Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
The Effect of Irrigation with Magnetically Treated Effluent on Uptake of Some Heavy Metals in Maize Cultivation
Masoud Pourgholam-Amiji1, Mojtaba Khoshravesh2
1. Department of Irrigation and Reclamation Engineering, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran. [email protected]
2. Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran. [email protected], [email protected]
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: March. 22, 2022 Received: June. 7, 2022 Accepted: June. 7, 2022 Published online: July. 23, 2022
Keywords:
Mixing Water and Effluent, Lead, Cadmium,
Magnetic Field, Zinc,
Nickel.
At present, due to the severe crisis of water resources, the reuse of treated effluent and wastewater in the agricultural sector is of great importance.Heavy metals in wastewater are the most important types of environmental pollutants.The goal of this research is to investigate the effect of using magnetically treated effluent on the uptake of heavy metals in maize. For this purpose, a factorial experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in 2020 at Babolsar city. Treatments included irrigation with well water (W1), irrigation with mixed water (25% of effluent and 75% of well water, W2), irrigation with the mixed water (50% of effluent and 50% of well water, W3), irrigation with mixed water (75% of effluent and 25% of well water (W4), irrigation with 100% effluent (W5) under magnetic field (I1) and without magnetic field effect (I2).At the end of the period, the elements of lead, cadmium, zinc and nickel were measured in aerial parts and seeds of maize. The results showed that the effect of irrigation type and mixed water on the concentration of all elements in aerial parts and seeds of maize was significant at the level of one percent probability.By applying a magnetic field, the concentrations of lead, cadmium, zinc and nickel in the aerial parts of plant decreased by 17.84, 15.9, 14.22 and 13.92% compared to non-magnetic treatment, respectively. With increasing the percentage of effluent in the mixed water for irrigation, the concentration of all elements increased significantly. The maximum concentration of elements in aerial parts and seeds of maize was related to zinc, which was 93.19 and 74.32 mg/kg respectively. The lowest concentrations of heavy metal uptake in aerial parts and seeds of maize were cadmium (0.73 mg/kg) and nickel (3.61 mg/kg), which were corresponded to W5 treatment. Therefore, by using magnetic effluent as irrigation, the accumulation of heavy metals in the soil can be reduced and its absorption by maize can be prevented. Due to the high uptake of elements by the maize plant, when irrigating with effluents, it is advisable to select plants that have less potential for the accumulation of heavy metals.
Cite this articlePourgholam-Amiji, M., & Khoshravesh, M. (2022) The Effect of Irrigation with Magnetically Treated Effluent on Uptake of Heavy Metals in Maize. Iranian Journal of Soil and Water Research, 53 (5), 1071-1091.
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.340774.669237
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
اب یرایبآ رثا هیفصت باسپ
هدش ترذ تشک رد نیگنس تازلف یخرب بذج رب یسیطانغم
یجیمآ ملاغروپ دوعسم ،1
م شوخ یبتج
شور
2
1 . .ناریا ،جرک ،نارهت هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،ینادابآ و یرایبآ یسدنهم هورگ :لیمیا
2 . :لوئسم هدنسیون ناریا ،یراس ،یراس یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،یعراز یسدنهم هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ
. :لیمیا
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون اقم
یشهوژپ ةل
رات ی خ رد ی تفا : 2 / 1 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 17 / 3 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 17 / 3 / 1401
رات ی خ راشتنا : 1 / 5 / 1401
هژاو :یدیلک یاه ،باسپ و بآ طلاتخا
،برس ،مویمداک نادیم طانغم ی س ،ی
،یور لکین ف باسپ زا ددجم هدافتسا ،بآ عبانم دیدش نارحب هب هجوت اب و رضاح لاح رد
هیفصت بلاضا زرواشک شخب رد هدش
ی
هدنیلاآ عاونا نیب رد .تسا تیمها زئاح طیحم یاه
باسپ رد دوجوم نیگنس تازلف ،تسیز یم هجوت دروم رتشیب اه
ب .دنشا
یم ترذ هایگ نیگنس تازلف بذج نازیم رب یسیطانغم باسپ زا هدافتسا ریثأت یسررب ،شهوژپ نیا زا فده ب
نیدب .دشا
یشیامزآ ،روظنم هب و تشک هرود کی رد یرتمیسیلا
رارکت هس اب یفداصت لماک کولب حرط بلاق رد لیروتکاف تروص
لاس رد 1399 هیفصت ،باسپ نیمأت لحم .دش ماجنا رسلباب ناتسرهش رد لباب ناتسرهش یقرش شخب بلاضاف هناخ
رس
هرطق شور هب یرایبآ یاهرامیت .دوب دربراک لماش و یا
100 ( هاچ بآ دصرد
W1
ا ،) طلاتخ 25 و باسپ دصرد 75
( هاچ بآ دصرد
W2
طلاتخا ،) 50 و باسپ دصرد 50
( هاچ بآ دصرد
W3
طلاتخا ،) 75 و باسپ دصرد 25
بآ دصرد
( هاچ
W4
اب یرایبآ و ) 100
( باسپ دصرد
W5
( یسیطانغم نادیم لامعا طیارش رد )
I1
یسیطانغم نادیم ریثأت نودب و )
(
I2
،برس رصانع ،هرود نایاپ رد .دوب ) هزادنا ترذ هایگ هناد و ییاوه مادنا رد لکین و یور ،مویمداک
یاتن .دش یریگ ج
حطس رد ترذ هایگ هناد و ییاوه مادنا رد رصانع یمامت تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا و یرایبآ عون رثا هک داد ناشن ینعم دصرد کی لامتحا ،مویمداک ،برس تازلف تظلغ یسیطانغم نادیم لامعا اب .دش راد
یاوه مادنا رد لکین و یور ی
هب هایگ بیترت 84 / 17 ، 9 / 15 ، 22 / 14 و 92 / 13 قوف رصانع شهاک .تشاد شهاک یسیطانغمریغ رامیت هب تبسن دصرد
هب ترذ هایگ هناد رد ربارب بیترت
97 / 13 ، 52 / 14 ، 95 / 12 و 71 / 13 رد هدافتسا دروم باسپ دصرد شیازفا اب .دوب دصرد
ا رصانع یمامت تظلغ ،یرایبآ ینعم شیازف
ترذ هایگ هناد و ییاوه مادنا رد رصانع تظلغ رادقم نیرتشیب .تفای یراد
رادقم اب بیترت هب یور رصنع هب طوبرم 19
/ 93 و 32 / 74 یلیم تازلف بذج تظلغ نیرتمک .دوب مرگولیک رب مرگ
هب ترذ هایگ هناد و ییاوه مادنا رد نیگنس ( مویمداک هب طوبرم بیترت
73 / 0 یلیم رب مرگ ( لکین و )مرگولیک 61
/ 3
یلیم رامیت زا یگمه هک دوب )مرگولیک رب مرگ
W5
نف زا هدافتسا اب نیاربانب .دندمآ تسد هب یم یسیطانغم یروآ
اوت ن
باسپ رد دوجوم نیگنس تازلف عمجت هب هجوت اب .درک یریگولج ترذ طسوت نآ بذج زا و داد شهاک ار کاخ رد اه
ترذ هایگ طسوت رصانع دایز بذج هیفصت باسپ اب یرایبآ ماگنه رد ،
هناخ ف عمجت لیسناتپ هک یناهایگ باختنا اه تازل
یمن ماد و ناسنا میقتسم فرصم هب و هتشاد یرتمک نیگنس .تسا هیصوت لباق ،دسر
دانتسا : مآ ملاغروپ ی ج ی ، دوعسم
؛ شوخ شور
، بتجم ی ( 1401 ).
بآ رثا ی را ی فصت باسپ اب ی
ه هدش طانغم ی س ی خرب بذج رب ی گنس تازلف ی ن ترذ تشک رد و بآ تاقیقحت هلجم.
ناریا کاخ ، 53 ( 5 ،) 1091 - 1079 .
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.340774.669237
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
م همدق
متسیس تسیز یاه هدنیلاآ بذج یارب یدودحم تیفرظ یطیحم
هدنیلاآ موادم عمجت رگا و دنراد یدورو یاه کاخ ییاناوت ،دریگ تروص اه
هب هب هدنریذپ طیحم کی ناونع لباق روط
هب ای و هتفای شهاک یهجوت یم نیب زا یلکروط
دهگن تیفرظ رثکادح هب هک ینامز نینچمه .دور یرا
دسرب کاخ طیحم یازجا و عبانم ریاس ،دوش رتشیب نآ زا ای
بآ لثم تسیز رطخ ضرعم رد ناسنا و ماشحا ،ناهایگ ،ینیمزریز و یحطس یاه
یم رارق ( دنریگ
Razanov et al., 2020; Latosińska et al., 2021; Zhao et al., 2022
.) هب ناریا یاهرهش رثکا رد وی
هژ ،روشک لامش
دیلوت هنازور بلاضاف مجح لباق ی
یم هجوت نیمز دوجو نینچمه .دشاب لصاح یاه
،قطانم نیا رد یزرواشک تلاوصحم دیلوت لیسناتپ اب زیخ
هب فصت باسپ یریگراک ی
ه هناخ اه یم باذج یزرواشک یارب ار نیگنس تازلف دورو یلو دیامن
دربراک اب لاضعم زا یکی ،کاخ رد باسپ
ت
تسیز یم یطیحم رد نیگنس تازلف عمجت .دشاب
کاخ یرایبآ یاه قیرط زا ییاذغ هریجنز هب دورو اب و هدش کاخ یگدولآ ثعاب باسپ اب هدش
هب بذج یم تیمس داجیا ،هایگ هلیسو ( دنک
Muchuweti et al., 2006; Amouei et al., 2018; Mohammadkhani et al., 2020;
Zafarzadeh et al., 2021; Pourgholam-Amiji et al., 2022
.)
،سم ،یور دننام یرصانع هب ناسنا ندب مویمداک دننام یرصانع مک رایسب ریداقم یلو تسا دنمزاین مک رایسب ریداقم رد مورک و لکین
ناسنا ندب رد یساسا یذغم داوم یخرب شهاک ببس نیگنس تازلف هب هدولآ ناهایگ فرصم .تسا کانرطخ ناسنا یتملاس یارب برس و ذغتءوس ،نینج دشر رد ریخأت ،ندب ینمیا عافد شهاک بجوم و هدش ی
ه ناطرس عاونا عویش و یم هدور و هدعم یاه
متسیس هب برس .دوش
بقع و یزغم جلف ،جنشت ،دردرس ،یگتسخ هب رجنم و هدناسر بیسآ یزکرم باصعا گدنام
ی یم ینهذ ( دوش
Behbahaninia et al.,
2010; Cimboláková et al., 2020; Pourgholam-Amiji et al., 2020a; Khoshravesh et al., 2021a; Latosińska et al., 2021; Dehvari & Babaei, 2022
ینوی تظلغ ،کاخ هتیدیسا دننام یفلتخم لماوع هب هایگ طسوت کاخ زا نیگنس تازلف بذج .)
نویتاک روضح ،زلف ینویتاک تظلغ ،لولحم تباقر یزلف یاه
یگژیو و هایگ رد نیگنس زلف عمجت یوگلا ،زلف عون ،هدننک ه
ره کیژولویب یا
عرازم یرایبآ ،نیا رب هولاع .دراد هایگ بلاضاف اب
کاخ یگدولآ ثعاب زین اه یم نیگنس تازلف هب ناهایگ و اه
( دوش
Devkota & Schmidt,
2000; Khoshravesh et al., 2016; Khoshravesh et al., 2021a
مسیناکم .) نوی یارب بذج یاه
فلتخم یزلف یاه
، توافتم تسا
نوی اما مسیناکم اب هک ییاه یم بذج هشیر لخاد هب هباشم یاه
دنوش
، یم تباقر رگیدمه اب ًلاامتحا دننک
(
Yusuf et al., 2011
) .
هب نیا لیلد نوی ریاس هارمه هب زلف نیا ،دنتسه مورک یارب هژیو لاقتنا متسیس دقاف ناهایگ هک هب نهآ ای زنگنم دننام اه
ا مادن یاه
فلتخم یم لاقتنا هایگ هناوج دنیارف رد للاتخا ببس زلف نیا .دبای
شر و ینز میزنآ رب رثا قیرط زا و هدش هایگ گرب و هقاس ،هشیر د
ه ا،
یم رییغت ار هایگ مسیلوباتم ( دهد
Shanker et al., 2005
شهاک هایگ لیفورلک و هشیر و هقاس لوط ،رت نزو ،سم زلف تظلغ شیازفا اب .)
یم هنوگ حطس شیازفا تلع هب زلف نیا نینچمه .دبای لاعف نژیسکا یاه
1)
هظفحم رد(ROS
نورد یاه شنت داجیا ببس ،هایگ یلولس
یم ویتادیسکا دوش
. هنوگ نژیسکا لاعف یاه ناونع هب
زا یکی هدروآرف سفنت یبناج یاه زتنسوتف و
، لولس تسلاپورلک و یردنکوتیم رد یاه
طیارش رد یهایگ یم دیلوت یعیبط
وش .د ویتادیسکا شنت زین
عمجت و شیازفا تلع هب لاکیدار دح زا شیب
زآ یاه دا لاکیدار نیب لداعت مدع و
دازآ یاه ادیسکا یتنآ و
ن یم داجیا اه دوش
(
Khatun et al., 2008
نآ دایز تظلغ هک هدوب هایگ دشر یارب یرورض زلف کی لکین رصنع .)
تیمومسم ثعاب میزنآ تیلاعف زا یریگولج لثم یهایگ یاه
تخوس ،اه یم هایگ دشر شهاک و نژورتین زاسو
نوی دوجو .دوش اه
و نهآ ی
تمسق هب لکین لاقتنا شهاک ببس زنگنم یم هایگ فلتخم یاه
( دوش
Yusuf et al., 2011; Khoshravesh et al., 2016
تیمومسم .)
هشیر شهاک ،هشیر هب بیسآ ببس هایگ رد یور زلف یم نهآ دننام یرورض تازلف ریاس تظلغ شهاک ،یبناج یاه
تظلغ .دوش یز
دا رصنع
ش هایس ببس نهآ یرورض یم یلولس تفاب گرم و یراجنهان ،عیرس ند
( دوش
Zoqi & Doosti, 2020
دشر یارب یرورض رصنع زنگنم .)
میزنآ تیلاعف رد للاتخا ثعاب نآ دایز تظلغ هک هدوب هایگ اه
زبس گنر شهاک و ویتادیسکا شنت ،یندعم رصانع ریاس زا هدافتسا و بذج ،
گرب نآ دشر و اه یم اه
( دوش
Millaleo et al., 2010
هک تسا هداد ناشن تاعلاطم جیاتن .) هب
یلکروط 5 ات 10 ات تسا مزلا نامز لاس
( دسرب زاجم دح زا شیب هب بلاضاف اب هدش یرایبآ کاخ نیگنس تازلف حطس
Smith et al., 1996
.)
یشهوژپ رد
Rattan et al.
( غ طقف ،لاس جنپ تدم هب بلاضاف اب یرایبآ تروص رد هک دنداد ناشن )2005
رد دوجوم نهآ تظل
شیازفا کاخ هتفای
تدم هب و 10
هعلاطم جیاتن .دش رتشیب زین برس و لکین ،نهآ ،یور نیگنس تازلف تظلغ ،لاس
Amusan et al.
(2005)
هویم و یگرب تاجیزبس رد نیگنس تازلف تظلغ هک داد ناشن هیرجین روشک رد هنومن نینچمه و اه
اب یرایبآ تحت کاخ یاه
باسپ یرهش یاه هنومن زا رتشیب
.دوب دهاش یاه کاخ طیارش ،زلف عون هب هتسب نیگنس تازلف عمجت رادقم هک دنداد ناشن تاقیقحت یخرب
1 Reactive Oxygen Species
هب ،ییاوه مادنا رد عمجت رادقم ًاتدمع یلو هدوب توافتم یهایگ هنوگ و مادنا ریاس زا رتشیب ،هقاس و گرب هژیو
هناد رد و اه
، ک رایسب گرب زا رتم
یم هقاس و دشاب
هدرک شرازگ زین یخرب اما . ( دننامب یقاب ناهایگ هشیر تمسق رد هک دنراد لیامت تازلف بلغا هک دنا
Pruvot et al., 2006
.)
نینچمه
Rusan et al.
( تدم ریثأت یسررب اب )2007
نامز اه ی و جنپ ،ود فلتخم 10
فصت بلاضاف اب یرایبآ لاس ی
ه هدش قمع رد یاه
ات کاخ حطس فلتخم 60
یتناس برس ،سم رصانع یارب هک دندیسر هجیتن نیا هب مویمداک و برس ،زنگنم ،نهآ ،یور ،سم رصانع رب یرتم
ینعم فلاتخا ،فلتخم یاهرامیت نیب مویمداک و هدهاشم یراد
دشن تدم شیازفا اب کاخ رد زنگنم و نهآ ،یور رصانع رادقم اما ، نامز
شیازفا ،یرایبآ تفای
نآ عمجت نیرتشیب و حطس رد اه
کاخ دوب . هعلاطم رد یا
Mojiri & Aziz
( یرهش بلاضاف رثا یسررب اب زین )2011
ثعاب یرایبآ شور ود ره رد یرهش بلاضاف هک دندیسر هجیتن نیا هب یرایبآ شور ود اب مدنگ هایگ و کاخ رد نیگنس تازلف عمجت رب تازلف عمجت .دش )مویمداک و لکین ،زنگنم ،نهآ( نیگنس تازلف عمجت شیازفا وب ییاوه مادنا زا رتشیب هشیر رد نیگنس
د رد مدنگ هایگ رد و
هرطق متسیس زا رتشیب یباقرغ یرایبآ متسیس .دوب یا
هایگ یم کاخ زا نیگنس تازلف نتخاس جراخ و بذج رد یدایز لیسناتپ یاراد ترذ ز دیلوت رب هولاع اریز دشاب
ی تس هدوت ز هب ،دای ناونع
یگنس تازلف زودنا شیب هایگ کی ( تسا هدش هتخانش زین ن
Park et al., 2012
.) شهوژپ رد ی
Alizadeh et al.
( رادقم یسررب رد )2009
هفولع ناهایگ رد نیگنس تازلف عمجت یرایبآ ترذ هتوب رد عمجت رادقم هک دنتفرگ هجیتن بلاضاف اب یرایبآ تحت یا
بلاضاف اب هدش
، 5 / 1
یرایبآ ترذ هتوب ربارب هاچ بآ اب هدش
دوب هب . ترذ هناد و للاب رد و زاجم دح زا شیب ترذ هتوب رد رصانع ریاس عمجت ،یور و زنگنم زا ریغ
.دش هدید هایگ نورد زاجم دح زا رتشیب مویمداک و زنگنم و زاجم دح زا رتمک یور و برس ،مورک ،لکین ریداقم نینچمه
Fatahi Kiasari
et al.
(
،ترذ هایگ هس طسوت برس شیلااپ یسررب اب )2010
یرتشیب ناوت روکذم هایگ هس نیب رد ترذ هک دنداد ناشن هبنپ و نادرگباتفآ
یم اراد برس لاقتنا و بذج رد .دشاب
هعلاطم رد یا
Parsafar & Marofi
( یارب بلاضاف دربراک اب )2013
یرایبآ س هایگ ی ب مز ین ی تفایرد دن
اهرامیت رثا هک اوه مادنا هب کاخ زا نیگنس رصانع لاقتنا بیرض رب
هب( یی هدغ و )مویمداک زج بیس یاه
هب( ینیمز س رد )سم و یور زج
حط
ینعم دصرد کی هب ییاوه مادنا هب کاخ زا لاقتنا نیرتشیب .دش راد
هدغ صوصخ رد و هدوب برس و سم ،یور ،مویمداک هب طوبرم بیترت ه
یا
بیس ینیمز
، هب رادقم نیرتشیب هدید برس و یور ،سم ،مویمداک هب طوبرم بیترت
.دش
Beigi Harchegani & Banitalebi
( )2013
زین
هناد هب لاقتنا و کاخ رد نیگنس تازلف یخرب تشابنا رب یرهش باسپ اب یحطس یرایبآ دربراک اب ب هک دنداد ناشن ترذ و مدنگ یاه
گرز نیرت
هناد هب لاقتنا صخاش ( مویمداک هب طوبرم ترذ و مدنگ یاه
14 / 6 و 88 / 4 ( برس و ) 85
/ 4 و 96 / 4 ) ( مورک هب طوبرم نیرتمک و 22
/ 0 و 3 / 0 )
ناکدوک یارب برس رطخ صخاش .دوب اپورا هیداحتا زاجم دح زا رتارف ترذ و مدنگ هناد رد برس و مورک ،مویمداک تظلغ .دوب )رفص( لکین و گرزب و گرزب ترذ رد ناکدوک یارب مویمداک رطخ صخاش و ترذ و مدنگ رد نلااس طخ موهفم هب هک دوب کی زا رت
فرصم هدنیازف و یدج ر
لوت ترذ و مدنگ ی
هدشد .تسا هیحان نیا رد
یشهوژپ رد
Behbahaninia et al.
( یمداک ،برس نیگنس تازلف بذج نازیم )2010
و ،هچبرت ،زایپ تاجیزبس رد مورک و لکین ،م
هیفصت باسپ اب هک هرت و عانعن ،وهاک هناخ
دندوب هدش یرایبآ اه ار
رک یسررب نهدور هاگشناد رد ک و مورک رادقم هک داد ناشن جیاتن .دند
یمدا و م
یمداک و مورک رادقم نیرتشیب .دوب رتشیب درادناتسا ریداقم زا ناسنا یارب مه و هایگ یارب مه ناهایگ رد دوجوم و
هب م ک رد بیترت هچبرت و وها
اب 3 / 31 و 2 / 2 یلیم هب عانعن و زایپ رد رادقم نیرتمک و مرگولیک رب مرگ ربارب بیترت
7 و 8 / 0 یلیم .دوب مرگولیک رب مرگ ،هراب نیمه رد
Karimi
et al.
( هیفصت بلاضاف ریثأت )2016
و ترذ تشک ریز کاخ خرمین رد نیگنس تازلف یخرب عمجت یوگلا و نازیم رب ار یرهش هدش
هجوگ .دندرک یسررب یگنرف دروم بلاضاف و دش ماجنا ناتسدرک هاگشناد رد هناخلگ طیارش رد شیامزآ نیا
زا هدافتسا هیفصت
هناخ بلاضاف
رهش جدننس .دش هیهت یم شهاک هایگ زا یقفا هلصاف و قمع شیازفا اب کاخ نیگنس رصانع تظلغ نازیم هک داد ناشن جیاتن
ی ساسا رب .دبا
رادقم هب زنگنم ،کاخ رد نیگنس رصانع عمجت نازیم جیاتن 3
/ 7 یلیم د ار کاخ رد عمجت نازیم نیرتشیب مرگولیک رب مرگ نآ زا سپ و تشا
نهآ ،کینسرآ تازلف
، هبتر رد سم و یور داهنشیپ ،نیگنس رصانع هب ناهایگ نیا یگدولآ هب هجوت اب .دنتشاد رارق مجنپ ات مود یاه
ش د هک
زا هیفصت بلاضاف یارب هدش
یرایبآ غ تلاوصحم ی
کاروخر ی .دوش هدافتسا یقیقحت رد
Rezapour et al.
( )2019
زین تازلف تظلغ نازیم
هیفصت بلاضاف زا هدافتسا اب ار هناتسمز مدنگ رد نیگنس نآ جیاتن .دندرک یسررب هدش
لباق نازیم دوجو اه نس تازلف زا یهجوت
کاخ رد نیگ
شخب و هیفصت بلاضاف اب یرایبآ .دوب زاجم دح رد مدنگ هناد رد تازلف نیا تظلغ نیگنایم .داد ناشن ار مدنگ فلتخم یاه هدش
هب رجنم
باق شیازفا ل
لماش هک دش دهاش رامیت هب تبسن مدنگ رد نیگنس تازلف تظلغ زا یهجوت
Zn> Cu > Ni > Cd > Pb
تازلف تظلغ .دندوب
هب مدنگ هشیر رد نیگنس ینعم روط
هناد زا رتشیب یراد هقاس و اه
هب هک دوب اه بیترت
Cu> Zn> Pb> Cd> Ni
.دوب
مک آ یب و اههنیزه ی ایسب ر دایز سوت ـ نم هع ـ عبا آ یب دیدج و تظافح حم ی ط زی تس ا ، زیگن ا ه افتس بآ زا هد هلمج زا فراعتمان یاه باسپ
اه
یم یرورض ار .دزاس
هار نتفای عیرس یاه نازرا و رت
بآ نیا حلاصا یارب رت هار زا یکی .تسا تیمها اب رایسب اه
اهراک ، یروانف زا هدافتسا ه
یا
یروانف هلمج زا نیون هب یسیطانغم
ناونع تسود شور کی تسیز طیحم راد
یم .دشاب دیفم رایسب دناوت طانغم نادیم کی زا بآ روبع
یسی
کمن لح تیلباق ،یحطس ششک دننام بآ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ زا یضعب رییغت ثعاب هشوخ راتخاس رییغت ،اه
ا دنویپ هریجنز ،ی
لوکلوم ینژوردیه لوکلوم یبطقود تارثا شیازفا ،اه
بیرض رد رییغت و بآ یاه یم بآ هتیدیسا و رون تسکش
( دوش
Heidarpour et al.,
2016; Khoshravesh et al., 2018
هب تارییغت نیا .) هب هدمآ دوجو
یگتسب یرایسب لماوع هب یسیطانغم نادیم کی زا بآ روبع هطساو
تدم ،نادیم تهج ،یسیطانغم نادیم تدش دننام ،دراد رن ،یسیطانغم نادیم ضرعم رد نتفرگ رارق نامز
و تیفیک ،لولحم نایرج خ بآ pH
(
Mostafazadeh-Fard et al., 2011
نیا زا .) نادیم رد ناهایگ نتفرگ رارق ،ور یارب هدافتسا دروم بآ نداد روبع ای و یسیطانغم یاه
نآ یرایبآ تدش هب ناهایگ توافتم خساپ و یسیطانغم نادیم کی زا اه
یم یسیطانغمورتکلا جاوما فلتخم یاه یهار دناوت
فا تهج شیاز
( دشاب لوصحم تیفیک و تیمک ،بآ تیفیک
Ghadami Firouzabadi et al., 2016
) یرگید قیقحت رد.
یسیطانغم بآ هک دش هداد ناشن
رییغت ،هناد یلولس یاشغ یریذپذوفن شیازفا ببس تادوجوم تیلاعف شهاک و میسلک نوی تیلاعف شیازفا ،یلولس یاشغ فرط ود pH
هرذ یم رضم ینیب دوش
(
Biryukov et al., 2005
.)
هیفصت باسپ عبنم دوجو هب هجوت اب زا هدافتسا ،هقطنم رد ترذ هایگ تشک نینچمه و رسلباب ناتسرهش رد هدش
تیمها ب رادروخر
یم دشاب (
Pourgholam-Amiji et al., 2022
) نینچمه . سیطانغم راکهار
ی یم بآ ندومن هب دناوت
هنیزگ ناونع یا
شهاک یارب تارثا
نم یف تیاهن رد و کاخ رد نیگنس تازلف شهاک ،
لاقتنا نآ اه هایگ هب حرطم شهوژپ نونکات .دشاب اخ رب یسیطانغم بآ رثا دروم رد ییاه
ک
باسپ رثا دروم رد یلو هدش ماجنا ناهایگ و م زا رثأتم
ی ناد رب یسیطانغم نازیم
نیگنس تازلف عمجت رد
هایگ و کاخ
، هب ماجنا ن هدیسر .تسا
،نیاربانب ثأت یسررب ،شهوژپ نیا زا فده ی
ر م لامعا ی ناد طانغم ی س ی رب هیفصت بلاضاف هدش
سپس و رب نازیم نس تازلف بذج رد نیگ
مادنا ترذ هایگ ییاوه یاه هرطق یرایبآ شور اب
یم یا .دشاب
شور و داوم اه
لاس رد شهوژپ نیا 1399
هعرزم رد چیمرآ یاتسور
)ناردنزام ناتسا( رسلباب ناتسرهش یلاک تاصتخم اب
59 و هجرد 39 ضرع هقیقد
( ییایفارغج
oN
و ) 36 و هجرد 43 ( ییایفارغج لوط هقیقد
oE
عافترا رد ) 21
- هداد قبط .دش ماجنا دازآ یاهایرد حطس زا رتم زارد یاه
تدم
هقبط ساسا رب و د یمیلقا یدنب
و بآ یاراد هقطنم ،نترام اوهو
ی یم بوطرم تدمزارد رامآ قباطم .دشاب
30 لاس ( ه 2020 - 1991 طسوتم ،)
هقطنم هنلااس یگدنراب 891
یلیم اوه یامد هنلااس نیگنایم و رتم 5
/ 17 هجرد سویسلس ( تسا
Pourgholam-Amiji et al., 2021
.)
( لکش 1 یم ناشن ار هعلاطم دروم هقطنم ییایفارغج تیعقوم ،) .دهد
لکش 1 . هعلاطم دروم هعرزم ییایفارغج تیعقوم
مقر ترذ هایگ
SC 704
سنج زا اهرتمیسیلا .دش تشک رتمیسیلا رد رطق اب PVC
60 عافترا 100 یتناس دندوب رتم حطس یور و
.دنتشاد رارق نیمز هلول ،اهرتمیسیلا یفاضا بآ ندرک جراخ یارب
یاه رطق هبPVC
5 یتناس لوط و رتم 70
یتناس یور .دندش هدافتسا رتم
هلول خاروس اه یلیم ود رطق هب ییاه و رتم
هلصاف هب 5 / 2 یتناس رد رتم 4 رد فیدر 50 یتناس هب هلول لوط زا رتم هتفرگ رظن رد شکهز ناونع
هب .دش هلول نورد هب کاخ تارذ دورو زا یریگولج روظنم یفاص نیا .دش هدافتسا شکهز هلول فارطا رد لیاتسکتوئژ یفاص زا ،شکهز یاه
هب تخود زا سپ مه یششوپ تروص
رود هب ،هلول اب رطق هلول .دش هدیشک نآ
هب یشکهز یاه یتناس جنپ رد یقفا روط
فک یرتم لا
رتمیسی رارق
دنتفرگ
؛ هب روط ی هک نآ دودسم رس نآ زاب رس و رتمیسیلا لخاد رد اه
یم رارق رتمیسیلا زا جراخ ،اه رتمیسیلا هندب اب هلول لاصتا لحم .تفرگ
بآ نوریب و لخاد زا دش یدنب
(
Liaghat et al., 2021; Khoshravesh et al., 2021a; Pourgholam-Amiji et al., 2022
) .
یبلاضاف هنوگ چیه لابق هکنیا نمض .دش هیهت هقطنم یعارز یضارا ترواجم رد یغاب زا اهرتمیسیلا ندرکرپ یارب هدافتسا دروم کاخ .دوب هدشن هدافتسا نآ رد هلحرم دنچ رد هعرزم کاخ زا هدافتسا اب اهرتمیسیلا ندرک رپ
هب کاخ .دش ماجنا هیلا تروص
عافترا هب یا 10
یتناس هتخیر اهرتمیسیلا رد رتم تسشن تهج ،اهرتمیسیلا هنایم هب کاخ عافترا ندیسر اب .دوب هدش هفاضا یدعب هیلا ،حیطست زا سپ و دش
همادا رتمیسیلا ندش رپ ات کاخ ندرک هفاضا و دش هفاضا کاخ هب بآ یرادقم ،میکحت و سپس .تفای
سشن زا سپ و بآ ندوزفا اب ًاددجم ،ت
یقاب یلاخ یاضف یتناس جنپ عافترا ات هدنام
نییاپ رتم ش و یکیزیف تایصوصخ نییعت یارب .دش رپ کاخ زا ،اهرتمیسیلا یناقوف هبل زا رت ییایمی
،کاخ و دش ماجنا نیگنس یرایبآ ادتبا هنومن ،اهرامیت لامعا و شیامزآ عورش زا لبق
لا کاخ زا یرادرب دش ماجنا اهرتمیسی
(
Liaghat et
al., 2021; Khoshravesh et al., 2021b; Pourgholam-Amiji et al., 2022
) ( لودج رد کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ . 1
)
.تسا هدش هئارا
لودج 1 . یکیزیف تایصوصخ ییایمیش و
کاخ اهرتمیسیلا
قمع یتناس(
رتم ) لیکشت تارذ )%( کاخ هدنهد
تفاب کاخ یلاگچ
یرهاظ ρb (g/cm3) دیسا
هتی pH تیاده یکیرتکلا
EC (dS/m) برس
Pb مویمداک
Cd یور
Zn لکین
Ni
سر تلیس mg/kg نش
0 - 30 69
/ 19 04 / 45 27 / 35 مول 48
/ 1 4 / 7 8 / 1 01 / 1 022 / 0 17 / 2 006 / 0
30 - 60 34 / 19 16 / 45 50 / 35 مول 50
/ 1 3 / 7 9 / 1 00 / 1 022 / 0 31 / 2 005 / 0
60 - 90 55 / 19 39 / 45 06 / 35 مول 55
/ 1 5 / 7 8 / 1 02 / 1 025 / 0 19 / 2 007 / 0
هب شیامزآ ( هاچ بآ اب یرایبآ لماش اهرامیت .دش ماجنا رارکت هس اب یفداصت لماک کولب حرط بلاق رد لیروتکاف تروص
W1
یرایبآ ،)
طلاتخا اب 25
و باسپ دصرد 75
( هاچ بآ دصرد
W2
طلاتخا اب یرایبآ ،) 50
و باسپ دصرد 50
دصرد ( هاچ بآ
W3
طلاتخا اب یرایبآ ،) 75
و باسپ دصرد 25
( هاچ بآ دصرد
W4
اب یرایبآ ،) 100
( باسپ دصرد
W5
( یسیطانغم نادیم لامعا طیارش رد )
I1
یسیطانغم نادیم نودب و )
(
I2
نهآ کی نایم زا بآ روبع اب یرایبآ بآ ندومن سیطانغم .دوب ) یسیطانغم نادیم تدش اب یمئاد یابر
3 / 0 لاست نا ماج .دش باختنا تلع
،تدش نیا ثأت
ی راذگر شهوژپ رد هک دوب نآ بسانم ی ( دش هدهاشم یلبق یاه
Mostafazadeh-Fard et al., 2011; Heidarpour et
al., 2016
.) ًاعومجم ،اهرارکت و اهرامیت دادعت هب هجوت اب و رضاح شیامزآ ماجنا یارب 30
یایمیش تایصوصخ .دوب زاین دروم رتمیسیلا ددع ی
( لودج رد هدافتسا دروم باسپ و هاچ بآ 2
.تسا هدش هئارا )
لودج 2 . تایصوصخ هدافتسا دروم باسپ و بآ ییایمیش
عبنم عون یکیرتکلا تیاده
EC (dS/m) هتیدیسا
pH میسلک
Ca میزینم
Mg میدس
Na برس
Pb مویمداک
Cd یور
Zn لکین
Ni
meq/l µg/l
هاچ بآ 57
/ 0 2
/ 7 92 / 2 11 / 2 62
/ 1 02
/ 1 01 / 0 18 / 2 005 / 0
باسپ 11
/ 1 9
/ 7 35 / 4 57 / 41 17
/ 12 15
/ 13 025 / 0 35 / 24 22
/ 0
هیفصت زا رظن دروم باسپ یرهش بلاضاف هناخ
)یقرش شخب( رسلباب ناتسرهش .دش هیهت
هیفصت نیا رد هیفصت دنیارف عون زا هناخ
.دش هیهت ییاهن یجورخ زا رظن دروم باسپ و هدوب لاعف نجل ورد سپس
لطس ن یشنکاو ات دش پملپ فرظ برد و هتخیر صوصخم یاه
هب هاچ بآ اب باسپ طلاتخا فلتخم یاهدصرد ،شیامزآ لحم هب رظن دروم باسپ لاقتنا زا دعب تیاهن رد .دهدن خر نوریب یاوه اب ظنم
رو
.دش هدافتسا هایگ یرایبآ میسقت ازجم شخب ود هب اهرتمیسیلا یرایبآ ،شیامزآ نیا رد
.دش یدنب ت یادتبا( تشک خیرات زا لوا شخب
هامری
1399 .تفای همادا ،دشاب هدرک دشر یفاک دح هب کاخ لیفورپ زا بآ لاصحتسا یارب هایگ هشیر هک ینامز ات و دش عورش ) یس عون
نامه متس
هرطق .دوب یا نابآ لیاوا( تشادرب زور ات لوا شخب یاهتنا زا ،مود شخب 1399
.دوب ) دتبا زا اهرامیت لامعا دش عورش مود شخب یا
زا اریز
هدش رادیاپ هایگ طیارش ادتبا هک دش یعس نیاربانب .تسا ساسح یتیریدم و یطیحم شنت ره هب و هتشادن یفاک دشر هایگ ،هلحرم نیا زا لبق .دریگ تروص رامیت لامعا سپس و ،رتمیسیلا ره رد
اهن ی
ًات 10 زین یعارز تایلمع .دیسر ییاهن دشر هب ترذ هتوب ددع هقطنم فرع قبط
.دش ماجنا هرطق ،هدافتسا دروم یرایبآ شور یجورخ یبد .دش ماجنا هایگ زاین ساسا رب یرایبآ رود و یرایبآ بآ نازیم و هدوب یا
اه 6 / 1 رد رتیل
هلصاف اب تعاس 20
یتناس و هدوب رتم هرطق یرایبآ متسیس عون هب هجوت اب
وشبآ هب ،)ریلژنلا عابشا صخاش( بآ تیفیک و یا ی
.دوبن یزاین ی
ا هرطق یرایبآ رد رامیت لامع جنپ زا سپ یا
- هیلخت رثکادح دصرد هب هجوت اب .تفرگ ماجنا )تشاک زا سپ هام کی دودح( ندش هگرب شش
( یتبوطر زاجم )MAD
50 یرایبآ رود ،دصرد 3
نامدنار نتفرگ رظن رد و زور 90
ًاعمج و دش صخشم یرایبآ زاین ،دصرد 28
لامعا یرایبآ
.دش لامعا یمجح روتنک طسوت رامیت ره رد یرایبآ ریداقم هب نآ تابساحم هک دش
یم ریز تروص ( دشاب
Sohrabi & Paydar, 2016
:)
هطبار 1 )
Td = ETc × [0.15 + 0.85 Pd]
هطبار 2 )
dn = Td × F
هطبار 3 )
dg=dn
E
هطبار 4 )
V = dg × A
نآ رد هک
ETC
و ریخبت یلیم( ترذ هایگ قرعت ،)زور رد رتم
یلیم( هایگ هنازور قرعت رثکادحTd
،)زور رد رتم هیاس حطس Pd
زادنا
،)دصرد بسحرب(
،)زور( یرایبآ رودF
یلیم( یرایبآ رود ره رد یبآ صلاخ قمعdn
،)رتم هجوت اب( یرایبآ رود ره رد یبآ صلاخان قمعdg
نامدنار هب 90
هرطق یرایبآ دصرد یلیم بسحرب یا
،)رتم بآ مجحV
هداد و )بعکمرتم( رامیت هب هدش بسحرب( ترک تحاسمA
)عبرمرتم
(
Sohrabi & Paydar, 2016; Mohammadkhani et al., 2020
.) هنومن اهرارکت و اهرامیت یمامت زا ،شیامزآ هرود نایاپ رد یریگ
لکین ،مویمداک ،برس رصانع و تفرگ تروص هزادنا ترذ هایگ هناد و هتوب رد مورک و
هزادنا یارب .دش یریگ هنومن رد تازلف رادقم یریگ
یاه
فیط شور زا ،رظن دروم ( یمتا بذج یجنس
AAS1
کینکت .دش هدافتسا ) دح رد( تازلف تظلغ زیچان رایسب ریداقم نییعت یاربAAS
،)ppm
هنومن رد ،)ppm
یم رارق هدافتسا دروم اه ( دریگ
Abedi-Koupai et al., 2013; Pourgholam-Amiji et al., 2020b; Liaghat et
al., 2021
هداد نایاپ رد .) مرن زا هدافتسا اب اه
رازفا هخسن(SAS
نیگنایم هسیاقم و دش هدافتسا لیلحت )9.4
دروم نکناد نومزآ شور هب اه
.دنتفرگ رارق هسیاقم
ثحب و جیاتن
ترذ ییاوه مادنا نیگنس تازلف تظلغ
ن ( لودج رد ترذ هایگ ییاوه مادنا نیگنس تازلف تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا و یرایبآ بآ عون رثا سنایراو هیزجت جیات 3
.تسا هدش هئارا )
هئارا سنایراو هیزجت جیاتن هب هجوت اب ( لودج رد هدش
3 هایگ ییاوه مادنا رد لکین و یور ،مویمداک ،برس تازلف تظلغ رب یرایبآ عون رثا ،)
ترذ لامتحا حطس رد 1
لامتحا حطس رد نیگنس تازلف تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا رثا و دصرد 5
ینعم دصرد عون لباقتم رثا ؛دش راد
ینعم ترذ هایگ ییاوه مادنا رد لکین و یور ،مویمداک ،برس تازلف تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا و یرایبآ .دشن راد
لودج 3 . م یاهروتکاف ریثأت سنایراو هیزجت ترذ ییاوه مادنا نیگنس تازلف تظلغ رب فلتخ
لکین µg/l(
) )µg/l( یور )µg/l( مویمداک برس
(
)µg/l یدازآ هجرد تارییغت عبنم 01**
/
19 36/19** 9/32** 22/34** 2 کولب
28**
/
245 472/06** 203/08** 350/07** 1 یرایبآ عون
18*
/
25 48/11* 18/46* 30/08* 4 باسپ و بآ طلاتخا
24ns
/
14 22/86ns 9/62ns 23/41ns 4 باسپ و بآ طلاتخا× یرایبآ عون
57 /
4 6/73 4/04 6/12 18 اطخ
،*
و**
هبns
ینعم بیترت ینعم ،دصرد جنپ لامتحا حطس رد یراد
ینعم فلاتخا دوجو مدع و دصرد کی لامتحا حطس رد یراد راد
1- Atomic Absorption Spectroscopy
شن یسیطانغمریغ و یسیطانغم یاهرامیت نیگنایم هسیاقم جیاتن یم نا
سیطانغم یاهرامیت رد نیگنس تازلف یمامت تظلغ هک دهد ی
لامتحا حطس رد فلاتخا نیا و تسا یسیطانغمریغ زا رتمک 5
ینعم دصرد یم راد
ودج( دشاب ل
4 تازلف تظلغ یسیطانغم نادیم لامعا اب .)
هب هایگ ییاوه مادنا رد لکین و یور ،مویمداک ،برس بیترت
84 / 17 ، 9 / 15 ، 22 / 14 و 92 / 13 شهاک یسیطانغمریغ رامیت هب تبسن دصرد
نامه .تشاد یم لکین و برس تازلف هب طوبرم یسیطانغم نادیم رثا نیرتمک و نیرتشیب ،تسا صخشم هک روط
.دشاب ب رتمک رادقم ندو
باسپ نیگنس تازلف و حلاما ییوشبآ لیلد هب یسیطانغمریغ رامیت هب تبسن یسیطانغم رامیت رد هایگ ییاوه مادنا رد دوجوم نیگنس تازلف .تسا هدش یسیطانغم
Khoshravesh et al.
(
2021b
رب یسیطانغم باسپ اب یرایبآ رثا یور رب هک یشهوژپ رد ) و ییایمیش ایصوصخ
ازلف قمع یمامت رد کاخ مویمداک و برس رادقم هک دندیسر هجیتن نیا هب دنداد ماجنا کاخ نیگنس ت زا رتمک یسیطانغم بآ رامیت رد اه
ینعم فلاتخا نیا و دش یسیطانغم ریغ بآ رامیت هب .دوب راد
شهاک ثعاب یسیطانغم بآ اب یرایبآ ،طسوتم روط 25
/ 35 برس رادقم یدصرد
شهاک و 11 / 56 م یدصرد .دش کاخ لیفورپ رد مویمداک رادق
یم ناشن باسپ و بآ طلاتخا یاهرامیت نیگنایم هسیاقم جیاتن طلاتخا یاهرامیت یمامت نیب هک دهد
، ینعم فلاتخا س رد راد
حط
لامتحا 5 ربارب و یور رصنع هب طوبرم تظلغ رادقم رثکادح .دراد دوجو دصرد 19
/ 93 یلیم هب مرگولیک رب مرگ بسن هک دمآ تسد
رامیت هب ت
دهاش 94 / 3 هدش هایگ طسوت لکین و یور ،مویمداک ،برس بذج شیازفا ثعاب باسپ طسوت کاخ یلآ داوم شیازفا .تشاد شیازفا ربارب
هتفای اب شهوژپ زا شخب نیا جیاتن .تسا یاه
Ahmad et al.
( نآ .دراد تقباطم )2011
یرهش باسپ اب ازلک هایگ هک یشهوژپ رد اه رد
ناتسکاپ ایبآ ییاوه مادنا رد برس و مویمداک ،مورک رصانع رادقم شیازفا بجوم یرایبآ بآ رد باسپ دصرد شیازفا هک دنتفایرد ،دش یر
یم ازلک نیب ازلک رد برس .دوش 52
/ 1 - 08 / 0 یلیم دوب زاجم دح رد هک ،تفای عمجت مرگولیک رب مرگ .
Khoshravesh et al.
(
2021b
زین )
ادقم شیازفا اب هک دنداد ناشن یم شیازفا کاخ نیگنس تازلف تظلغ ،یرایبآ رد هدافتسا دروم باسپ ر
ظلغ شیازفا نیاربانب .دبای تازلف ت
.تسا هدش هایگ ییاوه مادنا رد رتشیب بذج ثعاب کاخ نیگنس
Fatahi Kiasari et al.
( یم ترذ هک دندرک شرازگ )2010
هب تبسن دناوت
باتفآ دننام یناهایگ شیب ریداقم هبنپ و نادرگ
.دیامن تشابنا ییاوه مادنا رد برس یرت
Rezaenejad & Afyuni
( رثا یسررب رد زین )2001
هب رصانع بذج رب یلآ داوم سو
ی هل ینعم شیازفا ثعاب یلآ یاهدوک هک دندرک نایب ترذ جیاتن اب هک دش کاخ نهآ و سم ،یور بذج راد
.دراد تقباطم رضاح شهوژپ دنا رد نیگنس تازلف بذج تظلغ نیرتمک یم مویمداک هب طوبرم هایگ ییاوه ما
رامیت رد هک دشاب 100
ار رادقم نیرتشیب باسپ دصرد
دهاش رامیت هب تبسن و تشاد 08
/ 6 لودج( دوب ربارب 4
یشهوژپ رد .)
Marchiol et al.
( هایگ یسررب اب )2004
تازلف هب هدولآ کاخ ییلااپ
غ هـک دندرک شرازگ هچبرت و ازلک زا هدافتسا اب نیگنس و یور یارب لاقتنا روتکاف .دوب ازلک زا رتشیب هچبرت ییاوه مادنا رد لکین تظل
یمداک و .دوب طسوتم دح رد ،لـکین و سـم یارـب و هدوب مورک و برس زا رتشیب ،م
لودج 4 . نیگنایم هسیاقم یاه
ترذ ییاوه مادنا نیگنس تازلف تظلغ
یشیامزآ رامیت ( برس
)µg/l ( مویمداک )µg/l
( یور )µg/l ( لکین )µg/l
یرایبآ عون یسیطانغم 21
/ 11 b 37
/ 0 b 30
/ 50 b 09
/ 3 b
یسیطانغمریغ 21
/ 13 a 44
/ 0 a 64
/ 58 a 59
/ 3 a
باسپ و بآ طلاتخا هاچ بآ 75
/ 3 e 12
/ 0 e 86
/ 18 e 07
/ 1 e
25 و باسپ دصرد 75
هاچ بآ دصرد 56
/ 6 d 23
/ 0 d 12
/ 35 d 86
/ 1 d
50 و باسپ دصرد 50
دصرد هاچ بآ 19
/ 11 c 38
/ 0 c 40
/ 53 c 25
/ 3 c
75 و باسپ دصرد 25
هاچ بآ دصرد 02
/ 17 b 57
/ 0 b 78
/ 71 b 56
/ 4 b
100 باسپ دصرد 53
/ 22 a 73
/ 0 a 19
/ 93 a 96
/ 5 a
نیگنایم نومزآ اب اه Duncan
لامتحا حطس رد 5
هدش هسیاقم دصرد .دنا
ادح اب نیگنایم ود ره توافت یشیامزآ رامیت ره یارب ینعم کرتشم فرح کی لق
یمن راد .دشاب
ترذ هناد نیگنس تازلف تظلغ
( لودج رد ترذ هناد نیگنس تازلف تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا و یرایبآ بآ عون رثا سنایراو هیزجت جیاتن 5
ساسا رب .تسا هدش هئارا )
( لودج جیاتن 5
برس تظلغ رب باسپ و بآ طلاتخا رثا نینچمه و یرایبآ عون رثا ،) لامتحا حطس رد ترذ هناد رد لکین و یور ،مویمداک ،
