هرود
24 هرامش
2 ناتسبات 1401
هحفص یاه 378 - 365
DOI:10.22059/jci.2021.316903.2500
:یشهوژپ هلاقم
ریثأت لولحم شاپ یکشخ شنت طیارش رد یبآ گنرلگ مقر ود رد نیسکا نومروه ی
یوسوم ریصب دیس فیس دیعس ،1
2هداز یراّبج دیمح ،
3
یدابآدلو اضریلع دیس ،*
، 2
هلوسام یدیدح لیعامسا
4
1 . یوجشناد رتکد ی
،
،ناتسکات دحاو ،تعارز هورگ ،یملاسا دازآ هاگشناد
ناتسکات ناریا ، .
2 ،رایشناد .
،ناتسکات دحاو ،تعارز هورگ ،یملاسا دازآ هاگشناد
ناتسکات ناریا ، .
3 رایداتسا .
، م ؤ ناریا ،جرک ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت نامزاس ،رذب و لاهن هیهت و حلاصا تاقیقحت هسس .
4 ،رایداتسا .
،ناتسکات دحاو ،تعارز هورگ ،یملاسا دازآ هاگشناد
ناتسکات ناریا ، .
:هلاقم تفایرد خیرات 20
/ 10 / 1399 :هلاقم شریذپ خیرات
17 / 12 / 1399
هدیکچ هب شهوژپ نیا روظنم
یسررب شنکاو ود مقر گنرلگ یبآ هب طیارش شنت یکشخ و لولحم شاپ نومروه ی
،نیسکا هب رد لیروتکاف تلاپ تیلپسا شیامزآ تروص
کولب حرط بلاق یعارز لاس ود یط رارکت هس رد یفداصت لماک یاه
97 - 1396 و 98 - 1397 رذب و لاهن هیهت و حلاصا تاقیقحت هسسؤم یتاقیقحت هعرزم رد
رم زا یرایبآ عطق و )دهاش( یکشخ شنت نودب حطس ود رد یرایبآ شیامزآ نیا رد .دش ارجا جرک ترک رد هناد ندشرپ زاغآ هلح
و هدیدپ ماقرا و یلصا یاه
و تشدلگ لولحم شاپ حطس ود رد نیسکا نومروه ی لولحم
شاپ نیسکا نومروه دربراک و )دهاش( رطقم بآ اب ی رد
کی هلحرم طساوا(
لگ یهد تظلغ هب ) 3000
یلیم ( رتیل رد مرگ 30
یپ یپ )ما ترک رد هب یعرف یاه یبایزرا لیروتکاف تروص
.دندش طیارش رد لولحم شاپ و نیسکا نومروه ی لولحم
شاپ رطقم بآ اب ی )دهاش(
شیب ،یکشخ شنت و لومعم یرایبآ رامیت ود ره رد هب تشدلگ مقر رد هتوب رد قبط لک دادعت نیرت
هب بیترت نازیم 3 / 26 ، 3 / 24 شیب و رد هناد لک دادعت نیرت
هب تشدلگ مقر رد هتوب هب بیترت
نازیم 708 و 592 .دش هدهاشم لولحم
شاپ ریثأت یرایبآ و نیسکا ی ینعم
راد هب تشدلگ مقر .تشادن هناد نغور دصرد رب ی لیلد
مک قبط یامد شیب گرب لولحم تاردیهوبرک تظلغ ،رت
شیب هنادرازه نزو و قبط دادعت ،رت یلک جیاتن .تشاد هدیدپ مقر اب هسیاقم رد یرتلااب هناد درکلمع رت
یت رثا هک داد ناشن تبثم ریثأت دوجو اب و تفرگ رارق لاس ریثأت تحت یسرربدروم یاهرام
لولحم شاپ رد گنرلگ هناد درکلمع یازجا زا یخرب رب نیسکا نومروه ی
،یرایبآ حطس ود ره لولحم
شاپ طساوا هلحرم رد نیسکا نومروه ی لگ
یهد ریثأت هناد ینعم راد .تشادن هناد درکلمع رب ی
دیلک هژاو :اه نزو ،یرایبآ عطق ،هناد درکلمع ،گرب حطس صخاش ،قبط یامد هنادرازه
.
The Effect of Auxin Foliar Application in Two Irrigated Safflower Cultivars under Drought Stress
Seyed Basir Mousavi1, Saeed Sayfzadeh2, Hamid Jabbari3*, Seyed Alireza Valadabadi2, Esmaeil Hadidi Masouleh4 1. Ph.D. Student, Department of Agronomy, Takestan Branch, Islamic Azad University, Takestan, Iran.
2. Associate Professor, Department of Agronomy, Takestan Branch, Islamic Azad University, Takestan, Iran.
3. Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran.
4. Assistant Professor, Department of Agronomy, Takestan Branch, Islamic Azad University, Takestan, Iran.
Received: January 9, 2021 Accepted: March 7, 2021 Abstract
The current study tries to evaluate the effect of auxin foliar application in two safflower cultivars under drought stress condition, using a factorial split plot experiment with randomized complete block design in two years (2017-2018 and 2018-2019). It has been conducted at research field of Seed and Plant Improvement Research Institute in Karaj and evaluates irrigation at two levels including normal irrigation (control) and interruption of irrigation from the beginning of grain filling stage (drought) in the main plots and cultivars of Padideh and Goldasht and auxin foliar application in two levels of non-foliar application of distilled water (control) and foliar application of auxin (indole acetic acid) in one step (mid-flowering) at a concentration of 3000 mg.l-1 (30 ppm) in sub-plots as a factorial. In the auxin foliar application and non-foliar application (control) in both normal irrigation and drought stress treatments, the highest total number of heads per plant in Goldasht cultivar have been 26.3 and 24.3 respectively, and the highest grain number per plant observed in Goldasht cultivar have been at 708 and 592, respectively. Auxin foliar application and irrigation has had no significant effect on the grain oil percentage. Goldasht cultivar demonstrates a higher grain yield compared to Padideh cultivar due to lower head temperature, higher soluble carbohydrate concentration, number of heads, and 1000-grain weight. Generally, results show that the effect of the studied treatments is affected by the year and despite the positive effect of auxin foliar application on some yield components at both irrigation levels, foliar application of auxin at middle of flowering stage has no significant effect on grain yield.
Keywords: Grain yield, head temperature, interruption of irrigation, leaf area index, 1000-seed weight.
1 همدقم .
شنت یکشخ هب روط یساسا و
،یبرخم یرایسب زا اهدنیارف و
لحارم هایگ ار تحت ریثأت دوخ رارق یم دهد هک زا نآ هلمج
یم ناوت هب
،زتنسوتف عمجت هدام
،کشخ ابت هنزور تلاد یا
و
زتنس نیئتورپ هراشا درک (
Ohashi et al., 2006; Qaderi et
al., 2006
شنکاو .) بآ دوبمک شنت هب ناهایگ یراگزاس یاه
لیبق زا ییایمیشویب و یژولویزیف ،یژولوفروم تارییغت لماش هنزور تیاده ،دشر تعرس رد تارییغت یزمسا لیسناتپ ،یا
تفاب عافد و اه یتنآ
دیسکا ( تسا ینا
Duan et al., 2005
.)
خساپ ساسا زین ناهایگ یژولویزیف و یژولوفروم یاه
نآ ییاهن درکلمع رب شنت تارثا ییاسانش یم اه
( دشاب
Prins
& Verkaar, 1992
.) یمیدق زا یکی گنرلگ ناهایگ نیرت
سایقم رد هک تسا ایند یعارز یم تشک کچوک یاه
دوش
(
., 2016 et al Hussain
اب یقطانم هب یراگزاس اب هایگ نیا .)
گدنراب لوط رد کشخ ییاوه و کدنا هراهب و هناتسمز ی
هرود لگ یهد کی زا هناد ندشرپ و هشیر نتشاد اب و وس
یاه
شخب زا لااب بآ بذج ناوت اب و لیوط قیمع یاه
زا کاخ رت
هب ،رگید یوس بآ دوبمک هب لمحتم ینغور هناد کی ناونع
هب یم باسح ( دیآ
Yau, 2006
بآ دوبمک نایرج رد گنرلگ .)
اوا ( هناد درکلمع زا یشخب ،لصف رخ 65
ات 92 ار )دصرد
هب هدرگ زا لبق یتاردیهوبرک ریاخذ ددجم لاقتنا هلیسو یناشفا
یم نیمأت ،هناد هب ( دنک
Koutroubas et al., 2004
.) یسررب رد
ناهفصا ،ناهفصا یلحم( هراهب گنرلگ مقر هس شنکاو 28
و
111IL
لماک یرایبآ( یرایبآ عطق حطس راهچ هب ) ات یرایبآ ،
هناد هلحرم هلحرم ات یرایبآ ،یدنب
لگ یهد هلحرم ات یرایبآ و
همکت داد ناشن جیاتن )یهد هک
یرایبآ عطق نامز تدم شیازفا
هدام عمجت نازیم ،دشر هرود لوط شهاک ،یسردوز بجوم و لوصحم دشر تعرس ،گرب حطس صخاش ،کشخ شهاک
6 / 49 یدصرد شهاک و دش پیتونژ هس ره رد هناد درکلمع
رگید مقر ود هب تبسن ناهفصا یلحم مقر رد اهرتماراپ نیا مک ( دوب نازیم نیرت
Moosavifar et al., 2011
.) نیسکا
نومروه زا یکچوک هورگ اه دنتسه یهایگ یاه
یم افیا هایگ ومنودشر میظنت رد یمهم شقن هک ( دننک
Sen
Raychaudhuri, 2000
.) هبنج رد نیسکا فلتخم یاه
شنت ربارب رد هک ناهایگ ومنودشر شنکاو یطیحم یاه
یم ناشن ( دراد یساسا شقن ،دنهد
Park et al., 2019
.)
بولطمان طیارش هب ناهایگ شنکاو رد یمهم شقن نیسکا شنت( یطیحم افیا )هدنزریغ و هدنز یاه
یم ( دنک
Sharma
et al., 2015
،یشیامزآ رد .)
Abeysingha
( رد )2015
ازلک رد هناد درکلمع یاهرتماراپ رب نیسکا رثا یسررب تبوطر دوبمک و امرگ شنت اب و شنت نودب طیارش تحت تظلغ اب نیسکا نومروه دربراک هک درک شرازگ کاخ
4 -
10
× 1 دازآ ماقرا رد رلاوم هدرگ
ناشفا دیربیه و هب
بیترت
شیازفا ببس 51
و 36 شنت طیارش رد هناد درکلمع دصرد
زاغآ هلحرم رد لگ
یهد دربراک نودب طیارش اب هسیاقم رد
ازلک درکلمع یازجا رب نیسکا نومروه ریثأت .دش نیسکا شیب .تسا هدش رکذ نآ نزو و هناد مجح شیازفا رب رت
مه
،یشهوژپ رد نینچ
Shi et al.
( هنیمز نیا رد )2014
راهظا نیسکا نومروه یجراخ دربراک زا هدافتسا اب هک دنتشاد
رد پیتونف یداشر هایگ رد یکشخ شنت هب لمحتم یاه
(
thaliana Arabidopsis
لاعف نژیسکا عمجت شهاک ،)
( هب ،)ROS
نژ یاقلا هطساو لاعف و شنت اب طبترم یاه
ندش
خساپ یتنآ دیسکا ،یرگید شیامزآ رد .تسا هدهاشم لباق ینا
Rastogi et al.
( )2013
و نیسکا دربراک ریثأت یسررب رد
ناتک هناد درکلمع یازجا و درکلمع رب دیسا کیلربیج (
Linum usitatissimum L.
دربراک هک دندومن شرازگ ) 5
/ 0
یلیم دربراک و یشیور دشر کیرحت یارب نیسکا رتیل رد مرگ
یلیم کی و نیسکا رتیل رد مرگ 200
یلیم رتیل رد نیلربیج مرگ
رب یم هیصوت نآ یازجا و هناد درکلمع شیازفا یا .دوش
شیب ریظن هناد درکلمع یازجا رب نیسکا یراذگریثأت نیرت
مه و لوسپک دادعت هدش رکذ هتوب کشخ نزو شیازفا نینچ
مه .تسا
،نینچ
Mahrokh et al.
( دندرک شرازگ زین )2019
شیازفا و یلولس دشر شیازفا ثعاب نیسکا نومروه شیازفا صخاش رد یشیور دشر شیازفا تیاهن رد و گرب حطس
یم ترذ .دوش
هب م رظن ی دسر ازفا ی ش کشخ شنت هب لمحت زا ام شناد ی
مها ی ت ز ی دا ی گ تشک رد ی
ناها پ و ی اد ور ندرک ش اه ی م ؤ رث
ارب ی کشخ رضم تارثا شهاک ی
ور رب ی گ ی ناها دشاب هتشاد
(
Fleta-Soriano & Munné-Bosch, 2016
)
، اربانب ی ن کرد
اهراکوزاس ی
گ لمحت ی ها شنت تحت یکشخ
، ی ک عوضوم
قحت ی تاق ی .تسا مهم نیا زا
هسیاقم هعلاطم نیا زا فده ،ور
یاهرامیت هب شنکاو رظن زا گنرلگ هناتسمز و هراهب مقر ود لولحم شاپ ییاسانش و یکشخ شنت طیارش رد نیسکا ی
هب مهم یعارز و کیژولویزیف تافص ماقرا شنیزگ روظنم
لمحتم .تسا هدوب یکشخ هب
2 شور و داوم . اه
حلاصا تاقیقحت هسسؤم یتاقیقحت هعرزم رد شیامزآ نیا رذب و لاهن هیهت و اب جرک
عقوم ی فارغج لوط ت یا
´ یی 75
50˚ قرش ی فارغج ضرع و یا
´ یی 59
˚ 35 لامش ی عافترا و
1313 رد حطس زا رتم ی
یعارز لاس ود یط ا 96
- 1395 و
97 - 1396 .دش ماجنا ساسارب
هقبط متسیس ،نپوک یدنب
همین درس میلقا یاراد جرک هقطنم
1کشخ
اب طسوتم
گدنراب ی هنایلاس 243 م یل ی رتم و ترارح هجرد طسوتم
5 / 13 هجرد یتناس دارگ یم .دشاب هعرزم کاخ تفاب
امزآ ی
،ش مول ی سر ی امزآ لحم کاخ تاصخشم و دوب ی
ش
لودج رد (
1 ) .تسا هدش هئارا یامد نیگنایم
و هناهام
لاس یط رد یگدنراب یعارز یاه
97 - 1396 و 98 - 1397
لودج قباطم جرک هقطنم رد (
2 ) م ی دشاب .
2 . 1 . یاهرامیت و یرامآ حرط هعلاطمدروم
هعلاطم نیا هب
تروص تلیپسا شیامزآ تلاپ
لیروتکاف رد
1. Cold semi-arid climates (BSK)
کولب حرط بلاق ماجنا رارکت هس اب یفداصت لماک یاه
.دش رد یرایبآ شیامزآ نیا رد شنت نودب حطس ود
زاغآ هلحرم زا یرایبآ عطق و )دهاش( یکشخ ندشرپ
هناد
ترک رد هدیدپ ماقرا و یلصا یاه (
اپ یی هز لمحتم هب
،امرس
د ی سرر و رادراخ ) تشدلگ و (
هراهب لمحتم هب
،امرس
سردوز و نودب راخ ) و لولحم شاپ رد نیسکا نومروه ی
حطس ود لولحم
شاپ و )دهاش( رطقم بآ اب ی دربراک
( نیسکا نومروه ای
لودن کیتسا سا ی د ترک رد ) یعرف یاه
هب تروص .دندش یبایزرا لیروتکاف هدام
ظنت ی م هدننک دشر
سکا ی ن (ا ی لودن تسا ی ک سا ی د ) تظلغ اب 3000
یلیم رد مرگ
( رتیل 30 یپ یپ )ما زا تکرش ناشفاراب و
زا لکلا هب ناونع
للاح تهج هت ی ه لولحم ا ی لودن تسا ی ک سا ی د هدافتسا دش .
.دادن یور یگدنراب چیه ،یرایبآ عطق لامعا زا سپ لولحم شاپ ی رد تعاس یاه لوا ی ه حبص و لقادح تدش
انشور یی تروص تفرگ رامیت لامعا . لولحم
شاپ رد ی کی
هلحرم و رد ههد مود هامدادرخ ( 50 دصرد لگ یهد دک ، 65
سایقم زا )BBCH
ماجنا دش (
Flemmer et al., 2015
) .
هب روظنم ازفا ی ش تدم نامز راگدنام ی سکا ی ن رد نامز
لولحم شاپ
،ی ور ی هتوب اه زا تناتکفروس وت
یی ن 20 اب تبسن
5 / 0 دصرد مجح ی هدافتسا دش . تشاک لاس ود یط رد
هب هعلاطمدروم خیرات رد بیترت
یاه 17 و 13 دش ماجنا هامرهم
و بآ ،تشاک زا دعب هلصافلاب ی
را .دش ماجنا ی ترک ره
یشیامزآ طخ شش لماش لوط هب
راهچ هلصاف و دوب رتم
تشک طوطخ 30
س یتنا هتوب هلصاف ،رتم طوطخ یور اه
تشاک یتناس جنپ مکارت و رتم
67 رد عبرمرتم رد هتوب رظن
ساسارب یرایبآ .دش هتفرگ 80
یلیم حطس زا ریخبت رتم کتشت
سلاک ریخبت تفرگ تروصA
. هب یدورو بآ نازیم ترک
اه
اب هزادنا روتنک یرایبآ تاعفد دادعت .دش یریگ
یاهرامیت رد
لصف رخآ یکشخ شنت و شنت نودب هب
بیترت جنپ و راهچ
م رد یفرصم بآ نازیم و هبتر هب روکذم یاهرامیت
بیترت
3200 و 2560 دوب راتکه رد بعکمرتم .
لودج 1 یگژیو جیاتن . کاخ ییایمیشوکیزیف یاه
شیامزآ یارجا لحم
کاخ قمع کاخ تفاب
هتیدیسا کاخ
( )pH نبرک
یلآ ( )% تیاده یکیرتکلا
1( dS.m-
) نژورتین
لک ( )% رفسف
بذج لباق ( )ppm میساتپ
بذج لباق ( )ppm نش
( )% سر
( )% تلیس
( )%
0 - 30 یمول
- یسر 2
/ 7 58 / 0 2 / 2 06
/ 0 6
/ 12 256
24 27 49
لودج 2 . لاس یط رد هنایهام یگدنراب نازیم و هناهام یامد نیگنایم یعارز یاه
97 - 1396 و 98 - 1397 جرک هقطنم رد
دادرخ تشهبیدرا نیدرورف دنفسا نمهب ید رذآ نابآ رهم
1397 1397 1397 1396 1396 1396 1396 1396 1396 لاس
10 33 32 21 37 4/7 0/6 4/8 0 )mm(شراب
6 /
23 17/1 14/6 10/7 3/9 6/8 5/2 14/9 17 )°C(امد
دادرخ تشهبیدرا نیدرورف دنفسا نمهب ید رذآ نابآ رهم
1398 1398 1398 1397 1397 1397 1397 1397 1397 لاس
1 /
2 10/1 104 19/9 28 47/1 57/5 22/6 6/7 )mm(شراب
1 /
25 18/3 14 7/7 5/7 4/7 8/4 10/9 18/8 )°C(امد
2 . 2 . دوک زایندروم ییایمیش مومس و
کاخ هیزجت جیاتن ساسارب هعرزم
لودج(
1 ) هیصوت و
هروا دوک( یشاپدوک هب مادقا ،یدوک 250
راتکه رد مرگولیک
بون هس رد ت
100 مرگولیک هب ،هیاپ تروص 100
رد مرگولیک
هقاس هلحرم و یهد
50 هلحرم رد مرگولیک هچنغ
یهد
، دوک
هب میساتپ تافلوس و موینومآ تافسف بیترت
150 و 100
هب راتکه رد مرگولیک هیاپ تروص
) ش د . رد شش هلحرم یگرب
یارب هزرابم اب فلع یاه زره کزان هبترم کی ،گرب زا
فلع شک تنلااگرپوس هب
تبسن کی رد رازه هدافتسا و دش
لرتنک تهج تفآ
سگم ( گنرلگ
Acanthiophilus
Rossi helianthi
قبط هلحرم زا ) نایاپ ات یهد
لگ یهد هس ،
هبترم اب هدافتسا زا نازیم هب نونیزاید مس 5
/ 1 راتکه رد رتیل
هزرابم ییایمیش هب لمع دمآ .
2 . 3 . هزادنا یژولویزیف تافص یریگ
ا هزادن گ ی ر ی گرب حطس صخاش هاگتسد اب
Sun Scan Type (
ss1 DELTA-T DEVICES Cambridge-England
رد )
رم ح ل ه هناد ندشرپ ش ماجنا
نازیم ساسا نیا رب .د رون
لااب و
نییاپ یپوناک طسوت هاگتسد
Sun Scan
رد جنپ هطقن زا ره
ترک و رد هلصاف تعاس 11 ات 13 ماجنا ددع و تفرگ
هبساحم گرب حطس صخاش تبث روکذم هاگتسد طسوت هدش
.دش امد ی هلحرم رد قبط هناد ندشرپ رخاوا
زا هدافتسا اب
جنسامد م زمرق نودا
Testo 825-T2
ا ی لات یا ادنا ز ه گ ی ر ی دش
(
Singh et al., 1985
).
هزادنا تهج تاردیهوبرک یریگ
یاه
هب گرب لولحم ( لگیلشا هدش هداد رییغت شور
Sheligl,
تعاس نیب ،)1986
13 - 11 ندشرپ رخاوا هلحرم رد رهظ
گرب شش زا ،هناد ناوج
رامیت ره رد هتفای هعسوت و
هنومن .دش یریگ
2 . 4 . هزادنا نغور دصرد و یعارز تافص یریگ
ترک ره زا کیژولویزیف یگدیسر هلحرم رد شش
هتوب
هب تروص ،هتوب عافترا تافص و دش باختنا یفداصت
هزادنا قبط رد رپ هناد دادعت و هتوب رد قبط دادعت یریگ
رد .دش اپ ی نا لصف اب تفرگرظنرد ن
تارثا شاح ی ه ا ی اب
فذح ود طخ یرانک و 5 / 0 رتم زا ادتبا و یاهتنا طوطخ
تشادرب ماجنا و لوصحم هناد
ره ترک نیزوت نزو .دش
رارکت راهچ نیزوت طسوت زین هنادرازه 1000
و ییات
نیگنایم هب هلصاح ددع زا نتفرگ هزادنا .دمآ تسد
دصرد یریگ
یسیطانغم سنانوزر هاگتسد اب هناد نغور هتسه
( یا )NMR
تاقیقحت شخب نغور هاگشیامزآ رد هناد
اه هسسؤم ینغور ی
.دش ماجنا جرک رذب و لاهن هیهت و حلاصا تاقیقحت
2 . 5 . یرامآ زیلانآ لامرن نومزآ ،یرامآ زیلانآ ماجنا زا لبق هداد ندوب
اب اه
هرازگ زا هدافتسا
UNIVARIATE
مرن زا هدافتسا اب رازفا
هخسن( SAS
1 / 9 جنا ) هیزجت ماجنا زا لبق و دش ما
یشیامزآ تاهابتشا سنایراو یتخاونکی نومزآ ،سنایراو هب شیامزآ لاس ود نیب تلتراب نومزآ زا هدافتسا اب لمع
شیامزآ ره یارب یشیامزآ هابتشا سنایراو و دمآ هب
روط
کت یارب ازجم صخشم تافص کت
دش هیزجت نایاپ رد .
هداد بکرم سنایراو مزآ جیاتن و اه
زا هدافتسا اب یشیا
مرن رازفا هخسن( SAS
1 / 9 دش ماجنا ) هب .
یفداصت لیلد
رثا نتفرگرظنرد هیزجت ،لاس
سنایراو هداد
اه و هسیاقم
نیگنایم اه ساسارب دیما یضایر تارثا ماجنا هسیاقم .دش
نیگنایم فلاتخا لقادح شور زا هدافتسا اب اه ینعم
راد
تظفاحم ( هدش )FLSD
دصرد جنپ لامتحا حطس رد ماجنا
تفرگ زا و شرب یهد یارب هسیاقم نیگنایم تارثا هداس رد
ینامز هک رثا لباقتم ینعم راد هدش تسا
، .دش هدافتسا
.3 ثحب و جیاتن
3 . 1 . قبط یامد دصرد کی لامتحا حطس رد قبط یامد رب لاس رثا
ینعم راد لودج( دوب 3
،یرایبآ رثا .) لولحم
شاپ نیسکا ی و
لاس لباقتم رثا زجب لباقتم تارثا هیلک و مقر
× رد مقر
حطس قبط یامد یور رب یرامآ ینعم
راد لودج( دوبن 3
.) ( شیامزآ مود لاس رد قبط یامد نیگنایم
8 / 31 هجرد
یتناس دارگ هب ) روط ینعم راد شیب ی شیامزآ لوا لاس زا رت
( 3 / 30 هجرد یتناس دارگ لودج( دوب ) 4
ندوبرتلااب هب هک ،)
هام ترارح هجرد نیگنایم لاس رد دادرخ و تشهبیدرا یاه
لودج( تسا طبترم شیامزآ لوا لاس اب هسیاقم رد مود 2
.)
زا لبق هلحرم رد هایگ ترارح هجرد هدودحم لگ
یهد
کاخ یتبوطر فلتخم طیارش رد گنرلگ یم
ناوت زا د 29 ات
35 هجرد یتناس دارگ ( دشاب ریغتم
Achhale, 2016
.)
هسیاقم مقر ود قبط یامد نیگنایم هعلاطمدروم
ود رد
لودج رد شیامزآ لاس (
5 ) یم ناشن لوا لاس رد هک دهد
رد هدیدپ و تشدلگ مقر ود رد قبط یامد توافت شیامزآ دودح راهچ هجرد یتناس دارگ دوب
، اما مود لاس رد
مقر ود ره رد قبط یامد شیامزآ شیب
رت دوب لوا لاس زا
دودح هب توافت نیا و هجرد کی
یتناس دارگ تفای شهاک
لودج(
5 هب .) یم رظن دسر هجرد نیگنایم ندوبرتلااب
و ترارح مک
رت تشهبیدرا رد یگدنراب ندوب هام
هامدادرخ و
داجیا ببس شیامزآ لوا لاس اب هسیاقم رد مود لاس رد تسا هدش شیامزآ مود لاس رد یکشخ و امرگ شنت لودج(
2 .) هایگ ترارح هجرد هب
ناونع شور کی
رد و تسا هدش داهنشیپ شنت نازیم نییعت یارب میقتسمریغ نیب زا قرعت رثا رد هک یبآ ،یفاک تبوطر دوجو تروص یم کنخ ببس دور گرب ندشرت
دش دهاوخ هایگ یاه
(
Asemanrafat & Honar, 2017
هک ) زا لصاح جیاتن اب
.تشاد قباطت شیامزآ نیا مود و لوا لاس
3 . 2 . گرب حطس صخاش
لولحم ،یرایبآ ،لاس رثا حطس صخاش رب مقر و نیسکا یشاپ
ینعم گرب لودج( دوبن راد
3 اهنت زین لباقتم تارثا نیب رد .)
لاس تارثا ×
لاس ،یرایبآ ×
لاس و مقر ×
لولحم نیسکا یشاپ
ینعم گرب حطس صخاش رب دصرد کی لامتحا حطس رد راد
لودج( دوب 3
.)
لودج 3 هزادنا تافص بکرم سنایراو هیزجت . یریگ
و یرایبآ فلتخم حوطس رد گنرلگ مقر ود هدش لولحم
شاپ نیسکا ی
تاعبرم نیگنایم هجرد
یدازآ تارییغت عبانم هتوب رد قبط لک دادعت گربلولحم یاهتاردیهوبرک گرب حطس صخاش قبط یامد
0 /
80 ** 976/5 ** 0/226ns 25/5 ** 1 لاس
2 /
2 7 /1 0/207 0/4 4 لاس×رارکت
1 /
102 * 976/5 ns 6/38ns 46/0 ns 1 یرایبآ
1 /
0 ns 43/9 ns 0/35** 2/1 ns 1 یرایبآ×لاس
2 /
8 18/9 0/002 0/9 4 یلصا ترک یاطخ
3 /
33 ns 155/1ns 0/151 ns 71ns 1 مقر
7 /
60 * 133/6 ns 2/475ns 17/5ns 1 نیسکا یشاپلولحم
3 /
21 ** 73/2 ** 0/460** 16/8** 1 مقر×لاس
1 /
0 ns 41/6 ** 0/500** 1/4ns 1 نیسکا یشاپلولحم×لاس
3 /
8 ns 18/3 ns 0/035ns 2/2ns 1 یرایبآ×مقر
3 /
1 ns 21/2 * 0/01ns 2/6ns 1 یرایبآ×مقر×لاس
7 /
0 ns 1/17 ns 0/001ns 0/8ns 1 نیسکا یشاپلولحم×یرایبآ
7 /
0 ns 0/93 ns 0/005ns 0/1ns 1 نیسکا یشاپلولحم×یرایبآ×لاس
3 /
0 ns 0/01 ns 0/035ns 1/4 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×مقر
3 /
0 ns 0/17 ns 0/005ns 0/4 ns 1 مقر×نیسکا یشاپلولحم×لاس
3 /
0 ** 0/35 ns 0/001ns 0/6ns 1 نیسکا یشاپلولحم×مقر×یرایبآ
1 /
0 ns 0/32 ns 0/001ns 0/1ns 1 نیسکا ×مقر×یرایبآ×لاس
0 /
2 3/39 0/023 0 /6 24 یعرف ترک یاطخ
1 /
6 6 /7 7 /5 2 /5 )%(تارییغت بیرض
همادا لودج 3 هزادنا تافص بکرم سنایراو هیزجت . یریگ
و یرایبآ فلتخم حوطس رد گنرلگ مقر ود هدش لولحم
شاپ نیسکا ی
تاعبرم نیگنایم هجرد
یدازآ تارییغت عبانم هناد نغور هناد درکلمع هنادرازه نزو هتوب رد رپ هناد لک دادعت قبط رد رپ هناد دادعت
85 /
0 ns 4515360 ** 48/8 ** 165675** 595/0* 1 لاس
55 /
2 17434 1/2 485 41/8 4 لاس×رارکت
93 /
1 ns 1023752 ns 29/4 ns 196608 ** 475/0 ns 1 یرایبآ
05 /
0 ns 7203 ns 0/5 ns 176 ns 130/0** 1 یرایبآ×لاس
18 /
0 54133 0/3 6606 2/6 4 یلصا ترک یاطخ
66 /
102 ** 7944641 ns 31169 * 94341 ns 157/6 ns 1 مقر
22 /
0 ns 1157544 ns 16/8 ns 103416 * 46/0 ns 1 نیسکا یشاپلولحم
01 /
0 ns 2843106 ** 3/0** 4107 ns 17/5 ** 1 مقر×لاس
02 /
0 ns 31621 ns 0/1 ns 560 ns 0/5 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×لاس
01 /
0 ns 100650 ns 2/6 ns 2352 ns 15/1 ns 1 یرایبآ×مقر
01 /
0 ns 54675 ns 0/1 ns 3605 ns 9/1 ns 1 یرایبآ×مقر×لاس
02 /
0 ns 85 ns 0/1 ns 456 ns 0/5 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×یرایبآ
02 /
0 ns 93456 ns 0/4 ns 901 ns 0/1 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×یرایبآ×لاس
01 /
0 ns 20418 ns 0/1 ns 4641 ns 0/1 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×مقر
01 /
0 ns 13200 ns 0/1 ns 8 ns 2/5 ns 1 مقر×نیسکا یشاپلولحم×لاس
01 /
0 ns 8965 ns 0/1 ns 736 * 0/1 ns 1 نیسکا یشاپلولحم×مقر×یرایبآ
01 /
0 ns 50310 ns 0/1 ns 1 ns 0/1 ns 1 نیسکا ×مقر×یرایبآ×لاس
48 /
0 189891 0/4 1699 2 /1 24 یعرف ترک یاطخ
72 /
2 23/4 1/81 7/5 2/8 )%(تارییغت بیرض
،ns
* و
**
هب : ریغ بیترت ینعم راد و ینعم راد لامتحا حطس رد 5
و 1 .دصرد
لودج 4 شیامزآ یاهرامیت هب خساپ رد یسرربدروم تافص نیگنایم هسیاقم .
رامیت قبط یامد
(˚C)
صخاش گرب حطس تاردیهوبرک
یاه گرب لولحم
(
fresh weight
1
mg.g -
) قبط لک دادعت
هتوب رد رپ هناد دادعت
قبط رد
لاس 97 - 1396 3
/ 30 b 1
/ 2 a 8
/ 31 a 4
/ 24 a 7
/ 54 a
98 - 1397 8
/ 31 a 9
/ 1 a 8
/ 22 b 8
/ 21 b 7
/ 47 b
یرایبآ )دهاش( لومعم یرایبآ 1
/ 30 a 3
/ 2 a 8
/ 22 a 5
/ 24 a 3
/ 54 a
هناد ندشرپ هلحرم زا یرایبآ عطق 0
/ 32 a 6
/ 1 a 9
/ 31 a 6
/ 21 b 0
/ 48 a
لولحم شاپ نیسکا ی
بآ( دهاش رطقم ) 7
/ 31 a 77
/ 1 a 6
/ 25 a 0
/ 22 b 0
/ 50 a
لولحم شاپ ی نیسکا 5
/ 30 a 22
/ 2 a 0
/ 29 a 2
/ 24 a 2
/ 52 a
ماقرا هدیدپ 3
/ 32 a 05
/ 2 a 4
/ 25 a 2
/ 22 a 0
/ 53 a
تشدلگ 8
/ 29 a 94
/ 1 a 1
/ 29 a 9
/ 23 a 4
/ 49 a
همادا لودج 4 شیامزآ یاهرامیت هب خساپ رد یسرربدروم تافص نیگنایم هسیاقم .
رامیت هناد لک دادعت
رپ رد هتوب هنادرازه نزو
( )g هناد درکلمع
1( kg.ha-
) هناد نغور ( )%
لاس 97 - 1396 608 a
7 / 33 a 2168 a
7 / 25 a
98 - 1397 490 b
7 / 31 b 1555 b
4 / 25 a
یرایبآ )دهاش( لومعم یرایبآ 613 a
5 / 33 a 2008 a
8 / 25 a
هناد ندشرپ هلحرم زا یرایبآ عطق 486 b
9 / 31 a 1716 a
4 / 25 a
لولحم شاپ نیسکا ی
بآ( دهاش رطقم ) 503 b
1 / 32 a 1707 a
5 / 25 a
لولحم شاپ نیسکا ی 596 a
3 / 33 a 2017 a
6 / 25 a
ماقرا هدیدپ 505 a
6 / 24 b 1455 a
1 / 27 a
تشدلگ 593 a
8 / 40 a 2269 a
1 / 24 b
نیگنایم نوتس ره رد توافت دقاف کرتشم فورح یاراد یاه
ینعم راد فلاتخا لقادح نومزآ ساسارب ینعم
راد .تسا دصرد جنپ لامتحا حطس رد هدش تظفاحم
لودج 5 لاس لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم جیاتن . ×
گنرلگ یعارز و کیژولویزیف تافص زا یخرب رب مقر
لاس قبط یامد مقر
(˚C)
صخاش گرب حطس تاردیهوبرک
یاه گرب لولحم
(
fresh weight
1
mg.g -
) دادعت لک
قبط رد هتوب رپ هناد دادعت
قبط رد هنادرازه نزو
( )g
هناد درکلمع
1(
kg.ha-
)
لوا لاس ( 97 - 1396 ) هدیدپ 1
/ 32 a 22
/ 2 a 8
/ 28 b 2
/ 24 a 1
/ 57 a 4
/ 25 b 1518 b
تشدلگ 5
/ 28 b 91
/ 1 b 8
/ 34 a 5
/ 24 a 3
/ 52 b 0
/ 42 a 2819 a
مود لاس ( 98 - 1397 ) هدیدپ 4
/ 32 a 90
/ 1 a 2
/ 22 b 3
/ 20 b 9
/ 48 a 9
/ 23 b 1392 b
تشدلگ 2
/ 31 b 97
/ 1 a 3
/ 23 a 3
/ 23 a 5
/ 46 b 5
/ 39 a 1719 a
نیگنایم ،نوتس ره رد شرب نومزآ ساسارب ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک ییاه
لامتحا حطس رد لباقتم رثا یهد 5
فلاتخا دصرد ینعم
راد .دنرادن ی
زا گنرلگ مقر ود شنکاو ،یشیامزآ لاس ود نیب رد لودج( دوب توافتم گرب حطس صخاش رظن 5
.) لاس رد
هدیدپ مقر رد گرب حطس صخاش ،شیامزآ لوا هب
لیلد
سررید هب مقر نیا ندوب روط
ینعم راد ی شیب رت مقر زا
رد نیا .دوب تشدلگ لاس رد هک تسا یلاح
،شیامزآ مود
گنرلگ مقر ود رد گرب حطس صخاش هعلاطمدروم
توافت
ینعم راد لودج( تشادن ی 5
هب .) یم رظن دسر ندوبرتلااب
و یگدنراب نیگنایم مک
رت هامدادرخ رد ترارح هجرد ندوب
شیامزآ مود لاس اب هسیاقم رد لوا لاس ببس
شیب رت
رد و تسا هدش گنرلگ مقر ود رد حطس صخاش ندوب هب مود لاس ره رد گرب حطس صخاش ،شنت دوجو هطساو
مقر ود مک رت ( تسا هدوب لودج
یاه 2 و 5 .) مه نینچ
ود رد یرایبآ یاهرامیت رد گرب حطس صخاش نیگنایم لودج( دوب توافتم شیامزآ لاس 6
.)
صخاش هب گرب حطس ود ره رد یکشخ شنت هطساو
حطس صخاش شهاک نازیم و تفای شهاک شیامزآ لاس هب گرب لاس رد دهاش اب هسیاقم رد یکشخ شنت هطساو
هب مود و لوا اب ربارب بیترت
8 / 23 و 8 / 37 دوب دصرد
لودج(
6 .) مه نینچ رد گرب حطس صخاش نیگنایم
یاهرامیت لولحم
شاپ و دوب توافتم شیامزآ لاس ود رد ی
خاش ،هعلاطم لاس ود ره رد رامیت رد گرب حطس ص
لولحم شاپ هب نیسکا نومروه ی روط
ینعم راد شیب ی رت زا
لولحم شاپ رطقم بآ اب ی لوا لاس رد عوضوم نیا اما ،دوب
سوسحم شیامزآ لودج( دوب رت
7 عوضوم نیا لیلد .)
مک و ترارح هجرد نیگنایم ندوبرتلااب رد یگدنراب ندوبرت
ا لاس اب هسیاقم رد مود لاس هام دادرخ لو
یم لودج( دشاب
2 .) هب نیسکا نومروه ،گرب ماود شیازفا هطساو
ریخأت رد
گرب یریپ و اه
یریگولج زا
شزیر نآ اه ندشرپ هلحرم رد
هسیاقم رد گرب حطس صخاش شیازفا ببس گنرلگ هناد اب لولحم شاپ رطقم بآ اب ی جیاتن اب هک دش
Mahrokh et al.
( )2019
.تشاد تقباطم هب
یم رظن اب نیسکا نومروه دسر
دیلوت یتنآ دیسکا نا لاکیدار راهم رد دیفم یاه دازآ یاه
یریپ و دیئوکلایت یاشغ هب یلولس بیسآ هتسناوت نژیسکا ( دزادنا قیوعت هب ار گرب
Mahrokh et al., 2019
.)
دوبمک گرب هعسوت شهاک رب هولاع بآ یم
ناوت زا د
گرب گرم و شزیر قیرط دشر فلتخم لحارم لوط رد اه
گرب حطس صخاش رب رثؤم
زا بآ دوبمک شنت .دشاب
گرب دشر و دیلوت شهاک قیرط (
Cakir, 2004
،) یریپ
گرب سردوز ( اه
Singh et al., 1990
یریپ شیازفا و )
گرب ( اه
Wolfe et al., 1988
گرب حطس صخاش نازیم )
یم شهاک ار .دهد
هیاس زادنا اب هجاوم رد ناهایگ شنت
تعرس اب یکشخ مک
رت گرب هزادنا ،هتفای شرتسگ ی اه
کچوک هب و هدش رت گرب ماگنهدوز شزیر هطساو
یاه
نییاپ هیاس زادنا تعرس اب ار دوخ گرب حطس هایگ ،یهایگ
شیب رت یم تسد زا ی و دهد
تیاهنرد گرب حطس صخاش
یم شهاک یکشخ طیارش تحت .دبای
لودج 6 لاس لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم جیاتن . ×
گنرلگ قبط رد رپ هناد دادعت و گرب حطس صخاش رب یرایبآ
لاس یرایبآ
گرب حطس صخاش قبط رد رپ هناد دادعت
( لوا لاس 97 - 1396 )دهاش( لومعم یرایبآ )
35 / 2 a 2
./
56 a
هناد ندشرپ هلحرم زا یرایبآ عطق 79
/ 1 b 2
/ 53 b
مود لاس ( 98 - 1397 )دهاش( لومعم یرایبآ )
38 / 2 a 5
/ 52 a
هناد ندشرپ هلحرم زا یرایبآ عطق 48
/ 1 b 9
/ 42 b
نیگنایم ،نوتس ره رد شرب نومزآ ساسارب ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک ییاه
لامتحا حطس رد لباقتم رثا یهد 5
فلاتخا دصرد ینعم
راد .دنرادن ی
