A Framework for Social Media Marketing Evaluation in SMEs

(1)

*Corresponding author

2228- 7744/ © The author(s) Publisher:University of Isfahan https://doi.org/10.22108/nmrj.2022.133641.2698

https://nmrj.ui.ac.ir/?lang=en New Marketing Reserch Journal

E-ISSN: 2228- 7744 Vol. 12, Issue 4, No.47, Winter 2023 Document Type: Research Paper

Received: 07/06/2022 Accepted: 29/10/2022

A Framework for Social Media Marketing Evaluation in SMEs: A Mixed-methods Approach

Mona Jami pour

Associate Professor, Department of Business, Hazrat-e Ma’soumeh University (HMU), Qom, Iran [email protected]

Seyed Mohammadbagher Jafari*

Associate Professor, Faculty of Management and Accounting,college ofFarabi Campus, University of Tehran, Tehran, Iran

[email protected]

Fateme Javidi

Ph.D. Student in Business Policy Management, Guilan University, Guilan, Iran [email protected]

Abstract

Despite the importance of social media marketing in many organizations, including small and medium enterprises (SMEs), scattered and limited studies have been done to evaluate its performance.

Therefore, the present study attempts to develop a comprehensive framework for evaluating the performance of social media marketing in SMEs using the well-known management of the balanced scorecard (BSC). This study is an applied-development study in terms of purpose and mixed-methods in terms of data collection. In order to achieve the research goal, in the first step, the qualitative method via interviewing with experts as well as a comprehensive literature review was applied and the indicators of the proposed framework were extracted. In the second step, a questionnaire was developed for the validation and weighting of dimensions and indicators. Besides, an evaluation of academic experts, experienced marketing managers in the field of social media marketing, and senior managers of small

(2)

2 New Marketing Reserch Journal, Vol 12, No. 4, Ser No. (47), Winter 2023

and medium enterprises was done. The findings of the study showed that the financial dimension with a weight of 0.257 was the first priority. The customer dimension with a weight of 0.255 was the second priority. The learning and growth dimension with a weight of 0.250 was the third priority, and then the internal business processes dimension with a weight of 0.236 was the last priority. The developed framework can be used as a tool to measure the strengths and weaknesses of social media marketing performance projects in organizations, especially SMEs.

Introduction

With the expansion of cyberspace and the emergence of social media, the use of media space has been recognized as a common experience for corporate communication with customers and the exchange of information. In the past decade, social media has had tremendous success. Nowadays, implementing some form of online marketing through social media is very important for all businesses.

Despite the importance of social media marketing in many organizations, including small and medium enterprises (SMEs), scattered and limited studies have been done to evaluate its performance. Therefore, the present study attempts to develop a comprehensive framework for evaluating the performance of social media marketing in SMEs using the well-known management of the balanced scorecard (BSC).

Methodology

This research has been conducted using a mixed-methods approach in three phases as below:

1) In the first phase, a comprehensive literature review was conducted among the past studies on this field to identify the indicators and dimensions that were mentioned in the previous studies for assessing the performance evaluation of social media marketing.

2) In the second phase, through a qualitative approach, interviews were conducted with ten experts to identify and extract the indicators and dimensions of social media marketing performance evaluation in SMEs. Judgment sampling was applied for sample selection.

3) In the third phase, the research approach was quantitative, and a questionnaire based on the indicators and dimensions extracted from the earlier phases was used. The Likert scale was utilized to collect the perception of the respondents on the questionnaire items. For this phase, about 39 samples were collected.

In this study, interviews were conducted using a semi-structured exploratory approach to collect the data. Two criteria of credibility and reliability were used to validate the present study. To achieve these two criteria, the following steps were followed:

 Credibility: for this purpose, the participant feedback method was employed, in which six interviewees were asked to provide feedback on the interviews conducted and the analyses obtained.

This helped to obtain the agreement of the interviewees.

(3)

New Marketing Reserch Journal, Vol 12, No. 4, Ser No. (47), Winter 2023 3

 Reliability: to do this, all details of the interviews were recorded, and notes at every step of the research were taken. Voice recording and oral data writing were performed in all interviews. In order to calculate the interview reliability, the two coders (evaluators) agreement method was used.

The researcher, along with the research fellow, coded the three interviews. The percentage of agreement within the results as a measure of reliability was 0.8, which is more than the acceptable level of 0.6.

Also, to determine the reliability of the questionnaire, Cronbach’s alpha coefficient was calculated by SPSS software. The alpha coefficients of the studied variables were higher than the threshold value of 0.7. Therefore, it can be said that the questionnaire was valid. To analyze the data obtained from interviews, the content analysis method, which is the most common approach for analyzing data in the social sciences, was utilized in this research. The data gathered via questionnaires were analyzed using the sign test to confirm or reject the research indices, and the weighted average method was used to measure and rank the research indices via SPSS software.

Findings

After the code and indicators were identified for each interviewee in the first step, 65 indicators were extracted. It was found that 7 indicators are related to the financial dimension. Twenty-six indicators are related to the customer dimension, and 17 indicators are related to the internal business processes dimension. In addition, 15 indicators are related to the dimension of learning and growth. Also, with the results of the indicators obtained during the research, it was found that many indicators have been extracted from the study and review of the content of other studies by citing sources, and some indicators are just the result of interviews with experts in the field of social media in the executive and academic field. This part of the indicators, in turn, refers to the innovative aspect of the current research.

Conclusion

The top indicators identified in this study are as follows: the financial dimension (0.257), the customer dimension (0.255), the learning and growth dimension (0.250), and the internal business processes dimension (0.236). Also, with the results of the indicators calculated during the research, it was found that many indicators have been extracted from the study and a review of the literature content of other studies by mentioning the sources. And some indicators are just the result of interviews with experts in the domain of social media in executive and academic fields. This type of indicators, in turn, refers to the innovative aspect of the current research. The developed framework can be used as a tool to measure the strengths and weaknesses of social media marketing performance projects in

(4)

4 New Marketing Reserch Journal, Vol 12, No. 4, Ser No. (47), Winter 2023

organizations, especially SMEs.

This research has some limitations. First, the proposed framework is presented at the theoretical level and has not been used in practice. It is suggested to use the case study method to evaluate the selected company in terms of social media marketing performance. The second limitation of this research is that the mutual effects of the identified dimensions have not been considered in the framework. Therefore, it is suggested to investigate the mutual effects of dimensions and indicators using quantitative modeling methods such as DEMATEL in future studies. Third, the proposed framework generally provides a performance evaluation framework regardless of the media type. Therefore, it is suggested that future researchers identify social media marketing performance evaluation indicators according to the type of media used by the company.

Keywords: Performance Evaluation, Social Media Marketing, Small and Medium Enterprises SMEs, Balanced Scorecard.

(5)

ذاق٘قحز

ٖتاٗضاظات يًَٗ

لاؾ نّزظاٍز

، ُضاوق مضاْچ

،

ُضاوق

ٖخا٘خ ( 47 ) ىاسؿهظ 1401

دٗضاز رفاٗضز : 17 / 3 / 1401 دٗضاز

ـطٗصخ : 7 / 8 / 1401

ل : 28 - 1

ٖطٍّضپ ِلاقه

*

ٍؤؿه ُسٌؿًَٗ

ل

https://doi.org/10.22108/nmrj.2022.133641.2698

ًِاسر ٖتاٗراسات دزکلوع ٖتاٗسرا بَچراْچ تکزض رد ٖعاوتجا ٕاّ

ٖث٘کزت ٕدزکٍٗر ؛طسَته ٍ کچَک ٕاّ

ٖهاج اًَه

1 رَپ

،

ٕزفعج زقاتدوحه د٘س *2

ٕدٍٗاج ِوطاف ،

3

1 - ُسکكًاز ،رٗطٗسه ٍُطگ ضا٘كًاز ىاطٗا ،نق ،)ؼ( ِهَهٗه ذطًح ُاگكًاز ،ًٖاؿًا مَلٖ

2 - ،ٕضاستاؿح ٍ رٗطٗسه ُسکكًاز ،ٕضٍاٌف ٍ ٖسٌٗن رٗطٗسه ٍُطگ ضا٘كًاز ىاگسکكًاز

ىاطٗا ،نق ،ىاطْز ُاگكًاز ،ٖتاضاف

[email protected]

3 - رؾا٘ؾ رٗطٗسه ٕطسکز َٕدكًاز ٕضاصگ

ىاطٗا ،ىلا٘گ ،ىلا٘گ ُاگكًاز ،ًٖاؿًا مَلٖ ُسکكًاز ،ًٖاگضظات

ُد٘کچ

ِت ر٘وّا زَخٍ ات

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ٕط٘گضاک ىاهظاؾ ظا ٕضا٘ؿت ضز ٖٖاوسخا ٕاّ

ةبؿک ِلوخظا اّ

فٍّػبخ ،ٍبؾَسه ٍ وبچَک ٕابّضاکٍ

ٕابّ

ِت .رؾا ِسفطگ ذضَن ىآ زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٕاطت ٕزٍسحه ٍ ُسٌکاطخ ي٘وّ

،ضٌَٓه ٖبه ـلابز فٍّػبخ يبٗا ضز ظا ُزا سبؾا ابت ابز زَبق

زطبکٍٗض

ِسذاٌق ٖسٗطٗسه ًِابؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٕاطت ٕهاخ ٖتَچضاْچ ٔٗؾَز ِت ،ىظاَسه ٕظا٘سها ذضاک ٓسق

رکطبق ضز ٖٖابوسخا ٕابّ

ٕابّ

.زَق ِسذازطخ ٍؾَسه ٍ وچَک فسّ ؼاؾاطت ِٗلاُه يٗا

،

ٕزطتضاک ب

ِٗؾَز

ٍ ٕا ًَٔ ظا ٖث٘کطز رؾز ٕاطت .رؾا ضز ،فٍّػبخ فسبّ ِبت ٖتاٗ

ِت لٍا ٔلحطه ات ِثحاهه ٍ ٖ ٘ک ـٍض

ىاگطثذ مذاق ،فٍّػخ ٌٔ٘ك٘خ ٕهاخ ضٍطه يٌ٘چوّ ٍ ُظَح يٗا ٍ ٖٗابؾاٌق ٕزاٌْك٘خ بَچضاْچ ٕاّ

ِت ،مٍز ٔلحطه ضز .رؾا ُسق جاطرسؾا ضٌَٓه

ىظٍ ٍ ٖدٌؾضاثسٖا مذاق ٍ زاٗتا ّٖز

ِهاٌكؾطخ ،اّ

سذاؾطگكٍّػخ ٕا

ِت ٍ رفاٗ ِٗؾَز ِ ٖتابٗظضا

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ٓظَح ضز ِتطدزات ٖتاٗضاظات ىاطٗسه ،ّٖاگكًاز ىاگطثذ رکطق ٖتاٗضاظات سقضا ىاطٗسه ٍ ٖٖاوسخا ٕاّ

ٍبؾَسه ٍ وبچَک ٕابّ

ٗ .سق ِسذازطخ

ِسفا ىاكً اّ

رؾا ُزاز ىظٍ ات ٖلاه سُٗت ِک 257

/ 0 ىظٍ ابت ٕطسبكه سبُٗت ،لٍا رَٗلٍا ضز 255

/ 0 لٍا ضز ٍ ٕط٘گزابٗ سبُٗت ،مٍز ربَٗ

ىظٍ ات سقض 250

/ 0 ةؿک ٖلذاز ٕاّسٌٗاطف سُٗت ٍ مَؾ رَٗلٍا ضز ىظٍ ات ضاکٍ

236 / 0 ِٗبؾَز بَچضابْچ .سبًضاز ضاطق رَٗلٍا يٗطذآ ضز ِبسفاٗ

ٖه

ِت سًاَز

ُغٍطخ ٖتاٗظضا ٍ فٗي ٍ ذَق ٌاقً فدٌؾ ٕاطت ٕزطتضاک ٕضاعتا ىاٌَٖ

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٕاّ

سخا ٕاّ

ىاهظابؾ ضز ٖٖابو ،ابّ

ِت ةؿک ُػٍٗ

.زَق ُزطت ضاک ِت ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّضاکٍ

ُصاٍ د٘لک اّ

: ظضا

ٗ تا

ٖ ضاظات ،زطکلوٖ

ٗ تا

ٖ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا

ٖ

، رکطق اّ

ٕ سها ذضاک ،ٍؾَسه ٍ وچَک

٘ ظا

ٕ ىظاَسه .

(6)

2 / ذاق٘قحز

ٖتاٗضاظات

،يًَٗ

،

ُضاوق مضاْچ

،

ُضاوق

1 -

ِهدقه ًِابؾض ضَبْْ ٍ ٖکٗغَلٌَکز ٕاًف ـطسؿگ ات ٕابّ

ًِاؾض ٕاًف ظا ُزا سؾا ،ٖٖاوسخا

ِت ٕا ٔتطدز وٗ ىاٌَٖ

ٕاطببت لَببوٗه رکطببق ٌاببثزضا

لزاببثز ٍ ىاٗطسببكه اببت اببّ

ُسبق ِسذاٌبق ذابٖلاَا ىاضابکوّ ٍ ىابّزاطخ( ربؾا

،1

2018 )

ًِاببؾض ٕاببًف . ٕا

ٖببه ةثببؾ ٖببؾطسؾز اببت زَببق

ببتاق ذاببٖلاَا ِببت ىاٗطسببكه

ِببت ٍ زاببوسٖا ربب٘ٗقَه ،ظٍض

رکطق ٕضادز ابًْآ ِبت ىاٗطسكه ٕضازافٍ ٍ ّٖاگآ ٍ اّ

ىاضاببکوّ ٍ کٌ٘ببؾ( سببتاٗ فٗاعببفا ،2

2018 .) ضز ببّز

ٔ

ِسقصگ

،

ًِاؾض ابّ

ٕ ٖابوسخا

ٖ قفَه ظا ب٘

ر َبف ُزابٗلا ا

ٕ

سًزَت ضازضَذطت .

لاؾ ضز 2019

، ف٘

ؿ کَث

،

ِت ٖکٗ ىاٌَٖ

يٗطزضاسفطَطخ ظا بٍ

اؾ

ٗ ر ٕابّ

ِکثبق ابّ

ٕ ٖابوسخا

،ٖ

2.27 ه

٘ل

٘ زضا ىابْخ طبؾاطؾ ضز لاٗف طتضاک ربؾا ِسبقاز

.

َز

٘ٗ

طس لاحضز ه طياح

٘ ىابتع بت

٘ ف ظا 349 ه

٘ل ب٘

ىَ

طتضابک

ببت لاببٗف ا زٍسببح 500 ه

٘ل بب٘

ىَ

َز بب٘ٗ

ر رببؾا ظٍض ضز ٍ

،بَبب٘زَٗ

ِببت ببٗ ىاَببٌٖ

و بٍ

اببؾ

ٗ ر کاطسببقا ضاصببگ

ٕ

ٍ

ٗ س ئ

َ

، ت٘

ف ظا 3 ه

٘ل ب٘

زضا زظات بٗ

س

ٍ بٗ

س ئ

َ

ٖٗ

زضاز ِبًاظٍض

( ىاضابکوّ ٍ کًاٍ

،3

2020 .) رکطبق ظا ٕضا٘بؿت ابت ابّ

لاًاک ٔٗؾَز

ًِاؾض مط سلخ اّ

ٕ

ٖاوسخا

ٖ ،کَثبؿ٘ف سًٌاه

گَگ ر٘لاٗف ،ماطگاسؿٌٗا ٍ بَ٘زَٗ ،طسَ٘ٗز ،ؼلاخ ٕابّ

ٖبه ِٗؾَز اض زَذ ٖتاٗضاظات ٍسبٗضاً ٍ يٗسبهاض( سبٌّز

،4

2020 ،ي٘بٌچوّ .) اٗ

ربًطسٌ

ابت ًِابؾض ط٘ریبز فّابک ابّ

ٕ

ٗوخ

ٖ

َلز(

ٗ ع

ٗ ىَ

زاض ،

ٗ

َ

ِهاًظٍض ، )ذلابده ٍ اّ

طب٘٘غز ٍ

بهاٗز ضز ُسٌبقٍطف ٍ ٕطسبكه ٖسٌؾ فقً

ضابدز ٕابّ

ٕ

فٗاعببفا ةثببؾ يببٗلاًآ ضاظات عببکطوز

ٗ ببتا ُاگسببٗز ِببت ىا

ٕطسببكه ِببت اض ٕطسببكه ٍ رببؾا ُسببق ٕضاسببه ىاَببٌٖ

ر٘لاٗف ٓسٌٌکظاغآ

ٖه ٖفطٗه ٖتاٗضاظات ٕاّ

کبًاٍ( سبٌک

،ىاضاببکوّ ٍ 2020

.) ا ـضٍطببخ ببٗ

س

ٓ کاطسببقا ضاصببگ

ٕ

1. Pradhan et al.

2. Singh et al.

3. Wong et al.

4. Ramdin & Naraidoo

خ ب٘

ما ابّ

ٕ

ٖاببوسخا

ٖ بثَاره ابت ا

ى ببهرق

ٖ ُسبق طَظا ببٗ

ق

مط سلخ ابّ

ٕ ًِابؾض ابّ

ٕ ٖابوسخا

ٖ

، بٗ

و غز ب٘٘

ط ازاضابخ

ٗ ن

ِت سبقض روؾ ابوً

ٖٗ

ضاظات بٗ

تا

ٖ ًِابؾض ابّ

ٕ ٖابوسخا

ٖ ٍ

َاثزضا زاوسٖا

ٖ ه ضز ُزطسبؿگ ب٘

ىا ا ىاطتضابک

ٗ زابد ُزطبک

رؾا اظزاگاً٘(

،5

2022

ُظٍطها .) ٖتابٗضاظات َٖٖبً قب٘ثُز

ًِاؾض قٗطَظا يٗلاًآ غابكه ِبوّ ٕاطبت ٖٖابوسخا ٕاّ

،کببًاٗ( رببؾا نببْه ضا٘ببؿت 2019

ببتاٗضاظات ،يٗاطتاببٌت ؛) ىا

ُزطسؿگ ّٖاگً

ًِاؾض ِت طز ِسبقاز ٖٖابوسخا ٕاّ

سبًا ظا ٍ

ِت ىآ ابت ضٍآزَبؾ ٍبتاٍض ّ ح ٕاطت يًَٗ ٕضاعتا ىاٌَٖ

فطببهه

ُزطببت ُطببْت ىاگسببٌٌک َٔببً يببٗا ،ي٘ببٌچوّ .سببًا

ٖگسبؿثوّ ؽح ٍ ٌاثزضا ، هاٗز فٗاعفا ةثؾ ٖتاٗضاظات رکطق ٍ ىاطتضاک ىا٘ه ٖبه اّ

ىاضابکوّ ٍ ابکک( زَبق ،6

2016 فٍّػخ .)

ٖه ىاكً اّ

ظا ٕضا٘ؿت سّز رکطق

ابّ

ٕ

وچَک

ٍ

ٍؾَسه ظا طثکاسح

٘فطْ

ر عتا ابّضا

ٕ ٕضٍابٌف

يبٗلاًآ بوً ُزا سبؾا

ٖ سبٌٌک کبًاٗ(

،7

2019 ٖتابٗضاظات .)

ًِاؾض

ِت ٖٖاوسخا ٕاّ

يَٗبً ضاعبتا ٍ سبقض زطبثّاض ىاٌَٖ

ًٖاْخ ٕاطت َٖاثزضا ةبؿک ىسبق

ٍ وبچَک ٕابّضاکٍ

ٖببه ببوٖ ٍببؾَسه سببٌک

،ىاضاببکوّ ٍ ىاببّزاطخ(

2018 ؛)

اطتاببٌت

ٗ

،ي ٖتاببٗضاظات زطببثّاض يببٗا ف قببٗطَظا

٘ ببؿ کَث ببٗ

ا

اٗ

ماطگاسؿٌ

ِت غز ىاٌَٖ

٘٘

ط سٌّز

ٓ ظات

ٕ اطبت رکطبق ٕ ٕابّ

ٕاطت ٍؾَسه ٍ وچَک طسكه ات ٌاثزضا

ٗ ىا طبًٓ ضز زَبذ

ه ِسفطگ

ٖ زَق ىاضابکوّ ٍ ٖؾاثٖ(

8 ، 2022 ) . ،ي٘بٌچوّ

ِخَزات

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ِکٌٗا ِت رکضابكه ٖٖابوسخا ٕابّ

ٖه زادٗا ذسهسٌلت ٕضادز ر٘قفَه ٕاطت اض ٖؾاؾا ،سٌک

ُاض ظا ٖکٗ

فلابچ ٕبفض ٕاطت ىاطٗسه ٕضٍطي ٕاّ

ٍ ابّ

ربببؾا ٖتابببٗضاظات زطبببکلوٖ ٖتابببٗظضا ،ضاظابببت نبببَلاز

ٖخاح(

ىاضابکوّ ٍ ٕضسب٘ح ،9

2014

ٍ ) ٕسب٘لک ٔب ٍْ٘

5. Nyagadza

6. Lacka et al.

7. Yong 8. Abbasi et al.

9. Haji Heidari et al.

(7)

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا بَچضاْچ رکطق ضز ٖٖاوسخا ٕاّ

ٖهاخ اًَه /وچَک ٕاّ

ىاضاکوّ ٍ ضَخ /

3

ِببت رٗطٗسببه ٕاطببت ٖببه ضاوببق

اببهاگاز( زٍض ،1

2011 .)

،يٌ٘چوّ

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٖٖابوسخا ٕاّ

ِببت ًٖاهظاببؾ زطببکلوٖ رببَٗقز ةثببؾ ذضاببدز ضز ُػببٍٗ

ضز ٖتاببٗضاظات ضاببثسٖا فٗاعببفا ،ي٘ببٌچوّ ٍ وببًٍ٘طسکلا ٖبه ٕزابهسقا ٔذطچ ٕاّزَکض کبًاظ( زَبق

،َبَّگ ٍ

2017 .) ًِابؾض ٖكٍّػخ ٌٔ٘ك٘خ ٖؾضطت ات ،ٖٖابوسخا ٕابّ

ُسّابكه ٖبكٍّػخ ،ٖلذاز ٍ ٖخضاذ ذاٗلاُه ٓظَح ضز ِببت ِببک سببكً

ٖتاببٗضاظات زطببکلوٖ ٖتاببٗظضا ٕهاببخ ضَببَ

ًِاؾض ةبؿک ضز اض ٖٖابوسخا ٕاّ

ٍ وبچَک ٕابّضاکٍ

يببٗا ضز ٖلببنا فسببّ ،ي٘ببٌچوّ .سببٌک ٖببؾضطت ٍببؾَسه اظات زطبکلوٖ ٖتابٗظضا بَچضابْچ ٔبئاضا ،فٍّػخ ٖتابٗض

ًِاؾض رکطق ضز ٖٖاوسخا ٕاّ

ٍبؾَسه ٍ وبچَک ٕاّ

مذاق ٍ زاٗتا ي٘٘ٗز ،ىآ ٖٖطف فاسّا ٍ رؾا طبّ ٕاّ

اببز رببؾا اببًْآ ظا وببٗطّ ربب٘وّا ىاعبب٘ه ي٘بب٘ٗز ٍ سببٗت يببٗاظا

ِٗببؾَز بَچضاببْچ قببٗطَ

ِببت ِببسفاٗ

ٕضاعببتا ىاَببٌٖ

ٍ ذَبق ٌاقً فدٌؾ ٕاطت ٕزطتضاک ٖتابٗظضا ٍ فٗبي

ُغٍطببخ

ٍابب سه ٕاببّضاکّاض ٍ اببّ

ًِاببؾض ٖتاببٗضاظات ذ ٕاببّ

ىاهظاببؾ ضز ٖٖاببوسخا

ِببت ،اببّ

ةببؿک ضز ُػببٍٗ

ٕاببّضاکٍ

.سقات ٍؾَسه ٍ وچَک

2 -

ِتضذگ تاعلاطه زت ٕرٍزه ٍ ٕزظً ًٖاثه 1 - 2 -

ًِاسر ااّ

ٕ عااوتجا

ٖ تکزاض رد ٕااّ

طسَته ٍ کچَک سببؿرً

٘ ي ببز ،ضاببت

٘ ن

ٖببلعًطت ،2

ًِاببؾض رلاُببنا ٕاببّ

ٖابببوسخا

ٖ بٍ مٍز بببؿً اض ىآ ٍ زطبببت ضابببک ِبببت اض

ىابببْخ طسبببؿگ هاً3

ببب٘

س ( ،ىاضابببکوّ ٍ ىابببّزاطخ 2018

.)

ًِاؾض ِبهاًطت ظا ٖبٍّطگ ٖٖابوسخا ٕابّ

ٕزطتضابک ٕابّ

ٍ ٖکٗغَلَئسببٗا ٔببٗاخطت ِببک سٌسببؿّ رببًطسٌٗا طببت ٖببٌسثه

1. Da Gama

2. Timothy Berners-Lee 3. World Wide Web

بٍ ٖکٗغَلٌَکز

42

ُسق اٌت ٖبه ُظابخا ٍ سبًا ِبک سبٌّز

مٍزا( زط٘گ ضاطق لزاثز زضَه ىاطتاک ٓسقزادٗا ذاَٗسحه ىاضاکوّ ٍ ،5

2017 .) ِبت ِبک وًٍ٘طسکلا ذضادز وبوک

ًِاببؾض يببٗا

ٖببه ذضَببن اببّ

ٕٗطببؾ ظا ٖببکٗ ،زطبب٘گ يٗطببز

ٕضٍاٌف لاحضز ٕاّ

ٍبؾَز ِبک رؾا سقض رکطبق

ٕابّ

ٍؾَسه ٍ وچَک ربؾا ُس٘بؾض ةَٗبهز ِت

( اٌ٘لاتابق ٍ

ىاضاکوّ

،6

2020 ).

لٍسخ 1 ةبٗاٗه ٍ سٗاَف ظا ٕزضاَه

ًِاببؾض ةببؿک ضز ٖٖاببوسخا ٕاببّ

ٍ وببچَک ٕاببّضاکٍ

ٖه ىاٌَٖ اض ٍؾَسه .سٌک

لٍدج 1

ًِاسر ةٗاعه ٍ اٗاشه : تکزض رد ٖعاوتجا ٕاّ

ٕاّ

ي٘کتس( طسَته ٍ کچَک ،7

2116

ٖثلت ٍ ،8

2115 )

اٗاشه ،ي٘کسؾ(

2016 ( ةٗاعه )

،ٖثلت 2015 )

- ٍ زَثْت ماً ُاگٗاخ رَٗقز

ىاٗطسكه يّش ضز ٕضادز -

ٌِْ٘ت ٕظاؾ بٍ

رٗاؾ ٕاطت

رؿخ ٕاّضَزَه

َخٍ

- فّاک ٍ ذاغ٘لثز ْ٘ؿز

ٌِٗعّ

ٖزاغ٘لثز ٕاّ

- ٍ اَسحه ٕٗظَز ْ٘ؿز

دؾاخ فؾطخ ِت َٖٗگ ٕاّ

ىاٗطسكه لٍاسسه -

ىٍست مزطه مَوٖ ات ِْخاَه فسّ ىاٗطسكه و٘ک ز

- نٗطح ّ ح ضز فٗي ىاکها

ٖقَقح ٍ ٖنَهذ ٍ ىاطتضاک

ىاًآ ٕاطت رٌ٘ها ٍ زاوسٖا ةلخ -

ٌِٗعّ رفَضضسّ

ِت ٌَتطه ٕاّ

نسؿ٘ؾ رؾزظا ىاهظ ٍ اّ

ِسفض

ىاٌکضاک

- رؾزظا ئاؿه طگا ،ضاثسٖا ىزاز

ِت زَكً مادًا رؾضز ٍ رٖطؾ

فًاضاکوّ ٍ ىاتضَز (9

2018 ٕاطبت ماگ ُز سًسقسٗه )

ًِاببؾض قببفَه زطتضاببک رکطببق ضز ٖٖاببوسخا ٕاببّ

ٕاببّ

َسه ٍ وببچَک :زضاز زَببخٍ ٍببؾ

1 -

ًِاببؾض کضز ٕاببّ

؛ىآ ظا ُزا سببؾا ٕاببٗاعه ٍ ٖٖاببوسخا 2

- فببرت ٕسببٌت

فبببرت ٍ ىاٗطسبببكه ؛ضاظابببت ٕسبببٌت

3 - ٕتابببٌه ٖٗابببؾاٌق

ِکثببببق ؼطسبببؾزضز ؛ٖٖاببببوسخا ٕاببببّ

4 - ٖٗاببببؾاٌق

ةؾاٌه ٕضٍابٌف يٗطز ؛ُزا سبؾا ٕاطبت ابّ

5 - وبٗ زابدٗا

4. Web 2.0

5. Odoom et al.

6. Shabalina et al.

7. Sitkins 8. Belbey 9. Turban

(8)

4 / ذاق٘قحز

ٖتاٗضاظات

،يًَٗ

،

ُضاوق

ةبؿک ضز ٖٖاوسخا کٌّطف وٗ زادٗا ٍ گلاتٍ

ضابکٍ

؛زَذ 6 - ذابؾ بٗافٍطخ ر ةبؿک ٕاطبت ٖٗابّ

ضز ضابکٍ

ًِاؾض ٍ طسَ٘ٗبز ،يٗسبکٌ٘ل ،کَثبؿ٘ف سًٌاه ٖٖاوسخا ٕاّ

؛ٖهَوٖ ذاهركه فٗاوً

7 - کاطسقا ؛گلاتٍ ٕضاصگ

8 - ؛فسببّ ضاظاببت اببت ٍببتاٍض ّبب ح ٍ زاببدٗا 9

- ٗسببثز

؛ٖبٗقاٍ ىاٗطسبكه ِت ىاضاسفطَ ٍ ىاسؾٍز 10

- ٍ ذضابًٓ

ًِاؾض زطکلوٖ ٖتاٗظضا ةؿک ضز ٖٖاوسخا ٕاّ

.ضاکٍ

2 - 2 - راسات ااٗ

تا

ٖ

ًِاااسر اااّ

ٕ عاااوتجا

ٖ رد

تکزض اّ

ٕ طسَته ٍ کچَک

ةؿک ِکادًآظا يٗطسْت ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّضاکٍ

يهیه ر٘لاٗف ٕاطت ظا ٕضا٘بؿت ،سٌسبؿّ ِبًاٌٗطفآضاک ٕابّ

ىاطگببكٍّػخ

ُزطببک لکسسببؾا سببًا

رکطببق يببٗا ِببک اببّ

ٖه ر٘لاٗف سًٌاَز ٍ ٌٖٗطفآضابک ٕابّ

سبقض ةبؿک ضابکٍ

اض زَذ ظا

ٕهاَخ يٗلاًآ

ِت ربؾز سبًضٍآ وبه(

ٍ ىابک

،َلضات 2015 ) ،يٗاطتاٌت ؛ ًِابؾض ٖتابٗضاظات

ٖٖابوسخا ٕابّ

ُسببًطت زطببثّاض

ٍٔطببق ِببک رببؾا ٕا

ٖتَببذ ضز ذاظضاببثه

ةؿک يٗا سٗسخ ٕاّسٌٗاطف ٍ ٖتاٗضاظات ٍ ربؾا ابّضاکٍ

ببهاکز ٍ ِٗببؾَز ٕاطببت اض ٖسببنطف ٍ اببًْآ ٌٖٗطفآضاببک

رتاقض ىاَز فٗاعفا

ٕطٗصخ ات ىاق رکطق ٍ گضعبت ٕابّ

ىس٘ؾض

ِت ٕابّضاظات ةبؿک ٍ ًٖابْخ

ٖستابقض ربٗعه ضز

ٖبه نّاطبف ََِتطه رٌٗن سبٌک

بؾَخ(

٘ لا ىاضابکوّ ٍ

، 1

2014 )

،ي٘ببببٌچوّ . ،ٖتاببببٗضاظات َٔببببً يببببٗا

ذضاببببدز

ًٍطسکلا

٘ ک ىاهظاؾ ٖ

ٖه زَثْت اض اّ

ضزابق اض ابًْآ ٍ سكرت

ٖه ٕضٍابٌف ـظَبهآ ابت زظاؾ ،ىابٌکضاک ِبت سبٗسخ ٕابّ

رببؾز ِببت ٖتاببٗ

( سببٌٌک ْ٘ببؿز اض طببسْت حٗاببسً

ٍ اببسگٌ٘چ

ىاضاکوّ

،2

2020 .) ضاظات

ٗ تا

ٖ

ًِاؾض اّ

ٕ ٖابوسخا ٔبُتاض ٖ

،يٌ٘چوّ ٍ ٕطسكه ٕضازافٍ ٍ ر٘و٘ون ،زاوسٖا ات ٖسثثه زضاز رکطق سًطت ٕاقزضا

ٖه ٍ ٕاطبت ٖوْه زطثّاض سًاَز

1. Jussila et al.

2. Cheangtawee et al.

زطبکلوٖ زَبثْت رکطبق

ابّ

ٕ ٍبؾَسه ٍ وبچَک زَببق

ىاضاببکوّ ٍ ٕطسٍٗاببؾ(

،3

2022 .) ٖتاببٗضاظات ظا ٖ ٗضاببٗز

ًِاؾض لٍسخ ضز ٖٖاوسخا ٕاّ

2 .رؾا ُسق ٕضٍآزطگ

لٍدج 2

ًِاسر ٖتاٗراسات فٗراعت :

ٖعاوتجا ٕاّ

فٗزعت عثٌه

ضاظات

ٗ تا

ٖ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا

،ٖ

لاٗف ظا ُزا سؾا

٘ ر اّ

ٕ

ضاظات

ٗ تا

ٖ ز

ٗ د

٘ لاس مط سلخ ضز اّ

ٕ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا ٖ

ٕاطت

ٗؾَز

ٔ لاًآ سًطت

ٗ ي ىاهظاؾ

، ٍ ذکَهحه

ذاهسذ

ٖه ةثؾ ٍ رؾا ات زَق

ِکثق ظاؾ

ٕ زاطفا

ِت طزطرؤه ضََ

ٕ ِٗؾَز ستاٗ

اًف ٍ

ٖٗ

اطت اض

ٕ

ٌق

٘

ُس اسن کضز ٍ ىسق

ٕ ا اًْآ

ٗ زاد سٌک .

اظزاگاً٘

( 2022 )

ضاظات

ٗ تا

ٖ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا ةلخ ٕاطت رؾا ٖقلاز ٖ

قٗطَظا ذاٖلاَا ٖؾٍطٍٗ ضاكسًا ات ىاثَاره َُثًا

ٕاطت ،رًطسٌٗا ؼا٘قه ضز ِک طسك٘ت زَؾ ةؿک

ٕاّ

ٖه سٗاٖ وچَک .زَق

کٌزَت

4

( 2020 )

ضاظات

ٗ تا

ٖ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا

ٖ ظا ُزا سؾا ِت

ضٍاٌف

ٕ اّ

ٕ

ٖٖاوسخا ًٔاؾض

، لاًاک مطً ٍ اّ

اّضاعفا

اطت

ٕ ا

ٗ زاد

، ضاطقطت

ٕ

ٌاثزضا ذسهسٌلت لزاثز ٍ

ِک زضاز ُضاقا ٖزاٖلاَا اطت

ٕ ش

ٕ ىاٗ ً ىاهظاؾ

اضاز

ٕ سٌسؿّ ـظضا .

ٍ ىاؿتَکاخ ىاضاکوّ

( 2019 )

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ضٍع٘لازاک ٖٖاوسخا ٕاّ

ٍ

ٕضٍآًَ

فٗاعفا ةثؾ ِک رؾا

ٕضٍآزَؾ قٗطَظا فّاک

ٌِٗعّ

ٍ اّ

ٖؾطسؾز

ُزطسؿگ ٔئاضا ٍ ذاٖلاَا ِت طز

ِت طسْت ٖزاهسذ ىاٗطسكه

ٖه .زَق

ًَسلاق

ٖ ٍ

ىاضاکوّ

5

( 2018 )

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ٕاّ

ٖٖاوسخا ٖسًطسٌٗا ٖتاٗضاظات ًَٖٖ

ِک رؾا رکطق ظا ٕضا٘ؿت بٍ ظا اّ

رٗاؾ ٕاّ

ِکثق

ِت ٖٖاوسخا ٕاّ

ٕاطت ٖتاٗضاظات ضاعتا ىاٌَٖ

ٍ ذاطًٓ ظا ًٖاث٘سكخ ٍ ذاهسذ ٍ ذکَهحه حٍٗطز

ُاگسٗز

ٖه ُزا سؾا ىاٗطسكه ٕاّ

.سٌٌک

اسًٍط٘گ ٍ ٕضات ( 2017 )

رکطق ظا ٕضا٘ؿت ٍبؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

بت

ِ ب٘لز

رٗزٍسحه

ِک ٖ لسره ٕاّ

رکطق يٗا اّ

ِتٍض ىآ ات ٍض

،سٌسؿّ

ٖوً ظٌَّ

ٖتاٗضاظات ضاعتا هاک ر٘فطْ ظا سًٌاَز

ًِاببؾض ُطببْت ٖٖاببوسخا ٕاببّ

سببٌٌک ٕضازطببت ببؾ(

٘ کٌ

ٍ

3. Savitri et al.

4. Boateng 5. Shaltoni et al.

(9)

5

،ىاضاببکوّ

2018 ) فلاببچ ىآ بب٘لز ٍ

ٕاببّ

ٕزسببٗسه

،رکطبببق ٓظاسبببًا ،ٖلابببه ر٘ٗبببيٍ فٗبببي ببب٘ثقظا

ًِاهطحه مسٖ ،ذاٖلاَا ىزَت ّٖزظات ٍ ٖٗاٌتطٗظ اثًُا

رؾا ،ىاضاکوّ ٍ مٍزا(

2017 ).

3 - 2 - سرا

ٗ تا

ٖ راسات دزاکلوع اٗ

تا

ٖ ًِااسر ااّ

ٕ

عاوتجا ىساَته ٕسا٘تها تراک سا ُدافتسا ات ٖ

عبکطوز ت نسبؿ٘ؾ ط ٖتابٗضاظات زطبکلوٖ ٖتابٗظضا ٕابّ

ِت

ِدٌؾ روؾ

ٖلاهط٘غ ٕاّ

،ضاظابت نْبؾ سبًٌاه رٗاببيض

،ٕطسكه ،ٕطسبكه ٕضازابفٍ

،سبًطت ـظضا رب٘ ٘ک زَبثْت

ىاٌکضاک سقض ٍ ٕط٘گزاٗ ،ذکَهحه ٓسق کضز ٖثؿً

ِدٌؾ ٍ ٖتاٗضاظات

ٕاّ

بسفاٗ طب٘٘غز ،ٖلاه ربؾا ِ

ٍ ابؾَؾ(

ىاضاکوّ

،1

2018

؛)

ٖلاحضز

ِک يٗا ٖتابٗظضا ِبت

ٖٗابٌْز

ٖوً

سًاَز ووک

ٖو٘قسؿه ن٘وهز ِت

ٕط٘گ

ٕاطت ققحز

زَثْت زطکلوٖ

سٌک نّاطف

َئاگ(

،2

2018 .) روؿق

ٖلنا

ٖتاٗظضا

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ

ٖٖاوسخا ٕاّ

ٌَتطه

ِت

ُِ٘ح ي٘٘ٗز مذاق ٍ ٖتاٗظضا ٕس٘لک ٕاّ

ٕسب٘لک ٕابّ

زطکلوٖ

رؾا3

ًَسلاق(

ٖ ىاضابکوّ ٍ ،4

2018 .) ٕضا٘بؿت

ىاببكً ذاببٗلاُه ظا ٓظَببح ِببت يسذازطببخ ربب٘وّا ٓسببٌّز

يبٗا ضز .رؾا ٖٖاوسخا ًٔاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا

ُطببْت اببت فٍّػببخ ببک زطببکٍٗض ظا ٕطبب٘گ

ذضاببک ،طببگً

ِت ىظاَسه ٕظا٘سها بَچضابْچ ٔٗبؾَز ٕاطت ٖٗاٌثه ىاٌَٖ

.رؾا ُسق ُزا سؾا ـٍض

« ذضاک

ٕظا٘سها ىظاَبسه

» ٖبکٗ

ظا ـٍض

ٕاّ

حٗاض ضز

،ٖحاطَ

زطثّاض ٕاطخا

ٍ ٖتابٗظضا

زطکلوٖ

ِبک ربؾا ي٘بلٍا

ضابت ذطبتاض ىلاخابک

ٍ سبَٗٗز

ىَزضًَ

(5

1992 اض ىآ ) زاز زاٌْك٘خ

ٍ ضز لابؾ ٕابّ

ؽبخ

1. Sousa et al.

2. Gao

3. Key Performance Indicator (KPI) 4. Shaltoni et al.

5. Kaplan & Norton

ظا ىآ

ِٗؾَز رفاٗ

ز(

ٗ طؿٌ

ىاضاکوّ ٍ

، 6

2017 .) زطکٍٗض

ٖبه ىاب٘ت ىظاَبسه ٕظا٘سها ذضاک زطکٍٗض ٔبئاضا ِبک سبٌک

قببٗطَظا زطببکلوٖ ٖتاببٗظضا ٕاطببت ٕهاببخ بَچضاببْچ

ُاگسبببٗز ٖبببلذاز ٕاّسبببٌٗاطف ،ٕطسبببكه ،ٖلابببه ٕابببّ

ةؿک ٖبه ِبئاضا سبقض ٍ ٕط٘گزابٗ ٍ ضاکٍ

زَبق ابهاگ(

، 7

2017 .) لاؾ ضز ٕابّ

،ِسبقصگ ٕظاب٘سها ذضابک زطبکٍٗض

ٔقلاٖ ىظاَسه ضز اض ىاطگبكٍّػخ ٖذطت

ٖتابٗضاظات ٓظَبح

ِببت زَببذ ةببلخ

ُزطببک رببؾا

،اببهاگ(

2017 .) ظا ٖببذطت

ًِاببؾض ٖببكرتطرا ٖتاببٗظضا ٕاببّضا٘ٗه اببت ٖٖاببوسخا ٕاببّ

ذضابثٖ ىظاَبسه ٕظاب٘سها ذضاک ُاگسٗز سبًا

ظا : اَبسحه

ٍ

بٍ ر٘فا ق

ِت رٗاؾ سقض ٍ ٕط٘گزاٗ ظا ٖهذاق ىاٌَٖ

لف(

٘ ؽک ىاضاکوّ ٍ ،8

2017 ىاطتضابک ٖبلثق ذاب٘تطدز ،)

ببک(

٘ ن ىاضاببکوّ ٍ

، 9

2012 ببهاٗز ،)

ٍ ربب گ َٕببگٍ

ىاطتضاک َئابگ(

، 2018 ،) طبًٓ

ٍ ٍ ىاطتضابک ٕاّزاٌْبك٘خ

فطهه ىاگسٌٌک

ًَسلاق(

ٖ ،ىاضاکوّ ٍ 2018

) ِبت ىاَبٌٖ

مذاق

ٕطسكه سٗت ٕاّ

،شَب ً ، ط٘ریبز

ٍ ٕاَبسحه ـظضا

ِببئاضا ُسببق

ِببت ٖببلذاز ٕاّسببٌٗاطف ظا ٖببهذاق ىاَببٌٖ

ةببؿک ضاببکٍ

،ىاضاببکوّ ٍ اببؾَؾ(

2018 .) لٍسببخ ضز 3

فٍّػببخ ظا ٖببذطت ٖتاببٗظضا ٓظَببح ضز ُسببٌکاطخ ٕاببّ

ٖتاٗضاظات زطکلوٖ

ٖه ٖؾضطت .زَق

6. Dinçer et al.

7. Gama 8. Felix et al.

9. Kim et al.

(10)

6 / ذاق٘قحز

ٖتاٗضاظات

،يًَٗ

،

ُضاوق

لٍدج 3 صٍّضپ سا ٖخزت : ماجًا ٕاّ

ٓسَح رد ُدض

ًِاسر ٖتاٗراسات دزکلوع ٖتاٗسرا تکزض رد ٖعاوتجا ٕاّ

ٕاّ

طسَته ٍ کچَک

ِتفاٗ

اّ صٍّضپ شٍر صٍّضپ ىاٌَع لاس /ىازگطٍّضپ

ز ضاْچ قثَ

ٗ

ُاگس سها ذضاک

٘ ظا

ٕ ىظاَسه ظا ٕضا٘ؿت ،

مذاق ٖٗاضاک فٗاعفا ٍ زطکلوٖ زَثْت ات اّ

ذضادز

ًٍطسکلا

٘ ک

ٖ گضز

٘ ط رؾا

ٍ

ٗؾَز

ٔ لسّ غاكه

،ٕضاس

لتاق

٘ ر اّ

ٕ رتاقض ٍ زطکلوٖ

ةؿک يٗا ضز ضاکٍ

اض

اعفا

ٗ ف ه

ٖ .سّز

ٖكٗاو٘خ( ّٖوک ـٍض ب

)ِهاٌكؾطخ ٖتاٗظضإس٘لکٕاّمذاقٔٗؾَز

ًٍطسکلا ذضادز زطکلوٖ

٘ ک

ٖ ضز سّ

اّ

ات

ىظاَسه ىظاَز ذضاک ظا ُزا سؾا

( ىاضاکوّ ٍ اسگٌ٘چ 2020

)

1 - ات ٕطسكه زطکلوٖ ُاگسٗز 50

ضز ٕضاصگطرا سنضز

ر٘ ٘کات ذاهسذ ىاًآ ظا ٕضا٘ؿت ٍ رؾا لٍا رَٗلٍا رٗايض ٍ

ُزطک رفاٗضز اض ٖكرت ؛سًا

2 - ُاگسٗز

ات ٖلاه زطکلوٖ

20 مٍز رَٗلٍا ضز ٕضاصگطرا سنضز

ٍ رؾا اهطؾ ُزظات

ٗ

ِ ضاصگ

ٕ فطن عّ ضز ُسق

ٗ

ٌِ

اّ

ٕ

ضاظات

ٗ تا

ٖ رؾا رثثه ؛ 3 - ٍ ٕتاٌه سقض ُاگسٗز

ر٘لتاق ات ٖتاٗضاظات ٕاّ

16 ضز ٕضاصگطرا سنضز

؛رؾا مَؾ رَٗلٍا 4

- ٍ اّسٌٗاطف ُاگسٗز

رْخ گ

٘ ط

ٕ

ٕاّ

ضاظات

ٗ تا ات ٖ 14 ضز ٕضاصگطرا سنضز

.رؾا مضاْچ رَٗلٍا

ِلؿلؾ ٘لحز سٌٗاطف( ٖث٘کطز زطکٍٗض ٖثزاطه

AHP¹( )ِهاٌكؾطخ ٍ )

لحز

٘ ضاظات زطکلوٖ

ٗ تا

ٖ سحاٍ ضز ٕاّ

ضادز

ٕ ٍ زاهسذ

ٖسلٍز ٖ ظا ُزا سؾا ات

ذضاک ىضاَسه ٕظا٘سها

ىاضاکوّ ٍ اٗظاف (2

2019 )

1 - ،ٕطسكه ٕضازافٍ ،ٕطسكه رٗايض ،ضاظات نْؾ

ِت ٕضٍآًَ ٍ سًطت ٓػٍٗ ـظضا ٖلاهط٘غ زاٗتا ىاٌَٖ

ُظاسًا ٕاطت

؛سٌسؿّ ٖتاٗاضاظات زطکلوٖ ٕط٘گ 2 -

ٕػزاطسؾا

ِهاًطت ٕاّ

ٕعٗض ُسق ٕاطت ،ٖتاٗضاظات ضز

ماْؾ ٍ رکطق ٍ رقاز سّاَذ ٕطسك٘ت ـظضا ىآ ىاضاز

ةؾاٌه ِ٘خَز

ٌِٗعّ ٕاطت ٕطز زَثْت ٍ ٖتاٗضاظات ٕاّ

.زَت سّاَذ ىآ زطکلوٖ

٘لحز ٍ ًًَٖاک ٍُطگ ٍ ٖكٗاو٘خ( ٖث٘کطز ـٍض )اَسحه

ُظاسًا

ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٕط٘گ ) 2018( َئاگ

مذاق زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٕاّ

حُؾ ِؾ ِت ٖتاٗضاظات

ٖه ن٘ؿقز ٖلاه ٍ ضاظات ،ٕطسكه حُؾ ضز ِک سًَق

رٗايض مذاق ٕطسكه مذاق ضاظات حُؾ ضز ،ٕسٌه

ِٗاهطؾ ركگظات ٖلاه حُؾ ضز ٍ ضاظات نْؾ ٕضاصگ

ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا ضز ر٘وّا يٗطسك٘ت ٕاضاز .سٌسؿّ

)اَسحه ٘لحز( ٖ ٘ک ـٍض

ٖتاٗظضا زطکلوٖ

ٖتاٗضاظات ضز

ّ س

ٍ اّ

ؽًاغآ

ٕاّ

ٖزطفاؿه )2017(³ىاضاکوّ ٍ ًٍٖطت

ِئاضا بَچضاْچ ؼاؾاطت ٖتاٗضاظات کٌّطف( فٍّػخ ٓسق

ًِاؾض

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ضاسذاؾ ،ٖٖاوسخا ٕاّ

،ٖٖاوسخا ٕاّ

ًِاؾض ٖتاٗضاظات رٗطٗسه ٖتاٗضاظات ٓزٍسحه ٍ ٖٖاوسخا ٕاّ

ًِاؾض رکطق )ٖٖاوسخا ٕاّ

ٖه اّ

وٗطّ قتاُه سًٌاَز ظا

يٗا 4

ِت سٗت

ًَِگ رکطق ٖلک فاسّا ٍ رٗضَهیه ات ِک ٕا

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ٖتاٗظضا ٕاطت ،سقات ضاگظاؾ ٖٖاوسخا ٕاّ

.سٌٌک ماسقا زَذ

)ة٘کطزاطف( ٖ ٘ک ـٍض ٖتاٗضاظات ٖتاٗظضا ظا ٕهاخ بَچضاْچ ٔئاضا

ًِاؾض

ٕزطثّاض ٖٖاوسخا ٕاّ

ىاضاکوّ ٍ ؽک٘لف (4

2017 )

ضاظات

ٗ تا

ٖ لذاز

ٖ ه

ٖ سًاَز

ًاهظاؾ زطکلوٖ

ٖ اعفا اض

ٗ ف

ايض حُؾ( سّز

ٗ ر طسكه

،ٕ

سٌٗاطف اّ

ٕ ضادز

ٕ

لذاز

،ٖ

لاه زطکلوٖ

ٖ ـٍض ٍ اّ

ٕ ٗ گزا

٘ ط

ٕ

ٍ .)سقض

)ٕضاسذاؾ ذکزاٗه( ّٖوک ـٍض زطکلوٖ طت ٖلذاز ٖتاٗضاظات ط٘ریز ؽًاغآ

ِت ات ٖزطفاؿه ٕاّ

ذضاک ٕط٘گضاک ىظاَسه ٕظا٘سها

ٖئاعذ لَخ ( ىاضاکوّ ٍ 2017 )

1. analytical hierarchy process 2. Fauziyyah et al.

3. Bruni 4. Felix

(11)

7

ٖببه ٌِ٘ببك٘خ ٖببؾضطت اببت رببٗطثکا رببقاز ىاببٖشا ىاَببز

فٍّػخ ـٍض ٍ ضاعبتا ابٗ زٍسبحه ٖزاٖلاَا ٕتاٌه ظا اّ

ٕابّ

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٕاطت ٖناذ ٖٖابوسخا ٕاّ

ُزطک ُزا سؾا فٍّػخ ٖذطت .سًا

زطبکلوٖ ٖتابٗظضا ٕاطبت ابّ

ٕضٍآَبً ،ضاظات ،سًطت ،ٕطسكه سًٌاه ٖلاهط٘غ زاٗتا ،ٖتاٗضاظات ،

ٓػبٍٗ ـظضا ،ٕطسبكه ٕضازافٍ ،ٕطسكه رٗايض ،ضاظات نْؾ ،َئاگ( سًطت 2018

،ىاضابکوّ ٍ ٖبًٍطت( ٖلاه سٗت ٍ ) 2017

)

ُزطببک ٖببؾضطت اض

ِببت ٍ سببًا ِببٌٗعّ ٕاطببت اببًْآ وببوک ٕاببّ

ةببؾاٌه ِبب٘خَز ٖتاببٗضاظات

ُزطببک ِببئاضا اض ٕطببز ٖببذطت .سببًا

فٍّػخ ِبت اض ىظاَسه ٕظا٘سها ذضاک زاٗتا ظا وٗطّ اّ

ضَبَ

بببلک مذابببق يسفطبببگطًٓضز ابببت ٍ ٖ ضز ٕزٍسبببحه ٕابببّ

ِٗهاخ ىاهظاؾ سًٌاه ذٍا سه ٕضاهآ ٕاّ

ٕاّ

ٖسلٍز ٍ ابٗظاف(

،ىاضاکوّ

2019 ) اٗ ٍ ٖبکًٍ٘طسکلا ذضادز زطکلوٖ ٖؾضطت

( ،ىاضاکوّ ٍ اسگٌ٘چ 2020

)

ُس٘دٌؾ ظا وبٗطّ ٔبُتاض ٍ سًا

مذاق ُزاب٘خ ابت اض اّ

فبكک ٖتابٗضاظات ٕابّزطثّاض ٕظابؾ

ُزطک چوّ .سًا ظا ٕضا٘ؿت ،يٌ٘

ٗ

ِسفا ابّ

ٕ بلثق

ٖ ىابكً

زاز ِبک

عه

ٗ ر اؾ ظا ُزا سؾا

ٗ ر اّ

ٕ

ًِاؾض اّ

ٕ

ٖاوسخا

ٖ اعبفا ضز

ٗ ف

ّاگآ

ٖ طسكه ات ٍتاٍض ٍ

ٗ ىا

، اعفا

ٗ ف طسكه زاسٗز

ٗ ىا سخ بٗ

س ،

اعفا

ٗ ف اًاَز

ٖٗ

رؾز ٗ تا

ٖ طسكه ِت

ٗ ىا ت حُؾ ضز

٘ ي بللولا

ٖ ٍ

اقزضا

ٕ لحه غاكه

ٖ زَت سّاَذ ،يبؿح ٍ کبًاٗ(

2019

؛)

ِبت اها ٖبه ٖبلک ضَبَ

ٓظَبح ذابٗلاُه ربقاز ىابٖشا ىاَبز

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا زطبکٍٗض ابت ٖٖابوسخا ٕابّ

،ٖلابه ،ٕطسبكه زابٗتا يسفطگطًٓضز ٍ ىظاَسه ٕظا٘سها ذضاک ةؿک ٖلذاز ٕاّسٌٗاطف ،يٌ٘چوّ ٍ سقض ٍ ٕط٘گزاٗ

ضابکٍ

زَبخٍ يبٗا ٓضابتضز ٖکسًا ذاٗلاُه ٍ رؾا ؽًادسهاً ًاثلاغ از رکطق ًَِگچ ِک زض ٖبه ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

سبًٌاَز

ًِاببؾض ٖتاببٗضاظات زطببکلوٖ زَببثْت اببت سببقض ،ٖٖاببوسخا ٕاببّ

يببٗا ببذ ِببکادًآظا ٍ سببٌّز فٗاعببفا اض زَببذ ٕزاببهسقا

ِت ٖؾضطت ٍ ٖتاٗظضا ٖبه ُسبٗز رَبيٍ

فٍّػبخ يبٗا ،زَبق

يٗاضز بَچضاْچ ٔئاضا ضز ٖٗؾ .زضاز اض ٌِ٘هظ

3 - صٍّضپ شٍر

1 - 3 - صٍّضپ دزکٍٗر ُزاز ٕضٍآزطبگ َٓبحً ؼابؾاطت طبياح فٍّػخ ،ابّ

فٍّػببخ ٓطببهظ ضز فسببّ طببًٓظا ٍ رببؾا ٖببث٘کطز ٕاببّ

ٕزطتضاک ب

ِٗؾَز

ٖه ضاطق ٕا يبٗاظا ٕزطتضابک .زطب٘گ

طبًٓ

ِببت ِببک ٓظَببح ضز لاببذ کببكه اببٗ ِل ببؿه ببح لاببثًز

رکطق ٖتاٗضاظات ٍ ربؾا ُزَبت ٍبؾَسه ٍ وبچَک ٕاّ

ِٗؾَز يٗاظا ٕا

ٗ ٔٗؾَز ٍ يٍٗسز ِت ِک بات ُظاز ضاعتا و

دؾاخ فسّ ات يًَٗ ٍ ِبسذازطخ رٌٗن ظاً٘ وٗ ِت َٖٗگ

ٖٗاؾاٌق بَچضاْچ .رؾا

ٖه ُسق

ِت سًاَز ٕضاعبتا ىاٌَٖ

ًِاببؾض ٖتاببٗضاظات زطببکلوٖ ٖتاببٗظضا فدٌببؾ ٕاطببت ٕاببّ

ِت ِک زَق ُزطت ضاک ِت ٖٖاوسخا رکطق ،ىآ ُٔؾاٍ

ٕابّ

ٖببه ٍببؾَسه ٍ وببچَک زطببکلوٖ ر٘ٗببيٍ ظا سببًٌاَز

بؾض ٖتاٗضاظات

ًِا ٍ فٗبي ٌابقً ٍ زَبذ ٖٖابوسخا ٕابّ

.سٌتاٗ ّٖاگآ ىآ ذَق

2 - 3 - صٍّضپ دٌٗازف ِببلحطهٍز فٍّػببخ يببٗا ،لٍا ظاببف ضز .رببؾا ٕا

اببت

،فٍّػببخ فسببّ يسببقازطًٓضز ُطببْت ٖبب ٘ک زطببکٍٗض ظا

رؾا ُسق ِسفطگ فٍّػبخ .

ٕابّ

رب٘ٗقاٍ ٖب ٘ک ظا اض ابّ

ٍٗاظ

ٔ ُسبٗسخ ابت ِبک ٕزاطبفا سٗز بتٍض فبلسره ٕابّ

ِ ٍض

ٖه سًَق

، ٖبه ف٘بنَز ٍ ي٘٘ثز سبٌٌک

ٍ زسبنضز ًابهَوٖ

نّ٘ا ه فكک

، رذاٌق نبْف ٍ ُسبٗسخ ِبک سٌسبؿّ ٖٗابّ

ِببسفطگ ضاطببق ِببٗلاُه زضَببه طببسوک ِسذاٌببقاً ٍ سببًا

سببًا

(

ٖهاخ ،ٕطّاَ ٍ ضَخ 1393

.)

،ظاف يٗا ضز

ِثحاهه ،ٖٗابّ

ِت ضََ

ي٘گًا٘ه 90 از 100 قز

٘

ِق ات ،ٕا 10 ىابگطثذ ظا ط ً

ِببت ضَببٌٓه مذاببق ٍ زاببٗتا جاطرسببؾا ٍ ٖٗاببؾاٌق ٕاببّ

ًِاببؾض ٖتاببٗضاظات زطببکلوٖ ٖتاببٗظضا بَچضاببْچ ٕاببّ

رکطق ضز ٖٖاوسخا زطبکٍٗض ابت ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

.رببفطگ ذضَببن اَببسحه بب٘لحز فٍّػببخ ضز

،طببياح

ِثحاهه

ِت ذضَن ِبوً٘

ِسفاٗضاسذابؾ ٕاطبت

ٕضٍآزطبگ

(12)

8 / ذاق٘قحز

ٖتاٗضاظات

،يًَٗ

،

ُضاوق

ُزاز اّ

ضاک ِت

ِسفطگ فؾطخ .سق

ٖلنا فٍّػخ

ِک ضز

ِثحاهه ىاٗطخ ظا

ِثحاهه ىاگسًَق

ُس٘ؾطخ يبٗا ،سبق

:رؾا

« ًِابؾض ٖتابٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا ٕاّضا٘ٗه ٕابّ

رکطق ضز ٖٖاوسخا ماسک ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

؟سًا .»

ظا ٍ زَببت ٖببّوک َٔببً ظا فٍّػببخ زطببکٍٗض مٍز ظاببف ضز

ِهاٌكؾطخ حٌبخ فبَ٘ طبت ٖبٌسثه ِسذاؾطگكٍّػخ ٕا

ٔبًاگ

هطت ِبک سبق ُزا سبؾا ذطک٘ل مذابق ٍ زابٗتا ٕابٌث

ٕابّ

جاطرسبببؾا ُسبببق

ـٍض ظا ٖ ٘ک ٕاطبببت ٍ ٖدٌبببؾضاثسٖا

ىظٍ

رَٗلٍا ٍ ّٖز ٕسبٌت

ٍ سبق يٍٗسبز ابًْآ 39

ظا طب ً

سًزاز دؾاخ ىآ ِت ًَِوً ٕاًٖا .

3 - 3 -

ٕراهآ ٔعهاج

ٖبببؾضطت ٔبببٗهاخ ِبببلحطه ٍز طبببّ ضز ُسبببق

هابببق

ةحان ٖتابٗضاظات ىاطٗسبه ٍ ّٖاگكًاز ىاگطثذ ٍ ىاطًٓ

ًِاؾض ٖتاٗضاظات ٓظَح ضز ِتطدزات ىاطٗسه ٍ ٖٖاوسخا ٕاّ

رکطق ٖتاٗضاظات سقضا زَت ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

.

4 - 3 -

ًَِوً شٍر

ٕز٘گ

ِبخَزات ِبت ِبکٌٗا ضز ـٍض ٕابّ

فٍّػبخ ٖب ٘ک

ظا

ـٍض

ٕاّ

ًَِوً

ٕط٘گ

ٖلاوسحا ُزا سبؾا ٖبوً

،زَبق ضز

فٍّػبخ يبٗا عبً٘

ٕاطبت بابرسًا ،ِبًَوً

ظا ـٍض ِبًَوً

ٕطب٘گ ٖزٍابًق .سبق ُزا سبؾا سبٌوفسّ ٍ

ضز يبٗا

ـٍض

ًَِوً

ٕط٘گ

ٕضا٘ٗه

ٕاطت ـطٗصبخ ِبًَوً

رطبُه

ٖبه زَبق

ٍ ٕابٌثهطت ىآ

ٕزاطبفا ِبت ضَبٌٓه ٖدٌبؾطًٓ

لَهذضز

،فٍّػخ فٌٗعگ

ٖه سًَق .

ضز يٗا فٍّػبخ ٕابّضا٘ٗه

ِبًَوً

ٕطب٘گ ٖزٍابًق

ٕاطت بارسًا ىابگطثذ ضز

ٔبلحطه لٍا

ٍ فٍّػبخ مٍز

ذضاثٖ

سًزَت :ظا

1 قاسببح ) 7

ٔببئاضا ٍ ُاگببكًاز ضز ؽٗضسببز ٔقتاببؾ لاببؾ

ظات ٔببٌ٘هظضز ِببلاقه يٗسببٌچ ا

ًِاببؾض ،ٖتاببٗض ٍ ٖٖاببوسخا ٕاببّ

رکطق .سقات ِسقاز ٌٖٗطفآضاک ٍ ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّ

2 ٕطسکز ٖل٘هحز کضسه ٍ و٘هزاکآ ذلا٘هحز )

قاسببح ٔببئاضا ٍ 4

ًِاببؾض ٖتاببٗضاظات ٔببٌ٘هظضز ِببلاقه ٕاببّ

رکطببق ي٘ببٌچوّ ٍ ٖٖاببوسخا ٍببؾَسه ٍ وببچَک ٕاببّ

.سقات ِسقاز 3 قاسببح ) 5

ٖببٗاطخا ربب٘لاٗف ٍ ضاببک ٔقتاببؾ لاببؾ

ِت ًِابؾض ٖتابٗضاظات سبقضا طٗسه ىاٌَٖ

ضز ٖٖابوسخا ٕابّ

ةؿک .سقات ِسقاز ٍؾَسه ٍ وچَک ٕاّضاکٍ

لٍسخ ضز 4

ر٘ٗوخ ذاٖلاَا ٍ ذاهركه ٖسذاٌبق

طثذ .رؾا ُسق ِئاضا فٍّػخ ىاگ

لٍدج 4 : ت٘عوج عٗسَت ىاگزثخ ٖتخاٌض

فٗدر تلا٘صحت حطس

ِتضر

ٕراک ٔقتاس ت٘سٌج

ِثحاصه دک

1

ٕطسکز

ٖتاٗضاظات فٗاطگ ًٖاگضظات رٗطٗسه 5

P1 زطه

2 سقضا ٖؾاٌقضاک

وًٍ٘طسکلا ذضادز فٗاطگ ًٖاگضظات رٗطٗسه 5

P2 زطه

3

ٕطسکز

P3 زطه

ٕغَلٌَکز ٕضٍآًَ فٗاطگ ٕغَلٌَکز رٗطٗسه 7

P4 زطه

5

ٕطسکز

P5 ىظ

ٌٖٗطفآضاک 6

P6 زطه

7

ٕطسکز سه

ٗ ط

ٗ ر ذاٖلاَا ٕضٍاٌف 5

P7 زطه

ٕػزاطسؾا فٗاطگ ًٖاگضظات رٗطٗسه 8

P8 ىظ

9

ٕطسکز سه

ٗ ط

ٗ ر

ًاگضظات

ٖ اطگ

ٗ ف ضاظات

ٗ تا

ٖ 10

P9 زطه

10

ٕطسکز سه

ٗ ط

ٗ ر

ًاگضظات

ٖ اطگ

ٗ ف ضاظات

ٗ تا

ٖ 6

P10 زطه

(13)

ًِاؾض ٖتاٗضاظات زطکلوٖ ٖتاٗظضا بَچضاْچ رکطق ضز ٖٖاوسخا ٕاّ <