Iranian Journal of Plant Protection Science

(1)

Science

Plant Protection Iranian Journal of

Online ISNN: 2008-4781

University of Tehran Press

Homepage: http://ijpps.ut.ac.ir/

The importance of sunflower seeds in rearing of some Pentatomid bugs

Morteza Allahyari^

Plant Protection Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shiraz, Iran. Email: [email protected]

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received: 2 May 2023 Revised: 2 July 2023 Accepted: 3 July 2023

Published online: 18 September 2023

Keywords:

Acrosternum arabicum, artificial diet,

Sunflower seeds, Sunn pest.

Acrosternum arabicum Wagner (Hem: Pentatomidae) is an important pest, due to its qualitative and quantitative damage in pistachio orchards. Different diets have been used to breed this insect, but it has not been possible to rear this pest permanently. In this research, using an artificial diet, the nutritional importance of the main substances in a conventional natural diet, sunflower seeds and peanuts were investigated. At first, three diets D1-D3 were tested in which the amount of sunflower seed and peanut butter was modified. After comparison of fecundity parameters in a completely random design it was found that with increasing the amount of sunflower butter in the artificial diet, the intrinsic rate of population increase (rm) changed significantly, so that this index had a significant difference between D3 and D2, which had only sunflower seed and peanut butter respectively. In the second experiment with increasing sunflower butter in D4 and feeding on the conventional diet without peanut seeds, (rm) and the net reproductive rate (Ro), reached their highest value (0.111±0.006) and (114±17.253) in the case of the sunflower seed-green bean diet respectively which showed significant difference with all diets. In addition to Acrosternum arabicum, several other bugs can also be grown with the sunflower seed-green bean diet. The highest value of rm was related to Peribalus sp. The nymphs of the Sunnpest grew well and turned into full-fledged insects by feeding on this diet. It was discussed that sunflower seeds may have special properties for this group of insects.

Cite this article: Allahyari, M. (2023). The importance of sunflower seeds in rearing of some Pentatomid bugs. Iranian Journal of Plant Protection Science, 54 (2), 147-160.DOI: http//doi.org/10.22059/IJPPS.2023.358041.1007027

. DOI: http//doi.org/10.22059/IJPPS.2023.358041.1007027

Extended Abstract Introduction

Acrosternum arabicum Wagner (Hem: Pentatomidae) is one of the pests that is of great importance due to its qualitative and quantitative damage in pistachio orchards. Different diets have been used to breed this insect, but it has not been possible to keep this pest permanently in the laboratory. Previous studies showed that raw pistachio seeds also were a poor diet for this insect. In this research, using an artificial diet, the nutritional importance of the main substances in a conventional natural diet, sunflower seeds (Helianthus annuus) and peanut (Arachis hypogaea) was investigated.

Material and Methods

The primary colony was collected from the pistachio orchards of the central and suburbs of Rafsanjan city, and transferred as eggs to the laboratory. Green beans, peanuts, and sunflower seed kernels were used for its rearing. The eggs obtained from this colony were used in artificial diet experiments. The food ingredients used in the preparation of the artificial diet were wheat germ, wheat bran, Broad bean, peanut butter, and sunflower seed butter. In two-stage experiments, by changing the amounts of peanut butter and sunflower butter, life table parameters including intrinsic population growth rate, net population growth rate, nymph development time, and population doubling time were compared in a completely random design one-way analysis of variance (ANOVA) by the general linear model (GLM) procedure (SAS vol 9.5). After determining the role of sunflower

(2)

seeds in A. arabicum nutrition, four other Pentatomidae bugs were reared on a sunflower seed-green bean diet and life table parameters were measured.

Result and Discussion

After the comparison of the life table and fecundity parameters it was found that by increasing the amount of sunflower butter in an artificial diet, the intrinsic rate of population increase (rm) changed significantly so that this index had a significant difference between D3 and D2 (p<0.0120), which had only sunflower seed and peanut butter respectively. In the second experiment with increasing sunflower butter in D4 and feeding on the conventional diet without peanut seeds, (rm) and the net reproductive rate (Ro), reached their highest value (0.111±0.006) and (114±17.253) in the case of the sunflower seeds-green bean diet respectively which showed significant difference with all diets (p<0.0001). It was found that among the available components, sunflower seeds are the most important nutritional substance, and other ingredients in the diet had no nutritional value for this insect. In addition, several other bugs can also be grown with the sunflower seed-green bean diet. The highest intrinsic rate of population increase (rr) and the highest survival rate of nymphs until maturity (IMS) were related to Peribalus sp., 0.123±0.011 and 0.886±0.042 respectively. The nymphs of the Sunnpest grew well and turned into adult insects by feeding on the sunflower seed-green bean diet so the immature survival rate (IMS) was 0.774±0.141 whereas previous results showed that immatures of this pest had a low survival rate when fed wheat grains (0.08-0.35). The physiology of nutrition in seed-feeding bugs may have some features that could affect the efficiency of digestion and absorption. These insects must first turn the contents of the dry seed into a thin suspension with the help of saliva and mechanical movements of the stylet so that it can be passed through the alimentary canal (which has a small diameter). The swallowed suspension is stored and re-condensed in the first part of the stomach. On the other hand, the adhesion of the primary suspension should be such that it does not prevent the operation of the pharyngeal pump. Because in natural conditions, Sunnpest nymphs feed on milky and pasty grains, dry wheat grains are probably not suitable food. The presence of gluten in dry grain and its dissolution in water creates networks consisting of protein fibers, which increases the viscosity of the initial suspension.

Conclusion

Results showed that the efficiency of non-artificial food for these bugs is much higher than artificial food.

Therefore, in mass production programs, the use of artificial food is unjustified. By changing the containers or possibly mechanizing the breeding process, it is possible to increase the colony size, especially in the case of egg parasitoid mass rearing. This study also showed that sunflower seeds play an essential role in the rearing of these insects. The use of sunflower seeds in the rearing of the Sunnpest may facilitate the maintenance of this pest in the laboratory, which will lead to the development of research in this regard.

(3)

یهرشن یکشزپهایگ شناد هرود ،نایرا

54 هرامش ، 1

نارهت هاگشناد تاراشتنا

اپاش یکینورتکلا

: 7868 - 2423

Homepage: http://ijpps.ut.ac.ir/

مها ی ت زغم مخت هداوناخ زا نس دنچ شرورپ رد نادرگباتفآ Pentatomidae

یرایهلا یضترم



ناریا ،سراف ،زاریش ،سراف یعیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم ،یکشزپهایگ تاقیقحت شخب :همانایار.

[email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم

رات ی خ رد ی تفا : 12 / 02 / 1402

رات ی خ یرگنزاب : 11 / 04 / 1402

رات ی خ ذپ ی شر : 12 / 04 / 1402

رات ی خ راشتنا : 27 / 06 / 1402

دیلک هژاو :اه

Acrosternum arabicum ،

Dolycoris penicillatus ،

اذغ ی عونصم ی

، و نادرگباتفآ مخت

نس مدنگ . زبس نس

تسپ ه

Acrosternum arabicum Wagner (Hem: Pentatomidae)

هب لد ی ل ا ی داج مک تراسخ ی

ک و یف ی غاب رد یاه مها زا هتسپ ی

ت لااب یی ارب .تسا رادروخرب ی

ا شرورپ ی ن ج زا هرشح ی هر اه ی اذغ یی فلتخم ی

لو تسا هدش هدافتسا ی

رادهگن ی اد ی م ی ا ی ن ذپ ناکما تفآ ی

ر ا رد .تسا هدوبن ی

ن حت قی ق زا هدافتسا اب ی

ک اذغ ی

عونصم ی

، مها ی ت ذغت ی ها ی مز ماداب و نادرگباتفآ مخت ،هتفر راکب فلتخم داوم ین

ی

، سررب دروم ی زرا و ی با ی رارق

اذغ هس ادتبا رد .تفرگ ی

عونصم ی

D1-D3

امزآ دروم ی ش داقم نآ رد هک تفرگ رارق ی

ر مز ماداب هرک ین

ی هرک و

غتم نادرگباتفآ ی

ر اقم .دوب ی هس راپ اهرتما ی لوت ی د لثم ی بلاق رد ی ک فداصت لاماک حرط ی

ازفا اب هک داد ناشن ی

ش

تاذ خرن ،اذغ رد نادرگباتفآ هرک رادقم ی

ازفا ی ش عمج ی ت نعم روط هب ی راد ی غت یی ر ب درک ه روط ی هک ا ی ن ب صخاش ی ن

اهاذغ ی وD3

ترت هب هک ،D1

ی ب واح طقف ی مز ماداب هرک و نادرگباتفآ هرک ین

ی نعم فلاتخا ،دوب ی

.تشاد راد

ازفا اب سپس ی

ش اذغ رد نادرگباتفآ هرک رادقم ی

4

اذغ وD

ی ار ی ج مز ماداب نودب ین

ی

،

rm

و ترت هبRo

ی ب هب

رتلااب ی ن داقم ی

،ر ( 006 /

±0 111 / 0 ) و ( 253 /

±17 114 ) طوبرم هب یاذغ نادرگباتفآ زغم بول_

یا سر زبس ی د .

دنچ هتسپ زبس نس رب هولاع ی

ن د نس ی رگ ن ار ی ز م ی ناوت اب ج ی هر نادرگباتفآ مخت -

بول یا ب .داد شرورپ زبس ی

رتش ی ن

رادقم

rm

هب طوبرم

. Peribalus sp

هروپ .دوب اه ی نس ذغت اب مدنگ ی

ه ج زا ی هر نادرگباتفآ زغم -

بول یا بوخب زبس ی

ت لماک هرشح هب و هدرک دشر دب

ی ل ا .دندش ی هکن و نادرگباتفآ مخت تسا نکمم ی

هژ گ ی صاخ ی ارب ی ا ی ن زا هورگ

اد تارشح هتش .تفرگ رارق ثحب دروم دشاب

دانتسا : یرایهلا

، یضترم ( 1402 .) مها ی ت مخت زغم زا نس دنچ شرورپ رد نادرگباتفآ داوناخ

ه Pentatomidae ن .

یکشزپهایگ شناد هیرش ا

ی نار

، 54 ( 2 ،) 160 - 147 . DOI:

http//doi.org/10.22059/IJPPS.2023.358041.1007027 :رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم

.ناگدنسیون©

http//doi.org/10.22059/IJPPS.2023.358041.1007027 :

DOI

(4)

همدقم هقباس رشب طسوت تارشح شرورپ لرتنک لماوع دیلوت .تسا هتفرگ تروص یفلتخم دصاقم و فادها اب و دراد ینلاوط یا

همانرب رد یریگراکب ،کیژولویب هیذغت ،یمیقع رن یاه

ریاس تاناویح یم هیذغت تارشح زا هک ی دننک

مهم همه زا و یریگراکب رت

هژورپ رد هدش دیلوت تارشح زا هدافتسا اب صوصخب تارشح شرورپ یژولونکت و شناد نویدم یگمه ،فلتخم یتاقیقحت یاه

( تسا هدوب یعونصم یاذغ

Cohen, 2015

.)

نس هتسپ زبس

Acrosternum arabicum Wagner (Hem: Pentatomidae)

نس زا یکی یلد هب هک تسا ییاه

ل

غاب رد یفیک و یمک تراسخ داجیا هویم دیدش تراسخ و تسا رادروخرب ییلااب تیمها زا هتسپ یاه

نیا طسوت هتسپ یاه هرشح

یم هتسپ تیبوغرم و تیبولطم مدع ببس ( دوش

Mehrnejad, 2001; Hashemi Rad,and Radjabi, 2009

.) شرورپ رد

نس رگید و تفآ نیا تراسخ یاه

روظنم هب هک هتسپ یاز قوراز فلع زا بلغا هتفرگ تروص مخت دیئوتیزاراپ یاهروبنز هعلاطم

(

Salsola kali L.

( دنفسا فلع ای و )

Peganum harmala L.

.تسا هدش هدافتسا ) نس نیا یرادهگن و یمئاد شرورپ

رد اه

لسن شور نیا اب ددعتم و یلاوتم یاه دنمزاین اه

عمج یفرعم و یروآ د و تسا غاب زا دیدج تارشح

فیعض ینلک تروصنیا ریغ ر

تدم هک یتارشح .دورب تسد زا تسا نکمم و هدش زا شیب( دنوش یرادهگن هاگشیامزآ رد ینلاوط یاه

20 لسن یفرعم نودب و

تعیبط زا دیدج دارفا دنریگن رارق ییایمیش مومس ضرعم رد و )

، )ساسح شوس ناونع هب( مومس ربارب رد تمواقم تاعلاطم رد

.دنراد دربراک ذل

فده هعلاطم نیا رد ا

، یعونصم یاذغ کی هیهت روظنم هب

ینلک ناوتب ات دوب یذغم و مهم یازجا ییاسانش

نس دومن یرادهگن هاگشیامزآ رد موادم روط هب ار هتسپ زبس دومن هدافتسا نآ زا ساسح شوس کی ناونع هب بیترت نیا هب و

.

هلمج زا رگید نس دنچ نیا رب هولاع

Carpocoris sp

،

Dolycoris penicillatus

،

Eurygaster integriceps

و

Peribalus sp.

یم دشر و هدرک هیذغت یبوخ هب نادرگباتفآ زغم زا مه تارشح نیا دروم رد یگدنز لودج یاهرتماراپ اذل ،دننک

هزادنا زین .دش یریگ

شهوژپ هنیشیپ یم هیذغت موطرخ قیرط زا هک هدنکم تارشح شرورپ شلاچ اب دننک

شیپ مضه .تسا هدوب هارمه ییاه یناهد

زا هدافتسا اب

میزنآ صوصخب نلاابروج هتسار تارشح زا یخرب .تسا تیمها زئاح تارشح نیا زا یخرب هیذغت یژولویزیف رد ،یقازب ددغ یاه

هتش هداد رارق ،عیام یاذغ زا هدافتسا اب اه هداد شرورپ ملیفاراپ ءاشغ رد هدش

یم دنوش نس هورگ هب قلعتم تارشح بلغا . یاه

( یعقاو

true bugs

یم هیذغت یداوم زا ،) میزنآ تیلاعف رثا رد یلو دنتسه دماج لصا رد هک دننک

تلیاتسا تکرح و یقازب یاه اه

یم ظیلغ نویسناپسوس کی هب لیدبت ندش هدیعلب زا لبق ( دنوش

Cohen,1995; Cohen & Smith, 1998

ششوک .) یاه

پ یارب هیلوا نس شرور

Lygus hesperus Knight

یم هدافتسا ملیفاراپ ششوپ رد عیام یاذغ زا نآ رد هک دنام قفومان دش

و نیئتورپ زا ینغ ظیلغ نویسناپسوس کی هیهت اب نیا زا سپ .دوب یبرچ زا یهت و قیقر یلیخ عیام یاذغ هک دش صخشم یلو ح نیا یبرچ هب هرش

لسن رد و هوبنا روط ( دش هداد شرورپ یلاوتم یاه

Debolt, 1982; Cohen, 2000

.)

ششوک نونکات نس هوبنا شرورپ یارب یناوارف یاه

هبنپ زبس

Nezara viridula

کشخ یاذغ کی ادتبا .تسا هدش ماجنا

نآ زا هیذغت اب هک تفرگ رارق یسررب دروم 70

هروپ دصرد ادلاب هرشح هب لیدبت اه

ر ( دندش

Panizzi et al., 2000

سپس .)

هدنز دصرد هک دندرک هیهت صلاخ یازجا زا لکشتم یعونصم یاذغ کی یرگید نارگشهوژپ هروپ ینام

ابیرقت اه 87 .دوب دصرد

هژیو تیمها نیئزاک هک دش صخشم هدنز رد یا

هروپ ینام ( تشاد اه

Noda & Kamano, 2002

کی زا رگید قیقحت کی رد .)

نصم یاذغ بیس هتساشن و ایوس نیئتورپ زا هک دش هدافتسا هبنپ زبس نس شرورپ یارب کشخ یعو

نیئتورپ عبنم ناونع هب ینیمز

یاذغ زا هدافتسا .دوب بسانم مخت یاهدیئوتیزاراپ دیلوت و ریثکت یارب هرشح نیا دیلوت نازیم .دیدرگ هدافتسا تاردیهوبرک و راق هب هدولآ اذغ هک دراد ار تیزم نیا کشخ هدنرادهگن داوم زا هدافتسا هب یزاین و هدشن یرتکاب و چ

درادن

(

Fortes et al., 2006

تیاهن رد .) یرگید نارگشهوژپ

یارب هدش هتخاس یعونصم یاذغ ساسا رب

(5)

یملع(

- یشهوژپ مها ی ت هداوناخ زا نس دنچ شرورپ رد نادرگباتفآ همخت زغم Pentatomidae

/ لا یرایه 151

Lygus Hesperus Knight

دومن هیهت تشاد ظیلغ نویسناپسوس تلاح هک یعونصم یاذغ کی دن

نآ یلصا ءزج کی هک

مخت هدرز .دوب غرم

هدنز نازیم هروپ ینام

اذغ نیا زا هیذغت اب رادلاب هرشح ات اه 3

/ 97 مراهچ نس ات و دصرد 100

دوب دصرد

(

Portilla et al., 2015

.)

یکی شور زا تراسخ لرتنک یاه

Acrosternum arabicum

نس شرورپ و تسا مخت دیئوتیزاراپ یاهروبنز زا هدافتسا

نیا هوبنا ریثکت نینچمه و دیئوتیزاراپ یاهروبنز نیا تایصوصخ هعلاطم رد مویراتکسنا و هاگشیامزآ رد هتسپ زبس تیمها زئاح اه

رد .تسا هنیمز نیا رد هدش ماجنا تاعلاطم بلغا

، نس شرورپ یاه

تراسخ هتسپ یاز زا هدافتسا اب

قوراز زره فلع

(

Mohammadpour, et al., 2014

; Gholamalizade, et al., 2019

( هزات هتسپ ای و )

Bagheri, et al., 2010

ماجنا )

ریذپ ناکما هزات هتسپ و قوراز فلع هب یسرتسد ناتسمز لصف رد .تسا هدش نس یتسیز یاهروتکاف هعلاطم کی رد اذل تسین

Brachynema germari Kolenati

ایبول زا بکرم ییاذغ کی یور هدش هداد شرورپ زبس

(

Phaseolus vulgaris

) مخت ،

( دنفسا لوسپک و نادرگباتفآ

Peganum harmala L.

نس اب ) تفرگ رارق هسیاقم دروم قوراز فلع یور هدش هداد شرورپ یاه

(

Pourkhatoon et al., 2016

دشر یتاذ خرن داد ناشن جیاتن هک )

rm

دیلوت صلاخ خرن و لثم

Ro

بکرم یاذغ زا هیذغت اب

هعلاطم رد .دوب قوراز زره فلع ینعی یعیبط یاذغ هب طوبرم ریداقم زا رتمک رگید یا

راب نیلوا یارب هتسپ زبس نس

(

) زا هدافتسا اب هریج

ییاذغ

، شرورپ زبس ایبول و ینیمز ماداب ،نادرگباتفآ مخت زا بکرم دش هداد

ات

هریخذ رثا رارق یسررب دروم مخت دیئوتیزاراپ یاهروبنز یعبات شنکاو یور ار نابزیم مخت یزاس ( دریگ

Jalali, et al., 2020

)

هزادنا هتسپ زبس نس یتسیز یاهروتکاف هعلاطم نیا رد یلو دشن یریگ

.

شور شهوژپ یسانش

شیامزآ طیارش

شیامزآ هیلک ،سراف یزرواشک تاقیقحت زکرم رد اه

هایگ شخب مویراتکسنا یکشزپ

طیارش رد شیامزآ .دش ماجنا

ییامد 26±1Cº

یرون هرود و

16:8 )زور:بش(

% یبسن تبوطر و

±5 45 .دش ماجنا

غلاب تارشح و هروپ شرورپ

هتسپ تاغاب زا هیلوا ینلک ناتسرهش هموح و یزکرم شخب

عمج ناجنسفر شخب مویراتکسنا هب مخت تروص هب و یروآ

مخت نیا .دیدرگ لقتنم ناقرز یکشزپهایگ داعبا هب راد رد یکیتسلاپ فورظ رد اه

30

× 20

× 12 لامتسد اب نآ فک هک یذغاک

هلوح دوب هدش هدناشوپ یا دندش هداد رارق

فآ مخت زغم و ینیمز ماداب ،زبس ایبول زا هیلوا ینلک شرورپ یارب . نادرگبات

(

( شور قباطم شرورپ تایلمع و دیدرگ هدافتسا )

Poorkhatoon, et al., 2016

ماجنا ) دش . مخت یاه

شیامزآ رد ینلک نیا زا هدمآ تسدب .دش هتفرگ راکب یعونصم یاذغ یاه

یعونصم یاذغ

یلبق تاقیقحت ساسا رب یعونصم یاذغ هیهت رد هتفر راکب داوم رد هک دش باختنا ،هدش هتخانش یذغم داوم یریگراکب و

( لودج 1 تسا هدش هداد ناشن ) (

Cohen, 2015

).

مدنگ هناوج .دش هیهت نادیپس درآ هناخراک زا مدنگ سوبس و هزات مدنگ هناوج

تدم ادتبا )ولیک کی(

4 یامد رد تعاس 65

سپس و دش هداد رارق سویسلس هجرد 48

یامد رد تعاس 45

هجرد رارق سویسلس

ردوپ تروص هب یقرب بایسآ کی زا هدافتسا اب و هیهت یلحم رازاب زا هدش کشخ زبس لاقاب .ددرگ کشخ نآ تبوطر ات تفرگ ماداب هرک .دش هدروآرد کی زا هدافتسا اب )یلیجآ هتیراو ماخ نادرگباتفآ مخت و ینیمز ماداب زغم زا( نادرگباتفآ مخت هرک و ینیمز

مزآ رد ینیچ نواه

% نیلکیاسارتت .دش هیهت هاگشیا 20

(

Zagros pharmed®

نیماتیو و ) ،C

50%

)وراد نایور تکرش تخاس(

(6)

( زاساذغ کی رد زاین دروم داوم .دش هیهت یکشزپماد هناخوراد زا

Mulinex Mini pro®

هدافتسا اب هدمآ تسدب ریمخ و طولخم )

ینیریش فیق زا ش هداد رارق ینغور یاوقم هعطق کی یور یزپ

یامد رد تعاس کی تدم اوقم هعطق نیا و د 45

سویسلس هجرد

( لکش ددرگ کشخ اذغ ات دش یرادهگن 1

.)

غلاب تارشح و هروپ شرورپ

هروپ شرورپ یارب اه

هزادنا و یتسیز یاهرتماراپ یریگ هیوهت روظنم هب .دش هدافتسا یرتیل کی فافش فرصم رابکی فورظ زا

ب هچیرد کی ،یبسن تبوطر میظنت و داعبا ه

3cm

× 4 کی فرظ فک .دش هدناشوپ زیر یروت اب و هیبعت فرظ رد طسو رد هعطق

یذغاک لامتسد و

یکیتسلاپ شیامزآ هلول ددع ود بآ نیمات تهج (

10ml

) .دش هدادرارق دوب هدش دودسم هبنپ اب نآ رس هک

فرظ نیا نورد یبسن تبوطر طیارش نیا رد دودح

±5 45 فرظ ره رد .دوب دصرد کی

هتسد مخت ( 22 - 16 )مخت ددع

هزات

زا رتمک(

24 )رمع تعاس .دش هداد رارق

لودج 1 . و ییاذغ داوم راکب تابیکرت

یاهاذغ رد هتفر .یعونصم

D1-D4 .رتیل یلیم و مرگ هب ریداقم ، نادرگباتفآ زغم ایبول

زبس

یاذغ

نیزگیاج ^D4 ^D3 ^D2 ^D1

ییاذغ داوم و

تابیکرت

- - - 5/5 6/5 6/5 6/5 )مرگ(مدنگ هناوج ردوپ

- - - 2 2 2 2 )مرگ(سوبس ردوپ

- - - 5/5 6/5 6/5 6/5 )مرگ(زبس لاقاب ردوپ

- - - 0 0 4 2 )مرگ(ینیمز ماداب هرک

- - - 6 4 0 2 )مرگ(نادرگباتفآ هرک

- - - 1 1 1 1 )مرگ(زورکوس

- - - 0/16 0/16 0/16 0/16 )مرگ( ^C نیماتیو

- - - 0/02 0/02 0/02 0/02 )مرگ( نیلکیاسارتت

- - - 20 20 20 20 )رتیل یلیم(رطقم بآ

- - - 1 1 1 1 )رتیل یلیم(نادرگباتفآ نغور

- - 3 - - - - )مرگ(ینیمز مادابزغم

6 - 3 - - - - )مرگ(نادرگباتفآ زغم

2 4 2 - - - - )ددع(هزات زبس ایبول فلاغ

رد فورظ ره و هداد رارق یعونصم یاذغ راون هس یعونصم یاذغ یاهرامیت هتفه

نیزگیاج دیدج راون اب اهراون نیا رابکی

دش لکش(

1 .) رادقم نادرگباتفآ زغم رامیت رد 6

زغم اب هتفه ره و دش هداد رارق فرظ ره رد )یلیجآ هتیراو( نادرگباتفآ زغم مرگ

نیزگیاج دیدج نادرگباتفآ و دش

فرظ ره رد ددع ود ای کی

زبس ایبول فلاغ )یلحم رازاب زا هدش هیهت(

هک دش هداد رارق راب ود

رد فلاغ نیزگیاج هزات یایبول هتفه هنهک یاه

.دیدرگ فرظ کی رد )یرتیل کی فرظ( رارکت ره زا هدمآ تسدب غلاب تارشح

فرصم رابکی 2

هراوید و فک هک دش هداد رارق یرتیل امتسد اب نآ یاه

هلوح یذغاک ل هیوهت هچیرد کی نآ رس و دش هدیشوپ یا

داعبا هب 6cm

× 4 هب( بآ یواح هلول هس .دش هدناشوپ زیر یروت اب هک ،هیبعت میظنت و تارشح بآ نیمات تهج )دش هتفگ هکیروط

دوب یرتیل کی فورظ دننام نادرگباتفآ زغم و یعونصم یاذغ رادقم .دش هداد رارق فرظ نیا رد یبسن تبوطر .

(7)

یملع(

/ لا یرایه 153

هزادنا یلثم دیلوت و یتسیز یاهرتماراپ یریگ

)رارکت کی فرظ ره( فرظ ره رد )مخت ات مخت هلحرم زا( هدنز دارفا دادعت زور ره ،یگدنز لودج یاهرتماراپ هبساحم یارب تابساحم .دیدرگ تبث هدش هتشاذگ مخت دادعت و هدام دارفا دادعت یلثم دیلوت یاهرتماراپ هبساحم یارب و شرامش یاهرتماراپ

یهاگشیامزآ شور اب قباطم یلثم دیلوت و یتسیز دش ماجنا

(Carey 1993, Krebs 2001)

هروپ . دشر یرتیل کی فرظ رد اه

فرظ هب لماک تارشح زور ره یگروپ هرود نایاپ رد و هدرک ومن و 2

یم لقتنم رظانتم یرتیل فرظ رد غلاب تارشح .دندش

2

تفج یرتیل ت فرظ نامه رد و یریگ

یم یزیرمخ مخت زور ره و دندرک

یم جراخ فرظ زا و شرامش هدش هتشاذگ یاه .دیدرگ

لکش .1 هزادنا و شرورپ یارب یرتیل ود و کی فرصم رابکی فورظ .شرورپ فورظ و یعونصم یاذغ یلثم دیلوت یاهرتماراپ یریگ

C( .) هداد رارق یعونصم یاذغ

اوقم یور هدش (

.)B فرظ 5 / 4 اب یرتیل هشیش رد مخت یارب هیوهت لحم و یا نس هوبنا شرورپ رد یریگ

مخت نینچمه و اه نس زا یریگ

یردام یاه

عمج ( هعرزم زا هدش یروآ .)A

شیامزآ ناققحم زا هورگ کی طسوت هدش هدافتسا یاذغ ،لوا هلحرم رد هک تروص نیا هب دش ماجنا هلحرم هس یط اه

(

Jalali et al., 2020

هب موسوم )

"

نیزگیاج یاذغ

"

" ای تیزوپماک یاذغ

"

یاذغ اب ، D1

وD2

D3

رارق هسیاقم دروم

رد یلثم دیلوت و یتسیز یاهرتماراپ مراهچ لسن رد سپس تفرگ ماجنا یلاوتم لسن هس شرورپ ادتبا .تفرگ 5

هزادنا رارکت یریگ

ت نازیم یور نادرگباتفآ هرک نازیم ریثات هدهاشم اب ،مود هلحرم رد .دیدرگ یرمخ

غلاب تارشح یز

، یاذغ مخت زغم یاذغ وD4

یاهرتماراپ سپس و یلاوتم شرورپ لسن هس ادتبا .تفرگ رارق هسیاقم دروم ییاهنت هب زبس ایبول و زبس ایبول هفاضاب نادرگباتفآ هزادنا یگدنز لودج لقادح اذغ ره یارب .دش یریگ

5 م رد .دش هتفرگ رظن رد )مخت هتسد کی رارکت ره( رارکت ،موس هلحر

راهچ

نس رگید هنوگ

Carpocoris sp

،

و

Peribalus sp.

هدافتسا اب

هزادنا اهنآ یتسیز تاصخشم و شرورپ زبس ایبول و نادرگباتفآ زغم زا نس .دش یریگ

نس یردام یاه مدنگ

،

Carpocoris sp.

و

Peribalus sp.

زا هام نیدرورف لیاوا رد

مخت و شرورپ یارب .دندیدرگ لقتنم مویراتکسنا هب و یروآ عمج ناقرز هاگتسیا مدنگ عرازم نس زا یریگ

فورظ زا یردام یاه

مجح هب یکیتسلاپ 5

/ 4 رطق اب رتیل 25

( هشیش هعطق کی هک رتمیتناس 30

× 30 هدافتسا ،دوب دش هداد رارق نآ یور )رتمیتناس

دادعت ،فرظ نیا یبسن تبوطر و بآ نیمات یارب و دیدرگ 6

مخت فرظ رد یکیتسلاپ شیامزآ هلول دادعت .دش هداد رارق یریگ

6

هشوخ اب هتفه ره هک دش هتشاذگ فورظ نیا رد مدنگ هشوخ یم نیزگیاج هزات یاه

نس دروم رد .دیدرگ د هب مدنگ

دوجو لیل

هروپ ومن و دشر یاهرتماراپ طقف و تشادن دوجو یلثم دیلوت یاهرتماراپ هبساحم ناکما یرابجا زوپاید .تفرگ رارق یسررب دروم اه

نس

Carpocoris sp.

تفج بسانم هثج و نزو دوجو اب رادلاب تارشح مود لسن رد و تشاد شرورپ تیلباق لسن کی طقف یریگ

مخت و و اب و دندرکن یزیر نس دروم رد .دندش فلت هام ود دودح زا دعب ،اذغ و بآ دوج

یاه

و

A B C

(8)

Peribalus sp.

نادرگباتفآ زغم هریج یور شرورپ لسن هس زا دعب -

قباطم یگدنز لودج یاهرتماراپ مراهچ لسن رد زبس ایبول

هزادنا روکذم شور .دش یریگ

ذغ هریج ره یارب هدش هبساحم یاهرتماراپ ( تیعمج شیازف یتاذ خرن زا دندوب ترابع ییا

rm

( لثم دیلوت ماخ خرن ،)

،)Mx

( لثم دیلوت صلاخ خرن ،)Ro

تبسن هدنز هروپ ینام ( غولب نامز ات اه ( تیعمج ندش رباربود نامز ،)IMS

) DT

و ومن و دشر نامز

هروپ ( اه )IDT

رامیت ره یارب و رامیت کی ییاذغ هریج ره . 5

هریج .دش هتفرگ رظن رد رارکت کی بلاق رد فلتخم ییاذغ یاه

یرامآ رازفا مرن زا هدافتسا اب یفداصت لاماک حرط

SAS 9.1

.تفرگ رارق هسیاقم دروم یکوت نومزآ اب و

هتفای شهوژپ یاه یاهاذغ هسیاقم لوا هلحرم رد ، D1

و D2

D3

ناشن یاذغ رد نادرگباتفآ هرک نازیم شیازفا اب هک داد نازیم D3

یروطب تفای شیازفا یزیرمخت ( لثم دیلوت صلاخ خرن هک

یاذغ رد )Ro

دش ربارب ود D3

. هرامش لودج رد دنچ ره 2

هک

یم ناشن ار یگدنز لودج یلثم دیلوت یاهرتماراپ یم هظحلام ،دهد

( تیعمج شیازفا یتاذ خرن اهنت دوش

rm

و ) ود نامز تدم

( تیعمج ندش ربارب یاذغ رد )DT

یاهاذغ اب راد ینعم توافت D3

و D1

زا یدنیآرب نوچ دشر یتاذ خرن یلو تشاد D2

یم تسا لثم دیلوت و ریم و گرم یاهرتماراپ یاذغ رد .دریگ رارق هسیاقم ساسا دناوت

یاذغ ربارب ود نادرگباتفآ هرک رادقمD3

یاذغ و دوبD1

یواح طقفD2

لودج( دوب ینیمز ماداب هرک 2

.)

یاذغ رد ساسا نیمه رب مود هلحرم رد هب و شیازفا نادرگباتفآ هرک رادقم D4

6 و دش هدناسر ییاذغ هریج رد مرگ

نادرگباتفآ زغم ییاذغ هریج اب نامزمه -

هزادنا یگدنز لودج یاهرتماراپ و یسررب دروم زین ییاهنت هب زبس ایبول ،زبس ایبول یریگ

.دیدرگ

هرامش لودج 2

. یارب هدش هبساحم یلثم دیلوت یاهرتماراپ Acrosternum arabicum

هریج یور هدش هداد شرورپ .فلتخم ییاذغ یاه

یاهرتماراپ شیامزآ D1

D2 D3

D4 S+Gb

composite

Mx

999a

/

±11 813 /

a 56 934 /

±9 029 /

a 47 673 /

±6 219 /

a 45 545 /

±15 572 /

b 103 78 /

±110 94 /

a 372 27 /

±17 92 / 91

R0

887a

/

±1 984 /

a 6 445 /

±0 841 /

a 5 499 /

±1 976 /

b 12 929 /

±2 567 /

c 27 253 /

±17 0 /

ab 114 79 /

±2 86 / 21

a MGT 298 /

±2 357 /

a 50 582 /

±1 448 /

a 49 167 /

±3 362 /

a 50 819 /

±4 308 /

a 51 751 /

±1 511 /

b 45 46 /

±2 21 / 36

a DT 344 /

±2 164 /

a 18 162 /

±1 085 /

b 19 504 /

±1 207 /

bc 13 152 /

±1 326 /

d 10 353 /

±0 287 /

cd 6 55 /

±0 12 / 8

rm

005a

/

±0 039 /

a 0 002 /

±0 036 /

b 0 006 /

±0 053 /

c 0 008 /

±0 068 /

d 0 006 /

±0 111 /

e 0 026 /

±0 084 / 0

IMS 042a

/

±0 665 /

a 0 114 /

±0 641 /

a 0 082 /

±0 781 /

a 0 079 /

±0 703 /

b 0 05 /

±0 84 /

a 0 068 /

±0 575 / 0

a IDT 720 /

±1 288 /

a 29 342 /

±1 881 /.

a 28 358 / ±0 589 /

a 27 303 /

±0 467 /

a 27 637 /

±0 464 /

b 27 37 /

±0 67 / 24

لثم دیلوت ماخ خرن (

)Mx ، ( تیعمج شیازفا یتاذ خرن rm

،) هدنز تبسن هروپ ینام غولب نامز ات اه (

لثم دیلوت صلاخ خرن ،)IMS (

،)Ro تیعمج ندش رباربود نامز

( نادرگباتفآ زغم یاذغ ،)DT زبس ایبول فلاغ و

(S+Gb) زبس ایبول فلاغ و ینیمز ماداب ،نادرگباتفآ زغم یاذغ ، (

composite ) هروپ ومن و دشر نامز و اه

( .)IDT

ناشن ریداقم ینعم فلاتخا کرتشم فورح اب هدش راد .دنرادن راد

هرامش لودج رد هک روطنامه 2

ینعم فلاتخا یرتشیب یاهرتماراپ ،دش هداد ناشن یاهاذغ راد

وD1

یم ناشن ارD2

.دنهد

( لثم دیلوت صلاخ خرن ( تیعمج شیازفا یتاذ خرن و )Ro

rm

یاذغ رد )

4

ابD 1

ِ ،D 2

و D 3

ینعم فلاتخاD

حطس رد( راد

95%

( تیعمج ندش ربارب ود نامز یلو داد ناشن ) رد )DT

یاذغ ابD4

ینعم فلاتخاD3

دیلوت و اقب یاهرتماراپ .تشادن راد

د لثم نادرگباتفآ زغم ییاذغ هریج ر -

ینعم روطب زبس ایبول هب درک رییغت یراد

یروط ( لثم دیلوت ماخ خرن هک صلاخ خرن و )Mx

( لثم دیلوت یاذغ هب تبسن هریج نیا رد )Ro

بیترت هب ،D4

6 / 3 و 1 / 4 ( تیعمج ندش رباربود نامز .دش ربارب اذغ نیا رد )DT

یاذغ هب تبسن

1

ابیرقتD

8 / 2 توک ربارب ( تیعمج شیازفا یتاذ خرن و دش رت ها

rm

نینچمه .تفای شیازفا تبسن نیمه هب ابیرقت )

(9)

یملع(

/ لا یرایه 155

لکش 2 . یاقب ینحنم Chi&Liu (1985)

یاهاذغ زا هک هتسپ زبس نس هب طوبرم ،D1

نادرگباتفآ مخت هریج وD4 -

.دندرک هیذغت زبس ایبول n1-n5

هدنز تبسن ،

( ینام هروپ )lx ،جنپ ات کی نس یاه egg f1

و غلاب تارشح یزیر مخت ، adult

و غلاب ینام هدنز تبسن ، (qx

Age specific mortality و گرم تبسن ،)

.زور رد ریم

هدنز نازیم هروپ ینام

( اه نادرگباتفآ زغم ییاذغ هریج رد )IMS

- ینعم فلاتخا یلبق یاهاذغ اب زبس ایبول دودح هب و تشاد راد

84 ول ییاذغ هریج رد .دیسر دصرد تفج هنوگ چیه ،ییاهنت هب زبس ایب

مخت و یریگ لماک تارشح یمامت و دشن هدهاشم یزیر

هروپ .دندش فلت هدرک هیذغت رگید یاهاذغ هریج زا هک یتارشح هب تبسن اهرادلاب نیا هثج یلو دندش لیدبت رادلاب هرشح هب اه

ندوب کچوک،د اهاذغ نیب یگدنز لودج یاهرتماراپ رد رگید توافت .دوب رت عبات هب طوبرم فلتخم ی

qx

(

Age specific mortality

و نیشیپ لحارم زا لقتسم ار یگدنز زا هلحرم ره ریم و گرم نازیم هک اجنآ زا رتماراپ نیا .دوب )

یم ناشن نیسپ بسانم ،دهد

یم فلتخم یاهرامیت هسیاقم یارب عبات نیرت ( دشاب

Iranipour, et al., 2003

.)

رد ریم و گرم نازیم هروپ هیلوا نینس

هریج همه رد یگ هروپ بلغا و دوبن هجوت لباق ییاذغ یاه

هروپ ییاهتنا نینس هب اه یگ

یاذغ رد یلو دندیسر وD1

مخت زا لبق غلاب تارشح رد ریم و گرم نازیمD2

یازفا یزیر ( لکش رد هک روطنامه .تفای ش

2 )

روهظ زا سپ ریم و گرم نازیم تسا هدهاشم لباق ماک تارشح

یاذغ رد ل یاذغ هب تبسنD1

نادرگباتفآ زغم و D4

- ایبول

یروطب ،دوب رتشیب زبس تفج زا لبق لماک تارشح زا یهجوت لباق دصرد هک

تارییغت دنور یلو دندش فلت یریگ یاذغ ردqx

0 200 400 600

0 0/5 1

0 20 40 60 80

دادعت

lx

زور D4یاذغ

egg n1 n2 n3 n4 n5 adult qx egg f1

0 200 400 600

0 0/2 0/4 0/6 0/8 1 1/2

0 20 40 60 80

دادعت

lx .

زور نادرگباتفآ مخت -

زبس ایبول

egg n1 n2 n3 n4 n5

0 200 400 600

0 0/5 1 1/5

0 10 20 30 40 50 60 70

دادعت

lx

زور D1 یاذغ egg

n1 n2 n3 n4 n5 adult qx egg f1

(10)

نادرگباتفآ زغم -

هب ،دوب توافتم زبس ایبول یوحن

نتشادن یهجوت لباق ریم و گرم روهظ زا سپ لماک تارشح هک نایاپ رد طقف و د

.داد ناشن یدوعص دنور عبات نیا رادقم یزیرمخت هداوناخ زا رگید نس دنچ شرورپ موس هلحرم رد

Pentatomidae

نادرگباتفآ زغم ییاذغ هریج زا هدافتسا اب -

جیاتن زبس ایبول

هرامش لودج( ،تشاد هارمه هب یهجوت لباق 3

نس یگدنز لودج یاهرتماراپ .) یاه

و

Peribalus sp.

شیازفا یتاذ خرن رادقم نیرتشیب .تسا بسانم نس ود نیا هوبنا شرورپ یارب ییاذغ هریج نیا هک داد ناشن

( تیعمج

rm

هدنز نازیم نیرتشیب و ) هروپ ینام

( غولب نامز ات اه هب طوبرم )IMS

. sp Peribalus

هروپ .دوب نس یاه

Carpocoris sp.

ن هب هدرک دشر ییاذغ هریج نیا یور یبوخب زی دودح هکیروط

80 ،دندش لیدبت لماک هرشح هب اهنآ دصرد

نس ریاس هب تبسن نس نیا رد تیعمج شیازفا یتاذ خرن یلو نس .دوب نیرتمک اه

Carpocoris sp.

شرورپ لباق لسن کی

هروپ و دوب اح لماک تارشح یلو دندرک دشر بوخ هکنیا اب مود لسن یاه

تفج اهنآ زا لص تدم و دندرکن یریگ

2 یامد رد هام

.دندرم جیردت هب نآ زا سپ و دندوب هدنز یلثم دیلوت یاهراتفر زورب نودب مویراتکسنا

هرامش لودج 3

. عمج نس راهچ یگدنز لودج یاهرتماراپ مخت هریج زا هک مدنگ هعرزم زا هدش یروآ

نادرگباتفآ - .دندرک هیذغت زبس ایبول

یاهرتماراپ شیامزآ Dolycoris penicilatus

Carpocoris Sp.

Peribalus sp Eurygaster integriceps

321 Mx /

±113 247 / 365 977

/

±16 574 / 75 183

/

±27 889 / 335 -

769 Ro /

±23 328 / 107 266

/

±4 500 / 24 143

/

±14 90 / - 119

GT(day) 593

/

±1 022 / 58 549

/

±1 628 / 60 984

/

±3 361 / 43 -

DT(day) 591

/

±0 157 / 8 601

/

±0 794 / 12 489

/

±0 657 / - 5

rm

006 /

±0 085 / 0 002

/

±0 054 / 0 011

/

±0 123 / - 0

048 IMS /

±0 770 / 0 072

/

±0 819 / 0 042

/

±0 886 / 0 141

/

±0 774 / 0

IDT (day) 325

/

±1 255 / 27 596

/

±0 207 / 33 213

/

±0 234 / 24 421

/

±4 462 / 37

( لثم دیلوت ماخ خرن ( تیعمج شیازفا یتاذ خرن ،)Mx

rm

هدنز ،) هروپ ینام ( غولب نامز ات اه ( لثم دیلوت صلاخ خرن ،)IMS

( تیعمج ندش رباربود نامز ،)Ro و )DT

هروپ ومن و دشر نامز ( اه

.)IDT

هروپ نس یاه نادرگباتفآ مخت هریج یور زین مدنگ -

هکیروطب دندرک دشر یبوخب زبس ایبول 38

/ 77 هروپ زا دصرد ( اه

84

= )n

هدام یسنج تبسن و دندش لیدبت رادلاب هرشح هب ربارب اه

415 / 0 دودح ات هدمآ تسدب یاهرادلاب .دوب 2

نادرگباتفآ زغم زا هتفه

نزو نیگنایم نامز نیا رد .دیدرگ فقوتم اهنآ هیذغت و تکرح و هداد ناشن عمجت و یفنم ییارگرون راتفر سپس و هدرک هیذغت هدام و اهرن ت هب اه

ربارب بیتر 495

/

±14 711 / 119 و 788 /

±13 037 / 139 یلیم یاقب ینحنم .دوب مرگ

Chi&Liu(1985)

هروپ نادرگباتفآ مخت هریج زا هک مدنگ نس یاه -

( لکش رد دندرک هیذغت زبس ایبول 3

.تسا هدش هداد شیامن )

ثحب زبس نس ییاذغ هریج رد هتفر راکب یازجا تیمها یسررب روظنم هب هعلاطم نیا رد ( هتسپ

)

یاذغ

"composit"

( هدافتسا دروم ییاذغ هریج نامه هک

رارق هسیاقم دروم یعونصم یاهاذغ اب دوب )

یاهرتماراپ یارب هدمآ تسدب ریداقم .تفرگ

rm

و هکیدوجو اب Ro

تشاد دوجو نادرگباتفآ مخت مه تیزوپماک یاذغ رد هب

ربارب بیترت 006

/

±0 086 / 0 و 99 /

±2 36 / 22 نادرگباتفآ مخت هریج رد هباشم یاهرتماراپ زا رتمک بتارم هب هک ،دوب -

ایبول

لودج( دوب زبس 2

) هروپ هک تروص نیا هب دشاب هتشاد یفنم تارثا اذغ نیا رد ینیمز ماداب دوجو تسا نکمم . یژرنا زا یشخب اه

ماداب زا هیذغت فرص ار دوخ یم ینیمز

.دننک