاب راتکه رد مرگولیک
سب و هدش هدغ رد تارتین عمجت ثعاب هک( حطس نیا زا شیب نژورتین دوک شیا فا و دوش یم ی
مره )درشاب یم رضم را
س رثا نآ دوبمک دننام هکیئاجنآ زا و تشاد درکلمع یور رب ءو
حوطس 160 و 240 رارتکه رد نژوررتین دورک مرگورلیک
یارب کلمع ینعم توافت یرامآ ظاحل زا هدغ در فرصم نیاربانب ،دندادن ناشن دو زا یراد
160 نژوررتین دوک مرگولیک
تسد یارب ،سلا تروص هب راتکه رد تورپ نا یم رثکادح اب هدغ درکلمع رثکادح هب یبای
ئ نی نیررتمک هژیو هب ، و اه
گولج و تارتین عمجت رادقم و تسیز طیحم یگدولآ زا یری
هنی ه لرباق لریبدرا هقطنم رد ایرگآ مقر یارب ،یفاضا یاه
دشاب یم هیصوت هژاو :یدیلک یاه تورپ
ئ ی طیحم ،درکلمع ،تارتین ،نیسیلا ،ن تسیز
1 . 1-1 - همدقم
زا شیب 80 یم نیمارت تاجی بس زیرق زا ناسنا یتفایرد تارتین دصرد نریا رد دورش
فرررصم نیررب هررجوگ ،وهاررک نوررن یتاجی بررس
بیررس هارریگ هژیوررب و یگنرف ینیمز
( Solanumtuberosum L.
بیرس هرک اررن ،تسلااب ناریا مدرم نیب رد ) عربنم ینیمز
تاردیهوبرک زا یبو
،اه نییاپ یبرن یاراد و هدوب یندعم داوم ،فایلا،ث نیماتیو ،نیئتورپ
یم ( دشاب Navaro et al., 2009 بیس هایگ هنارس فرصم )
و هدورب لاارب ناریا رد ینیمز
زا شیب هب 59
یم زور رد مرگ یب( دسر
،مان 1384 )
ترسا هدرش ثعاب درکلمع شیا فا رد ییایمیش یاهدوک دایز رایسب ریثات و ندوب نازرا لاس رد هک نریا دربای شیا رفا یریگمرشن رورق هرب ینژورتین یاهدوک فرصم ری ا یاه
ثا رد اهدوک یرتکاب تریلاعف ر
رد ب رج زا برپ و هدرش لیدربت تاررتین هرب کار رد اره
لولس اریحا زاتکادریر تاررتین می نآ ومک هب هایگ یاه ء
لیدربت یکارینومآ تاربیکرت هرب و
یم ( دنوش Tuker et al., 2004 )
بیرس هلمج زا نوگانوگ ناهایگ رد تارتین عمجت نا یم رب رثوم لماوع درنترابع ینیمز
تیراو عون زا و تارتین نا یم ،هایگ یدشر هلحرم و ه
ترشک هوحن ،یتبوقر شنت ،کا pH
،نارارکمه و میقمرورپ( یهددورک نا ریم و دوک طیسقت ای تاعفد ،دوک عون هژیوب و 1389
؛
Brojerdnia et al., 2007 )
هعسوت رتشیب دیلوت هب زاین ،ییا غ داوم فرصم شیا فا و تیعمج نو فا زور ی
رد یزرواشک تلاوصحم لاس ات ار ناهج
2050 شیا فا نیا هتبلا داد دهاو شیا فا
هداهن یفاضا فرصم ین و تشک ریز حطس رد شیا فا نودب یتسیاب تروص یزرواشک یاه
هطساو هب دیاب یزرواشک تلاوصحم درکلمع شیا فا ،رانان هب نیاربانب دریگ شیا فا ی
هتوب ره درکلمع هداهن رتمک فرصم و هایگ ی
زرواشک ی زا یهاگآ ا ل دشاب هارمه ی
ناهایگ درکلمع شیا فا رب نآ ریثأت و هایگ ره درکلمع شیا فا رد رثوم لماوع ت انش یم یقلت مهم یرما ،یعارز ( ددرگ
Lee et al., 2016 )
بیس ،تهج نیا زا شخب رد هزورما و هدوب یصا یداصتقا تیمها یاراد ینیمز
یب یاهدربراک ،تعنص نیا یارب یرامش
تسا هدش هت انش ،لوصحم هب نو فازور یاضاقت
هدام نیا همانرب ترورض ین ییا غ ی هبرجت زا هدافتسا و ی یر
یارب ار زفوم یاهروشک یاه
یم تابثا هوبنا دیلوت هب ندیسر ،لوصحم نیا یعارز یاهرات اس رد مزلا تارییغت دنک
6 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
هجیتن هک تسا یهاگشناد تاعلاطم ماجنا رب ینتبم ،یعطق ی
رم ییا غ تّینما نآ نیا مد
دوب دهاو اهروشک Groza et al., 2005 (
)
هنژورتین یاهدوکزا هدافتسا نا یم هدافتسا خیراتو
بیس درکلمع رب دناوت یم نآ زا ینیمز
درا گب ریثات (
Yazdandoust, 2003; Sparove & Chapman, 2003 )
هرب نآ آورفن ثرعاب کا رد دوجوم یفاضا تارتین یوشتسش یگدورلآ و کار زرمع
یم تاررتین هرب یرنیمزریز یاهبآ زوررب ثرعاب تاررتین هرب هدورلآ یاها رغ فررصم ددررگ
یرامیب یم ناقررس هرلمج زا فرلتخم یاره ( ددررگ
Castic et al., 2003 )
زا هدافترسا
بیس هبزور نآ زا هدشدیلوت تلاوصحم و ینیمز ترسا شیا رفا لارح رد زور
Buono et (
al., 2009 )
بیرس راک و تشک یق رد هک اهروتکاف نیرتمهم زا یکی یم ینیمز
دررکلمع یور درناوت
ررصانع هژیورب ارهدوک زا لدارعتم و بسانم رادقم یمهارف ،دشاب را گرثا نآ تیفیک و هدغ یرورض یمNPK
بیس خساپ دشاب نارمز ،مرقر ،تریعقوم هرب هترسب دوک رادقم هب ینیمز
یم دوک عون و رادقم و دربراک ناوت
زا کار ی یخلرصاح برسانمان تیریدم دشاب توافتم د
یم رامش هب هی غت ءوس و ا غ دوبمک یلصا للع دادرعت یتمترس ررب میقترسم ررثا هرک دور
( دراد مدرم زا یرایسب Gite et al., 2010
)
بیس رد نژورتین یوتحم نینچمه و وش هدام و هدغ درکلمع نژورتین دوک ار ینیمز
یم شیا فا ( دهد
Sharifi et al., 2007 هتوب هکینامز )
بیس یاه تاررتین دنناوتن ینیمز
هدغ و یهایگ تفاب رد نآ ،دننک لیدبت یلآ هدام هب ار یم عمجت اه
( دبای Vaezzadeh &
Naderidarbaghshahi, 2012 )
2 . 1-2 بیس شیادیپ زکرم و هچخیرات- ینیمز
تیعقوم هتشر
هوک یاهزور دوجو نینچمه و دنآ ریسمرگ
جوم ات هدش ب بیس
ینیمز
یکی ناونع هب عبانمزا
یلصا هی غت مدرم ی یموب
زقانم ورپ،یلیش و
هب یویلوب رامش
یم ،ییودراس یمظعا و لضفا نیزو( تفر 1391
هراق فشک زا لبق ات هایگ نیا ) ،اکیرمآ ی
یمن تشک هراق نیا زا جرا رد هراق هب ًافرص ،نآ تشک و دش
خرس ماوقا هب و اکیرمآ ی
اکنیا ناتسوپ اپاپ ار نآ هک 1
یم 2
لاس رد دوب دودحم دندیمان 1537
طسوت روک م هایگ
2-Inca
3-Papa
فده و همدقم 7
ایلاتیا ریظن ییاهروشک هب اجنآ زا و هدش ایناپسا دراو یبونج یاکیرمآ زا ،ییایناپسا ناحتاف ،لوا نایانب و نایمیحر( تفای هار ناهج و اپورا ی کرم طاقن ریاس بپس و 1376
)
بیس ادتبا ینیمز هدام وی ناونع هب
هب ،تلاوحت و رییغت تسا هدش فرصم هدننک نامرد ی
بیس تشک جیردت لک رد ،یدتیم مهد ناش نرق رد هک یروق هب تفای شیا فا ینیمز
هراق اپورا لامش مدرم یلصا یا غ تروص هب ،یجیردت تروص هب و هتفای شرتسگ ،اپورا ی
هیسور هژیو هب ات دش لیدبت دنلریا و ناملآ ،
نرق طساوا رد هک ییاج 1700
،یدتیم
بیس یور ،دّکوم روق هب ،ییاتسور عماوج رتشیب ییا غ میژر دیدرگ راوتسا ریش و ینیمز
،ناراکمه و لدنشور(
1385 هار ایناتیرب هب هایگ نیا ،یدتیم مهد ناش نرق ر اوا رد )
بیس نتفرگرارق اب ،یدتیم مهدفه نرق لیاوا رد و تفای ور رب ینیمز
ییاری پ یاه یم ی
خاک رد دش حرطم تمیق نارگ و یفارشا یا غ ناونع هب لوصحم نیا ،اپورا یتنطلس یاه دنلریا و ناملآ ،هیسور رد هژیو هب ،یلصا ییا غ لوصحم وی تروص هب ،جیردت هب بپس و
،یدابآ دمحا یلین( دمآرد 1377
)
بیس یلصا أدبم هک نیا دوجو اب هراق ،ینیمز
دوب اکیرمآ ی لاس رد یلو
1719
بیس ،یدتیم یدنلریا زیرق زا ،یعارز لوصحم وی ناونع هب ینیمز
تلاایا دراو اه
هدحتم رد راب نیتسخن یارب و دش اکیرمآ ی
"
یرب ندنلا
"
دیدرگ تشک اکیرمآ ریاشمهوین
همه رد جیردت هب بپس و تلایا ی
،ناراکمه و یکنوک( تفای هعسوت اکیرمآ یاه 1374
؛
،یلداع 1377 بیس ،یدتیم مهدزون و مهدجیه نرق رد ) فلتخم یاهروشک رد ینیمز
یم رارق هدافتسا دروم هروپ دیلوت یارب هدرتسگ روق هب ،ییاپورا ،یناطلس و ییاضر( تفرگ
1375 لاس رد ) 1971
بیس یللملا نیب تاقیقحت کرم ،یدتیم ینیمز
یامیل رد3
ورپ
ن یئاج وید بیس هک
سا هدش یلها ینیمز ت
بیس راک و تشک شیا فا فده اب و رد ینیمز
هری آ داوم یرادهگن و هعسوت لاح رد یاهروشک بیس یثراوت ی
دیدرگ بیسأت ینیمز
،ینازرا(
1383 دورو ) نیلوا هایگ بیس ینیمز هب ناریا ، هرودرد ی هیراجاق قافتا داتفا یلو
لاس یگنوگن و نآ
ًاقیقد سخشم هجوتاب تسین
هب هک نیا عب رد یض بونج طاقنزا
،ناریا
بیس هب ینیمز
"
مکلم یولآ
"
هتفگ یم دوش
، یرایسب نارگشهوژپزا
نیارب هدیقع هکدنا
رس مکلمناج تلود تقوریفس
ناتسلگنا هک
هرودرد ی یلعحتف هاش هب ناریا یارب،دمآ نیلوا
نیا ،راب هایگ هبار ناونع هفحت ، هب یلعحتف هاش هیده هاشوداد تشکروتسد ،راجاق
ردارنآ
یاتسور دنشپ
،ییودراس یمظعا و لضفا نیزو( درک رداص 1391
هایگ نیا هک دنن ره )
1-International Potato Center
8 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
لاس تش گ اب اما دوب حرطم یتنیز و ییوراد هایگ وی ناونع هب رتشیب ،تشک لیاوا رد ،اه
دومن تیبثت ،روشک حطس رد یعارز مهم تلاوصحم زا یکی ناونع هب ار دو هاگیاج
،یدابآ دمحا یلین(
1377 ) لاس ات 1339 یسمش
، هداد هایگ نیا هب ینادنن شزرا
یمن دعب هب نآ زا یلو دش
، هسسؤم ی ر ب و لاهن تاقیقحت
، هایگ نیا یور رب
، تاقیقحت
داد ماجنا یعیسو و
ناریا دراو اکیرمآ و دنله ،ناتسلگنا ،ناملآ زا یماقرا هدرک
هدرد و
هقطنم ، رارق شیامزآ دروم داد
هجاو و یسیئر(
،روپ 1371 رد ) نامز نآ رد ،
زقانم
ناریا فلتخم ،
یم تشک یفلتخم ماقرا یگدولآ تلع هب هک دش
رثکا ینراق و یسوریو یاه
هتیراو دوجوم یاه ،
تقو یزرواشک ترازو ،
حتصا ماقرا ندرک دراو تهج رد ار یتامادقا
داد ماجنا امیزوک و تناماید ،لاوئآ ،اگارد لثم هدش و
نام مه لمع نیا اب
، ،تشاک یارب
نآ تشادرب و تشاد
، هیصوت نازرواشک هب درکلمع شیا فا هبرجنم هک تفرگ تروص ییاه
بیس ،روشناد(دیدرگ ینیمز 1382
) بیس تاردیهوبرک زا یبو عبنم ینیمز نیئتورپ ،اه
،
یم نییاپ یبرن یاراد و هدوب یندعم داوم و فایلا ،ث نیماتیو ( دشاب
Navarre et al.,
)2009
3 . 1-3
ناهج رد تشکریز حطس و دیلوت رامآ-
( یناهج راب و راو نامزاس رامآ نیر آ FAO, 2016
بیرس ترشک ریز حطس ) ینیمز
دودح ایند رد 19098328
دودرح رادرقم نریا زا هرک دشاب یم راتکه 381682144
نرت
بیس لوصحم یم تشادرب ینیمز
رورق هب حطس دحاو رد درکلمع رظن زا هک دوش نیگناریم
ربارب 199851 دودح( راتکه رد مرگولیک
20 یم )راتکه رد نت ( دشاب
FAO, 2016 )
4 . 1-4
تیعضو-
بیس دیلوت ینیمز
روشک رد
5 . 1-4-1 - تشک ریز حطس
یعارز لاس رد 94
- 93 بیس تشک ریز حطس روشک ینیمز
دودح 21 / 160 راتکه را ه
لداعم هک هدش دروآرب 41
/ 1
% ارز تلاوصحم تشک حطس لک زا و یع
9 / 30
% حطس لک زا
یم تاجی بس تشک رادقم ،هدش دای حوطس زا دشاب
44 / 99
% و یبآ یضارا هب زلعتم نآ
اب نادمه ناتسا تسا هدوب مید تروص هب ،هدش تشک یضارا حطس هیقب 31
/ 16
% حطس زا
بیس تشک ینیمز
هبتر رد ، روشک تسخن ی
دوب ناتسا لیبدرا یاه ین
اب 93 / 13
% ،
اب ناهفصا 67
/ 7
% ناجیابرآآ ، اب یقرش
43 / 6
% اب ناتسدرک و 31
/ 6
% ماقم بیترت هب یاه
هداد صاصت ا دو هب ار روشک مجنپ ات مود لکش( دنا
2 - 1 لودج و 2
- 1 ناتسا جنپ )
فده و همدقم 9
ًاعمج روب م 94
/ 50
% بیس تشک حطس زا و دنتسه اراد ار روشک لک ینیمز
35 / 49
% هیقب
حطس ناتسا ریاس رد ، تسا تسا هدش تشک اه
نتشاد اب د ی نا 35
ریز حطس راتکه
یب( تسا هداد صاصت ا دو هب ار حطس نیرتمک ،تشک ،مان
1395 )
لکش 1 - 1 - نا یم حطس تشک بیس ناتسا رد ینیمز یعارز لاس رد روشک یاه
94 - 93 دصرد بسحرب
یب :عبنم(
،مان 1395 )
10 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
لودج 1 - 1 - حطس دحاو رد درکلمع و دیلوت نا یم ،حطس دروآرب بیس )راتکه(
ویکفت هب روشک ینیمز
ناتسا یعارز لاس رد اه 96
- 1395
6 . 1-4-2 - تیعضو دیلوت
ادقم بیس ینیمز دیلوت رد هدش دودح روشک 14
/ 5 نت نویلیم دشاب یم
لداعم هک
67 / 6
% و یعارز تلاوصحم دیلوت لک زا 65
/ 29
% یم تاجی بس دیلوت لک زا نیا زا و دشاب
،رادقم 77 / 99
% هب زلعتم نآ نتشاد اب نادمه ناتسا تسا یبآ یضارا
05 / 19
% دیلوت زا
بیس ناتسا و هداد صاصت ا دو هب ار لوصحم نیا دیلوت رد روشک لوا ماقم ،ینیمز یاه
فده و همدقم 11
اب لیبدرا 29
/ 14
% اب ناهفصا ، 37
/ 7
% ناجیابرآآ ، اب یقرش
65 / 6
% اب نامرک ناتسا بونج ،
26 / 6
% اب ناتسدرکو 19
/ 6
% بیس دیلوت زا ب ،ینیمز
هبتر بیترت ه روشک مشش ات مود یاه
هدرک بسک ار لکش( دنا
2 - 2 ًاعمج روب م ناتسا شش ) 46
/ 60
% بیس دیلوت زا ینیمز
هداد صاصت ا دو هب ار روشک دیلوت اب ین زربلا ناتسا و دنا
472 نیرتمک یاراد ،نت
بیس دیلوت نا یم یم روشک رد ینیمز
یب( دشاب ،مان
1395 )
لکش 1 - 2 - تیعضو بیس دیلوت ینیمز
یعارز لاس رد 94
- 93 ناتسا رد یب :عبنم( روشک یاه ،مان
1395 )
7 . 1-4-3 - )راتکه( حطس دحاو رد درکلمع
بیس دیلوت درکلمع ،یبآ تشک رد روشک ینیمز
3 / 32191 رد و راتکه رد مرگولیک
،مید تشک 9
/ 13264 یم راتکه رد مرگولیک
دشاب هب طوبرم نآ نیرتشیب هک ناتسا
درکلمع اب هاشنامرک 4
/ 38140 و راتکه رد مرگولیک
هب طوبرم نآ نیرتمک اب زربلا ناتسا
درکلمع 8
/ 13272 ،راتکه رد مرگولیک
یم دشاب درکلمع اب نارهت دودح ی
3 / 17595
د مرگولیک رکلمع اب نتیگ و نیرتشیب راتکه ر
د دودح ی 6
/ 12251 ،راتکه رد مرگولیک
نیرتمک رادقم
بیس درکلمع ینیمز
تشک رد ار مید
رد روشک دنداد صاصت ا دو هب
یب(
،مان 1395 )
12 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
8 . 1-5
تیعضو-
بیس دیلوت ینیمز
لیبدرا ناتسا رد
لاس رد لیبدرا ناتسا رد لوصحم نیا تشکریز حطس 1394
ربارب 4 / 34379 راتکه
لداعم هک تسا هدش دروآرب 15
% بیس تشک ریز حطس یم روشک ینیمز
نینچمه دشاب
نیگنایم بیس درکلمع
لداعم ،ناتسا رد ینیمز 765
/ 32 ،دیلوت عومجم و راتکه رد نت
767223 لاس رد ،عومجم رد تسا هدیدرگ دروآرب نت
1394 دودح ، 32
% دیلوت
بیس لوصحم هب زلعتم یعارز تلاوصحم یب ( تسا هدوب ینیمز
،مان 1395 )
9 . 1-6
بیس یژولوکا-
ینیمز
10 . 1-6-1 - امد
کا رد هدغ دشر رگ یاه
زا رتم 20 هجرد یامد رد و هدش دنک دارگیتناس ی 30
هجرد دارگیتناس ی یم فقوتم ًتماک
یگدیسوپ بجوم هدش رکآ یاهامد ،نیا رب هوتع دوش
هدغ یل اد یگت وس و هقاس یم اه
،روپ هجاو ( ددرگ 1385
) تلاوصحم ء ج هایگ نیا
یم لدتعم و ون ،بوقرم زقانم ضرع اب یبو هب هک دشاب
یاه زا رتلااب ییایفارغج 30
هجرد ی زقانم نیا رد تسا هدش راگزاس یلامش
، هجرد ی د اوه ترارح گر
هام نیرتمر
دشر لصف
، 25 هجرد ی یم رتمک ای دارگیتناس ،یناطلس و ییاضر( دشاب
1375 )
11 .
12 . 1-6-2 - رون
بیس دشر هدیدپ ریثأت تحت تدش هب ینیمز
دشر زا ،دنلب یاهزور تسا دویرپوتف ی
نلاوق نولوتسا ی بیس ماقرا یاه
یم ولج ار هایگ دشر و هدرک یریگولج ینیمز اما دزادنا
هرود لوق و هدرک ویرحت ار یناشفا هدرگ ،دنلب یاهزور درادن هقاس دادعت رب یریثأت ی
یم شیا فا ار دشر هدغ نینچمه دهد
یم ری أت هب ار یدنب تلع هب ار هدغ نزو اّما دزادنا
داوم دیلوت شیا فا یم شیا فا ،ی تنسوتف
،لوا نایانب و یکنوک( دهد 1374
هرود ) ی
،سردوز یلی ماقرا رد هدغ دیلوت و دشر یارب لماک 70
ات 80 ،سردوز ماقرا رد و زور
80 ات 90 نیا تسا رتمک سررید ماقرا اب هسیاقم رد ماقرا نیا درکلمع هتبلا تسا زور
طسوتم ماقرا یارب نامز تدم ،سر
100 ات 120
،سررید ماقرا یارب و زور 130
ات 150
اقرا تسا زور ینیئاپ یرادرابنا تیفیکزا ،رگید مقر ود هب تبسن سردوز م
رادرو رب
نیسح و هانپ نسح( دنتسه ،هداز
1381 )
دودح رد هناهام ،طسوتم روق هب ،دشر لصف لوق رد هک دنله لثم ییاهروشک رد
60 عیزوت و هتشاد یگدنراب رتمیلیم بآ دوبمک ،بلغا تسا ت اونکی ًاتبسن ین یگدنراب
فده و همدقم 13
یم قافتا ،یناطلس و ییاضر( دتفا
1375 )
1 - 6 - 3 - کاخ هتوب لوق ندنام هاتوک ثعاب کا یروش درکلمع شهاک ثعاب ،هجیتن رد و اه
یم ،هدازاقآ( ددرگ 1382
) کا رد کا لثم وبس یاه ینش یاه
ینش ،یمول داوم اب یمول
یرتهب دشر سوموه و بروت ،لااب یلآ هتشاد
میحر(
،ییو هداز 1386
،یناحبس ؛ 1374
) و
هدغ دیلوت و درکلمع نیگنایم شیا فا بجوم تشرد یاه
یم رت ،هدازاقآ( دوش 1382
رد )
هک یلاح کا
نیگنس یاه
، بجوم لل داجیا دشر رد
، ومن
، (تشادرب یوسوم ، 1393 ) ،
لوصحم یبایرازاب ،ناراکمه و یکنوک(
1374 ندش یر و درکلمع نیگنایم شهاک ،)
هزادنا هدغ ی یم اه ،هدازاقآ(ددرگ 1382
بیس دیلوت ) کا رد ینیمز
همین یاه ین نیگنس
شور یریگراکب و کا نامت اس ندوب بسانم طرش هب تیقفوم ،تشاک بسانم یاه
یمآ
،ناراکمه و یکنوک( دوب دهاو 1374
)
13 . 1-7 - شزرا بیس ییاذغ ینیمز
بیس ددع وی یبیرقت نزو اب( تسوپ یاراد و طسوتم ینیمز
150 یاراد ) مرگ 620
و یلکورب ملک و جانفسا ،زوم رد دوجوم میساتپ رادقم زا شیب یمک( میساتپ مرگ یلیم هدننک نیمأت ی
18
% هنازور زاین نیماتیو عاونا ،)میساتپ هب ندب ی
لماش( اه 27
یلیم مرگ
نیماتیو هدننک نیمأت ،C
ی 45
% نیماتیو هنازور زاین دروم C
،ندب ی 2
/ 0 یلیم مرگ
نیماتیو B6
هدننک نیمأت و ی
10
% رادقم هب رفسف ریظن رگید مهم یندعم داوم و ندب زاین
6
% رادقم هب نیئتورپ ،ندب زاین دروم 3
رادقم هب دنق ،مرگ 1
نا یم هب ربیف ،مرگ 2
و مرگ
یندعم داوم و حتما ریاس و هدوب یور ،نهآ ،موی ینم ،تلاوف ،نیوتفوبیر ،نیمایت لماش
لودج( تسا میدس و لورتسلک ،یبرن دقاف 1
- 2 طقف و ) 110
ندب رد یژرنا یرلاکولیک
یم دیلوت ( دنک
Drewnowski, 2013 لودج )
2 - 3 رد دوجوم میساتپ ریداقم یناوارف
هسیاقم و میساتپ زا ینغ ییا غ فلتخم تلاوصحم نآ ی
ر اه یم ناشن ا بیس دهد
ینیمز
نیماتیو زا یبو عبنم B6
رد یمهم شقن و هدوب بآ رد لح لباق نیماتیو نیا تسا
تاردیهوبرک مسیلوباتم یم افیا نیبولگومه تنس ین و نیئتورپ و اه
بیس دنک شیب ینیمز
زا 6
% ًابیرقت و نلااسگر ب زاین دروم ربیف 7
% أت ار ربیف هب ناکدوک ندب زاین زا یم نیم
دنک
طقف ربیف رادقم نیا هک یلاح رد 3
% بیس طسوت یدیلوت یژرنا لک زا لماش ار ینیمز
یم بیس رد یدیلوت یژرنا هب ربیف تبسن نیاربانب دوش و بولطم تبسن وی ،ینیمز
14 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
هدیا یم بوسحم لآ بیس هک تسا هداد ناشن ری ا تاقیقحت دوش
،ینیمز 5
% لک زا
طسوت هدش ب ج موی ینم یم نیمأت ار اکیرمآ روشک نینکاس ندب
( دنک Freedman &
Keast, 2012 هدام نیمراهن موی ینم )
رد هک تسا ناسنا ندب رد ناوارف و یندعم ی
زا شیب مسیلوباتم 300
میظنت ،باصعا تیوقت ،یژرنا دیلوت ،نیئتورپ تنس ریظن شنکاو
م شقن یافیا می نآوک ناونع هب تتضع ضابقنا و نو راشف ی
( دنک Nielsen, 2010 )
یم نتولگ دقاف نینچمه لوصحم نیا یسررب جیاتن دشاب
ود یاه هلاس نوسبیگ و درفش ی
( Shepherd & Gibson, 2013 میژر زا هدافتسا ریثأت صوص رد )
دقاف ییا غ یاه
دادعت طسوت نتولگ 55
مک ییا غ رصانع و ربیف یفاکان ب ج هک داد ناشن نز و درم
ت لماش فرصم یاراد ییا غ داوم فرصم لیلد هب ،نهآ و میسلک ،موی ینم ،تلاوف ،نیمای
بیس هک نیا هب هجوت اب تسا هدوب نتولگ نیمه هب تسا نتولگ دقاف یلوصحم ،ینیمز
یم مهارف ار هدش رکآ رصانع نیمأت ناکما ،یتحار هب ،تهج دارفا هک تسا ور نیا زا دنک
کایلس یرامیب هب تتبم یم ،4
دنناوت بیس یتحار هب ،نمض رد دننک فرصم ار ینیمز
بیس ینیمز نیماتیو رب هوتع هعومجم یاراد ،یندعم داوم و اه
یتنآ زا یا نادیسکا
لماش اه
بیس(اهدیئونتوراک نینایسوتنآ و ) مرق و درز ینیمز
بیس(اه )یناوغرا و مرق ینیمز
یم ( دشاب Brown, 2004 )
بآ ،تاشیامزآ جیاتن ساسارب بیس ندومن پ
ینیمز اهنت ،
هک تسا یشور یتنآ شهاک بجوم
نادیسکا و هدش هدغ تخپ نیح ،بآ رد لح لباق یاه
یتنآ شهاک بجوم تدش هب تهج نیمه هب نادیسکا
بیس یاه یم ینیمز
ددرگ
( Brown, 2007 بیسآ نیرتمک ،ویوورکیم هاگتسد اب تخپ و یرونت تخپ هک یلاح رد )
یتنآ هب ار نادیسکا
اه بیس ی یم دراو ینیمز
شور دزاس بیس تخپ فلتخم یاه
،ینیمز
هدروآرف رد دوجوم ییا غ رصانع ریداقم رد رییغت بجوم بیس یاه
یم ینیمز لودج( ددرگ
2 - 4 ) بیس هلغریغ یا غ نیرتمهم ینیمز ایند یا
یم دشاب سح(
ن ،ناراکمه و هانپ 1387
)
وگانوگ ییا غ داوم نتشاد لیلد هب هک نیا نمض ینغ زا یکی هب ،یندعم حتما هژیو هب ن
-
،ناراکمه و یبیبح( تسا هدش لیدبت ناسنا ییا غ عبانم نیرت 1383
شزرا رگا )
غرم مخت نیئتورپ ویژولویب 96
بیس ،دشاب ینیمز
73 ایوس ، 72 ترآ ، 54 مدنگ درآ و
53 یم دروآرب ( دوش
Anoy, 2004 )
طسوتم هنارس بیس فرصم ی ینیمز
ییا غ دبس رد ربارب یناریا راونا ره
54 مرگولیک
1-Celiac disease
فده و همدقم 15
،ناراکمه و یدهاز( هدوب 1394
) هنازور یژرنا ربارب ناسنا یارب مزلا ی
2400 ولیک یرلاک
دودح(
10000 ولیک
زیرق زا زاین نیا زا یمین هک نیا یارب تسا )لوژ
بیس ینیمز
هب دوش نیمأت 8
/ 1 بیس مرگولیک یم زاین زور ره رد ینیمز
حتف( دشاب ،ی
1376 )
14 .
لودج 1 - 2 - نیماتیو ریداقم بیس ددع وی رد دوجوم یندعم داوم و اه
تسوپ یاراد و طسوتم ینیمز
دودح(
150 )یمرگ دوجوم ریداقم ندب هنازور زاین نیمأت دصرد
) مرگ( یبرن 0
-
)مرگ یلیم(لورتسلک 0
-
) مرگ یلیم( میدس 0
-
) مرگ یلیم ( میساتپ 620
18
%
نیماتیو ) مرگ یلیم (C
27 45
%
نیماتیو B6
2 / 0 10
%
) مرگ ( ربیف 2
8
%
بم -
4
%
یور -
2
%
موی ینم -
6
%
تتُف -
6
%
نیساین -
8
%
نیوتفوبیر -
2
%
رفسف -
6
%
نیمایت -
8
%
نیماتیو - A
0
نیئتورپ 3
مرگ -
میسلک -
2
%
دنق 1
مرگ -
نهآ -
6
%
:عبنم(
Woodell et al., 2009
)
16 فرصم و طیسقت یارب تارتین عمجت دنور و ینارحب ةطقن نییعت
لودج 1 - 3 - میساتپ زا ینغ ییا غ تلاوصحم رد دوجوم میساتپ رادقم یناوارف هسیاقم
یلیم( دوجوم میساتپ رادقم ییا غ هدام مان )مرگ
620 بیس
دودح و طسوتم هزادنا ( ینیمز 150
) یمرگ
460 )طسوتم هتوب وی( یلکورب ملک
450 ) طسوتم هزادنا رد( زوم
440 بیس
ینیمز ) طسوتم هزادنا( نیریش
340 ) طسوتم هزادنا( یگنرف هجوگ
300 ) طسوتم هزادنا رد ددع جنپ ( یکارو چراق
250 ) طسوتم هزادنا( لاقترپ
240 ) طسوتم ه زادنا اب یبلاق مراهن وی( یبلاق
160 ) طسوتم هزادنا اب نآ فصن( تورف پیرگ
www.fda.gov/food/labelingnutrition :عبنم
15 .
16 . 1-8 - رب رثوم لماوع درکلمع
بیس ینیمز
زا یلماوع ریثأت تحت ،ءا جا نیا تسا هدش لیکشت یفلتخم یا جا زا هایگ ره درکلمع ،تیریدم لامعا لیبق یم رارق طیحم و پیتونژ
دنریگ بیس رد ینیمز
، دودحم یلصا لماع
هدننک ی درکلمع لوصحم یم ن خم تیفرظ ، ناهایگ ریاس لثم و دشاب
، ای و گرب حطس
عبنم تردق
، ار ن خم تیدودحم دناوتب هک یلماع بپ درادن درکلمع یور رب یدایز ریثأت
بیس هایگ رد ثعاب،دهد شهاک ینیمز
درکلمع شیا ف یم
(دوش ،لصا هداز للهارصن 1382
.)
بیس درکلمع یا جا هب ینیمز
لیآ حرش یم
شاب ن (د ینیسح ، 1387 .)
Y=A×B×C×D )1-2 ( عبرمرتمرد مرگولیک بسحرب هدغ لک نزو =Y
عبرمرتم رد هتوب دادعت =A دادعت =B هتوب رد هقاس هقاس رد هدغ دادعت =C
=D ولیک بسحرب هقاسرد هدغ نیگنایم نزو مرگ
17 . 1-8 - 1 - عبرمرتم رد هتوب دادعت
عبرمرتم رد هتوب دادعت
، هدغ دادعت لماع ود هب ی
و هدش هتشاک نا یم
هدغ نیا تبسن اه
هقاس دیلوت هک ییاوه یاه
،دننک یم هدغ تیفیک هک یتروص رد تسا هتسباو
یر ب یاه
فده و همدقم 17
ویژولوی یف نس ظاحل زا و دشاب بسانم
، هلحرم رد ی
ًابیرقت ،دنشاب هتفرگ رارق بولطم
هدغ یمامت یاه
هدش هتشاک
، هقاس دیلوت یم ییاوه یاه
( دنیامن یرتهم ،ییاضر و این 1374
)
هعر م رد ی
بیس ینیمز
، هنوگ نیب تباقر زا ریغ هب یا
، نیب تباقر عون ود تسا نکمم
هتوب یا هتوب نورد و هقاس نیب( یا
مک اب هک دشاب هتشاد دوجو )اه هلصاف ندش رت
ی نیب
هتوب اه
، هتوب نیب تباقر یم شیا فا یا
دبای هلصاف ندش رتشیب اب ی
هتوب نیب دوجو ای اه
هتوب نورد تباقر ،هتوب ره رد هقاس رتشیب دادعت یم شیا فا یا
( دبای ،داژن بوقعی 1383
) .
18 . 1-8-2 - اس دادعت هتوب رد هق
هقاس ،مومع روق هب ب اه
ا دایز دادعت
، یم گرب و خاش زا ار نیمز حطس ًاعیرس دنناشوپ
هقاس هقاس یور رب یبناج یاه ی
یم داجیا نیمز ترواجم رد یلصا رد ار نآ و دندرگ
یم ومک مکارتم ششوپ وی هب ندیسر شیا فا هایگ رد ار رون تفایرد ًاتیاهن و دنیامن
یم دنهد هقاس دادعت نیاربانب هعسوت و دشر رد اهنت هن یلصا یاه
ی مادنا ریثأت ییاوه یاه
یم هزادنا رد هکلب دنرا گ ی
یم رثؤم ین هدغ ،ینیتسوپ و یدمص ید ی( دنشاب
1373 ) رد.
بیس هایگ ینیمز
، هقاس ،هتوب ره رد هدرک دشر یاه زا
هقاس ی هقاس( یلصا زا هک ییاه
هدغ ی دوجو هب یردام )دنشاب هدمآ
، هقاس ی هقاس( یعرف نییاپ زا هک ییاه
شخب نیرت
هقاس ی یلصا
، هدغ هب وید ن ی
هدرک دشر کا ریز رد یردام ه اش و )دنا
زا هک ییاه
هقاس یم دشر کا حطس یلااب رد قوف یاه ،دننک
هدش لیکشت دنا
زا هک تسا رکآ لباق
هقاس نیب روک م یاه
، هقاس وت هب رداق یلصا یاه یم هدغ دشر و هعسوت ،دیل
(دنشاب یکنوک
لوا نایانب و ،
1373 ) یلک روق هب
، هناوج هدغ زا هدمآ دوجو هب یاه ی
ای ،هباشم یر ب
هناوج ینایم هقاس و دنتسه یناسکی یتباقر تردق یاراد هک ییاه لصاح
زا هدغ وی ی
هچهایگ روهظ زا بپ و دشر هرود یق ،هدرک دشر یر ب اه
، یهباشم یتباقر تردق یاراد
تاردیهوبرک ندرک هری آ یارب اه
هرود یق دنتسین یندعم داوم و بآ ب ج ، ی
روهظ
نآ زا بپ و هچهایگ
، هتوب راوجمه یاه
، تسد یارب رون و یندعم داوم ،بآ هب یبای
اب،رتشیب
یم تباقر مه ( دننک
Umaerus, 1987 )
19 . 1-8-3 - هقاس رد هدغ دادعت
ثؤم لماوع زا یم هقاس رد هدغ دادعت رب ر
یاب و یتوکلم( درک هراشا ریز دراوم هب ناوت
،یدروب 1383 :)
1 یم دایز هقاس ره رد هدغ دادعت ،هناوج دادعت شیا فا اب :هناوج دادعت ر دوش
Title and Author:
Determination of critical point and nitrate acclimaniation trend for split and use of nitrogen on different growth stages of potato cv. Agria
Supervisor: Ahmad Tobeh (PhD) &Abdol Ghaium Gholipouri (PhD) Graduation date: Sodabeh Jahan-Bakhsh(PhD) & Rasoul Fakhari (M.Sc.) Number of pages: 96
Abstract
Research Aim: More than 80 percent of the nitrate intake comes from vegetables.
In this regard, Solanum tuberosum L. is one of them. Therefore, the aim of this study was to determine the critical point and nitrate accumulation process for the distribution & consumption of nitrogen in different stages of Agria Agro growth.
Research method: This experiment was conducted in a field experiment in 2017- 2018 in a private farm in west of Ardebil, based on randomized complete block design with three replications. The treatments consisted of pure nitrogen fertilizer at three levels of 80, 160 & 240 kg Nitrogen per hectare and three treatments of nitrogen distribution in three different stages of plant growth including consumption at 1.3 at planting stage, 1.3 at stage the onset of tubing and 1.3 were in the filling stage of the tubers.
Findings: The results showed that most traits such as phenological traits, morphology, yield & yield components, and quality traits including starch, percentage
& yield of Lucien & methionine & nitrate accumulation in dry and wet weight were statistically significant for the treatments. Were there Also, in correlation between traits, most traits were significantly correlated with each other. Increasing levels of nitrogen fertilizer increased the majority of traits & the fertilizer level had the least amount of these traits, so that in most of the studied traits, the 240 kg cultivar alone or in common with the cultivar level of 160 kg / ha had the highest amount (Except for the percentage of gastric starch). Also, the use of 1.3 fertilizers in the filling stage (third level) also increased the most of the traits, which increased them and received the highest amount, except for the accumulation of nitrate in fresh and dry weight, which is the highest in the surface The first split (consumption of 1.3 fertilizers at the planting stage) was obtained.
Conclusion: Increasing nitrogen fertilizer levels up to 160 kg / ha increases tuber yield per unit area, & increasing nitrogen fertilization is more than this level (which results in accumulation of nitrate in the tuber & can be harmful), as well as its lack of adverse effects on yield Since 160 & 240 kg N ha-1 for gut function were not statistically significant, so consumption of 160 kg N / ha as pure, to achieve maximum gland function with maximum protein content Etc., especially the lowest amount of nitrate accumulation & the prevention of environmental pollution &
additional costs, for Agria variety can berecommended in Ardebil region.
Keywords:Protein, Lysine, Nitrate, Yield, Environment.
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resources
Department of Agronomy and plant breeding
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc.In Agronomy
Determination of Critical Point and Nitrate Acclimaniation Trend for Split and Use of
Nitrogen on Different Growth Stages of Potato cv. Agria
By:
MohammadReza Elhami
Supervisor:
Ahmad Tobeh (Ph. D) AbdolGhaium Ghoripouri (Ph. D)
Advisor:
Sodabeh Jahanbakhsh (Ph.D) Rasoul Fakhari (Ph.D)
Out 2019
