هدکشناد ی یعیبط عبانمو یزرواشک
تتاابن حلاصا و تعارز یشزومآ هورگ
نایاپ هجرد تفایرد یارب همان دشرا یسانشراک ی
رد هتشر یزرواشک یسدنهم ی شیارگ
تاتابن حلاطا و تعارز
:ناونع
خساپ دربراک اب یکشخ شنت هب یتیچ ایبول یکیژولویزیف و یعارز یاه
موینلسونان
رگشهوژپ :
قلطم ینادزی ریما
سا ت ا د نا امنهار :
هداز خیش اسیرپ رتکد هبوت دمحا رتکد
سا ت ا د نا رواشم :
عراز رصان رتکد
رتکد یفیرشدیس فوئر
ناونع مان و پ :روآدید خساپ
دربراک اب یکشخ شنت هب یتیچ ایبول یکیژولویزیف و یعارز یاه موینلسونان
- قلطم ینادزی ریما
داتسا امنهار : رتکد
هداز خیش اسیرپ هبوت دمحا رتکد–
داتسا :رواشم نا رتکد
عراز رصان فیرش دیس فوئر رتکد–
ی
خیرات :عافد 29
/ 7 / 1398
دادعت حفص :تا 118
ص
نایاپ هرامش :همان
.../تاتابن حلاصاو تعارز هورگ
هدیکچ :
فده : ع ن و نارعیا نوعنمه هآ آعک و هععسوت لاح رد یاهروشک رد یتیچ ایبول اصوصخم و ایبول لوصحم تیمها هب هجوت اب
موینلسونان هایگ لمحت دوبهب رد
ع ن یعسررب هعب یعشهوژپ هعیا رد لوعصحم تعیفیک یایعفا و ییعشخ نت طیارش رد نا
موینلسونان یگژیو هیا دوبهب و یییژولویییف یعارز تایصوصخ رب نآ فرصم نامز و
یعفنم تارعثا هاک تهج رد نآ ریثات و اه
.دش هتخادرپ ییشخ نت زا یشان تراسخ هب هایگ لمحت یایفا و ییشخ نت سانش شور شهوژپ ی
: شیامزآ ی تیلپسا تروص هب لیروتکاف تلاپ
دهاش رامیت کی اب کولب حرط بلاق رد
یفداعصت لماک یاه
یعارز لاس رد راریت هس رد 1397
هعریم رد ( دنجیب یاتسور رد عقاو یا 12
رد ارجا هب )هارس یرتمولیک رامیت دعمآ
دروعم یاعه
طنم لومعم یرایبآ( حطس ود رد یرایبآ لماش یامزآ رپ عورش هلحرم نامز رد یرایبآ عطق و ه
ترک رد )هناد ندش و یلصا یاه
تظلغ فلتخم یاه موینلسونان
( حطس ود رد 15
یلیم و مرگ 30 یلیم رد فرصم نامز لماع و )مرگ 4
)فرصم مدع( دهاش( حطس
حت هیا رد .دمآ رد ارجا هب )یشیاز و یشیور هلحرم ود ره رد و یشیاز هلحرم یشیور هلحرم )هارعس یعلحم( هع غآ آعقر زا قی
.دیدرگ هدافتسا اه هتفای : حطعس دعحاو رد هعناد درعیلمع و یییژوعلویب درعیلمع هناددص نزو هتوب رد فلاغ دادعت هک داد ناشن جیاتن تیادعه
یییرتیلا گرب هآ یسن یوتحم
و یگنییبس صخاش هب
ینعم روط تظلغ ریثات تحت یراد موینلسونان
رعق نآ فرعصم ناعمز و را
یعنعم روطب تشادرب صخاش و حطس دحاو رد هناد دریلمع یییژولویب دریلمع هتوب رد فلاغ دادعت هک داد ناشن جیاتن .دنتفرگ -
فرصم نامز و ییشخ نت ریثات تحت یراد موینلسونان
یعنعم هاک ثعاب هناد ندش رپ هلحرم رد ییشخ نت .دنتفرگ رارق -
راعمیت هب تبسن هتوب رد فلاغ دادعت راد لعحارم رد یعشاپ لوعلحم اعب هعتوب رد فلاعغ دادععت هیرتعشیب .دعیدرگ لعماک یراعیبآ
ینعم روطب هک دمآ تسدب یشیاز+یشیور ینعم هاک ثعاب یرایبآ عطق .دوب اهرامیت ریاس زا رتشیب یراد
یییژولویب دریلمع راد
لولحم اب اما .دیدرگ حطس دحاو رد هناد دریلمع و یشاپ
موینلسونان ور لحارم رد
ییعشخ نعت لاعمعا طیارعش رد یشیاز+یشی
ینعم یایفا بجوم ثععاب هعناد ندعش رعپ هلحرم رد ییشخ نت .دیدرگ حطس دحاو رد هناد دریلمع و یییژولویب دریلمع راد
ینعم هاک دربراک اب .دیدرگ یتیچایبول تشادرب صخاش راد
موینلسونان ینعمروطب تشادرب صخاش
هیعب رد .تعفای یایفا یراد
هرامیت دربراک یا موینلسونان
یشیاز+یشیور لحارم رد نآ فرصم ینعم روطب
تظلغ یایفا اب .دوب رتشیب یراد موینلسونان
دادعت
ینعم روطب یتیچ ایبول حطس دحاو رد یییژولویب دریلمع و هناددص نزو هتوب رد فلاغ هیرتعشیب هک یروطب .تفای یایفا یراد
دربراک رامیت رد تافص هیا 30
یلیم مرگ ینعم روطب هک دیدرگ هدهاشم رتیل رد رامیت زا رتشیب یراد
15 یلیم رامیت و رتیل رد مرگ
یشیور لحارم و یشیاز یشیور هلحرم( هدافتسا دروم لحارم مامت رد .دمآ تسد هب دربراک مدع رامیت رد یین هیرتمک .دوب دهاش تظلغ یایفا اب )یشیاز + موینلسونان
یایفا یین هناد دریلمع مدعع راعمیت رد بعیترت هب هناد دریلمع هیرتشیب و هیرتمک .تفای
و دربراک 30 رتیل رد مرگ یلیم موینلسونان
.دیدرگ هدهاشم
هجیتن :یریگ لولحم اب اما و هدش دریلمع یایجا و دریلمع هاک ثعاب هناد ندش رپ هلحرم رد نت لک رد یشاپ
موینلعسونان
طیارش رد یتح یشیاز+یشیور لحارم رد درعیلمع یایعجا و درعیلمع دوبهب ثعاب هناد ندش رپ ساسح هلحرم رد ییشخ نت
ایبول دربراک یلک روطب .دیدرگ یتیچ 30
یلیم رتیل رد مرگ موینلسونان
لولحم و هیرتعشیب یشیاز و یشیور هلحرم ود ره رد یشاپ
.تشاد یتیچایبول دریلمع یایجا و دریلمع دوبهب رد ار ریثات هژاو :یدیلک یاه دریلمع ییشخ نت
دریلمع یایجا و یتیچ ایبول هناد
موینلسونان
1 - فده و همدقم
نت یاه یطیحم ثعاب
زورب هنماد یعیسو زا نکاو اه رد ناهایگ زا رییغت نایب نژ ات لولس آسیلوباتم و
رد رییغت تعرس
دشر و دریلمع تلاوصحم یم
دنوش (
Reddy et al., 2004
نت .) ییشخ
لماع ره زا یب
یطیحم گید یعارز ناهایگ دشر یر ار
دودحم یم ( دنک
Shepherd et al., 2002
و ) ثداح یتقو یم
دوش هک جورخ
هآ زا هطساو هب هایگ دنیارف
قرعت رتشیب هذج زا نآ
قیرط زا هشیر
( دشاب
Hong et al., 2000
هیاربانب .) نت
ییشخ رد لاح هدنیآ و آهم هیرت لاچ یپ یزرواشک تلاوصحم دیلوت یور صخ هب
صو رد یاهروشک رد
لاح
دهاوخ هعسوت ( دوب
Entz and Flower, 1990
هفلوم هب نآ ریثات قیرط زا ییاهن دریلمع هب ییشخ نت ریثات .) -
هلمج زا دریلمع فلتخم یاه لیش
مادنا یریگ یاه
یشیور یم تروص یشیاز و ( دریذپ
Əliyev et al., 2005
.) نزو
اهن یی هب هناد ناونع ی ی ی ایجا زا ی عت یی ه سو هب هک تسا دریلمع هدننک ی
هل هناد ندش رپ هرود و تعرس صخشم
م ی نلاوط .دوش ی
ا ندوب ی ه یتنسوتف داوم لا تنا نایما هرود ی
ب ی رتش تن رد و دص م هب ءادبم زا ی
هج ایفا ی دریلمع
هناد م آهارف ار ی
ا رب رظن .دزاس ی
ه ناشفا هدرگ لوط رد هناد نزو و دادعت هک تسا ی
ی ا هاتوک تدم ی
عب هلحرم زا د
ناشفا هدرگ ی
ظنت ی آ م ی غت و دنوش یی
ر اناوت رد یی ا رد رد هآ هذج ی
ه دشر هرود ی
م ی ثأت دناوت ی ر دریلمع رد هدمع
دشاب هتشاد (
Hammer et al., 2009
.)
تابوبح یاراد تاردیهوبرک اه
هیماتیو یخرب اه
و یندعم داوم یرورض
رد هریج ییاذغ ناسنا و هدوب رد
هوانت یاه یعارز یین هدننک ییخلصاح ناونع هب ی
و هیمز دوک دروم یم رارق هدافتسا ( دریگ
Khaghani et al.,
راد م .)2009
تابوبح هیئتورپ دودح
ود ات ربارب راهچ تلاغ
و 10 ات 20 ربارب هدغ ناهایگ .تسا یا
رامآ قبط
لاس رد دوجوم 1395
تابوبح دیلوت ناییم 62
/ 670 یم هت رایه درب حطس هک دشاب
تابوبح لک تشا 3
/ 787 رایه
هک هدوب راتیه 7
/ 13 یم ایبول هب طوبرم نآ دصرد لداعم هک تابوبح لک دیلوت زا و دشاب
6 / 670 یم هت رایه دشاب
ایبول آهس 3
/ 34 یم دصرد یب( دشاب
مان 1395 تابوبح هیب رد .) عبنم کی ایبول
آهم رد ییاذغ رسارس
ایند
هوسحم یم
دوش هک هب دوب اراد لیلد ن
هیئتورپ ربیف
و هیماتیو رد
شزرا هناد ییاذغ
دراد ییلااب (
Dursum,
.)2007
آهس ایبول هدمع
یا آیژر رد ییاذغ
ناسنا دراد و هیمأت خب هدننک یمهم
هیئتورپ زا دروم
زاین ناسنا
دودح .تسا 46
ایبول دیلوت دصرد رد
یاهروشک رد
هعسوت لاح تحت
نت طیارش ییشخ
یم تروص دریگ
(
Turkan et al., 2005
.) رد ناریا یین هب ییی ناونع زا
یاهروشک لاحرد
هعسوت اب هآ و یاوه کشخ همین و
هیا کشخ هایگ
دعب زا دوخن هیرتشیب سدع و حطس
تشک ریز ار
هب دوخ صاصتخا هداد
.تسا بول ی ا چ ی ت ی
گ ی ها ی یشخ نت هب ساسح ی
ا .تسا ی ه گ ی ها ارش هب ی ط ک و کاخ هآ ی
ف ی ت نآ سب اه ی را دریلمع و تسا ساسح
ای ه گ ی ها تح ی هرود رد یاه هاتوک تدم نت ییشخ م هاک ی
ی دبا سح نونجم(
ی ن ی 1388 یشخ نت .) ی
دش ات طسوتم ی
د م ی دناوت ب ی سامو رد هناد دادعت هتوب رد هناد دادعت فلاغ
هناد نزو و دریلمع تشادرب صخاش
بول ی ا دهد هاک ار لیلد هیمه هب .
شور ییاسانش ه
یا هیا یفیک و یمکدریلمع دوبهب هایگ
هرهب و یریگ زا لماوع
دیلوت یریگرارق هب هجوت اب رد روشک
هیا طیارش یدایز تیمها ( دراد
Kouchacki and Banayan Avval, 1994
.)
ن لوسپک ونان و تارذ ونا هلیسو اه
س عیزوت یارعب دمآراک یا اب اهدوک و تافآ عفد موم
اب و هدش لرتنک شور
لحم ف هدش هییعت یم آهار
( دنراد لابند هب ار یبناج تامدص هاک هجیتن رد دننک
Nair et al., 2010
.) داوم
یم قلاطا یداوم هب راتخاس ونان هک دنوش
ی م رد اهنآ داعبا زا ییی لقادح سا
رتمک 100 اعن هیا رد .دشاب رتمون
متا و کچوک سای م وم هجوت لباق و بلاج یاهراتفر و تایصوصخ ی
نکاو هلمج زا دا لااب کرحت و یریذپ
یصوصخ یم هدهاشم یدنمشوه و یلرتنکدوخ تا ش
یلصا لیلد هک دو یم سای م هیا رد لااب هژیو حطس نآ
.دشاب
لمج زا یگژیو ه م رد هدافتسا ندوب کچوک و کبس داوم ونان رگید هجوت بلاج یاه ب یدربراک دنچ آک ریدا
ندو
صم داوم رد هفرص و یفر
سا ت ( یلع یلگ و داژن 1384
.) ک ییایمیش داوم یور یرپسا تروص هب هک یزرواش
صحم یم هدافتسا تلاو نآ زا یمک راد م ط ف دنوش
هییاپ رایسب هک اه هب تسا زاین دروم رثؤم راد م لقادح زا رت
یم تلاوصحم رد رظن دروم لحم سر
شان هک د ییجت هلیسو هب هاک اهنآ ییوشبآ لثم یتلایشم زا ی
ه و یرون
هیا زا .تسا ییلوردیه نچ هولطم ییاراک هتشاد یارب ور
هک تسا مزلا راریت هید تارثا ببس تسا هیمم
لآ لثم هولطمان فا یین و کاخ و هآ یگدو
هنییه یای ک هرذ وناعن داوم زا هدافتسا .دوش اه
مزلا تایصوصخ همه ه
لح تیلباق اب( رثؤم تظلغ لثم اعبث یریذپ
)لااب ریثأت و ت حم هعب خساپ رد هدش لرتنک یاهر نامز
صاعخ کر
تشیب یراذگریثأت نراد ار آلاس و ناسآ شور هب تیمس هاک و ر
یم دربراک راریت زا هانتجا ببس د ش
دنو
(
Jalilian, 2011
.)
نلس ی هورگ رد مو 16
.تسا یبوانت لودج لاس رد
1817 طسوت ی ش ک ی م ی رد یدئوس ناد ا ب
ی سا یا ی د
روفلوس ی دش فشک ک .
نلس ی یبسن یمتا مرج اب تسا یرصنع مو 96
/ 78 یمتا ددع و 34
و نآ یلاگچ 81
/ 4 .تسا
ی بش یلفان ک ی
.تسا درگوگ ه نآ یبسن یلاگچ
481 ن هط نآ هوذ 217
رد هج یتناس دارگ و ن هط نآ شوج
9 / 684 د ر یتناس هج دارگ
یم .دشاب نلس ی یرتسکاخ دماج تسا ییلف مو هر ن
.یرولب و یا یج
و ن ی سر هم تسا اهانا
رتیلا تموا م هک ی
غت رون ضرعم رد نآ یی یی
یم ر لولس رد و دنک رتیلاوتف یاه
ی یم راک هب ک .دور
نلس ی تروص هب مو
نلس ی فلوس اب هارمه تایلف یاهد ی
اهنآ یاهد ی
یم تفا دوش (
Timothy, 2001
.) موینلسونان آک رصانع زا ییی
ناسنا و تاناویح یارب یرورض فرصم یم اه
دشاب رد هک خرب و هآ کاخ ی
اذغ داوم یی ی تفا م ی دوش ا . ی ه رصنع
ی ک ندعم هدام ی
دا م رد و تسا ی
ر مات تهج آک ی
ه رورض ناسنا تملاس ی
.تسا (
Tapiero et al., 2007
هب اما .)
( تسا هدشن یدنب ه بط ناهایگ یارب یرورض رصنع کی ناونع
Broadley et al., 2012
ندوب دیفم رثا هچرگا )
اهایگ یارب نآ زا یدایز ریدا م هک ین
موینلسونان یم هریخذ ار
( تسا هدیسر تابثا هب دننک
Shanker, 2006
.)
عمجت و هذج موینلسونان
تظلغ آیسلک تانبرک راد م یروش کاخ هتیدیسا تظلغ هب ییایمیش لیش هب -نوی
آسیلوباتم و هذج یارب هایگ ییاناوت و بیقر یاه موینلسونان
( دراد یگتسب
Hartikainen et al., 2000
؛
Hasanuzzaman et al., 2012
.) تفاب ییاه راد م هک موینلسونان
ب ی رتش ی لاعف زا دنراد ی
ت دشر ی رتهب ی رادروخرب
( دنتسه
Kahakachi et al., 2004
هدش هیذغت موینلس اب هک یناهایگ هک تسا هدش شرایگ هیننمه .) عمجت دنا
تسلاپورلک رد هتساشن ای یایفا اهنآ یاه
.تسا هتف موینلسونان
گ لمحت تسا هیمم ی
ناها نت هب ار یاه
فلتخم
غ ی هدنزر ایفا ی روطب .دهد ی
دهاوش هک ی
نتبم ی تظافح ن رب ی
موینلسونان یشخ نت رب
ی گ رد ی ها دراد دوجو
هک تروص هیا هب موینلسونان
م ی عضو دناوت ی
ت گ هآ ی ها ییمسا لیسناتپ هاک ای قرعت هاک قیرط زا ار رد
رش ای ط ظنت هآ دوبمک ی
آ امن ی د م و ی دناوت س ی آتس عافد ی تنآ ی سکا ی ناد ی ارش رد ار ی
ط یشخ نت ی
دشخب دوبهب
تن رد ی هج یایفا بجوم م دریلمع
ی هیاربانب .دوش موینلسونان
ارب ی و کشخ قطانم نی
هم صوت کشخ ی
ه دوش
(
Kostopoulou et al., 2010
.) هیننمه موینلسونان
زوت و هذج آیظنت قیرط زا لمحت یرورض رصانع یخرب عی
یم دوبهب نت هب ار ناهایگ ( دشخب
Feng et al., 2013
.) طیارش رد لیفورلک بیرخت زا یریگولج ثعاب موینلس
نت تیفرظ یایفا ببس و یطیحم یاه یتنآ
یم هدید نت ناهایگ رد ینادیسکا دوش
. دنمدوس یاهرثا رگید زا
یم موینلس وباتم دشر یایفا هب ناوت
تاردیهوبرک آسیل ایفا .درک هراشا اه
ی گ دشر ی ها سو هب ی هل موینلسونان هب
ای ه خذ هک تسا تلع ی
هر ایفا تسلاپورلک رد ار هتساشن ی
م ی زا هدافتسا نا حم راهظا قبط دهد موینلسونان
رد
گ ی ناها عارز ی م ی و ت رد دناوت ی
ت ک دوبهب و دشر ی
ف ی ت دشاب رثؤم اهنآ (
Kostopoulou et al., 2010
).
رد تکرش
یتنآ راتخاس رد تکرش یییلوباتم یاهدنیآرف زا یدادعت نادیسکا
زا زادیسکارپ نویتاتولگ آیینآ هژیو هب اه
آهم هیرت ن یاه موینلسونان ( دنتسه
Anonymous. 2004
.) موینلسونان رد تکرش قیرط زا ار دوخ ن
هیئتورپونلس راتخاس یم افیا اه
نیمآدیسا تروص هب و دنک یم تکرش اهنآ راتخاس رد هیئتسیسونلس ه
( دنک
Behne
and Kyriakopoulos. 2001
.) حت ی تا هک تسا هداد ناشن موینلسونان
گ ی ناها رط زا ار ی ق لاعف رب رثا ی
ت ینآ ی آ اه
اس و ی ر ئتورپ ی ه یاه هب هتسباو موینلسونان
سآ لبا م رد ی
ب لولس ی شان ی دار زا ی لای یاه م تظافحم دازآ ی
دنک
(
Chen and Sung, 2001
.) هیننمه موینلسونان
و دراد ناهایگ زا یضعب یییلوباتم یاهدنیآرف رد یمهم ن
یم سردوز یریپ زا یریگولج و دیشروخ فنب یاروام هعشا ربارب رد هایگ تموا م یایفا ثعاب و یغارچ( دوش
نارایمه 1393
ینغ هیننمه .) دربراک اب یعارز تلاوصحم یتسیز یزاس
لسونان موین کینیت کی اهدوک هارمه
فرصم یایفا یارب دیفم موینلسونان
یم ناسنا و تاناویح طسوت ( دشاب
Broadley et al., 2010
.)
ناریا نونمه هآ آک و هعسوت لاح رد یاهروشک رد یتیچ ایبول اصوصخم و ایبول لوصحم تیمها هب هجوت اب ن و موینلسونان ت طیارش رد ناهایگ لمحت دوبهب رد
هب یشهوژپ هیا رد لوصحم تیفیک یایفا و ییشخ ن
ن یسررب موینلسونان
یگژیو هیا دوبهب و یییژولویییف یعارز تایصوصخ رب نآ فرصم نامز و رد نآ ریثات و اه
.دش هتخادرپ ییشخ نت زا یشان تراسخ هب هایگ لمحت یایفا و ییشخ نت یفنم تارثا هاک تهج 1 - 1 - ژپ تیّمها و ترورض شهو
زا نآ ییاج و کشخ یاهروشک رد هآ هک همین
ییشخ دننام اریا ن آهم لماع هیرت هعسوت ۀدننکدودحم
هب یزرواشک یم رامش
دیآ بسانم تیریدم نآ
ریاس رب لباق تیمها زا هعریم کی یاهداهن تسا رادروخرب یهجوت
.
وت فده اب یرایبآ یارب هآ رثکادح زا هک دنراد لیامت نازرواشک دنچره ییاوه و هآ آیلقا رد دننک هدافتسا دیل
یمن رظن هب ی طنم دایز یرایبآ یین هآ تیدودحم مدع طیارش رد یتح ناریا کشخ همین و کشخ هیاربانب دسر
یئاجنآ زا .درک هنیهب ار هعریم هآ فرصم ییاراک دیاب یطیارش هینچ رد ریثات اب هطبار رد یرتمک تا ی حت هک
موینلسونان یگژیو یور
تسا یرورض اذل هتفرگ تروص ییشخ نت تحت یتیچ ایبول یعارز و یییژولویییف یاه
یگژیو یایفا یارب .دریگ تروص ینینچ هیا تا ی حت یتیچ ایبول یعارز و یییژولویییف یاه
1 - 2 - لاؤس شهوژپ یاه
1 - یم ریثات یتیچ ایبول یدریلمع و یییژولویییف تایصوصخ یور ییشخ نت ایآ
؟دراذگ
2 - تظلغ دربراک ایآ فلتخم یاه
موینلسونان لولحم تروص هب
هایگ رد ییشخ نت یفنم تارثا هاک ثعاب یشاپ
یم نآ دریلمع یایفا و یتیچ ایبول
؟دوش
3 - دربراک موینلسونان نامز رد
یم یایفا ار یتیچ ایبول دریلمع یایجا و دریلمع توافتم یاه
؟دهد
4 - دربراک موینلسونان حم تروص هب
لول هناد تیفیک یور یشاپ یتیچ ایبول ی
ریثات
؟تسا راذگ
5 - فرصم ایآ موینلسونان
رثا یتیچ ایبول هایگ ییایمیشویب و کیژولویییف تافص یور یم
؟دراذگ
6 - فرصم نامز موینلسونان
یتیچ ایبول یدریلمع و ییایمیشویب یییژولویییف تایصوصخ یور یریثات هچ
یم
؟دراذگ
7 - فرصم نامز ایآ موینلسونان
؟تسا رثوم لصف رخآ ییشخ نت یفنم تارثا هاک رد
1 - 3 - هیضرف شهوژپ یاه
1 - یم یتیچ ایبول یدریلمع و ییایمیشویب یییژولویییف تایصوصخ یور یفنم ریثات ییشخ نت .دراذگ
2 - دربراک موینلسونان هب
لولحم تروص حت یتیچ ایبول دریلمع یایجا و دریلمع یایفا بجوم یشاپ
نت ت
.دش دهاوخ یشیاز هلحرم رد ییشخ 3 - فرصم نامز موینلسونان
فنم تارثا هاک رد ی
یشخ نت ی
تسا رثوم لصف رخآ .
4 - فرصم موینلسونان نامز رد
یم یایفا ار یتیچ ایبول دریلمع یایجا و دریلمع توافتم یاه .دهد
5 - یگژیو دربراک هطساوب یتیچ ایبول یعارز و یییژولویییف یاه ان
موینلسون نامز رد
یم رییغت فلتخم یاه .دننک
2 - قیقحت هنیشیپ و ینابم
2 - 1 - تابوبح تیمها
تابوبح هناد هریت هب هک دنتسه یکاروخ کشخ یاه تلاوع ب ی
هعناد .دعنراد قعلعت1
کعشخ و هدیعسر یاعه
یاراد تابوبح هم زا و هدوب بسانم یرادهگن تیلباق و لااب ییاذغ شزرا
آ یرت هیئتورعپ زا راشرس ییاذغ عبانم ه (
18
ات 23 دصرد ) یم ب دنشا ب(
نارایمه و یرقا 1380
.) داوعم دوعبمک تععیمج نویعفا زور یایعفا لعیبق زا یلماوعع
هیمز تیدودحم ییاذغ یاه
هیئتورعپ دصرد ندوب لااب یناویح هیئتورپ ینارگ یناویح هیئتورپ دیلوت یتخس یبآ
ناسآ دیلوت و یهایگ تبسن نآ رت
تعسا هدعش ثععاب هیذغت و فرصم حیحص گنهرف یایفا و یناویح هیئتورپ هب
ایبول دننام یهایگ هیئتورپ زا هدافتسا هک یتیچ ایبول ًاصوصخ هتفای یایفا
هژعیو هاعگیاج ام روشک رد هیعب رد یا
دشاب هتشاد تابوبح (
ینیسح نونجم 1387
.)
2 - 2 - ایبول تیمها
یتیچ ایبول مان اب
یملع
Phaseolus vulgaris L
هداوناعخ آعهم ءاعضعا زا و تلاوع ب هریت زا هلاسیی یهایگ
ع حم زا یخرب .تسا تابوبح ا
ار نآ دعبم ن اعییرمآ
یعم یبوعنج ی د
ناراعیمه و ییعج یمعشاه( دعننا 1383
و
Szilagy, 2001
.) هنوگ ریز زا ییی یتیچ ایبول ناراعیمه و یجوعلحم( تعسا یلومعم ایبول یاه
1379 ) . هاعیگ هعیا
یب زور لوط هب تبسن نآ ماقرا زا یضعب تسا تسودامرگ زور و هدوب ساسح یضعب و توافت
یم هاتوک هعیا .دنعشاب
و تسا هشگدوخ هایگ هشیر آتسیس
( دراد کیراب و کزان یا
Molina, 2001
و یبارت و یدورفج 1386
.) روعط هعب
یمأت بلغا و تسین موا م ییشخ هب تبسن یتیچ ایبول یلک رد یفاک هآ ه
و یهدعلگ دعننام دشر زا یصاخ لحارم
فلاغ لییشت یداعیز تعیمها هوعلطم درعیلمع هعب یبایتسد تهج اه
( دراد
Ghasemi Golezani and Mardfar,
.)2008
یاراد ایبول فلتخم ماقرا یگژیو
و دنتسه یتوافتم یدشر یاه صاعخ یععارز آتعسیس کعی یارعب کی ره
یم بسانم دنشاب
(
Ball et al., 2001
.) ایبول هناد ن
لباق دراد ناسنا هیذغت رد یهجوت
. نآ هیئتورعپ ناییم 25
-
20 نآ تاردیهوبرک ناییم و دصرد 60
- 55 یگ دصرد ا
( تعسا هدش شر
Rosales-Serna et al., 2002
.) لودعج رد
2 - 1 تسا هدش هدروآ یتیچ ایبول رد شزرا اب داوم یخرب ناییم .
لودج 2 - 1 - دوجوم داوم یخرب نازیم ( یتیچ ایبول هناد رد
Elkoka and Kantar, 2005 )
رفسف میساتپ
میدس میزینم
میسلک نهآ
زنگنم نادیسکا یتنآ یور
لاعف
4061 7872
806 390
4660 5
/ 32 16
36 53
/ 53
%
2 - 3 - ایبول هچخیرات و ءاشنم رد عقاو ایبول یارب هیلوا یکرم ود اییرمآ
ییکرم ی (
لاامتاوگ و کیییم )
رد یرگید و اییرمآ
اییرمآ یبوعنج ی
( دنآ قطانم ورپ ًاتدمع
) تسا هدش ییاسانش (
نارایمه و یرقاب 1380
؛
Beebe et al., 2001
؛
Sing, 2001
؛ Mc
2004 ., et al Clean
.) سولوئزاف سنج یییتنژ عونت دوجو عوضوم هیا یلصا لیلد هک تسا2
آعه هعیا رد نوعنکا
هععتفای هععیا رععب هولاععع .دراد دوععجو قطاععنم ععه
ناتععساب یا رد ندععش یععلها یایععجم یععکرم ود هععب یععین یععسانش
1 - Fabaceae
2 -Phaseolus
اییرمآ دنراد تللاد ییکرم و یبونج ی (
Beebe et al., 2001
.) هعب قلعتم ماقرا اعییرمآاییرمآ
روعط هعب ییعکرم ی
یاراد طسوتم هناد
کنابیرگ و ییر یاه آخت لگ یاه
یم گریب و لیش یغرم دعنآ هب طوبرم ماقرا هک یلاح رد دنشاب
د یاراد هنا یاه کنابیرگ و تشرد گریعب هزادعنا هک تسا رکذ هب مزلا .دنتسه کچوک لیش یثلثم یاه
رد هعناد رعت
اب دنآ هب قلعتم ماقرا گرب
فلاغ و اه گریب یاه
هرگناعیم و رت لعیوط یاعه
دراد یگتعسبمه رعت (
ناراعیمه و یرقاعب
1380 .) ندش یلها یکرم هیموس ملک صوعصخب و دنآ یلامش یحاون رد ایبول
دراد رارعق اعیب (
Gepts and Bliss,
1986
Beebe et al., 2001
؛
Mc Clean et al., 2004
.) یحاوعن رعگید هعب ایبول فلتخم ماقرا ندش یلها زا سپ
ناهج نرق رد هک یروط هب دندش یفرعم 16
ترپ طسوت غ
یلا ییایناپسا و اه هب اه
دندعش هدرعب ایعسآ و اع یرفا اعپورا
( یحتف 1378 .) ایبول هب هععریم یایبول یوسنارف یایبول کشخ یایبول یلومعم یایبول لیبق زا یفلتخم یماسا یا
یایبول توییراه هیلک یایبول
یم هتخانش ناهج رسارس رد هریغ و یوان پانسا لیش یا دوعش
( یراعیفا 1382
) و
اب یماسا هیا زا هدافتسا هناد تابوبح ریاس زا ایبول هک تسا یلومعم و یفیصوت
یم ییامتم یا یم رظن هب .ددرگ
دعسر
یایبول حلاطصا هیرتلوادتم هدعیمان هیعب وعتنیپ مان هب یسیلگنا نابز رد هک یتیچ ایبول .دشاب توییراه ای یلومعم
یم هنوگریز زا ییی دوش یایبول یاه
دراد نآ هب هیبش یتایصوصخ و تسا یلومعم (
نارایمه و یجولحم 1379
.)
2 - 4 - یداصتقا تیمها ییاذغ شزرا و
هیب تراجت رد تابوبح یخرب هدافتعسا ماد و ناعسنا هیذغت فلتخم فراصم یارب هغور دیلوت رب نویفا للملا
یم نآ تیمها .دنوش تاعبوبح تعشک تعحت یعضارا .دنراد رارق جنرب و مدنگ زا سپ ناریا رد و تسا تلاغ زا دعب اه
دودح یکاروخ هناد دیلوت یارب 10
تشک ریز تحاسم دصرد نآ لک دیلوت ناییم و تسا تلاغ
دودح اه 5
/ 3 دصرد
یم ینیسح نونجم( دشاب 1387
لوا ما م بیترت هب تشک ریز حطس ظاحل زا دوخن و ایبول ایوس تابوبح هیب رد .)
یم یئاح ار موس ات کیییم هیکرت لیزرب هیچ هیسور دنه یاهروشک یلک روط هب .دنوش
اییرمآ ایلارتعسا اداناک
ارف ایلارتعسا اداناک روشک جنپ و یلصا یاهروشک ءیج ناریا و یپویتا هیرجین هسن اعییرمآ
ءیعج راعمنایم و هیعچ و
هدمع یم رامعش هب ناهج رد تابوبح هدننک رداص یاهروشک هیرت عوعمجم رد هعک دعنور
66 تارداعص لعک دعصرد
هداد صاصتخا دوخ هب ار تابوبح .دنا
مود ناونع هب تلاغ زا سپ تابوبح رشب ییاذغ عبنم هی
هعب ناونع هدعمع هیرت
یم هوسحم یهایگ هیئتورپ عبنم لوا ماع م یداعصتقا شزرا و تعشک رعیز حطعس ظاحل زا تابوبح هیب رد .دنوش
تسا ایبول هب قلعتم نادایص آشچ(
1393 .)
خب زا هشور یریوصت هییعت و قیقد تخانش رد یزرواشک داصتقا فلتخم یاه
یم ناتسا عجیا رد دناوت
دا
هرهب رد ربارب یحطس .دوش حرطم هو لاب تانایما زا یرو
زا یفرط رامآ یم ناشن هب هلاسره هک یدارفا دادعت هک دهد
یم هدویفا ناهج تیعمج دوش
تیلوئسم همانرب
ناییر داصتقا ار یزرواعشک رایعسب
تعسا هدوعمن هیگنعس ییعییع(
1377 .) ناونع هب هک هآ هلمجزا دیلوت هایمک عبانم اریز آهم
دعیلوت رد ناعهایگ دعشر هدعننک دودحم لماع هیرت
یم هاسح هب لوصحم یم دیآ
یعه رعضاح لاعح رد و ددرگ عفترم ه طنم رد عیزوت حیحص تیریدم قیرط زا دناوت
ی طنم یهار هب زا رت
هب تایلمع یریگراک هنوگ زا هدافتسا اب هآ هریخذ ناییم ندرب لااب تهج یعارز
هعک یماقرا و اه
ب لمحت هرود هب تبسن یرتشی دنشاب هتشاد ییشخ یاه
فعیرظ( درادعن دوجو ییچوعک و یباعتک
1379 .) هلأعسم
و تیمک تیفیک
غ زا اذ یساسا لیاسم هیرت یلصا
یناسنا هعماج یم رامش هب
دعیآ یلق(
داعبآ 1374 .) دودعح رد 20
هناد تروص هب تلاو ب زا هنوگ هیذغت یارب یهجوت لباق یاهراد م رد کشخ یاه
یعم هدرعب راعک هب ناسنا زا .دنوعش
هیا و ییا یرفآ یاهروشک رد ایبول فرصم راد م هیرتلااب و هیرتشیب اه اییرمآ
رد یگنرف دوخن هیتلا ی یاهروعشک
یم هنایمرواخ یاهروشک رد سدع و ناتسودنه رد دوخن ییایسآ دشاب
(
Costa et al., 2006
.)
زا یرایسب رد یساسا و هدمع لوصحم کی ایبول هژیو هب ایند قطانم
اییرمآ ییعکرم ی اعییرمآ
و یبوعنج ی
و تسا ا یرفا هیماعتیو هعهآ رفعسف هیئتورپ هیمأت رد ناسنا یارب لورتسلک نودب و یلاع یاذغ کی
رعبیف وB1
یم دشاب (
Anderson, 2003
.) دودح هنلااس لیزرب روشک رد 5
/ 5 یم تشک ایبول راتیه نویلیم دودعح هعک دوش
30
هزاین دصرد ینیئتورپ یا
یم هیمأت ار روشک هیا تیعمج دنک
(
Costa et al., 2006
.) هتعشاد اعب ایبول هناد 25
- 20
هک هیئتورپ دصرد تشوگ عاونا رد دوجوم هیئتورپ راد م اب ربارب
اه ( 18 - 25 دصرد ) هییگیاج تسا یارعب یبعسانم
یم تشوگ دشاب
(
Ling et al., 1984
؛
Costa et al., 2006
.) عوضوم هیا رایعسب هععسوت لاعح رد یاهروشک یارب
تسا آهم (
Franca et al., 2000
) کعشخ یاعیبول و یبعس یایبول لماش یلومعم یایبول هدمع و یتراجت سلاک ود
یم دشاب (
Sing, 2001
.) کشخ یایبول تسا ناهج رد ایبول سلاک هیرتمهم
( نارایمه و یرقاب 1380
) یحاون زا و
کیییم دنه نآ هدننکدیلوت آهم اییرمآ
ی یم یقرش یا یرفآ عفترم یحاون و یبونج هعب قطانم هیا رد هک دنشاب
نآ یرادرابنا تیلباق و دایز هیئتورپ راد م رطاخ یم هداد حیجرت رگید یاهاذغ هب
دوش ( نارایمه و یرقاب 1380
)
کشخ یایبول هیننمه (
ایبول و یتیچ ایبول اصوصخم یرعمرم
) اعنم رد یعساسا و هدعمع لوعصحم کعی قط
هنیم و یلامش یاتوکاد یاتوس
اییرمآ یم لاس زا هک دشاب 1970
رد یعم تعشک یعیسو سای م دوعش
(
Anderson,
.)2003
رساترس رد ایبول اعت هدش بجوم عونت هیا .تسا رادروخرب هناد هزادنا و لیش گنر رد یدایز عونت زا ناهج
ه یلس اب بسانتم مدرم یاه
یپ یسرتسد هقلاع دروم عون هب دوخ فرص .دننک اد
آقر توافت زا رظن اعیبول تعیمها اعه
درف هب رصحنم ناسنا هیذغت رد تسا
( نارایمه و یرقاب 1380
.) هعناد ناوعنع هعب رتعشیب ایبول ریسمرگ قطانم رد
یم رارق هدافتسا دروم کشخ لاح دریگ
فرصم هدش ییرف ییبس و یروخ هزات تروص هب لدتعم قطانم رد هک نآ
یم دوش (
Sing, 2001
.) گرب فلاغ کشخ یاه هقاس و هدش یبوینمرخ یاه
هژیو هب و فرصم ماد هیذغت رد نآ یاه
هعسوت لاح رد یاهروشک رد یم هدافتسا یپ و تخپ تهج تخوس روظنم هب اهنآ زا ایسآ و ا یرفا رد
دوعش ( و یرقاعب
نارایمه 1380
.)
موگل عومجم رد تاردیهوبرک لماک عبنم ایبول صوصخ هب و اه
هیماتیو عاونا ییاذغ ربیف هیئتورپ داوم اه
و یندعم یژرنا شزرا یاراد
یعم حرعطم هعیذغت یارعب آعهم ییاذعغ ععبنم کعی ناوعنع هعب و هدوب لااب ییاز دنعشاب
(
Tharanathan and Mahadevamma, 2003
Costa et al., 2006
؛
Rocha-Guzman et al., 2006
و ) یعقوعم
وصحم ریاس اب هوانت رد هک یم رارق تلا
یم یطیحم طیارش یخرب تحت دنریگ یییخلعصاح دوعبهب بعجوم دعنناوت
فلع راشتنا هاک و کاخ و تافآ زره یاه
دندرگ ضارما (
Lopez-Bellidom et al., 2005
.)
2 - 5 - ناریا و ناهج رد ایبول دیلوت رامآ
غ زا دعب تابوبح تلا
یم رامشب رشب ییاذغ آهم عبنم هیمود یروعط هعب دنور
اهروعشک زا یرایعسب رد هعک
یعم هوعسحم ییاذعغ هدمع عبنم کی کیییم و لیزرب دننام دوعش
(
Broughton et al., 2003
.) هد زا یعیی اعیبول
یم رامشب ناهج آهم لوصحم رد و دور
هیب تلاو ب ار لوا ما م دراد
(
Santalla et al., 2004
؛
De la Cruz etal.,
.)2005
2 - 5 - 1 - ک لک رد تابوبح تیعضو کیکفت هب روش
2 - 5 - 1 - حطس یعارز لاس رد 96
- 1395 دودح یعارز تلاوصحم حطس 11
تاعبوبح هک هدوب راتیه نویلیم 27
/ 7 دعصرد
مدنگ زا دعب 55
/ 69 ینعی هدوب لوصحم هیمود دصرد 82
/ 76 هعب قعلعتم یعارز تلاوصحم تشادرب حطس زا دصرد
هیا 2 یم روبیم لوصحم یزرواشک همانرامآ( دشاب
1397 .)
2 - 5 - 1 - دیلوت نازیم
یعارز لاس رد 96
- 1395 ابیر ت 2 / 82 تلاعغ هعک هدعش دعیلوت یعارز تلاوصحم عاونا زا هت نویلیم 9
/ 23
تابوبح و دصرد 85
/ 21 دودح هیاربانب هدوب دصرد 75
/ 45 هعب طوعبرم یععارز تادعیلوت لک زا دصرد 2
لوعصحم
یم هدش ناونع یزرواشک همانرامآ( دشاب
1397 .)
2 - 5 - 2 - بوبح تیعضو روشک لک رد )تابوبح ریاس و سدع ،ایبول ،دوخن( تا
2 - 5 - 2 - 1 - حطس یعارز لاس رد تابوبح لک تشادرب حطس 96
- 1395 دودح 799 لداععم راعتیه رایه 27
/ 7 حطعس دعصرد
دوعخن راد م هیا زا .تسا هتفای صاصتخا تابوبح هب یعارز تلاوصحم تشادرب 8
/ 62 اعیبول 6 / 13 سدعع 1
/ 17 و
تابوبح ریاس 5
/ 6 صرد یم تابوبح تشادرب حطس لک زا د لیش( دشاب
2 - 1 یزرواشک همانرامآ( ) 1397
.)
لکش 2 - 1 - یعارز لاس رد تابوبح لک تشادرب حطس 96
- 1395 ،یزرواشک همانرامآ(
1397 )
دودح تابوبح تشادرب حطس لک زا 8
/ 20 و یبآ تشک تروص هب دصرد 2
/ 79 اعب یعضارا تروعص هب دصرد
رتشیب تسا هدوب آید تشک اعب هاشنامرک هب قلعتم تابوبح تشادرب حطس ین
4 / 19 هعب طوعبرم هیرعتمک و دعصرد
دودح اب رهشوب ناتسا 42
دودح اب آق و راتیه 85
یم راتیه ناتعسا هعب قلعتم آید تابوبح حطس هیرتشیب .دشاب
-
اب هاشنامرک یاه 1
/ 24 اب ناتسدرک 4
/ 15 اب ناتسرل 14
اب یبرغ ناجیابرذآ و 13
ش ناجیابرذآ و اب یقر
5 / 9 دصرد
یم اب دیی ناتسا .دشاب 130
اب نانمس و راتیه 123
یعم اراد ار تعشادرب حطعس هیرعتمک راعتیه هعمانرامآ( دنعشاب
یزرواشک 1397
.)
2 - 5 - 2 - 2 - دیلوت نازیم یعارز لاس رد تابوبح لک دیلوت ناییم 96
- 1397 دودح 700 یعم هعت رایعه هعک دعشاب
4 / 50 نآ دعصرد
تشک اب یضارا هب طوبرم و یبآ
6 / 49 یم آید تشک اب یضارا هب طوبرم نآ دصرد تابوبح دیلوت ناییم لک زا .دشاب
دوخن لوصحم روشک رد 7
/ 39 ایبول 35 سدع 8 / 11 تابوبح ریاس و 5
/ 13 یعم دعیلوت دعصرد لیعش( دعشاب
2 - 2 )
یزرواشک همانرامآ(
1397 .)
لکش 2 - 2 - یعارز لاس رد تابوبح لک دیلوت نازیم 96
- 1397 رامآ(
،یزرواشک همان 1397
)
2 - 5 - 3 - ناریا رد ایبول دیلوت نازیم یم صاصتخا دوخ هب ار تابوبح هیب رد دیلوت ناییم هیرتشیب دوخن زا دعب ایبول ناریا رد دعب هایگ هیا .دهد
تشک هب تبسن ناتسبات رد ایبول تشک هک تسا حضاو .دراد تابوبح رگید زا یرتشیب تشک حطس سدع و دوخن زا ع و دوخن یم ماجنا یییاپ رد هک سد رب هیاربانب ؛دراد جایتحا یرتشیب یرایبآ هب دنوش
فلاخ هیرتعشیب سدع و دوخن
تسا یبآ تشک هب طوبرم ایبول تشک ریز حطس
هعیذغت رظن زا ایبول تشک یبسن یایایم هب هجوت اب یداعصتقا و یا
شور هعسوت مویل یایفا و ایبول تشک هیون یاه
حطعس دحاو رد دریلمع تعسا یرورعض
لودعج(
2 - 2 هعمانرامآ( )
یزرواشک 1397
) لودج 2 - 2 - دیلوت ،حطس عیزوت تابوبح
زا کی ره کیکفت هب روشک لک رد اهنآ تبسن و
تلاوصحم یعارز لاس رد
96 - 1395 ،یزرواشک همانرامآ(
1397 )
تابوبح )راتیه( حطس
دیلوت دصرد )هت( دیلوت
دیلوت دصرد
دوخن 001
/ 502 57
/ 4 954
/ 277 34
/ 0
ایبول 687
/ 108 99
/ 0 894
/ 244 3
/ 0
622 سدع / 136 24
/ 1 801
/ 82 1
/ 0
تابوبح ریاس 931
/ 51 47
/ 0 260
/ 94 11
/ 0
عمج 241
/ 791 27
/ 7 807
/ 699 85
/ 0
2 - 5 - 4 - دیلوت نازیم عومجم رد یقرش ناجیابرذآ ناتسا رد تابوبح تشاک حطس 65130
رادع م هعیا زا هعک هدوعب راتیه 5194
شک هب طوبرم راتیه و یبآ ت
59936 یم یبآ تشک هب طوبرم راتیه
یبآ خب رد ایبول تشک حطس و دشاب 4609
ناییم هب هک ناتسا دیلوت لک زا دیلوت رظن زا .تسا هداد صاصتخا دوخ هب راتیه 41913
یم هت دعیلوت ناییم دشاب
ناتسا هیا رد ایبول 9105
ناعجیابرذآ ناتعسا رد اعیبول دریلمع ناییم و هدوب هت یقرعش
1976 راعتیه رد مرگوعلیک
لودج( تسا هدش شرایگ 2
- 3 یزرواشک همانرامآ( ) 1397
.)
لودج 2 - 3 - ناتسا رد تابوبح راتکه رد درکلمع و دیلوت نازیم ،حطس دروآرب یقرش ناجیابرذآ
یعارز لاس رد 96
- 1395 ،یزرواشک همانرامآ(
1397 )
تابوبح )راتیه( حطس
)هت( دیلوت )مرگولیک( دریلمع
یبآ د
آی عمج یبآ
آید عمج
یبآ آید
90 دوخن 200
/ 32 290 / 32 121 200 / 17 321 / 17 344 / 1 534
ایبول 4609
0 609 / 4 105 / 9 - 105 / 9 976 / 1 -
109 سدع 736
/ 27 845 / 27 169 471 / 14 640 / 14 556 / 1 522
تابوبح ریاس 387
- 387 847
- 847 -
-
194 عمج / 5 936 / 59 130 / 65 242 / 10 671 / 31 913 / 41 - -
2 - 6 - ایبول یسانش هایگ یسیلگنا مان اب یفلع هلاسیی یهایگ ایبول
Common bean
رعیز حرعش هعب اعیبول یملع یدنب ه بط و تسا
دشاب یم ( یرد نارایمه و
1387 :)
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Faboideae
Tribe: Phaseoleae
Genus: Phaseolus
Species: Phaseolus vulgaris L
ایبول یاراد 22 یعععارز هعنوگ جنپ یاراد هایگ هیا .تسا هشگدوخ و یفلع هلاسیی یهایگ و هدوب موزومورک
دودعح و 50
تسا یشحو هنوگ قیمع یلصا هشیر کی یاراد .
( رتم کی دودح )
اج هشیر هیدنچ و هک تسا یبن
اعت
قمع 20 - 15 یتناس یم هعسوت کاخ حطس یرتم هیگناعیم روط هب و یلصا هقاس کی یاراد ایبول .دنبای
6 - 3 هخاعش
هناوج هک اجنآ زا .تسا یعرف ینیمز نورب هایگ هیا ینز
یم1
هپل دشاب ندعش یبعس زا سپ اه
کاعخ حطس یلااب رذب
یم رارق دنریگ لیش(
2 - 3 .)
لکش 2 - 3 - هناوج ینز ندش زبس و ایبول رذب
1 - Epigeal
گرب هدش لییشت هنگرب زا و هدوب بکرم تروص هب هایگ هیا یاه هعب یدعنلب گرعبمد طسوت هک دنا
تروعص
هتفرگ رارق هقاس یور هوانتم دنا
کراوشوگ یاراد هیننمه کرعک و رعبز هشخ یاه
لعگ .دنتعسه راد اعیبول هعیذآ
هشوخ دجاو نآ هشوخ ره و تسا یا 2
ات 8 گ دادتما رد ل هشوخ لگمد
تسا یا آچرپ.
و هدوعب هعللاک حطس آه اه
لگ .تسا هدیشوپ لگ ماج طسوت تمسق ود ره گنر هب هایگ هیا یاه
یاه فنعب و یتروص دیفس یناوغرا فلتخم
یم هدهاشم یاراد لگ ره .دنوش
5 گربلگ 5
و گربساک 9
+ 1 یم آچرپ اهتنا رد نآ هماخ و لیوط لگ یگدام .دشاب
ک و دراد یگدیمخ کرک و هتسجرب هللا
تسا راد . فلاغ هیب ًلاومعم هایگ هیا یاه 7
ات 20 یتناس و رتم یواح 4 ات 6
یم هناد فلتخم لایشا هب ایبول هناد .دشاب یعم لعصاح کمخت ومن و دشر زا و هدوب
دوعش لیعش(
2 - 4 ( ) و یراعگدای
رگزرب 1386 .) طوعبرم هاعیگ هعیا یعارز ماقرا رثکا یعگنرف اعیبول هعنوگ جنعپ هعب
(
P. limensis
( یعمرق اعیبول )
P.
coccineus
( یراپت ایبول )
P. acutifolius
( یلوعمعم یاعیبول )
P. vulgaris
( و )
P. polyanthus
.تعسا ) هیرتعشیب
تشک لباق ماقرا هنوگ زا یجراخ و یناریا
Phaseolus vulgaris
مرعک و یعتیچ دیفعس یمرق یایبول ماقرا لماش و
یم دنشاب نارایمه و یرد(
1387 .)
لکش 2 - 4 - دوش یم هدید ریوصت نیا رد فلاغ و لگ ،گرب ،ایبول هایگ یژولوفروم
2 - 7 - دشر یوگلا دودحم دشر مرف :دراد دوجو یلومعم یایبول هایگ رد ومن و دشر یلصا مرف ود ای هداتسیا(
هتوب مرف و )یا
دودحمان دشر لگ هخاش هک دودحم دشر مرف رد )هدنیخ ای هدنور(
وخ( هدنهد هش
) ای هقاس یلصا روحم یاهتنا رد
هقاس هتوب یشیوردشر دراد رارق یعرف یاه رد و هدوب دودحم اه
یم فقوتم یهدلگ ماگنه دشر عاونا رد .دوش
هقاس لوط ایبول دودحم 43
- 13 یاراد و رتم یتناس لگ هتفیش اب یشیور مرف هیا رد .دنتسه یدایز گرب و خاش
-
هقاس یلااب هب هییاپ زا هک اه زاغآ
ریذپ نایما لوصحم ییینایم تشادرب و نامیمه ندیسر و فقوتم هتوب دشر
یم دوش ( نونجم ینیسح 1387
.) لگ هخاش هک دودحمان دشر مرف رد گرب روحم دادتما رد هدنهد
یم رهاظ اه -
دوش فلاغ و یهدلگ یشیور دشر بسانم تبوطر و امد هک یماگنه ات هوانتم ای نامیمه روط هب یهد
دشر دوجو
یهاگ و )دنلباپ( هتشاد یلیوط هقاس ایبول دودحمان دشر ماقرا .دبایم همادا دشاب هتشاد هتوب عافترا
2 - 5 / 1 یم رتم -
و هاتوک زور مرف هیا ماقرا بلغا .دنراد جایتحا آیق ای لیاح هب هک دسر طولخم تشک آتسیس یارب هدوب یثنخ
یوگلا رظن زا ایبول هیا رب هولاع .دنتسه بسانم
1دشر یم آیس ت ریز حرش هب پیت راهچ هب نارایمه و یرقاب( دوش
1380 و ینیسح نونجم 1387
.)
پیت 1 : هداتسیا و دودحم دشر
پیت 2 : هتوب و دودحمان دشر )هدنور همین( هاتوک کنیپ اب هقاس راهچ یلا هس یاراد یا
پیت 3 ر : هدنور و دودحمان دش
پیت 4 : هدنور لااب و دودحمان دشر
یت لوا پ یم هداتسیا تروص هب هتوب مرف و هدوب دودحم دشر اب یماقرا لماش رد گرب و هرگ دیلوت و دشاب
زا سپ اهنآ یم فقوتم ای دودحم یهدلگ
ددرگ .
پیت مود هدوب دودحمان دشر اب یماقرا یاراد تسا هداتسیا اهنآ رد هتوب مرف و
و دعب یتح گرب و هرگ دیلوت
یم قافتا آه یهدلگ زا فا
دت .
موس پیت یم دودحمان دشر اب ماقرا لماش
هخاش دشاب همین تروص هب یلصا هقاس و اه
تلاح و هدوب هدیباوخ
دنراد هدنور فلاغ.
یم هدید هایگ هییاپ تمسق رد رتشیب اه دنوش
.
مراهچ پیت یم رارق دودحمان دشر اب یماقرا پیت هیا رد
هخاش و هقاس یاراد هک دنریگ لیوط رایسب یاه
اب
لااب تردق فلاغ نزو و هدوب یوق یگدنور
رثکادح یارب ماقرا عون هیا .تسا هدش عیزوت هایگ لک رد ًلاومعم اه
آیق هب زاین دیلوت دنراد
(
Hidalgo et al., 1986 Van Schoohoven and Voysest, 1991
؛
Anderson, 2003
.)
پیت رد ییاهتنا هناوج هک تسا رکذ هب مزلا (I
ودحم دشر د
) یاز عون زا رگید پیت هس رد و یش
( دودحمان دشر )
زا
عون یم یشیور دشاب
( نارایمه و یرقاب 1380
.)
2 - 8 - یشیاز و یشیور دشر لحارم
ب یم آیس ت یشیاز و یشیور یلصا هلحرم ود هب ایبول یژولونف یلک روط ه جنپ لماش مادک ره هک دوش
هلحرم هک دراد حرش هب یم ریز دنشاب ( رایمه و یرد نا
1387 :)
2 - 8 - 1 - یشیور دشر لحارم
V0
: ج ینز هناو هک
هپل روهظ اب و هدش عورش یگدنراب ای یرایبآ هیلوا اب یم نایاپ کاخ حطس رد اه
دریذپ .
V1
: ندش یبس (
هناوج روهظ )
یم زاغآ ینامز هپل هک دوش
یم رهاظ کاخ حطس رد اه دنوش
.
V2
: گرب روهظ هیلوا یاه
V3
: هنگرب هس هیلوا روهظ ا
یم زاغآ یماگنه :ی هنگرب هس هیلوا هک دوش
گرب و هدش رهاظ ًلاماک یا حطسم و زاب اه
دنشاب .
V4
: هنگرب هس هیموس روهظ یم زاغآ هنگرب هس هیموس لماک روهظ اب :یا
ددرگ .
2 - 8 - 2 - یشیاز دشر لحارم
R5
: هننغ هلحرم یم زاغآ هننغ هیلوا لییشت اب :یهد
دوش .
R6
: آ یماگنه :یهدلگ هلحرم یم زاغ
دشاب هدش زاب هایگ رد لگ هیلوا هک دوش .
1 - Growth habit
R7
: هلحرم یم زاغآ ینامز :فلاغ لییشت رد و هدیدرگ ادج لگ ماج هدش لییشت هتوب رد فلاغ هیلوا هک دوش
یور دشاب ناییوآ فلاغ .
R8
: هلحرم یم زاغآ فلاغ ندش رپ عورش اب :فلاغ ندش رپ .دوش
R9
: هلحرم هیلوا هک تسا یماگنه :یگدیسر هلحرم هیا نایاپ رد .دیامن ندش کشخ و گنر رییغت هب عورش فلاغ
هایگ یم تشادرب هدامآ دشاب
.
2 - 9 - یژولوکا تایصوصخ ییایفارغج ضرع رظن زا یراگزاس عیسو هرتسگ زا ایبول (
ات رفص 42 یبونج و یلامش هجرد )
عافترا و (
رفص
ات 3000 رتم ) تسا رادروخرب (
نارایمه و یرقاب 1380
.) بول هک تسا تسودامرگ و هلاس کی یهایگ یلومعم یای
یب زور روط هب تبسن نآ ماقرا زا یضعب رگید یضعب و توافت
دنتسه هاتوکزور و ساسح (
نارایمه و یجولحم
1379 .)
2 - 9 - 1 - یتبوطر زاین یم فرصم تلاغ هب تبسن یرتشیب تبوطر تابوبح هناوج هلحرم رد صوصخ هب .دننک
ندز ناییم هیا هک
دودح 513 ات 533 .تسا هناد نزو دصرد ایبول یارب دشر لصف یاهتنا رد صوصخ هب یناراب یاوه و هآ ای تبوطر
هیرتشیب و تسین هولطم هلحرم رد هایگ هیا یبآ زاین
فلاغ هعسوت و یهدلگ یم اه
دشاب (
Anderson, 2003
.) ره
مرگ لصف لوصحم کی ایبول دنچ یم
آ طیارش زا یعیسو هنماد رد اما دشاب یم دشر ییاوه و ه
ناییم و دنک
زا رتشیب هلدتعم قطانم رد نآ دریلمع تسا یریسمرگ قطانم
( یحتف 1378 .) قطانم رد یمرق و دیفس یایبول
کشخ و مرگ قطانم رد یتیچ ایبول و هوطرم دنراد یبسانم دریلمع
( ینیسح نونجم 1380
.) رد هیننمه
هننغ لحارم و یهدلگ یهد
تبوطر هب رذب دیلوت قرعت بیرض .دنراد زاین یدایز
موگل رد1
زا اه 133 ات 333 رتیل
دشر تدم لوط رد زاین دروم هآ ناییم ظاحل زا تابوبح .تسا توافتم هآ رد هآ راد م .دنراد توافت رگیدیی اب
یاوه و هآ کاخ عون هب یلک روط هب تابوبح تعارز قطانم رد یلو .دراد یگتسب تشاک هوحن و هتیراو ه طنم
لدتعم 1 ات 9 یط رد هآ بعیمرتم رایه هلحرم زا لبق ات ندش یبس هلحرم زا ایبول هایگ .دنراد زاین یگدنز
هب یرتمک تیساسح یهدلگ یایفا ًادیدش لوصحم هیا یبآ زاین یهدلگ هلحرم عورش زا سپ اما دراد هآ دوبمک
یم اب .دبای فلاغ هیلوا ندیسر عورش رگ عطق دیاب ایبول یرایبآ اه
رد لوصحم لماک ندیسر نامز تدم ات دد هعریم
یتح ار ایبول هعریم هتفه ره دیاب و دراد جایتحا یدایز ًاتبسن هآ هب ًلاوصا ایبول .دوشن ینلاوط دومن یرایبآ رود ملا
هب نآ عاونا ندوب سررید ای ندوب سردوز هب هتسب و 8
- 12 یرایبآ تبون یم ادیپ جایتحا
ینیسح نونجم( دنک
1387 .) هدرک شرایگ هی حم یفرصم هآ رثکادح هک دنا
هب ایبول 11
رتم زور رد راتیه رد بعیم یم
دسر
(
Deliblatov and olsen, 1974
.) زا رتشیب یامد اب ی طانم رد هایگ هیا 15
هجرد س یتنا دارگ یم هناوج و دنز
ایبول تشک یارب امد هیرتهب .دراد کاخ یامد هب یگتسب نآ تشاک خیرات 14
- 12 د یتناس هجر دارگ
( نونجم
ینیسح 1380
) نآ دشر یارب هولطم یامد و 29
- 20 یتناس هجرد زا رتشیب یامد .تسا دارگ
45 هجرد هب رجنم
1 -Transpiration coefficient
