هدکشناد یعیبط عبانمو یزرواشک
یشزومآ هورگ یماد مولع
نایاپ نایاپ هجرد تفایرد یارب همان دشرا یسانشراک همان
هتشر یماد مولع ناگدننکراوخشن هیذغت شیارگ
رب هدش ولیس ترذ حطس و هلغ عبنم رثا یسررب هجنسارف ، درکلمع خ ،ینوخ یاه
و هشلا تایصوص
هرب مضه تیلباق فنامور هتخیمآ یراورپ یاه
-
یناغم
رگشهوژپ :
ناوخا حلاص
امنهار داتسا :
رامنب یدبع نیسح رتکد یتاود فیس لامج رتکد–
رواشم داتسا :
ملاس دمحم نادیز حاتفلادبع روسفورپ -
یحتف مارهب رتکد یئولچاچآ
رویرهش 98
ناونع و :روآدیدپ مان تایصوصخ ،ینوخ یاه هجنسارف ،درکلمع رب هدش ولیس ترذ حطس و هلغ عبنم رثا یسررب
فنامور هتخیمآ یراورپ یاه هرب مضه تیلباق و هشلا / یناغم–
ناوخا حلاص
داتسا نا امنهار : رامنب یدبع نیسح رتکد یتاود فیس لامج رتکد–
داتسا م نا :رواش ملاس دمحم نادیز حاتفلادبع روسفورپ
یئولچاچآ یحتف مارهب رتکد–
خیرات :عافد 30
/ 6 / 1398
دادعت حفص :تا 92
نایاپ هرامش :همان
اپ هرامش / هورگ مان ی
نا همان
:هدیکچ :فده هجنسارف ،درکلمع رب هدش ولیس ترذ حطس و هلغ عبنم رثا یسررب و هیشش تاییصوصخ،ینوخ یاه
لباق هرب مضه تی فنامور هتخیمآ یراورپ یاه
- یناغم
شور ا :شهوژپ یسانش زا هدافتسا اب شهوژپ نی
24 ایب یفدایصت لاماک حرط بلاق رد هرب سأر 4
هوریگ
و یشیامزآ 6
شیامزآ نامز تدم لوط .دش ماجنا هریج ره رد )هرب( رارکت 60
یشیامزآ یاه هریج دوب زور
: لماش شهوژپ نیا رد 1
) اراد هریج ی نازیم هب هدش ولیس ترذ 25
وج هناد اب یا هفولع شخب دصرد هیب
هلغ عبنم ناونع ،
2 ) ج هری اراد ی س ترذ ولی م هب هدش نازی 75 ا هفولع شخب دصرد ی
وج هناد اب ناونع هب
هلغ عبنم ، 3 ) ج هری اراد ی س ترذ ولی م هب هدش نازی 25 ا هفولع شخب دصرد ترذ هناد اب ی
عبنم ناونع هب
هلغ 4 ) ج ری ه اراد ی س ترذ ولی م هب هدش نازی 75 ا هفولع شخب دصرد ی
هناد اب ترذ هیلغ عیبنم ناونع هب
زا یکی اب هورگ ره و یدنب هورگ فلتخم یاهرامیت رد یفداصت تروص هب و ندب نزو ساسارب اه هرب .دندوب .دندش هیذغت ییاذغ هریج راهچ هتفای اه : یفرصم کشخ هدام و هرود لک هنازور نزو شیازفا هلغ عبنم لباقتم رثا تحت هرود لک و مود هام
( دنتفرگ رارق هدش ولیس ترذ حطس و 05
/
>0 هرب هنازور نزو شیازفا .)P نییایپ حطیس ایب هدش هیذغت یاه
( 25 هورگ زا رتشیب وج هناد اب هدش ولیس ترذ )دصرد یفریصم کیشخ هدایم نییننمه .دویب ریگید یایه
هرب ( یشاب حطس اب هدش هیذغت یاه 75
دصرد هورگ زا ریتمک وج هناد اب هدش ولیس ترذ ) .دویب ریگید یایه
هریج ریثأت تحت کاروخ لیدبت بیرض ( تیفرگن راریق یشیامزآ یاه
05 /
<0 )P تیظلغ . ،نیمویبلآ ،زکویلگ
هرییج رد هیلغ عبنم عون ای هدش ولیس ترذ حطس ریثات تحت دیسا تاریتوب یسکوردیه اتب و لک نیئتورپ ( تفرگن رارق ییاذغ 05
/
<0 .)P هچرگا تظلغ ریثأت تحت دیرسیلگ یرت و لورتسلک هرییج هیلغ عبنم
راریق
( دنتفرگ 05 /
>0 هرب نوخ دیرسیلگ یرت و لورتسلک هکیروطب .)P زا رتشایب ترذ هیناد ایب هدیش هیذغت یاه
.دوب رگید یاهرامیت ن تظلغ .
نژورتی هروا ا ی ازفا اب نوخ شی
یس ترذ حطس ولی
ینعم شهایک هدیش ی
یراد
( تشاد 05 /
>0 )P . اپ نزو و هبند نزو ،هشش نزو ،راورپ ینای هریج ریثایت تیحت ریمک یبرچ تماخض
یایه
( تفرگن رارق یشیامزآ 05
/
<0 ).P
هجیتن :یریگ نزو شیازیفا ویج هیناد ایب هدش ولیس ترذ نییاپ حطس اب هریج هدمآ تسدب جیاتن ساسارب
.تشاد رگید یاهرامیت هب تبسن یرتشاب یفرصم کشخ هدام و رتهب هنازور نیاربانب
فرصم 25 ترذ دصرد
.دوش هیصوت دناوت یم وج هناد هارمه هب هدش ولیس هژاو :یدیلک یاه هرب ،هدش ولیس ترذ
تیلوباتم ،هشش تایصوصخ ،یراورپ یاه ینوخ یاه
18 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
1 فده و همدقم -
1 - 1 - فده و همدقم
تیلاعف زا یم دنفسوگ شرورپ ناریا رد یرورپماد شخب مهم یاه یاریب ایضاقت شیازیفا .دیشاب
هلگ تیعمج ندش رتشیب و زمرق تشوگ رچ ثعاب دنفسوگ یاه
رد و هدیش عتارم زا دح زا شیب یا
یتعنیص و هتیسب شرورپ متسیس هب نارادماد لیامت هجیتن رتیشیب
( تیسا هدیش Galyean and
Rivera, 2003 .)
یم یناغم داژن یناریا نادنفسوگ فورعم و بوخ یتشوگ یاهداژن زا یکی نآ تییعمج هک دشاب
دودح 5 / 5 رد تمواقم ،ندب هثج ظاحل زا و هدوب سأر نویلیم هریب دییلوت و یوج تارییغت لباقم
،یتریصن( تیسا هدش هتخانش نزو نیگنس یاه 1378
.) لیحم لییبدرا ناتیسا رد نایغم هیقطنم
دیفیس دویلب نایمز رد ییلو .تیسا هرییت ییامرخ دلوت هلحرم رد ندب گنر .تسا داژن نیا شرورپ مادنا گنر و یرکش هوهق اه
یم نشور یا حطسم یناشیپ ،فیرظ و کچوک رس .دشاب
میین و هاتوک و
و فییرظ ایپ و تیسد .دیشاب یم راد هبند و ینلاضع ،فاص تشپ یاراد یناغم داژن .تسا فاص خر هریب .دنتیسه خایش دیقاف نآ سنج ود ره و مواقم یاریب و هدویب رادرویخرب یبیسانم دیشر زا ایه
داژن زا یکی یدنبراورپ یم بوخ یاه
،یرادلاخ( دشاب 1387
.)
ولع هب زاین ناگدننکراوخشن هریج رد هف
و دیلوت رثکادح یارب ناشیاه و تملایس ظفح
یرادییاپ
ار هبمکش طیحم هریج ،یژرنا تاجایتحا عفر یارب .دنراد
اب هفولع زا ییشاب تبسن یواح ًشومعم اه
هفولع عبنم کی هدش ولیس ترذ هک دنتسه تیفیک یایهواگ هژیویب ناگدننکراوخشن یارب جیار یا
( تسا یریش Neylon and Kung, 2003
.)
هفولع عاونا هیقب هب تبسن یرتشاب تیفیک ،شاب تاردیهوبرک نتشاد لیلدب هدش ولیس ترذ یایه
یم فرصم یرتشیب تبغر اب ار هدش ولیس ترذ ماد ًشومعم و دراد ییولیس هدیش ولییس ترذ .دنک
هفولع عبانم تبسن ور نیا زا تسا هدش ریمخت یتاردیهوبرک عبنم کی ییم هریج رد یا
یناوت یور د
( دشاب هتشاد ریثات رگید یذغم داوم زا هدافتسا Castillo et al. 2001
.)
هریج رثکا ار هدیش ولییس ترذ زا تییفیک اب و رتشاب حوطس یواح یریش یاهواگ یکاروخ یاه
یم شاب ریش دیلوت قیوشت ثعاب راک نیا هک یلاحرد .دنتسه اراد یم دشاب
یرایمیب هب رجنم ،دناوت -
فده و همدقم 19
یکیلوباتم یاه هبمکش زودیسا لیبق زا
نادرییش ییاجباج ،ریش یبرچ تفا ،ربیف مضه شهاک ،یا
( دنک داجیا ار شگنل و Beauchemin et al. 1990
.)
نتفر شاب ،راوخشن ،ندیوج تیلاعف کیرحت ثعاب کشخ هجنوی یًشاب اتبسن یرفاب تیفرظ pH
هدننک هیزجت تیعمج ندش رتشیب و هبمکش تاردیهوبرک یاه
تخاس یاه ییم ینام
هیچرگا ،دویش
( دراد یرتمک یرفاب تیفرظ هجنوی هب تبسن هدش ولیس ترذ Van Soest, 1994
.)
یاریب هیک هدریک نیمایت ار کاینومآ و ریمخت لباق یژرنا ،هدش ولیس ترذ و هجنوی ماوت هیذغت مسیناگراورکیم تیلاعف و رتهب دشر تییلباق شیازفا ثعاب هجیتن رد ،دشاب یم یرورض هبمکش یاه
( دوش یم طولخم لاماک هریج رد مضه Abdi Ghezeljeh et al. 2006
.)
ییم رارق هدافتسا دروم هدرتسگ تروص هب ناهج لک رد هدش ولیس ترذ رضاح لاحرد و درییگ
یم دای هیذغت یانبریز ناونع هب نآ زا اهروشک زا یرایسب رد یگژیو .دوش
نیا ،هدش ولیس ترذ یاه
بوغرم ناونع هب ار کاروخ نیرت
.تسا هدومن حرطم ییولیس هفولع
هناد تاردیهوبرک لماش تلاغ یاه درویم یژرینا دینرداق هک هدوب شاب تعرس اب ریمخت لباق یاه
مسیناگراورکیم زاین هبمکش یاه
( دننک نیمات ار یا Allister et al. 1990
هیناد نییا .) رییمخت ایه
هبمکش لثم یتلاغ ریمخت تیلباق هکیروطب دنراد یتوافتم یا عیرس ،وج
ییم موگروس و ترذ زا رت -
( دشاب Waldo, 1973 هبمکش ریمخت شیازفا .)
یم وج یا نیئتوریپ دیلوت ندش رتدایز ببس دناوت
( ددریگ کچوک هدور رد یروبع مسیلوباتم لباق نیئتورپ و یبورکیم Armstrong et al. 1960
.)
ماد یارب ترذ هناد ا ییشاب مضه تیلباق اب و کاروخشوخ یلها یاه
هیناد نیئتوریپ زا ییمین .تیس
ییم لیکیشت مرپیسودنآ رد دویجوم نیئز مان هب ینیئتورپ ار ترذ دیهد
زا یراییسب ظایحل زا هیک
هنیمآدیسا یم فیعض نافوتپیرت و نیزیل صوصخب یرورض یاه
هدایم شیپ هناد نیا رد .دشاب یایه
نیماتیو لیفوتنازگ و نتوراک ینعیA
یم شاب اه نم عبنم هناد نیا .دشاب
نیمایتیو زا یبسا هدویبE
نیماتیو رظن زا یلو یم ریقفB
نیماتیو دقاف و دشاب ییلو رییقف راییسب مییسلک ریظن زا .تساD
ماد یارب نآ یسرتسد و دشاب یم کیتیاف دیسا لکش هب ًاتدمع هک هدوب رتشیب نآ رفسف رییغ یاه
و لیک نیئتورپ رظن زا ترذ اب هسیاقم رد وج .تسا نییاپ هدننکراوخشن هینیمآ یاهدییسا نازییم
ییم یرتشایب ریدایقم یاراد نیئتیسیس و نینویتم ،نافوتپیرت ،نیزیل رد نآ ییاذیغ شزرا و دیشاب
مک ترذ زا یهجوت لباق رادقم هب دراوم رتشیب یژرنا و شاب اتبسن ربیف یواح وج هناد اریز ،تسا رت
نییاپ مضه لباق ی
شویخ راییسب ناگدننکراوخیشن یاریب وج ،تسا ا کارویخ
( تیس Pond et al.
.)2005 یم ترذ هناد ات دناوت
50 هرب هریج دصرد زورب نودب ار یراورپ یاه
چیه لکشم ی دیهد لیکیشت
،ناراکمه و یپاپ(
2014 ترذ هتساشن .) 55
ایت 70 ویج هتیساشن و دیصرد 80
ایت 90 رد دیصرد
یم ریمخت هبمکش ( دوش
Huntington, 1997 .)
20 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
هناد زا هدافتسا مهارف ببس تلاغ یاه
دییلوت نیننمه و یبورکیم تیعمج دشر یارب یژرنا ی
دیسا یم ریجنز هاتوک برچ یاه ( دوش
Owens et al. 1997 .)
هبمکیش رییمخت خرن تلاغ زا یطولخم هیذغت هک تسا هداد ناشن تاقیقحت و هداد ریییغت ار یا
یم شهاکزا ،هدش رارف برچ یاهدیسا دیلوت شهاک هب رجنم دناوت ک یریگولج هبمکشpH
دن
، رد
ماد دریکلمع و هبمکیش درکلمع ندش رتهب ثعاب هجیتن دویش ییم
( Lehmann and Meeske,
.)2007
1 - –2 شهوژپ فادها و تروررض
( یربیف هیش تیفیک هفولع عبنم و حطس راریق ریثایت تیحت ار هبمکیش رد هدش لیکشت )Mat
یم ریایس نییننمه و تلاغ مضه و یراگدنام رب یربیف هیش نیا هک دهد راذیگریثات یذیغم داویم
و راریف برچ یاهدیسا تظلغ نیننمه و ریمخت تعرس رب هلغ عون یفرط زا .تسا pH
هبمکیش
نازیم هک تسا راذگ ریثات یرتکاب تیلاعف رب یمیقتسم رثاpH
میضه هجیتن رد و کیتلولولس یاه
هفولع و فایلا ( دراد اه
Mertens, 1997 .)
پورا یاهروشک رد دنفسوگ شرورپ تعنص دویبهب فدیه ایب هدیش ولییس ترذ زا ایلارتسا و ییا
ییم هدافتیسا یلایسکشخ ییط یکاروخ هدام کی ناونع هب و ارچ مکارت شیازفا ،عتارم زا هدافتسا دوش ( Stanley, 2000 .)
شور زا یکی ماد دشر درکلمع دوبهب یارب یتیریدم یاه
هییذغت تیریدیم ،هدننکراوخیشن یایه
یم مضه روظنم نیا یارب .دشاب رد یکاروخ داوم
ماد ببیس هیک دیشاب عیریس ییلیخ هن یتسیاب اه
( دوش ییاذغ هدزاب شهاک ببس هک ددرگ دنک یلیخ هن و ددرگ یشراوگ تشلاتخا داجیا Cheng
et al. 1991 .)
هتساشن عبانم زا ریگید یاهرویشک و نارییا رد ناگدننکراوخشن هیذغت رد هدش هدافتسا مهم یا
هناد یم ترذ و وج یاه نشاب
هناد .د مسیناگراورکیم ریثکت تلاغ یاه رارف برچ یاهدیسا دیلوت و اه
یم رتشیب ار هبمکش هراوید مویلتیپا دشر نیننمه و ،کیرحت ار ( دننک
Baldwin et al. 2004 .)
فرصم اریز .تسا لوادتم رایسب یراورپ ماد هیذغت رد هدش ولیس ترذ زا هدافتسا رضاح لاحرد یرورپماد رد کاروخ نیا ه
هفولع رگید نتشاذگ رانک بجوم ا لمکم و اه
هدیدرگ تمیق نارگ یاه
دییسا هیب هبمکیش رد نییا زا یتمسق هک .تسا هتساشن زا راشرس هدش ولیس ترذ نمض رد تسا هدور رد یتمسق و کینویپورپ یم لیدبت زکولگ هب اه
یم ،قیرط نیدب .دوش یهجوت لباق رادقم ناوت
رپ ،یژرنا هب ناویح جایتحا زا .درک فرطرب ار داوم رگید و نیئتو
یلاحرد نیا ا
هرب هیذغت رد زونه هدش ولیس ترذ زا هدافتسا هک تس ار دوخ هاگیاج یراورپ یاه
فده و همدقم 21
یم هدافتسا هفولع یلصا عبنم ناونع هب کشخ هجنوی زا ناننمه نارادماد و هدرکن ادیپ اذیل .دننک
هیذغت شزرا و لیسناتپ نداد ناشن قیقحت نیا تیمها ب یا
هیفولع ترذ یشا حوطیس نیییعت و یا
هرب شرورپ رد هژیوب هلغ عبنم اب نآ بولطم و بسانم .تسا یراورپ یاه
هفولع ترذ هنایلاس دیلوت نازیم لیبدرا ناتسا رد یا
670 یم نت رازه یزروایشک دایهج( دیشاب
،لیبدرا 1395 و نآ نییایپ تیمیق و لییبدرا ناتسا حطس رد نآ یشاب دیلوت لیلد هب هک ) هیکنیا
هرب رد یهباشم هعلاطم هفولع ترذ یشاب حوطس زا هدافتسا هک یراورپ یاه
دوجو تسین لومعم یا
:زا تسترابع قیقحت نیا زا فده اذل درادن ریب هیلغ عیبنم و هدیش ولییس ترذ حطس ریثات یسررب
هجنسارف ،درکلمع هریب هیشش تاییصوصخ و یذیغم داویم مضه تیلباق ،ینوخ یاه
هیتخیمآ یایه
نامور ف - یم یناغم .دشاب
2 نابم - ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
1-2 - مها ی ت ناگدننکراوخشن
یرشب هعماج نیمات یارب
زاین یندب دوخ دنمزاین داوم تسا یذغم هک
زا قیرط تشوگ و ریش و
ناهایگ هب تسد یم نیرتمهم .دروآ عبنم
نیمات و یژرنا نیئتورپ رد ناسنا
،اه تشوگ و ریش یم ی
دشاب هک ره ود هدروآرف مهم یماد نتسه ( د نطو هاوخ و
،ناراکمه 1383
).
تایناویح نییا ارییز .دنشاب یم مهم رشب یگدنز رد ناگدننکراوخشن همه یدنمدوس هاگدید زا دنتیسین اراد ار ییصاخ تییمها هیک ار نایسنا فریصم لباقریغ یهایگ داوم دنتسه رداق راوخفلع
هدروارف و فرصم یشزرا اب یاه
،نایرون( دنیامن دیلوت ار 1392
. )
هعلاطم تاناویح فلع راوخ هب صوصخ هتسد ناگدننکراوخشن یم
دیناوت ییکی زا نیریتمهم و
نیرت هدینیپ مولع
یعیبط ار یارب صاخشا رد حطس مولع یهاگشیامزآ هفرح
،یا یراجت و یتعنص
مهارف دیامن توافت . هنوگ یاه یروناج و یهایگ لباق فرصم رد نیا سد هت زا تادوجوم ییم
دیناوت
هنیمز یرامشیب تاقیقحت ار
رد هیذغت و یاهراتفر یفرصم
داجیا دیامن اب. هجوت هب تاعلاطا تسدب
هدمآ زا هورگ یاه ناتساب یسانش و هورگریاس یاه یقیقحت یم تیفگ ناوت هیک
ایبیرقت نیریتمهم
هورگ یاه راوخفلع ینعی ناگدننکراوخشن رتشیب
دروم زاین رشب هدوب و رد هراویمه لویط
خیرایت ایب
ناسنا یگدنز هدرک .تسا عونت ناگدننکراوخشن دروم
هدافتسا ناسنا سایسارب طیاریش عوین
بآ و
،ییاوه عونت یهایگ و یفارگوپوت هقطنم
دروم هدافتسا ریغتم .تسا تلع تیمها ناراویخفلع هورگ
هب صوصخ ناگدننکراوخشن ار
یم ناوت رد تادیلوت اهنآ زا داوم مک فرصم یارب تسناد ناسنا هک
امیقتسم زا هریجنز لوا ییاذغ نیمات یم ددرگ نیننمه. قبط
هییرظن یایه هیئارا هدیش تییعمج
ناگدننکراوخشن و
تیفیک تادیلوت اهنآ زا ریاس هرود اه رتشیب یم دشاب ناوارف تیعطق اب ناوت یم
تفگ هک شیب زا 500 رازه لاس تسا هک ناگدننکراوخشن طسوت
نایسنا اه راکیش ییم ایما .دنویش
دوجو ناگدننکراوخشن و
تیلاعف اهنآ رد رانک ناسنا ببس تردق و ییایوپ عماوج یرشب یم هدیش
تسا ناسنا . اه یارب هدافتسا رتشیب و یمئاد زا ماد اه هب یلها ندریک ناگدننکراوخیشن یور
هدروآ
رد .دنا ناگدننکراوخشن نیب دنفسوگ
نیلوا یدوجوم تسا
هک رد 11 رازه لاس شیپ و درا عیماوج
یرشب دیش رد . نایمز یایه هتیشذگ ایبیرقت ایهنت عیبنم ییاذیغ ناگدننکراوخیشن هیفولع
و ریبیف
کاروخ یاه تشادرب هدش زا عرازم هدوب اما .تسا هزورما رد ) 100 لاس رییخا هیب ( لییلد شیازیفا
تاجایتحا ییاذغ
رد
،ناهج یارب رتشیب ندش
،یماد تادیلوت نارادماد
رویبجم هیب شیازیفا ناویت
وت یدیل ماد اه هلیسوب حلاصا داژن و هیذغت اهنآ هولاع ریب هیفولع تاعیایض و یزروایشک
ایب تلایغ و
کاروخ یاه مکارتم هدش .دنا نیا رییغت رد تاداع ییاذغ ریثات یفرگش رادقم رب دیلوت ماد
،اه شزرا
یشاک یدیلوت اهنآ و مضه و بذج داوم ییاذغ رد هاگتسد ناگدننکراوخشن یشراوگ هتشاد
تسا
،یفیرش و مداخ(
1389 ) .
2-2 - دنفسوگ شرورپ تیمها
هتشذگ هب ناریا رد دنفسوگ شرورپ هنخیرات و دنفیسوگ شروریپ .ددریگ یمرب رود رایسب یاه
هلگ تیلاعف زا یراد ،دینیآرف نییا ریب راذیگ ریثات هلئسم .تسه و هدوب ناریا رد یزرواشک مهم یاه
ارغج طیارش رد عونتم و ددعتم تلایا دوجو ،روریس ناییرون( دیشاب یم روشک فلتخم طاقن ییایف
1392 .) یایهداژن .دیشاب ییم زیب و دنفیسوگ شروریپ هینیمز رد میهم یاهرویشک زا یکی ناریا روشک
فیلتخم ییطیحم طیاریش ایب هتیشذگ نایلاس یط روشک فلتخم قطانم رد دوجوم زب و دنفسوگ هدش راگزاس تیلباق اهداژن نیا .دنا
وت تهج رد یبوخ یاه دینراد تیسوپ و میشپ ،تیشوگ ،ریش دیل
،یملایا(
1381 .دشاب یم تشوگ دیلوت یارب نآ زا هدافتسا ناریا رد دنفسوگ شرورپ یلصا لیلد .)
یاهلایس زا .تیسا هژییو تییمها یاراد یروریپماد شیقن یزروایشک فلتخم یاهشخب نایم زا ب لییمکت تیهج رد هیک هدویب یتنیس تروص هب روشک یرورپماد راتخاس هتشذگ و تیعارز شیخ
یلو .دش یم یهدناماس راوجمه یاهرهش و ییاتسور هعماج زاین دروم تشوصحم نیمات نیننمه هیب یرادیماد هزوریما ،رازایب مایظن زا تییعبت هب و روشک رد یعامتجا و یداصتقا تشوحت اب هارمه ورپماد ،ناگدنهد شرورپ یعامتجا طیارش اب بسانتم و هدرک رییغت یتنس تلاح زا جیردت یر
یاه
راتخایس رد ریییغت نییا .دنیشاب ییم شرتیسگ لایح رد شروریپ یملع نیون تریدم اب و یتعنص .دیشاب ییم یناوییح نیئتورپ تشوصحم یارب اضاقت و یناسنا تیعمج شیازفا زا یشان ،یرورپماد تییعمج دیشر بیریض دیهد یم ناشن ریخا لاس هد یط روشک یماد تیعمج رییغت دنور یسررب
24 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
بسن زب و دنفسوگ
"ات ماد مهس و هدوب شهاک هب ور ای و تباث ریگا تیسا هیتفای شیازیفا گرزب یاه
تیحار نآ یکچویک ببیس هیب دنفیسوگ ندرک یلها و مار رد ناسنا ییاناوت هک دوش هتفریذپ و رت
ماد رب مدقم دییاب اذیل و هتشاد صاصتخا دنفسوگ هب تیولوا نیا ،تسا هدوب )واگ ریظن( گرزب یاه
یامح دروم نآ شرورپ نیمات ،شورف و دیرخ ،لوصحم دیلوت لماش دنفسوگ شرورپ .دریگب رارق ت
میقتیسم هطبار اهتیلاعف نیا .دشاب یم نآ زا هدننک فرصم هدافتسا نیننمه و هدننک دیلوت عفانم هیخرچ رد یداییز ریثایت ،عیماوج یینیئتورپ یایهزاین نیمات رب هولاع و هتشاد یعامتجا داصتقا اب خ( دراد هتسباو عیانص ،یرادلا
1390 .)
یارب یبایتسد هب دیلوت بولطم و یداصتقا رد شرورپ دنفسوگ و رد زب کی ةمانرب هیذغت دیاب یا
یاهزاین ییاذغ
،ماد تیفیک داوم یکاروخ و نامز فرصم اهنآ دروم هجوت رارق .دریگ هب ترابع رگید
ینامز یم ناوت رثکادح دیلوت ار راظتنا تشاد هک هولاع رب تیاعر دراوم
،یتشادهب یاهزاین
ییاذیغ
ماد زین نیمأت ،یدیص و یملاغ( دوش 1395
.)
3-2 - ناگدننکراوخشن هیذغت
ماد هییک تییسا هلاییسم نیییا هییب هیییلوا هییجوت دیینمزاین ناگدننکراوخییشن هیییذغت هییعلاطم یاییه
واگ( هدننکراوخشن -
میسیناگراورکیم ندویب اراد لییلد هیب ) زیب و دنفسوگ ،شراویگ متیسیس یاه
یاذغ یاهزاین ماد زا یتوافتم ی
هدعم کت یاه ود ییسیون هرییج ماگنه هب نیاربانب دنراد )رویط( یا
:درک نیمات دیاب ار زاین 1
یژرنا( یذغم داوم هب ماد دوخ زاین ) -
)یندیعم داویم و نیماتیو ،نیئتورپ
2 مسیناگراورکیم یارب هک ماد هیوناث تاجایتحا ) ناییرون( تیسا شراویگ هاگتیسد رد رقتیسم یاه
رورس ، 1390 .)
شقن هیذغت رد تادوجوم هدنز
چیهرب سک هدیشوپ .تسین هدینز تادوجوم زا مادکره ییگژیو
تفایرد یژرنا زا طیحم فارطا دوخ و رییغت و لیدبت و فرصم یژرنا دنشاب یم اراد هوحن.
تفایرد
یژرنا و داوم یذغم دروم تهج زاین فرصم
یژرنا و همادا تایح ملع عوضوم هیذغت
.تسا
هیذغت نداد کاروخ و یدنیآرف
تسا هک یط رد نآ لولس یاه ندب ییاناوت ناویح هدافتیسا
زا
داوم ییایمیش دروم
زاین دوخ ار تهج ماجنا بولطم شنکاو یکیلوباتم یاه و
ییایمیش یارب
،دشر
،یرادهگن راک
و دیلوت تفایرد یم زا یهاگآ .دیامن نیب طباور
داوم دوجوم رد کاروخ اه و یایهزاین
وجوم د هدنز لبق زا هدافتسا یلمع کاروخ و
،نداد یرورض یم دیشاب ناطلیس) نشد و ،نارایکمه
1389 رد .(
شرورپ یلها تاناویح نیرتشاب
هنیزه دیلوت طوبرم هب کاروخ هنیزه یم
دشاب هیک رد
یخرب زا هخاش یاه یرورپماد ات
80 دصرد زا لک هنیزه شرورپ ماد ار زین لماش یم دوش .
نیاربایینب یریدییم
ت نیرتشاییب نداد کاروییخ و هیییذغت تیییمها
یداییصتقا ار
رد شرورییپ
ناگدننکراوخشن دوخ هب
صاصتخا یم
دهد ( March, 1975 .)
4-2 - ماد هیذغت رد جیار یکاروخ داوم ییاسانش
رد هیذغت ماد اه دیاب هجوت یصاخ هب عون و بیکرت داوم یکاروخ دروم هدافتسا رد هریج تیهج
داوم نیمات یذغم
دروم ین زا اهنآ .دوش اب هجوت هب هکنیا رد بیکرت و تیلباق میضه و بذیج داویم
یذغم رد دوجوم کاروخ
یاه دروم هدافتسا رد عاونا هرییج توایفت یداییز دویجو
،دراد تخانیش
تایصوصخ اهنآ
تیمها یاراد یشاب
یم .دشاب
فرطرب ندرک تاجایتحا ییاذغ
ماد اه زا قییرط مییظنت هیمهیس یاه ییاذیغ ایعتم ،یفایک
،لد
راگزاس اب هاگتسد شراوگ و ات دح ناکما ییم ییاذیغ هرییج نآ هیب هک دریگ یم تروص یداصتقا
دنیوگ ماد. اه دننام ریاس تادوجوم زاین هدنز
هب از یژرنا یذغم داوم و
هدنزاس یارب تیاده لایمعا
یتایح و نیننمه تخاس
؛دنراد دوخ تادیلوت هتبلا
هولاع رب جایتحا هب نیا هنوگ
،داویم یب ه ریگید
داوم یتایح زین دنمزاین .دنتسه نیا اب لاح نینچ ییاهزاین تخاونکی هدوبن
و هب یلماوع یددعتم
:دننام عون
،ناویح یگرزب
،هثج
،نس عون دیلوت لماوع رگید و یگتسب
.دراد نیا زاین ایه رد لیحارم
فلتخم یرادهگن و دیلوت توافتم ،یباهو( تسا 1387
.)
لکش 2 - 1 خ یدنب هقبط کارو
،یدیص و یملاغ(
1395 )
5-2 - هفولع اه
26 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
،هزورما مغریلع هکنیا هب تهج ندیسر هب دیلوت شاب فرصم هناد اه رد ماد هیذغت اه
شیازفا هتفای
تسا اما زونه فرصم هفولع هاگیاج صاخ دوخ ار ظفح هدرک .تسا شزرا هفولع ییاذغ هب
هینوگ و
هتیراو
،هایگ یناوارف گرب و تمسق یاه هدنز گ
،یهای تشادرب نامز و
هیلحرم دیشر لیصاح ،هاییگ
یزیخ
،کاخ طیارش بآ و ییاوه
،هیقطنم هویحن تیشادرب و
شور یرادیهگن و
تیریدیم فریصم
یگتسب .دراد
1-5-2 - هفولع : كشخ
نیرت هدمع عبنم
یکاروخ هیلگ یاه دنفیسوگ و
زیب رد ناتیسمز تیسا
.
هفولع یاه کشخ یاراد شزرا ییاذغ یتوافتم دنتسه و راد یا یژرنا و نیئتورپ دنتسه یطسوتم
2-5-2 - هنیموگل هفولع
اب دوجو عونت رد هفولع هداوناخ هنیموگل هک نیرتمهم ایهنآ
لمایش عاوینا
،هیجنوی عاوینا
،ردبیش
هفولع ،سرپسا
،ایوس هجنپ
،یگرگ عاونا کت هپل یا اه و هپلود یا اه دننام نپول
،درز
،بادنم ملک اه
و عاونا یتح اهائناکوئل
م ی
،دشاب کی عون یگتسبمه و
تهابش یراتخاس رد
نیب ایهنآ تبیسن هیب
هفولع نایمدنگ هداوناخ هدید
یم .دوش هفولع تشوقب زا ظاحل یاوتحم نیئتورپ تبسن هب نایمدنگ
ینغ رت .تسا موگل شنکارپ اه
هب لیلد تمواقم رد ربارب امرس و امرگ هدرتسگ یم .دیشاب ییضعب زا
ناهایگ هفولع ییا دوجوم نیا رد هتسد دننام هجنوی دنچ هلاس یم دنشاب و ره لاس زاین هب تیشک
ددجم دنرادن فایلا. لباق مضه نیا هتسد زا ناهایگ هفولع یا شاب یم دیشاب و یاراد یکاروخیشوخ
یبسانم .دنتسه زین تاردیهوبرک
یاه هتساشن یا رد نیا عون هفولع مک هدوب و هقاس هب اج هدنام زا
نیا ناهایگ خ هب صوص رد نامز
،دولب شزرا ییاذغ نییاپ یرت نیا .دنراد نایهایگ
رد هیسیاقم ایب
هفولع نایمدنگ هداوناخ یاراد
،میسلک
،میزینم درگوگ و سم رتشاب یلو یور و زنگنم یرتمک یم
.دنشاب تردق نیننمه یرفاب
نیا ناهایگ رد هسیاقم اب نایمدنگ هب
لیلد ناوارف رت ندویب ریصانع
یندعم رد اهنآ رتشیب تسا نیرتمهم. هفولع
دوجوم رد نیا هورگ زا ناهایگ هفولع یا هجنوی هدوب و
نآ ار هفولع هکلم یراذگمان .دننک یم
زا فرط
،رگید هفولع ردبش ار مه ءزج هورگ نیرترب اه رد نیا
شخب یفرعم یم .دنیامن هفولع شومعم هجنوی
و ردبش رد هسیاقم اب هفولع ریاس تشوقب و نایمدنگ
اد یار تیلباق مضه
،هباشم هب یرتشیب رادقم طسوت
ماد اه فرصم یم دنوش بلغا. هیفولع هداونایخ
دننام تشوقب
،هجنوی ردبش زمرق و ردبش دیفس یاراد تردق یشاب داجیا خفن ماد رد .دنتیسه نییا
خفن لیکشت هدش رتشیب هب تروص یفک هدوب و لماع یلصا نیا فک هدام یا فک از مان هب نینوپاس
م ی دشاب هک رد نیا ناهایگ هب روفو تفای یم ،یفیرش و مداخ( دوش 1389
) .
1-2-5-2 -
هجنوی مهم: نیرت هایگ هداونایخ تشویقب .تیسا ییاذیغ شزرا نآ
شییب زا ریایس
ناهایگ هفولع یا شزرا .تسا ییاذغ
گرب هجنوی تبسن هب ةقاس نآ .تسا رتشیب دعب
زا لگ ندریک
لماک ةعرزم هجنوی ییاذغ شزرا نآ
هب رادقم یدایز شهاک یم دبای و تبسن زا نیئتورپ نآ هتساک
هدش و رادقم فایلا نآ ماخ شیازفا یم .دبای
هشیر اب هلاس دنچ تسا یهایگ هجنوی ار نییمز تبوطر هشیر ندوب لیوط تلع هب هک یوق یاه
اذیغ شزرا .دییامن یم تمواقم امرگ و یکشخ لباقم یرتشیب یدایز نامز تدم و هدومن بذج یی
هفولع ناهایگ ریاس زا هجنوی هایگ .دشاب یم رتمک نیئتورپ هب نآ یژرنا تبسن یلو تسا رتشیب یا
یواح کشخ هدام رد هجنوی هفولع 47
/ 1 هلایسوگ و یرییش وایگ یارب هک تسا میسلک دصرد یاه
دودح نآ رفسف ،دراد تیمها رایسب دشر لاحرد 24
/ 0 رایشرس تیلع هیب هیجنوی .دشاب یم دصرد
زا ندوب نیماتیو و نتوراک یفایک رادیقم هیب بویخ هیجنوی .دراد فریصم یرادغرم رد نآ ردوپD
نیماتیو نیماتیو .دراد نیساین و نیولافوبیر ینعی سکلپمکB
تیسا دویجوم هیجنوی رد زیین K
،ناراکمه و یدعاس(
1381 .)
کشخ هجنوی عبنم یواح
ینغ زا
،نیئتورپ
،میسلک نیماتیو و هب تلع کاروخشوخ هکنیا تسا
زا نیرتهب ناهایگ هفولع یا .دشاب یم زا
فرط درکلمع رگید هنایلاس
،نآ هچ زا رظن هدام کیشخ و
هچ زا رظن هفولع هزات رب رثکا ناهایگ هفولع یا یرترب دراد ( یعیفش
،هنزرو 1382 .) شویمعم یباییزرا
کاروخ یاه هفولع دننام یا هجنوی اب شور یاه نییعت تابیکرت
،ییایمیش نییعت
رض بیا
،یمیضه
هزادنا هیزجت یریگ یریذپ
هدام کشخ و نیئتورپ و یکاروخشوخ ماجنا
یم دوش (
،تیادیه 1381 ) .
هلمج زا لماوع ریثات راذگ رب نیا لماوع یم ناوت هب هنوگ و
،هتیراو هلحرم
،دشر تبیسن هیب گریب
،هقاس میلقا و بآ و
،اوه تیریدم تشادرب و تایلمع یکیناکم هراشا دومن ،یولع(
1379 .)
هجنوی یکاروخ هدام کی یلاع
رد هیذغت ماد هب هژیو یارب واگ یریش .دیشاب ییم یاراد هیجنوی
نیئتورپ و میسلک ییشاب هناشن هک تسا بوغرم
ندوب نآ .تسا تشادرب نامز نیرت بسانم هجنوی
هلحرم یا تسا هک کی موس هتوب اه هب لگ .دننیشنب رد
هریج ییاذغ واگ
،یریش نیب ود رایهچ ایت
ک مرگولی هجنوی رد زور یفاک و بسانم ( تسا McDonald, 2002 .)
ماد ییاذغ هریج رد هفولع ناونع هب نآ زا ییاهنت هب ناوت یم هک تسا یهایگ هجنوی هدافتسا اه
و دییلوت ،دیشر یاریب داویم نییا .تسا یذغم داوم عاونا یاراد اریز تسا یلماک یاذغ هجنوی .درک
،دنراد یدایز تیمها ماد یروراب رد .تیسا هیجنوی هدینهد لیکیشت یذیغم داویم زا یکی نیئتورپ
دودح 70 گرب رد هجنوی ینیئتورپ داوم دصرد ماد هییذغت رد ییمهم لیماع یژرینا تسا نآ یاه
ماد رد هیجنوی زا هدافتیسا دویش ییم ماد ندب بذج یتحار هب هجنوی رد دوجوم یژرنا .تسا یایه
راییسب یذغم داوم عاونا نتشاد تلع هب یراورپ شیازیفا ثیعاب نییننمه هیجنوی ،تیسا بیسانم
ییم هییذغت هیجنوی اب هک یاه ماد .دوش یم )ندوب درت و رادبآ( ماد تشوگ تیفیک و نزو بسانم
28 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
فریصم یفرط زا .تسا بوخ اهنآ یروراب تردق و دنراد اهیرامیب ربارب رد مواقم یندب یاراد ،دنوش ریاس بذج و مضه هب و شراوگ هاگتسد تیوقت ثعاب هجنوی ،ییمیرک( دینک یم کمک ییاذغ داوم
1381 .)
3-5-2 - هفولع هنیمارگ
هفولع هنیمارگ هداوناخ ار
یم ناوت هب ود شخب تلاغ هناد زیر و تلاغ هناد تشرد .دومن میسقت
زا نیرتمهم هفولع
تلاغ هناد تشرد یم ناوت هب فیلع دریم ادویمرب(
،(
،یتویمیت مد
هایبور و ترذ
هفولع یا هراشا .دومن لع هفو
،مدنگ
،وج
،هلاکیتیرت
،رادواچ
،فشوی فیلع
،یراینق
،ییعترم کینازرل
نمچ یسیلگنا و موگروس زین ءزج هداوناخ تلاغ زیر هناد دنتسه هفولع. تلایغ یاراد نیئتوریپ و
داوم یندعم اصوصخم میسلک
یرتمک تبسن هب هفولع تشوقب .دنیشاب یم هیتبلا
یاویتحم
،یژرینا
،نیئتورپ
،میسلک زلولس و ل نینگی .درییگ راریق تیشادرب نایمز ریثایت تیحت دیناوت ییم هفولع زا
نیرتمهم هفولع
نایمدنگ لماش ترذ
،هدش ولیس هفولع
وج و هفولع مدنگ یم .دشاب نیا عوین هیس
هفولع هب لیلد
،ندوب کاروخشوخ یاوتحم
یژرنا بیسانم و زلولیس یفایک و زیین نازییم لویصحم
یدیلوت بسانم راتکهرد هاگیاج یصاخ راد
،یفیرش و مداخ( دن 1389
.)
4-5-2 - هفولع ییولیس
1-4-5-2 -
: ولیس ینامتخاس تسا
هک تهج هریخذ و ندرکرابنا یخرب
داوم ییاذغ هب ترویص
هارمه( رادبآ اب
)تبوطر ثادحا یم .دوش داوم هریخذ هدیش رد ولییس ار داویم ییولییس ایی ژلاییس
دنیوگ و موسرم نیرت نآ اه یولیس یقفا تسا .
رد با ادت هدافتسا زا هفولع هب تروص ولیس هدش رتشیب رد یاهرویشک ییایپورا
هیک طییحم ایهنآ
تبوطر یاراد ییشاب
یم
،دشاب موسرم هدوب تسا یلو اب تعرس ییشاب نییا شور هییهت هیفولع رد
ریاس طاقن زین ایند جاور .تفای رد نیب شور یاه هدافتسا زا هفولع رد هیذغت
،ماد یریگراکب هیفولع
ولیس هدش هب لیلد ظوفحم رتهب ندنام
شزرا ییاذغ نآ و زین رتشیب ظویفحم ندینام لویصحم زا
تامدص ییایمیش و
یکیزیف
،طیحم رد لومعم
هدش تسا .
هفولع ولیس هدش یم دناوت یطولخم زا
هفولع نایمدنگ اب
تشوقب ای هب لاماک تروص تیسدکی
زا
کی عون هفولع .دشاب هفولع ولیس هدش رایسب کاروخشوخ هدوب
و ماد ار تهج رتشیب فرصم و
رتهب
کیرحت یم .دیامن هب لیلد ریمخت هیلوا هفولع رد هلحرم ولیس ندش تدیم نایمز یراگدینام نییا
لوصحم رد هبمکش ماد
ًاتبسن مک هدوب و تعرس ریمخت و مضه نآ زیین راییسب رتعیریس زا هیفولع
فرصم هب هدش تروص هفولع رت ای کشخ یم .دشاب
2-4-5-2 -
ترذ کشخ هدام نوچ .تسا ندرک ولیس یارب بولطم هایگ کی ترذ : هدش ولیس
( بسانم 30 ،یرییش ترذ .دراد ) ندیش یدیسا لباقم رد تمواقم( نییاپ یرفاب تیلباق و )دصرد
تاردیهوبرک یاراد بسانم بآرد لولحم یاه
(1
تاردیهوبرک هک هدوب )WSC بآ رد لویلحم یاه
سا ولیس رد ریمخت نازیم زا یصخاش ینییایپ یندیعم داویم و نئیتوریپ یاراد هدش ولیس ترذ .ت
،رورس نایرون( تسا 1390
.)
تاردیهوبرک هدمع تمسق هدیش لیکیشت زوتکورف و زکولگ ،زراکاس زا ترذ بآ رد لولحم یاه
تاردیهوبرک نیرت یلصا بآ رد لولحم یاهدنق تسا رد ترذ هیناد رد دوجوم ینامتخاس ریغ یاه
تسه یشیور دشر هرود لوط هک هدوب ناگدننکراوخشن یارب یا هفولع عبانم زا هدش ولیس ترذ .دن
رد یژرینا لیمکم ترویص هیب شومعم هدش ولیس ترذ دشاب یم بوخ نیئتورپ و شاب یژرنا یاراد هفولع عبانم اب بیکرت ،نارایکمه و شورویخ( دویش ییم هدافتیسا )هجنوی دننام( شاب نیئتورپ اب یا
1394 ).
ا ییکی هدش ولیس ترذ هیفولع ز
بویخ تاییصوصخ رطایخب یرییش وایگ هییذغت رد جییار یاه
لامایک هرییج ایب تیحار ندیش بیکرت و بوخ یریذپ ژلایس ،یذغم داوم یشاب تظلغ ،یزرواشک ( تسا طولخم Neylon and Kung, 2003
.)
دیشاب هدیش یرایبآ مه یفاک نازیم هب و دراد یبوخ دشر ترذ هک یقطانم رد هدش ولیس ترذ ک ولیس یارب تیقد ایب و هدیش تیشادرب بیسانم هلحرم رد ترذ هننانچ تسا بسانم رایسب ندر
کاروخ نیرت هفرص هب و نیرتهب زا یکی ددرگ ولیس ناوارف رد ولیس لوصحم .دوب دهاوخ یماد یاه
ارییز دیتفیب ریخایت هب دیابن ترذ ندرک ولیس تسا ریغتم لصف و کاخ تیفیک بسحرب راتکه ره و یبوچ هایگ تروص نیا رد تسا نکمم یتح و .دوش یم هتساک نآ یکاروخشوخ زا و هدش یفایلا
زا یدایز رادقم و هدش هزم شرت یلیخ ولیس ،دنیامن ولیس دوز یلیخ رگا رگید فرط زا ،دنزب کپک نیب هنازور دنفسوگ رد ترذ یولیس فرصم .دور یم نیب زا نآ هریخذ یدنق داوم 4
- 5 مرگویلیک
اس( دشاب یم ماد سار ره یارب ،ناراکمه و یدع
1381 .)
هفولع ترذ یا
کی هفولع یلاع یارب ماد تسا اه زا رظن نیگنایم درکلمع هدایم کیشخ داویم و
ییاذغ لباق مضه رد
،راتکه ترذ رتهب زا ره لوصحم هفولع یا یریگید تیسا ،یریپ(
1988 رد .)
طیحم یاه
،لدتعم هب روط یعیسو تهج ولیس فتسا هدا هدش و لباق تاقیقحت یهجوت
تهج دوبهب
یولیس ترذ ماجنا هدش .تسا رد قطانم هراح
،یا هایگ ترذ ناونع هب هیفولع رد لیحارم فیلتخم
دشر و ومن هدافتسا یم .دوش بلغا ترذ هب ناونع ود لوصحم هروظنم
یارب هفولع و هناد تشک یم
1Water Soluble Carbohydrates
30 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
دوش و یاهتمسق فلتخم
هتوب هب ناونع هدافتسا هفولع یم
،ناکوچ( دوش 1391
) .
هب راتکه رد ترذ هفولع درکلمع و دراد دوجو ترذ هایگ رد یدایز هتساشن و یدنق داوم 80
ات
100 ،هدیش ولیس ترذ .تسا زبس هفولع دیلوت یارب ناهایگ نیرتهب زا یکی هایگ نیا .دسر یم نت
ار نوییسازیناکم طیاریش و تسا دنفسوگ و واگ تهج یکاروخ شوخ رایسب هفولع ییم یبویخ هیب
مییسلک و مییساتپ ،رفیسف ،نژورتین اصوصخم یندعم داوم دایز ریداقم یاراد ترذ عون نیا .دریذپ ماد یاریب نآ یولییس و هدش مضه یناسآ هب و تسا تیسا کارویخ نیریت بیسانم یراوریپ یایه
،نکفارذب(
1380 .)
هجنوی و کشخ ژلایس ترذ ود عبنم هفولع مهم رد هیذغت ناگدننکراوخشن رد
دیشاب ییم ناریا
هب روط یلک هریج اه رب ساسا نیا ود عبنم هفولع یا ناونع هب هریج
هیاپ هلومرف و ولناما( دنوش یم
،شکتمحز 1387
.)
6-2 - هرتناسنک اه
داوم یکاروخ یژرنا یواح دایز
یلو مجح و ربیف ار مک کاروخ یایه هرتنایسنک دینیوگ یا
هیک
راشرس زا
،نیئتورپ داوم
یندعم و یماتیو ن اه .دنتسه یداوم هک ینامز دننام
،ویج
،مدینگ سوبیس
هلافت ردنغچ دنق و هلاجنک مخت ار هبنپ صخشم رادقم و تبسن اب اب
لیمکت هدننک یندیعم یاه و
ینیماتیو طولخم
،دننک کاروخ هرتناسنک هیهت
یم .دوش رد هسیاقم اب
،یبشخ هفولع هرتناسنک
ایه
زا تیلباق مضه یشاب رادروخرب تسا
و ب یار ندرک هدروآرب ییاذغ زاین
ماد ییاه هیک دییلوت ییشایب
،دنراد هولاع رب هفولع دیاب رادقم یصخشم زا
هرتنایسنک یاه
ییماد میه هدافتیسا دریک
،یریفعج(
1386 .)
رد هک یعقاوم هریج
یاه هفولع یا ییاناوت نیمات یژرنا و داوم یذغم دروم زاین ماد هب صویصخ
ماد یارب یاه دیلوترپ ار شادن هت دنشاب زا هرتناسنک اه هدافتیسا ییم دویش ایت دریکلمع رد هیلگ یاه
دنفسوگ و زب دوبهب ،یدیص و یملاغ( دبای 1395
.)
2 - 1-6 - تلاغ
شومعم رد تروص دوبمک هفولع و ای نیمات ندشن یمامت یژرنا دروم زاین ماد اه زا قیرط فرصم
،هفولع ثعاب یم دوش رادماد زا هناد تلاغ هک یواح ژرنا ی و داوم یذغم ییشاب
،دنتیسه هدافتیسا
هناد .دنک تلاغ
ولمم زا یژرنا هدوب یلو یاوتحم
،نیئتورپ یبرچ
و یندیعم داویم ایهنآ
توایفتم و
شومعم مک یم .دشاب یارب هدافتسا هنیهب زا تلاغ داهنشیپ یم دوش هک اهنآ ار تروص هب درخ
هدش
رد رایتخا ماد
،اه اصوصخم
،اهواگ رارق .دنهد رصم ف تلاغ هب ترویص هیناد ببیس لیماک شهایک
تیلباق مضه و مدع بذج بسانم داوم یذغم اهنآ هدش و ریداقم لباق یهجوت زا ایهنآ ترویص هیب
تسد هدروخن اب عوفدم ماد جراخ یم .دنوش رد نایم ناگدننکاروخشن اهنت
نادنفسوگ ناویج
ییم
دنناوت هب تلع لکش بسانم نادند اه هناد یاه لماک ار بوخ دیوج ه و هب روط اتبسن بسانم درویم
هدافتسا رارق دنهد .
2-6-2 - ( ترذ Zea mays هلمج زا : )
هناد یاه تلاغ تسا هک هب تلع داییز هتیساشن رد
،نآ
شزرا اتبسن ییاذغ ییشاب
دراد و زا نیا ور رد ةریج ییاذغ هب ناونع یکارویخ ةدایم یژرینا
از هیب
رادقم دروم دایز هدافتسا
رارق یم ترذ .دریگ دیننام یذیغم داویم ریگید یاراد هتیساشن ریب هولاع
،ناراکمه و یدعاس( دشاب یم زین یندعم حلاما و نیماتیو ،نیئتورپ ،یبرچ 1381
.)
،ترذ هیناد یا
شوخ کاروخ هدوب و تیلباق مضه نآ تسشاب و تردن هب ببس داجیا تلاکشم هیذغت یا یم .دوش
هناد ترذ بسحرب هنوگ و
،ماقرا هدوب توافتم و
یاراد گنر یاه
،درز دیفس و زمرق تسا هیک ةیناد
درز نآ فرصم یرتشیب دراد راشرس و زا دیئونتوراک یواح
8 شیپ زایس نیمایتیو .تیسا A
ترذ
یاراد شومعم 5
/ 8 ،نیئتورپ دصرد 5
/ 3 و یبرچ دصرد 7
/ 2 دیصرد ریبیف تیسا (
،یحلایص 1389
.)
تسا رتمک نآ ربیف و رتشیب مدنگ هناد زا ترذ یژرنا نازیم و میسلک و نیئتورپ رادقم رظن زا یلو
هناد زا رتریقف رفسف هیک یداییز یدینق داوم و ناوارف مضه تیلباق یترابع هب .دشاب یم رگید یاه
هناد ریاس زا نآ دیفم و صلاخ یژرنا شزرا دراد رد نآ میضه زا لصاح ییاهن داوم و هدوب رتشاب اه
نیئتورپ و اهیبرچ لیکشت نشاب یم بسانم ندب یاه
( د Vermol et al. 1970 .)
نیموس لوصحم یعارز دروم تشک دعب زا مدنگ و جنرب ترذ .تسا ترذ دربراک و تراجت رتشیب
هب ناونع یلوصحم یارب
هیذغت رویط و ماد
،تسا اما کی ءزج کفنیش و مهم ییاذغ دبس ناسنا
زین
یم .دشاب هولاع رب اذغ و هیذغت
،ماد ترذ هنماد یعیسو زا یربراک تعنص زا ی هلمج یروآریف داویم
ییاذغ ات دیلوت لوناتا ار دراد .
ترذ یهایگ کی هلاس تسا هک هن اهنت تیلباق دیلوت ییشایب
،دراد هیکلب ییاییفارغج یراگزایس
رصحنم هب یدرف دراد هک بجوم شرتسگ تشک نآ رد حطس یناهج هدیدرگ تیسا یاهدییربیه.
یفلتخم زا ترذ اب یگژیو یاه ناشدوخ صاخ دوجو
راد جیار دن نیرت ایهنآ ترذ نادیند یبیسا ایی
( ) Dent ،نایکوچ( دیشاب ییم درز ایی دیفس گنر هب هک دوش یم هدافتسا ماد هیذغت رد رتشیب هک
1391 .)
یرایسب رد زا
اهروشک هب لیلد ندوب نارگ هناد
فریصم ترذ نآ
رد هییذغت ماد ایب تیدودیحم
وربور .تسا ترذ تبسن هب یاه هناد بلغا تلاغ
یاراد شاب نیرت یژرنا نازیم یم
.دشاب نیننمه
ماخ یبرچ نازیم دوجوم
رد ترذ ود ربارب مدنگ و وج هدوب اما تیمک نیئتورپ نآ نآ زا ود نییاپ
رت یم .دشاب نازیم هتساشن دوجوم رد ترذ 70 دصرد هدام کشخ نآ هدوب یلو و ریمخت تعرس
Title and Author: Effects of grain source and corn silage level on performance, blood
32 هرب هیذغت رد هلغ عبنم و هدش ولیس ترذ حطس رثا
فنامور هتخیمآ یاه -
یناغم
parameters, carcass characteristics and nutrient digestibility of fattening Romanov-Moghani lambs / Saleh Akhavan
Supervisor: Dr. Hosein Abdi benemar – Dr. Jamal Seif davati Graduation date: 21 september 2019
Number of pages: 92
Abstract
Research Aim: The aim of this study was to investigate the effects of grain source and corn silage level on performance of fattening Romanov-Moghani crossbred lambs.
Research method: Twenty-four male Romanov-Moghani lambs were used in a randomized complete design with 4 diets and 6 replicates (lambs) in each diet for 60 days. The experimental diets in this research were: 1) diet with 25 % corn silage of forage portion with barley as grain source, 2) diet with 75 % corn silage of forage portion with barley as grain source, 3) diet with 25 % corn silage of forage portion with corn as grain source, 4) diet with 75 % corn silage of forage portion with corn as grain source. The lambs grouped based on their body weight to feed one of the four experimental diets.
Findings: Total average daily gain, dry matter intake in second month and total dry matter intake were affected by the interaction effect of corn silage level and grain source (P<0.05). Daily weight gain of lambs fed low level of corn silage (25 %) with barley grain was higher than other groups. In addition, the dry matter intake of lambs fed 75 % corn silage with barley grain was lower than other groups. Feed conversion ratio was not affected by the experimental diets (P>0.05).
Concentrations of blood glucose, total protein, albumin, beta-hydroxy butyrate were not affected by experimental factors (P>0.05). Whereas, blood cholesterol and triglyceride levels of lambs fed corn grain were higher than other treatments. The final body weight, carcass weight, fat-tail weight and back fat tickness were not affected by experimental factors (P>0.05).
Conclusion: Based on the results, the diet with a low level of corn silage with barley had better daily gain and higher dry matter intake than other treatments. Therefore, feeding 25 % corn silage with barley as grain source can be recommended.
Keywords: corn silage - fattening lambs - carcass characteristics - blood metabolites.
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resources
Department of Animal Science
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc. in Animal Science Major, Animal Nutrition
Effects of grain source and corn silage level on performance, blood parameters, carcass characteristics and nutrient digestibility of
fattening Romanov-Moghani lambs
By:
Saleh Akhavan
Supervisor:
Dr. Hosein Abdibenemar - Dr. Jamal Seif davati
Advisor:
Dr. Abdelfattah Zeidan Mohamed salem - Dr. Bahram Fathi-achachlouei
Sep 2019
