هدکشناد یعیبط عبانمو یزرواشک
یشزومآ هورگ تتاابن حلاصا و تعارز
تفایرد یارب همان نایاپ هجرد
دشرا یسانشراک
هتشر تعارز شیارگ یاسانش ی اب هزرابم و فلع
یاه زره
تباقر رب تبوطر شنت رثا هنوگ ود
فلع هملسزره هرت
(Chenopodium
) album سورخ جات و
Amaranthus retroflexus( اب)
بیس یعارز هایگ
ینیمز Solanum tuberosum L.(
)
رگشهوژپ :
لصا یدمحا کباب
امنهار داتسا :
رتکد تسوددمحم اضردیمح نمچ
دابآ
رتکد یرامخ دیعس
داتسا رواشم :
یرغصا یلع رتکد
رویرهش 1398
ناونع و :روآدیدپ مان تباقر رب تبوطر شنت رثا
هنوگ ود فلع هملسزره هرت سورخ جات و اب
بیس یعارز هایگ -
ینیمز / لصا یدمحا کباب
داتسا نا امنهار : تسوددمحم اضردیمح رتکد نمچ
و دابآ رتکد یرامخ دیعس
داتسا :رواشم نا رتکد
یرغصا یلع
خیرات :عافد 31
/ 06 / 1398
دادعت حفص :تا 74
نایاپ هرامش :همان
تاتابن حلاصا و تعارز هورگ /
:هدیکچ :فده بیس یکیژولوفروم تافص زا یخرب و درکلمع یسررب قیقحت نیا زا فده اب تباقر رد ینیمز
فل ع هههنوگ ود زره
هههمل هههس هرت
) Chenopodium album جاههت و (
سورخ Amaranthus (
retroflexus )
دوب
شور :شهوژپ یسانش یشیامزآ
حرط بلاق رد كولب
یاه یفداصت لماک هناخلگ رد
هدکشناد یزرواشک
و عبانم یعیبط هاگههشناد ققحم .تفرگ ماجنا یلیبدرا هایگ ولخم تههشک لماههش یههشیامزآ یاهرامیت
فلع اب یعارز فلع یایجم تههشک ،زره یاه
و یعارز هایگ یایجم تههشک و زره یاه ت
ی رام شنت لماههش
5 / 12
%
،
٪25
،
٪50
،
٪75 و
٪100 یفرظ ت عارز ی .دندوب كاخ
هتفای :اه داد ناهههشن جیاتن فلع ولخم تهههشک
بیهههس اب زره یاه شنت لامعا نینچمه و ینیمز
فلع یکیژولوفروم تافهههص هیلک شهاک بجوم یتبوطر و درکلمع نینچمه و یعارز هایگ و زره یاه
بیههس درکلمع یایجا یههسررب دروم تافههص رد اهرامیت نیا زا ایره ریثات هک یروط هب .دههش ینیمز
فلع بیس و زره یاه نیمز
ینعم فلاتخا اب ی لامعا دنتفرگ رارق دصرد ای لامتحا حطس رد ارثکا و راد
نینچمه و شنت فلع تباقر
زره یاه نزو ،هتوب عافترا ،هده درکلمع ،هده دادعت تافههص شهاک بجوم
مادنا اشخ جات هدوت تسیز نزو و هتوب عافترا ،هشیر لوط و نزو تافص نینچمه و ،هده و ییاوه یاه
هملس و سورخ ات یرایبآ یرامیت بیکرت هک یروط هب .دش هرت
100 عون اب كاخ یعارز تیفرظ دص رد
بیس تش ک یاراد ایجم تروص هب ینیمز
95 ات یرایبآ یرامیت بیکرت زا رتش یب درکلمع دص رد 5
/ 12
فلع ولخم تههشک عون اب كاخ یعارز تیفرظ دههصرد بیههس اب زره یاه
دایز فلاتخا نیا .دوب ینیمز
ناشن ات هدنهد فلع دشر رب یرایبآ شنت و ولخم تشک ریث نآ ریثات نینچمه و نآ لرتنک هوحن و زره
بیس هده درکلمع رب یم هتوب رد ینیمز
.دشاب
هجیتن :یریگ فلع لرتنک هک داد ناش ن شیامزآ جیاتن بیس هایگ عقومب یرایبآ و زره یاه
ریثات ینیمز
.دراد نآ درکلمع دوبهب رد یدایز هژاو یدیلک یاه :
فلع تباقر بیس درکلمع ،یرایبآ رادقم ،زره یاه
ینیمز
1-1 - همدقم
شیایفا تلاوصحم رتشیب دیلوت هب زاین ،ییاذه داوم فرصم شیایفا و تیعمج نویفازور
لاس ات ار ناهج رد یزرواشک 2050
.داد دهاوخ شیایفا تیعمج یاذه نیمات یارب
لاح رد
هعسوت رد ایند 25 ناییم هب یتسیاب یعارز تلاوصحم درکلمع ،هدنیآ لاس 60
شیایفا دصرد
،دنک ادیپ نیا
یلاحرد تسا ییاذه عبانم و یعیبط عبانم هک ره
یمرتدودحم زور .دنوش
هتبلا
هداهن یفاضا فرصم یین و تشک ریز حطس شیایفا نودب یتسیاب شیایفا نیا یزرواشک یاه
.دوش ماجنا نیاربانب
، هطساو هب دیاب یزرواشک تلاوصحم درکلمع شیایفا درکلمع شیایفا
هتوب ره هداهن رتمک فرصم و هایگ یزرواشک ی
دریگ تروص لماوع تخانش زا یهاگآ اذل .
مهم یرما ،یعارز ناهایگ درکلمع شیایفا رب نآ ریثأت و هایگ ره درکلمع شیایفا رد رثوم یقلت دوش یم .
فلع تباقر یگ اب زره یاه
یعارز ناهایگ درکلمع شیایفا یلصا عناوم هلمج زا یعارز ناها
.تسا
1-2 - فده
1 .یبآ شنت طیارش رد زره فلع اب تباقر رد یعارز هایگ درکلمع یسررب .
2 فلع و یعارز هایگ فلتخم تافص یور رب یبآ شنت یفنم تاریثات یسررب . زره یاه
دشر هلمج زا ور
ی ش ی از دشر ، ی ش ی ر لوط ، ی هش ... و . .
3 .یبآ شنت زا هدافتسا اب زره فلع لرتنک لامتحا یسررب .
4 .زره فلع اب تباقر رد یبآ شنت هب یعارز هایگ تمواقم ناییم یسررب .
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2-1 - بیس هاگتساخ و هچخيرات ینیمز
بیس ینیمز زا هرکمین یموب ناهایگ هقطنم رد یبره
زا ًلاامتحا و هدوب یبونج یاکیرمآ
هیحان و یویلوب لامش و یبونج ورپ ییکرم قطانم رد .تسا هتفرگ أشنم یلیش زا یکچوک
نیا قطانم هنوگ ، بیس یشحو یاه روفو هب ینیمز
یم تفای .دوش
ار ورپ روشک هک نانچ
یم بیس یعیبط نژ اناب ناونع هب ناوت ینیمز
.تفرگ رظن رد (
Anon, 1999
نیا دوجو اب .)
هک شنم بیس یلصا أ هراق ،ینیمز
لاس رد یلو دوب اکیرمآ 1719
بیس ،یدلایم هب ینیمز
یدنلریا قیرط زا ،یعارز لوصحم ای ناونع اه
هب هدحتم تلاایا اکیرمآ
دیدرگ دراو و
یارب
رد راب نیتسخن
"
یرب ندنلا
"
تشک اکیرمآ ریاشمهوین دش
همه رد جیردت هب سپس و
تلایا ،یلداع( تفای هعسوت اکیرمآ یاه 1377
.)
دورو نیلوا هایگ بیس ینیمز هب
،ناریا رد هرود هیراجاق دش ماجنا اب .
هجوت هب هک نیا
یضعب رد زا
بونج اقن
،ناریا بیس هب ینیمز
"
مکلم یولآ
"
هتفگ یم
،دوش یرایسب زا
نارگشهوژپ رب
نیا دنرواب هک رس ناج مکلم - ریفس تلود تقو ناتسلگنا
- هک رد هرود
یلعحتف هاش هب ناریا دش دراو
، یارب نیلوا نیا ،راب هایگ ار هب ناونع تاهوس
، هب یلعحتف هاش
هیده داد و هاش روتسد ،راجاق داد
تشک یاتسور رد دنشپ
دوش هتشاک یمظعا و لضفا نیزو(
،ییودراس 1391
.) دنچره و ییوراد هایگ ای ناونع هب رتشیب ،تشک لیاوا رد هایگ نیا هک
یتنیز رظن دم دوب
، تشذگ اب اما نامز
مهم تلاوصحم زا یکی ناونع هب ار دوخ هاگیاج ،
تیبثت ،روشک حطس رد یعارز درک
،یدابآ دمحا یلین(
1377 .) لاس ات 1339 یرجه
یسمش
، ا یمن هداد هایگ نیا هب ینادنچ شزر دعب هب نآ زا یلو دش
، یعیسو تاقیقحت طسوت
هسسؤم ی رذب و لاهن تاقیقحت
، هایگ نیا یور رب
، ماجنا دش و ،ناتسلگنا ،ناملآ زا یماقرا
ناریا دراو اکیرمآ و دنله هدش
رد و هقطنم هد
، رارق شیامزآ دروم داد
دش ه و یسیئر(
هجاوخ
،روپ 1371 رد ) رد ،نامز نآ ناریا فلتخم قطانم
، ک یفلتخم ماقرا ا
تش ه یم هک دش
یگدولآ تلع هب رثکا یچراق و یسوریو یاه
ماقرا دوجوم
، تقو یزرواشک ترازو
، ار یتامادقا
ندرک دراو تهج رد هتیراو
یاه حلاصا هدش داد ماجنا امیزوک و تناماید ،لاوئآ ،اگارد لثم و
مه نامز لمع نیا اب
، تشاک یارب نآ تشادرب و تشاد ،
، نازرواشک هب هیصوت
تروص ییاه
هک تفرگ یهتنم
بیس درکلمع شیایفا هب دیدرگ ینیمز
. زورما هک یروط هب ه
ناتسا یاه
،نادمه ،ناهفصا ،لیبدرا ابرذآ
ناجی قرش ی ،ناتسرل ،نامرک ،سراف ،ناتسزوخ ،ناسارخ ،
هاشنامرک و نارهت
، م قطان بیس تشاک یلصا رد ینیمز
ناریا یم دنشاب ،روشناد(
1382 .)
2-2 - ز حطس ري تشک و بیس دیلوت ینیمز
ناهج رد
اب قباطم مسر رامآ
ی طسوت هدش ملاعا لاس رد وئاف نامزاس
2019 ا ناری لوت اب دی دودح
ب شی م جنپ زا نویلی و دص س نترایه بی
مز ینی رد دودح ب شی زا 160 رایه راتکه ،نیمز هبتر
13 لوت ناگدننکدی ایند رد ار
دراد . نچمه نی رتگریب نی لوت دی مرواخ رد هدننک هنای
مود و نی
لوت روشک دی
ب رد هدننک نی
اهروشک ی ملاسا ی شدلاگنب زا دعب تسا
. یلصا رت نی مهم نیرت
قر بی ا ناری لوت رد دی س بی مز ینی
، رصم تسا فلاتخا اب هک 100
نت رایه ی هبتر رد 14
یم دشاب . روشک چ نی لوت اب دی هنودون دودح م
نویلی س نت بی مز ینی و ب فلاتخا اب شی
ود زا
ربارب ی رد )دنه( مود روشک هب تبسن رتگریب لوا ناکم
نی اهروشک ی لوت دی س هدننک بی مز ینی
یم ناهج دشاب
. دعب چ زا
،نی سور و دنه هی
لوت اب مادک ره دی
43 م نویلی و نت 31 م نویلی
رد نت فیدر رارق موس و مود دنراد
FAO, 2019 ( ).
2-3 - تیعضو بیس دیلوت ینیمز
روشک رد
2-3-1 - تشک ريز حطس
بیس تشک ریز حطس یعارز لاس رد روشک ینیمز
97 - 96 ،یزرواشک ترازو رامآ(
1397 ) دودح 148440 لداعم هک هدش دروآرب راتکه
5 / 2 دصرد تشک حطس لک زا
و یعارز تلاوصحم 2
/ 28 یم تاجییبس تشک حطس لک زا دصرد ،هدش دای حوطس زا .دشاب
رادقم 100 دصرد یبآ یضارا هب قلعتم نآ یم
دشاب اب نادمه ناتسا . 54
/ 15 حطس زا دصرد
بیس تشک هبتر رد ،ینیمز
ناتسا .دراد رارق روشک تسخن اب لیبدرا یاه
28 / 14 ،دصرد
اب ناهفصا 42
/ 8 ،دصرد یقرش ناجیابرذآ اب
87 / 6 و دصرد نامرک بونج اب
69 / 5 هب دصرد
ماقم بیترت اه
ی ات مود مجنپ شک صاصتخا دوخ هب ار رو هداد
لکش( دنا 2
- 1 لودج و 2
- 1 .)
ًاعمج روبیم ناتسا جنپ 8
/ 50 بیس تشک حطس زا دصرد و دنتسه اراد ار روشک لک ینیمز
2 / 49 ناتسا ریاس رد ،حطس هیقب دصرد ناتسا .تسا هدش تشک اه
رهشوب نتشاد اب 41
سا هداد صاصتخا دوخ هب ار حطس نیرتمک ،تشک ریز حطس راتکه ( ت
ترازو همانرامآ
،یزرواشک 1397
.)
لکش 2 - 1 - بیس لوصحم حطس عيزوت دصرد ناتسا رد ینیمز
یعارز لاس رد روشک یاه 97
- 96 ( همانرامآ
،یزرواشک ترازو 1397
)
2-3-2 - دیلوت نازیم
بیس دیلوت ناییم دودح روشک ینیمز
14 / 5 لداعم هک تسا هدش دروآرب نت نویلیم
67 / 6 و یعارز تلاوصحم دیلوت لک زا دصرد 65
/ 29 تاجییبس دیلوت لک زا دصرد
یم ،رادقم نیا زا و دشاب 100
نتشاد اب نادمه ناتسا .تسا یبآ یضارا هب قلعتم نآ دصرد
05 / 19 دصرد بیس دیلوت زا لوت رد روشک لوا ماقم ،ینیمز
صاصتخا دوخ هب ار لوصحم نیا دی
ناتسا و هداد اب لیبدرا یاه
88 / 14 اب ناهفصا ،دصرد 43
/ 7 ،دصرد یقرش ناجیابرذآ اب
85 / 6
اب نامرک ناتسا بونج ،دصرد 61
/ 5 دصرد و سراف اب 57 / 5 بیس دیلوت زا دصرد هب ،ینیمز
هبتر بیترت هدرک بسک ار روشک مشش ات مود یاه
لکش( دنا 2
- 1 تسا شش .) ًاعمج روبیم نا
57 / 59 بیس دیلوت زا دصرد هداد صاصتخا دوخ هب ار روشک ینیمز
ناتسا و دنا رهشوب
اب یین
دیلوت 816 بیس دیلوت ناییم نیرتمک یاراد ،نت یم روشک رد ینیمز
( دشاب ترازو همانرامآ
،یزرواشک 1397
.)
1 . لکش 2 - 2 - بیس لوصحم دیلوت نازیم عيزوت دصرد ناتسا رد ینیمز
یعارز لاس رد روشک یاه 97
- 96 ( همانرامآ
،یزرواشک ترازو 1397
)
2-3-3 - حطس دحاو رد درکلمع
بیس دیلوت درکلمع نیگنایم ،یبآ تشک ریز یضارا رد روشک ینیمز
34646 مرگولیک
یم راتکه رد ناتسا .دشاب
نادمه درکلمع اب 42856
ناتسا و نیرتشیب راتکه رد مرگولیک
نلایگ درکلمع اب 12326
بیس دیلوت درکلمع نیگنایم نیرتمک ،راتکه رد مرگولیک ینیمز
( .دنتسه اراد ار روشک یبآ یزرواشک ترازو همانرامآ
، 1397 فلاتخا .) لباق
هجوت زا یشان
هلصاف بیس لوصحم درکلمع طسوتم نیب ناریا رد ینیمز
اب نیگنایم درکلمع
رد یدیلوت
ییاپورا یاهروشک ،
زا یشان هب لئاسم رز
ت مدع ،یکینکتورگآ ،یعا أ
رذب نیم هاوگ
ی هدش و یین
یم فلتخم یاهامیلک اب یتادراو ماقرا یراگزاس مدع اسم هک نیا نمض .دشاب
ئ هب وبرم ل
تراسخ لماوع تیریدم ،هعریم تشادهب تافآ( از
، یرامیب فلع و اه یین )زره یاه
رد نیا
هنیمز
، یم ثحب لباق دنشاب
.
2-4 - تیعضو دیلوت بیس ینیمز لیبدرا ناتسا رد
لاس رد لیبدرا ناتسا رد لوصحم نیا تشکریز حطس 97
- 96 ربارب 21201 راتکه
لداعم هک تسا هدش دروآرب 2
/ 14 دصرد بیس تشک ریز حطس یم روشک ینیمز
.دشاب
بیس درکلمع نیگنایم نینچمه لداعم ،ناتسا رد ینیمز
109 / 36 عومجم و راتکه رد نت
،دیلوت 765544 .تسا هدیدرگ دروآرب نت
عومجمرد لاس رد ،
1397 دودح ، 5 / 2 دصرد دیلوت
بیس لوصحم هب قلعتم یعارز تلاوصحم ( تسا هدوب ینیمز
،یزرواشک ترازو همانرامآ
1397 .)
2-5 - بیس یداصتقا تیمها ینیمز
بیس ینیمز زا رظن تیمها
،ییاذه دعب زا
،مدنگ جنرب و یاراد ،ترذ عیسو
نیرت عیزوت رد
ایند دیلوت و هدوب هنایلاس
زا شیب ی 368
نویلیم بیس نت ،وئاف( ناهج رد ینیمز
2019 و )
زا شیب درکلمع لیسناتپ نتشاد 100
لوصحم نیا یداصتقا تیمها یایوگ راتکه رد نت
یم بیس هزورما .دشاب ینیمز
رد زا شیب 125 تشک ناهج روشک یم
دوش هک شیب زا 100
روشک نآ رد قطانم یریسمرگ و
همین یریسمرگ عقاو
دش ه دنا اما زونه نیرتشیب دیلوت
رد
،هلدتعم قطانم هب وبرم و
روشک یاه یتعنص .تسا ًابیرقت ای موس نیا
،لوصحم رد
یاهروشک لاح رد
ًاتدمع و هعسوت ییایسآ یاهروشک رد
دیلوت یم ( دوش تسوددمحم -نمچ
دابآ ، 1390 بیس یین ناریا رد .) ینیمز
دنچره ک لیاوا رد ا
هایگ ای ناونع هب رتشیب ،تش
لاس تشذگ اب اما دوب حرطم یتنیز و ییوراد تلاوصحم زا یکی ناونع هب ار دوخ هاگیاج ،اه
،یدابآ دمحا یلین( تسا هدومن تیبثت روشک حطس رد یعارز مهم 1377
.)
2 . لودج 2 - 1 - بیس )راتکه( حطس دحاو رد درکلمع و دیلوت نازیم ،حطس دروآرب هب روشک ینیمز
ناتسا کیکفت اه
لاس رد یعارز 97 - 96 )مرگولیک/نت/ راتکه( : دحاو
3 . 2-6 - بیس یياذغ شزرا ینیمز
بیس زا ینیمز رظن
و یژرنا ناییم نیئتورپ
رد یدیلوت دحاو
( حطس راتکه
،) ویج
و ایژتارتسا تلاوصحم تیمها اب
رد تلاوصحم نیب یعارز
هدوب و مهم نیرت هلهریه یاذه
ایند یا تسا هریج رد هک یروط هب ،ناملآ دننام ییاپورا یاهروشک زا یرایسب مدرم ییاذه
... و هسنارف ،شیرتا ،ناتسهل اهاذه رثکا هارمه هب و هدش مدنگ نان نیشناج یدودح ات
یم فرصم دوش
سح(
ن ،ناراکمه و هانپ 1387
) ییاذه داوم نتشاد لیلد هب هک نیا نمض
نوگانوگ ینه زا یکی هب ،یندعم حلاما هژیو هب
تسا هدش لیدبت ناسنا ییاذه عبانم نیرت
،ناراکمه و یبیبح(
1383 لهس لیلد هب ،لوصحم نیا .) اب نیئتورپ نتشاد و ندوب مضهلا
زا سپ ،بولطم تیفیک مخت
غرم ناهج فرصمرپ و هداس ییاذه عبنم نیمود ناونع هب ،
هتخانش تسا هدش یژولویب شزرا رگا .
نیئتورپ ا مخت
غرم 96 بیس ،دشاب ینیمز
73 ایوس ،
72 ترذ ، 54 مدنگ درآ و 53
یم دروآرب دوش
( ،نایرفعج 1380
.) بیس ددع ای ینیمز
یبیرقت نزو اب( تسوپ یاراد و طسوتم 150
مرگ ) یاراد 620 یلیم مرگ شیب یمک( میساتپ
و یلکورب ملک و جانفسا ،زوم رد دوجوم میساتپ رادقم زا مأت
نی هدننک 18 دصرد هنازور زاین
عاونا ،)میساتپ هب ندب نیماتیو
لماش( اه 27
یلیم نیماتیو مرگ ،C
نیمأت هدننک 45 دصرد
نیماتیو هنازور زاین درومC
ندب ) ، 2 / 0 یلیم نیماتیو مرگ
B6
و نیمأت هدننک 10 دصرد زاین
رادقم هب رفسف ریظن رگید مهم یندعم داوم و ندب 6
دصرد دروم رادقم هب نیئتورپ ،ندب زاین
3 رادقم هب دنق ،مرگ 1
ناییم هب ربیف ،مرگ 2
،نیمایت لماش یندعم داوم و حلاما ریاس و مرگ
لودج( تسا میدس و لورتسلک ،یبرچ دقاف و هدوب یور ،نهآ ،موییینم ،تلاوف ،نیولافوبیر 1-2 طقف و ) 110
یم دیلوت ندب رد یژرنا یرلاکولیک .دنک
نیماتیو رد دوجوم C
بیس ینیمز ، بآ رد لولحم و هدوب
یتنآ ای ناونع هب لمع ندب رد نادیسکا
یم .دیامن نیدب
،بیترت لولس زا لاکیدار تراسخ لباقم رد ندب یاه تظفاحم دازآ یاه
و هدرک رد نینچمه
هثل تملاس مخز مایتلا ،اه
و ندب طسوت نهآ بذج شیایفا ،اه ،ندب یعافد تردق تیوقت
رثوم یم دشاب (
Gropper and Smith, 2013, Drewnowski, 2013
.)
تابیکرت ییایمیش
رد دوجوم ماقرا
بیس فلتخم
،ینیمز فلتخم هدوب هب و
،هدمع روط هب
یکیتنژ تایصوصخ هایگ
، نس هتوب یگدیسر ، لماک
و هده طیارش لماوع .دراد یگتسب یمیلقا
دایز یرگید هدافتسا ،یهددوک ریظن زا
تفآ شک اه و بیکرت رب ،تافآ یین ییایمیش
هده
بیس ینیمز رثا نینچمه .دنراد طیارش
یگنوگچ و یرادهگن
هده یط رد هرود یرادرابنا ار
یین دیاب داد رارق رظن دم ،نایرفعج(
1380 .)
طسوتم هنارس بیس فرصم ینیمز
ییاذه دبس رد ربارب یناریا راوناخ ره
54 هدوب مرگولیک
،ناراکمه و یدهاز(
1394 ،روشک و ایند رد نآ فرصم و ) هبزور
زور یم شیایفا لاح رد .دشاب
دوجو نیماتیو عاونا هب اه
هارمه رگید بیس رد حلاما هدام ای ناونع هب ار نآ فرصم ،ینیمز
ییاذه شزرااب هک یروط هب تسا هدرک جیار ناهج رد ،تاردیهوبرک زا راشرس و 2
/ 5 رد دص
یژرنا یفرصم هنازور تیعمج زا ناهج بیس ینیمز نیمأت یم ،عملا و روپاسراپ( دوش 1383
.)
هنازور یژرنا ربارب ناسنا یارب مزلا
2400 ولیک دودح( یرلاک 10000
ولیک یارب .تسا )لوژ
هک نیا دناوتب ندب زاین نیا زا یمین
ار بیس قیرط نیمأت ینیمز
دنک هب 8 / 1 مرگولیک
بیس ینیمز زاین زور ره رد دراد
،یحلاف(
1376 .)
4 . 2-7 - هایگ تایصوصخ بیس یسانش
ینیمز
بیس یهایگ ینیمز ای
هلاس هدر زا ،یفلع و هپلود
یا هریت زا ،اه هسانلاوس
و 1
سنج زا
مونلاوس هنوگ و2
موسوربوت یم3
دشاب دننام مهم یعارز ناهایگ رگید اب یکیدین یدنواشیوخ و
،نوتوت هجوگ یگنرف ، دادعت زا .دراد لفلف و ناجنداب 2000
هنوگ هتخانش هدش نیب ،سنج نیا
160 یلا 180 هنوگ یناهایگ ،نآ یاراد
هده دیلوت تیلباق ریز یاه
یم ینیمز دادعت .دنشاب
8
یم هداد شرورپ ییاذه عبانم ناونع هب ،سنج نیا زا هنوگ دنوش
، هنوگ طقف اما هب موسوربوت
هج حطس رد هدرتسگ تروص .تسا هتفرگ رارق دیلوت و تشک دروم ،ینا
ینیمز بیس یارب
هده زا هدافتسا ریز
یم تشک نآ ینیمز هتوب عافترا .ددرگ
هداتسیا و یفلع هایگ نیا
هب ، 50
ات 60 یتناس نآ دشر هرود لوط و هدیسر رتم 3
یلا 6 هام یم دشاب هجاوخ(
،روپ 1385 ).
بیس هقاس عون ود یاراد ینیمز هک هدوب
نآ عون ای
، هقاس یاراد هک تسا ینیمزریز
گرب هرگ زا و تسا لکش یسلف و اچوک یاه یاه
ینییاپ ریز و كاخ
، هقاس هب ییاوه یاه
1Solanaceae
2Solanum
3Tuberosum
یم دوجو دروآ
(
Hawkes, 1994
) ،هقاس عون نیا . مامت
ی یم اراد ار هقاس ای تایصوصخ دشاب
و هقاس هب دریگ رارق رون ضرعم رد هچنانچ لیدبت ییاوه یاه
م ی دوش ،روپ هجاوخ(
1385 ) .
مود عون
، هقاس یبس گنر هب هک دنتسه ییاوه یاه هدوب
هقاس یاراد و هس عطقم اب یاه
شوگ
گرب و هرگنک بوانتم یاه لکش یا
و یم بکرم دنشاب
(
Hawkes, 1994
هقاس .) ییاوه یاه
یشیور دشر لیاوا رد
، یدومع تلاح نیمز هب تبسن هتشاد
دشر یدعب لحارم رد یلو
، نیا
هقاس یم رد هدیباوخ و لیام تلاح هب اه هقاس نیا .دنیآ
اه گنریبس یفلع و
هدوب ًاتبسن و
بعشنم و میخض دنتسه
هقاس . بیس یاه داوم عمجت اب یریپ رثا رب و نامز رورم هب ینیمز
نینایسوتنآ مان هب یّمس
، تلاح گنریبس شفنب ،یمرق گنر هب و هداد تسد زا ار دوخ ندوب
و یبس ای هوهق هب لیام یم رد یا
،نایرونلاوذ( دنیآ 1381
.)
هده بیس هقاس ،ینیمز هک تسا هتفای لکش رییغت یا
هریخذ یلصا مادنا بیس رد یا
ینیمز
و هدش بوسحم یارب
لثمدیلوت هریخذ و
ییاذه داوم
، تسا هدش راگزاس .
مادنا نیا
، مروتم زا
نولوتسا ندش اه
یم دیدپ دیآ
. هناوج یبناج یاه ورف اقن رد ،نآ
هتفر ،مشچ مان هب یا
هدیدرگ یکرمتم هجاوخ( دنا
،روپ 1385 .) ای رد مشچ دادعت هده
بیس ینیمز
، بسحرب ،مقر
هزادنا دشر طیارش و هده
، ( تسا ریغتم
Burton, 1996
.) مشچ ره
بیس هناوج هس لقادح یاراد ،ینیمز هقاس
هدوب هلیسو هب هک سلف
.تسا هتشگ هطاحا ییاه
ج هناو ره و هدومن دشر امد و تبوطر رظن زا یدعاسم طیارش رد نتفرگرارق اب هقاس یاه
هقاس ای دیلوت ،هناوج یم ییاوه ی
هجاوخ( دیامن ،روپ
1385 .) هناوج ی ر أ نامه ای هده یس
ییاهتنا تیبلاه یاراد ،ییاهتنا مشچ تسا
هناوج دشر زا و ی
مشچ ریاس یم یریگولج اه
.دنک
ندش رتریپ اب هناوج تیبلاه ،نآ ایژولویییف نس شیایفا و هده
ی شهاک جیردت هب ییاهتنا
یم دبای . هتبلا هناوج تیبلاه عفر ببس یین هده شرب ی
ییاهتنا یم دوش هیمح(
،یا 1381 .)
گرب بیس بکرم و گریب یاه ات و هتفرگ رارق هقاس یور رب بوانتم روط هب ،ینیمز
هناش دنتسه یا ربمد یاهتنا رد ینعی
یلصا گ
، یم هدید هچگرب ای ،یئابطابط( دوش
1375 ) گرب . رب هولاع اه هزادنا اب هچگرب یدایز دادعت ،ندوب رادکرک
فلتخم یاه دنراد
نسح(
نیسح و هانپ ،هداز
1381 .) هچگرب لکش مخت اه
مظنمان یهرم و هدوب
هبل ی هچگرب اه
جوم یمک یلو هنادند نودب راد
گنر .تسا هچگرب
هریت یبس اه ی
گربگر و دوبک هب لیام
نآ دیفس هب لیام یبس اه و
رک فرط ود رد ک
هاتوک رایسب گربمد اب ،راد یم
دشاب ابطابط(
ی ،ی
1375 .)
لگ اه سنجود ونتم ،ی روط هب ،دنلب لگمد اب و ع هشوخ
یا اب هقاس یاهتنا رد مکارتم و
لگ نیذآ یاراد و هتفرگ رارق نزرگ 3
ات 4 نسح( رطق رتمیتناس ح و هانپ
نیس ،هداز 1381 )
و 5 ،گربساک 5
ود نادمخت ای و گربلگ هچرب
و هماخ ای اب یا هللاک
ی هخاشود یم
دنشاب
هجاوخ(
،روپ 1385 .) هزادنا مقر هب لگ ماج توافتم ی یگتسب
لگ ماج گنر فلاتخا .دراد
دیفس هب لیامتم یناوهرا زا هک یم رییغت
دنک هتیراو تایصوصخ زا یم یا
،روپ هجاوخ( .دشاب
1385 ،یناطلس و یئاضر ؛ 1380
.) بیس هایگ یهدلگ یارب ینیمز
، هب لیبق زا یطیارش لوط
دنلب زور دودح(
16 درس یاوه و یفاک یگدنراب ،)تعاس و
یین هده یارب یدنب
، زور لوط هب
هاتوک دراد زاین ،حابصم(
1379 ) هرود لوط . ماقرا دشر
، و هدوب توافتم مه اب یسردوز
، یکی
بیس لوصحم دیلوت و حلاصا مهم فادها زا یم ینیمز
هرود .دشاب یلیخ ماقرا رد ندیسر
سردوز دودح ، 80 ات سررید یلیخ ماقرا رد و زور 180
یم رییغت زور ( دنک
Harris, 1992
.)
هجرد ،زور لوط و مقر رب هولاع بجوم یین نژورتین دوبمک و لااب رون تدش ،نییاپ ترارح ی
رحت هده ای یم لوصحم یسردوز و یدنب ،روپ هجاوخ( دوش
1385 هچ ره تشک دروم مقر .)
سررید یرتشیب تیساسح ،زور لوط هب دشاب رت یم ناشن
دهد و یهدلگ ،سردوز ماقرا رد .
هده نامیمه ًابیرقت یدنب ماجنا
یم ( دریگ
Demagante et al., 1995
.)
هشیر هقاس دننامه یین اه هدنیخ یاه
ریز هیحان زا ،ینیمز هقاس كاخ ریز و ینییاپ ی
یاه
هرگ زا رتلااب یمک و ییاوه هقاس لاصتا لحم یلااب رد اه
یم أشنم هدنیخ ی .دریگ
هشیر ی
بیس هایگ دشر هده ای یقیقح رذب زا ینیمز
یم دنک . رذب زا لصاح هایگ
، هشیر ای یاراد
هشیر اب ایراب یلصا یم یبناج یاه
ناهایگ رد اما دشاب یم دشر هده زا هک ی
یاهتنا رد دننک
هناوج زا ای ره اه
، هشیر یم دوجو هب ناشفا یاه هشیر متسیس .دیآ
بیس یناود ینیمز
، رد
ریاس اب هسیاقم یعارز تلاوصحم
، فیعض یم دشاب دشر یارب كاخ بسانم طیارش نیاربانب
بیس تسا یرورض ینیمز ،داژن بوقعی(
1383 .)
2-8 - رب رثوم لماوع لمع
درک بیس ینیمز
زا یلماوع ریثأت تحت ،ءایجا نیا .تسا هدش لیکشت یفلتخم یایجا زا هایگ ره درکلمع رارق طیحم و پیتونژ ،تیریدم لامعا لیبق دنراد
. بیس رد ینیمز
، هدننک دودحم یلصا لماع
درکلمع لوصحم نیخم تیفرظ ، هدوب
ناهایگ ریاس لثم و
، عبنم تردق ای و گرب حطس
،
ت ریثأ درادن درکلمع یور رب یدایز للهارصن(
،لصا هداز 1382
) شنت ،نیا رب هولاع .
یاه
فلع هلمج زا یطیحم یاه
بیس درکلمع رب یدایز ریثات زره .دنراد ینیمز
فلع تباقر هنلااس زره یاه
20 ات 25 یم شهاک ار لوصحم نیا درکلمع دصرد هک ،دنهد
نآ تیریدم و لرتنک یم اه
رایسب شقن دناوت دحاو رد درکلمع و دیلوت شیایفا رد یرثوم
.دشاب هتشاد حطس یلصا زا یکی یزرواشک هدننک دودحم لماوع نیرت
یم بآ دشاب هرود رد اصوصخم ،
مرگ ا هک یم كاخ رد دوجوم بآ رتشیب شهاک بجوم دوش
و یم رما نیا روهظ بجوم دناوت
فلع دشر شهاک بجوم رخآ رد و یکشخ شنت و زره یاه
یم یعارز ناهایگ درکلمع دوش
،ناراکمه و دنز(
1388 .) نیاربانب
، سکع رادقم هب یعارز هایگ و زره فلع یتباقر لمعلا
فلع هنوگ و مقر عون ،عبنم ،ندوب مهارف یدایز عونت یاراد و هتشاد یگتسب یعارز هایگ و زره
یم فلع ییاناوت زا یکاح هدش ماجنا تاقیقحت رتشیب و دشاب رد زره یاه
نژورتین و بآ بذج
یم یعارز ناهایگ هب تبسن یلصا زا یکی هک یروط هب دنشاب
تراسخ نیرت فلع یاه
یاه
یم ...و نبرک دیسکا ید ،ییاذه یاهرصنع ،رون ،بآ دشر عبانم یارب تباقر ،زره دشاب
( Zimdahl, 2007 ناراکمه و لبوک .)
( Cobel et al., 1981 زره فلع هک دنتفایرد )
Ambrosia artemisiifoli رد یعارز ناهایگ زا رتمک ای و ناسکی تیلباق تسا نکمم
دشاب هتشاد یتبوطر یداع عقاوم
، لاس رد یلو ای و یتبوطر شنت هک یعقوم و اشخ یاه
لاس یتباقر تردق یاراد زره فلع نیا ،دشاب هتشاد دوجو لامرن رادقم زا رتمک شراب اب یاه
ب یعارز هایگ اب یرتشیب و رتدیدش .دراد بآ تشابنا یار
سکع یسررب سپ فلع و یعارز ناهایگ لمعلا
ییاذه رصانع و بآ نیمات طیارش رد زره یاه
فلع لرتنک یارب حیحص تیریدم شور باختنا و اهنآ نیب لباقتم تارثا رتهب تخانش رد یاه
یم دیفم زره ( دشاب
Anyia and Herzog, 2004 .)
رب نآ ریثات و بآ شنت اب هطبار رد
قر فلع تبا ویردناو و سیاو یسررب ،تسا دوجوم یکدنا تاعلاطا یعارز ناهایگ و زره یاه
Vaise and Wanderyou, 1970( هعلاطم نیلوا )
یارب تباقر اب هطبار رد هک دوب یا
هناخلگ شیامزآ ای رد ود نیا .تفرگ تروص بآ هس اب موگروس و ترذ تباقر هسیاقم اب یا
فلع لع جنپ و گرب ایراب زره ف
دندرک هدهاشم یتبوطر فلتخم حوطس رد گرب نهپ زره
قوت هک فوروس ،4
گنچرخ فلع و 5
میژر رد ،دنتسه بوطرم طیارش هب راگزاس هک 6
یاه
یوق موگروس و ترذ هب تبسن بوطرم وراج هکنیا لاح دندوب رت
هتل راخ و7
فلع زا هک8
یاه
ناوت زا دایز یتبوطر طیارش رد دنتسه یکشخ هب لمحتم زره هکیروطب دش مک اهنآ یتباقر
.دوب ربارب ود موگروس و ترذ هب تبسن اشخ طیارش رد هتلراخ اشخ هدام دیلوت یدادعت رد
فلع هک تسا هدش شرایگ اه یسررب زا یبآ شنت و دوبمک طیارش رد تسا نکمم زره یاه
زره فلع لاثم یارب دنشاب هتشاد یرتشیب تباقر یعارز ناهایگ اب Desmodiom
trtuosum) )
ایوس اب سرتسد رد بآ دوبمک نامز رد )اینرفیلاک یموب ،تلاوقب هداوناخ زا(
( دراد یرتشیب تباقر Grifen et. Al., 1989
.) ( ناراکمه و رکا ناو VanAcker et
1993 al., سورخ جات و هبنپ تباقر رب بآ شنت ریثات یسررب رد ) هک دندرک شرایگ 9
راشف و ییمسا لیسناتپ ،بآ لیسناتپ طیارش رد سورخ جات تباقر رثا رد هبنپ سناسژروت
،گرب حطس هلمج زا هبنپ دشر یاه صخاش مامت رد نآ بقاعتم و تفای شهاک تدشب شنت ربمان .تفای شهاک هبنپ یعمجت اشخ هدام و عافترا قرعت هب ار سورخ جات یرترب ناگد
.دنداد تبسن نآ یژولویییف و هشیر یقمع شرتسگ رتمک
4. Xanthium strumarium
5. Echinochloa crus-galli
6 . Digitaria ciliaris
7 . Brome chess
8 . Circium arvense L.
9 . Amaranthus retroflexus
Supervisor: Hamidreza Mohammaddoust chamanabad, Saeed Khomari Graduation date: Ali Asghari
Number of pages: 78 Abstract
Research Aim: The aim of this study was to evaluate the yield and some morphological traits of potato in competition with two species of Chenopodium album and Amaranthus retroflexus.
Research method: An experiment was conducted in a randomized complete block design in a greenhouse at the Faculty of Agriculture and Natural Resources of Mohaghegh Ardabili University. Experimental treatments included crop mixing with weeds, weed seeding and crop seeding, and stress treatments included 12.5%, 25%, 50%, 75% and 100% soil capacity.
Findings: The results showed that weed blending with potato as well as application of moisture stress reduced all morphological traits of weeds and crop as well as yield and yield components of potato. So that the effects of each of these treatments on the studied traits of weeds and potatoes were significantly different and mostly at 1% probability level and also weed competition reduced the number of tuber traits, tuber yield, height The plant, shoot and tuber dry weight, as well as root weight and length traits, plant height and biomass weight of sorghum and salmon were obtained. The combination of irrigation treatment with 100% of field capacity with potato cultivar individually had 95% higher yield than the combination of irrigation treatment with 12.5% soil cultivation capacity with potato weed mix type.
This large difference indicates the effect of intercropping and irrigation stress on weed growth and its control, as well as its effect on potato tuber yield in plants.
Results: The results of the experiment showed that weed control and timely irrigation of potato plant had a great effect on its yield improvement.
Keywords: Weed competition, amount of irrigation, potato yield.
Faculty of Agriculture and Natural Resources Department of Agronomy and Plant Breeding
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc. in Weed Science
Study of water stress effects on two species of weed including common lambsguarter (Chenopodium album) and pigweed (Amaranthus retroflexus) competition with
potato (Solanum tuberosum L.)
By:
Babak AhmadiAsl
Supervisor:
Hamidreza Mohammaddost Chamanabad (Ph.D) Saeid Khomari (Ph.D)
Advisor:
Ali Asghari (Ph.D) September 2019
