هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هوگر یعیبط عبانم
نایاپ همان یارب تفایرد هجرد یسانشراک دشرا
هتشر عبانم یسدنهم یعیبط
شیارگ یرادزیخبآ
یسررب لیلحت زا هدافتسا اب یکیژولوردیه یلاسکشخ
( یلصا شکورف ینحنم ) MRC
هاگتسیا رد اه
ی
یرتموردیه لیبدرا ناتسا
:رگشهوژپ
ولجای یمچرپ هدیهان
:امنهار داتسا
یفطصم فوئر رتکد هداز
:رواشم داتسا
یروع یلعمسا رذابا رتکد رتکد ینامیا لوسر
22 هام ید 1398
یلصا شکورف ینحنم لیلحت زا هدافتسا اب یکیژولوردیه یلاسکشخ یسررب هاگتسیا رد
اه یرتموردیه ی
لیبدرا ناتسا /
ولجای یمچرپ هدیهان
داتسا امنهار : فوئر رتکد یفطصم هداز
دیتاسا :رواشم یلعمسا رذابا رتکد /یروع
رتکد ینامیا لوسر
خيرات :عافد 22 / 10 / 1398
دادعت حفص :تا ص108
:هورگ مان یعیبط عبانم
:هدیکچ رضاح هعلاطم زا فده:فده يژولوردیه یلاسکشخ یسررب ،
رف ینحنم لیلحت زا هدافتسا اب یک یلصا شکو
( )MRC
هناخدور رد لیبدرا ناتسا یاه یم
.دشاب
شور :شهوژپ یسانش هب رضاح قیقحت رد
زا نايرج شکورف ینحنم راتفر ینامز تارییغت لیلحت روظنم
همانرب
Visual Basic Macro
.تسا هدش هدافتسا همانرب
زا و هداد ماجنا ار شکورف بيارض لیلحت و شزادرپVB
6 هلداعم
ینحنم هئارا یارب ینویسرگر یاه
یم هدافتسا نايرج یلصا شکورف .دنک
ت ماجنا یارب ح
هداد ادتبا رضاح قیق یبد یاه
هاگتسيا هنازور هعلاطم دروم یاه
ا ز لاس 1348 ات 1394 هدامآ زا سپ و هدش هیهت دراو یزاس
همانرب دشVB
، زا سسپ
ینحنم نییعت هرود هب طوبرم شکورف یاه
هاگتسيا ره فلتخم یاه یلسصا شکورف ینحنم
یسنحنم بيارسض رادسقم
یلصا شکورف (
ديدرگ نییعت )تباث رادقم و بیش رد
مرسن زا هدافتسسا اب همادا رااسفا
ProUcl
یسنحنم بيارسض دسنور
هاگتسيا رد یرامآ هرود لوط یارب شکورف هعلاطم دروم یاه
هب .دش هبساحم روظنم
نویسرگر شور ود زا دنور نییعت
نم و یطخ مرن طیحم رد لادنک
راافا
ProUcl
دش هدافتسا و مه نینچ رد نيا زا ،قیقحت صخاش یلاسسکشخ ناسيرج
هناخدور ( یا )SDI
تهج یبايزرا یلاسکشخ رد کيژولوردیه
28 لسیبدرا ناتسسا یرتموردیه هاگتسيا هدافتسسا
دسش
.
هناخدور نايرج یلاسکشخ صخاش مرسن زا هدافتسسا اب یا
رااسفا
DrinC
س سس و هبسساحم یسگژيو
یاسه یلاسسکشخ
دش لیلحت کيژولوردیه و
صخاش یناکم تارییغت یاه
مرن طیحم ردSDI
راافا .دش نییعتGIS
هتفای :اه ساسارب هتفاي اه
،نايرج یلصا شکورف ینحنم بيارض هاگتسسيا رد بیسش بيرسض دسنور یسسررب رد
یاسه
لپ هنن ،ورد ،هگايدلاآ ،ساملا سمش ،نارک
تسود ،لاوس ،دابآ هزوک ،نایماس ،ولگیب
ناروب و ناریشم ،هدنلایگ ،رین ،یقار ت
ینعم حطس رد یم یشياافا دنور یاراد دصرد کي یراد
هاگتسيا .دنشاب اه
ی شیسب یسبد و تحاسم یاراد روکذم یرست
.دنتسه هاگتسيا حطس رد ،مرگبآ و نیقومع ،ليريا یاه 5
دصرد یم یشياافا دنور یاراد رد .دنشاب
دنور یسررب رادقم
هاگتسيا ،تباث لپ یاه
هنن ،ورد ،هگايدلاآ ،ليريا ،ساملا سمسش ،قردلايو ،نارک
تسسود ،لاوسس ،داسبآ ،نایماسس ،وسلگیب
هزوک دنور یاراد دصرد کي حطس رد ناریشم و ناروب ،هدنلایگ ،رین ،یقار ت یسنعم یشهاک
یسم راد .دنسشاب د یسسررب ر
هناخدور نايرج یلاسکشخ صخاش
(یا سایقم رد (SDI
اه ی 1 ،ههام 3 ،ههام 6 و ههام هنلااس
، یلاسکشخ م مسيلا
هاگتسيا رد جو یرتموردیه یاه .دراد دو
هجیتن یریگ کيژولوردیه یلاسکشخ: اب
هناخدور نايرج یلاسکشخ صخاش زا هدافتسا ( یا
)SDI
رد هاگتسيا یاسه
.دراد دوجو یتاعلاطم نايرج تیعضو یلصا شکورف ینحنم
یم صخشم ار یبأ یاه دنک
رد یلو عیسو حطس یارسب رت
درادن یياراک یکيژولوردیه یلاسکشخ یسررب
، صخاش نیب یطابترا یاه
رض وSDI
بيا هدهاشم MRC
ن دش .
هژاو :یدیلک یاه کيژولوردیه یلاسکشخ
ی ینحنم ، یلصا شکورف (
)MRC
صخاش،
SDI
1-1 - هلئسم نایب و همدقم
هناخدور دنتسه یفرصم بآ عبانم زا یکي اه و
یبد دنور زا علاطا ،بآ عبانم رتهب تيريدم یارب
نآ اه دنتسه فلتخم یناکم و ینامز سایقم رد یدايز یريذپرییغت یاراد هک سننکداجيا لسماوع و
هد
تارییغت نيا تسا یرورض
،ناراکمه و ینسح(
1391
؛ و یدياياب ،نایفقث
1390 ) نيا هدمع شخب .
تسا یوج لماوع رثا رد تارییغت .
غت نياربانب اهدور ناسيرج یستاا اسج ،یريذپریی
تسس و یفسسوي(
،ناراکمه 1390
) نايرج . هناخدور اه هب یژولوردسیه رد مسهم یاسهرتماراپ زا یکي ناونع طاسبترا رد
لباقتم یم یمیلقا لماوع تارییغت ،نياربانب .تسا بآ عبانم اب بآ رب دناوت
رثوم هناخدور یهد زا .دشاب
نيا یم نامز لوط رد هناخدور یبد تارییغت یسررب ور یمیلقا طيارش رد رییغت مدع اي رییغت راثآ دناوت
دسنک صخشم ار هقطنم کي ،یرسبط و یسفورعم(
1390 تسچربراگ ؛ و1
ه ،ناراسکم 2004
) . ناسيرج
هناخدور نايرج ،تافارحنا ،اهدس طسوت یا ا قسيرط زا هسياپ نايرج شهاک و یتشگرب یاه
ارختسس
بآ دح زا شیب تحت یزاسرهش و ینیمزريز یاه
زا یسفلتخم لئاسسم هسب رسجنم و هتفرگ رارق ریثات
یسم بآ شهاسک و یلاسکشخ عوقو هلمج اتسسار نیسمه رد .ددرسگ
، و یلاسسکشخ عياسقو یياسسانش
یگژيو یم بآ عبانم تيريدم یرورض تاعلاطا زا نآ یاه دشاب
نودخ(
،ناراکمه و2
2011 ) . عباسنم
بآ هب ناونع عوضوم ی اب مها ی ت ، هب وي هژ رد قطانم کشخ و مک بآ ناهج زا دي زابر هراومه رسطم
هدوب تسا . لاح رد دودح رضاح 80
روشک کشخ قطانم رد ناهج
رارق هتفرگ دنا و ا ي نار ن ی ا هب لد ی ل
دوبمک ب گدنرا ی و نآ بسانمان شنکارپ ،
واج ا ي ن روشک ه ا ب ه رامش م ی آي د . دوجو ا ي ن ارش ي ط هارمه اب
دشر رس ي ع عمج ی ت و هب وي هژ لاسکشخ ی لاس اه ی خا ی ر ثعاب هدش تسا هزورما مأت ی ن روسشک رد بآ
مهم زا رت ي ن شلاچ اه دشاب یدیفم(
،ناراکمه و روپ 1391
) .
1- Garberchet 2 -Khedun
یم خر یمیلقا قطانم یمامت رد ًابيرقت هک تسا میلقا زا رمتسم و لامرن یتلاح یلاسکشخ ،دسهد
دراد تواسفت یکسشخ هدسيدپ اسب و تسسا تواسفتم فلتخم قطانم رد نآ تاصخشم یلو و یسيااخ(
،ناراکمه 1382
) . گنیس و ارشیم (1
2010 ) یلاسکشخ ار
هب ینامسسآ تلاواسن ناایم شهاک موهفم
ینلاوط نیگنایم هب تبسن هقطنم تدم
عماج زا یکي .دندرک نایب لماک و نيرت
یارسب فيراسعت نيرست
طسوت هديدپ نيا رملاپ(
،2
1965 ) دوبمک ناونع تحت ریغ و رمتسم تبوطر
.تسسا هدسش هئارا یعیبط
نایب ،رمتسم هژاو اب یلاسکشخ ناياپ ات زاغآ نامز رگ
ریغ هژاو و ،موادت نامز اسي فارسحنا هسب یعیبط
دراد تللاد یعیبط نیگنایم طيارش هب تبسن یفنم ناسون هب یلاسکشخ .
یگدنراب دوبمک اب یلک روط
یم زاغآ دوش . یسگژيو دنچ ره ،دتفا قافتا تسا نکمم یمیلقا قطانم یمامت رد یلاسکشخ نآ یاسه
هب ینعم روط هقطنم زا راد
رگيد هقطنم هب یا م
توافت تسا و تسا لکشم یلاسکشخ قیقد فيرعت . اب
هجوت هب دراد كرتشم فادها و اهزاین ،قطانم توافت .
زا باسنتجا ناکما ،درادسن دوسجو یکسشخ
اسما
.تسسا ماسجنا لسباق نآ زا یسشان تاریثاست تيريدسم و )نآ ربارب رد یگدامآ( یلاسکشخ یهدنامزاس رد تیقفوم فيرعت یگنوگچ هب یکشخ اب شزاس
و یلاسکشخ دروآرب
نآ تایسصوصخ دراد یگتسسب
اگوه و نیتخامسا(
،3
2004 ) . زارد رد هکلب ،یحطس بآ عبانم رب اهنت هن یلاسکشخ عباسنم رسب تدسم
یم ریثات مه ینیمزريز بآ یم و دراذگ
ثعاب دناوت رد للاتخا و یبآ قرب دیلوت شهاک
هاگتسيز یاسه
مه و هدش هناخدور یشاوح تیلاعف رب نینچ
یاه ریثاست یعاسمتجا و یداسصتقا دسشاب راذسگ
و ارسشیم(
،گنیس 2010 ) . سکشخ تارثا شهاک یارب
،یلا ناسمز رسیظن یلاسکشخ ددعتم تایصوصخ تخانش
تسا یرورض یلاسکشخ تدش و تعسو ،عورش الاد(
4سوي ،ناراکمه و 1991
) .
سایقم عونت هديدپ هب یلاسکشخ هک تسا هدش بجوم ینامز و یناکم یاه
رصحنم یا درسف هسب
یم دوجوم تاعلاطا و رامآ لیلحت اب نکیل .دوش ليدبت هرود یارسب ار نآ عوقو ناوت
تسشگزاب یاسه
رط یارجا و یتيريدم ریبادت ااختا اب و دومن دروآرب فلتخم ،یلاسسکشخ اسب شزاسس و هسلباقم یاه
.داد شهاسک ار نآ زا یسشان یاهدمایپ و تاریثات یکيژولوردسیه یلاسسکشخ
مسه ًلاوسمعم اسمز
اسب ن
یلاسکشخ نآ هب تبسن ریخات اب و هدوبن یزرواشک و یمیلقا یاه
یسم یور اه ناسمز هسک ارسچ دسهد
ینلاوط زا یکيژولوردسیه متسسیس یااسجا رد ار دوخ دناوتب شراب شهاک نيا ات تسا زاین دروم یرت
هناخدور بآ نايرج لیبق هچايرد بآ حطس اي و كاخ تبوطر شهاک ،اه
،دسهد ناسشن نزاسخم و اسه
ب شخب رد یکيژولوردیه یلاسکشخ ریثات شقن نياربان ًلاماسک یعاسمتجا و یداسصتقا فسلتخم یاه
تسا رگيدکي زا ايامتم (
یسیع یشورخ ول
ناراکمه و ،
1396 ) . ناسيرج تیعسضو مسک یاسه
زا یسکي
هرهب رد هدننک دودحم مهم یاهروتکاف ناسيرج .تسا بآ عبانم زا یرادرب
مسک یاسه تروسص رد یسبآ
1- Mishra and Singh 2- Palmer
3- Smakhtin and Hughes 4 - Dalezios
یم ،همادا یم رگيد فرط زا و دنوش یلاسکشخ داجيا ثعاب دنناوت
هناخدور درکلمع رب دناوت دسننام یا
مه و بآ تیفیک و یکيژولوکا درکلمع نینچ
یرگشدرگ دراذسگ رثا هقطنم کي
رزاسم(
،ناراسکمه و1
2008 ) هرود . یلاسکشخ زا
یکيژولوردیه هاگديد تسا ترابع
زا هرود یا هک نآ رد سيرج ريداقم نا
زا
رادقم هناتسآ کي هک
یط کي متسیس یتيريدم رد هدنریگرب
،یندیماشآ فراصم یزرواشک
و تعنص
هب تسا روط ناياش یهجوت مک رت .دسشاب شياسپ رثوسم و هسب ماسگ یلاسسکشخ عسقوم لوا
شهاسک رد
بیسآ یاه یلاسکشخ بوسحم
یم دوش و یم دناوت متسسیس هعسوت ببس دوسش یسلبق رادسشه یاسه
نيوگن(
و2
ناراکمه ، 2015 ) . زا هدافتسسا اب یکيژولوردیه یلاسکشخ یسررب رضاح قیقحت زا فده
صخاسسش یلسسصا شکورسسف یسسنحنم
( MRC3
کيژولوردسسیه یلاسسسکشخ صخاسسش و) (
SDI4
رد)
هاگتسيا یاه یم لیبدرا ناتسا یرتموردیه صخاسش نسيا یسفرعم و فیصوت هب همادا رد هک دشاب
اسه
یم هتخادرپ .دوش
1-2 - میهافم یلاسکشخ فلتخم عاونا
اتنلگ و تياهليو (5
7 198 ) یلاسکشخ ار
اوسه یلاسسکشخ هتسسد راهچ هب ،یسسانش
یلاسسکشخ
،کيژولوردیه یلاسکشخ
یزرواشک و
یلاسکشخ یداصتقا
- یعامتجا میسقت هدرک دنا . تاسعلاطم رد
بآ یلاسکشخ ،ديدج هب ینیمزريز یاه
نیسشیپ عاوسنا زا اياسمتم ،یلاسسکشخ زا یدسيدج عون ناونع
تسا هدش داهنشیپ ،گنیس و ارشیم(
2010 .)
1 ) یلاسکشخ یسانشاوه
ريداقم اب هسياقم رد( یکشخ هجرد ساسارب ًلاومعم یسانشاوه یلاسکشخ:
یم فيرعت کشخ هرود تدم و )لامرن رد .دوش
هنوگ نيا ار یسانشاوه یلاسکشخ ،یلک فيرعت کي
یم نایب هرود :دننک درادن دوجو یهجوت لباق شراب نآ رد هک ینلاوط ًاتبسن یا
یلسنیل(
،ناراکمه و6
1958 ) . روشک رد دربراک فده اب هک یسانشاوه یلاسکشخ فيراعت زا یضعب هدسش هئارا ناهج فلتخم یاه
:زا دنا ترابع ،تسا 1 - مک زا رت 5 / 2 یلیم رد شراب رتم 48
هدحتم تلايا( تعاس .)اکيرمآ
2 - 15 تدم لوط رد هک یلاوتم زور 15
شیب زور زا رت 25 یسلیم دسصرد دسنکن تسفايرد شراسب رستم
.)ایناتيرب(
اب طابترا رد زا شیسب ار یلاوت نيا نیققحم یضعب یلاوتم یاهزور
15 یسخرب اسما ،زور 25
هتفرگ رظن رد زور فیصوت یارب ،دنا
هرود یط ایچان یگدنراب زا نیسققحم یسضعب ،نیسعم ینامز یاه
1 - Mauser 2- Nguyen
3 - Master Recession Curve (MRC) 4 - Streamflow Drought Index (SDI) 5 - Wilhite and Glantz
6- Lensily
هدرسک هدافتسسا یناسمز یاهدسحاو رياسس اسي یلصف ینامز دحاو زا یخرب اما و هناهام ینامز دحاو دسنا
،تياهیليو(
2000 ) .
3 - ،)ناتسسودنه( نیگناسیم فارحنا ربارب ود زا شیب ات یلصف شراب شهاک ،ناراسکمه و یلسسنیل(
1958 ) .
2 ) :یزرواشک یلاسکشخ
تسیلاعف نیسب هسک تسسا یتلاماسعت زا یسشان یزرواسشک یلاسسکشخ یاسه
یم قافتا )هضرع( یعیبط یاهداديور و )اضاقت( یزرواشک یارسب دوسجوم بآ ،نآ هسجیتن رد هک دتفا
تیعمج عيزوت هب ،اضاقت .دوب دهاوخن یفاک ،تاناویح اي هایگ هویسش ،یناسسنا و یناوسیح ،یهایگ یاه
نآ یگدنز نیمز یدربراک و اه
هب .دراد یگتسب نآ یاه دسشر یارسب تبوطر تيافک مدع رگيد ترابع
یم یزرواشک یلاسکشخ ار هایگ دنيوگ
سبیگ(
،1
1975 ) .
3 :یکیژولوردیه یلاسکشخ )
( ناراکمه و یلسنیل 1958
) هرود ار کيژولوردیه یلاسکشخ یا
رسظن رد
یم م فراصم نیمات یارب بآ تانايرج نآ یط هک دنریگ بآ تيريدسم متسسیس کي رد هدش صخش
دشاب یفاکان .
4 یداصتقا یلاسکشخ ) -
یعامتجا
یداصتقا یلاسکشخ:
- یسخرب یاضاقت و هضرع زا یقیفلت یعامتجا
یلاسسکشخ .تسسا یزرواسشک و یکيژولوردسیه ،یسسانشاوه یلاسکشخ ااجا اب یداصتقا یاهلااک یداصتقا - یم خر ینامز یعامتجا کي یارب اضاقت هک دهد
هب یداصتقا یلااک هسضرع ناصقن لیلد
شراب دوبمک لصاح زا بآ
، یم ینواف هضرع ناایم زا دریگ
،ناراکمه و یلسنیل(
1985 ) .
1-3 - یگژیو یلاسکشخ یاه
1 یلاسکشخ تدش )
مک نیگنایم طيارش هب تبسن یگدنراب دوبمک ناایم ردق ره ریثاست ناایم هزادنا نامه هب دشاب رت
شیب یلاسکشخ دومن رت
یم ادیپ هسقطنم کي رد یلاسکشخ تلاح رارمتسا ناایم ،نيا رب هولاع .دنک
کسي یارب اهنت یلاسکشخ هک یطيارش رد ینعي .تسا هقطنم نامه رد یلاسکشخ تدش یايوگ این رگا یلو ،ديامن ناربج ار روبام هام دوبمک ناایم ،دعب هام شراب دراد لامتحا دشاب هتشاد رارمتسا هام وخ این یدعب هام هب ،دشاب هتشاد دوبمک یعیبط طيارش هب تبسن د
رثوسم ندیسشخب تدسش رد بستارم
ریغتم رد یتساک ناایم .دوب دهاوخ یگدنراب
مه و نایب ،نآ رارمتسا نامز نینچ یلاسسکشخ تدش رگ
هب .تسا زا هدافتسسا اسب ناققحم ،یلاسکشخ هعلاطم رد لماع نيا نتخاس صخشم یارب لیلد نیمه
صخاش یراجنهان هجرد دنراد یعس فلتخم یاه رارسق رسظن دم این ار هعلاطم دروم ریغتم یفنم یاه
دنهد ،ناهفصا یرادناتسا نارحب تيريدم لک هرادا(
1391 ) . :لماش تدش رظن زا یلاسکشخ میهافم
1 - یلاسکشخ ،مئاد
2 - ،یلصف یلاسکشخ 3
- ،یفداصت یلاسکشخ 4
- ینمسض یلاسسکشخ تسسا
1- Gibbs
یواسوپ نایتسيرک(
،1
2006 ) .
2 یلاسکشخ یناوارف )
یگژيو مها زا این یلاسکشخ یناوارف یسم رامش هب هقطنم کي یسررب رد هعلاطم دروم یاه
دسيآ
یم هک رد دناوت سایقم یاه )یلصف و هناهام ،هنلااس( ینامز فلتخم هب هجوت اب .دوش هبساحم
دوسجو
تدش یناوارف یسررب ،یلاسکشخ فلتخم یاه یم اه
نآ زا کيره یارب دناوت تروسص کسیکفت اسب اه
دریگ ،ناهفصا یرادناتسا نارحب تيريدم لک هرادا(
1391 ) .
3 هقطنم تعسو ) یلاسکشخ یا
یم یلاسکشخ دادخر هقطنم رد دناوت
ا قافتا رتمولیک دص دنچ تعسو اب یا دراد ناسکما یسلو دتف
هراق یلاسکشخ .دشابن ناسکي هقطنم رسارس رد نآ موادت هرود و تدش قطاسنم رد ًاسصوصخ هک یا
یم قافتا کشخ اه هکلب ،اهدص هک یعیسو هیحان رد دتفا
یم ار عبرم رتمولیک نارا ،دناشوپ
شرتسسگ
یم ادیپ دنک ،ناهفصا یرادناتسا نارحب تيريدم لک هرادا(
1391 ) .
هچرگا یسم یسشان ینامز هرود یط رد شراب دوبمک زا یلاسکشخ عاونا همه یلاسسکشخ( دنوسش
هسفلوم رياس دوبمک رثا رد یلاسکشخ رگيد عاونا اما ،)یسانشاوه کيژولوردسیه متسسیس کسي یاسه
بآ حطس نتفر نیياپ و كاخ تبوطر شهاک دننام(
یسم داجيا )ینیمزريز یاه هسب هسجوت اسب .دنوسش
لکش 1 - 1 یسم هدهاشم وسش
یلاسسکشخ هسجیتن رد و یژولوردسیه و یزرواسشک یلاسسکشخ هسک د
یداصتقا یسم داسجيا یسسانشاوه یلاسکشخ عوقو رثا رد یعامتجا–
مسه .دنوسش یلاسسکشخ نیسنچ
يژولوردسیه یک
ینلاوسسط یلاسسسکشخ زا رست یاسه
یزرواسسشک یلاسسسکشخ و یسسانشاوه و یزرواسسشک
ینلاوط وه یلاسکشخ عقاو رد .تسا یسانشاوه یلاسکشخ زا رت رياس داجيا یلصا لماع هک یسانشا
یلاسکشخ عاونا یم اه
یتروص رد ،دسرب ناياپ هب ینلاوط نادنچ هن یتدم زا سپ تسا نکمم ،دشاب
يژولوردیه و یزرواشک یلاسکشخ هک یک
شیب ًاتبسن نامز تدم رست
ی تسشاد دسهاوخ هسمادا یرسب(
یيوقربا ناراکمه و
، 1381 ) . لکش رد 1 - 1 فسلتخم عاوسنا نیسب هطبار تدسم لوسط و یلاسسکشخ
.تسا هدش هئارا یلاسکشخ یاهدادخر
1- Kristigan Posavec
لکش 1 - 1 - یلاسکشخ یاهدادخر تدم لوط و یلاسکشخ فلتخم عاونا نیب هطبار ،یلاسکشخ یلم زکرم(
1995 )
شهاک ،رادقم( یگدنراب
)نامز ،تدش
تبوطر ،دیدش داب ،لااب یامد ،باتفآ دایز شبات ،مک یبسن
ربا ششوپ شهاک ،بآ ذوفن نازیم شهاک
قمع ،باناور بآ ذوفن
یاه
ینیمزریز
قرعت و ریخبت شیازفا یسانشاوه یلاسکشخیزرواشک یلاسکشخیکیژولوردیه یلاسکشخ
کاخ تبوطر شهاک
هدوت نزو شهاک ،هایگ یبآ شنت درکلمع و یهایگ
بآ شهاک ،یراج یاه
،نزاخم نورد بآ نایرج هچایرد بلاات و اه اه
یداصتقا تارثا یعامتجا تارثا یطیحم تسیز تارثا
رییغت میلقا یعیبط یریذپ
1-4 - صخاش یکیژولوردیه یلاسکشخ یسررب یاه
هجوت اب
،یلاسکشخ فيراعت عونت هب صخاش
ور و اه ش اطم یاه هعل توافتم این یلاسکشخ هدوسب
و مه یتوافتم یاهرتماراپ ،یحطس نايرج ،كاخ تبوطر ،یگدنراب نوچ
بآ مجح ینیمزريز نزاخم
و تراسخ یم رارق هجوت دروم ار یداصتقا یاه چیه اما ،دنهد
صخاش زا مادک اه
هب مهم ی عسطق روط
رياس هب تبسن صخاش
اه رترب و هدوبن نآ زا مادک ره یارسب اه
ادسها یف بسسانم اسخ رسگيد زا رست
صخاش ه ا تس سياه(
، 1
1999 ) . صخاش یاه کيژولوردیه یلاسکشخ تیعسضو زا یدايز تاعلاطا ی
بآ رياخا یم هئارا
،دهد میمصت هک یریگ
رب ساسا زا رتدمآراک رایسب نآ هدافتسا
اب هداد اسب هیلوا یاه
.تسا دايز مجح صخاش نيا هلمج زا
یلسصا شکورسف یسنحنم صخاسش ،اسه
( )MRC
و صخاسش
خ لاسکش ی رج ي نا هناخدور ا (ی یم(SDI
.دشاب
1-4-1 - یلصا شکورف ینحنم (
)MRC
ینحنم ف ،شکور دنور هزوح کي زا نايرج هیلخت وا هطقن زا دعب هک ایخبآ
فارگوردیه رد
، ادتبا
بیش اب میقتسم باناور یسم هسیلخت هياپ بآ س س و دنت
و دوسش شکورسف یسنحنم یسضاير لکسش
فارگوردیه هب
ینعي ،یفنم یيامن عبات کي تروص
qt=q0e−t⁄k
،تسا رتماراسپ رییغت اب یلو
K
یم رییغت طوطخ بیش ،نآ رد دنک
،یتشودن یوسوم(
1395 ) . تمسق شکورف ینحنم نیياپ
هدنور زا
فارگوردیه هک تسا
دراد هسضوح زا بآ هسیلخت و یسشکهز یاهدنيآرف هب یگتسب هسعقاو کسي رد .
شراب -
،باناور زا سپ ندیسر یبد هب وا رادقم نراب عطق اب
د یگ
، تبسسن تدسش اب بلایس یبد ادتبا
ًا
دايز ی یتدم زا سپ اما هتفاي شهاک فطع هطقن اي بیش رییغت
نیياپ ینحنم رد فارگوردسیه هدسنور
یم داجيا دوش و تدش اب بلایس یبد مک
یرت شهاک یم .دباي هسب هطقن نيا زا لیس ندرک شکورف
ایصوصخ زا لقتسم دعب وح یشکهز تیعضو هب یگتسب طقف و هدوب شراب ت
ض بآ هسیلخت رسظن زا ه
باناور ،ینیمزريز یاه
یریخات بآ ندش راخ و یحطسريز و هدسش هریخا
،دراد هسضوح حطسس رد
ارگوردیه زا شخب نيا ف
یم هدیمان شکورف ینحنم دوش
تلود(
،ناراکمه و یدابآ 1391
) . یسنحنم
کورف ش بآ هب ريز یاه
،ینیمز
،یضارا یربراک یسگژيو
سيزوت یاسه ،شراسب ع
هرسیخا یزاسس لاسناک ،
ناوخبآ یکيژولوردیه تایصوصخ دراد یگتسب یياوه و بآ طيارش و
. لسیلحت یلصا تيام یسنحنم
شکورف ندروآ مهارف هعومجم
یمک یاهرتماراپ زا یا .تسا یشکهز هکبش طيارش وصخ رد
اسب
زا هدافتسا یلخت هیلوا ريداقم و شکورف بيرض
،ه ريداقم باناور یرشقريز بآ ،یحطس شخب و
یاه
ريز( یئاج باناور ميژر
یم )اه هسب دنناوت لسماک روسط دنوسش ریسسفت
لوسمعم لکسشم . رد
زا هدافتسسا
ینحنم درفنم شکورف یاه (
ینحنم یاه یئاج ) لصاح زا هرود دودحم ینامز یاه دسنيآرف فیسصوت ،
هب شکورف .تسا دودحم تروص
نيا زا ور مامت نداد ششوپ یارب يارش
ط دوجوم ، شور فلتخم یاه
1- Hayes
ینحنم بیکرت یاه
یئاج شکورف ینحنم کي هب یلصا
( ینلاوط اب (MRC
شسشوپ و هرود نيرست
مامت یبد هدش تبث نايرج یاه
، دش داجيا تسسا ه . شور یارسب هسک یسفلتخم یاسه هسیهت
یسنحنم
هتفاي هعسوت یلصا شکورف تسیلباق یاراد ،دنا
تيدودسحم و اسه دنتسسه یدربراسک یاسه
و روسگيرگ(
کیلام ،1
2012 ) یلصا شکورف ینحنم . (
MRC
ناشن فارگوردیه رد(
هعومجم زا ینیگنایم هدنهد
هرود یم بآ نايرج یئاج شکورف یاه نآ لکش و دشاب
ناشن متسیس کیمانيدوردیه اوخ هدنهد
یگژيو و ناوخبآ تسا ایخبآ هزوح یکيژولوفروموئژ یاه
یسانوب(
،2
1993 ) هچ رگا . هب ،MRC
لیلد
ینحنم زا لصاح نیگنایم یبوسخ هسب ار شکورسف تارییغت تایئاج تسا نکمم یئاج شکورف یاه
اما ،دهدن شيامن لیلحت و هياجت
ینحنم یلصا شکورف رد
رد یرثؤم شقن دراوم بلغا شیپ
یسنیب
تیمک نايرج و همانرب بآ عبانم تيريدم و یاير یربراک عاونا رد
،برش یاه و یتعنسص ،یزرواسشک
دراد قرب دیلوت نیسکلاات(
،3
1995 ) .
1-4-2 - خ صخاش لاسکش
ی رج ی نا هناخدور ا (ی )SDI
صخاش یلاسکشخ صیخشت و نییعت یارب روتکاف هک تسا هدش هئارا یفلتخم یاه
دروسم یاسه
رد هدافتسا نآ ینامز سایقم
اه یم توافتم .دشاب
صخاش نيا هلمج زا یم اه
صخاش ناوت
PDSI4
ار
روتکاف زا و تسا فورعم رملاپ یلاسکشخ تدش صخاش هب هک درب مان روکذسم صخاش رد رثوم یاه
یم كاخ تبوطر و قرعت و ریخبت ،باناور ،شراب ،امد هب ناوت رد صخاسش نيا .دومن هراشا
ساسیقم
یم یلاسکشخ یسررب هب هناهام ینامز
،هداد خر یگدنراب زا یبیکرت رملاپ یلاسکشخ صخاش .دزادرپ
رب هک تسا یتبوطر زاین و یتبوطر هریخا یفرعم یبآ نلایب هبساحم ساسا
تابساحم رد .تسا هدش
هداد رب هولاع صخاش نيا هجرد یاه
هسب زاسین ،یگدسنراب و )قرسعت و رسیخبت هبساحم یارب( ترارح
هداد یاه یم كاخ تبوطر دشاب
ئه(
ی
5م
، 2 200 ) . صخاش زا یخرب ریغتم زا اهنت اه
افتسسا یگدسنراب هد
یم سایقم رد ار یلاسکشخ و دننک یسسررب دروم هنایلاس و هنایهام ینامز یاه
یسم رارسق هسک دسنهد
یم صخاش هب ناوت مسه یياه
نوسچ
PN6 7 ، ،SPI DI8 9 ، وRI RAI10
دوسمن هراسشا صخاسش.
یاسه
مه این یرگيد
11 نوچ )هناهام سایقم رد و فرب ششوپ و شراب( SWSI
CMI12
رد اسمد و شراب(
1- Grigor and Malik 2- Bonacci 3- Tallaksen
4- Palmer Drought Severity Index 5-Heim
6- Percent of Normal
7- Standardizard Precipitations Index 8- Decline Index
9- Rainfall Index 10- Rainfall Anamaly Index 11 - Surface Water Supply Index 12 - Crope Moisture Index
،)یسگتفه سایقم
SMDI1
،)هنلااسس ساسیقم رد و كاسخ تسبوطر(
CSDI2
ساسیقم رد و رسیخبت(
،)یلصف
RDI3
نايرج ،فرب شراب ،هناخدور بآ حطس(
سایقم رد و امد و بآ رياخا و یحطس یاه
،)هنایهام
ERI4
سایقم رد یلاسکشخ یسررب یارب )هنازور و هنلااس سایقم رد و هنازور شراب(
یاه
ینامز روتکاف اب و فلتخم هب توافتم رثوم یاه
راسک یسم دسنور یوسسوم و یبلاسط(
یسبورفب ، 1389 ) .
هداد زا هدافتسا دنمزاین یکيژولوردیه یلاسکشخ ریسفت و تخانش یراسمآ هرود لوسط اسب داسيز یاسه
هب اذل .تسا عونتم یاهریغتم و تدمدنلب هداد هب زاین لیلد
زا یرایسسب رد ًلاسمع داسيز تاعلاطا و اه
هدرتسگ دربراک ایند قطانم دنرادن یا
،یهوکش و یملاسا(
1392 ) نيا زا . ور مواسل یرایسسب ناققحم
یصخاش هئارا هداد زا هدافتسا اب ار یندش ماجنا و مهف لباق ،هداس
لهس یاه و یسبد دسننام لوسصولا
هداد رارق دیکات دروم ار هناخدور یحطس نايرج هلمج زا ددعتم ناققحم شلات لصاح .دنا
سیتنابلان(
سيراکاس و
، 5
2009 ) یحطسس بآ ناسيرج یلاسسکشخ صخاسش مان هب یکيژولوردیه صخاش هئارا ،
( )SDI
.تسا هدش هناخدور نايرج صخاش
یا ادتبا طسوت سیتنابلان (
2008 ) و دسيدرگ هئارا س سس
سيراکاس و سیتنابلان طسوت (
2009 ) هداد هعسسوت یکيژولوردسیه یلاسسکشخ ندرک صخشم یارب
هک دش نايرج شهاک هسناخدور یاسه
هسچايرد ،بآ نزاسخم ،اسه هرفسس و اسه
زا یسنیمزريز بآ یاسه
هناشن نيرتراکشآ یاه
یسم صخسشم ار دنتسسه یکيژولوردیه یلاسکشخ دسنک
وئاسه(
،ناراسکمه و6
2015 ) . هناخدور هدش درادناتسا یبد ساسارب صخاش نيا هب یحطس تانايرج و اه
یم تسد هب و ديآ
یم یکيژولوردیه یلاسکشخ رب یياوه و بآ طيارش ریثات یسررب .دزادرپ
صخاسش یتابسساحم لوصا
هدسش درادناتسسا شراسب صخاسش هباشم روکذم (
)SPI
تسسا دوو و لاکوسش(
،7
2008 و سیتناسبلان ؛
،سيراکاس 2009
) . هب شور نيا مک زا هدافتسا لیلد
هداد نيرت هب سرتسد لباق یاه
اسب رااسبا ناوسنع
هب شزرا هناخدور یکيژولودیه تیعضو نییعت روظنم تسسا هدسش هتخانسش اه
،یهوکسش و یملاسسا(
1392 ) .
1 - Soil Moisture Deficit Index 2 - Crope Specific Drought Index 3 - Reclamation Drought Index 4 - Effective Rainfall Index 5 - Nalbantis and Tsakiris 6 - Hao
7 - Shukla and Wood
1-5 - لاؤس اه ی شهوژپ
هب هجوت اب ،رضاح شهوژپ رد ،نآ اب طبترم تایئاج و هدش هئارا همدقم
تلااوس هب یيوگخساپ
:تفرگ دهاوخ رارق رظن دم ليا 1 - رییغت تا هناخدور یلصا شکورف ینحنم اه
یسسررب دروسم ی لوسط رد
هرود دوسجوم یراسمآ
تسا هنوگچ
؟
2 - یم ايآ ار یکيژولوردسیه یلاسسکشخ عوسقو یلصا شکورف ینحنم لیلحت زا هدافتسا اب ناوت
یبايزرا
؟دومن 3 - شکورف ینحنم تارییغت ناایم هناخدور زا کي مادک رد یلصا
اه شیب ناتسا ی رت
تسا
؟
1-6 - هیضرف شهوژپ یاه
لسيا تایسضرف هدسش رسطم تلااوسس هب بسانم خساپ هب یبایتسد یاتسار رد شهوژپ نيا رد شیپ هدش ینیب :دنا
1 - هناخدور یبد شهاک هب هجوت اب هناخدور یلصا شکورف ینحنم بیش ،اه
ناسمز لوسط رد اسه
هتفاي شياافا .تسا
2 - هناخدور اه ی یاراد یلاسسکشخ لسمتحم ،یلسصا شکورسف یسنحنم رد هسجوت لباق تارییغت
.دنتسه یکيژولوردیه 3 - هناخدور رد یلصا شکورف ینحنم تارییغت ناایم لااب یاه
شیسب تسسد نیياسپ زا رست
تسسد
.تسا
1-7 - شهوژپ فادها
هناخدور رد ليا فادها هب یبایتسد یارب رضاح شهوژپ یاه
هسمانرب لیبدرا ناتسا هدسش یاسير
:تسا 1 - لیلحت تارییغت یلصا شکورف ینحنم دوجوم یرامآ هرود لوط رد
هناخدور رد ناتسسا یاسه
لیبدرا .
2 - ا یکيژولوردیه یلاسکشخ لیلحت لیبدرا ناتس
اب ا خاش زا هدافتس بآ ناسيرج یلاسسکشخ ص
یلصا شکورف ینحنم و یحطس .
3 - رف ینحنم تارییغت ناایم هسياقم هناخدور رد یلصا شکو
یبدرا ناتسا یاه ل
.
1-8 - شهوژپ تیمها و ترورض
هب ناريا روشک لیلد
مک قطانم واج یناهج کشخ دنبرمک رد نتفرگرارق هسب ناسهج ناراب
رامسش
یم دودح .ديآ 35
/ 54 و کسشخارف میسلقا یاراد روسشک حطس زا دصرد 29
/ 15 دسصرد یاراد میسلقا
کشخ تسا ( یرومیت ،ناراکمه و 1390
) . بسانمان این یگدنراب عيزوت ،یگدنراب مک رادقم رب هولاع
یسم یلاسکشخ هديدپ هب ساسح قطانم زا ناريا روشک نياربانب .تسا دسشاب
( یروسمیت ،ناراسکمه و
1390 ) . یم هديدپ نيا ش عاونا مامت رد دناوت
واج اريز ،دهد خر یياوه و بآ طيار یگژيو
تسقوم یاه
میلقا مامت اه
.تس تارثا یلاسکشخ تسسین ناسسکي اهروسشک مامت رد
و یسبآ عباسنم هدسيدپ نسيا و
طیحم یاهروشک تسيز عقاو
نیمز هرک کشخ دنبرمک رد ار
شیب نارسحب اسب اهروسشک رياسس زا رست
هدرک هجاوم و
این ناريا روشک هنافساتم ین ینثتسم هیضق نيا زا
ار نارسحب نسيا قمع هچنآ .تس رد
شیب ناريا ترابع هدومن رت
:زا دن
1 - هدمع اکرمت تيريدم
رب اه هرهب یرادرب مک هجوت و هسب هسجوت مدع یتح و رت
فح تيريدسم ا
سظ
،ت
و دیلوت اقترا یبآ رياخا و عبانم ی .
2 - شور زا هدافتسا یاه
یرایبآ هرهب بيرض اب یتنس مک یرو
رت شخب رد یاه یزرواشک ینابغاب و
.
3 - عتارم بيرخت زا یشان یهایگ ششوپ شهاک راک رییغت و
یرب هتوب و اهراز لگنج اه .
4 - یب هعسوت و یزاسرهش هيور
و عراام نتفر نیب زا اهرهش هیشاح و اهاتسور رد تاغاب
.
5 - نیمز حطس زا ریخبت دح زا شیب شياافا هب
لیلد رتسگ ش و شیپ یور یضارا ريوک ی ،یهللادسي(
1393 ) . روشک رد یساسا و مهم لئاسم زا یکي
، هرهب نآ فلاستا زا یریگوسلج و بآ عباسنم زا هسنیهب یرادرب
.تسا لیلحت یلاسکشخ نايرج و
هب مک یاه همانرب روظنم
یداسصتقا هیجوت ،بآ عبانم تيريدم یاير
هژورپ هناخدور ریسم رد هدش ثادحا یبآ یاه فح ،یبآ قرب دیلوت ،شحو تایح زا تيامح ،اه
ا سظ زا ت
طیحم يدم ،بآ یفیک تيريدم ،تسيز بآ تير
بآ ،ینیمزريز یاه تسسا یرورسض اهرهسش زا یناسر
( و نایملاسا ناراکمه
، 1383 ) . روشک یطیحم تلاکشم زا یکي هکنيا هب هجوت اب رظن کي زا نارسيا
تسا یلاسکشخ ،
یلاسکشخ تیعضو زا قیقد تخانش تسا مزلا رد یکيژولوردسیه
روسشک لسصاح
دوش یزرواشک تادیلوت شهاک رب یلاسکشخ . -
یسماد و ، ارسما و تاسفآ شرتسسگ و یسبآ عباسنم
شتآ بقع رب ماجنارس و یعامتجا تلاکشم ،رقف ،یطحق ،یزوس روشک یگدنام
تسا رثوم یناداي(
و
ینامداش ، 1387 ) ههد رد . تسردان تيريدم اب هارمه ،یگدنراب ناایم شهاک و یلاسکشخ ،ریخا یاه
بمک هب رجنم ،نیمزرس شيامآ هب هجوت مدع و روشک یبآ عبانم .تسسا هدش روشک رساترس رد بآ دو
بآ زا تشادرب شياافا هب و یحطس یاه
بآ هژيو ريز یاه شسخب رد )همسشچ و تاسنق ،هاسچ( ینیمز
شیب ،یزرواشک هدسش یلاسکشخ داجيا تياهن رد و روشک دوجوم یبآ عبانم فرصم رد ار مهس نيرت
تسا ،یمشاه(
1394 .) ا هداد ناشن لیبدرا ناتسا رد یلاسکشخ یسررب
،تس یلاسسکشخ ثسعاب اسه
بآ یباتسيا حطس تفا ديدشت مه و ینیمزريز یاه
بآ شهاک نینچ هدش لیبدرا تشد یحطس یاه
تسا ،یمشاه(
1394 .) هسب یلاسسکشخ لاسح نسيا اب یسمن بآ نارسحب لسماع یياسهنت
هسکلب ،دسشاب
هرهب یب یرادرب یب هعسوت ،یهایگ ششوپ بيرخت ،بآ عبانم زا هيور
هب هجوت نودب هيور تیفرظ
یاه
و اسمد شيااسفا رسگيد فرسط زا .تسسارثوم مسهم لماوع هلمج زا نیمزرس شيامآ و هقطنم یمیلقا پ ديدشت بجوم شراب ناایم شهاک یلاسکشخ هديد
شیب تفا و اه بآ رت
ريز و یحطس یاه یسنیمز
تسا هدش ،یمشاه(
1394 .) هزوح رد ششوپ بيرخت ،یضارا یربراک رییغت لیبدرا ناتسا ایخبآ یاه
هرهب این و ماد یارچ راشف زا یشان یهایگ یرادرب
تروص تارییغت .تسا هتفرگ تروص بسانمان یاه
ینحنم راتفر رب هتفرگ شکورف یاه
هسضوح زا ینیمزريز و یحطس باناور هیلخت این و نايرج یاسه
هب .تسا هتشاذگ ریثات رظن دروم یم یترابع
هزوح رد یهایگ ششوپ بيرخت رثا رد هک تفگ ناوت یاه
شیپ ،ایخبآ یم ینیب
شیسب نايرج هیلخت تدش هک دوش یسنحنم بیسش شيااسفا ثسعاب و هدسش رست
هک دوش هراشا دياب اما .ددرگ یلصا شکورف اسین و یسمیلقا تارسییغت دننام این یرگيد ددعتم لماوع
هرهب نونکاست .دنتسه رثوم ایخبآ کيژولوردیه خساپ ليدعت اي و ديدشت رد یحطس باناور زا یرادرب
ینحنم تایصوصخ تارییغت دروآرب وصخ رد یقیقحت ماسجنا روشک لخاد رد نايرج شکورف یاه
شیب و تسا هدشن فر یبايزرا هب تاعلاطم رت
همشچ رات هسب .تسسا هدوب فوطعم یتسراک یاه
یتراسبع
یعت ی ینحنم ن یلصا شکورف یاه
MRC(
نآ ینامز راتفر رییغت و )
دسنمزاین هسک تسسا یدراوم زا اه
شیب تاقیقحت .تسا رت
زا هدافتسسا اسب کيژولوردسیه یلاسسکشخ یسسررب فدسه اسب رسضاح قیقحت
هناخدور نايرج شکورف تایصوصخ یا
لماش اعم تباث بيرض شکورسف هلداعم بیش و شکورف هلد
شکورف ینحنم یاهرتماراپ رد رییغت دنور این و یناکم تارییغت اتسار نيا رد ،تسا هدش ماجنا ،تسا .تسا هتفرگ رارق یبايزرا دروم
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2-1 - همدقم
لاسکشخ ي ی ک ی دپ زا ي هد یاه حم ی ط ی یداسصتقا تاسعبت هسک تسسا هدش هتخانش -
عاسمتجا ی و
زي تس حم ی ط ی هب ار .دراد لابند اربانب
ي ن سررب ی لحت و ی ل دم یارب نآ ي
ر ي ت همانرب و ري یا عبانم رتهب
مها ائاح بآ ی
ت .تسا نيا رد قحت ی ق عس ی ديدرگ اب لحت ی ل لاسکشخ ی ه سی ژولورد ي ک ی رد زا یسخرب
هزوح یاه خبآ ی ا لیبدرا ناتسا ماگ
ی دم تهج رد ي
ر ي ت ملع ی لمع و ی لاسکشخ ی ا رد ي ن وح هسض اسه
دوش هتشادرب .
،رما تیمها هب هجوت اب رد یددعتم تاعلاطم
لسیلحت اسب هسطبار هسب ،یلاسسکشخ
هژسيو
.تسا هتفرگ ماجنا نآ زا راخ و روشک رد یکيژولوردیه یلاسکشخ نيا زا
ور زا یسخرب لصف نيا رد
نيا تاعلاطم دروم یسررب رارق یم ریگ د.
2-2 - یلصا شکورف ینحنم هنیمز رد شهوژپ هنیشیپ (
)MRC
مز رد ی هن دروآرب هک تسا هتفرگ تروص یتاعلاطم نايرج یلصا شکورف ینحنم عمج
دنب ی نآ اه
وم ي د ن ی زا سررب هب نوافازور ی
اجت و ي ه لحت و ی ل لاسکشخ ی
، هب لاسسکشخ وسصخ ی
ه سی ژولورد ي ک
م ی دشاب .
2-2-1 - جراخ تاعلاطم زا
وشک ر
ل سنی یل ( 1975 ) اب علاطم ه فارگوردیه یگدیکشخ هخاش یور رب یسلوان دسنور هک تشاد نایب اه
نیمز یاهدنزاس سنج ریثات تحت فارگوردیه یسم شراسب زا لقتسم و یسانش
بیسش نسيا و دسشاب
رب یلوان نايرج ریثات بسح ريز تانايرج ،یحطس باناور لیبق زا یعرف یاه
یرشق هب یلوان تروص
شهاک یم ادیپ نک هطقن نيرخآ هب نامز شياافا اب و د فطع
یم ناسيرج هسيذغت عورش هطقن هک دسر
ريز هریخا عبانم زا یم ینیمز
شاب یلصا شکورف ینحنم ناشيا هعلاطم رد ،د فارگوردیه
،اسه کسي اسب
لیس مامت یارب یدربراک یمومع هلداعم وح کي رد اه
ض یم هدرب راک هب ه .دوش
یلاینک (35
2006 ) هب نايرج دروآرب یسنحنم لسیلحت و هسياجت قيرط زا یلصا
و شکورسف یاسه
کي زا سپ فارگوردیه نايرج هرود
ینلاوط یلاسکشخ (
لاسس 2001 است 1990 )،
رد هزوسح اسیخبآ
تخادرپ اتربلآ اکرم URBW
دن
، ناشيا یگژيو شکورف یاه و دسندرک یسسررب ار نايرج فارگوردیه
هب نايرج نایم یدايز هطبار هک دندیسر هجیتن نيا هرود نایم ناتسبات
صخاش و )ربتکا ات هیئوژ( یا
یم ار شکورف صخاش نياربانب .دراد دوجو شکورف هب ناوت
ناسيرج دوسبهب یارب صخاش کي ناونع
مه ،دومن هدافتسا شکورف صخاش نیب یگتسب
ربارب نايرج اب K
59 / 0 هدوب بيرسض زا هدافتسا اب و
شکورف هب شکورف ینحنم دروم رد تاعلاطا این K
تسد آ دم هدرکن ادیپ شهاک شکورف تدش هک
تسا مک رایسب هياپ نايرج و
، رد مه زونه نياربانب .تسا هتفاین دوبهب یلاسکشخURBW
ورسسيور اراسسکمه و36
ن ( 2010 ) هسسب بآ یگدیکسسشخ تعرسسس و یگدیکسسشخ هرود لوسسط یسسسررب
يز زر وح رد ینیم ز
دسنتخادرپ نیسچ درز هناخدور رد ایخبآ ه ياستن .
ناسشن تاسعلاطم بيرسض هسک داد
زا یگدیکشخ 72
/ 0 ات 94 / 0 شیب یسل قطانم رد هک هدوب ریغتم مسک ینسش قطانم رد و نيرت
نيرست
هتشاد ار رادقم زا ینیمزريز بآ یگدیکشخ هرود لوط این و تسا
34 ات 342 وحريز رد زور ض
ه یاسه
،فلتخم .تسا هدوب توافتم
لياهرب ( ناراکمه و37
2012 ) ینحنم صخاش زا هدافتسا اب یلسصا شکورسف
نداد ناسشن یارسب
نايرج صخاش تخادرپ
دن . زا ناشيا هداد هرود کي یط هنازور و هنلااس بلایس باناور یاه 10
هلاسس
لاس زا 1993 ات 2003 میخ هضوح ود رد
38میخ و آ راچ راچ ن 39
هعلاطم یارب دسندرک هدافتسا
و هسب
هک دندیسر هجیتن نيا نداد ناسشن یارسب یبسانم شور کجوم شور
ناسيرج بسسانم یسم دسشاب ،
شکورف رتماراپ نیگنایم زا ،کجوم و یقیبطت ،یراون شور زا هدافتسا ابK
833 / 0 ات 935 / 0 ریغتم
.دوب ناو
40نل ( ناراکمه و 4
201 ) رد ار یکيژولوردسیه یلاسسکشخ تدسش هعلاطم کي رد دادسعت
44
اب شيرتا روشک هضوح زا هدافتسا
یرس هداد ینامز یاه ( یسانشاوه یاه
50 سس یسگژيو و )هلا یاسه
هزوح یفارگويایف هناتسآ شور زا هدافتسا اب ایخبآ
ریغتم دروم یسررب ناشيا .دنداد رارق مه
زا نیسنچ
شور لدسم و یگتسسبمه لسیلحت و هسياجت هسلمج زا یرامآ فلتخم یاه و کسي نویسسرگر یاسه
دندومن هدافتسا هریغتمدنچ .
اشن ياتن هسناخدور رد یکيژولوردیه یلاسکشخ نامز تدم هک داد ن اسه
هریخا رادقم لرتنک هب طوبرم هزادسنا ،هناخدور رد یزاس
زا یسبیکرت و هسياپ ناسيرج صخاسش یرسیگ
یگژيو بآ هریخا هب طوبرم یاه .تسا ینیمزريز یاه
35-Kiensly 36-Ruirui 37-Berhail 38 -KhemKhem 39 -Ain CharChar 40-Van Loon
41گناي ( ناراکمه و 2019
) هب رسب هسياپ ناسيرج دروآرسب یسنحنم ساسسا
یاسه شکورسف یلسصا
( )MRC
ايرج و ندوب یلصف هب هجوت اب ن
هنازور رد 3 یسلخاد یلسصا اسیخبآ هزوح هسناخدور(
یاسه
42ناه گنودکان ، موئگ و43
) 44
یبونج هرک روشک رد .دنتخادرپ
ناشيا همانرب زا و دسندرک هدافتساVB
هب هک دندیسر هجیتن نيا نیسیبت بيرسض
رادسقم یاراد ناسيرجMRC
ياسپ ی ن زا رست 5 / 0 یسم دسشاب .
مه
،نینچ نايرج یاهMRC
هنازور هدوسب نايرج زا یدايز عيزوت یاراد یسمن نيارباسنب
یارسب دسناوت
نايرج یزاسادج هياپ
هب .دور راک هسک دنتسسه هياپ نايرج یزاسادج طيارش دجاو یلصف یاهMRC
ب ه ناشن بسانم روط .تسا هياپ نايرج یلصف عونت هدنهد
2-2-2 - تاعلاطم لخاد روشک
و روپربنق ( ناراکمه
1387 ) شور هسياقم هب یسلحم لقادح یاه
بيارسض اسب یددسع رستلیف و45
رد فلتخم 6
درپ نوراک ایخبآ هزوح یرتموردیه هاگتسيا اسب ياستن هسسياقم زا سپ و دنتخا
لسیلحت
رستلیف بيارسض اسب یددسع رتلیف کیتاموتا شور هک دندیسر هجیتن نيا هب نايرج یگدیکشخ هخاش 925 / 0 هب قیقد شور روظنم
.تسا هعلاطم دروم هقطنم رد هياپ یبد ريداقم ارختسا
تی روم ی ( 1393 ) شور یبايزرا هب اسارب هياپ یبد کیکفت یاه
س لسیلحت و یگدیکسشخ هخاسش
بسانم صیخشت هاگتسيا زا یدادعت رد شور نيرت
اسب یسبرغ ناسجيابراآ ناتسسا یرتموردسیه یاسه
تحاسم هسياپ یبد کیکفت شور .تسا هتخادرپ فلتخم یاه لقادسح شور زا هدافتسسا اسب راسکدوخ
فلتخم یاهرتماراپ اب یلاتیجيد رتلیف شور و ینحنم 9
/ 0 ات 97 / 0 ارسجا تحسص یارسب و و یجنسس
هسياقم نآ ینحنم یگتسبمه کینکت زا اه شکورف
یلسصا رسب هارسمه هسب هسياپ یسبد صخاسش دروآ
.دش هدافتسا نومزآ اب
رتماراپ اب یلاتیجيد رتلیف شور ،اطخ یاه 925
/ 0 هب قیقد ناونع رد شور نيرت
.دش هتخانش هعلاطم دروم هقطنم رد هياپ یبد کیکفت هاگتسيا رد یگدیکشخ تباث
یرتموردسیه یاه
نیب 65 / 0 ات 83 / 0 نایب هک تشاد ناسون بآ شقن رگ
یاه هسناخدور هيذغت رد هياپ و یحطس ريز اسه
.تسا ( ناراکمه و یدابآ حتف 1394
) شور هسسياقم هسب لدسم فسلتخم یاسه
شکورسف هسفلوم یزاسس
مرخ و ناقلاط ،دورجاج هناخدور هس رد لک نايرج فارگوردیه درپ هرد
قسیقحت نسيا رد ناشيا .دنتخا
هداد زا هب شراب و یبد یاه اسمامه روسط
یراسمآ هرود زا و هدرسک هدافتسسا ن لاسس
1339 - 1340 و
1383 - 1384 فارگوردیه یسررب اب ادتبا رد .دندرک هدافتسا رد هنلااس یاه
هضوح زا کيره اه
41-Yang 42-Han 43- Nakdong 44-Geum
45-Local Minimum
itle and Author: Investigation of hydrological drought using Master Recession Curve (MRC) analysis in hydrometric stations of Ardabil province
Supervisors: Dr. Raoof Mostafazadeh Graduation date: 2020/ 01/12
Number of pages:108 Abstract
Research Aim:
The purpose of this study was to investigate hydrological drought using MRC analysis in Ardabil rivers.
Research method:.
Research Methodology: In the present study, VB software was used to analysis the temporal changes in the behavior of the recession curve. The VB software performs the analysis and analysis of the recession coefficients and uses 6 regression equations to derive master recession curve. For the present study, daily discharge data of the studied stations were prepared and entered into VB software after preparation. After determining the recession curves for different periods of each major recession curve station, the main recession curve coefficients (slope and constant value) were determined. Using ProUcl software, the trend of subtraction coefficients for the statistical period was calculated at the stations under study. To determine the trend, both linear regression and mankendall regression methods were used in ProUcl software environment. In addition, the streamflow drought index (SDI) was used to evaluate hydrological drought at 28 hydrometric stations in Ardabil province. The SDI was calculated using DrinC software and then the hydrological drought characteristics were analyzed and the spatial variability of SDI in GIS software was determined.
Findings:
According to the results, Master Recession Curve in the study of slope coefficient trend at stations of Polealmas, Aladezgeh, Deroo, Nanakran, Shamsabad, Sola, Dostbeglo, Samian, Kozetopraghi, Nir, Gilandeh, Mashiran and Boran have a significant increase at 1 % Level. These stations have large area and more discharge.
While Iril,, Amogin and Abgarm stations at the 5% level there are an upward ternd.
In the trend analysis of contants coefficient stationary stations of Polealmas, Iril, Aladezgah, Deroo, Nanakaran, Villadegh, Shamsabad, Sola, Dostbeglo, Samian, Kozatoparaghi, Nir, Gilandeh, Boran and Mashiran, there are signification decreasing trend value at the 1% level. In the study of hydrological drought mile drought at SDI1 month, 3month , 6 month and annual scales, at most stations is estibilshed.
Conclusion:
Hydrological drought using study Hydrological indices at study stations there is a master recession curve indication yhe statas of the water cources but at a broader leved it is not applicable for hydrological drought assessment.
Keywords: Hydrological drought, Master Recession Curve, Streamflow Drought Index
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture and Natural Resources
Department of Natural Resources
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc. in Natural Resources Engineering- Watershed Management
Investigation of hydrological drought using Master Recession Curve (MRC) analysis in
hydrometric stations of Ardabil province
By:
Nahideh Parchami Yajello
Supervisor:
Raoof Mostafazadeh (Ph.D.)
Advisor:
Abazar Esmali Ouri (Ph.D.) Rasool Imani (Ph.D.student)
12 Jan 2020
